แนวทางปฏิบัติในการป้องกันโรคภูมิแพ้ของประเทศไทย พ.ศ. 2563

แนวทางปฏบิ ตั ิ ในการปองกันโรคภมู แิ พ ของประเทศไทย พ.ศ. 2563

แนวทางปฏิบิ ัตั ิิในการป้้องกัันโรคภููมิแิ พ้้ของประเทศไทย พ.ศ. 2563 นิยิ ามของเด็็กกลุ่�มเสี่่ย� ง • เด็ก็ ที่ม�่ ีีประวัตั ิิของญาติสิ ายตรง เช่น่ พ่อ่ แม่่ และพี่�่ อย่่างน้้อย 1 คน ที่�่เป็็นโรคภููมิิแพ้้ ได้้แก่่ ภููมิิแพ้้จมููก โรคหืืด ผื่่�นผิิวหนัังอัักเสบจาก ภูมู ิแิ พ้้ แพ้อ้ าหาร • ใช้ค้ ะแนนประเมินิ ความเสี่�่ยงของการเกิดิ ภูมู ิิแพ้ท้ ี่�่มีีคะแนน > 2 คะแนนประเมิินความเสี่่�ยงของการเกิิดโรคภูมู ิิแพ้้ ชนิดและความรนุ แรงของอาการภูมแิ พ้ คะแนนรวม คนใน โรคหลัก (1) โรครอง (2) ครอบครัว อาการชัดเจน ไม่แนใ่ จ ไม่มีอาการ อาการชัดเจน ไม่แน่ใจ ไม่มอี าการ พอ่ 2 1 0 1 0.5 0 แม่ 3 2 0 1 0.5 0 พ่ี 2 1 0 1 0.5 0 (1) โรคหลััก: โรคหืืด ผื่น�่ ผิวิ หนัังอัักเสบจากภูมู ิแิ พ้้ จมูกู อักั เสบจากภููมิิแพ้้ แพ้้นมวัวั (2) โรครอง: ลมพิิษ แพ้้ยา แพ้อ้ าหารอื่�นๆ เยื่�อบุุตาอัักเสบจากภูมู ิิแพ้้ คะแนนรวม คือื คะแนนสููงสุุดของโรคหลักั และโรครองมารวมกันั ถ้า้ คะแนน > 2 แสดงว่า่ มีคี วามเสี่่ย� ง ในช่่วงตั้ง้� ครรภ์์และให้น้ มบุุตร การปฏิิบััติิตัวั และอาหารที่แ�่ ม่ก่ ินิ ในระหว่่างตั้้�งครรภ์์ • แนะนำำ�ให้ก้ ิินอาหารครบทั้้�ง 5 หมู่�อย่่างสมดุลุ • ไม่จ่ ำำ�เป็น็ ต้อ้ งงดอาหารกลุ่�มเสี่ย�่ งที่่จ� ะทำำ�ให้เ้ กิดิ การแพ้้ เช่น่ นมวัวั ไข่่ ถั่่�วเหลือื ง แป้ง้ สาลีี อาหารทะเล ถั่่�วลิสิ ง ถั่่ว� เปลืือกแข็็ง • การงดอาหารในแม่ต่ั้้ง� ครรภ์อ์ าจทำ�ำ ให้เ้ กิดิ ภาวะขาดสารอาหารได้ท้ ั้้ง� ในแม่แ่ ละทารกในครรภ์์ • ไม่ส่ ูบู บุุหรี่่แ� ละหลีีกเลี่่�ยงการสัมั ผััสกับั สารก่่อภููมิแิ พ้้ เช่่น ไรฝุ่่น� แมลงสาบ และ ควันั บุหุ รี่่� การคลอด จากหลัักฐานที่�่มีีในปัจั จุุบััน การผ่่าคลอดอาจมีีผลต่่อการเกิิดโรคภููมิิแพ้้ของทารก โดยเฉพาะ โรคหืืด

