วิชา กิจกรรมนันทนาการในผู้สูงอายุ

กิจกรรมนนั ทนาการในผสู้ งู อายุ

ความหมาย  พจนานุกรม ฉบบั ราชบณั ฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 ใหค้ วามหมายของ นนั ทนาการไวว้ า่ “กิจกรรมท่ีทาตามสมคั รใจในยามวา่ ง เพื่อใหเ้ กิดความ สนุกสนาน เพลิดเพลิน และผอ่ นคลายความตึงเครียด”

เป้ าหมายของนนั ทนาการ  พฒั นาอารมณ์สุข  สร้างเสริมประสบการณ์ใหม่  เพ่มิ พนู ประสบการณ์  ส่งเสริมการมีส่วนร่วม  ส่งเสริมการแสดงออกแห่งตน  ส่งเสริมคุณภาพชีวติ  ส่งเสริมความเป็นมนุษยชาติ  ส่งเสริมความเป็นพลเมืองดี

ลกั ษณะพ้ ืนฐานของนนั ทนาการ  นันทนาการเก่ียวขอ้ งกบั กิจกรรม  นนั ทนาการมีรูปแบบหลากหลาย มีขอบเขตไม่จากดั  นนั ทนาการจะตอ้ งเป็ นไปดว้ ยความสมคั รใจและมีแรงจูงใจ  นนั ทนาการเกิดข้ ึนไดใ้ นเวลาที่ไม่จากดั  นนั ทนาการจะตอ้ งเป็ นส่งิ จริงจงั และมีจดุ มุ่งหมาย  นันทนาการเป็ นการบาบดั รกั ษา  นนั ทนาการเป็ นส่ิงทส่ี ามารถยดื หยนุ่ เปล่ยี นแปลงได้  นนั ทนาการจะตอ้ งเป็ นกิจกรรมท่ีพงึ ประสงคข์ องสงั คม

 นนั ทนาการสาหรบั ผสู้ งู อายเุ ป็นการกระทากิจกรรมยามวา่ ง เพ่ือการพกั ผอ่ นหยอ่ น ใจหรอื เพ่ือความบนั เทิง โดยอาจกระทาคนเดียวหรอื เป็นหมคู่ ณะกไ็ ด้ เพ่ือใหม้ ี คณุ ภาพชีวิตท่ีดีขนึ้ ทงั้ รา่ งกายและจิตใจ โดยเหตทุ ่ีผสู้ งู อายมุ ีการเปล่ยี นแปลงตา่ ง ๆ ของระบบการทางานในรา่ งกาย ดงั นนั้ กิจกรรมนนั ทนาการท่ีจะจดั ขนึ้ สาหรบั ผสู้ งู อายุ จงึ ควรคานงึ ถงึ การใหโ้ อกาส ผสู้ งู อายมุ ี สว่ นรว่ มใหม้ ากท่ีสดุ เพ่ือชว่ ยใหร้ า่ งกายมีความแขง็ แรงสมบรู ณอ์ ยู่ ตลอดเวลา และยืดอายกุ ารเจบ็ ป่วยออกไป

ประเภทของกจิ กรรมนนั ทนาการ  1. กจิ กรรมทางสังคม ไดแ้ ก่ การร่วมในงานบุญ งานประเพณี งานเทศกาล งานของเพอ่ื นบา้ น  ซ่ึงเป็นกิจกรรมภายในชุมชนท่ีผสู้ ูงอายสุ ่วนใหญ่ยงั เขา้ ร่วมอยู่  นอกจากน้นั ผสู้ ูงอายบุ างส่วนยงั เขา้ ร่วมเป็นสมาชิกชมรมหรือกลุ่ม เช่น  ชมรมผสู้ ูงอายุ กลุ่มศาสนา  ซ่ึงผสู้ ูงอายเุ องเห็นดว้ ยวา่ มีความจาเป็นที่ผสู้ ูงอายคุ วรเขา้ สงั คมพบปะกบั บุคคล ต่าง ๆ ในสงั คมบา้ ง  โดยเฉพาะการพบปะพดู คุยกบั ลกู หลาน ญาติ เพ่อื นฝงู ตลอดจนการดูโทรทศั น์ กบั ครอบครัว ศึกษาปฏิบตั ิธรรม และ  ปลูกตน้ ไมก้ บั ครอบครัวหรือเพ่ือนร่วมวยั เดียวกนั

