การใช้ต้นไม้สำหรับสวนในบ้าน

เอกสารเผยแพรอ นั ดบั ท่ี 68 การใชต น ไมส ําหรับสวนในบาน อ.อลิศรา มนี ะกนษิ ฐ ภาควิชาพืชสวน คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร • คํานาํ • ชนิดของสวน - สวนประดิษฐ - สวนธรรมชาติ • การจดั สวนในบา น • หลักการใชต น ไมส าํ หรบั การจดั สวนในบา น - ไมร ะดบั สงู - ไมร ะดบั กลาง - ไมร ะดบั ตา่ํ • การจัดสวนหยอม - ตําแหนง ของสวนหยอ ม - รูปแบบของสวนหยอม - การใชว สั ดตุ กแตง สวนหยอ ม • การออกแบบสวนครวั ในบา น • การออกแบบสวนไมผ ลในบา น คาํ นาํ ปจจุบันประชาชนทั่วไปหันมาใสใจสภาพแวดลอมและธรรมชาติมากขึ้น เพราะเช่ือวา สิ่งแวดลอมโดยเฉพาะอยางยิ่งตนไม สามารถชว ยลดมลพษิ ในอากาศ ชวยสรางออกซิเจน ชวยทาํ ให บรรยากาศสดชื่น รม รน่ื และนา อยู ฯลฯ ดงั นน้ั ไมว า จะเปน ผใู ดกต็ ามหากมบี า นเปน ของตนเอง ไมว า จะมีพื้นที่ขนาดเล็ก ใหญหรือเชาผูอื่นอยู กอ็ ยากทจ่ี ะปลกู ตน ไมช นดิ ตา งๆ ไวป ระดบั เพอ่ื ความสวยงาม ใหรมเงา ปลูกไวบริโภค หรอื ปลกู เปน งานอดเิ รกยามวา งอยา งแนน อน เอกสารเผยแพรฉ ลับน้ี จงึ ไดร วบรวมหลกั การใชต น ไมส ําหรบั จดั วนในบา นความรทู เ่ี กย่ี วขอ งกบั การจัดสวนในบา น รวมถงึ การจดั สวนหยอ ม การออกแบบสวนครวั การออกแบบสวนไมผ ล ฯลฯ เพื่อ ใหผูสนใจสามารถนําขอ มลู เหลา นไ้ี ปปรบั ใชก บั สวนทบ่ี า นของตนเอง รวมทง้ั ญาตสิ นทิ มติ รสหายของ ทาน จะไดชวยกนั สรา งสง่ิ แวดลอ มของเราใหน า อยยู ง่ิ ขน้ึ ตอ ไป และทางโครงการผลิตเอกสารเผยแพร ตองขอขอบพระคณุ อ. อลิศรา มีนะกนิษฐ เปน อยา งสงู ทเ่ี ขยี นและรวบรวมเรอ่ื งนา สนใจเชน นใ้ี หผ อู า น ไดติดตามรวมทง้ั ของขอบคณุ คณุ สขุ มุ าล ลต้ี ระกลู บริษทั ดไี ซน สเคป ที่ชวยวาดภาพประกอบใหรวม ทั้งวารสารบานและสวนที่เอื้อเฟอรูปภาพประกอบบางสวน จนเอกสารนไ้ี ดส าํ เรจ็ เปน รปู รา งอยา งทท่ี กุ ทานไดอ า นขณะน้ี โครงการผลติ เอกสารเผยแพร

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 2 ชนดิ ของสวน การจัดสวนโดยทว่ั ไปแบง ออกเปน 2 ชนิดใหญ ๆ คอื 1. สวนประดิษฐ (Formal Style) 2. สวนธรรมชาติ(Naturalistic หรือ Informal Style) 1. สวนประดษิ ฐ (Formal Style) เปนการจัดสวนทว่ี างผงั โดยใชร ปู ทรงเรขาคณติ และการจดั แบบสมดลุ กนั ทง้ั ซา ยและขวาเปน หลัก บางครั้งก็ใชลวดลายเครือเถา หรอื ลวดลายประดษิ ฐอ น่ื ๆ เนน รปู รา งและสสี นั ของแปลงไมด อก ไมประดับ ประดบั ดว ยเครอ่ื งแตง สวนพวก รปู ปน น้าํ พุ กระถางตน ไมห รอื การตดั แตง ตน ไมเ ปน รปู ทรงตา งๆ การใชตนไม ตนไมท ใ่ี ชใ นสวนประดษิ ฐต อ งเปน ไมท ส่ี ามารถตดั แตง ได แบงเปน 3ประเภท คอื 1. ไมสูง ใชตรงกลางแปลงหรอื มมุ แปลง เพอ่ื ไมใ หแ ปลงดแู บบราบ ชนดิ ของไมท ใ่ี ช ไดแก ขอย ตะโก แกว โมก สนชนดิ ตา งๆ จะไมใ ชไ มย นื ตน ขนาดใหญย กเวน สวนประดษิ ฐข นาดใหญม ากๆ เชน ปลกู สองขา งถนน 2. ไมเตี้ย ใชแสดงรูปทรงของแปลงของแปลงใหช ดั เจนขนึ้ ควรมสี สี นั ตดั กบั ไมส งู ทอ่ี ยกู ลาง แปลงมีความสงู ไมต า งกบั ํามส งู มากนกั หรอื ใชห ลายชนดิ ลดหลน่ั กนั 3. สนามหญา หรอื แปลงกรวด เปนสวนเสรมิ ใหล วดลายแปลงของสวนประดษิ ฐเ ดน ชดั ยง่ิ ขน้ึ ทางเดนิ ตองกําหนดพรอ ม ๆ กบั การออกแบบแปลงตน ไมเ พอ่ื ใหก ลมกลนื กนั อาจมรี อบนอก สวนหรือแทรกเขาไปเปน ลวดลายสว นหนง่ึ ของแปลงดว ย ลกั ษณะทางเดนิ จะราบเรยี บไมม กี ารเปลย่ี น ระดบั สระนํ้าและนํ้าพุ ตําแหนง ของสระนา้ํ และนา้ํ พมุ กั เปน จดุ เดน กรอื จดุ เดน รองกระจายอยภู ายใน สวน รูปรา งของสระนา้ํ มกั เปน เรขาคณติ เชน กนั สว นนา้ํ พมุ กั ประกอบอยกู บั รปู ปน ทส่ี อ่ื ความหมาย เฉพาะของแตล ะสวนหรอื เพอ่ื การตกแตง เพยี งอยา งเดยี ว รปู ปน ใชเปนจุดเดน หรอื ประดบั อยตู ามมมุ ตา งๆ ของสวนประดษิ ฐ มรี ปู แบบตามยคุ สมยั เน่ืองจากสวนประดษิ ฐม ตี น กาํ เนดิ ในยโุ รป จึงมกั ตกแตง ดว ยรปู ปน ตวั ละครในเทพนยิ ายของชาวตะวนั ตก รอบๆ รปู ปน มกั แตง ดว ยไมด อกหรอื ไมพ มุ ศาลาและซมุ ใชเปนจุดเดน หรอื อยมู มุ สวนเปน ทส่ี งั สรรคห รอื ผกั ผอ น มกั ไดร บั การตกแตง อยา ง ประณตี สวยงาม ภาพที่ 1-2 ตวั อยา งสวนประดษิ ฐแ ละนา้ํ พุที่ใชในการจัดสวน

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 3 ขอดีขอ เสยี ของสวนประดษิ ฐ ขอ ดี สงางาม เปน ระเบยี บเรียบรอ ยเหมาะกับสถานทีร่ าชการ หรอื อาคารทต่ี อ งการสวน เพอ่ื เสรมิ ความสงา งามนา เกรงขาม หรอื มพี น้ื ทข่ี นาดจาํ กัด ขอ เสยี 1. ใชตน ไมเ ปน ปรมิ าณมาก ทาํ ใหตองลงทุนสูง 2. การดแู ลรกั ษาลําบาก เพราะตอ งตดั แตง อยเู สมอ 3. ไมเหมาะกบั สภาพแวดลอ มในธรรมชาติ ขอเสยี ของสวนประดษิ ฐ สามารถแกไ ขได โดย 1. ออกแบบสวนใหเ รยี บงายข้นึ ใชตนไมเทาที่จาํ เปน ขยายสนามหญา ใหก วา งขน้ึ 2. เลือกใชตนที่คงทนถาวร ถา ตอ งการสสี นั ควรใชไ มด อกยนื ตน ทม่ี ดี อกตลอดป หรอื ใชไ ม ใบสีสดแทนไมด อกลม ลกุ ซง่ึ ตอ งเปลย่ี นบอ ย ๆ 2. สวนธรรมชาติ (Naturalistic/ Informal Style) เปนการจัดสวนทไ่ี มอ าศยั รปู ทรงเรขาคณติ หรอื ลวดลายทม่ี ีแบบแผนเฉพาะหรอื หลักสมดลุ 2 ขางเทากันเปน หลกั แตเ ปน การจดั วางองคป ระกอบ เลยี นแบบธรรมชาติ ใชส มดลุ แบบ 2 ขา งไมเ ทา กันแทน การใชตนไม ใชต น ไม 3 ระดับใหญ คอื ไมย นื ตน ในตําแหนง ทต่ี อ งการรม เงา ไมพ มุ และไม คลุมดิน เพ่ือเสรมิ ความงามและความตอ เนอ่ื งทล่ี ดหลน่ั กนั จากสูง กลาง ตา่ํ โดยตน ไมเ หลา นจ้ี ะถกู ปลอยใหเจรญิ เตบิ โตแผร ปู ทรงตามธรรมชาติ มกี ารตดั แตง เพอ่ื การดแู ลรกั ษาเปน หลกั มใิ ชก ารบงั คบั รูปทรง สนามหญา สนามหญา ในสวนธรรมชาตกิ วา งขวางกวา สวนประดษิ ฐแ ละทาํ เปน เนนิ สงู ตา่ํ เลียน แบบสภาพธรรมชาติได ทางเดนิ มักเปนแนวเสน คดโคง ไปตามของสนามเชอ่ื มตาํ แหนง กจิ กรรมตา งๆ ใชว สั ดทุ ก่ี ลม กลืนกับบรรยากาศโดยรวม สระนํ้า นํา้ ตกและนา้ํ พุ สระนา้ํ และนา้ํ ตกเปน การจําลองแบบมาจากธรรมชาติ มรี ปู รา งคด เคียวไปมา ตกแตง ดว ยภเู ขาหนิ กอ นและตน ไม สว นนา้ํ พุมกั ใชเพื่อระบายนํ้า เพื่อใหออกซิเจนไหลผาน นา้ํ จะไดไ มเ นา เสยี ภาพที่ 3 ตวั อยา งทางเดนิ เทา ภาพที่ 4 ตวั อยา งสระนา้ํ น้าํ ตก

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 4 รูปปน และวสั ดุตกแตง อนื่ ๆ มีหลากหลายรปู แบบทง้ั ทเ่ี ปน ประตมิ ากรรม โอง ไห ซากไม แหง ลอ เกวยี น ฯลฯ จดั เปน ทง้ั จดุ เดน ตามมมุ ตา ง ๆ ในสวน ศาลาและซมุ มีการตกแตง ประดบั ประดาไมว จิ ติ รเทา สวนประดษิ ฐ เปน ไปตามบรรยากาศ ของสวนหรอื ตวั สถาปต ยกรรมในบรเิ วณใกลเ คยี ง ขอดขี อ เสยี ของสวนธรรมชาติ ขอ ดี 1. กลมกลืนกบั สภาพแวดลอ ม เหมาะกบั อาคารทต่ี อ งการบรรยากาศธรรมชาติ เชน ที่พักตาก อากาศ บา นพกั อาศยั สถานที่ทองเที่ยว 2. การดแู ลรกั ษาตํากวาสวนแบบประดิษฐ 3. มีความงามทเ่ี ปลย่ี นไปตามการเจรญิ เตบิ โตของพรรณไม และตามฤดกู าล ขอ เสยี ผูออกแบบตอ งมคี วามสามารถทางศลิ ปะและการใชต น ไม เพอ่ื จดั วางตําแหนง ชนดิ พรรณไม ใหสวยงามเหมาะตามหลกั สมดลุ แบบ 2 ขา งไมเ ทา กนั การจดั สวนในบา น การจัดสวนในบา นเปน สว นหนง่ึ ของงานออกแบบภมู สิ ถาปต ยกรรม (Landscap Architecture) ความมุงหมายของการจดั สวนในบา น นอกจากความสวยงามแลว ยงั เปน ไปเพอ่ื ประโยชนอ น่ื ๆ อกี ไดแ ก 1. เพอ่ื การใชง านพน้ื ทอ่ี ยา งมปี ระสทิ ธภิ าพ สะดวก ปลอดภยั เชน วางตาํ แหนงที่เหมาะสม ของที่น่ังเลน สระนา้ํ สวนครวั มที างเดนิ เชอ่ื มสะดวกแกก ารใชง าน สอดคลอ งกบั องคป ระกอบอน่ื ๆ 2. เพอ่ื เสรมิ ความงามของตวั บา นและสภาพพน้ื ท่ี 3. ชวยใหเ กดิ ความสามคั คี เสรมิ สรา งสขุ ภาพกายและใจของคนในครอบครวั โดยใชการดูแล รักษาสวนเปนกิจกรรมที่ทํารว มกนั เปน การออกกาํ ลงั กายในบรรยากาศธรรมชาตไิ ดท ง้ั การเรยี นรู เรอ่ื ง ของพรรณไม การดแู ลรกั ษาและความเพลดิ เพลนิ ชวยผอนคลายความเครียด 4. ชวยเศรษฐกิจในครอบครัว ไมว า จะเปน การปลกู ผลไม ผักสวนครัวไวใชบริโภค ภายใน บาน ซ่ึงนองจากจะประหยัดแลวยังปลอดภัยจากสารพิษ ถามีผลผลิตมากเกินความตองการอาจ จาํ หนา ยเปน รายไดเ สรมิ ความรทู เ่ี กย่ี วขอ งกบั การจดั สวนในบา น การจัดสวนน้ันเกี่ยวของกับวิทยาการหลายแขนง ผูออกแบบควรตองมีความรกู วางขวาง พอ สมควร จงึ จะประสบความสาํ เรจ็ สาขาวิทยาการเหลานี้ไดแก 1. ความรเู รอ่ื งระบบนเิ วศนแ ละธรรมชาติ โดยเฉพาะในแงธ รรมชาตขิ องตน ไมแ ตล ะชนดิ ลักษณะสภาพแวดลอ ม ชอบชื้น ชอบแหง ชอบแดด ชอบรม อยา งไร พรรณไมก ลมุ ใดทอ่ี ยรู วมกนั ได ในธรรมชาติ

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 5 2. ความรดู า นวัฒนธรรมและความเชอ่ื แตล ะวัฒนธรรมนน้ั มคี วามเชอ่ื ถอื ความคดิ และ คตินิยมตางๆ กัน คนไทยเชอ่ื เรอ่ื งชอ่ื ทเ่ี ปน มงคล หรืออมงคลของพรรณไม จะเลอื กเฉพาะชอ่ื ตน ไมท ่ี เปนมงคลปลูกในบาน สว นคนจนี มหี ลกั การวางผงั ทเ่ี รยี กวา ฮวงจยุ เหลานีม้ ีผลตอการออกแบบจัด สวนทง้ั สน้ิ 3. ความรดู า นเทคโนโลยแี ละวทิ ยาการตา งๆ ที่เกี่ยวขอ ง ไมว า จะเปน เทคนคิ การวางผงั ระบบการใหน ้าํ ในสวน การทํานา้ํ ตก การกอ สรา งตา ง ๆ เชน ทางเดิน ศาลา ฯลฯ 4. ความรดู า นศลิ ปะ ถือเปนหัวใจของการออกแบบทุกสาขา นกั จดั สวนทไ่ี มม คี วามเชย่ี วชาญ ในสาขาความรทู ง้ั 3 ขอ ทก่ี ลา วมาขา งตน อาจปรึกษาผูเชี่ยวชาญเฉพาะทางไดแตหากนักจัดสวนไมมี ความรูดานศิลปะ กน็ บั ไดว า ขาดคณุ สมบตั ทิ จ่ี ะจดั สวนได เพราะไมส ามารถจดั วางองคป ระกอบตา งๆ ในสวนใหส วยงามเหมาะสม หลกั การใชต น ไมส ําหรบั การจดั สวนในบา น ไมร ะดบั สงู ไดแกไมย นื ตน ขนาดใหญ มที รงพมุ ใบ และความสงู มากกวา 3 เมตร เพอ่ื ใหร ม เงาและปรบั สดั สว นระหวางที่วางและที่ทึบ ตําแหนงไมระดับสูงที่เหมาะสม 1. ปลูกไมสูงบรเิ วณขางถนนเขาบา น เพอ่ื ลดการสะทอ นแสงของถนน ปลกู เปน แบบกลมุ 3 ตน 2 ตน หรือจะปลูกเปนแถว สาํ หรับสวนแบบประดิษฐ ถา แนวถนนยาวมาก อาจปลกู ตน ไมเ ปฯ ชวง ๆ ไมจาํ เปน ตอ งปลกู ใหแ นน หรอื มดื ทบึ ทง้ั ถนน ภาพที่ 5 ปลกู ตน ไมข า งถนนชว ยลดการสะทอ นแสง 2. ปลูกไมสูงบรเิ วณตรงมมุ รว้ั บา นทกุ มมุ เพอ่ื ลดความแขง็ กระดา งของรว้ั บา น ถา บรเิ วณรว้ั บานกวา งพอควรจะปลกู เปน กลมุ 3 ตน ถา พ้ืนทแี่ คบควรปลกู ตน เดยี ว พื้นที่แคบปลูก 1 ตน พื้นทกี่ วา งปลกู 3 ตน ภาพที่ 6 การปลกู ตน ไมร มิ รว้ั

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 6 3. ปลูกตนไมใ หญ เพอ่ื บงั แสงแดดใหแ กห อ งนอน หอ งนง่ั เลน ฯลฯ การปลกู ตน ไมใ หญใ กล บานนี้ตําแหนง ทป่ี ลกู หา งผนงั บา น 3-4 เมตร และกอ นปลกู ตอ งมองดหู ลงั คาเสยี กอ น วา สงู กวา ตน ไม ใหญหรือไม การปลูกตนไมไมจําเปนตองอยูในทิศตะวันตกเสมอไป เพราะบางทีเจาของบานอาจ ตองการใหบังแดดในตอนเชา เชน ระเบยี งหลงั บา นแดดเชา จะแรงมาก ในขณะทน่ี ง่ั รบั ประทานอาหาร เชากัน ดงั นน้ั กป็ ลกู ทางทศิ ตะวนั ออกกไ็ ด แลวแตความจาํ เปน แตล ะกรณไี ป จาํ นวนของตน ไมใ น ตําแหนงเหลา นอ้ี าจเปน ตน เดยี วหรอื กลมุ 3 ตน กไ็ ดแ ลว แตค วามกวา งของพน้ื ทโ่ี ดยรวม ภาพท่ี 7 การปลกู ไมป ระดบั สงู บงั แสงแดด 4. ไมส งู บรเิ วณตําแหนง สําคญั ในสวน เชน ใกลศ าลา ทน่ี ง่ั เลน สนามเดก็ เลน เพื่อใหรม เงาแกพื้นที่เหลานั้น ภาพที่ 8 การปลกู ไมส งู ในสวน 5. ปลูกตนไมในบรเิ วณขา งทางเดนิ ในสวน ถา ระยะหา งระหวา งตน ไมร มิ รว้ั และตน ไมใ กลบ า น กวางพอที่จะปลูกได ภาพท่ี 9 การปลกู ไมใ หญข า งทางเดนิ

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 7 6. ปลูกตนไมเ ปน กลมุ กลางสนาม คอ นมาทางรมิ ทางเดนิ รมิ รว้ั ถาพื้นที่บริเวณบานทั่วไป การวางกลุมตน ไมค วรวางเปนกลุม 3,2,5 และมบี างตน แยกออกมาหา งจากกลมุ นดิ หนอ ยเพอ่ื ให เกิดจงั หวะความแปลก ไมซ ้ําซากเพราะเกาะกลมุ กนั มากไป ภาพที่ 10 ปลกู ตน ไมเ ปน กลมุ ในพน้ื ทข่ี นาดใหญ 7. บริเวณดานขา งของตวั บา น ที่ชิดกับรั้วจะมีที่แคบ จงึ ปลกู ไมย นื ตน ทม่ี ลี กั ษณะผอมและสงู สามารถบังวิวจากขางบานมาเห็นภายในบริเวณบานของเรา หรือบังสายตาคนในบานไมใหมองเห็น ภาพท่ีไมนาดูของขางบานได นิยมใชไผและอโศกอินเดีย เวลาปลูกควรใหทรงพุมหางกันประมาณ 1.50 –2.00 เมตร เวลาทต่ี น ไมโ ตพมุ จะชนกนั พอดี ถา เลอื กไผจ ะมคี วามออ นหวานนมุ นวลกวา แต ขอเสียคือใบรวง และโคนตนจะปลูกหญาไมได ดังนั้นจึงควรแกปญหา โดยการตัดแตงทรงพุม สมํ่าเสมอ เพอ่ื ใหไ ดค วามสงู ตามตอ งการใบจะรว งนอ ยมาก และโคนตน ควรใชไ มส นตอกเปน แนวทํา สวนกรวดและหินใตตนไผไดเลยถาเปนอโศกอินเดียควรตัดยอดเมอื่ ความสูงเพียงพอตามความตอ งการ และอยางปลอยใหสูงมากเกินไปจนตนโอนเอนไปมามองดนู า กลวั ในเวลากลางคนื โคนตน ของอโศก อินเดยี ควรริดใบออก ใหเ หน็ ลาํ ตน สงู ประมาณ 1 เมตร เตรยี มดนิ ปลกู อโศกอนิ เดยี ใหห ลมุ กวาง ยาว ลกึ ประมาณ 0.8-1.0 เมตร จึงจะทาํ ใหอโคกอนิ เดยี เจริญไดดีไมแคระแกร็น ถาบริเวณพื้นที่ ระหวาง รั้วและตัวบานกวา งพอ ก็ไมจําเปน ตอ งใชไ ม 2 ชนิด ดงั กลา วกไ็ ด สามารถใชไ มย นื ตน ทว่ั ๆ ไปไดเ ลย เพราะเมอ่ื โตขน้ึ กส็ ามารถบงั ววิ ไดเ ชน กนั ภาพท่ี 11 การปลกู ไมใ หญด า นขา งตวั บา น ตนไมใหญมีอยูมากมายหลายชนิด นับไดเปนรอยทีเดียว แตเทาท่ีนักจัดสวนนิยมใชจริงใน ปจจุบันนน้ั มอี ยไู มก ช่ี นดิ เพราะไมช นดิ ตา งๆ เหลา น้ี มคี ณุ สมบตั ทิ ด่ี หี ลายอยา ง และที่สําคัญคือ หา งายในทองตลาด ไมว า ขนาดเลก็ ใหญ จาํ นวนมากนอยเพียงใดก็ตาม

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 8 ภาพท่ี 12 ภาพดา นขา งการปลกู ไมร ะดบั สงู สําหรบั นกั ออกแบบสวนใหม จดจาํ เฉพาะไมก ลมุ นก้ี ส็ ามารถนําไปใชง านไดแ ลว เพยี งแตว า ตอ ง จดจําบคุ ลกิ ลกั ษณะ และขอ ดขี อ เสยี ของไมแ ตล ะชนดิ ใหแ จม แจง เพ่ือทีจ่ ะไดน ําไปอธบิ ายใหเ จา ของ บานเขาใจ ในการเลอื กชนดิ ของไมใ หญใ นบา นนน้ั ๆ สวนไมใหญที่แปลก ๆ และกายากนน้ั เหมาะกบั สวนท่ีเจาของตอ งการจรงิ ๆ แตก ต็ อ งยอมรบั วา ขนาดและจาํ นวนไมส ามารถกาํ หนดไดแ นน อน ขน้ึ อยู กับตลาดในขณะนน้ั มอี ยหู รอื ไม ไมระดับสงู ท่นี ยิ มใชก ารจดั สวน ไดแก คนู ปบ ประดแู ดง ประดอู งั สนา ชมพู พันธุทิพย ตีนเปดฝรั่ง ชงโค ปจั่น ทองหลางดา ง ทองกาว มะฮอกกานี หนวดปลาหมึก หูกระจง นนทรี รตั นา จาํ ป จาํ ปา ไมร ะดบั กลาง ไมระดับกลาง เปน ไมพ มุ หรอื ไมย นื ตน ขนาดเลก็ ทใ่ี ชใ นระดบั สายตา เพอ่ื บงั ววิ เปน ฉากกันหยุด สายตาหรือหยดุ มมุ มอง ไมร ะดบั นม้ี ตี ง้ั แต 1.10 ม. – 3.00 ม. ไมค วรปลกู บรเิ วณใกลห นา ตา ง ยกเวน ไมท ต่ี ดั แตง ได ไมระดบั กลางนยิ มแบง การใชอ อกเปน 2 ขนาด 1. ไมร ะดบั กลางขนาดสงู 2. ไมร ะดบั กลางขนาดตา่ํ 1.ไมร ะดบั กลางขนาดสงู ไมร ะดบั นจ้ี ะสงู ประมาณ 1.50 เมตร – 3.00 เมตร นยิ มปลกู ตรง ตําแหนง ระหวา งไมย นื ตน ใหญห รอื ไมร ะดบั สงู โดยการปลกู เปน กลมุ 3 ตน 5 ตน แตตาํ แหนง อาจใกล กลุมไมระดับสูงกลุมใดกลุมหน่ึง จะไมปลูกระหวางกลางพอดีเพราะจะทําใหเกิดลักษณะสวนแบบ ประดิษฐ ไมร ะดบั นจ้ี ะชว ยบงั ชอ งวา งแนวกาํ แพงใหม องดเู ขยี วชอมุ และมองเหน็ กาํ แพงบา งเปน บางชว ง การที่กําหนดตําแหนงของไมระดับกลางเขาแถวบังกําแพงตลอดแนวนั้นจะทําใหเกิดลักษณะเสนตรง เหมือนแนวกาํ แพงเกดิ ขน้ึ อกี ไมทําใหค วามแขง็ กระดา งลดลงเลย เพราะฉะนน้ั ผอู อกแบบตอ งรจู งั หวะ วา ควรจะกต่ี น มากนอ ยเทา ใด

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 9 ไมร ะดับกลางขนาดสูง บังสายตาและบงั ววิ ภาพที่13 ตําแหนง ระดบั กลางขนาดสงู ภาพที่14 ภาพดา นขา งการปลกู ไมร ะดบั กลางขนาดสงู บริเวณที่ใกลบานไมระดับกลางขนาดสูงน้ีปลูกไดใกลผนังบานตรงตําแหนงท่ีไมมีหนาตางและ ตองเปนไมท ต่ี ดั แตง ทรงพมุ ไดด ว ยเพราะชายคาบา นอยขู า งบน บางคนกาํ หนดใหป ลกู ตรงหนา ตา งหรอื กระจกท่ีมุมมองออกไป เมอ่ื ตน ไมเ หลา นโ้ี ตขน้ึ กจ็ ะบงั ววิ บงั สายตาของผทู อ่ี ยภู ายในบา นทาํ ใหมมุ มอง ของสวนหยุดลงตรงจุดนั้น ทาํ ใหส วนทม่ี ขี นาดกวา งกลบั เลก็ ลงเพราะมมุ มองของสายถกู จํากัดเสียแลว ถาสวนมีขนาดกวา งมากจากตวั บานไปถงึ กําแพงมีระยะมากกวา 30 เมตร ขน้ึ ไปควรมกี ลมุ ของ ไมระดับกลางขนาดสงู และตา่ํ บางชว งไดแ ตไ มท บึ เกนิ ไปนกั เชน มกี ลมุ ของตน นอี อน 3 ตน และกลมุ ตน พัดโบกอยูใกลๆ บานบางหลังมีสวนขนาดเล็ก การใชไ มย นื ตน ขนาดใหญ 1-2 ตน ก็สามารถทาํ ใหบ า นหลงั นน้ั ดูแคบไปไดเพราะไมใหญจะมีทรงพุมที่ใหญแผเวต็มพื้นที่สวนทําใหส วนมดื ทบึ เกนิ ไป จงึ เปลย่ี นมาเปน ไมระดับกลางขนาดสูงแทนเชน ทรงบาดาล แกวหรือแสงจันทร ฯลฯ แทนที่จะใชชมพูพันธทิพยหรือ ประดู ภาพท่ี 15 การปลกู ไมร ะดบั กลางขนาดสงู ไมค วรปลกู ตรงหนา ตา งทม่ี มี มุ มองออกไป ไมระดับกลางขนาดสูง ทน่ี ยิ มใชก นั คอื หางนกยูงไทย แสงจันทร ทรงบาดาล แกว โมก ยี่โถ ยี่เขง ราชาวดี พุดจีบ นอี อน กาหลง โยทะกา เขม็ ขาม คอเดีย กรรณกิ าร เทียนหยด ดอนยา พูชมพู มกิ ก้ีเมา ส เหลอื งออสเตรเลยี หมากเขียว หมากเหลือง จั๋ง จันทนียา นางแยม กา มกงุ กา มกง้ั ชบาจีน ชบา ซอนดอกแดง กระดงั งาสงขลา 2. ไมร ะดบั กลางขนาดตา่ํ ไมร ะดบั นจ้ี ะสงู ประมาณ 1.00-1.50 เมตร นยิ มปลกู ใกลๆ ไม ระดับกลางขนาดสงู โดยใชแ ปลงปลกู อยดู า นหนา ทําใหเ กดิ ระดบั สงู ต่าํ ของตน ไมข น้ึ บางครง้ั จะปลกู เปน กลุมเดี่ยว ๆ ขา งทางเดนิ หรอื ใชไ มร ะดบั กลางขนาดต่าํ 2-3 ชนดิ ในแปลงใกลๆ กนั กไ็ ด ถา สงั เกตไม ระดับน้ีวจะอยขู า งๆ กําแพงบาน ใกลทางเดินที่กวางพอ ตาํ แหนง ทป่ี ลกู คอ นขา งเปน อสิ ระในรปู ทรง คอื ไมจํากัดความสงู หรอื ความกวา งของทรงพมุ เชน ปลกู พวงทองตน ดา นหนา แกว ตน ใหญท อ่ี ยรู มิ รว้ั เมอ่ื

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 10 นํามาปลกู ใหม ๆ พวงทองจะสงู ประมาณ 2.-25 ซ.ม. ปลกู หา งประมาณ 50ซ.ม. เมอ่ื ปลกู เสรจ็ แลว มองดูกลุมของพวงทองทส่ี งู ประมาณ 25 ซ.ม. ปลกู หา งประมาณ 50 ซ.ม. เมอ่ื ปลกู เสรจ็ แลว มองดกู ลมุ ของพวกทองที่สูงประมาณ 25 ซ.ม. กส็ วยงามดี เมอ่ื เวลาผา นไป 6 เดอื นหรอื 1 ป พวงทองตอ งโตขน้ึ อีก 1 เทา ภาพรวมระหวางแกว พวงทองตน และกาํ แพงรว้ั ทเ่ี ปน ฉากหลงั จะดดู ขี น้ึ ไมข ดั ตาแตอ ยา งไร ตนไมจะโตข้ึนเร่อื ย ๆ จนกระทง้ั ถงึ จดุ ทผ่ี อู อกแบบคดิ วา ตอ งควบคมุ ทรงพมุ ไมส งู กวา น้ี เชน ใหแกวสูง ประมาณ 3.00 เมตร แลวควบคมุ ทรงพมุ ไว สวน พวงทองตน ใหส งู ไมเ กนิ 1.20 เมตร เมอ่ื สงู เกนิ กวา น้ี กใ็ หตดั แตง ได ภาพที่ 16 ตวั อยา งการปลกู ไมร ะดบั กลางขนาดสงู และขนาดตา่ํ จากขนาดที่กําหนดจะเห็นวาตนไมเหลาน้ีสูงใกลเคียงกับความเปนจริงตามธรรมชาติถาจะตัด แตงก็เพียงเล็กนอยเทานั้น ไมม กี ารบงั คบั หรอื ฝน ธรรมชาตมิ ากเกนิ ไป เชน นาํ พวงทองตน ไปปลกู ใน สวนหยอมบริเวณระเบยี งหนา บา นเมอ่ื ปลกู ใหมๆ กด็ สู วยงามดี แตเ มอ่ื มนั โตขน้ึ สกั 1.00 เมตร ก็สูง เกินความตองการเสยี แลว เพราะบงั ววิ ขณะทน่ี ง่ั ตรงระเบยี งหรอื จะตดั แตง ใหเ หลอื เพยี ง 30 ซ.ม. เทา เดิมก็ได แตจ ะเปน การฝน ลกั ษณะของธรรมชาตไิ มช นดิ นน้ั เมอื่ ตดั ไปแลวจะทาํ ใหเ หลอื แตก ง่ิ กา นโกรน ไมสวยงาม เมอ่ื ปลกู ไวร มิ กาํ แพง หรือขางทางเดินใหญๆ กรณที ก่ี ลา วมานน้ั มไี มบ างชนดิ ทต่ี ดั แตง ได และมีทรงพุมที่แนน ไมว า จะขนาดเลก็ หรอื ใหญก ต็ าม เชน ชาฮกเกี้ยน ขอ ย เขม็ ญป่ี นุ (อนั ทจ่ี รงิ แลว ไม ระดบั นจ้ี ะอยใู นกลมุ ไมร ะดบั ตา่ํ ) ตัวอยางท่ีเห็นไดช ดั ในการเลอื กตน ไมผ ดิ เชน นาํ เอาหปู ลาชอ นมาปลกู ตรงสวนหยอ มเมอ่ื เลก็ ก็ ดูสวยดีแตเม่ือโตก็เขาลักษณะเดียวกับพวงทองตน ตงั นน้ั ไมก ลมุ นจ้ี งึ นยิ มใชเ ฉพาะเปน ไมร ะดบั สอง ปลูกหนาไมร ะดบั กลางขนาดสงู หรอื ปลกู ลอยๆ ขา งทางเดนิ กไ็ ด ภาพท่ี 17 ตําแหนง การปลกู ไมร ะดบั ตา ง ๆ

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 11 ไมระดบั กลางขนาดตา่ํ ที่นิยมใชคือ โกสน พวงทองตน ปต ตาเวยี ประทัดไตหวัน พยับเมฆ พยับหมอก แกว ขาไก เทียนทอง เขม็ ตา ง ๆ แสยก เลบ็ ครฑุ พัดโบก ทองพันชั่ง ลน้ิ กระบอื ผกากรองสี ตาง ๆ พลับพลึง ตนี เปด เขม็ อนิ เดยี พุดซอน บานเชา (บานเชา สเี หลอื ง บานเชา ตน ) ผีเส้ือแสนสวย บานไมรูโรยฝรั่ง เออ้ื งทอง พุทธชาด 3 สี ชวนชม พอรเกท็ มนี อ ท ชอ งนาง มะขามเทศตา ง เขี้ยวกระแต ขาวตอกพระรว ง พดุ ตะแคง ภาพที่ 18 ไมร ะดบั ต่าํ นยิ มใหจ ดั บรเิ วณสวนหยอ ม ไมร ะดบั ตา่ํ ไมระดับนจ้ี ะสงู ประมาณ 0.10-1.00 เมตร นยิ มปลกู ดา นหนา แปลงทม่ี กี ลายชน้ั หรอื หลาย ระดับ หรือใชในลกั ษณะไมค ลมุ ดนิ ขนาดทรงพมุ และความสงู เหมาะสมจะปลกู ในสวนหยอ มเพราะไม โตเกินไป และบางชนดิ สามารถตดั แตง ได ถามองดูสวนแลวรูสึกวาสวยงาม ไมก ระดา งหรอื จดื ชดื เปน เพราะวา การออกแบบและเลอื กใช ตนไมไดเหมาะสม แบบแปลนของตน ไมท ว่ี าดเอาไวใ กลอ าคาร ใกลก าํ แพง หรอื ใกลศ าลา ถาสังเกตให ดีจะพบวา แปลงตน ไมเ หลา นน้ั จะมีหลาย ๆ ชน้ั ซอ นกนั อยู และจงั หวะทซ่ี อ นกนั กไ็ มต รงกนั ทกุ แปลง จะเยื้องไปทางซายบาง ขวาบา ง แตถ า มองรวมแลว จะนบั ไดห ลายระดบั จึงทาํ ใหส วนสวยงามมากกวา มี แปลงเดียวทื่อ ๆ ขา ง ๆ อาคาร ยิ่งถาผูออกแบบทําเปน เสน ตรงแลว ละกย็ ง่ิ ทาํ ใหส วนดแู ขง็ กระดา งมาก ข้ึนเพราะฉะน้ันผอู อกแบบตอ งพยายามใหแปลงตน ไมต ามจดุ ตา ง ๆ ภายในสวนที่ออกแบบ มหี ลาย ระดับ โดยที่ใหแตละระดับกวางพอ (ทง้ั นข้ี น้ึ อยกู บั ชนดิ ของตน ไม เชน ผักเปดแดงกวาง 30-50 ซ.ม. ชาฮกเก้ียน กวาง 50-100ซ.ม.) เพราะถาแปลงตนไมเ ล็กเกินไปจะทาํ ใหด ลู บี เลก็ เปน เสน ผอมๆ ไมน า ดู ภาพที่ 19 การจดั แปลงไมร ะดบั สงู ภาพที่ 20 การจดั แปลงไมร ะดบั ตา่ํ ไมระดบั ต่าํ นจ้ี ะเปน ไมท ใ่ี ชส าํ หรับเสรมิ ใหเ กิดระดับกลายช้นั โดยเฉพาะชั้นแรกสุดและชั้นที่สอง ถาแบง กลมุ กจ็ ะไดเ ปน สองกลมุ คอื

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 12 1. ไมระดับตาํ่ ขน้ั แรกหรอื ตา่ํ สดุ ไมร ะดบั นจ้ี ะสงู ระหวา ง 0.10-0.30 เมตร จะใชเปนไมชั้น แรกสุดเสมอของทุกสวนหยอมหรือสวนริมอาคาร ยกเวน ในกลมุ ของมนั เองทส่ี งู ตา่ํ ไมเ ทา กนั อาจนํามา ใชร ว มกนั ตามลําดบั ความสงู ได ไมชั้นตํ่าระดับแรก มหี ลายชนดิ มากมาย แตบ างชนดิ กม็ ปี ญ หาในการเลย้ี งดหู รอื ความสวยงาม ยังไมมากนกั จงึ ทําใหค วามนยิ มมไี มม าก ในที่นจี้ ะยกตัวอยางเฉพาะทน่ี ยิ มใชบอยๆ ที่สวยงามและดูแล รักษางายคือ ผักเปดแดง ผักเปดเขียว เกล็ดแกว แพรเซี่ยงไฮ ดานตะกว่ั ผักโขมแดง พลดู า ง ฟาประดิษฐ เวรบีนา ผกากรองเลอ้ื ยขาว (เหลอื ง มว ง ชมพ)ู กระดมุ ทองเลอ้ื ย บษุ บาฮาวาย 2. ไมระดับตาํ่ ชั้นที่ 2 ไมระดบั นจ้ี ะสงู ประมาณ 0.30-1.00 เมตร จะใชเ ปน ไมช น้ั สองบรเิ วณ สวนหยอมใกลบาน แตถ า นําไปใชใ นแปลงทม่ี พี น้ื ทใ่ี หญอ าจกลายเปน ไมร ะดบั แรกของกลมุ กไ็ ด เชน ปลูกกลุมตนไมร มิ กาํ แพงบาน มนี อี อนสงู ทส่ี งู ทส่ี ดุ ถดั มาเปน ผเี สอ้ื แสนสวยและชน้ั ตา่ํ สดุ เปน แอหนงั ซง่ึ เปนไมท่ีมีความสงู ไดถ งึ 50 ซ.ม. แตใ นทางตรงกนั ขา มถา เอาแอหนงั ไปปลกู บรเิ วณสวนหยอ มหนา บา น โดยท่ีมีสนมังกรเปน ประธาน เขม็ พษิ ณโุ ลก หรอื แอหนงั เปน อนั ดบั สองและฟา ประดษิ ฐห รอื เวอรบ นี า จะเปนระดับสดุ ทายหรอื ตา่ํ สดุ นน่ั เอง ทง้ั นข้ี น้ึ อยกู บั การใชง าน ภาพที่ 21 การปลกู กลมุ ตน ไมร มิ กาํ แพงบาน สิ่งที่ควรระวังอยาใหเกิดความรูสึก หลอกตาหรอื หลงเรอ่ื งสดั สว นของตน ไม เชน ปลกู เขม็ มาเล เซียใกลกาํ แพง ซง่ึ ไมช นดิ นจ้ี ะสงู ไดถ งึ 1.00-1.20 เมตร แลวนาํ เอาเกลด็ แกว หรอื ผกั เปด แดงมาปลกู หนาเขม็ มาเลเซยี และแปลงของเกลด็ แกว ยงั แคบ ๆ กวางเพียง 20 ซ.ม. ซึ่งจะทาํ ใหเ กดิ ความแตกตา ง กันมากระหวางตน ใหญก บั ตน แคระตดิ ดนิ ตอ งมองดลู ําดบั ทต่ี อ เนอ่ื งมาจากใหญม ากลาง จากกลางมา เล็กอีกที (ทําใหมองภาพรวมแลวขาดนํา้ หนกั ไมด งึ ดดู ใจ) ไมระดบั ต่าํ ชัน้ ท่ีสองทน่ี ิยมใช คอื วา นสท่ี ศิ ดา ง เขม็ พษิ ณโุ ลก เขม็ ญป่ี นุ ชาฮกเกี้ยน บานบรุ ี แคระ เศรษฐไี ซงอ น กําแพงเงนิ ลน้ิ มงั กร เฟร น ใบมะขาม แอหนัง กอบหอยแครงแคระ เทียน หยดดาง ฟอรเ กต็ มนี อ ท สงั กรณี หนวดปลาหมึกแคระ หีบไมง าม หลิวไตหวัน หลิวใบ บลฮู าวาย

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 13 การจดั สวนหยอ ม สวนหยอ ม หมายถึง สวนขนาดยอ มทจ่ี ดั ตกแตง ประกอบบรเิ วณสาํ คญั ของสถานท่ี เชน ที่พัก ผอน ศาลา หรือดา นหนา ของอาคารโดยเลอื กใชต น ไมท ช่ี อบแสงสวา งเตม็ ทเ่ี จญิ เตบิ โตชา และสามารถ ตัดแตงได เพอ่ื ใหส ว นหยอ มคงรปู สวยงามไดน านทส่ี ดุ การออกแบบและจดั สวนหยอ มตา งๆ นน้ั คือหัวใจที่สาํ คญั ของสวนเลยทเี ดยี วเพราะสวนจะสวย หรือไม สวนจะมองดสู ะดดุ ตาหรอื มเี นอ้ื เรอ่ื งทน่ี า พงึ พอใจหรอื ไมน น้ั ขน้ึ อยกู บั การออกแบบสวนหยอ ม และวิธีการเลอื กใชพ รรณไมแ ละวสั ดปุ ระกอบตา งๆ ไดอ ยา งเหมาะสมเทา นน้ั การจัดสวนหยอมจะเร่ิมขึ้นหลังจากฝงการใชงานกิจกรรมหลักๆ ไดถูกกําหนดลงในพน้ื ทแ่ี ลว เปนการตกแตง ในขน้ั รายละเอยี ด สวนหยอ มควรมขี ัน้ ตอนในการวางผงั และดาํ เนนิ การ ดังน้ี 1.ตําแหนง ของสวนหยอ ม 2.รปู แบบของสวนหยอ ม 3.การใชว สั ดตุ กแตง สวนหยอ ม 1.ตําแหนงของสวนหยอม ภายในบานหลังหนึ่งๆ หรอื อาคารหนง่ึ ๆ นน้ั ตาํ แหนง ทเ่ี ดน ชดั ทส่ี ดุ ทส่ี ามารถมองเหน็ ไดจ าก ทุกมุมมองไมว า จะต้ังใจมองหรอื ไมก ็ตาม ควรเปน ตําแหนงที่เหมาะสมที่สุดสําหรบั สวนหยอ มของสถาน ที่นั้นๆ โดยท่ัวไปแลว บา นแตล ะหลงั มกั จะมสี วนหยอ มอยทู บ่ี รเิ วณหนา บา น ใกลก บั เฉลย่ี ง หองรับแขก และหองพักผอน นอกเหนือจากน้ีถาบริเวณบานกวางขวางพอ ตําแหนงของสวนหยอมอาจจะอยูท่ีใกลบริเวณ ศาลาหรือมุมพักผอ นในสวนกไ็ ด โดยที่ความสาํ คญั ของสวนหยอ มในจดุ น้ี จะลดระดบั ลงมาจากสวน หยอ มในตาํ แหนงแรกที่กลาวแลว จะเห็นไดว า ตําแหนง ของสวนหยอ มภายในบา นหลงั หนง่ึ ๆ นน้ั มไี มม ากนกั อาจจะ 1,2 หรือ 3 จุดเทานั้น ท้ังน้ีข้ึนอยูกับขนาดของบานเปนหลัก ถาบานมีขนาดใหญและมีพ้ืนที่มากพอก็อาจจะมี ตําแหนง ของสวนหยอ มมากขน้ึ อกี กไ็ ด เน่ืองจากสวนหยอมนั้นเปนการจัดสวนท่ีใชงบประมาณในการจัดคอนขางสูงกวาจุดอ่ืนๆ ใน สวน จึงจาํ เปน ทจ่ี ะตอ งเลอื กตําแหนง ใหเ หมาะสมจรงิ ๆ และแนใ จวา เมอ่ื จดั เสรจ็ แลว จะไดผ ลออกมาคมุ คากับงบประมาณที่เสียไป ตําแหนงของสวนหยอมบางจุดเทาที่เคยพบไมเหมาะสมและทําใหส้ินเปลืองมากเชนมีสวน หยอมกระจัดกระจายอยูทั่วไปทั่วบริณ บางครง้ั กม็ อี ยตู ามรมิ กําแพงมมุ บา นบา ง ซง่ึ ตําแหนง เหลา นเ้ี ปน จุดอับ ถาไมเดนิ ออกมามองดจู รงิ ๆ กไ็ มอ าจจะมองเหน็ ได เพราะถกู บดบงั ดว ยสง่ิ อน่ื ๆ มากมายเสยี กอน หลักการที่จะเลือกตําแหนง ของสวนหยอ มทค่ี ดิ วา เหมาะสมคอื เลอื กตําแหนง ใหพ อเหมาะไมม าก

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 14 เกินไป แตเนน ใหม ขี นาดใหญพ อทจ่ี ะมองเหน็ ไดช ดั เจนหรอื ใหเ ขา กบั สดั สว นของสวนสว นรวมดว ย แสง เปนปจจัยหนึ่งท่ีจาํ เปน มากสาํ หรบั ตําแหนง ของสวนหยอ ม เพราะวา ถา แสงนอ ยเกนิ ไปจะไดส วนหยอ ม แบบในรม ถาแสงมากจะไดสวนหยอมท่ีมีสีสันสะดุดตาสวยงามแตตําแหนงเหลานี้แสงควรจะคงท่ีไม มากขึ้นหรือนอยลงเพราะถาเกิดปญหาเชนนี้จะทาํ ใหสวนหยอมเปลี่ยนสภาพไป 2. รปู แบบของสวนหยอ ม ลักษณะของสวนหยอ มขน้ึ อยกู บั สง่ิ ประกอบ 2 สวน คอื 1.1 ตน ไม 1.2 วิธีการออกแบบสวนหยอม 2.1 ตนไม ตนไมจะทําใหรปู แบบของสวนหยอ มแตกตา งกนั ไดอ ยา งมากมาย เพราะชนดิ ของตน ไมท เ่ี ลอื ก ใชเปนประธานในการจดั สวนหยอ มนน้ั จะเปน ตวั กาํ หนดสง่ิ อน่ื ๆ ใหต ดิ ตามมาอกี มาก เชน ใชอ ากาเว เปนประธานในสวนหยอม พบวาอากาเวชอบแหง การระบายนา้ํ ดี รปู ทรงแนน อน ตดั แตง ไมไ ด นา จะใชหินกรวด รว มในการจดั สวนหยอ มดว ย และไมท ใ่ี ชป ระกอบไมป ระธานกต็ อ งเลอื กมาใหร บั กบั อา กาเว เชน การะเกด, เศรษฐไี ซงอ น, กาบหอยแครง, ซานซิเวอเรยี ใบเขยี ว และใบดา ง เปน ตน ตนไมที่ใชในการจัดสนหยอมควรจะ 1. เปนตนไมที่เจริญเติบโตชา เพอ่ื ใหส วนหยอ มสวยงามไดน าน 2. ไดร บั แสงแดดเตม็ วนั 3. สามารถตดั แตง ได ตนไมท ใ่ี ชเ ปน ประธานในการจดั สวนหยอ ม มีดงั น้ี 1. ปาลม ชนดิ ตา ง ๆ เชน หมากแดง หมากเขียว จั๋ง ฯลฯ 2. ไผ 3. ปรงตาง ๆ เชน ปรงญป่ี นุ ปรงทะเล ปรงเมก็ ซกิ นั 4. จันทนผ า 5. อากาเว 6. สน 7. ไมดัด เชน ตะโกดัด เฟอ งฟา ดดั ขอ ยดดั ฯลฯ 8. โมก 9. ซองออฟอนิ เดยี ซองออฟจาไมกา 10.มะขามเทศดา ง 11.เฟอ งฟา 12.วาสนา 13.เข็ม 3 สี เขม็ ใบออ นขอบแดง 14.เหลอื งออสเตรเลยี 15.กลว ยไม 16.เฟรน

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 15 17.บรอมมเี ลอื ด จากรายช่ือไมประธานท่ีใชสําหรับจัดสวนหยอมนั้น จะเห็นไดวาไมเหลานี้จะโตชาหรือไมก็ สามารถตัดแตงเพอ่ื ควบคมุ รปู ทรงอยไู ดน าน ๆ และสวยงามเพมิ่ ขึน้ ทกุ ๆ ป ไมค วรใชต น ไมใ หญม าเปน ประธานในการจดั สวนหยอ มโดยเดด็ ขาด เชน ประดู เสลา ฯลฯ เพราะไมเ หลา นจ้ี ะเตบิ โตอยา งรวดเรว็ ทําใหแสงสวา งทบ่ี รเิ วณสวนหยอ มลดลง ตน ไมป ระดบั อน่ื ๆ กจ็ ะเปลย่ี นสภาพไปเนอ่ื งจากแสงสวา งไม เพียงพอ ทําใหส น้ิ เปลอื งงบประมาณในการเปลย่ี นหรอื ซอ นแซมตน ไมใ หมอ กี 2.2 วธิ กี ารออกแบบสวนหยอ ม สวนหยอ มรมิ ระเบยี ง สวนใหญแลว สวนหยอ มจะมขี นาดไมใหญโตนกั และบางครง้ั กม็ พี น้ื ทจ่ี ํากดั เฉพาะจดุ ใกล ระเบียง ศาลา หรอื อน่ื ๆ ซง่ึ วิธกี ารออกแบบสวนหยอม ควรคาํ นงึ ถงึ สง่ิ ประกอบตา งๆ ดงั น้ี คอื 1. วางขอบเขต รูปรางแปลกของสวนหยอ ม โดยยดึ เอาพน้ื ทเ่ี ดมิ เปน หลกั ตอ งมคี วาม สัมพันธกันดับของเดมิ อยา งแยกอยลู อยๆ หรอื ในกรณที ต่ี อ งการใหเ ปน สวนลกั ษณะใดกข็ น้ึ อยกู บั การ ใชเสนในการวางผงั ของสวนหยอมนนั้ ๆ ดว ย เชน เสน ตรง เหลี่ยม เปน สวน แบบประดิษฐ เสน โคง เปน สวนแบบธรรมชาติ หรอื สวนปา ภาพที่ 22 สวนหยอมแบบประดิษฐ ภาพที่ 23 สวนหยอ มแบบธรรมชาติ เมื่อไดรูปรางที่เหมาะสมแลวใหพิจารณาเรื่องระดับดวยวาจะทาํ เนนิ สงู ตา่ํ เทา ใดดี นา้ํ จึง จะไมไหลเขา บา น เพราะสวนหยอ มถา เปน เนนิ กจ็ ะดสู วยกวา 2. กําหนดตาํ แหนงของตนไมประธาน และวางรูปรา งของแปลงไมพ มุ และไมค ลมุ ดนิ ดงั ทไ่ี ด กลาวแลวในหวั ขอ การเลอื กตน ไม วา จะเลอื กเอาไมช นดิ ใดเปน ประธานนน้ั ใหก าํ หนดจาํ นวนและขนาด ลงในสวนหยอม โดยใหไ มป ระธานอยใู นตาํ แหนงที่เดนที่สุด และมีจาํ นวน 3 ตน สาํ หรับกลุมใหญ ถา เนินสวนหยอมเลก็ มเี พยี งตนเดยี ว ในกรณที ส่ี วนหยอ มมขี นาดใหญแ ละยาวมาก อาจจะจดั กลมุ ประธาน ใหมีหลายกลมุ โดยที่ใหเปนชนิดเดียวกัน หรอื อาจจะมี 2 ชนิด โดยใหชนิดที่ 2 เขา กนั ไดก บั ประธาน มี ขนาดและจาํ นวนนอ ยกวา ประธานดว ย ภาพที่ 24 กลมุ ประธานใหญ ภาพที่ 25 กลมุ ประธานเลก็

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 16 - ตนไมบางชนดิ ตอ งวางเดย่ี วจงึ จะเดน เชน เฟองฟากอ หมากเขียว ตะโกดัด ซองออฟอินเดยี - บางชนิดตอ งวาง 3 ตน จึงจะสวยเดน เชน ปรงญป่ี นุ จันทนผ า สบิ สองปน นา ภาพท่ี 26 กลมุ ประธาน 2 จุด 3. แบง ขอบเขตของไมพ มุ และไมค ลมุ ดนิ เมอ่ื ไมป ระธานอยใู นตําแหนงที่พอเหมาะแลวควร วาดขอบเขตของไมพมุ หรอื ไมค ลมุ ดนิ ทอ่ี ยใู ตไ มป ระธานหรอื ปรเิ วณรอบ ๆ ไมป ระธานโดยมลี กั ษณะดงั น้ี - แบงแปลงออกเปน ชน้ั ๆ ตง้ั แตช น้ั ในมายงั ชน้ั นอกใหแ ตล ะแปลงกวา งยาวพอควรไมต า่ํ กวา 0.50-1.00 เมตร โดยทาํ เปน ชน้ั ๆ คาบเกี่ยวกัน อยา ใหม ชี อ งไฟกวา งเกนิ กวา 10 เซนตเิ มตร จะทาํ ใหเกดิ ซอกมมุ ระหวา งแปลงลําบากในการตดั หญา และการดูแลรกั ษาดวย เกดิ ซอกมมุ ระหวางแปลงทาํ ใหต ดั หญา ลําบาก ภาพที่ 27 หากเกดิ ซอกมมุ ระหวา งแปลงทาํ ใหต ดั หญาลําบาก แปลงตนไมท่ีอยูดานหลังควรเลือกใชไมที่มีความสูงไลลดระดับมาเร่อื ยๆ จนถงึ แปลงขา งหนา สุดท่ีมีขนาดเต้ีย ในขณะทเ่ี ลอื กตน ไม ตอ งพจิ ารณาไปถงึ ลกั ษณะใบทร่ี บั กนั กบั ประธาน สสี นั ของพมุ ใบ และดอกของกลมุ ตน ไมท ง้ั หมดดว ยวา จะใหออกมาในลกั ษณะใด ภาพที่ 28 ควรใชไ มพ มุ และไมค ลมุ ดนิ ประมาณ 2-3 ชนิด สําหรับไมพมุ และไมค ลมุ ดนิ ในสวนหยอ มหนง่ึ ๆ นน้ั ไมค วรมากชนดิ เกนิ ไป อาจจะใชป ระมาณ 2-3 ชนดิ กพ็ อ มฉิ ะนน้ั จะมองดหู ลากหลายและไมส วยงาม

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 17 เทาท่ีสังเกตจากการจัดสวนหยอมน้ัน การเลอื กไมใ นระดบั 2 คอ นขา งจะประณตี เพราะตอ งให รับกับไมประธาน ดงั ทย่ี กตวั อยา งในเรอ่ื งของการเลอื กตน ไมป ระธาน แตสําหรบั ไมร ะดบั 3 นน้ั ๆ สวนใหญใ ชซ ํ้าๆ กันเพียง 4-5 ชนดิ เทา นน้ั เพราะสวยงาม คงทน ดแู ลรกั ษางา ย เชน ฟาประดิษฐ คาดตะกั่ว เกล็ดแกว ผกากรองเลอ้ื ย เปน ตน ในกลุมสวนหยอมหนึ่งๆ สงั เกตวา ควรใหม สี สี นั สดใส จงึ จะมองดสู ะดดุ ตา และตอนสุดทายหรอื ริมนอกสุดของแปลงควรจะลงทา ยดว ยไมค ลมุ ดนิ ขนาดเลก็ และมสี สี วยงาม เชน แดงบา ง ขาวบา ง ให ตัดกัน จึงจะทาํ ใหภาพรวมของสวนหยอมดูนามอง สวนหยอ มริมทางเดนิ นอกจากบริเวณเฉลียงหรือลานนั่งเลนแลว สวนหยอ มกอ็ าจจดั ขน้ึ ไดร ะหวา งทางเดนิ เลน ใน สวนจากหนาบานผานไปยงั หลังบา น สําหรบั บา นทม่ี ขี นาดใหญพ อสมควร ระยะทางเดินก็จะไกลทาํ ให มีสนามหญาโลงมากในบางโอกาสควรจะจัดสวนหยอมใกลๆ กับทางเดินเพื่อใหผูที่เดินผานไป เพลิดเพลินในความสวยงามของตน ไมแ ละไมด อกตา งๆ ได การออกแบบสวนหยอ มรมิ ทางเดนิ ใหส งั เกตทร่ี ปู แบบของทางเดนิ เปน หลกั วา เปน เสน โคง หรอื เสนตรง ใหออกแบบกลมุ สวนหยอ ม โดยยดึ รปู รา งเสน ของทางเดนิ เปน หลกั ออกแบบใหส มั พนั ธก นั กบั ทางเดินนั้นๆ และรูปรางของสวนหยอมตองใกลกับทางเดินพอสมควร เชน เหลอื งออสเตรเลยี เปน ประธาน มีเทยี นทอง เปน ไมพ มุ กลาง หัวใจมวง เปน ไมพ มุ เตย้ี เนน เรอ่ื งสเี หลอื ง ทอง มว ง ตดั กนั รปู รางแปลงตนไมใหมีเสนโคงท่ีรับกันกับทางเดินตําแหนงสวนหยอมระหวางทางเดินนี้ไมควรมีไมใหญให รม เงาอยใู กลๆ เพราะจะทาํ ใหแ สงสวา งนอ ยไป ภาพที่ 29 สงั เกตรปู ของทางเดนิ เปน หลกั และควรจดั รปู รา งของแปลงตน ไมใ หร บั กบั รปู รา ง ของทางเดนิ ดว ย

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 18 สวนหยอ มหนา ศาลา ทพ่ี กั ในสวน บริเวณท่ีน่ังพักในสวนอาจจะอยูใตตนไมใหญ เปน ศาลามหี ลงั คาคลมุ เปน ศาลาโปรง มไี มเ ลอ้ื ย หรืออาจจะเปนสวนโลงๆ วางชดุ นง่ั เลน กไ็ ด ซง่ึ ทางเดนิ ในสวนจะผา นแยกเขา มายงั จดุ นง่ั เลน น้ี พื้นที่ รอบๆ ที่นั่งเลนตองจัดใหสวยงาม เพราะเปน จดุ ทไ่ี ดน ง่ั พกั ผอ นสามารถชมรายละเอยี ดของสง่ิ ตา งๆ ได มากมาย บางครง้ั อาจจดั เปน นา้ํ ตก สาํ ธาร เลย้ี งปลา หรืออาจจัดสวนสวยๆ อยา งเดยี วรอบๆ ศาลา ก็ได ภาพท่ี 30 การจดั กลมุ ทพ่ี ักในสวน สวนหยอมใกลที่นั่งเลน ควรมตี น ไมใ หญ 1-2 ตน เพอ่ื ใหร ม เงา สว นใหญจ ะวางคอ นไปทาง ดานหลังชดิ กาํ แพง สว นดา นหนา ทางเขา หรอื ดา นขา งนน้ั เหมาะสําหรับการวางสวนหยอมโชวเพื่อ ความสวยงาม เชน ลานนง่ั เลน รปู รา งโคง อสิ ระ เจาะหลมุ ปลกู ไมใ กลท น่ี ง่ั คอื ตน ตนี เปด ฝรง่ั ทาง เดินเทาปลกู โมก 2 ขา งทาง เพราะจดั กลมุ ไมพ มุ ใตต น โมก มวี า นสท่ี ศิ ตา ง เศรษฐไี ซง อ น ผักโขมแดง และดาดตะก่ัวคลุมขอบแปลง ปลายของสวนหยอ มคอื มะขามเทศดา ง อกี ดา นหนง่ึ มวี า นสท่ี ศิ ดา ง ซุมกระตายเขียว เกล็ดแกว สังเกตการใชตนไมในสวนหยอมน้ี (ภาพที่ 31) เลอื กใบเปน เสน เหมอื นกนั และใชส ตี ดั กนั ระหวางเกล็ดแกว ผักโขมแดง สว นดาดตะกว่ั ใหค ลมุ ฐานแปลงของเศรษฐไี ซงอ น ซง่ึ คอ นขา งโปรง ภาพที่ 31 ตวั อยา งการใชต น ไมใ นสวนหยอ ม

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 19 3. การใชว สั ดตุ กแตง สวนหยอ ม วัสดุที่ใชประกอบการตกแตงสวนหยอมนนั้ นิยมใช หิน ตอไมแ หง มากทส่ี ดุ เพราะสวยงามและ หาไดงาย ซง่ึ เมอ่ื จดั ประกอบแลว ทาํ ใหบ รเิ วณสวนหยอ มดนู า สนใจมากกวา เดมิ แตก ารเลอื กใชน น้ั ตอ ง พิจารณาประกอบกบั ตน ไมด ว ย เชน หิน เหมาะสมกบั : ไมด ดั อากาเว จันทนผ า ปรง สน ปาลม ตอไมเ หมาะสมกบั : เฟรน กลว ยไม บรอมมเี ลยี ด หนิ การใชหินประกอบการจัดสวนหยอมนนั้ มีหลกั การงาย ๆ เพอ่ื ใหจ ดั ไดอ ยา งถกู ตอ ง ดงั นค้ี อื 1. เลือกหนิ ชนดิ เดยี วกนั , สเี ดยี วกนั ในสวน 2. ควรฝง หินลงในดนิ 1/3 เพราะจะทาํ ใหม องดเู ปน ธรรมชาติ 3. อยา ตกแตง หนิ ดว ยการตอ เตมิ ทําลายหรอื ทาสี เม่ือตัดสินใจใชห นิ แลว ควรจาํ ไวว า อยา งนอ ยตอ งใช 3 กอ น ในสวนหยอ มหนง่ึ ๆ จงึ จะมองดู สวยงาม และ 3 กอ นนต้ี อ งมขี นาดโตทส่ี ดุ ไมต า่ํ กวา 1.00 เมตร เพราะเมอ่ื ตดิ ตง้ั และปลกู ตน ไม หญา ขนาดก็จะลดลง เม่ือตน ไมเ ตบิ โตขน้ึ กจ็ ะบงั กอ นหนิ ไปมาก เพราะฉะนน้ั ขนาดของกอ นหนิ จงึ ตอ งใหญ พอสมควร จงึ จะมองดสู วยงามไมห ลอกตา เมอ่ื มองภาพของสวนหยอ มรวม ๆ หิน 3 กอ นทเ่ี ลอื กตอ งมี 3 ลกั ษณะ คอื เพอ่ื ทจ่ี ะวางในแนวตง้ั เปนประธานของกลมุ หินรูปทรงเอน เพ่ือวางเปน ระดบั ท่ี 2 หินรูปทรงแบน เพ่ือวางเปน ระดบั ท่ี 3 ภาพที่ 32 แสดงการวางหนิ แบบตา ง ๆ ในการเลือกซ้ือหินน้ัน ควรพจิ ารณาใหด ใี หร ปู ทรงของหนิ ไดต ามทต่ี อ งการ เลอื กรปู รา งของ หินใหมีลักษณะโคงเวาไปมาจะดีกวาหินที่มีแนวเสนตรงเยอะๆเพราะจะทาํ ใหจ ดั รว มกบั หนิ อน่ื ไดล าํ บาก ภาพที่ 33 ลักษณะหินที่ควรเลือกซื้อ ภาพที่ 34 ตวั อยา งการจดั หนิ

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 20 วิธีการวางหิน การวางหินจัดสวนหยอ มนน้ั ตอ งมกี ลกั เกณฑพ อสมควร มฉิ ะนัน้ หินท่ีวางจะดกู ระจัดกระจายไม รับกันกับตน ไม หรอื กลมุ หนิ ดว ยกนั เอง ซง่ึ การวางหนิ นน้ั จะดตู รงตําแหนง เปน สําคญั กอ น ตาํ แหนง น้ันตองเปนจุดเดน รว มกบั กลมุ ไมป ระธาน ถา มหี นิ อกี กลมุ หนง่ึ กจ็ ะรว มกบั ไมร องประธานและระหวา ง 2 กลุม อาจมกี อ นหนิ บา งประปราย แลว แตค วามเหมาะสม การวางหนิ จรงิ ๆ แลว จะตอ งมองดู 3 สวน คอื สว นท่ี 1 ดูที่แปลงของหิน 1 เมอ่ื นํา 2 หรือ 3 กอ นมาประกบกนั ตอ งใหเ สน รอบนอกของหนิ 2 กอน รับกันโดยทเ่ี ราจะตอ งหมนุ หามมุ ทร่ี บั กนั ใหไ ด ถา มมุ ไมร บั กนั จะมองดเู หมอื นกระจดั กระจาย ตางคนตางอยู หรอื เกดิ ความขดั แยง ในเรอ่ื งของเสน มลี ักษณะท่เี สนทม่ิ แทงกนั เอง ไมส มั พนั ธก นั วางหิน 2 กอ นใหเ สน รอบนอกรบั กนั ไมสมั พนั ธก นั ในเรอ่ื ง เสน รอบนอก ภาพที่ 35 ตวั อยา งการวางหนิ แนวเสน พลงั ของกอ นหนิ สวนที่ 2 ดูแนวเสน พลงั ของหนิ ซง่ึ อยทู ส่ี นั ของหวั กอ นหนิ เม่ือนาํ 2 กอ น หรือ 3 กอ นมาจดั รวมกนั ตอ งใหแ นวเสน พลังตอเน่ืองกนั ดว ยจงึ จะดงู ดงามเมอ่ื มองจากดา นขา ง ภาพที่ 36 แนวเสน พลงั ของกอ นหนิ เม่ือจัดหินเปน กลมุ 3 กอ น , 5 กอ น, 7 กอ น หรือ 9 กอ นกต็ าม ตอ งใหแ นวเสน พลงั ของกลมุ หินเหลานี้ตอเนือ่ งกัน ถา มจี งั หวะเวน กต็ อ งไมห า งเกนิ ไป จนหาความสมั พนั ธก นั ไมไ ด ภาพท่ี 37 ตวั อยา งการจดั หนิ เปน กลมุ ไมควรจดั หนิ ในลกั ษณะเปน สามเหลย่ี ม ดา นเทา

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 21 การจัดหิน 3 กอ น ไมค วรวางใหเ ปน สามเหลย่ี มดา นเทา เชน เพราะจะมองดเู ทา กนั สมา่ํ เสมอเกนิ ไป ควรจะใหกอนหินที่ 1 ลงมาทก่ี อ นท่ี 2 และกอ นท่ี 2 ลงมาท่ี กอนท่ี 3 โดยให 2 หางจาก 1 พอสมควร 3 ควรอยใู กล 2 มากกวา สว นระยะจาก 1 ไป 2 นอ ยกวา 2 ไป 3 กลุมหิน 5 กอ นนน้ั จัดโดยใชหิน 3 กอ นและ 2 กอ น โดย ใหหิน 2 กอ น หางจากหิน 3 กอ นเลก็ นอ ย ใหม จี งั หวะการสง ตอ จาก 3 ไป 4 และ 5 ในลักษณะซิกแซก จงึ จะสวยงามมากกวา เปน แนวตรง ภาพที่ 38 ตวั อยา งการวางหนิ 5 กอ น ตอไม ตอไมหรอื ซากไมแ หท ใ่ี ชป ระกอบในการจดั สวนนน้ั ควรใชต อไมเ นอ้ื แขง็ เพราะจะไมผ ุ เปอ ยไดง า ย ตอไมท น่ี ยิ มใชจ ะมี 2 ลกั ษณะ คอื 1. รากไม 2. ตนไมเน้ือแขง็ ทง้ั ตน ทถ่ี กู ตดั มาเพอ่ื ตง้ั วางและใชด นุ ไมป ระดบั ภาพที่ 39-41 ตอไมท น่ี ยิ มนาํ มาโชวใ นการจดั สวน ตนไมท ่นี ยิ มใชป ระดบั ตอไม สวนใหญจะเปน กลว ยไม เฟรน บรอมมเี ลยี ด ซง่ึ ตําแหนง ตอ ไมเ ห เหลา นค้ี วรจะไดร บั แสงสวา ง 30-50%ในชวงเชากพ็ อ มฉิ ะนน้ั ตน ไมด งั กลา วจะอาศยั อยบู นตอไมไ มไ ด เพราะรอนเกินไปการติดกลวยไมนั้นควรจะเตรียมลวดกับตะปูเอาไวตอกและใชลวดมัดกลวยไมใหแน ถาจะใหดคี วรมกี าบมะพรา วหมุ ตรงรากหรอื โคนอกี ครง้ั กอ มดั ลวดกจ็ ะดี สว นบรอมมเี ลียด นน้ั ตอ ง เอาสเปคนัมมอสหมุ ตรงรากกอ นแลว จงึ นํามามดั ตดิ กบั ตอไมด ว ยเอน็

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 22 การปลูกไมป ระดับตอ ตอ งรดน้าํ และใหปุยสมํ่าเสมอจงึ จะงามดี เชน กลว ยไมต อ งใหป ยุ ทางใบ อาทิตยละครั้ง และพน ยากนั ราและยาฆา แมลงทกุ ๆ 15 วัน ตะเกยี งหนิ ตะเกียงหินสําเร็จรูปมีขายหลายแบบที่สาํ คัญคือ เลอื กขนาดใหพ อเหมาะกบั ขนาด ของสวนหยอม และใหม ลี กั ษณะเขา กนั ได สว นตาํ แหนง ทว่ี างตะเกยี งหนิ นน้ั จะวางดา นหนา สวนหยอ ม คอนไปทางซายหรอื ขวาโดยรว มอยกู บั กลมุ ตน ไมร องประธานอยา วางโดดๆ อยกู ลางสนามหญา เพราะ จะมองดูขัดตาไมร ว มกบั จดุ อน่ื ๆ ลกั ษณะของตะเกยี งหนิ ควรใหร บั กบั รปู แบบของตน ไมแ ละสวนดว ย ภาพท่ี 42-44 ตะเกยี งหนิ แบบตา งๆ ไฟในสวน ไฟบริเวณสวนหยอ มนน้ั นยิ มใชไ ฟเตย้ี มากกวา สงู เพราะจะไดไ มบ งั สายตาและนยิ ม วางดานหนาของสวนหยอ มบางคร้งั ตะเกยี งหินก็จะใสไฟเขา ไปขา งในทาํ ใหไมตองใชไฟแบบทั่วๆ ไปได รปู ปน รูปปนทน่ี ยิ มใชใ นสวนใหส วยงามควรเลอื กทท่ี ําดวยไมจะดีกวา เพราะไมแ กะสลกั จะมอง ดูกลมกลืนกับสวนมากกวา แบบอน่ื ๆ ถา เปน รปู ปน แบบปนู ปน สขี าว ก็รับกับบานแบบยุโรปดี แตโดยทั่ว ไปแลวรูปปน ไม เชน รปู สตั วต า งๆ รปู คน กว็ างประกอบสวนหยอ มไดโ ดยไมท าสี ใหม ลี กั ษณะเนอ้ื ไม แบบธรรมชาติ จะสวยงามกวา ทาแลคเกอรส ตี า งๆ รูปปนที่เปนเซรามิคก็นํามาประกอบสวนหยอ มไดแ ตตําแหนง หรอื โอกาสทจ่ี ะใชค อ นขา งนอ ย กวา อยา งอน่ื ภาพท่ี 45-48 รปู ปน แบบตา งๆ

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 23 การออกแบบสวนครวั ในบา น สวนครัวในบานนน้ั เปน ทน่ี ยิ มมาก เพราะเจา ของบา นแตล ะแหง ตา งกอ็ ยากจะปลกู พชื ผกั ตา งๆ เอาไวเพอ่ื ใชส อยภายในบา น แมว า จะมพี ืน้ ที่เพยี งเลก็ นอยก็ตาม ทําใหก ารออกแบบสวนในบา นตอ ง เก่ียวเน่ืองกับสวนครวั อยเู สมอ ซง่ึ การออกแบบสวนครวั ทด่ี ี งา ยในการดแู ลรกั ษาและสวยงามมดี งั น้ี พ้ืนท่ีท่ีจะปลูกสวนครวั ควรอยบู รเิ วณดา นขา งหรอื หลงั บา นใกลๆ กบั สว นซกั ลา งตากผา เปน ทไ่ี ด รับแสงพอสมควรอยางนอ ยคร่งึ วนั เพราะถา รม มากเกนิ ไปกจ็ ะปลกู สวนครวั ไมไ ด ถา ไดร บั แสงนอ ยใน พ้ืนที่แคบ จะปลกู ไดเ ฉพาะพืชบางชนิดท่ีมตี นสูง ขน้ึ รบั แสงได เชน มะละกอ ขงิ ขา เปน ตน สวนครัวไมควรปลูกบริเวณสวนหยอมดานหนาบานเพราะถาจัดสวนหยอมดวยสวนครัวแลว ความสวยงามจะนอยกวาไมประดับท่ัวไป เม่ือตองการใชง านจะเดด็ มามากๆ ก็จะทาํ ใหทรงพุมแหวง สวนไมสวยอกี อกี ทง้ั พชื สวนครวั มลี กั ษณะเหมอื นไมป า ใบไมส วยมองดแู ลว คลา ยวชั พชื เชน ตะไคร เหมอื นหญา คา เปน ตน การออกแบบสวนครวั ใหคดิ ถงึ แปลงปลกู ผกั แบบงา ย ๆ ที่ชาวสวนใชกัน สว นใหญแ ปลงมกั จะเปนส่ีเหลย่ี มผนื ผา สามารถเดนิ เขา ไปปลกู รดน้าํ พรวนดนิ และเก็บไดงาย ซง่ึ การออกแบบลกั ษณะน้ี ควรเนนถึงทางเดินที่เขาไปสูแปลงสวนครัว โดยใหทางเดินเปนตัวกําหนดรูปรางของแปลงหลายแบบ แตกตาง ๆ กัน เชน สี่เหลี่ยมจตุรัสหรือวงกลม ทางเทา จะชว ยใหร ปู รา งของสวนครวั แนน อน เมอ่ื มกี าร ใชงานก็ยังเรียบรอยดีไมเ กิดลกั ษณะหญา ตายเปนแนวขา งแปลงสวนครวั หรอื ถา สวนครวั หมดอายตุ อ ง เปลี่ยนพืชไหมทางเทา จะชวยคงรปู ใหส วนครวั สวยงามไดเหมอื นเดมิ มองดเู รยี บรอ ยกวา ทเ่ี หน็ แปลงดนิ รกรา งในสนามหญา ภาพท่ี 49 แปลนสวนครวั รปู รา งตา งๆ ถาตองการปลกู สวนครวั แบบทต่ี อ งอาศยั รา นเพอ่ื ยดึ เกาะ อาจใชวิธีงายๆ เชน เอาไมร วกมาปก และมัดติดกันเปน ตาราง เพือ่ ใหส วนครัวบางประเภทยึดเกาะติดได เชน ฟกทอง แตงกวา ถั่วฟกยาว ตําลงึ การทํารา นตอ งใหแ ขง็ แรงเหมาะกบั พชื สวนครวั ทจ่ี ะปลกู ดว ย ภาพที่ 50 การปลกู ผกั สวนครวั ชนดิ เลอ้ื ย เชน ฟกทอง แตงกวา ตาํ ลงึ ฯลฯ

การใชต นไมส าํ หรับสวนในบาน 24 การเตรียมพน้ื ทป่ี ลกู สวนครวั ควรจะวาดรปู รา งของแปลงสวนครวั ใหไ ดต ามแบบกอ นแลว กาํ จัด วัชพืชใหหมด โดยการพน ยาฆา แมลงหรอื เกบ็ ตน ออกใหห มด ปรบั แนวทางเดนิ ขอบสวนครวั ใหเ รยี บ นําทรายมาเกลย่ี ใหไ ดร ะดบั ปูทางเทาใหไดตามแบบ พยายามอยา ใหแ ผนทางเดินโยกเยก จะทาํ ใหแตก ไดงายควรเลือกใชแผนทางเทาที่ทนทาน เชน ซเี มนต หินทราย เปน ตน ปูใหชิดกันตามแบบที่วางไว แปลงสวนครัวท่ีอยูขางในทางเทา จะเปน รปู รา งตามตอ งการ ถา ดนิ ในบรเิ วณบา นนน้ั อดั ตวั กนั แนน การ ระบายนา้ํ ไมด คี วรจะวางทอ PVC 2-3 นว้ิ เจาะรโู ดยรอบ จากใตแปลงสวนครัวไปออกยังทอระบายนาํ้ จะชวยใหก ารระบายนา้ํ ในแปลงผกั ดขี น้ึ หรอื จะใชวิธยี กแปลงใหสูงกวา ทางเทารอบสวนครัวกไ็ ด ภาพที่ 51 แปลนพน้ื ทป่ี ลกู สวนครวั สวนครัวนอกจากปลูกในแปลงแลว ถาเจาของบานที่นอยจึงนิยมปลูกในกระถางมากกวา เพราะประหยัดพื้นที่ เชน ปลกู มะกรดู ใสโ อง มงั กรใหญ ตน กจ็ ะสงู ประมาณ 2 เมตร ถา พดู ถงึ การเกบ็ ใบ และผลมาใชก็นับวาพอใชได สว นชนดิ อน่ื ๆ ถา จะปลกู ลงกระถางนน้ั ใชไ ดแ ทบทกุ ชนดิ เพียงแตวาตอ งใช กระถางขนาดพอเหมาะกับลาํ ตน ถา ตน โตตอ งคอยเปลย่ี นกระถางดว ย การเลย้ี งในกระถางตอ งคอยให ปุย ในกระถางดว ย การออกแบบสวนไมผ ลในบา น ไมผลและการจัดสวนดูแลวจะเปนสิ่งที่เขากันไดยากในสายตาของผูออกแบบสวนเพราะลักษณะ ของใบและทรงพุมของไมผลไมสัมพันธกันกับไมดอกไมประดับทั่วไป เมอ่ื ปลกู เอาไวใ กลๆ สวยหยอม แลวมองดขู ดั แยง กนั มาก ดว ยสาเหตุน้ีเองทาํ ใหเ กดิ ปญ หาระหวา งเจา ของบา นและผอู อกแบบ เพราะ เจาของบานก็ชอบไมผลอยากจะปลูกมากๆ หลายชนดิ ในบา น แตผูออกแบบก็ไมยอม ซึ่งวิธีที่ดีที่สุด สาํ หรบั เรอ่ื งน้ี คอื ผูออกแบบควรอธบิ ายใหเ จา ของบา นเขา ใจเสยี กอ นวา ไมผล 1 ตนที่จะปลูกไดใชพื้นที่ไมตาํ่ กวา 20 ตาราเมตร หรอื ปลกู หา งกนั ประมาณ 5 เมตรตอ 1 ตน ตาํ แหนงตนควรหางกาํ แพงอยา งนอ ย 2.00 เมตร เพราะฉะน้ันจะปลูกมากมายหลายชนิดอยางท่ีตองการไมไ ดต อ งดพู น้ื ทเ่ี ปน หลกั กอ นวา เพยี งพอ หรอื ไม

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 25 ไมผลที่ตองการควรเลือกเฉพาะที่ชอบจริงๆ เพราะการปลูกไมผลใหไดผลทานทุกป ดเู หมอื นจะ งาย แตไมใช ตอ งคอยดแู ลการใหน า้ํ ตดั แตง กง่ิ และพน ยาอยา งเหมาะสม สาํ หรบั ไมผ ลแตล ะชนดิ ไป เชนมะมวงมีดอกมากแตไมมีผลเสียเลย อาจเปนเพราะมแี มลงรบกวนตอ งพน ยาปอ งกนั แมลงใชว งนน้ั หรือถารดน้ํามากไปมะมวงก็จะมีใบออนมาแทนการมีดอกตนชมพมู ีดอกมผี ลแตไ มไดท านเพราะหนอน หรือเพราะกระรอกเจาะทง้ิ รว งเตม็ พน้ื ทําใหส วนดเู ลอะเทอะปรกตอ งใชว ธิ หี อ แตล ะลกู จงึ ไดผ ลทาน ไมผลบางอยางใหญโตเกินไปที่จะปลูกในบาน เชน กระทอน สาเก และบางชนดิ กเ็ ปน อนั ตราย สาํ หรับเดก็ ถาหลน ใสศ รษี ะ เชน มะพรา ว ไมผลบางชนิดปลูกไมไดเพราะอากาศไมเหมาะสมกับพื้นที่ในกรุงเทพฯ เชน มงั คดุ ทุเรียน เงาะ ลน้ิ จ่ี เปน ตน วิธีการออกแบบสวนไมผ ลในบา น ผูออกแบบควรปรกึ ษากับเจา ของบานใหไดรายละเอยี ดท่ี แรนอนเสียกอ นวา ไมผ ลทต่ี อ งการมอี ะไรบา ง เลอื กชนดิ เสยี กอ นโดยไมร ะบจุ าํ นวนเพราะวา ยงั ไมไ ด ออกแบบ จะไมท ราบวา ปลกู ไดก ต่ี น กนั แน เมอ่ื ไดช นดิ ของไมผ ลแลว ควรเรม่ิ ทาํ การอกแบบโดยวาด แปลนสวนออกมา ตามขน้ั ตอนการออกแบบ คอื วาดฝง ใสต ําแหนง ตน ไมใ หญใ หร ม เงา ใสทางเทา แบง แปลงสนามหญา แบงแปลงสวนหยอมยอยๆ กําหนดชอ่ื ตน ไมภ ายในแปลงสวนหยอ มนน้ั ๆ เมอ่ื ออก แบบเสร็จเรียบรอยมาพจิ ารณาดชู อ่ื ของตน ไมใ หญร ม เงาภายในบา นวา มกี ต่ี น บา ง เรม่ิ จากรมิ ถนนหนา บานไปยังทางเดิน ศาลา สนามเดก็ เลน หลังบาน ขา งบา น ซง่ึ ควรเลอื กชนดิ ของไมย นื ตน ดงั น้ี ไมยืนตน 1 กลมุ ทอ่ี ยหู นา บา นควรเปน ไมท ม่ี ดี อกสวยงามและใหค วามรม รน่ื แกถ นนไดด ี เชน ปป คูน เสลา ควรเลอื กกลมุ หนง่ึ ๆ (2-3 ตน ) ใหเ ปน ชนดิ เดยี วกนั เพอ่ื ความกลมกลนื และสวยงาม ไมยืนตนที่อยูใกลหองรับแขกควรเปนไมยืนตนท่ีมีดอกสวยงามมากกวา ไมผ ลเวนแตว าตอ งการ ไมผ ลมากจรงิ ๆ ดานหลังบานหรอื รมิ รว้ั ดา นขา งสามารถปลกู ไมผ ลไดด ี โดยเฉพาะหลังบาน ซง่ึ ไมม กี ารตกแตง ดวยสวนหยอมมากนัก เมอ่ื มดี อกผลกเ็ กบ็ ผลไดส ะดวก ถา มพี น้ื ทม่ี ากพออาจปลกู ในชว งกลางสนามกไ็ ด ภาพที่ 52 ตวั อยา งแปลนไมผ ลในบา น

การใชต น ไมส าํ หรับสวนในบาน 26 เอกสารอา งองิ เออ้ื มพร ธีระวุฒิชัย. 2528. การออกแบบจัดสวน. เอกสารประกอบการสอน พืชสวน 437. 210 น. เอ้ือมพร วสี มหมาย. 2530. หลกั การจดั สวนในบา น. บ.โอ.เอสพรน้ิ ตง้ิ เฮา ส จาํ กัด. 252 น. เออ้ื มพร ธีระวุฒิชัย. 2536. สวนหยอ ม. กองสวนสาธารณะ สํานักสวัสดิการสงั คม กรุงเทพมหานคร. น. 1-30. ปฏฐะ บนุ นาค. 2529. ไมด อกไมป ระดบั . พิมพครคั้งที่ 5. สํานกั บรรณกจิ . 381 น. จดั ทาํ เอกสารอิเล็กทรอนิกสโดย : สาํ นกั สง เสรมิ และฝก อบรม มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร