จดหมายข่าว ‘งานวิชาการรับใช้สังคม’ ปีที่ ๔ ฉบับที่ ๓ ประจำ เดือนกันยายน-ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐

โครงการ ๑ หลักสูตร ๑ ชุมชน ของมหาวิทยาลัยมหาสารคาม เกิดจากการขับเคลื่อนภารกิจเร่ือง “การ บรกิ ารงานวชิ าการแกช่ มุ ชน” ของมหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม โดยมกี ารจดั การเรยี นการสอน ท่ีมุ่งเน้นการพัฒนานิสิตสู่การเป็นบัณฑิต ท่ีพึงประสงค์ภายใต้หลักปรัชญาของ มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม คอื “ผมู้ ีปัญญา พึงเป็นอยู่เพ่ือมหาชน” ซึ่งประกอบด้วย แนวคิดหลักสำ�คัญคือ “นิสิตกับการช่วย เหลอื สังคมและชุมชน” โดยการบรู ณาการ ผา่ นภารกจิ หลกั ส�ำ คญั ๆ ของมหาวทิ ยาลยั ทมี่ งุ่ สรา้ งกระบวนการเรยี นรแู้ บบมสี ว่ นรว่ ม หรือการ “เรียนรู้คู่บริการ” ระหว่าง “มหาวิทยาลัยกับชุมชน” และเน้น ผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง และเชื่อมประสาน ให้เกิดการเรียนรู้แบบบูรณาการกับภาคี เครอื ขา่ ยตา่ งๆ อยา่ งหลากหลาย กวา้ งขวาง และมีประสทิ ธิภาพ

จดหมายข่าว ‘งานวชิ าการรบั ใช้สังคม’ ปีท่ี ๔ ฉบบั ท่ี ๓ ประจำ�เดอื นกนั ยายน-ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๖๐ เจ้าของ มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม สำ�นักงาน กองสง่ เสรมิ การวจิ ัยและบรกิ ารวชิ าการ ท่ีปรึกษาอาวโุ ส ศ.ดร.สัมพนั ธ์ ฤทธเิ ดช ทปี่ รึกษา รศ.ดร.ประยุกต์ ศรีวิไล ผศ.ดร.ฉนั ทนา เวชโอสถศกั ดา ผศ.ดร.กนกพร รัตนสธุ ีระกลุ ดร.สุมลวรรณ ช่มุ เช้ือ ดร.มลฤดี เชาวรตั น์ อาจารย์กนกกุล มาเวียง นางฉววี รรณ อรรคะเศรษฐงั บรรณาธกิ าร นายบรรจง บุรินประโคน ผู้ชว่ ยบรรณาธกิ าร นายปรชี า ศรบี ุญเศษ กองบรรณาธิการ นางณัฐกฤตา อุทัยแสน นางวัชญา ออ่ นนางใย นางเมษา ศรสี มนาง นายสถาพร กินณรินทร์

อยากฝากถึงอาจารย์ นักวิจัย ทกุ ทา่ น นอกจากหนา้ ทห่ี ลกั คอื สอน และทำ�วจิ ัยอยา่ งเขม้ แขง็ แลว้ อยาก ให้ทุกท่านเลง็ เห็นถงึ ความสำ�คญั ของการ บริการวิชาการ การบำ�รุงศิลปวัฒนธรรม การพัฒนาชุมชน ให้ถือคติท่ีว่าการที่ มหาวิทยาลัยจะเจริญเข้มแข็งได้ ชุมชน ต้องเข้มแข็งด้วย จึงจะนำ�ไปสู่การพัฒนา ท่ยี ่ังยนื ศาสตราจารย์ ดร.สัมพันธ์ ฤทธิเดช อธิการบดีมหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม

4 I จดหมายข่าว ‘งานวิชาการรบั ใชส้ งั คม’ ปีท่ ี ๔ ฉบบั ท่ี ๓ กนั ยายน - ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๖๐

เพราะมหาวทิ ยาลยั เป็นสว่ นหนง่ึ ของชุมชน

ส า ร บั ญ จดหมายข่าว ‘งานวชิ าการรับใชส้ งั คม’ ปที ่ี ๔ ฉบบั ที่ ๓ ประจำ�เดอื นกันยายน-ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ๙I มหาวิทยาลัยมหาสารคามวิจัย ครั้งท่ี 14 50 ปี มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม 'ผู้มีปัญญา พงึ เป็นอย่เู พอ่ื มหาชน' ๑๓ I การประชุมแนวทางการบรหิ ารงาน บริการวิชาการในอนาคต ๑๕ I “โครงการบรู ณาการ หนึ่งหลกั สูตรหน่ึงชุมชน ประจำ�ปี 2561”

๑๙ I การประชุมเพือ่ แลกเปลยี่ นเรยี นรู้ ๒๕ I และถอดบทเรียน ผลการดำ�เนินงานโครงการ บริการวิชาการแบบม่งุ เป้า ประจำ�ปี พ.ศ. 2560 Area Based และ Issue Based สัมภาษณ์พิเศษ ผศ.ดร.สรุ ศกั ด์ิ ไชยสงค์ รางวลั เชดิ ชเู กียรตินักวิจยั ดีเด่น สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประจำ�ปี 2561



เร่ืองเลา่ / นอกรั้วมหาวทิ ยาลัย เรื่อง / เรยี บเรยี ง / ภาพ : กองบรรณาธิการ มหาวิทยาลัยมหาสารคามวิจยั ครัง้ ท่ี 14 50 ปี มหาวิทยาลัยมหาสารคาม 'ผู้มีปั ญญา พึงเป็ นอยู่เพื่อมหาชน' เมอ่ื วนั ท่ี 9 มถิ นุ ายน 2560 ผบู้ รหิ าร คณาจารย์ และบคุ ลากรคณะ เทคโนโลยี ไดป้ ระชมุ หารอื กบั ชมุ ชนนาสนี วน โดยรองศาสตราจารย์ ดร.อนชุ ติ า มงุ่ งาม คณบดคี ณะเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลยั มหาสารคามไดแ้ นะน�ำ ผบู้ รหิ าร คณาจารย์ และบคุ ลากรคณะเทคโนโลยี และนำ�เสนอขอ้ มูลพน้ื ฐาน ของคณะเทคโนโลยี ยุทธศาสตร์ของคณะเทคโนโลยีปี 2561- 2564 และ กิจกรรม/โครงการที่คณะเทคโนโลยี จะดำ�เนินการในปี 2560 และ2561 ท้ังการอบรมระยะส้ัน การทำ�โครงการเกษตรสมัยใหม่ การอนุรักษ์พืชพันธ์ุ

10 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปีท ี่ ๔ ฉบับที่ ๓ กนั ยายน - ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ทอ้ งถนิ่ การพฒั นานวตั กรรมทางการ เด่นของตำ�บลนาสีนวน และแนะนำ� เกษตร ตลอดจนการใช้ทรัพยากร ผใู้ หญบ่ ้าน ผู้ช่วยผใู้ หญบ่ ้านทง้ั หมด ร่วมกัน ดังน้ัน คณะเทคโนโลยีจึง ในตำ�บลนาสีนวน และผู้นำ�ชุมชน หารือเพื่อให้เกิดความร่วมมือกันกับ ของตำ�บล นอกจากน้ี ส่วนราชการ ชมุ ชนนาสนี วน ในโอกาสนก้ี �ำ นนั ต�ำ บล ในต�ำ บลนาสนี วน เช่น เกษตรต�ำ บล นาสนี วนในฐานะผแู้ ทนชมุ ชนไดก้ ลา่ ว พัฒนากรตำ�บล และ อสม หมู่บ้าน แสดงความรู้สึกยินดีที่มหาวิทยาลัย ได้เข้าร่วมประชุม การหารือความ มหาสารคามลงมาพัฒนาชุมชนนา ร่วมมือในครั้งน้ีมีผู้เข้าร่วมประชุม สีนวน และนำ�เสนอจุดเด่นทางการ จ�ำ นวน 100 กว่าคน ๏ เกษตร และศิลปวัฒนธรรมท่ีโดด

พหนู ํ ปณฺ ฑโิ ต ชเี ว ‘ผ้มู ปี ัญญา พงึ เปน็ อยู่เพ่อื มหาชน’ I 11

12 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบับท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐

เร่ืองเลา่ / ในรั้วมหาวิทยาลยั เรอื่ ง / เรียบเรียง / ภาพ : กองบรรณาธกิ าร การประชุมแนวทางการบรหิ ารงาน บริการวิชาการในอนาคต เม่ือวันท่ี 9 พฤศจิกายน 2560 เวลา 12.00 ได้มีการประชุม เพื่อนำ�เสนอผลการดำ�เนินงานในปีที่ผ่านมาต่อท่านอธิการบดี มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม และหารือแนวทางการบรหิ ารงานบริการวชิ าการ ในอนาคต ณ ห้องประชุม ชั้น 1 ศูนย์ความเป็นเลิศทางนวัตกรรมไหม ทั้มหาวทิ ยาลัยมหาสารคาม งนี้ โดยมี คณะกรรมการบริหารงานบริการวิชาการ นำ�โดย รศ.ดร.ประยุกต์ ศรีวิไล รองอธิการบดีฝ่ายแผนและกิจการ

14 I จดหมายข่าว ‘งานวิชาการรับใชส้ งั คม’ ปีท่ี ๔ ฉบบั ที่ ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐ พเิ ศษ และคณะกรรมการ รว่ มน�ำ เสนอ ในแง่ของการนำ�เอาองค์ความรู้ทาง แนวทางการบรหิ ารงานบรกิ ารวชิ าการ วิชาการของศาสตร์สาขาวิชาต่างๆ ตอ่ ศาสตราจารย์ ดร.สมั พนั ธ์ ฤทธเิ ดช ลงไปบริการแก่ชุมชน เพื่อเป็นการ อธกิ ารบดีมหาวิทยาลัยมหาสารคาม แก้ปัญหาต่างๆ ที่ชุมชนต้องการ เพอ่ื เปน็ การหารอื แนวทางบรหิ ารงาน โดยเฉพาะโครงการ หน่ึงหลักสูตร บรกิ ารวชิ าการสสู่ งั คมตอ่ ไปในอนาคต หนง่ึ ชมุ ชน ทถี่ อื เปน็ โครงการที่ตอบ โดยโครงการบรกิ ารวชิ าการแก่สงั คม สนองตอ่ ปรชั ญาของมหาวทิ ยาลยั ทวี่ า่ ของมหาวทิ ยาลยั มหาสารคามนน้ั ถอื 'ผู้มีปัญญา พึงเป็นอยู่เพ่ือมหาชน เปน็ โครงการทถี่ อื ไดว้ า่ ประสบผลส�ำ เรจ็ อยา่ งแท้จรงิ ' ๏

เร่ืองเลา่ / นอกรวั้ มหาวิทยาลยั เรือ่ ง / เรยี บเรียง / ภาพ : กองบรรณาธกิ าร “โครงการบรู ณาการ หนึง่ หลักสตู รหน่ึงชมุ ชน ประจ�ำ ปี 2561” เมื่อวันท่ี 20 ตุลาคม 2560 มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ได้จัด ประชมุ คณะกรรมการบรหิ ารงานวชิ าการ มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม เพอื่ เสนอแนะและแลกเปลย่ี นเรยี นรรู้ ว่ มกบั ผยู้ น่ื ขอ้ เสนอโครงการ “โครงการ บูรณาการหนง่ึ หลักสูตรหนึง่ ชมุ ชน ประจ�ำ ปี 2561” ณ ห้องประชมุ ช้ัน 2

16 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบับท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐

พหูนํ ปณฺ ฑโิ ต ชเี ว ‘ผมู้ ีปญั ญา พึงเป็นอยู่เพ่ือมหาชน’ I 17 สโมสรบคุ ลากร มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม คณะกรรมการเพอ่ื พจิ ารณาโครงการ โดยมคี ณะอาจารย์ นกั วจิ ยั ผเู้ ขา้ รว่ ม พรอ้ มกบั การใหข้ อ้ เนอแนะ การเขยี น ยนื่ ขอ้ เสนอ “โครงการบรู ณาการหนง่ึ โครงการ และการดำ�เนินโครงการบู หลกั สตู รหนงึ่ ชมุ ชน ประจ�ำ ปี 2561” รณาการหน่ึงหลักสูตรหนึ่งชุมชน ทั้งน้ี การจัดโครงการดังกล่าวก็เพื่อ ประจ�ำ ปี 2561 ๏ เป็นการแลกเปล่ียนเรียนรู้ร่วมกัน ต่อข้อเสนอโครงการ โดยมีการแบ่ง



เรื่องเลา่ / นอกร้ัวมหาวทิ ยาลยั เร่อื ง / เรียบเรยี ง / ภาพ : กองบรรณาธกิ าร การประชุมเพื่อแลกเปล่ียนเรียนรู้และถอดบทเรียน ผลการดำ�เนินงานโครงการบริการวิชาการแบบมุ่งเป้า ประจำ�ปี พ.ศ. 2560 Area Based และ Issue Based การประชุมเพ่ือแลก โดย คณะกรรมการโครงการ เปลยี่ นเรยี นรแู้ ละถอด บรกิ ารวชิ าการแบบมงุ่ เปา้ ประจ�ำ ปี 2560 บทเรียนผลการดำ�เนินงานโครงการ สงั กดั กองสง่ เสรมิ การวจิ ยั และบรกิ าร บริการวิชาการแบบมุ่งเป้า ประจำ�ปี วิชาการ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม พ.ศ. 2560 (พน้ื ที่ Area Based และ ในวนั ที่ 21 เดือน กรกฎาคม 2560 Issue Based) ณ ห้องประชุมองค์การบริหารส่วน ตำ�บลเหล่าดอกไม้ อำ�เภอชื่นชม จงั หวดั มหาสารคาม

20 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบับท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐

พหนู ํ ปณฺ ฑิโต ชีเว ‘ผ้มู ีปัญญา พงึ เปน็ อยเู่ พือ่ มหาชน’ I 21 ท้งั นี้ ได้มีการถอดบทเรยี น เพื่อถอดองค์ความรู้ คอื ผลการด�ำ เนินงาน โดย 1. กลุ่มผูส้ ูงอายุ • คุณเรืองเดช โพธิ์ศรี 2. กลมุ่ พลังงานทดแทน • คุณวิเชียร สอนจันทร์ 3. กล่มุ ปา่ โคกขา่ ว • คณุ ขนิษฐา ตรงศนู ย์ สังกัด สกว.ฝ่ายวิจัยเพื่อ ท้องถ่ิน เป็นผู้ดำ�เนินการถอด องค์ความรู้ โดยแยกเป็นประเด็น การถอดองค์ความรู้ 3 กลุ่ม

22 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบับท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐

พหนู ํ ปณฺ ฑโิ ต ชเี ว ‘ผ้มู ปี ัญญา พงึ เปน็ อยู่เพ่อื มหาชน’ I 23

24 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบับท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐

สมั ภาษณ์พเิ ศษพหูนํ ปณฺ ฑโิ ต ชเี ว ‘ผู้มปี ัญญา พึงเปน็ อยเู่ พื่อมหาชน’ I 25 ผศ.ดร.สรุ ศกั ด์ิ ไชยสงค์ รางวลั เชดิ ชูเกยี รตินักวจิ ยั ดเี ด่น สาขาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ประจ�ำ ปี 2561 ม ห า วิ ท ย า ลั ย ม ห า ส า ร ค า ม โดย กองส่งเสรมิ การวจิ ัยและบริการวชิ าการ มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม

ผมเข้าใจว่ามหาวิทยาลัย มหาสารคาม ภายใตป้ รชั ญา ของมหาวทิ ยาลยั เราบอกวา่ “ผู้มีปัญญา พึงเป็นอยู่เพื่อ มหาชน” ฉะนนั้ สง่ิ ทส่ี �ำ คญั ที่ มหาวทิ ยาลยั ไดป้ ลกู ฝงั และ หลอ่ หลอมมากค็ อื การเปน็ ผู้รู้แล้วเราก็ต้องช่วยเหลือ ผูอ้ นื่ ด้วย

จากหนมุ่ นอ้ ยบา้ นหนองบวั ตำ�บลวังแสง อำ�เภอ แกดำ� จังหวัดมหาสารคาม สู่อาจารย์ มหาวิทยาลยั มหาสารคามในปจั จบุ ัน ผศ.ดร.สุรศักดิ์ ไชยสงค์ ปัจจุบันเป็นทั้งอาจารย์ และผบู้ รหิ าร โดยท�ำ หนา้ ทเ่ี ปน็ รองคณบดี ฝ่ายวิชาการและบัณฑิตศึกษา คณะ เภสชั ศาสตร์ มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม อาจารย์สุรศักดิ์เป็นคนมหาสารคาม โดยกำ�เนิด อยู่หมู่บ้านหนองบัว ตำ�บล วงั แสง อ�ำ เภอแกด�ำ จงั หวดั มหาสารคาม เป็นบุตรของคุณพ่อสมนึกและคุณเม่ สุมานิชย์ ไชยสงค์ ซึ่งคุณพ่อและคุณ แมข่ องอาจารยเ์ ปน็ คนอ�ำ เภอแกด�ำ ทง้ั คู่ ส�ำ หรบั บา้ นเกดิ บา้ นหนองบวั นน้ั อาจารยเ์ ลา่ วา่ อยหู่ า่ งจากตวั ต�ำ บล ประมาณ 3-4 กิโลเมตร ซ่ึงแต่เดิมนน้ั หมบู่ า้ นนจ้ี ะมบี วั อยใู่ นหนองจ�ำ นวนมาก จึงเป็นท่ีมาของช่ือหมู่บ้านหนองบัวใน เวลาต่อมา สำ�หรบั ชวี ิตในวัยเด็ก อาจารย์ สรุ ศกั ดไ์ิ ดศ้ กึ ษาชน้ั ประถมศกึ ษาทโี่ รงเรยี น ประจ�ำ หมบู่ า้ น พอโตมากศ็ กึ ษาตอ่ ระดบั

