หน่วยที่ 2 การใช้ระบบปฏิบัติการ Windows

คอมพิวเตอร์และสารสนเทศ เพ่ืองานอาชีพ ผู้สอน : จุฬาลักษณ์ ถาไชยลา ภาควชิ าคอมพวิ เตอร์ธรุ กจิ วทิ ยาลยั อาชีวศกึ ษามหาสารคาม

34 หนว่ ยท่ี 2 การใชร้ ะบบปฏบิ ตั กิ าร ความหมายของระบบปฏิบตั ิการ ระบบปฏิบัติการ (Operating System : OS) หมายถงึ โปรแกรมท่ที าหน้าท่ีควบคุมการทางานของเครอื่ ง คอมพิวเตอรแ์ ละอุปกรณต์ า่ ง ๆ ทีต่ อ่ พ่วงกับเคร่ืองคอมพวิ เตอร์ โดยทาหนา้ ท่ีเปน็ ตัวกลางในการตดิ ต่อกับฮาร์ดแวร์ ของเครือ่ งโดยตรง โปรแกรมใชง้ านหรอื โปรแกรมประยุกตใ์ ด ๆ ท่ตี ้องการติดตอ่ กับเคร่ืองคอมพวิ เตอร์ จะต้องอาศยั การส่ังงานของโปรแกรมระบบปฏิบตั ิการ เพอ่ื ควบคุมการทางานของเคร่ืองคอมพวิ เตอร์ โปรแกรมระบบปฏิบตั ิการ ของเครอ่ื งคอมพิวเตอร์แต่ละระบบหรือแต่ละประเภทจะมคี วามแตกต่างกัน เช่น โปรแกรมระบบปฏบิ ตั ิการของ เครื่องเมนเฟรมระบบหนึ่งก็จะแตกตา่ งกับโปรแกรมระบบปฏบิ ตั กิ ารของเครอ่ื งเมนเฟรมระบบอื่น ๆ เป็นต้น ระบบปฏิบตั กิ าร หมายถึงชดุ ของคาสง่ั (Program) ที่เป็นตวั กลางในการรบั คาสง่ั จากผู้ใช้คอมพิวเตอร์ เพื่อ ควบคมุ การทางานของระบบคอมพวิ เตอร์ให้สามารถทางานได้ตามความประสงค์ โดยทัว่ ไปเราแบง่ ระบบคอมพิวเตอร์ ได้เป็น 4 สว่ นใหญ่ ๆ คือ 1. ฮารด์ แวร์ (Hardware) หมายถึง สว่ นทีป่ ระกอบเปน็ ตวั เครอ่ื งคอมพิวเตอร์ ซงึ่ แบ่งออกเป็น - หน่วยรบั โปรแกรมและข้อมูล (Input Unit) - หน่วยประมวลผลกลาง (Central Processing Unit : CPU) - หนว่ ยความจา (Memory หรอื Storage Unit) - หน่วยแสดงผล (Output Unit) ซึ่งเป็นทรัพยากรขั้นพ้ืนฐานของระบบคอมพิวเตอร์ในปัจจุบัน มีฮาร์ดแวร์ท่ีใช้กันแพร่หลายขึ้นมาอีก มาก เช่น (CD-ROM) โมเด็ม (Modem) เป็นอุปกรณ์ส่ือสารระหว่างเครื่องคอมพิวเตอร์โดยผ่านสายโทรศัพท์ ซึ่ง ปัจจบุ ันมที ้ังชนิดทอี่ ยู่ท้ังภายในและภายนอกเคร่อื งคอมพวิ เตอร์ คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จฬุ าลกั ษณ์ ถาไชยลา