. กิจกรรมทางสงั คม (ตอ่ ) การสนทนา และโตว้ าที (conversation and debate)  เหมาะกบั กลุ่มผสู้ ูงอายทุ ี่มีประสบการณ์ชีวติ สูง ชอบแนะนาํ เป็นวทิ ยากร เม่ือไดพ้ ดู หรือแสดงในหมู่ ผสู้ ูงอายดุ ว้ ยกนั จะทาํ ใหผ้ สู้ ูงอายรุ ู้สึกภาคภูมิใจและได้ แลกเปลี่ยนความ คิดเห็นซ่ึงกนั และกนั

การเขา้ รว่ มกจิ กรมตา่ งๆของผสู้ งู อายุ

ประเภทของกจิ กรรมนันทนาการ  2. กจิ กรรมการออกกาลงั กาย เป็ นสิ่งทม่ี ปี ระโยชน์แก่ผู้สูงอายุซึ่งมกี ารเปลยี่ นของ ร่างกายจาก ความเสื่อมจงึ จาเป็ นต้องออกกาลงั กายเพื่อป้องกนั การเส่ือมสภาพและ พกิ ารของอวัยวะต่าง ๆ เช่น กล้ามเนื้อและข้อต่าง ๆ ปอด และหัวใจ เป็ น ต้น การออกกาลงั กายยงั ช่วยให้ร่างกายคล่องตวั ไม่หกล้มง่าย และไม่อ้วน เกนิ ไป ซ่ึงเป็ นปัจจยั เสี่ยงต่อการเป็ นโรคเบาหวาน ไขมนั ในเลือดสูง หรือ ความดนั โลหิตสูง นอกจากน้ันยงั ช่วยให้ผู้สูงอายุได้ลดความเครียด และ ทาให้สมรรถภาพทางเพศดขี นึ้ ด้วย

กจิ กรรมการออกกาลงั กาย มหี ลายรูปแบบ ไดแ้ ก่  2.1) การทากายบริหาร เช่น การรามวยจีน การฝึ กโยคะ เป็นตน้ การทา กายบริหารจะช่วยทาใหข้ อ้ ต่อและกลา้ มเน้ือแขง็ แรง ทรงตวั ดี ไม่หกลม้ ง่าย

2.2.การรามวยจีน (ไทเก๊ก) • การรามวยจีน (ไทเก๊ก) การรามวยจนี เป็ นการเคลื่อนไหวอวยั วะ แขนขา ลาตวั อย่างช้า ๆ แต่ใช้เวลาและสมาธิ เหมาะสาหรับผู้สูงอายแุ ต่ต้องมคี รูฝึ กทด่ี ี มกี ลุ่มที่ เหมาะสม และต้องใช้เวลาปฏบิ ัตอิ ย่างจริงจัง เน้นเรื่อง การเคลื่อนไหวเกือบทุก ส่วนของร่างกาย อย่างต่อเน่ืองและสมา่ เสมอ ตลอดเวลา

 2.3. โยคะ มีผลตอ่ จิตของกายในทุกๆ ดา้ น ดา้ นร่างกาย มีความผอ่ นคลาย และ สร้างความแขง็ แรง ยดื เส้นยดื สายระบบกระดูกกลา้ มเน้ือ กลา้ มเน้ือหวั ใจ ระบบ การยอ่ ยอาหาร ต่อมตา่ งๆในร่างกาย และระบบประสาทผลทางดา้ น จิตใจจะเกิด ผา่ นการสร้างจิตใจท่ีสงบ ความต่ืนตวั และสมาธิผลทางดา้ นจิตวญิ ญาณ คือ การ เตรียมพร้อม สาํ หรับการทาํ สมาธิ และสร้างความแขง็ แกร่งจากภายใน

กิจกรรมการออกกาลงั กาย มีหลายรปู แบบ ไดแ้ ก่  2.4) การออกกาลงั กายแบบแอโรบิค ตวั อยา่ งของการออกกาลงั กายแบบแอโร บิค ไดแ้ ก่ การวง่ิ เหยาะ หรือจ๊อกกิ้ง การเดินเร็ว ขี่จกั รยาน วา่ ยน้า การเตน้ แอโร บิค หรือการใชอ้ ปุ กรณ์บางอยา่ ง เช่น การเดินบนสายพาน การขี่จกั รยานอยกู่ บั ท่ี

กิจกรรมการออกกาลงั กาย มีหลายรูปแบบ ไดแ้ ก่  2. 5) การเล่นกฬี าหรือเกม เช่น เล่นหมากรุก หมากฮอส กอล์ฟ โยนห่วง เปตอง ทอยเกือกม้า และเกมต่าง ๆ เป็ น หลกั ในการเลือกกฬี าที่เหมาะสม กบั ผู้สูงอายุ คือ เป็ นกฬี าทไ่ี ม่หนักมาก ไม่เร็วมาก ไม่มีการใช้กาลงั มาก ไม่มกี ารกล้นั หายใจนาน ๆ ไม่มกี ารเหวย่ี งหรือกระแทก โดยมีช่วงพกั เป็ น ระยะ ถ้าเล่นกฬี าน้ันนาน ๆ ควรเป็ นการเล่นเพื่อการออกกาลงั กาย เพื่อ ต้องการความสนุกสนานมากกว่าการแข่งขนั เอาจริงเอาจัง

 3. กิจกรรมการท่องเที่ยว ไดแ้ ก่ การเดินทางไกลในโลกกวา้ ง การทอ่ งเท่ียวในเมืองไทยทง้ั ในกรุงเทพมหานครและตา่ งจงั หวดั การเป็นมคั คุเทศกห์ รือไกดบ์ รรยายในการทอ่ งเท่ียว การเขียนหนงั สือคูม่ ือการทอ่ งเท่ียว เป็นตน้

ประเภทและลกั ษณะนนั ทนาการทเ่ี หมาะสมสาหรบั ผูส้ ูงอายุ  4. งานศิลปะและหัตถกรรม(art and crafts)  เป็ นงานทสี่ ่งเสริมการประสานงานของร่างกายและประสาทส่ังงานท่ี ละเอยี ดอ่อนโดยเฉพาะการใช้มือการใช้สายตาในการประดษิ ฐส่ิงของที่ ต้องอาศัยความละเอยี ดอ่อนของการเคล่ือนไหวข้อมือ นิว้ มือและ  การกะระยะ เช่นการ ประดษิ ฐ์ดอกไม้ ประดษิ ฐ์ โมบายริบบนิ้ งานป้ัน และงานจกั สาน  แต่อย่างไรกต็ ามกจิ กรรมนันทนาการนีไ้ ม่เหมาะสมกบั ผู้สูงอายุทมี่ ี ความจากดั ทางด้านสายตามโี รคข้อและความเสื่อมของข้อ

ประเภทและลกั ษณะนนั ทนาการที่เหมาะสมสาหรับผูส้ ูงอายุ  5.การทาํ อาหาร(cooking)  โดยเลือกประเภทของอาหารท่ีเหมาะสมกบั ผสู้ ูงอายุ  ใหผ้ สู้ ูงอายไุ ด้ ร่วม ทบทวนคุณคา่ ของอาหาร  วางแผนในการทาํ และรับประทานอาหารร่วมกนั เม่ือปรุง อาหารเสร็จได้  มีการสงั สรรค์ ในกลุ่มและเกิดความภาคภูมิใจที่ทาํ อาหาร สาํ เร็จ

ประเภทและลกั ษณะนนั ทนาการท่ีเหมาะสมสาหรับผูส้ ูงอายุ  6.กิจกรรมตามประเพณีและวฒั นธรรม ( custom and culture)  สามารถกระตุน้ ให้ ผสู้ ูงอายเุ ห็น ความสาํ คญั ของตนเอง เช่น  การจดั งานวนั เกิด  การรดน้าํ ดาํ หวั ขอพรผสู้ ูงอายุ ฯลฯ  กิจกรรม นนั ทนาการที่สามารถกระตุน้ การรับรู้ วนั เวลาสถานที่ของ ผสู้ ูงอายไุ ด้

 ช่วยใหผ้ ูส้ งู อายุไดร้ บั ความสุข สนุกสนาน มีความสุขใน ชีวิต และใชเ้ วลาว่างใหเ้ กิดประโยชน์  ช่วยใหผ้ ูส้ งู อายุมีการพฒั นาคณุ ภาพชีวิตและสมรรถภาพ ทางกายที่ดี เกิดความสมดลุ ของชีวิต  ช่วยป้องกนั ปัญหาอาชญากรรมและพฤติกรรมเบี่ยงเบน ในทางไม่พึงประสงค์  ส่งเสริมความเป็ นพลเมืองท่ีดี ถึงแมจ้ ะเป็ นผูส้ งู อายุก็ตาม  ส่งเสริมการพฒั นาอารมณส์ ุข ลดความเครียด

 1.ดา้ นร่างกายระบบการไหลเวยี นโลหิต และระบบทางเดินหายใจไดท้ าํ งาน ต่อเน่ืองขณะท่ีผสู้ ูงอายุ เคลื่อนไหวร่างกายส่งเสริมความแขง็ แรงทนทานและ ชะลอความเสื่อมเพิ่มความคล่องตวั ความกระฉบั กระเฉง  2.ดา้ นจิตใจและอารมณ์ผสู้ ูงอายเุ กิดความสนุกสนานเพลิดเพลินผอ่ นคลาย  3.ดา้ นสงั คม ผสู้ ูงอายไุ ดส้ งั สรรคก์ นั กระตุน้ เตือนใหผ้ สู้ ูงอายไุ ดร้ ะลึกถึง บทบาทของตนเองและบุคคลอื่นในกิจกรรมนนั ทนาการเพ่มิ ความมน่ั ใจใน การแสดงออกและการเขา้ สงั คมของผสู้ ูงอายุ  4.ดา้ นสติปัญญาเน่ืองจากตอ้ งมีการคิดวางแผนการร่วมมือกิจกรรมในแต่ละ ข้นั ตอนและนนั ทนาการ ตอ้ งอาศยั ความรู้และการใชว้ จิ ารณญาณ เช่น วเิ คราะห์ วจิ ารณ ข่าวต่างๆ

 1.การประเมินผสู้ งู อายุเทคนิคการประเมิน ไดแ้ ก่ การสงั เกต การสมั ภาษณ์ การตรวจร่างกายและ การประเมินภาวะจิตสงั คม ดงั น้ี  - ประเมินขอ้ มลู พ้ืนฐาน ไดแ้ ก่ เพศอายุ สถานภาพสมรสหรืออาชีพท่ีเคยทาํ โรค ประจาํ ตวั การรกั ษาฯลฯ  - ความสนใจในกิจกรรมนนั ทนาการ เชน่ กิจกรรมท่ีเคยปฏิบตั ิ ตอ่ กิจกรรมท่ี เขาร่วมอยู่ ในปจั จุบนั  - ภาวะจิตสงั คม ไดแ้ ก่ สมาธิ การตดั สินใจ การแกป้ ญั หาความวิตกกงั วล ความ กลวั ภาวะซึมเศรา้ ฯลฯ  - ระดบั ความสามารถในการทาํ กิจกรรม ทง้ั ในการปฏิบตั ิกิจวตั รประจาํ วนั และ บทบาทในการเขา้ ร่วมกิจกรรมนนั ทนาการ เชน่ การเคล่ือนไหวร่างกาย การเขยี น การพูด เป็นตน้

-กิจกรรมนนั ทนาการเพอื่ ส่งเสริมสมรรถภาพทางกาย พยาบาล ควรเลือกกิจกรรมนนั ทนาการที่มีการเคลื่อนไหวท้งั ร่างกายหรือ เพียงบางส่วนของร่างกายมีการผสมผสานทกั ษะการทรงตวั ควร ระวงั เร่ือง อุบตั ิเหตุ ใชเ้ วลาการทาํ กิจกรรมประมาณ20-30 นาที -กิจกรรมนนั ทนาการเพื่อส่งเสริมการมีปฏิสมั พนั ธใ์ นสงั คม -กิจกรรมเพอ่ื ส่งเสริมการรับรู้ใหก้ บั ผสู้ ูงอายุ

การเตรียมการ ประกอบดว้ ย การจดั เตรียมอุปกรณ์  สถานท่ีเตรียมผูน้ ํากิจกรรมผูด้ ูแลท่ีเก่ียวขอ้ ง ร่วมวางแผนการจดั เตรียม

การดาํ เนินกิจกรรมนนั ทนาการ ขณะดาํ เนินการผดู้ ูแลตอ้ งคอยอยู่ บริเวณน้นั เพื่อช่วยเหลือ ป้องกนั อุบตั ิเหตุ ใหก้ าํ ลงั ใจและ ป้องกนั การผดิ กติกา

การสิ้นสุดกจิ กรรมนันทนาการ ผดู้ ูแลผจู้ ดั ทาํ กิจกรรมสรุปประโยชน์ ท่ีไดร้ ับหรือ อาจเชิญใหผ้ สู้ ูงอายกุ ล่าว สรุปอาจขอประเมินกิจกรรมตามความรับรู้ของ ผสู้ ูงอายุ  และขอขอ้ เสนอแนะจากกลุ่มผสู้ ูงอายทุ ่ีเขา้ ร่วม กิจกรรม หรือกล่าวขอบคุณผสู้ ูงอายุ

ควรประเมินผลทุกข้นั ตอนวา่ กิจกรรมนนั ทนาการ ประสบผลสาํ เร็จตามวตั ถุประสงคม์ ากนอ้ ย เพยี งใดจากสาเหตุส่งเสริมหรืออุปสรรคใ์ ดบา้ ง มีแนวทางการส่งเสริมแกไ้ ขอยา่ งไรเพ่ือนาํ มา ปรับปรุงในการทาํ กิจกรรมคร้ังต่อไป

คุณค่าและประโยชนข์ องนันทนาการ(ตอ่ )  ส่งเสริมศิลปวฒั นธรรมของชาติ เช่น วิถีชีวิต งานฝี มือ เป็นต้น  ส่งเสริมการอนุรกั ษ์ทรพั ยากรธรรมชาติ  ส่งเสริมเรอ่ื งการบาบดั รกั ษา สามารถรกั ษาคนที่ป่ วยทางกายและทางใจได้  ส่งเสริมมนุษยสมั พนั ธแ์ ละการทางานเป็นทีม



กิจกรรม • 1.แบ่งกลุ่มเป็น 8 กลุ่ม จดั ทาํ เป็น ppt มานาํ เสนอ • 2.ระดมสมองหากิจกรรมนนั ทนาการมาสอนเพ่อื นในหอ้ งทาํ หรือเล่น อยา่ งนอ้ ย 10 นาที (บอกวา่ เป็นกิจกรรมประเภทอะไร) ใครทาํ ไดบ้ า้ ง?? • 3. จงมีข้นั ตอนต่อไปน้ี 1. วธิ ีการเตรียมการ 2. การดาํ เนินกิจกรรมนนั ทนาการ 3. การสิ้นสุดกิจกรรม (ใหท้ าํ จริง เช่น มีแบบประเมิน เชิญเพ่อื นกล่าวความในใจในการ เขา้ ร่วมกิจกรรมและจะนาํ ไปพฒั นาต่ออยา่ งไร) 4.การประเมินผลกาจจดั กิจกรรม (ทาํ จริงออกแบบประเมินผลมาเลย) (เตรียมนาํ เสนอกลุ่มละ 10 นาที และมีกลุ่มใหข้ อ้ เสนอแนะ 1-2 กลุ่ม) นาํ เสนอวนั ที่ 26 พค 65 เวลา 16.30-19.30 น.

อย่าลมื !! ดแู ลผสู้ งู อายทุ ่ีบา้ น ดว้ ยนะคะ

ขอบคณุ คะ่