keela

ระบบอวยั วะของรา่ งกาย ดร.ประพนั ธ ลํ้านาค

อวยั วะตา่ งๆของร่างกาย ระบบการทาํ งานของรา งกาย จะประกอบดวยโครงสรา งท่สี ลับซบั ซอน แบง ไดเ ปน 10 ระบบ 1. ระบบผวิ หนัง (Integumentary System) 6. ระบบหายใจ (Respiratory System) 2. ระบบโครงกระดกู (Skeletal System) 7. ระบบไหลเวยี นเลอื ด (Circulatory System) 3. ระบบกลา มเน้ือ (Muscular System) 8. ระบบประสาท (Nervous System) 4. ระบบยอ ยอาหาร (Digestive System) 9. ระบบสบื พันธุ (Reproductive

ระบบประสาท ระบบประสาททาํ หนา้ ทีรบั ความรสู้ ึก มกี ารทาํ งานสมั พนั ธก์ บั ฮอรโ์ มนทีผลิตจากตอ่ มไร้ ทอ่ เพือควบคมุ การทาํ งานของร่างกายใหต้ อบสนองตอ่ สิงเรา้ ระบบประสาทประกอบดว้ ยสมอง ไขสนั หลงั และเสน้ ประสาทในรา่ งกาย ระบบประสาทแบง่ เป็ น สว่ น คือ สว่ นกลาง สว่ นปลาย และระบบประสาทอตั โนมตั ิ

ระบบประสาทสว่ นกลาง จะประกอบไปดว ย สมอง และไขสนั หลัง เปนศูนยก ลางควบคุมและประสานการทาํ งานของ รา งกายทัง้ หมด 1.1 สมอง(Brain) แบง ออกเปน 3 สวน 1.1.1 สมองสว นหนา (Forebrain) ประกอบดวย เซรบี รัม(Cerebrum) ทาลามัส(Thalamus) และไฮโปทาลามสั (Hypothalamus) เซรีบรัม ทําหนา ท่ีดา นความจํา ความฉลาด ไหวพริบ เปน ศนู ยร ับความรูสกึ ในการ มองเห็น การไดกล่ิน การไดย นิ และการรับรส ทาลามสั ทาํ หนา ที่เปนศูนยร บั และถา ยทอดความรสู ึกไปยังเซรีบรัม ไฮโปทาลามัส ทําหนา ที่เปน ศูนยควบคุมอณุ หภูมขิ องรางกาย การเตน ของหวั ใจ ความดนั เลือด ความหวิ การนอนหลับ การหลงั่ ฮอรโ มนของตอมไรท อ การหล่ังน้ํายอ ยจากกระ เพราะอาหาร ความสมดุลนาํ้ ในรา งกาย การแสดงออกทางอารมณและความรสู กึ ตา งๆ

1.1.2 สมองสวนกลาง (Midbrain) ทาํ หนาทีเ่ กี่ยวกับการเคลือ่ นไหวของลูกตาและมา นตา 1.1.2 สมองสว นทาย (Hindbrain) ประกอบดวย เซรเี บลลมั (Cerebellum) พอนส(Pons) และเม ดัลลา ออบลองกาตา(Medulla Oblongata) หรอื เรียกวา กา นสมองสว นทาย เซรีเบลลมั ทาํ หนา ท่ี ในการดูแลการทํางานของสว นตา งๆของรา งกายและระบบกลา ม เนื้อตา งๆ ใหประสานสมั พนั ธกัน ควบคุมการทรงตวั ของรา งกาย พอนส ทาํ หนาท่ี ควบคุมการเค้ียวอาหาร การหลั่งนา้ํ ลาย การหายใจ การฟง การ เคลื่อนไหวกลามเน้ือบรเิ วณใบหนาและเปนสะพานเชอื่ มระหวางสมองและไขสันหลงั เมดลั ลา ออบลองกาตา ทําหนา ที่เปนศนู ยก ารควบคมุ การทํางานของระบบประสาม อตั โนมตั ติ า งๆ เชน การหายใจ การไหลเวยี นเลอื ด การเตนของหวั ใจ การไอ การจาม เปน ตน

. ไขสนั หลงั (Spinal Cord) ทาํ หนา้ ทีเป็นตวั เชือมในการรับกระแสประสาทจากส่วนต่างๆของร่างกายส่ง ต่อไปยงั สมอง และรับจากสมองส่งไปยงั อวยั วะต่างๆในร่างกาย นอกจากนียงั ควบคุมปฏิกริ ิยารีเฟลก็ ซ์ (Reflex Action) เช่นมือไปถูกของร้อน จะรีบชกั มือกลบั ทนั ที

ระบบประสาทสว่ นปลาย ประกอบดว ย ประสาทสมอง และเสนประสาทไขสันหลงั ทาํ หนาท่นี ําความรูสึกตา งๆของ รางกายเขา สูระบบประสาทสวนกลางและสง กลบั ไปยังอวัยวะตางๆ 2.1 เสน ประสาทสมอง (Cranial Nerve) มี 12 คู บางคทู ําหนาที่รบั ความรสู ึก บางคูทําหนา ท่ี เกย่ี วกบั การเคล่ือนไหว บางคทู าํ หนาที่ทั้ง 2 อยา ง 2.2 เสน ประสาทไขสันหลังมี (Spinal Nerve) มี 31 คู ทําหนา ทเ่ี ชอื่ มระหวางสมองกบั อวัยวะอน่ื โดยจะออกจากสมองแลว วิ่งในชองกระดกู สนั หลงั ผานกระดูกคอ กระดกู สว นอกและสิน้ สดุ ท่ีกระดกู อกสว นลาง 

ระบบประสาทอตั โนมตั ิ ) ระบบประสาทซิมพาเทติก (Sympathetic nervous System) ศูนยก์ ลางอยบู่ ริเวณไขสนั หลงั ระบบนี้จะทํางานในกรณีทีบ่ คุ คลตกอยใู นสภาวะฉกุ เฉิน รา งกายจะ เกิดปฏกิ ริ ยิ าตืน่ ตวั เพื่อเตรยี มพรอ มที่จะสหู รือหนีจากสถานการณ เหลานน้ั   ) ระบบประสาทพาราซิมพาเธติก (Parasympathetic nervous system) มีศนู ยก์ ลางอยทู่ ีกา้ นสมอง (Medulla) และไฮโปทาลามสั (Hypothalamus) โดยระบบนีจะทาํ งานควบ คู่กบั ระบบซิมพาเทติก กล่าวคือ เมือระบบซิมพาเทติกทาํ งานสินสุดลง ร่างกายพน้ จากสภาวะฉุกเฉิน ไปแลว้ ระบบพาราซิมพาเทติกจะช่วยทาํ ใหร้ ่างกายกลบั คืนสู่สภาวะปกติ

การทํางานของระบบซิมพาเท ติกและพาราซมิ พาเทติก

การดแู ลรกั ษาระบบประสาท 1. ปองกันการเกิดอุบัติเหตทุ ่จี ะมีผลกระทบบรเิ วณศีรษะ และไขสนั หลงั เพราะอาจ ทําใหเปน อัมพฤกษหรอื อมั พาตได เชน สวมหมวกนิรภยั ขณะขบั ขี่รถจักรยานยนต 2. หลกี เลีย่ งการใชส ารเสพตดิ ทุกชนดิ และเครอื่ งดื่มทมี่ แี อลกอฮอล เพราะ แอลกอฮอล เปน สารเสพตดิ ทมี่ ฤี ทธก์ิ ดประสาท เมื่อด่ืมในปรมิ าณมากมรี ะยะเวลาตอ เนอ่ื งกนั จะทาํ ใหระบบประสาทถกู ทาํ ลาย 3. รับประทานอาหารที่มปี ระโยชนต อ รางกาย โดยเฉพาะอาหารที่มวี ติ ามนิ บี 1 สงู เชนขา วกลอ ง เมลด็ ทานตะวนั เปนตน 4. บาํ รงุ และถนอมสายตา เชน ทานผักที่บาํ รงุ สายตา ไมอา นหนังสอื ในที่มืด เปนตน 5. พกั ผอนใหเพยี งพอ และมกี ารผอ นคลายความเครยี ด เชน ดหู นัง ฟง เพลง เดนิ เลน หรือทาํ กิจกรรมอ่นื ๆ ทีต่ นเองชน่ื ชอบ 6. ตรวจสายตา และการไดยินรวมทั้งการทาํ งานของระบบประสาทอนื่ ๆ เปนระยะ เพือ่ สงั เกตความผิดปกติ

ระบบตอ่ มไรท้ อ่ ตอมไรท อ (Endocrine Gland) หมายถงึ ตอ มท่ไี มม ีทอประกอบดวยกลมุ เซลล มีหนา ทีส่ รา งและหล่งั สารเคมที ี่เรียกวา ฮอรโ มน (hormone) แลวสง ออกนอกตัว เซลล

. ต่อมพทิ อู ิทารี(Pituitary gland) หรือ ต่อมใตส้ มอง อยบู่ ริเวณใตส้ มองหรือฐานของกะโหลกศีรษะดา้ น ซา้ ยบริเวณขมบั มีลกั ษณะกลมขนาดเท่าถวั ลนั เตา . ต่อมใตส้ มองส่วนหนา้ (Anterior lobe) ทาํ หนา้ ทีผลิตฮอร์โมนทีเกียวกบั การเจริญเติบโต . ต่อมใตส้ มองส่วนหลงั (Posterior lobe) ทาํ หนา้ ทีผลิตฮอร์โมนทีมีอิทธิพลต่อความดนั โลหิตและ ผลิต Oxytocin ในสตรี เพือช่วยใหม้ ดลูกบีบตวั ในการคลอดบุตรและกระตุน้ การผลิตนา้ นม

. ตอ่ มไทรอยด์ ตอ่ มไทรอยดเ์ ป็นตอ่ มไร้ทอ่ ซึงอยบู่ ริเวณลาํ คอ อยดู่ า้ นหนา้ ของกลอ่ งเสียง ติดกบั ฐานของคอหอยเป็นตอ่ มไร้ทอ่ ทีมีขนาดใหญ่ ทีสุด ทาํ หนา้ ทีสร้างฮอร์โมน ทีสามารถดึงไอโอดีนจากกระแสเลือดเขา้ สูเ่ ซลลไ์ ด้ . ตอ่ มพาราไทรอยด์ เป็นตอ่ มเลก็ ๆมีทงั หมด ตอ่ มโดยทีอยตู่ ิดกบั ดา้ นหลงั ของตอ่ มไทรอยด์ ขา้ งซึงพบ ขา้ งละ ตอ่ ม ทาํ หนา้ ทีชว่ ยทาํ ใหร้ ะดบั แคลเซียมในเลือดเพมิ ขึนถา้ ระดบั แคลเซียมในเลือดตา่ กวา่ ปกติ ฮอร์โมนจะรักษาสมดุลของแคลเซียมในเลือด .ตอ่ มไทมสั อยบู่ ริเวณทรวงอก ทาํ หนา้ ทีผลิตฮอร์โมนเพือมาสร้างภมู ิคุม้ กนั ใหร้ ่างกาย .ตอ่ มไพเนียลหรือตอ่ มเหนือสมอง ทาํ หนา้ ที ยบั ยงั การเจริญเติบโตของอวยั วะสืบพนั ธุ์ ทาํ ใหเ้ ป็นหนุม่ เป็นสาวชา้ ลง . ตอ่ มหมวกไต ทาํ หนา้ ทีสร้างฮอร์โมนจากตอ่ มหมวกไตสว่ นนอกตอ้ งอาศยั ฮอร์โมน ACTH จากตอ่ มใตส้ มองสว่ นหนา้ มากระตุน้ .ตอ่ มทีอยใู่ นตบั ออ่ น ทาํ หนา้ ทีผลิตฮอร์โมนทีควบคุมปริมาณนา้ ตาลของร่างกาย . ตอ่ มเพศ มีหนา้ ทีสาํ คญั อยา่ งคือ สร้างเซลลส์ ืบพนั ธุ์และสร้างฮอร์โมน . อณั ฑะ ทาํ หนา้ ทีสร้าตวั สุจิและสร้างฮอร์โมนเพศชาย ทีสาํ คญั คือ เทสทอสเตอโรน (Testosterone) . รังไข่ ทาํ หนา้ ทีสร้างเซลลไ์ ข่ ฮอร์โมนเพศหญิง ทีสาํ คญั คือ เอสโตรเจน (Estrogen) และ โปรเจสเตอโรน (Progesterone)

การดแู ลรกั ษาระบบต่อมไรท้ ่อ 1.เลอื กรบั ประทานอาหารทมี่ ีคณุ คาทางโภชนาการครบทง้ั 5 หมู ในปริมาณท่ี เหมาะสมหลีกเลี่ยงอาหารท่ีจะกอใหเ กิดโทษกับรา งกาย ลดอาหารท่มี ีรสหวานจัด เพราะอาจเปนสาเหตุที่ทําใหเ กิดโรคเบาหวานได รบั ประทานอาหารทะเลหรือเกลือทมี่ ี ธาตไุ อโอดีน เพื่อปอ งกันโรคคอพอก 2. ด่มื นํ้าในปรมิ าณทีเ่ พยี งพอ ประมาณ 6-8 แกวตอวนั เพราะนํ้าชวยในการผลติ ฮอรโ มน 3. ออกกาํ ลงั กายสมาํ่ เสมอ เพราะการออกกาํ ลังทําใหระบบตอมไรท อ และระบบ ประสาทอตั โนมัตทิ ํางานไดอ ยา งสมดุล 4. ลดปริมาณเครื่องดม่ื ทมี่ แี อลกอฮอล เพราะแอลกอฮอลมีผลตอ การทํางานของ ระบบตอมไรท อ บางตอมใหดวยประสทิ ธิภาพลง เชน ตอ มใตสมอง ตอมไทรอยด รวม ทงั้ รังไขและอัณฑะดว ย 5. หลีกเล่ียงสภาพแวดลอ มท่ีสงผลตอระบบตอ มไรท อ เชน แหลงโรงงาน อุตสาหกรรมยาอตุ สาหกรรมหลอมโลหะ โรงงานถลงุ แร เปนตน