35 2. ระบบปฏิบัติการ (The Operating System) เป็นตัวกลางในการจัดสรรทรัพยากรของระบบควบคุม และบริหารการใช้ปัจจัยระหว่างโปรแกรมต่าง ๆ กับผู้ใช้ ปัจจุบันมีหลายระบบที่ใช้กันแพร่หลายและแยกกันอย่าง ชัดเจน ระหว่าง เครื่องคอมพิวเตอร์ขนาดใหญ่และคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล เช่น MS-DOS , Windows95, WindowsNT, Windows98, Windows2000, windowsXP, Windows8, Windows10 ,UNIX, OS/2, LINUX , Mac OS เป็นตน้ ระบบปฏิบัติการเปรียบได้กับผู้ดูแลบ้าน ผู้ควบคุม ผู้ประสานงานโดยกาหนดการทางานข้ันพ้ืนฐาน เพ่ือให้การทางานทุกส่วนของระบบดาเนินไปอย่างราบรื่นและกลมกลืนกัน สามารถแก้ไขข้อผิดพลาดและแจ้งเม่ือมี ขอ้ ผดิ พลาดเกดิ ข้ึน 3. โปรแกรมประยุกต์ (Application) เป็นตวั ช่วยในการกาหนดทิศทางในการใช้ปัจจัยสาหรบั การแก้ปัญหา ต่าง ๆ ของผู้ใช้ เช่น ตัวแปลภาษา (Compiler) เกมส์ เวิร์ดโปรเซสซ่ิงต่าง ๆ Microsoft Office Database Systems เป็นต้น ถือเปน็ โปรแกรมท่เี ราใชง้ าน และเป็นสว่ นทเ่ี ราใหม้ นั ทางานให้ 4. ตวั ผ้ใู ช้ (Users) ผูใ้ ช้ อาจหมายถงึ คนคนเดยี ว คนหลายคน หรืออาจจะเป็นเครื่องจัก ตัวโปรแกรม หรือ แม้กระทงั่ เครือ่ งคอมพวิ เตอร์อ่ืนก็ได้ คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จุฬาลกั ษณ์ ถาไชยลา

36 ความเป็นมาของโปรแกรมวินโดวส์ ระบบปฏบิ ัตกิ ารวินโดวส์ (Windows) ผลิตขึ้นโดยบริษัทไมโครซอฟต์ของสหรัฐอเมริกา ดังนั้นจึงมักเรียกว่า Microsoft-Windows โดยได้เร่ิมโครงการพัฒนาโปรแกรมข้ึนเมื่อปี ค.ศ. 1983 และเริ่มจาหน่ายเป็นคร้ังแรกเมื่อปี ค.ศ.1985 คอื Windows Version 1 แต่ได้รับความนิยมในวงจากัด จนกระทั่งมีการปรับปรุงมาเป็น Version 3 ในปี ค.ศ. 1990 ก็ทาให้ระบบปฏิบัติการวินโดวส์ได้รับการต้อนรับจากผู้ใช้งานทั่วโลก จนเป็นระบบปฏิบัติการท่ีได้รับ ความนิยมสงู สุดทใี่ ช้บนแพล็ตฟอร์มเคร่อื งพซี หี รือไมโครคอมพวิ เตอรท์ ว่ั โลกจนถงึ ทุกวันนี้ คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จุฬาลกั ษณ์ ถาไชยลา

37 ลกั ษณะของโปรแกรมวินโดวส์ โปรแกรมวินโดวส์ เป็นระบบปฏิบัติการที่ใช้กับเครื่องคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคลหรือ ไมโครคอมพิวเตอร์ โดย ทางานตอ่ เน่อื งจากระบบปฏิบตั ิการ DOS เพื่อให้ผู้ใช้ทางานงา่ ยขน้ึ มีลกั ษณะพิเศษดงั นี้ 1. เป็นระบบปฏิบัติการทต่ี ิดตอ่ กับผ้ใู ช้ด้วยภาพ (Graphic User Interface : GUI) 2. เป็นระบบทย่ี อมให้ผใู้ ชท้ างานหลายอย่างในเวลาเดียวกัน (Multitasking) 3. ใช้รูปแบบสัญลักษณ์ (Icon) และไดอะล็อกบ็อกซ์ แทนคาสั่งที่เป็นคาศัพท์และไวยากรณ์ ท่ีมีรูปแบบ เฉพาะ (Text Command) 4. ในทุกโปรแกรมท่ีทางานบนวินโดวส์ ใช้ระบบคาส่ังเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็น โปรแกรมประมวลผลคา กระดาษคานวณ หรือกราฟิก ทาให้จดจาคาส่งั ไดง้ ่าย 5. ในระบบของโปรแกรมวินโดวส์ จะมีคลิปบอร์ด (Clipboard Utility) ช่วยให้การย้ายข้อมูลทาได้ง่าย ดงั น้ัน การใช้ข้อมูลรว่ มกนั สามารถทาไดง้ า่ ย 6. โปรแกรมมีอุปกรณ์สาหรับใช้งานเกี่ยวกบั การวาดภาพ ตารางนดั หมาย เครอ่ื งคานวณ หรือนาฬิกา ฯลฯ ทาใหท้ ดแทนอุปกรณ์ต่างๆ เหลา่ นัน้ ไดแ้ ละใชง้ านสะดวก คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จุฬาลกั ษณ์ ถาไชยลา

38 การใช้ระบบปฏิบัตกิ ารวินโดวส์ 1. การเข้าส่รู ะบบปฏบิ ตั ิการวินโดวส์ เมอ่ื เปดิ เคร่อื งใช้งานและเขา้ สรู่ ะบบปฏบิ ตั ิการเรยี บรอ้ ยแล้วจะปรากฎภาพหน้าจอของวินโดวส์แต่ละรุ่น ซ่ึง จะมคี วามแตกตา่ งกันบ้าง แตส่ ว่ นท่ีเหมอื นกันในทุกร่นุ จะประกอบไปดว้ ย เดสกท์ อป (Desktop) เป็นจอภาพหลักของระบบปฏิบตั กิ ารทม่ี ีรปู ของการทางานต่าง ๆ เช่น ท่ีเก็บเอกสาร เครอื่ งมือติดตอ่ กบั อินเทอรเ์ น็ตและอื่น ๆ ดังนั้น เดสก์ทอปจึงมีความหมายถึงโต๊ะทางานท่ีมีอุปกรณ์ต่าง ๆ พรอมให้ เราทางานไดท้ ันที คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จฬุ าลกั ษณ์ ถาไชยลา

39 สัญรูป (Icon) เป็นรูปเล็ก ๆ บนจอภาพ ใช้แทนการทางานหรือคาส่ังต่าง ๆ สาหรับให้ผู้ใช้คลิกเพื่อให้เกิด การทางานโดยไม่ต้องรูค้ าส่งั ของโปรแกรม เช่น - My Computer เป็นสัญรูปท่ีเป็นอุปกรณ์ต่าง ๆ รวมท้ังแฟ้มและระบบท้ังหมดท่ีติดต้ังไว้ใน เครอ่ื งคอมพิวเตอร์เครื่องนี้ - Recycle Bin เป็นท่ีเก็บโปรแกรม โฟลเดอร์ แฟ้มข้อมูล หรือส่ิงที่เราลบท้ิงเอาไว้ จึง เปรยี บเสมอื นถังขยะ แต่ถา้ จาเปน็ ตอ้ งใช้หรือลบข้อมลู ผิดพลาดยงั สามารถนากลับมาใช้งานใหม่ ได้ ถา้ ยังไม่ไดล้ บท้งิ จาก Recycle Bin อีกครง้ั หน่งึ - Internet Explorer สามารถใช้โปรแกรมนี้ เพ่ือท่องไปในเครือข่ายอินเทอร์เน็ต แต่ต้องติดตั้ง โปรแกรมการใชง้ านอินเทอร์เน็ตและโทรศพั ทไ์ วด้ ว้ ย - My Network Place สัญรูปนี้จะปรากฎข้ึนหลังจากที่เราเช่ือมต่อระบบเครือข่ายหรือระบบ แลน (LAN : Local Area Network) แล้ว โดยเราสามารถใช้สัญรูปนี้ในการติดต่อกับ คอมพวิ เตอรอ์ ื่น ๆ ในเครือขา่ ยได้ - Windows Media Player สามารถใช้โปรแกรมน้ีในการดูภาพยนตร์หรือฟังเพลงจากแผ่น ซีดีรอม หรือที่อน่ื ๆ เชน่ จากฮาร์ดดสิ ก์ จากอินเทอร์เนต็ เปน็ ต้น - My Document เปน็ ที่เก็บแฟ้มเอกสารที่พิมพ์จากโปรแกรมไมโครซอฟต์ออฟฟิศ และข้อมูล อน่ื ๆ ที่ต้องการเรียกใชง้ านบ่อย ๆ คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จฬุ าลกั ษณ์ ถาไชยลา