28 I จดหมายขา่ ว ‘งานวิชาการรบั ใช้สังคม’ ปที ่ี ๔ ฉบับที่ ๓ กนั ยายน - ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๖๐ มัธยมศึกษาตอนต้นในโรงเรียน เล่าว่า เหตุผลหน่งึ เพราะตอนเด็ก ประจำ�อำ�เภอ คือ โรงเรียนแกดำ� เคยอยากเป็นครูและตอนเรียน วทิ ยาคาร (หรอื ทคี่ นแถวนนั้ เรยี กกนั มหาวิทยาลัยก็เหน็ อาจารย์ท่ีคณะ วา่ โรงเรยี นโคกอตี ยุ่ ) ส�ำ หรบั มธั ยม สอนและปลูกฝังนักศึกษาให้เป็น ตอนปลายกย็ า้ ยไปศกึ ษาทโ่ี รงเรยี น บัณฑิตท่ีดีและอาจารย์สามารถ มหดิ ลวทิ ยานสุ รณ์ จงั หวดั นครปฐม สง่ เสรมิ และพฒั นางานไดอ้ กี หลาย ในชว่ งแรกระหวา่ งทโ่ี รงเรยี นกำ�ลงั อยา่ ง จงึ ตดั สนิ ใจเลอื กเปน็ อาจารย์ กอ่ สรา้ งไดอ้ าศยั ทเี่ รยี นและทพ่ี กั ที่ มหาวิทยาลัย และได้มาทำ�งานที่ วดั ไรข่ งิ อ�ำ เภอสามพราน ชว่ งนน้ั ได้ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัย เปน็ เดก็ วดั อยปู่ หี นง่ึ กอ่ นทโี่ รงเรยี น มหาสารคาม ในปี พ.ศ. 2544 จะย้ายไปท่ีศาลายา ซึ่งถือว่าเป็น จนถงึ ปัจจุบนั ครั้งแรกท่ีได้ไปศึกษาต่างจังหวัด ตอ่ มาไดศ้ กึ ษาตอ่ ในระดบั ปรญิ ญาตรี งานแรกที่มหาวทิ ยาลัย ที่คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัย มหาสารคาม มหิดล เมื่อสำ�เร็จการศึกษาเภสัช ศาสตรบณั ฑติ แลว้ เภสชั กรทกุ คนจะ งานแรกทม่ี หาวทิ ยาลยั ตอ้ งใชท้ นุ หรอื ท�ำ งานกบั ภาครฐั เปน็ มหาสารคาม คอื งาน เวลา 2 ปี เพราะไมไ่ ดอ้ ยบู่ ้านนา อาจารย์และผู้จัดการร้านยามหา นกว่า 7 ปี อาจารย์จึงเลือกกลับ วทิ ยาลัยมหาสารคาม อาจารย์เล่า มาใช้ทุนที่บ้านเกิด ซ่ึงการใช้ทุนที่ วา่ ตอนนน้ั เปน็ รา้ นยามหาวทิ ยาลยั มหาสารคามกม็ ใี หเ้ ลอื กหลายที่ คอื เขตพ้ืนที่ในเมืองที่อยู่ตรงข้ามกับ โรงพยาบาล ส�ำ นกั งานสาธารณสขุ โต้รุ่ง โดยอาจารย์เป็นผู้จัดการฯ จงั หวดั และมหาวทิ ยาลยั อาจารย์ คนท่ีสามต่อจากอาจารย์รุ่นพี่ท่ี สุรศักดิ์เลือกใช้ทุนเป็นอาจารย์ที่ ต้องไปศึกษาต่อ ซึ่งก็ถือได้ว่าเป็น มหาวทิ ยาลยั มหาสารคาม อาจารย์

พหนู ํ ปณฺ ฑโิ ต ชเี ว ‘ผู้มีปัญญา พงึ เปน็ อยเู่ พ่ือมหาชน’ I 29 งานแรก ในตอนน้นั มีโครงการ 30 จงึ เปน็ เหตผุ ลหนงึ่ ทท่ี า่ นคณบดอี ยาก บาทรักษาทุกโรค เป็นช่วงที่คณะ ใหค้ นทีเ่ คยทำ�งานกจิ กรรมมาช่วย เภสัชศาสตร์ จะทำ�งานวิจัยเช่ือม ท�ำ งานคณะ พอไดม้ าท�ำ งานรา้ นยา โยงระบบบริการสุขภาพระหว่าง และโครงการวจิ ยั รา้ นยากบั 30 บาท รา้ นยาและโรงพยาบาลภายใตร้ ะบบ กไ็ ดเ้ อาความรแู้ ละประสบการณท์ ่ี ประกนั สขุ ภาพ ท�ำ เปน็ ชดุ โครงการ เคยท�ำ มาใช้ ตอ้ งรบั ผดิ ชอบโครงการ มีทั้งหมด 6 โครงการ ซ่ึงอาจารย์ วิจัยและเขียนข้อเสนอขอทำ�โปร ไดร้ บั ผดิ ชอบโครงการท่ี 3 เปน็ การ เจควิจัยจนประสบความสำ�เร็จได้ ให้บริการปฐมภมู ิในโรคทเ่ี จ็บปว่ ย รับทุนสนับสนุนโครงการวิจัยสาม ท่ัวไป หรือท่เี รยี กกันว่า รา้ นยากบั แสนกว่าบาท และนอกจากน้ันยัง โครงการ 30 บาท ได้ชักชวนเภสัชกรจากหน่วยงาน อาจารยเ์ ลา่ ใหฟ้ งั เกยี่ วกบั การไดร้ บั คดั ต่างๆ ในจังหวัดมหาสารคามจัด เลอื กใหม้ าท�ำ งานทค่ี ณะเภสชั ศาสตร์ งานสัปดาห์เภสัชกรรมร่วมกันทั้ง มหาวทิ ยาลยั มหาสารคามวา่ คณบดี จงั หวดั นบั เปน็ ความภาคภมู ใิ จแรก ตอนนั้นคือ Professor Richards ของการทำ�งานทน่ี ่ี อาจารย์กล่าว ทา่ นบอกเหตผุ ลทเี่ ลอื กอาจารยม์ า ท�ำ งานกเ็ พราะตอนสมยั เรยี นปรญิ ญา วา่ ดว้ ยการศกึ ษา ตรอี าจารยเ์ คยท�ำ งานกจิ กรรม เคย เป็นนายกสโมสรนักศึกษาคณะ เพราะวา่ อาจารยเ์ พง่ิ จบ เภสชั ศาสตร์ ทมี่ หาวทิ ยาลยั มหดิ ล ปริญญาตรีมาใหม่ๆ และเปน็ ประธานของสมาพนั ธน์ สิ ติ พอมาช่วยงานคณะทำ�ร้านยาและ นกั ศกึ ษาเภสชั ศาสตรแ์ หง่ ประเทศไทย โครงการร้านยากับ 30 บาท ก็ ซงึ่ เปน็ ทรี่ วมตวั กนั ของแกนน�ำ นสิ ติ เขียนขอทนุ ได้รับทุนสนับสนุนการ นักศึกษาเภสัชศาสตร์ท่ัวประเทศ ท�ำ วิจัยสามแสนบาท ก็ภูมใิ จครับ สมัยนน้ั เรียกว่า เลขาธิการ สนภท.

30 I จดหมายขา่ ว ‘งานวิชาการรบั ใชส้ ังคม’ ปที ่ ี ๔ ฉบับที่ ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐ และก็ได้ช่วยงานคณะเป็นผู้ 3 ปีกว่า จากปี พ.ศ. 2548-2552 ประสานงานโครงการสรา้ ง โดยอาจารย์ทั้งสองท่านจบมาจา เสริมสุขภาพในคณะเภสัชศาสตร์ กมิเนโซต้า สหรัฐอเมรกิ า อาจารย์ ที่เป็นโครงการของ สสส. ที่สอด จึงได้ไปมิเนโซต้า 1 ปี แล้วจึงมา แทรกแนวคดิ และกจิ กรรมเพอื่ เนน้ การ “สร้างนำ�ซ่อม” สุขภาพ หลัง จากนั้นก็ทำ�งานอยู่ประมาณสอง ปีก่อนทคี่ ณะจะให้ไปศึกษาต่อ ซ่งึ อาจารย์บอกว่าชว่ งนนั้ รา้ นยามหา วทิ ยาลยั เปดิ 2 สาขา และรุ่นของ อาจารย์ได้ไปศึกษาต่อพร้อมกัน หลายคน ทำ�ให้ไม่มีคนดูแลร้าน ยามหาวิทยาลัย คณบดีมาคุยกับ อาจารย์ให้ช่วยดูแลร้านยามหา วทิ ยาลยั อาจารยจ์ งึ ไดไ้ ปศกึ ษาตอ่ ที่ มหาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ โดยเรยี นภาค เสาร-์ อาทติ ย์ เป็นเวลา 2 ปี จากปี พ.ศ. 2546-2548 และหลงั จากนนั้ กไ็ ดล้ าศึกษาตอ่ ระดบั ปรญิ ญาเอก เตม็ เวลาทมี่ หาวทิ ยาลยั ขอนแกน่ กบั อาจารย์ท่ปี รกึ ษาทา่ นเดิม คอื รอง ศาสตราจารย์ ดร. สุพล ลิมวฒั นา นนท์ และรองศาสตราจารย์ ดร. จฬุ าภรณ์ ลมิ วฒั นานนท์ เปน็ เวลา