ผลิิตภััณฑ์์เสริมิ อาหารในมารดาและทารก จุลุ ินิ ทรียี ์ส์ ุุขภาพ • ทารกกลุ่่ม� เสี่่�ยงการเสริิมจุุลิินทรีีย์์สุุขภาพในช่่วงตั้้�งครรภ์์และในทารกอาจช่่วยลดโอกาส การเกิิดผื่่น� ผิิวหนัังอัักเสบจากภูมู ิแิ พ้้ และการแพ้้อาหาร • ยัังไม่่มีีหลัักฐานสนัับสนุุนว่่าการเสริิมจุุลิินทรีีย์์สุุขภาพสามารถลดอััตราการเกิิดโรคหืืดและ จมููกอัักเสบจากภูมู ิแิ พ้ไ้ ด้้ • ชนิดิ ปริมิ าณ และระยะเวลาในการรับั ประทานจุลุ ิินทรีีย์์สุุขภาพอาจมีีผลต่่อประสิทิ ธิภิ าพ ของการปัอั งกันั โรค พรีีไบโอติิก • มีีหลัักฐานสนัับสนุุนว่่า การให้้พรีีไบโอติิกบางชนิิด เช่่น human milk oligosaccharides (HMO) สามารถลดการเกิดิ โรคภูมู ิิแพ้บ้ างชนิิดได้้ เช่น่ ภาวะแพ้โ้ ปรตีีนนมวัวั เป็น็ ต้้น การกินิ นมแม่แ่ ละการเริ่�มอาหารเสริิมในการป้้องกัันโรคภูมู ิแิ พ้้ แนวทางในการป้้องกััน อายุุ การกิินนมแม่่ อย่่างน้้อยนาน 4 เดืือน การเริ่ �มอาหารเสริมิ ตั้้�งแต่อ่ ายุุ 4 เดืือนและก่่อนอายุุ 6 เดืือน • เริ่�มอาหารใหม่ท่ ีีละชนิดิ ทุุก 3-5 วันั • ค่อ่ ยๆ เพิ่่ม� ปริมิ าณของอาหาร • เริ่�มด้ว้ ยข้า้ ว ผัักใบเขีียว เนื้้อ� สัตั ว์์ เช่น่ หมูู ไก่่ ปลาน้ำำ��จืดื ผักั ส้้ม�้ แดง และไข่่แดงสุกุ • ถ้้าเป็น็ ไปได้ค้ วรให้ก้ ิินอาหารที่่�ปรุุงเอง และปรุุงสุุกสมบูรู ณ์์ การเริ่�มอาหารที่ม่� ีีโอกาสทำำ�ให้้เกิดิ การแพ้ไ้ ด้ส้ ููง ได้้แก่่ ควรเริ่ม� หลังั อายุุ 6 เดือื นหลังั จากที่ก่� ินิ อาหารเสริมิ อื่่น� ๆ นมวัวั ถั่่�วเหลืือง ไข่่ทั้้�งฟอง แป้้งสาลีี ได้แ้ ละไม่ม่ ีีความผิิดปกติิ * ควรหยุุดกิินอาหารนั้้�นทัันทีีถ้้ามีีอาการผิิดปกติิและ ปรึกึ ษาแพทย์ผ์ู้�เชี่ย�่ วชาญด้้านภูมู ิแิ พ้้ อาหารทะเลทุกุ ชนิิด ได้แ้ ก่่ ปลาทะล กุ้้�ง ปูู ควรเริ่�มหลังั อายุุ 1 ปีี โดยให้้เริ่�มปลาก่อ่ น • ในกรณีีที่่�นมแม่่ไม่่เพีียงพอ สามารถให้้นมผงสููตร สำ�ำ หรับั ทารกในเด็ก็ ที่่อ� ายุุน้้อยกว่่า 1 ปีี • ถั่่�วที่่�เป็็นเม็็ดทั้้�งหลายควรหลีีกเลี่�่ยงเนื่่�องจากอาจเกิิด อัันตรายในการสำ�ำ ลัักเข้้าหลอดลม • ไม่่แนะนำำ�ให้้ตรวจคััดกรองการแพ้้อาหาร เช่่น การ ทดสอบภููมิิแพ้ท้ างผิวิ หนััง (skin prick test), การเจาะ เลือื ดตรวจหา specific IgE ก่อ่ นเริ่ม� อาหารเสริมิ ในเด็ก็ ที่่ไ� ม่ม่ ีีประวััติิหรือื อาการแสดงที่ส�่ งสััยว่า่ แพ้้อาหาร • ไม่แ่ นะนำ�ำ ให้เ้ จาะเลือื ดตรวจหา specific IgG ต่อ่ อาหาร

นมสูตู รพิิเศษในการป้อ้ งกันั ภูมู ิแิ พ้้ คำำ�แนะนำำ�: • ทารกกลุ่�มเสี่�ย่ งที่�น่ มแม่่ไม่่เพีียงพอในช่่วงอายุุ 4-6 เดืือนแรก partially hydrolyzed whey formulas และ extensively hydrolyzed casein formulas อาจมีีประสิทิ ธิภิ าพในการป้อ้ งกันั การเกิดิ ผื่่น� ผิวิ หนังั อักั เสบจากภูมู ิแิ พ้้ และการแพ้โ้ ปรตีีนนมวัวั ในเด็ก็ ช่ว่ งอายุแุ รกเกิดิ ถึงึ 6 ปีี เมื่่อ� นำ�ำ มาใช้แ้ ทนนมวัวั สูตู รปกติิ • ยังั ไม่ม่ ีีหลักั ฐานเพีียงพอในการสนับั สนุนุ การใช้น้ มถั่ว� เหลือื ง นมแพะ หรือื นมสูตู รกรดอะมิโิ น ในการป้้องกันั โรคภูมู ิิแพ้้ • ยัังไม่่มีีหลัักฐานสนัับสนุุนว่่าการใช้้นมสููตรพิิเศษ มีีประสิิทธิิภาพเหนืือกว่่าการกิินนมแม่่ ในการป้้องกันั โรคภููมิแิ พ้้ การทาสารเพิ่่�มความชุ่�มชื้น�้ ผิวิ หนััง • การทาสารเพิ่่�มความชุ่�มชื้�นผิิวหนัังให้้แก่่ทารกแรกเกิิดกลุ่�มเสี่่�ยง สามารถช่่วยป้้องกัันการ เกิดิ ผื่่น� ภููมิแิ พ้ผ้ ิวิ หนัังในทารกได้้ - แนะนำำ�ให้้ทาสารเพิ่่�มความชุ่�มชื้�นผิิวหนัังให้้แก่่ทารกทั่่�วทั้้�งตััวรวมใบหน้้าและแขนขา ภายใน 1-3 สัปั ดาห์์แรกเกิดิ จนกระทั่่�งทารกอายุอุ ย่า่ งน้้อย 6-8 เดือื นอย่่างน้อ้ ยวันั ละ 1 ครั้ง� - หลีีกเลี่ย่� งผลิติ ภัณั ฑ์ท์ ี่ม่� ีีส่ว่ นผสมของน้ำ��ำ หอม และมีีส่ว่ นประกอบสารสกัดั จากธรรมชาติิ ที่�ม่ าจากอาหาร เช่น่ นม ข้้าวโอ๊๊ต แป้้งสาลีี เป็็นต้้น เนื่่อ� งจาก มีีรายงานการเกิิดการแพ้้ อาหารจากการกินิ ภายหลังั การใช้ผ้ ลิิตภัณั ฑ์์ การดูแู ลสิ่่�งแวดล้้อมเพื่อ�่ ป้อ้ งกันั ภูมู ิิแพ้้ในกลุ่�มเด็็กที่่ม� ีคี วามเสี่่�ยง การสััมผััสกัับสารก่่อภููมิิแพ้้ในอากาศจะเพิ่่�มความเสี่่�ยงในการถููกกระตุ้้�นและทำำ�ให้้พััฒนาไป เป็็นโรคหืืดและภูมู ิแิ พ้อ้ ื่่�นๆ ควรปฏิบิ ัตั ิดิ ัังนี้้� 1. ลดการสััมผัสั กับั ไรฝุ่�น่ • จััดบ้า้ นให้เ้ ป็็นระเบีียบ มีีเครื่อ� งใช้เ้ ท่า่ ที่�่จำ�ำ เป็น็ โดยเฉพาะในห้อ้ งนอน ไม่่ควรปูพู รม และ ควรทำำ�ความสะอาดด้ว้ ยการเช็ด็ ถูทู ุุกวััน • ใช้ป้ ลอกหมอนและผ้า้ ปููที่่น� อนแบบทอแน่่นป้้องกัันไรฝุ่่�น • ทำำ�ความสะอาดเครื่�องนอนทุุกสััปดาห์์ด้้วยการซัักด้้วยน้ำำ��ร้้อนหรืือใช้้เครื่�องอบผ้้าหลัังการ ซัักด้้วยอุณุ หภููมิิ 55-60 องศาเป็็นเวลาประมาณ 30 นาทีี ** การใช้ห้ ลายๆ วิิธีีร่ว่ มกัันสามารถลดการสััมผัสั ไรฝุ่น�่ ได้้

2. ลดการสัมั ผััสกับั สััตว์เ์ ลี้�ย้ ง ก. นำ�ำ เอาสุนุ ััข หรือื แมว ออกไปไว้ท้ ี่�่อื่่�น ข. ในกรณีีที่ไ่� ม่่สามารถนำำ�ออกไปได้้ การลดการสััมผััสอาจทำ�ำ ได้้ โดยใช้้หลายๆ วิิธีีร่ว่ มกันั ดังั นี้้� • ไม่่นำำ�มาไว้ใ้ นห้อ้ งนอน • อาบน้ำ��ำ ให้้อย่า่ งน้้อยทุุกสััปดาห์์ • ใช้้เครื่อ� งฟอกอากาศระบบ HEPA ในห้อ้ งที่่�ปิดิ ประตููหน้้าต่่าง • จัดั ให้ม้ ีีการระบายอากาศที่ด�่ ีี 3. ลดการสััมผัสั กับั ซากแมลงสาบ • กำำ�จััดสิ่่�งแวดล้้อมที่่�เอื้้�อต่่อการเจริิญเติิบโตของแมลงสาบ เช่่น แหล่่งน้ำำ��และเศษอาหาร เส้้นทางเดิินและรังั ที่�่หลบซ่่อนของแมลงสาบ • ใช้อ้ ุุปกรณ์์ดัักจับั แมลงสาบและนำำ�ไปกำำ�จัดั นอกบ้า้ น • กำ�ำ จััดแมลงสาบในรููปแบบของเหยื่่�อกำ�ำ จััดแมลงสาบ เจล หรืือสเปรย์์ฉีีดพ่่น ด้้วยความ ระมัดั ระวััง หลีกี เลี่่�ยงการสััมผัสั กัับควัันบุุหรี่ท�่ ั้�ง้ ขณะแม่ต่ ั้้ง� ครรภ์์และหลัังคลอด

หญิงตงั้ ครรภ อาหารในระหวา งตงั้ ครรภและใหนมบุตร: ควรรบั ประทานอาหาร ใหสมดุลครบทัง้ 5 หมู ไมจ าํ เปน ตองงดอาหารใดๆ และควรหลีกเล่ยี ง การสูบบุหรี่ และการสัมผสั ควันบหุ รี่ เดก็ กลุม ทมี่ ีความเส่ียง จากประวัตโิ รคภูมิแพในพอแมและพี่ หรอื โดยใชคะแนนประเมนิ ความเสี่ยงที่ > 2 ใหกนิ นมแมอ ยางเดยี ว การควบคุมสิ่งแวดลอ ม การทาสารเพมิ่ ความชุมชืน้ เปน เวลานาน ผวิ หนัง ใหแ กท ารกทัง้ ตัว หลกี เลี่ยงการสัมผัสกบั สารกอภมู ิแพ อยา งนอย 4 เดือน (ไรฝุน ซากแมลงสาบ สัตวเ ลีย้ ง) ตงั้ แตแรกเกดิ จนถึง 6 เดือน และใหเรม่ิ อาหารเสรมิ และควันบุหรี่ หลกี เลยี่ งผลติ ภณั ฑทีม่ ี ตั้งแตอ ายุ 4-6 เดอื น สว นผสมของนา้ํ หอม และมี ในกรณที ี่ไมสามารถกินนมแมไ ด สวนประกอบสารสกดั จาก ธรรมชาติทมี่ าจากอาหาร เชน นม ขาวโอต แปงสาลี นมท่อี าจใชท ดแทน ไดแ ก pHF = partially hydrolysated formula - pHF-whey eHF = extensively hydrolysated formula - eHF-casein