40 2. การคลกิ เมาส์  เมาสเ์ ปน็ อุปกรณ์ทเ่ี ปรยี บเสมอื นกับมือและน้ิวของมนุษย์ ที่ช่วยในการชี้หรือจับสิ่งของเคลื่อนย้ายไปวางยัง สถานท่ีทเ่ี ราตอ้ งการ โดยใช้หลักการทางานเช่นเดยี วกับมอื เรา ตัวช้ีของเมาส์เป็นรูป  ถ้าเลื่อนเมาส์ไปมาตัวช้ีเมาส์บนจอจะเล่ือนตามไปด้วย ต้องการใช้งานโปรแกรมหรือ ขอ้ มลู อะไรใหเ้ ล่อื นตวั ชี้ไปยังสัญรูป (Icon) หรือบริเวณท่ีเราต้องการ จากนั้นถ้าเราต้องการจัดการอย่างไรกับสัญรูป นน้ั ก็ใช้เมาสเ์ ลือกใช้งาน ดงั นี้  การคลิก(Click) คอื การกดท่ีปุ่มซ้ายของเมาส์แล้วปล่อยเพ่ือช้ีตาแหน่ง (สาหรับคนท่ีถนัดมือขวา ส่วนคนที่ ถนดั มอื ซา้ ยต้องตัง้ ค่าเมาสใ์ ห้เป็นการจับดว้ ยมอื ซ้ายแทน)  การคลกิ คลิก (Double Click) เป็นการกดปุ่มซ้ายของเมาส์สองคร้ังติดกันอย่างรวดเร็ว เพ่ือให้โปรแกรม ทางาน  การคลิกขวา (Right Click) เปน็ การกดปุม่ ดา้ วขวาของเมาสห์ นงึ่ ครัง้ เพอ่ื ใช้คาสัง่ ท่ีค่กู บั สญั รูปน้นั  การลาก (Drag) เป็นการคลิกหรอื กดปมุ่ ซ้ายของเมาสท์ ่ีสัญรูปท่ีตอ้ งการเคล่อื นย้าย กดปุ่มค้างไว้แล้วลากไป วางยงั ท่ีทีเ่ ราต้องการ แล้วปล่อยมือ คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จฬุ าลกั ษณ์ ถาไชยลา

41 3. การเรยี กใชง้ านโปรแกรม นอกจากวิธีการคลิกที่สัญรูปบนจอเพื่อใช้โปรแกรมต่าง ๆ แล้ว ยังมีวิธีอื่น ๆ ในการเรียกใช้โปรแกรมท่ีไม่มีบน เดสกท์ อป เชน่  การเรียกใช้งานจากเมนูโปรแกรม 1. คลิกทีป่ มุ่ Start กรอบเมนุจะเปดิ ขนึ้ มา ในเมนูจะมีคาสั่งหลักสาหรับจัดการกับงานแต่ละอย่าง ให้สังเกตว่า คาสง่ั ทม่ี เี คร่ืองหมาย อยู่ทางขวา จะมีคาสง่ั ยอ่ ยเพ่มิ อีก 2. เลอ่ื นแถบสีไปทค่ี าสง่ั โปรแกรม (Program) กรอบยอ่ ยของโปรแกรมจะเปดิ ให้เลือกชอ่ื โปรแกรม 3. คลิกชื่อโปรแกรมทตี่ อ้ งการใช้งาน เมอื่ เรยี กใช้งานโปรแกรมใดก็ตาม แถบงานที่อยู่ด้านล่างของเดสก์ทอปจะ แสดงช่ือของโปรแกรมนน้ั ไว้ คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จุฬาลกั ษณ์ ถาไชยลา

42  สว่ นประกอบของหนา้ ต่างโปรแกรม กรอบหนา้ ตา่ งทุกโปรแกรมจะมีส่วนประกอบตา่ ง ๆ เหมอื นกัน ดงั นี้ 1) แถบรายการเลอื ก (Menu Bar) ใช้ในการเลอื กคาสั่งเพ่ือใช้งานโปรแกรม 2) เมนูควบคุม (Control Menu) ใชใ้ นการควบคุมตาแหนง่ และขนาดของหนา้ ต่าง 3) แถบช่อื โปแรกรม (Title Bar) หรอื เรียกวา่ แถบไตเตลิ ใช้แสดงชือ่ ของโปแรกรมทเี่ รากาลังเรยี กใชง้ าน 4) ปุ่มลดขนาดหน้าต่าง (Minimize Button) ใช้ในการลดขนาดหน้าต่างระหว่างที่เรากาลังใช้งาน เมื่อนา เมาส์ไปคลกิ ที่ปมุ่ นี้หนา้ ต่างจะถูกลดขนาดลงไปอยูท่ แี่ ถบงาน (Task Bar) ด้านล่างของเดสกท์ อป 5) ปุ่มขยายเต็มจอ (Maximize Button) ใชข้ ยายหน้าต่างให้เต็มจอภาพ 6) ปุ่มปดิ โปรแกรม (Close Button) ใชใ้ นการปดิ โปรแกรม 7) แถบเครอ่ื งมือ Tool Bar) ใชใ้ นการเลอื กคาสั่งต่าง ๆ ท่ีแทนด้วยสัญรูป (Icon) เพื่ออานวยความสะดวกใน การใชง้ าน 8) แถบสถานะ (Status Bar) ใช้แสดงสถานะการใช้งานโปรแกรมปจั จุบนั 9) สว่ นแสดงรายละเอียด หรือ พ้ืนท่ีทางาน เป็นพ้ืนท่ีส่วนใหญ่ท่ีปรากฎอยู่ในจอภาพ ถ้าเป็นโปรแกรมพิมพ์ งานจะเป็นส่วนที่ใช้พมิ พง์ าน ถา้ เป็นหน้าตา่ งของโฟลเดอรจ์ ะเป็นส่วนท่ีใช้อธิบายรายละเอียดหรือคาอธิบาย การใช้งานโปรแกรม คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จุฬาลกั ษณ์ ถาไชยลา

43  การออกจากโปรแกรมปฏิบัติการวนิ โดวส์ 1. คลกิ ที่ปมุ่ Start 2. ถ้าเปน็ Windows 8 เลือก Shut Down… ถ้าเป็น Windows XP เลอื ก Turn Off Computer 3. รอจนกระท่ังโปรแกรมระบบปฏิบัติการทางานเสร็จเรียบร้อย จึงปิดจอภาพ แต่ไม่ต้องปิดปุ่มเพาเวอร์ ของเครอื่ งอีก เพราะจะเปน็ การเปิดเคร่ืองใหม่ คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จุฬาลกั ษณ์ ถาไชยลา

44 หนา้ ทกี่ ารใชง้ านหน้าต่างโปรแกรม การทางานกับวนิ โดว์ โปรแกรมในตระกลู Windows น้นั จะมีการแบ่งการแสดงผลของโปรแกรมหรอื ข้อมูลไวใ้ นกรอบส่เี หล่ยี ม ย่อย ๆ ท่เี รยี กว่า “วินโดวส์ (Windows)” ซึง่ แบ่งเปน็ 2 แบบ คือ วนิ โดวข์ องโปรแกรม และวนิ โดว์ของเอกสารมีได้ หลายวนิ โดวซ์ อ้ นอย่ใู นวินโดว์ของโปรแกรมได้ ส่วนประกอบพืน้ ฐานของวินโดว์ - แถบชื่อ (Title Bar) : แสดงชอ่ื วินโดว์และให้คลกิ ลากเมาส์เพ่ือยา้ ยวนิ โดว์ - แถบเมนู (Menu Bar) : รวมคาส่งั ทีใ่ ชไ้ ดใ้ นโปรแกรมนั้น - แถบเครอื่ งมือ(Tool Bar): แสดงปมุ่ คาสง่ั ท่ีใชง้ านบอ่ ย ๆ - แถบเล่ือน (Scrolling) : คลิกแลว้ ลากเพอื่ แสดงส่วนท่อี ยู่เลยกรอบวินโดวส์ - แถบสถานะ (Status Bar): แสดงขอ้ มูลวินโดว์ท่ใี ช้อยู่ - กรอบวนิ โดว์ (Window) : สามารถคลกิ ลากที่เส้นขอบวินโดวเ์ พื่อปรบั ย่อหรอื ขยายวินโดวน์ ้ัน - เครอ่ื งหมาย >> แสดงว่ายงั มีปุ่มมากกว่านอ้ี ีก ให้คลกิ เพ่ือแสดงออกมา ปุ่มควบคุมวินโดว์ เราสามารถจะย้ายตาแหนง่ ยอ่ -ขยาย ปิด-เปดิ แตล่ ะวินโดวไ์ ดอ้ ย่างอิสระ โดยคลกิ ท่ีปมุ่ ต่าง ๆ ท่ี แถบชอ่ื (Title Bar) ซึง่ อยดู่ า้ นบนของแตล่ ะวินโดว์ ดงั นี้ - ปมุ่ ควบคุมรายการ (Control Menu): คลกิ เพื่อเปดิ เมนูคาส่งั ย่อย หรือ ดบั เบลิ้ คลกิ เพอื่ ปิด วินโดว์นี้ - ปมุ่ Minimize() : ยุบวนิ โดว์ใหเ้ ปน็ ปุ่มบนทาสกบ์ าร์ ใช้เพ่ือพักโปรแกรมไวช้ ว่ั คราว - ปุ่ม Close() : ทาหน้าที่ปดิ วินโดว์ - ปมุ่ Maximize () : ใชข้ ยายวินโดว์ให้เตม็ จอหรือถ้าเตม็ จออยแู่ ลว้ จะกลายเปน็ - ป่มุ Restore () ใช้ยอ่ วินโดวใ์ ห้มขี นาดเท่าก่อนหนา้ นี้ คอมพิวเตอร์และสารสนเทศเพือ่ งานอาชีพ (Computer and Information for Careers) อ.จุฬาลกั ษณ์ ถาไชยลา