พหนู ํ ปณฺ ฑโิ ต ชเี ว ‘ผมู้ ปี ญั ญา พงึ เปน็ อย่เู พ่อื มหาชน’ I 31 ท�ำ งานในปี พ.ศ.2552 ประสบการณ์ ในตา่ งประเทศ ตอนเรียนปริญญาโท ไดไ้ ปดงู านตา่ งประเทศ ครง้ั หนง่ึ ทป่ี ระเทศออสเตรเลยี เปน็ เวลาหนง่ึ สปั ดาห์ ดงู านเกยี่ วกบั ระบบ สขุ ภาพและการบรกิ ารสขุ ภาพของ ออสเตรเลีย จากน้ันก็เป็นการไป นำ�เสนอผลงานวิจัยในการประชุม วิชาการครับ ตอนเรียนโทเคยไป น�ำ เสนอผลงานทปี่ ระเทศมาเลเซยี และสิงคโปร์ ตอเรียนเอกได้ไปนำ� เสนอผลงานท่ีประเทศญ่ีปุ่นและ เดนมาร์ค นอกน้นั กเ็ ปน็ การไปทำ� วิจัยที่มิเนโซตา้ ปหี น่ึงครบั

32 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบับท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐

“อาจารยท์ ด่ี ี นอกจากดแู ล ลกู ศษิ ยไ์ ดด้ แี ลว้ อาจารยต์ อ้ ง มคี วามรคู้ วามสามารถ แลว้ เอาเรอื่ งทเี่ รามปี ระสบการณ์ มาเปน็ ตวั อยา่ งในการสอน” เส้นทางการเริ่มตน้ ส่งไปเทคคอร์สหรือเรียนเพ่ิมเติม งานวิจัย กบั ที่อืน่ ด้วย เช่น การเรยี นระบาด วิทยากับหน่วยระบาดวิทยาของ พอได้ศึกษาต่อระดับ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัย ปรญิ ญาเอก สงิ่ ทปี่ ระทบั ใจมากคอื ขอนแกน่ การเขา้ ประชมุ และอบรม อาจารยท์ ป่ี รกึ ษาไดป้ พู น้ื ฐานส�ำ คญั กบั อาจารยท์ ป่ี รกึ ษา อาจารยจ์ ะพา ให้ใหม่ ตั้งแต่วิธีการอ่านเปเปอร์ ไปเรียนรู้ในที่ต่างๆ และส่งเรียนรู้ การคดิ วเิ คราะห์ การทำ�งานอย่าง ประเดน็ วจิ ยั กบั หนว่ ยงานทที่ �ำ วจิ ยั มปี ระสทิ ธภิ าพ และการเรยี นรชู้ วี ติ ที่กรุงเทพฯ เช่น IHPP ศูนย์วิจัย นักวิชาการและการทำ�วิจัย แล้วก็ ปัญหาสุรา ซ่ึงผมก็ได้เอาแนวทาง เหลา่ นม้ี าใชส้ อนตอนกลบั มาท�ำ งาน เหมือนกนั ครับ

34 I จดหมายข่าว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบบั ท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ตอนจบปรญิ ญาตรมี าผมท�ำ โครงการ ก็ได้ทำ�วิจยั กบั IHPP ซงึ่ เปน็ หน่วย วิจัยเก่ียวกับโครงการ 30 บาท งานวิจัยเก่ียวกับนโยบายสุขภาพ และร้านยา ตอนเรียนปริญญาโท จนได้หัวข้อวิทยานิพนธ์เกี่ยวกับ ผมทำ�วิทยานิพนธ์เก่ียวกับการ “นโยบายภาษรี าคาและพฤติกรรม จัดสรรทรัพยากรสุขภาพสำ�หรับผู้ การบริโภคเครือ่ งดม่ื แอลกอฮอล”์ ป่วยโรคไตวายเรื้อรังระยะสุดท้าย ภายใต้นโยบายประกันสุขภาพ หลังจากจบการศกึ ษา ถ้วนหน้า หรือโครงการ 30 บาท รกั ษาทกุ โรค พอตอนเรยี นปรญิ ญา พอจบปรญิ ญาเอกมา เอกผมท�ำ วทิ ยานพิ นธด์ า้ น health อาจารยก์ ไ็ ดก้ ลบั มา promotion สว่ นหนึง่ อาจเน่ืองมา ท�ำ งานทค่ี ณะ ตอนเรยี นปรญิ ญาเอก จากช่วงปี 2546-2547 สสส. เขา อาจารย์ทีป่ รกึ ษาไดแ้ นะนำ�ให้รจู้ ัก อยากสรา้ งแนวคดิ ใหท้ กุ คนเนน้ การ กบั คุณหมอทา่ นหนึ่ง คือ นพ.ทกั ษ สร้างมากกวา่ การซอ่ ม จึงอยากให้ พล ธรรมรังสี หรือหมอเมฆ เป็น คนทอ่ี ยใู่ นดา้ น health science ไม่ หมอทไ่ี ปใชท้ นุ ทโี่ รงพยาบาลนาหวา้ ว่าจะเป็นแพทย์ ทันตะ เภสัช มี จังหวัดนครพนม และรับทุนของ แนวคดิ สร้างนำ�ซ่อมมากหน่อยจะ กระทวงสาธารณสุขไปเรียนด้าน ได้ไปส่งเสริมสุขภาพให้ประชาชน นโยบายสขุ ภาพและกลบั มาท�ำ งาน ต่ออีกทอดหน่ึง ตอนนั้นผมเป็น ด้านนโยบายแอลกอฮอล์ จากนั้น คนรับโครงการมาท่ีคณะและเป็น คุณหมอทักษพลก็เป็นผู้อำ�นวย คนประสานงานที่คณะด้วยจงึ อาจ การศูนย์วิจัยปัญหาสุราและชวน เป็นสาเหตุหนึ่ง และอาจารย์ท่ี ผมไปท�ำ วจิ ัยด้วยเปน็ รองผูอ้ ำ�นวย ปรึกษาก็เห็นว่าเราทำ�งาน health การฝ่ายวิชาการ งานหลักๆ คือ promotion มาก่อน อาจารย์จึง การพิจารณาข้อเสนอโครงการ แนะน�ำ ใหม้ าทางดา้ นนี้ จากนนั้ ผม

พหูนํ ปณฺ ฑโิ ต ชีเว ‘ผู้มปี ญั ญา พึงเป็นอยู่เพ่อื มหาชน’ I 35 วิจัย อาจารย์จะมีหน้าท่ีอ่านแก ต้องรู้หลักๆ คือ งานวิจัยชิ้นน้ีเรา รนท์ ช่วยใหค้ ำ�แนะน�ำ และทำ�วจิ ัย ต้องการทำ�ไปเพ่ืออะไร? หรือจะ สนบั สนนุ งานนโยบายแอลกอฮอล์ เรยี กวา่ โจทยว์ จิ ยั กค็ งพอได้ ถา้ โจทย์ แตท่ ี่ชอบมากคอื คณุ หมอทกั ษพล วจิ ยั เรานา่ สนใจเหลาไปเหลามาจน เปน็ คนใหโ้ อกาสและมองเรอ่ื งการ คำ�ถามวจิ ยั ชัด เราก็จะมองออกว่า พัฒนาศักยภาพของคน อย่างเช่น งานของเราจะเขียนประมาณไหน บางคนเขียนโครงการมายังไม่ใช่ จากน้ันก็เป็นการเขียนแต่ละบท แต่ว่าเป็นคนในพื้นที่ท่ีจะอยู่และ หรือส่วนต่างๆ ของงานวิจัยตาม พัฒนาการทำ�งานให้พ้ืนที่ต่อไป ระเบยี บวธิ แี ละรปู แบบกันครบั หมออยากให้ช่วยและพัฒนาเขา ถ้าเป็นรายงานวิจัย หาก แกกใ็ หล้ งไปชว่ ยใหค้ �ำ แนะน�ำ แลว้ มีเค้าโครงการวิจัยแล้วและเป็น กเ็ ปน็ ไกดเ์ ปน็ พเ่ี ลย้ี งใหจ้ นเขาท�ำ ได้ ชว่ งเขยี นหลังจากทีเ่ กบ็ ข้อมูลและ เรากไ็ ดเ้ รยี นรแู้ ละพฒั นาตวั เราไปดว้ ย วิเคราะห์ข้อมูลแล้ว ก็มักจะเริ่ม ซง่ึ กจ็ ะมโี ครงการและกจิ กรรมแบบ เขียนจากผลการวิจัยและวิธีการ นี้มาเรอ่ื ยๆ วิจัยก่อนเพราะเป็นการนำ�เสนอ และแปลผลการวิจัย และปรับวิธี วา่ ด้วยเรื่องเทคนคิ การ การวิจัยใหม่ให้สอดคล้องกับการ เขียนงานวจิ ยั ด�ำ เนนิ งานวจิ ยั จรงิ ตอ่ ไปคอ่ ยเขยี น สรปุ และอภปิ รายผล และสว่ นประ งานวิจัยชิ้นแรกท่ีทำ� กอบอนื่ ๆ ใหค้ รบตามองคป์ ระกอบ ก็คือ เรื่องร้านยากับ ของรายงานวิจัย ระบบประกันสุขภาพ จริงๆ การ แต่ถ้าเป็นบทความวิจัย เขยี นงานชนิ้ แรกกใ็ ชเ้ วลาพอสมควร จะใหด้ ตี ้องทำ�รายงานวิจยั ให้เสร็จ เหมือนกันครับ แต่อย่างแรกท่ีเรา ก่อน พอเราไดร้ ายงานแล้ว เราจะ มเี นอื้ หาพรอ้ มส�ำ หรบั น�ำ มาท�ำ โครง

36 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบับท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐

พหูนํ ปณฺ ฑโิ ต ชเี ว ‘ผูม้ ปี ญั ญา พงึ เป็นอยูเ่ พื่อมหาชน’ I 37 ครอบครวั จะเขา้ ใจ ถา้ รวู้ า่ เรา ตอ้ งท�ำ งาน และรวู้ า่ ชว่ งนเี้ ปน็ ช่วงเขียน ครอบครัวก็จะ ไม่ค่อยเอาภาระหรือปัญหา มาคุยด้วย หรือแม้ว่าช่วงทำ� วจิ ยั เยอะๆบางทอี าจจะนอน ดกึ บา้ ง หรอื บางทตี อ้ งไปตา่ ง จงั หวดั ตา่ งประเทศบา้ ง ความ เข้าใจของครอบครัวมีความ ส�ำ คญั มาก

38 I จดหมายข่าว ‘งานวิชาการรบั ใช้สงั คม’ ปีท่ี ๔ ฉบับที่ ๓ กนั ยายน - ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๖๐ รา่ งของบทความวิจัย หลังจากนั้น และความนา่ เชอ่ื ถอื ของขอ้ สรปุ งาน เรากจ็ ะตอ้ งเลอื กบางประเดน็ ออก วิจัยของเรา ขน้ั ท้ายๆ คือ กลับไป มา ซงึ่ ตรงนก้ี จ็ ะขนึ้ กบั มมุ มองและ ปรบั บทน�ำ ใหน้ า่ สนใจอา่ นแลว้ อยาก ประสบการณร์ ะดบั หนง่ึ โดยเราจะ ตดิ ตาม สดุ ทา้ ยคอื อา่ นใหมอ่ กี รอบ เลอื กประเด็นทีน่ า่ สนใจ สร้างองค์ หลายๆ รอบ ใหท้ กุ สว่ นสอดคลอ้ ง ความรใู้ หมใ่ หก้ บั แวดวงวชิ าการ หรอื ประสานกัน ปรับคำ�และภาษาให้ ตอบโจทย์ในเชิงนโยบายหรือการ กระชับสละสรวยขึน้ ครบั ปฏบิ ตั ิ พอไดม้ าแลว้ เราไมต่ อ้ งเอา มาทงั้ หมดของเลม่ วทิ ยานพิ นธ์ แต่ วา่ ด้วยเรอื่ งเวลา เราตอ้ งเลอื กหยบิ เอาบางประเดน็ ที่ และการเขยี นเปเปอร์ นา่ สนใจออกมา เพราะปกตเิ ปเปอร์ จะใหเ้ ขยี น ไมเ่ กนิ 10 หนา้ จากนน้ั อันน้ีพูดยากครับ เรากม็ าวางธีมเร่ือง วา่ เราจะเขียน บางเปเปอร์ หากเรา เรยี บเรยี งอะไรบา้ ง แลว้ กว็ างเลเอาท์ ทำ�อย่างต่อเน่ืองอาจจะใช้เวลาไม่ คร่าวๆ ตั้งแต่คีย์เมสเสจ (key เกินหนึ่งสัปดาห์หรือยาวหน่อยก็ message) ของงานวิจยั คีย์ไฟด้งิ หนึ่งเดือน ถ้าเป็นเปเปอร์ภาษา (key finding) ทอ่ี ยากจะบอก แลว้ อังกฤษ ก็อาจจะใช้เวลามากกว่า ก็มาเขียนอินโทรดักช่ันหรือบทนำ� น้นั ขนึ้ มาอีกครบั อาจารย์เลา่ ถึงท่ี คร่าวๆ แต่บางครั้งเราก็อาจเขียน ไปทีม่ าของการเขยี นเปเปอร์ กอ่ น ทีหลัง หลังจากนั้นก็เขียน result จะบอกอีกว่า ถ้าเรามีของแล้ว ก็ กอ่ น แลว้ กม็ าเขยี นเรอื่ งวธิ กี ารวจิ ยั เหลือเพยี งการมานง่ั เรียบเรียง แต่ พอไดเ้ นอื้ หาพอควรแลว้ กเ็ รมิ่ เขยี น ถา้ เปน็ คนเคยเขยี นหนงั สอื บางคน สว่ นอนื่ ๆ ใหค้ รบองคป์ ระกอบของ ก็อาจจะวางธมี ก่อน ส�ำ หรบั ภาษา บทความวิจยั โดยเฉพาะอภิปราย องั กฤษ เราตอ้ งทำ�ความเขา้ ใจกอ่ น ผลท่ีต้องใช้เวลาอภิปายคีย์ไฟดิ้ง

พหนู ํ ปณฺ ฑิโต ชเี ว ‘ผมู้ ปี ัญญา พึงเปน็ อยูเ่ พื่อมหาชน’ I 39 วา่ ในแตล่ ะยอ่ หนา้ เราจะเขยี นเรอื่ ง เชือ่ มโยงระหวา่ งกันครับ แต่ถา้ วา่ อะไร ตอ้ งท�ำ ความเขา้ ใจกอ่ น หรอื ดว้ ยเรอื่ งการวจิ ยั หลายคนอาจจะ บางทีเราอาจตอ้ งอาศยั เนทีฟสปีก กลัวว่ามนั คอื เร่อื งระเบียบวิธหี รอื เกอร์ หรือเจ้าของภาษา คนที่เขา สถติ ิ เพราะบางคนพอได้ยินค�ำ ว่า เข้าใจภาษาอังกฤษจรงิ ๆ สถิติก็จะกลัวส่ายหัวข้ึนมาทันที แตส่ �ำ หรบั อาจารย์ อาจจะ สำ�หรับอาจารย์ อาจารย์สอนวิชา มคี วามโชคดอี ยา่ งหนง่ึ คอื มงี านวจิ ยั วจิ ยั ดว้ ย สอนวชิ าสถติ ดิ ว้ ย จงึ มอง รว่ มกนั กับต่างประเทศและมีเครือ ว่า สถิติเป็นพระรอง พระเอกคือ ข่ายนักวิจัยท่ีใช้ภาษาอังกฤษเป็น กระบวนการวิจัย โดยส่วนตัวมอง หลัก พอเราทำ�วจิ ยั เสรจ็ กอ็ าจขอ ว่าวิจัยคือการค้นหาคำ�ตอบอย่าง ให้เขาชว่ ยรีไรทใ์ หห้ นอ่ ย เขาก็จะอี เป็นระบบ มันเปน็ เครือ่ งมอื ทชี่ ่วย ดติ ภาษาให้ หรอื อาจสง่ ใหอ้ าจารย์ ในการแกไ้ ขปญั หา ดงั นัน้ หากเรา หรอื คนทร่ี บั อา่ นเพอื่ ใหเ้ ขาชว่ ยปรบั เคยค้นหาคำ�ตอบเพ่ือแก้ไขปัญหา ภาษาใหอ้ กี ทเี พอ่ื ความถกู ตอ้ งและ อะไรสกั อยา่ งอย่างจริงจงั เรากไ็ ด้ สมบูรณ์ของบทความวิจยั ครับ ทำ�วิจยั ไปในตัวอยแู่ ล้ว เหมอื นทุก วนั นท้ี ห่ี ลายคนอาจจะคนุ้ เคยกบั ค�ำ บทบาท / อาจารย์ / ว่า R2R งานวิจัยจากงานประจำ� นักบริหาร / นกั วิจัย หรือการเอางานวิจัยไปแก้ปัญหา งานประจ�ำ เพราะเมอื่ ใดกต็ ามทีม่ ี อาจารยม์ องวา่ 3 อยา่ ง การคดิ แบบเปน็ ระบบ หรอื การหา มันไปด้วยกัน การ ค�ำ ตอบดว้ ยวธิ กี ารเชงิ วทิ ยาศาสตร์ เปน็ นักวจิ ัย การเปน็ อาจารย์ และ ใชเ้ ทคนคิ วธิ ที น่ี า่ เชอื่ ถอื และคนอนื่ การเป็นผ้บู รหิ าร อาจจะข้ึนอยกู่ ับ เข้าใจได้ ก็เป็นงานวิจัยอย่างหนึ่ง การให้นำ้�หนักหรือการมองความ แล้วครบั เพียงแตว่ า่ เราจะทำ�วิจัย ทล่ี กึ ซง้ึ ไปมากแคไ่ หนเทา่ นนั้ อนั นี้

40 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปีท่ ี ๔ ฉบบั ที่ ๓ กันยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ก็ขึ้นกับความสนใจและใส่ใจ ใช้ยาราคาแพง ก็เอาสอนนิสิต ยก ความเชี่ยวชาญ ความพร้อม ตวั อยา่ งในหอ้ งเรยี น และเอามาคยุ จงั หวะและโอกาสในการท�ำ วจิ ยั ใน กบั นสิ ติ เพอ่ื ใหเ้ ปน็ โปรเจค็ โครงการ ประเด็นหรือสาขาน้ันๆ ครบั วจิ ัยของนิสิตไปด้วย ในปีต่อๆ ไป ก็ให้รุ่นพ่ีเขามาเล่าให้น้องๆ ฟัง อนั ทสี่ องการเปน็ อาจารย์ ด้วย พอให้เห็นเป็นตัวอย่างและ อาจารย์มองว่า งานน้ีคือการดูแล แรงบันดาลใจในเบอื้ งต้น ลกู ศษิ ย์ การเอาความรทู้ ไี่ ดม้ าใชใ้ น การสอน และจากค�ำ พดู ทเ่ี คยไดย้ นิ อนั สดุ ทา้ ย เรอ่ื งการบรหิ าร มา “อาจารย์ที่ดีนอกจากดูแลลูก ถ้าตัดเรื่องคนและเงินออก การ ศษิ ยไ์ ด้ดแี ลว้ อาจารยต์ ้องมีความ บรหิ ารในมมุ มองของผมก็คือ การ ร้คู วามสามารถ แล้วเอาเร่ืองที่เรา จัดระบบการทำ�งาน จริงๆ แล้วไม่ มปี ระสบการณ์ มาเป็นตัวอย่างใน ว่าจะเป็นเรอ่ื งคน เงิน และงาน ก็ การสอน” อยา่ งเชน่ เราท�ำ วจิ ยั อะไร ลว้ นอาศยั หลกั การบรหิ ารจดั การที่ แลว้ เรากเ็ อามาสอนในบทเรยี น เรา ดีเหมือนกัน อันหนึ่งท่ีอาจารย์คิด กจ็ ะยกตวั อยา่ งจากของจรงิ เมอื่ เรา ว่าการบริหารมันเกี่ยวกับการวิจัย อินและเข้าใจกบั งานกจ็ ะถา่ ยทอด มากกค็ อื การบรหิ ารเปน็ กระบวน ความรไู้ ดอ้ ยา่ งชดั เจนและมนั่ ใจครบั การแกไ้ ขปญั หา อาจารยม์ องวา่ การ ส�ำ หรบั อาจารยก์ จ็ ะเอาเนอ้ื หาหรอื บรหิ ารเปน็ การท�ำ ใหง้ าน (รวมทงั้ คน ตวั อยา่ งมาจากงานวจิ ยั ของอาจารย์ และเงนิ ) เปน็ ไปตามเปา้ หมายหรอื หรือที่มีส่วนเกี่ยวข้องด้วยมาสอน วิสัยทัศน์ท่ีตั้งไว้ เป็นการทำ�ให้ส่ิง เด็ก สอนลูกศิษย์ ซึ่งมันค่อนข้าง ที่มีอยู่แล้วหรือส่ิงท่ีครีเอทข้ึนใหม จะไปด้วยกนั ได้ดี เชน่ อาจารย์ทำ� ่ดำ�เนินไปได้ ไมใ่ ห้เกิดปัญหา หรอื วิจัยกับโรงพยาบาลเรื่องการใช้ยา ทำ�ให้ดีข้ึน อาจารย์มองว่า เวลา อยา่ งสมเหตผุ ลและการควบคมุ การ ทำ�งานบางคร้ังต้องแก้ไขปัญหา

พหนู ํ ปณฺ ฑโิ ต ชเี ว ‘ผูม้ ปี ญั ญา พึงเป็นอยเู่ พื่อมหาชน’ I 41 จดั การงานใหเ้ ปน็ ระบบ โดยใชห้ ลกั เราต้องไปจัดการช่วงนั้น อันนี้แค่ เหตหุ ลกั ผล ซงึ่ เปน็ เรอื่ งทใ่ี ชห้ ลกั การ ทำ�การวิเคราะห์เชิงพรรณนาแบบ เดยี วกับการวิจัย การวิจยั สามารถ ง่ายๆ ก็ได้ประโยชน์และช่วยใน อธบิ ายไดร้ ะดบั หนงึ่ อนั ทสี่ องมอง กระบวนการแก้ไขปัญหาได้มาก ว่าการวิจัยช่วยในการครีเอทอะไร แล้ว ถ้าหากทำ�เป็นเปเปอร์ก็อาจ บางอย่าง เพราะว่าเราจะต้องคิด ไดห้ นงึ่ เปเปอรด์ ดี ขี องงานวจิ ยั จาก อะไรใหมๆ่ วจิ ยั มนั ชว่ ยเรอ่ื งพวกนี้ งานประจ�ำ ได้ด้วยครับ อาจารยก์ เ็ อาแนวคดิ เชงิ วจิ ยั มาปรบั ใช้ อย่างอาจารย์จะพัฒนาระบบ สุดท้ายผมขออ้างถึงคำ� บัณฑิตศึกษาของคณะ เราคุยกัน ที่อาจารย์ผมเคยพูดไว้ว่า คนเรา ว่า จะทำ�อยา่ งไรใหเ้ ด็กจบไว หรอื จะทำ�งานได้ดี ควรมีพื้นฐานสาม อะไรท่ีทำ�ให้นิสิตจบช้าหรือไม่จบ เรื่อง หน่ึงเป็นคนเก่ง มีความรู้ ตามเวลาที่กำ�หนด สิ่งที่อาจารย์ ความสามารถในด้านน้ันๆ ซึ่งผม ท�ำ คือ การเกบ็ รวบรวมข้อมลู ย้อน วา่ อาจารยใ์ นมหาวทิ ยาลยั เรากล็ ว้ น หลังของนิสิตระดับบัณฑิตศึกษา เปน็ คนเกง่ กนั อยแู่ ลว้ ครบั สองเปน็ ในคณะจำ�นวนกว่า 180 คน มา คนดี มีคุณความดี เป็นเรื่องเก่ียว วิเคราะห์ดูว่านิสิตใช้เวลานาน กับคุณธรรมจรยิ ธรรม ความตง้ั ใจ แค่ไหนกว่าจะจบ ตั้งแต่เข้าเรียน ดีความจริงใจ ความใส่ใจและเห็น จนถึงจบการเรียนคอร์สเวิร์ค ถึง อกเห็นใจซึ่งกันและกัน ประมาณ การสอบ proposal ถึงการสอบ นดี้ เู ปน็ ธรรมะไปหนอ่ ยๆ แลว้ ครบั วิทยานิพนธ์ และสุดท้ายถึงการตี ทงั้ นเี้ พราะบางครง้ั เกง่ แตว่ า่ เขา้ กบั พมิ พ์และการสำ�เร็จการศึกษา อัน คนอนื่ ยงั ไมไ่ ดห้ รอื ไดน้ อ้ ย ไมไ่ ดร้ บั นก้ี ใ็ ชแ้ นวคดิ ของ survival analysis การยอมรบั และความรว่ มมอื กอ็ าจ และจดั การขอ้ มลู แบบ time-to-event จะทำ�ให้งานลุล่วงได้ยาก ดังน้ัน กด็ วู ่าเวลาช่วงไหนทเี่ ขาใชไ้ ปเยอะ ความดีเหล่านี้จะช่วยส่งเสริมการ ท�ำ งาน

42 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรับใชส้ ังคม’ ปที ี ่ ๔ ฉบับท่ี ๓ กันยายน - ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ตอนแรกคดิ วา่ ไมน่ า่ จะไดร้ างวลั ครบั พอการไดร้ บั รางวลั และ มหาวิทยาลัยให้รับรางวัลกบั สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ดว้ ย อาจารย์ ยง่ิ มคี วามภาคภมู ใิ จมากครบั เพราะการไดร้ บั จากพระองคท์ า่ น ถอื เป็นความภาคภมู ิใจสูงสุด ในชีวิต ก็ต้องขอบพระคุณ มหาวทิ ยาลยั มหาสารคามครบั



44 I จดหมายข่าว ‘งานวิชาการรบั ใช้สังคม’ ปที ่ ี ๔ ฉบบั ที่ ๓ กนั ยายน - ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ที่ดีได้ สุดท้ายคือความพร้อม ถึง ลูกน้องหรือหัวหน้างาน การมีทีม แมจ้ ะเปน็ คนดแี ละมคี วามสามารถ สำ�คัญมากครับ อย่างงานที่ทำ�ท่ี มาก แตบ่ างครง้ั ถา้ หากยงั ไมม่ คี วาม นี่ อาจารย์มองว่าอาจารย์ท่ีน่ีเก่ง พร้อม ภาระมาก การทำ�งานใดๆ กันทุกคนและบุคลากรก็มีความ กจ็ ะลำ�บาก ดังน้ันความพรอ้ มกม็ ี เชี่ยวชาญและต้ังใจสูง สิ่งท่ีเหลือ ความสำ�คัญอีกประการหนึ่งครับ ส�ำ หรับผ้บู ริหารคือเราจะจัดระบบ อยา่ งประเดน็ สดุ ทา้ ย ความพรอ้ มที่ การท�ำ งานอยา่ งไรใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพ ส�ำ คญั ดา้ นหนง่ึ คอื ครอบครวั อยาก และดึงศักยภาพของทุกคนในทีม ตวั อยา่ งตอนผมเรยี นและมงี านเขา้ ออกมาให้ได้มากท่ีสุด พอเราทำ� มากๆ ครอบครัวมีความเข้าใจ รู้ เป็นทีมปุ๊บเสร็จเร็วมาก และถ้า ว่าเราต้องทำ�งาน ช่วงนี้เป็นช่วง เราทำ�งานอันนี้เสร็จเร็ว เราก็จะ เขียน ครอบครัวก็จะไม่ค่อยเอา มาเวลาไปทำ�งานอย่างอ่ืนมากขึ้น ภาระหรอื ปญั หามาคุยดว้ ยนัก จะ อย่างท่ีคณะได้ทำ�งานหลายอย่าง ช่วยกันแบ่งเบางานไป หรือแม้ว่า ถ้าเราอยากจะทำ�งานวิจัย เราก็ ช่วงทำ�วิจัยเยอะๆ บางทีอาจจะ ต้องทำ�หน้างานให้เสร็จไว เราก็จะ นอนดึกบา้ ง หรือบางทตี อ้ งไปตา่ ง มีเวลาไปทำ�วิจัย เวลาไปพักผ่อน จงั หวดั ตา่ งประเทศบา้ ง ความเขา้ ใจ หรือเวลาไปพัฒนากิจกรรมอย่าง ของครอบครัวมีความสำ�คัญมาก อื่นได้มากขนึ้ อาจารย์ก็ต้องขอบคุณภรรยา คน อยเู่ บอ้ื งหลงั ไมไ่ ดห้ มายความวา่ ให้ เคลด็ (ไม)่ ลบั ท�ำ งานครอบครวั คนเดยี วทง้ั หมดนะ ในการเขียนงานวิจัย ครบั (หวั เราะ) แตว่ า่ การสนบั สนนุ ทางจติ ใจสำ�คญั มาก หรือบางครง้ั การเขียนงานวิจัย แค่เขารับฟังปัญหา ก็ช่วยได้เยอะ อาจารยจ์ ะใชห้ ลกั การ แล้วครับ ความพร้อมอีกด้านหน่ึง นี้ครับ “การเขียนงานวิจัยเหมือน คอื ทีม ไม่ว่าจะเปน็ เพื่อนร่วมงาน

พหูนํ ปณฺ ฑิโต ชเี ว ‘ผ้มู ีปัญญา พึงเป็นอยู่เพอ่ื มหาชน’ I 45 การขนึ้ บนั ได ถา้ ไมไ่ ดท้ ำ�ตอ่ เนอื่ งก็ สดุ ท้าย ไมอ่ ย่างงัน้ ถา้ หยุดแล้วไป จะเหมอื นกลบั มาขนึ้ บนั ไดกา้ วแรก ท�ำ อย่างอ่นื นานๆ แลว้ กลับมาทำ� ใหม่อยู่เรือ่ ยๆ ดังนน้ั พอเครอื่ งตดิ ใหม่จะได้มาทบทวนความเข้าใจ หวั แลน่ ควรจะทำ�ตอ่ เนอ่ื งใหเ้ สรจ็ ” ของเราใหมเ่ หมอื นกลบั มาขน้ึ บนั ได อาจารย์ขอเปรียบเทียบการเขียน กา้ วแรกอยเู่ รอ่ื ยๆ อาจารยเ์ คยคยุ บทความวจิ ยั เหมอื นการขน้ึ ภกู ระดงึ กบั แอดไวซ่ี ลกู ศษิ ย์ ป.โท หลายคน กไ็ ดค้ รบั มนั จะมชี ว่ งหนงึ่ ทเ่ี รยี กวา่ เขาเห็นพ้องต้องกันกับหลักการน้ี “ซ�ำ แฮก” เราตอ้ งผา่ นชว่ งนไ้ี ปใหไ้ ด้ และถ้าเมื่อไหร่เราทำ�ทำ�ทำ� หรือ ก่อน ช่วงนี้หมายความว่า ทำ�ของ เราทำ�แล้วหยุดไม่ได้หมายความ ให้มันครบไปก่อน ทำ�ได้มากน้อย ว่าเคร่ืองกำ�ลังติดเราให้พยายาม แคไ่ หนกต็ ้องท�ำ ครบั กลั้นใจท�ำ ไป ทำ�ต่อไปจนเสร็จให้ได้ ฉะนั้นเรา จนไดข้ องครบ หลังจากน้ันค่อยมา ตอ้ งหาเวลาท�ำ ให้ตอ่ เนอื่ ง เพือ่ ไป ตกแตง่ รอ้ ยเรยี งใหม้ นั สวยงาม ถา้ ให้ถงึ ซ�ำ แฮกให้ได้ เราบอกวา่ งานวจิ ยั มีบทนำ� วธิ ีการ วจิ ยั ผลการวจิ ยั อภปิ รายและสรปุ ฝากถึงอาจารย์ นักวจิ ยั ผล บทคัดย่อ และเอกสารอ้างอิง ผ้กู ำ�ลังเร่มิ ท�ำ งานวิจยั ช่วงแรกก็ทำ�ให้องค์ประกอบครบ ให้ได้ก่อนครับ ช่วงต่อไปเป็นการ อยากจารยอ์ ยากจะฝาก เขียนและเรียบเรยี ง อนั นก้ี ็แล้วแต่ ถงึ ทกุ คนสองเรอ่ื งครบั คนนะครับ ช่วงนี้ทำ�อย่างไรก็ได้ เรอื่ งแรก คอื ประโยชนข์ องงานวจิ ยั ให้หวั เราโล่ง ปลอดโปรง่ จะเขียน ครบั อาจารยค์ ดิ วา่ งานวจิ ยั เปน็ งาน ตอนกลางคนื หรือตอนเชา้ กไ็ ด้ ขอ้ ทมี่ ปี ระโยชน์ เหมอื นกบั ทเ่ี ลา่ ไปแลว้ นสี้ �ำ คญั มากนะครบั คอื พยายามให้ เมอ่ื ก้ี หนง่ึ คอื มปี ระโยชนก์ บั ตวั เรา เขยี นตอ่ เนอ่ื ง พอกา้ วขนึ บนั ไดแลว้ เอง เป็นการ กก็ า้ วตอ่ ไปและตอ่ ไปจนถงึ บนั ไดขน้ั

46 I จดหมายขา่ ว ‘งานวชิ าการรบั ใชส้ งั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบับท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐

พหนู ํ ปณฺ ฑโิ ต ชีเว ‘ผ้มู ีปัญญา พึงเป็นอยเู่ พอ่ื มหาชน’ I 47 ปญั หาเกดิ จากหลายอยา่ ง อันหน่ึงท่ีผมเคยใช้ตอน ไปเรียนก็คือว่า “ยังมี คนที่รักเราอีกตั้งเยอะ ทำ�ไมเราต้องใส่ใจกับ บางคนท่ที �ำ ใหเ้ ราเสยี ใจ ลำ�บากใจ ขอให้นึกถึง ส่ิงดดี ที ่เี ขาใหเ้ ราครับ”

48 I จดหมายข่าว ‘งานวชิ าการรับใชส้ งั คม’ ปที ่ ี ๔ ฉบบั ท่ี ๓ กนั ยายน - ธนั วาคม พ.ศ.๒๕๖๐ เพ่ิมพูนความรู้ แล้วเราก็จะ ใหอ้ าจารยเ์ ขยี นรายงานการวจิ ยั ให้ ลกึ ซึง้ ในสาขาวชิ านนั้ สอง เสรจ็ กอ่ น ถา้ เขยี นรายงานการวจิ ยั คือเอามาใช้สอนนิสิตได้ แล้วเรา เสรจ็ แลว้ อาจารยก์ จ็ ะมขี องทจี่ ะเอา อธิบายลูกศิษย์ได้จากของจริง ซึ่ง ไปเขยี นเปน็ บทความวชิ าการ เพราะ เรามีประสบการณ์แท้ๆ จากการ ถา้ มขี องแลว้ บทความวชิ าการคอ่ น ปฏิบัติ สามคืองานวิจัยช่วยให้มี ข้างจะเขียนได้ง่าย หลังจากน้ันก็ รายไดเ้ พม่ิ หรอื รางวัลค่าตอบแทน แนะน�ำ วา่ ลงมอื เขยี นกนั เถอะครบั อยา่ งเชน่ บางทา่ นทำ�วจิ ยั แลว้ ตพี มิ พ์ สปั ดาหเ์ ดียวก็ตพี ิมพไ์ ดค้ รบั มหาวิทยาลัยให้ค่าตีพิมพ์ หรือ บางท่านขอทนุ วิจัยกจ็ ะได้เปน็ เงิน ว่าดว้ ยรางวัล งบประมาณมาช่วยในการทำ�งาน กบั ความภาคภมู ิใจ และมีค่าตอบแทนนักวจิ ัย สุดทา้ ย คอื งานวจิ ยั ชว่ ยใหม้ กี ารพฒั นางาน ต้องบอกว่ามีความ ภาคภูมิใจมากครับ และตำ�แหน่งทางวิชาการ ดังนั้น ดีใจมากครับ ตอนแรกคดิ ว่าจะได้ งานวิจัยมีประโยชน์ค่อนข้างมาก รบั รางวลั เปน็ โลหรอื ประกาศนยี บตั ร ครบั อยากใหอ้ าจารยท์ กุ ทา่ นมแี รง จากมหาวทิ ยาลยั เทา่ นน้ั แตพ่ อรวู้ า่ บนั ดาลใจ แคอ่ ยา่ คดิ วา่ งานวจิ ยั มนั เปน็ เร่อื งยาก เร่ืองที่สอง คือ อยากให้ มหาวทิ ยาลยั มกี ารจดั งานเลย้ี งและ เริม่ จากงานวจิ ยั ทีไ่ ม่ยากเกนิ ไป ที่ ใหร้ บั พระราชทานรางวลั จากสมเดจ็ เรารสู้ กึ วา่ เราทำ�ได้ ถา้ เราทำ�ไดเ้ รา พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรม กจ็ ะรสู้ กึ วา่ มแี รงใจมแี รงฮดึ สู้ กเ็ รม่ิ ราชกุมารี ด้วยแล้ว อาจารย์ยิ่งมี จากอนั งา่ ยๆ กอ่ นกจ็ ะส�ำ เรจ็ ไดง้ า่ ย ความภาคภมู ใิ จเปน็ อยา่ งมากครบั ครบั ส�ำ หรบั ล�ำ ดบั ตอ่ มากค็ ดิ วา่ ถา้ เพราะการได้รับจากพระองค์ท่าน เปน็ การเขยี นบทความวจิ ยั กแ็ นะน�ำ ถือเป็นความภาคภูมิใจสูงสุดใน

พหนู ํ ปณฺ ฑิโต ชีเว ‘ผ้มู ปี ญั ญา พงึ เป็นอย่เู พ่อื มหาชน’ I 49 ชวี ติ ทง้ั นตี้ อ้ งขอบคณุ มหาวทิ ยาลยั คณะวิศวกรรมศาสตร์ท่ี มอ. และ มหาสารคาม และทมี วจิ ยั ส�ำ นกั วจิ ยั ผู้อำ�นวยการสำ�นักหน่ึงของ สกว. นโยบายสร้างเสรมิ สขุ ภาพ (สวน.) หนังสอื เล่มนี้เป็นการรวบรวมงาน IHPP และทมี งาน คณะเภสชั ศาสตร์ เขยี นในคอลมั นข์ องอาจารยม์ าพมิ พ์ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม ท่ีร่วม เปน็ พอกเกต็ บคุ๊ หนงั สอื เลม่ นไี้ มไ่ ด้ กันพัฒนางานวิจัยระบบยาและ เขียนเปน็ ต�ำ ราระเบียบวธิ ีวจิ ัย แต่ นโยบายแอลกอฮอลม์ า ณ โอกาส เป็นการเล่าเรื่องการทำ�วิจัยด้วย น้ีดว้ ยครับ ภาษาเขียนให้อ่านสนุกเข้าใจง่าย จากประสบการณ์การเป็นผู้อ่าน ขอฝากถึงหนงั สอื บางเล่ม โครงการวิจัยที่เสนอขอทุน สกว. ทเี่ ป็นแรงบนั ดาลใจ ซงึ่ ผมกไ็ ดใ้ ชเ้ ลม่ นมี้ าตลอด เปน็ การ สรา้ งแรงบนั ดาลใจใหก้ บั ตวั เอง ทง้ั นี้ เน่ืองจากอาจารย์สอน ในเลม่ จะมเี ทคนคิ ตา่ งๆ เชน่ เขยี น วิจัยด้วย และทุกครั้งที่ อย่างไรใหไ้ ดท้ ุน รีวิวอยา่ งไรให้นา่ สอนวจิ ัย กจ็ ะเลา่ ใหท้ ้งั ลูกศษิ ยใ์ น เชอ่ื ถอื เลม่ นถ้ี อื เปน็ เลม่ หนง่ึ ซงึ่ ผม ทปี่ รึกษา ป.ตรี ป.โท ป.เอก ฟงั วา่ ชอบมากครับ ตอนแรกท�ำ วจิ ัยไมเ่ ป็นเลย ตอนท่ี เรยี น ป.ตรี อาจารยเ์ องแทบจะไมร่ ู้ เลม่ ทสี่ องอยากแนะน�ำ ให้ เรื่องวิจัยและสถิติเลย มารู้จริงๆ อาจารย์ นักวิจัย ลองหามาอ่านดู ตอนเรยี น ป.โท ป.เอก ดว้ ยซ้ำ� แต่ ครับ เพราะตอนท่ีผมไปเขียนงาน อาจารย์มาเจอกบั หนังสือเล่มหนง่ึ วิจัยที่มิเนโซต้า ผมเจอหนังสือ ชอื่ “สนุกกบั งานวจิ ยั ” เป็นหนงั สือ เล่มหน่ึงชื่อว่า “เขียนวิทยานิพนธ์ ท่เี ขยี นโดยรองศาสตราจารย์สธุ รี ะ อย่างไรให้เสร็จภายใน 15 นาที” ประเสริฐสรรพ์ ท่านเป็นอาจารย์ “how to write your dissertation in 15 minutes” ก็ดีมากครบั แต่ จรงิ ๆ ไมม่ คี นเขยี นวทิ ยานพิ นธเ์ สรจ็

50 I จดหมายข่าว ‘งานวชิ าการรับใช้สงั คม’ ปที ี่ ๔ ฉบบั ท่ี ๓ กนั ยายน - ธันวาคม พ.ศ.๒๕๖๐ ภายใน 15 นาทีนะครับ แต่เขาจะ กไ็ ดส้ กั คนื หนง่ึ เชน่ ไปเขาคอ้ ไปเขา บอกเทคนิคว่า เทคนิคของเขาคือ ใหญ่ เพื่อเปล่ยี นสภาพแวดล้อมจะ ตื่นมา 15 นาทีแรกในแต่ละวันให้ ได้ปลอดโปลงและกลบั มาสูก้ ับงาน เขียน เขียนอะไรก็ได้ ก่อนที่จะไป ได้ใหม่ อันท่ีสองก็อาจจะพูดเป็น ทำ�อย่างอ่ืน ทำ�เร่ืองน้ีให้เสร็จ ต้ัง ธรรมะไปนะครับ (หัวเราะ) บาง เป้าหมายไว้ ถา้ ทำ�ไมเ่ สรจ็ จะไมไ่ ป คร้ังเราก็ลองทบทวนตนเองดู บาง ท�ำ อยา่ งอน่ื หรอื อยา่ งนอ้ ยตอ้ งท�ำ ให้ ครั้งมีคนท่ีเหน่ือยหรือลำ�บากกว่า ไดร้ ะยะเวลานี้ อะไรประมาณน้ี และ เราตั้งเยอะ มองได้สองแบบครับ กจ็ ะมเี ทคนคิ ตา่ งๆ มากมาย บอกไว้ คือ เนื่องจากอาจารย์เกิดมาจาก ภายในเลม่ แนะน�ำ ใหห้ ามาอา่ นครบั ครอบครัวคนจนด้วยครับ แต่ก็ไม่ ถึงกับจนมากครับ เนื่องจากทบ่ี ้าน ว่าดว้ ยเร่อื ง พอ่ แม่เป็นเกษตรกร ตอนเด็กก็เคย ท�ำ นา ไถนาแตก่ อ่ นใชค้ วายไถพอโต การจัดการกบั ความทอ้ ขน้ึ กเ็ ปน็ รถไถ เคยท�ำ มาทกุ ขนั้ ตอน เปน็ มาเยอะครบั (หวั เราะ) แลว้ ครบั ท�ำ ใหส้ งิ่ หนงึ่ ทค่ี ดิ อยเู่ สมอ เวลาทอ้ เหรอครบั มหี ลาย วธิ คี รบั บางคนอาจใชว้ ธิ กี ารพกั ผอ่ น คอื “กว่าเราจะมาถึงจุดๆ นีไ้ ด้ เรา รแี ลกซ์ ดูหนัง ฟงั เพลง ออกก�ำ ลงั ผ่านอะไรมามากมายแค่ไหน อาจ กาย ซ่ึงผมวา่ เปน็ พนื้ ฐานที่ใครๆ ก็ จะยงั มีคนทีล่ ำ�บากกว่าเราต้ังเยอะ ควรท�ำ ครบั วธิ ที สี่ องกค็ อื การหาทพี่ กั เราอยู่ตรงน้ีถือว่าดีมากแล้ว” การ ผ่อน อันน้ีคิดว่าน่าจะทำ�ได้ไม่ยาก ทบทวนและคิดแบบน้กี ็อาจจะช่วย บางครง้ั การออกไปจากพืน้ ท่ี อยา่ ง ลดความท้อใจและลุกข้ึนมาสู้ต่อ เชน่ อยทู่ ที่ �ำ งานนเ่ี หนอ่ื ยมากเราจะ ไปไดค้ รบั ... แตบ่ างทมี นั กไ็ มไ่ ด้ บาง ทำ�งานวนไปๆ ทุกวันๆ เราอาจจะ ครงั้ มปี ญั หามาจากหลายอยา่ งผคู้ น ออกไปตา่ งจงั หวดั บา้ ง ไปพกั ทไี่ หน รอบขา้ งหรอื ความวนุ วายของสงั คม บางทีเรากต็ อ้ งปลอ่ ยวางหรอื คิดว่า “ยังมีคนที่รักเราอีกตั้งเยอะ ทำ�ไม