สื่อการสอนเรื่อง โรคเบาหวาน

บทเรยี นคอมพวิ เตอรช์ ว่ ยสอน เรอื่ ง “โรคเบาหวาน” Diabetes Mellitus: DM เขา้ สูร่ ะบบ

ความหมายโรคเบาหวาน ที่มา:https://www.nayokhospital.go.th/dept/NCDs-Center/?page_id=221 • โรคเบาหวาน (Diabetes Mellitus: DM) เป็นภาวะท่ีร่างกาย มีน้าตาลในเลอื ดสูงกว่าปกติ เน่ืองจากการขาดฮอร์โมนอินซูลิน (Insulin) หรือการดือต่อฮอร์โมนอินซูลิน ส่งผ ลใ ห้ กระบวนการดูดซึมรน้าตาลในเลือดให้เป็นพลังงานของเซลล์ใน ร่างกายมีความผิดปกติหรือท้างานได้ไม่เต็มประสิทธิภาพ จน เกิดน้าตาลสะสมในเลอื ดปริมาณมาก หากปล่อยให้ร่างกายอยู่ ในสภาวะนีเป็นเวลานานจะท้าให้อวัยวะต่าง ๆ เส่ือม เกิดโรค และอาการแทรกซ้อนขึน

โรคเบาหวานแบ่งเป็น 4 ชนิด 1. โรคเบาหวานชนิดที่ 1 (type 1 diabetes mellitus, T1DM) เกิดจากเซลล์ตับอ่อนถูกท้าลาย จากภูมิคุ้มกันของร่างกาย ท้าให้ขาดอินซูลิน มักพบในเด็ก 2. โรคเบาหวานชนิดที่ 2 (type 2 diabetes mellitus, T1DM) เป็นชนิดท่ีพบบ่อยท่ีสุด ร้อยละ 95 ของผู้ป่วยเบาหวานทังหมด เกิดจากภาวะดอื ต่ออินซูลิน มักพบในผู้ใหญ่ที่มีน้าหนักเกินหรือ อ้วนร่วมด้วย ร 3. โรคเบาหวานขณะตังครรภ์ (gestational diabetes mellitus, GDM) เป็นโรคเบาหวานท่ี เกิดขึนขณะตังครรภ์ มักเกิดเม่อื ไตรมาส 2-3 ของการตังครรภ์ 4. โรคเบาหวานที่มีสาเหตุจ้าเพาะ (specific types of diabetes due to other causes) มี ได้หลายสาเหตุ เช่น โรคทางพันธุกรรม โรคของตับอ่อน โรคทางต่อมไร้ท่อ ยาบางชนิด เป็นต้น

อาการของโรคเบาหวาน • โรคเบาหวานในระยะแรกจะไม่แสดงอาการผิดปกติ บางรายอาจตรวจพบโรคเบาหวานเม่ือพบ ภาวะแทรกซ้อนขึนแล้ว อาการของโรคเบาหวานแต่ละชนิดอาจมีความคล้ายกัน ซ่ึงอาการที่พบ ส่วนใหญ่ คือ กระหายน้ามาก ปากแห้ง ปัสสาวะบ่อย หิวบ่อย น้าหนักลดหรือเพ่ิมผิดปกติ สายตาพร่ามัว เห็นภาพไม่ชัด รู้สึกเหน่ือยง่าย มรีอาการชาโดยเฉพาะมือและขา บาดแผลหาย ยาก เป็นต้น ทังนี อาการของโรคเบาหวานประเภทที่ 1 จะเกิดขึนอย่างรวดเร็ว ในขณะท่ี โรคเบาหวานประเภทท่ี 2 จะแสดงอาการแบบค่อยเป็นค่อยไป ส่วนโรคเบาหวานขณะตังครรภ์ มักเกิดขึนในช่วงอายุครรภ์ประมาณ 24-28 สัปดาห์

สาเหตุของโรคเบาหวาน • โรคเบาหวานมีหลายประเภท สามารถแบ่งออกได้เป็น 3 ประเภท คือ เบาหวานประเภทที่ 1 (Type 1 Diabetes) เกิดจากตับอ่อนไม่สามารถผลิตฮอร์โมนอินซูลินได้ เบาหวานประเภทท่ี 2 (Type 2 Diabetes) เกิดจากการที่ตับอ่อนผลิตฮอร์โมนอินซูลินได้ไม่เพียงพอต่อการใช้ หรือเกิด ภาวะการดอื อนิ ซูลิน (Insulin Resistance) และเบาหวานขณะตังครรภ์ (Gestational Diabetes) ซ่ึงเป็นโรคเบาหวานท่ีพัฒนาขึนระหว่างการตังครรภ์จากรการเปล่ียนแปลงฮอร์โมน โดยท่ีผู้ป่วยไม่ เคยเป็นโรคเบาหวานมาก่อน • นอกจากโรคเบาหวานทัง 3 ประเภทแล้วยังมีโรคเบาหวานท่ีพบได้ไม่บ่อยอย่างโรคเบาหวานที่เกิด จากกรรมพันธุ์หรอื แบบโมโนเจนกิ (Monogenic Diabetes) อีกทังยังมีโรคเบาหวานจากสาเหตุอ่ืน ๆ เช่น การใช้ยา หรือเกิดจากโรคชนิดอ่นื อย่างโรคซิสติก ไฟโบรซิส (Cystic Fibrosis) ด้วย

เกณฑ์ในการวนิ จิ ฉัยโรคเบาหวาน ร ทม่ี าhttps://premiummedicalshop.com/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%84%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8% A3%E0%B8%B0%E0%B8%94%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%94/:

เกณฑ์ในการวนิ จิ ฉัยโรคเบาหวาน • แพทย์จะสอบถามอาการผู้ป่วย ประวัติการเจ็บป่วยของผู้ป่วยและของบุคคลในครอบครัว และการตรวจ ร่างกาย และที่ส้าคัญต้องอาศัยการตรวจเลอื ด เพ่อื ดูระดับน้าตาลในเลอื ดเป็นหลัก โดยมีวิธีการวิเคราะห์ ระดับน้าตาลในเลือดหลายวิธี ได้แก่ การตรวจระดับน้าตาลในเลือดเวลาใดก็ได้ (Random/Casual Plasma Glucose Test) การตรวจระดับน้าตาลในเลือดหลังอดอาหารอย่างน้อย 8 ชั่วโมง (Fasting Plasma Glucose: FPG) การตรวจน้าตาลเฉลี่ยสะสมร หรือฮีโมโกลบิน เอ วัน ซี (Hemoglobin A1c: HbA1c) การทดสอบการตอบสนองของฮอร์โมนอินซูลินต่อระดับน้าตาลในเลือด (OralGlucose Tolerance Test: OGTT) หากผู้ป่วยไม่มีอาการของโรคเบาหวานชัดเจน คือ หิวน้ามาก ปัสสาวะบ่อย และมาก น้าหนักตัวลดลง โดยท่ีไม่มีสาเหตุ การตรวจด้วยวิธีทังหมดข้างต้นจ้าเป็นต้องมีการตรวจซ้า อย่างน้อย 1 ครังด้วยวิธีใดวิธีหน่ึงอีกครังหน่ึงเพ่อื ยนื ยันผลการวินิจฉัย

การรักษาโรคเบาหวาน 1. การรักษาผู้ป่วยเบาหวานในประเภทท่ี 1 จ้าเป็นต้องได้รับฮอร์โมนอินซูลินเข้าไปทดแทนใน ร่างกายด้วยการฉีดยาเป็นหลัก ควบคู่ไปกับการคุมอาหารและออกก้าลังกายที่เหมาะสม ในขณะที่โรคเบาหวานประเภทที่ 2 หากเป็นในระยะแรก ๆ สามารถรักษาได้ด้วยการ รอาับจปใหระ้ยทาาคนวอบาคหู่ไปารดท้วี่เยหหมราอื ะฉสีดมอินกซารูลอินอเกข้ากไป้าลทังดแแทลนะรคเชว่นบเดคียุมวนก้าับหโนรัคกเบหาาหกวอาานกชานรไิดมท่ดี่ ีข1ึน แพทย์ 2. ส้าหรับผู้เป็นโรคเบาหวานขณะตังครรภ์ ควรเข้าฝากครรภ์กับแพทย์ตังแต่ในระยะแรก พร้อม ทังควบคุมอาหารท่ีรับประทานและออกก้าลังกายตามค้าแนะน้าของแพทย์

ภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวาน • โรคเบาหวานเป็นโรคท่ีส่งผลให้ผู้ป่วยมีระดับน้าตาลในเลือดสูงมากกว่าปกติ หากไม่มีการควบคุมใน เร่อื งของการรับประทานอาหารและดูแลรักษาสุขภาพอย่างถูกวิธี ปล่อยให้ระดับน้าตาลในเลอื ดสูงขึน เป็นเวลานาน จะส่งผลต่อเส้นเลือดท่ีน้าสารอาหารไปเลียงอวัยวะในร่างกายจนน้าไปสู่ ภาวะแทรกซ้อนต่าง ๆ ทังโรคแทรกซ้อนชนิดท่ีเกิดกับเส้นเลือดขนาดเล็ก เช่น เบาหวานขึนตา โรค ไต เป็นต้น หรือโรคแทรกซ้อนชนิดท่ีเกิดกับเส้นเลอื ดขนาดใรหญ่ เช่น โรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมอง โรคเสน้ เลอื ดแดงส่วนปลายอุดตัน เป็นต้น รวมไปถึงโรคแทรกซ้อนที่ระบบประสาทและท่ีสามารถท้า ให้ผู้ป่วยต้องสูญเสียอวัยะบางส่วน นอกจากนีสตรีมีครรภ์ท่ีเป็นโรคเบาหวานจะเพ่ิมความเส่ียงต่อ ภาวะครรภ์เป็นพิษ การแท้งบุตรได้

การป้องกันโรคเบาหวาน • ส่งิ ส้าคัญของการป้องกันโรคเบาหวานทุกชนิด คือ ต้องคอยหมั่นระวังระดับน้าตาลในเลือด และคอเลสเตอรอลให้อยู่เกณฑ์ปกติ เน้นการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์และสารอาหาร ครบถ้วน มีกากใยสูง หลีกเล่ียงการด่มื แอลกอฮอล์ และการสูบบุหร่ี รวมถึงการออกก้าลัง กตาายมอนยัด่าองยส่ามง้่าสเมส้่ามเสอมหอาแกลเปะ็ไนดส้รตับรกีมาีครตรรรวภจ์คควัดรกเขร้าอรงับเบรกาาหรวฝาานกหคารกรมภีค์ตวังาแมตเ่เสน่ีย่ินง ๆ พบแพทย์ เพ่อื สามารถ ตรวจพบโรคเบาหวานได้ในระหว่างการตังครรภ์

เอกสารอ้างอิง โรคเบาหวาน (2565). พบแพทย์. สบื ค้นวันท่ี 23 เมษายน 2565. จาก https://www.pobpad.com/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B2% E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%99.