ข้าวฟ่างไม้กวาด

ขาวฟางไมกวาด พนั ธุ เคยบู ี 1 • ขาวฟา งไมก วาด • ลักษณะเดน ของขา วฟา งไมก วาด • พนั ธุ • ลักษณะทางการเกษตร และคุณภาพในการทาํ ไมก วาด • ฤดปู ลกู • การเตรยี มดนิ • วิธปี ลกู • การปฏบิ ตั ดิ แู ลรกั ษา • โรคและแมลงศตั รู • การเกบ็ เกย่ี ว • การซ้ือขายรวงขา วฟา งไมก วาด เรียบเรียง : ธาํ รงศิลป โพธิสูง ศูนยวิจัยพืชขาวโพดขาวฟางแหงชาติ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร เผยแพรโดย : กองเกษตรสัมพันธ กรมสง เสรมิ การเกษตร จัดทําเอกสารเผยแพรโ ดย : สํานกั สง เสรมิ และฝก อบรม มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร

ขาวฟางไมกวาด เปนพืชชนิดเดียวกับขางฟางทั่วๆไป แตมี ลักษณะรวงเมลด็ แตกตา งกนั คอื รวงขา วฟา ง มแี ขนง เรียกวาแส แตกออกจากจุดเดียวกับทีฐานรวง แสมี ความเหนยี วสปรงิ ตวั ไดด ี ไมเ ปราะหรอื หกั งา ย เมลด็ มี ขนาดคอ นขา งเลก็ มเี ปลอื กหมุ สดี ําหรอื สนี า้ํ ตาลเปน มนั วาว หมุ เมลด็ ไวเ กอื บมดิ มกี า นรวงเหนยี ว จึงใชทาํ เปน ไมก วาดไดด ี การใชประโยชน สวนใหญเปนการเก็บเกี่ยวรวงไปใชในอุตสาห พันธุ กรรมทําไมกวาดแปรงทาสีพูกนั และแปรงปด ฝุน รวงท่ี ปจ จบุ นั เปน พชื ทม่ี เี มลด็ สนี ้ําตาลดาํ โดยบริษัทเอกชน นวดเมล็ดออกแลวนําไปยอมสีทําส่ิงประดับบาน สวน นํามาจากประเทศไตหวัน แลว ขายเมลด็ พันธใุ หแก เมล็ดลาํ ตน และใบใชเ ปน อาหารสตั วไ ด เกษตรกรปลกู โดยมีสัญญาจะรับซื้อรวงคืน ราคาจงึ ขึ้นอยูกับบริษัทเปนผูกาํ หนด ซึ่งที่ศูนยวิจัยขาวโพด ขา วฟา งแหง ชาติ แนะนาํ คอื พนั ธเุ คยบู ี 1 ลักษณะทางการเกษตร และคุณภาพในการ ทําไมกวาด พันธุเคยูบี 1 ทแ่ี นะนํามลี กั ษณะเดน คอื ใหผลผลติ รวงสงู ถงึ ไรล ะ 910 กิโลกรัม อายถุ งึ วนั ออกดอก 55 วัน อายถุ งึ วนั เกบ็ เกย่ี ว 64 วัน ความสงู ของลําตน 180 เซนติเมตร ตนหักลม 3.5 ลกั ษณะเดนของขา วฟางไมกวาด เปอรเซนต ผลผลติ เมลด็ ไรล ะ 202 กิโลกรัม ความ ยาวแส 37.5 เซนตเิ มตร จาํ นวน 27 แสต อ รวง เสน 1. ทนทานตอสภาพความแหง เจรญิ เติบโตได รอบวงกานชอ 2.7 เซนตเิ มตร เปน ขา งฟา งไมก วาด ดีในดนิ แทบทกุ ชนดิ ยกเวนพื้นที่ที่เปนทรายจัด หรือที่ พันธุด ีที่เกษตรกร จะไดใ ชเ ปน พนั ธปุ ลกู ตอ ไป ลมุ มนี ้าํ ขงั 2. อายุการเก็บเกี่ยวสั้น ใชเ วลาตง้ั แตป ลกู จนถงึ ฤดปู ลกู ตัดรวงเพอ่ื ทาํ ไมกวาดเพียง 65 วนั เทา นน้ั จงึ สามารถ สามารถปลกู ไดต ลอดป แตก ารปลกู จะอาศยั ปลูกเปน พชื รองหลงั จากปลกู เปน พชื หลกั อน่ื ๆ แลว น้าํ ฝนมากกวา อาศยั นา้ํ ชลประทาน 3. ลาํ ตน ใชเ ลย้ี งสตั ว หลงั จากตดั รวงแลว ลาํ ตน ฤดปู ลกู มี 2 ชวง คอื ขางฟางไมกวาดยังสดอยูสามารถตัดไปเปนอาหารสัตว - ชว งตน ฤดฝู น เร่ิมปลูกเดอื นมนี าคม เก็บ เชน วัว ควาย ไดอ กี เกี่ยวรวงจาํ หนา ยในเดอื นพฤษภาคม 4. ไวต อ ได ถา มฝี นพอเพยี งภายหลงั ตดั รวง - ชว งปลายฤดฝู น เร่ิมปลกู เดอื นสงิ หาคม – และตนแลว สามารถไวต อขา วฟา งไมก วาดใหเ จรญิ งอก กันยายน สามารถเกบ็ เกี่ยวรวง จาํ หนา ยในเดอื น งาม เพอ่ื เกบ็ เกย่ี วผลผลติ ไดอ กี ครง้ั หนง่ึ ตุลาคม - พฤศจิกายน

การเตรยี มดนิ การกําจัดวัชพืชควรกระทําเม่ือขาวฟางอายุ กอนปลูกขาวฟางไมกวาดควรไถพรวนดินให 21 - 28 วัน ซง่ึ เปน ชว งเวลาทข่ี า วฟา งไมก วาด กําลงั ละเอียดพอสมควรเนื่องจากเมล็ดขาวฟางไมกวาดมี สรางตาดอก ซ่ึงจะมีผลตอคุณภาพของรวงขาวฟาง ขนาดเล็กและตนกลาคอนขางออ นแอตอ การเบียดเบยี น โดยตรงในระยะนต้ี น ขา วฟา งมใี บซดี เหลอื ง ลาํ ตน เลก็ ของวัชพชื หากเตรยี มดนิ ไมด ขี า วฟา ง ไมกวาดจะเจริญ แสดงอาการขาดปยุ ไนโตรเจน ควรใสป ยุ สตู ร 21 - 0 เติบโตชา รวงขา วฟา งไมส มบรู ณ ผลผลติ ตา่ํ และคุณ - 0 อตั ราไรล ะ 30 กิโลกรัม ถา มวี ชั พชื รบกวนมาก ภาพไมดีเทาที่ควร อาจใชสารกาํ จัดวัชพืช เชน อาทราซีน อตั รา 400 กรัมตอไร พน หลงั หยอดเมลด็ เสรจ็ วิธีปลูก การปลูกขาวฟางไมกวาดทําไดเชนเดียวกับขาว โรคและแมลงศัตรูพืช ฟางทั่วไป คอื ปลูกแบบหยอดเปนหลุม ใหระยะหาง แมลงและศัตรูพืชยังมีไมมากเน่ืองจากปลูก ระหวางหลุม 10 เซนตเิ มตร และระยะหางระหวางแถว กันนอ ยและมกั จะปลกู สลับกับพืชอื่น โรคที่สําคัญได 50 เซนตเิ มตร ปลกู หลมุ ละ 2 ตน จะใชเ มลด็ พนั ธุ แก โรคใบไหม จะพบโรคนเ้ี มอ่ื ตน ขา วฟา งไมก วาดตดิ ประมาณไรล ะ 2.0 -2.5 กิโลกรัม เมล็ดแลว และเรม่ิ แกจ ดั แตไ มม ผี ลกระทบตอ ผลผลติ ปจจุบนั มกี ารปลกู โดยใชเ ครอ่ื งหยอดเมลด็ ตดิ ขาวฟา งไมก วาด ทายรถแทรกเตอรซ่ึงประหยัดเวลาและแรงงานเหมาะ สวนแมลงศัตรูที่สําคัญก็ยังไมมีมาก แตอาจ สําหรบั พ้ืนท่ปี ลกู ขนาดใหญๆ การปลกู ดว ยเครอ่ื งหยอด จะพบบา งในแหลง ทเ่ี คยปลกู ขา วฟา งมากอ น และพบ ควรปลกู หลมุ ละ 1 ตน ใชร ะยะหา งระหวา งตน 5 ในแปลงขาวฟางไมกวาดท่ีปลูกลา กวา แปลงอน่ื ๆ ใน เซนติเมตร และระหวางแถว 50 เซนตเิ มตร กอ นปลกู แหลงดังกลาวตนขาวฟางไมกวาดจะถูกหนอน ควรใสป ยุ รองพน้ื สตู ร 15 - 15 -15 อตั ราไรล ะ 30 แมลงวันเจาะทําลายทําใหเกิดอาการยอดแหง ใน กิโลกรัม ระยะตนกลาจึงควรหลีกเล่ียงการปลูกขาวฟางใน แหลงดังกลาว ถา จะเปน ตอ งปลกู ลา กวา แปลงอน่ื ๆ การปฏบิ ตั ดิ แู ลรกั ษา ควรจะหยอดเมลด็ ใหม ากกวา ปกติ เพื่อใหมีจาํ นวนตน ควรเอาใจใสต ง้ั แตต น ขา วฟา งเรม่ิ งอก ซึ่งจะเปน ท่ีเหลือรอดจากการทําลายมากพอที่จะใหผลผลิตได ภ า ย ห ลั ง ท่ี เ ม ล็ ด ข  า ว ฟ  า ง ไ ม  ก ว า ด ไ ด  รั บ น้ํ า หรืออาจใชส ารฆา แมลง คารโ บซลั แฟน 1-2 ครง้ั ใน 3 - 5 วัน ถา ตน ขา วฟา งงอกหนาแนน มาก ควรถอน ระยะตน กลา หรอื ระยะขา วฟา งมี 3-5 ใบ แตการใช แยกออกบา ง เพื่อใหตนที่เหลือ เจริญเติบโตไดดีใหรวง สารฆา แมลงไมค มุ กบั การลงทนุ ขนาดใหญแสยาวและมีจาํ นวนแสต อ รวงมาก การเกบ็ เกย่ี ว ขาวฟางไมกวาดจะเร่ิมเก็บเกี่ยวไดเม่ือมีอายุ 65 วัน หรอื ประมาณ 15 วัน หลงั ออกดอก ระยะน้ี เปลือกหุมเมล็ดจะเริ่มเปล่ียนจากสีเขียวเปนสีนํ้าตาล ออนๆ สว นกา นรวงและแสย งั มสี เี ขยี วอยเู มอ่ื นําไปทาํ ไมกวาดจะไดไ มก วาดสเี ขยี วธรรมชาติ แสเหนียวและ ยืดหยุนไดดีถาเก็บเกี่ยวชาแสจะแหงเปราะเปนสีน้ํา ตาลไมสวยงาม เทาที่ควร ถา นําไปทาํ ไมก วาดตอ ง ยอมสเี พอ่ื ใหส วยงามขน้ึ ถาจะเก็บเกี่ยวเมล็ด ไวทํา พันธุ ตอ งปลอ ยใหเ มลด็ แกจ ดั หรือเก็บเกี่ยวเมื่ออายุ 100 วัน

วิธีเก็บเก่ียว ใชเค่ียวหรือมีดตัดกานใหยาว ประมาณ 50 เซนตเิ มตร แลว มดั เปน กํานาํ ไปเขา เครอ่ื ง ตัดกา นยาว 30เซนตเิ มตร เพื่อจาํ หนายใหแกโรงงาน ผลผลิตรวงขาวฟางไมกวาดท่ีเกษตรกรเพาะปลูก อยู ระหวางไรล ะ 500-1000 กโิ ลกรมั ทง้ั นข้ี น้ึ อยกู บั พนั ธทุ ่ี ใชปลกู และการปฏบิ ตั ดิ แู ลรกั ษาของเกษตรกร การซอ้ื ขายขา วฟา งไมก วาด โรงงานรับซ้ือรวงขาวฟางจากเกษตรกรในราคา กิโลกรมั ละ 2.00-2.50 บาท ดงั นน้ั ถา เกษตรกรปลกู ขาวฟา งไมก วาดไรล ะ 900 กิโลกรัม กจ็ ะมรี ายไดไ รล ะ 1,800-2,250 บาทปจ จบุ นั มโี รงงานรบั ซอ้ื รวงขา วฟา ง ไมกวาด เพอ่ื ผลติ ไมก วาด หรอื สง รวงขา วฟา งไมก วาด ไปจะหนายตางประเทศหลายแหลงทั้งที่ จังหวัด นครราชสีมา บรุ รี มั ย อทุ ยั ธานี และนนทบรุ ี จดั ทาํ เอกสารอิเล็กทรอนิกสโดย : สาํ นกั สง เสรมิ และฝก อบรม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร