เห็ดเข็มเงินหรือเห็ดเข็มทอง

เห็ดเข็มเงินหรือเห็ดเข็มทอง ดาํ เกงิ ปองพาล และปรชี า รัตนัง สาขาพชื ผกั ภาควิชาพืชสวน คณะผลิตกรรมการเกษตร มหาวทิ ยาลยั แมโ จ เห็ดเขม็ เงนิ หรอื เขม็ ทอง อยใู นตระกลู เดยี วกนั แตเ ดมิ นน้ั เกดิ ขน้ึ เองบนตอ ไมผ ุ ในปา ตอ มาไดน าํ มาเพาะเลี้ยงและพัฒนาการเพาะเลี้ยงมาเรื่อย ๆ ถือเปนเห็ดที่มีความสําคัญทางเศรษฐกิจอีกชนิดหนึ่ง เห็ดเข็มเงินหรือ เข็มทองมีลักษณะทางสัณฐานวิทยาแตกตางกันเลก็ นอ ย แตม คี ณุ คา ทาง โภชนาการเหมือนกันทกุ ประการ ซึ่งประกอบดว ย โปรตีน ไขมนั เยอ่ื ใย และสวนที่เปนเถารอยละ 31.2, 5.8, 3.3 และ 7.6 ตามลาํ ดับ ลกั ษณะของดอกเหด็ ทง้ั หมวกดอก กา นดอกเหมอื นเขม็ หมดุ ยาวเรียวมี ความกรอบสงู เปน เหด็ ทเ่ี จรญิ ไดด ใี นสภาพอากาศเยน็ เชน เดยี วกบั เหด็ แชมปญ อง และเหด็ หอม การจําแนกเหด็ เขม็ ทอง ชอื่ วิทยาศาสตร Flammulina velutipes Karst. ชอื่ สามัญ เห็ดเข็มเงิน เหด็ เขม็ ทอง (Golden needle mushroom, Velvet stem collybia, Velvet agaric, Winter mushroom, Enoki) Subdivision Basidiomycotina Class Hymenomycetes Subclass Holobasidiomycetidae Order Agaricales (Agarics) Family Trichlomataceae Genus Flammulina Specie velutipes อจั ฉราและสภุ าวด(ี 2535) รายงานวา กองโรคพืชและจุลชีววิทยา กรมวิชาการเกษตร โดยอาจารย ดารา พวงสวุ รรณ อดีตผูเชี่ยวชาญพิเศษกรมวิชาการเกษตร ซง่ึ ไดเ ดนิ ทางไปดงู านการเพาะเลย้ี งเหด็ เขม็ เงนิ ทป่ี ระเทศญป่ี นุ เมอ่ื เดอื นกนั ยายน พ.ศ. 2534 พรอมกับนําเชอ้ื พนั ธเุ หด็ เขม็ เงนิ เขา มา ไดด ําเนินการ เพาะเลี้ยง ณ กองโรคพืชและจุลชีววทิ ยา กรมวิชาการเกษตร ผลการทดลองมแี นวโนม ทม่ี คี วามเปน ไปไดท จ่ี ะ เพาะเลี้ยงเห็ดชนิดน้ีไดในประเทศไทย หากไดมีการพัฒนาวิธีการเพาะและหองเพาะเล้ียง ใหมีสภาพ เหมาะสมคมุ คา กบั การลงทนุ ขอ แตกตา งของเหด็ เขม็ เงนิ และเขม็ ทอง เห็ดเข็มเงิน มีกานดอกและหมวกดอกสีขาว เปนเห็ดท่ีนิยมรับ ประทานกันมานานหลายศตวรรษ โดยประเทศญ่ีปุนไดพัฒนาการเพาะเลีย้ ง จากขอนไมมาเพาะลงในถุงอาหารขี้เลื่อย จนกลายเปน เหด็ เศรษฐกจิ ทร่ี จู กั กนั ดี ในปจจุบัน

เหด็ เขม็ ทอง เปน เหด็ ตระกลู เดยี วกนั กบั เหด็ เขม็ เงนิ มกี า นดอกและหมวกดอกสเี หลอื งทอง สวน บรเิ วณ โคนกา นมีสีนํ้าตาลดาํ นยิ มเพาะเลย้ี งในประเทศจนี เพอ่ื สกดั เปน เครอ่ื งดม่ื บาํ รุงสุขภาพ ขนั้ ตอนการเพาะเลี้ยงเห็ดใหไดผลผลิต 1. การแยกเชอ้ื เชอ้ื เหด็ เขม็ เงนิ สายพันธุที่นาํ มาศึกษานี้นําเขามาจากประเทศญี่ปุน ในรูปกอน เชอ้ื บรรจใุ นขวดพลาสตกิ ทําการแยกเชื้อบริสุทธิ์และศึกษาลักษณะทางชีววิทยาเบื้องตนไว แมเ ชอ้ื เหด็ เขม็ เงนิ ในอาหารวุน พี ดี เอ เจริญเตม็ จากแกวขนาด 9 เซนตเิ มตร ภายในเวลา 10 วัน ขยายตอ ลงในเมลด็ ขา ว ฟาง ซง่ึ เสน ใยเมลด็ เหด็ เขม็ เงนิ เจรญิ เตม็ เมลด็ ฟางขา ว 100 กรมั ในเวลา 12 วัน 2. การเตรียมอาหาร วสั ดทุ ใ่ี ชผ สมเปน อาหารเพาะเลย้ี งเหด็ เขม็ เงนิ ประกอบดวย - ขเ้ี ลอ่ื ยไมย างพารา 75 กโิ ลกรมั - ราํ ละเอียด 20 กโิ ลกรมั - ขา วโพดบด 5 กโิ ลกรมั - นา้ํ 60 กโิ ลกรมั วสั ดทุ ง้ั หมดนน้ี าํ มาคลุกใหเ ขากันอยางดี จะมคี วามชน้ื 60-65 % นาํ อาหารทเ่ี ตรยี มแลว นไ้ี ปบรรจุ ในถุงพลาสตกิ ทนรอน ขนาด 7 x 12 นว้ิ อาจบรรจุในพลาสติกไดอัดใหแนนจะไดปริมาณอาหารถุงละ 600 กรมั (วธิ บี รรจุ เชน เดยี วกบั การเตรยี มถงุ อาหารเหด็ โดยทว่ั ไป) ใสคอขวด ปดจุกสาํ ลี 3. การนึ่งอาหาร ถงุ อาหารขเ้ี ลอ่ื ยผสมทเ่ี ตรยี มไวแ ลว น้ี นาํ ไปผานการฆาเชื้อ โดยนง่ึ ในหมอ นง่ึ ไมอ ดั ความดนั อณุ หภูมปิ ระมาณ 100 o ซ เปน เวลา 3 ชั่วโมง หรอื นง่ึ ดว ยหมอ นง่ึ อดั ความดนั อณุ หภมู ิ ประมาณ 121 o ซ เปน เวลา 1-2 ชั่วโมง 4. การใสเ ชอ้ื เหด็ เขม็ เงนิ ถงุ อาหารขี้เลื่อยผสม ซง่ึ ผา นการนง่ึ แลว ทง้ิ ไวใ หเ ยน็ ลง นาํ มาใสเชื้อ เหด็ เขม็ เงนิ ทเ่ี จรญิ ในเมลด็ ขา วฟา ง ถุงละ 15-20 เมลด็ 5. การบม นาํ ถงุ ขเ้ี ลอ่ื ยซง่ึ ใสเ ชอ้ื เหด็ เขม็ เงนิ แลว ไปบมในหองอุณหภูมิประมาณ 20-21 o ซ การปฏบิ ัติในระยะใหผลผลิต • เมอ่ื เสน ใยเหด็ เขม็ เงนิ เจรญิ เตม็ ถงุ ยา ยถงุ เพาะเลย้ี งไปยงั หอ งเปด ดอก อณุ หภมู ิ 13-15 o ซ ความชื้นสัมพัทธ 80-85 % เปด จุกสําลีออก • เมอ่ื เกดิ ดอกเลก็ ๆใหแ สงและถอดคอขวดออก ปลอยใหดอกสูงประมาณ 2-3 เซนตเิ มตร จึงใช มว นกระดาษสวมครอบถงุ เหด็ กานดอกจะชูหาแสงสวาง ทําใหกา นยาวและหมวกดอกโตอยา ง สมบูรณ ชวง นป้ี รบั อณุ หภมู ใิ หส งู ขน้ึ เปน 16-18 o ซ

การเกบ็ ดอกเหด็ กา นดอกเหด็ ยาวประมาณ 9-14 เซนตเิ มตร หมวกดอกจะมีขนาด 1-2 เซนตเิ มตร เกบ็ ดอก โดย ดึงกลุมดอกเห็ดทั้งหมด ดอกเข็มเงินเก็บรักษาไวในตูเย็นไดไมนอย กวา 7 วัน โดยยงั คงความสดของดอก และสีไมเปลี่ยนแปลงไปจาก เดมิ การเพาะเลย้ี งเหด็ เขม็ เงนิ เขม็ ทอง สามารถสรุปเปนระยะ การเจรญิ เตบิ โตในระยะเวลา(จาํ นวนวัน) ออกเปนตาราง รวมทง้ั ผล ผลติ ทจ่ี ะไดร บั ตอ กอ นเชอ้ื เหด็ หนกั 600 กรมั ดงั รายละเอยี ดในตา รางที่1 ตารางท่ี 1 การเจริญเติบโตระยะตา ง ๆของเหด็ เขม็ เงนิ ระยะ เวลา (วนั ) * แมเชื้อในอาหารวุน 10 (จานแกวขนาดเสนผาศูนยกลาง 9 ชม.) * เชอ้ื เตม็ ในเมลด็ ขา วฟา ง (100 กรมั ) 12 * เชอ้ื เตม็ ในถงุ ขเ้ี ลอ่ื ย (600 กรมั ) 45 * พักถุง 15 * ระยะเวลาในการผลิตทั้งหมด 180 * ผลผลติ (กรมั ) 50-120 หมายเหตุ ระยะสรา งตมุ ดอกจนถงึ เกบ็ เกย่ี วผลผลติ ใชเ วลา 25-28 วัน และอาจไดผลผลิตสูงถึง 150-200 กรมั /ขวด (ถุง) (สาํ เภา 2539) อนาคตตลาดเห็ดเข็มเงินในประเทศไทย เหด็ เขม็ เงิน เปน เหด็ เศรษฐกจิ ของประเทศญป่ี นุ ไตห วนั เกาหลี ฯลฯ นาํ เขามาขายในประเทศไทย ในราคากโิ ลกรมั ละหลายรอ ยบาท เพราะตอ งขนสงทางเครื่องบิน ซง่ึ ราคาซอ้ื ขายในประเทศญป่ี นุ ไมต ่าํ กวา กโิ ลกรมั ละ 200 - 300 บาท ฉะนนั้ หากจะมกี ารเพาะเลย้ี งในประเทศไทย ควรจะเพาะเล้ียงไดในบริเวณพื้นทส่ี งู ทางภาคเหนอื ชว งอากาศหนาวเยน็ หรอื เพาะเล้ียงไดท ัว่ ไปในสภาพหอ งควบคุมอณุ หภูมิที่เห็ดชนดิ นี้ตอ งการเพอื่ การสรา ง ดอกเห็ด และหากมีการพัฒนาหองเพาะเล้ียงใหคุมคาการลงทุน หรือปรับปรุงสายพันธุเห็ดเข็มเงินให สามารถเพาะไดในอุณหภูมิสูงขึ้นแลว ในอนาคตเราคงจะมีโอกาสไดรับประทานเห็ดชนิดนี้กันมากขึ้น ใน ราคาถูกลง เอกสารอางองิ ประเสริฐ สองเมอื ง 2540. เหด็ เข็มเงินท่คี นญปี่ ุนชอบรบั ประทาน. น.ส.พ. กสิกร.70(2) : 178-174 สาํ เภา ภทั รเกษวทิ ย. การเพาะเห็ดเขม็ ทองแบบอตุ สาหกรรม, น. 155 – 118. ในเห็ดไทย 2539. ชมรมถา ยทอดเทคโนโลยีการเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร. กรงุ เทพฯ. อจั ฉรา พยพั พานนท และ สุภาวดี อัตช.ู 2535. เหด็ เขม็ เงนิ , น.ส.พ. กสิกร. 69 (6) : 715 - 718