คู่มือผู้ฝึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล

• ตวั ตบหลกั (Ace Spikers) ผเู้ ลน่ ต�ำแหนง่ นเี้ ปน็ ผเู้ ลน่ ทม่ี คี วามสามารถในการตบบอลทด่ี ,ี มที า่ ทางทด่ี แี ขง็ แรง, มรี า่ งกายทแี่ ขง็ แรง, สามารถประสบความส�ำเรจ็ ในการตบบอลไมต่ ำ�่ กวา่ 50% ในนักกฬี าผูช้ ายและไมน่ อ้ ยกว่า 40% ในนกั กฬี าผหู้ ญงิ ในเกมการแข่งขนั • ตัวตบบอลเร็ว (Quick Spikers) เป็นผ้เู ลน่ ทสี่ ามารถตบบอลได้เรว็ ในบอล A. B. C. D. หรอื ตบบอลสัน้ ในการรุกแบบผสมกบั ตัวเซต • ตวั เซต (Setter) เปน็ ผเู้ ลน่ ทสี่ ามารถตง้ั บอลใหต้ วั ตบ ตบบอลไดใ้ นทกุ ต�ำแหนง่ สามารถ ควบคมุ บอลและจังหวะการปลอ่ ยบอลใหต้ ัวตบได้สามารถปล่อยบอลให้ตบบอลเร็วได้ • ผเู้ ลน่ ทกุ ต�ำแหนง่ (All round Players) เปน็ ผเู้ ลน่ ทม่ี ขี ดี ความสามารถในการใชก้ ลเมด็ เคล็ดลับ (เทคนิค) ในการเล่นได้หลายอยา่ ง กลา่ วคอื การต้งั บอล, การสกัดก้นั , การตบ, การเสิรฟ์ , การรบั ตบ, การรับเสิรฟ์ • ผู้เล่นต�ำแหน่งตรงข้ามกับตัวเซต (Combined Setter Attacker) เป็นผู้เล่นท่ีอยู่ใน ต�ำแหนง่ ตรงขา้ มกบั ตวั เซตในขณะทตี่ วั เซตอยแู่ ดนหลงั และสามารถตบบอลไดใ้ นขณะทอี่ ยแู่ ดนหนา้ • ผเู้ ลน่ ตวั รับอสิ ระ (Liberow Players) เป็นผู้เลน่ ที่มคี วามสามารถในการรับท่ดี ีโดยเฉพาะ การรับเสิร์ฟและรบั ตบ วิธกี ารหมนุ ตำ� แหนง่ เพ่อื ท�ำการเสริ ์ฟ ในขณะแข่งขัน การเล่นทีมๆ ที่ได้รับลูกเสิร์ฟชนะการเล่นหรือฝ่ายเสิร์ฟท�ำเสียฝ่ายรับจะได้ สิทธ์ิการเสิร์ฟ ผ้เู ล่นฝา่ ยทีไ่ ดเ้ สริ ์ฟจะตอ้ งหมุนไปตามเข็มนาฬิกากอ่ น 1 ต�ำแหนง่ แลว้ จงึ ออกไปเสิรฟ์ ยกเวน้ การเสริ ฟ์ เรมิ่ เลน่ ทกุ เซต ผเู้ ลน่ ต�ำแหนง่ ที่ 1 สามารถท�ำการเสิรฟ์ ไดเ้ ลยไม่ต้องหมุนสว่ นฝา่ ย ตรงขา้ มเม่อื ไดส้ ิทธิ์การเสริ ฟ์ จะต้องหมนุ กอ่ น 1 ต�ำแหน่ง จงึ จะเสิร์ฟได้ 431 661 แสดงลกั ษณการหมุนตำ�แหน่งเพอ่ื ท�ำ การเสริ ฟ์ ดงั นน้ั การหมนุ ต�ำแหนง่ แตล่ ะครงั้ จะกระท�ำไดต้ อ่ เมอื่ มกี ารเปลยี่ นเสริ ฟ์ ซงึ่ ล�ำดบั การหมนุ ต�ำแหน่งนต้ี ้องคงอยูต่ ลอดการแขง่ ขันในเซตน้ันๆ และก่อนจะเริ่มเซตใหม่ ล�ำดบั การหมนุ ต�ำแหนง่ ของผเู้ ลน่ อาจจะเปล่ยี นไปก็ได้ แต่ต้องแจ้งในใบบนั ทกึ ต�ำแหนง่ การแข่งขันให้ถูกตอ้ ง 194 คมู่ ือผ้ฝู ึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล T-Certificate

การต้ังรับลูกเสริ ์ฟ ชนนิ ทร์ ยกุ ตะนนั ทน์ ไดก้ ลา่ วถงึ การตงั้ รบั ลกู เสริ ฟ์ ไวด้ งั นี้ การตงั้ รบั จากการเสริ ฟ์ มวี ธิ กี ารตง้ั รบั จากการเสิร์ฟหลายๆ วิธี ทั้งนี้ย่อมขึ้นอยู่กับความสามารถของผู้เล่น ถ้าผู้เล่นมีความคล่องตัวสูง วธิ กี ารต้ังรับกเ็ ป็นไปแบบหนึง่ ผู้เลน่ มีความคล่องตวั นอ้ ย วธิ ีการตงั้ รับกจ็ ะเปน็ ไปอีกแบบหนึ่ง รูปแบบการตงั้ รับการเสริ ์ฟโดยทัว่ ไปจะมี 4 แบบ • การตัง้ รับลกู เสิรฟ์ แบบรูปตวั M • การตง้ั รบั ลกู เสิร์ฟแบบรปู ตวั W • การตั้งรับลูกเสิรฟ์ แบบรูปตัว U • การต้ังรับลูกเสริ ฟ์ แบบรูปตัว 1. การตั้งรับลูกเสิร์ฟแบบรูปตัว M การต้ังรับแบบนี้นิยมใช้ส�ำหรับทีมที่เริ่มฝึกหัด เรม่ิ แข่งขนั โดยใชผ้ ู้เล่นแดนหลัง 3 คน เปน็ ผรู้ บั ลูกเสริ ฟ์ เหมาะส�ำหรับทีมทีม่ ีความคล่องตัวนอ้ ย และรบั ลกู เสริ ฟ์ จากฝา่ ยตรงขา้ มทเี่ สริ ฟ์ ลกู บอลไดแ้ รงใกลเ้ สน้ หลงั ผเู้ ลน่ ทจี่ ะรบั ลกู เสริ ฟ์ ยงั ไมม่ น่ั ใจ ในตนเองมากนักการประสานงานในทีมจะยงั ไม่ค่อยดี 3 42 561 แสดงลกั ษณะการตง้ั รับลกู เสิร์ฟแบบรูปตวั M จากภาพ แสดงลักษณะการตง้ั รับลูกเสิรฟ์ แบบรปู ตวั M โดยต�ำแหน่งท่ี 3 เปน็ ตัวเซตบอล ลักษณะน้ีผู้เซตจะยืนอยู่ต�ำแหน่งกลางหน้า การยืนรับจึงง่ายท่ีสุด ผู้รับลูกเสิร์ฟจึงเป็นหน้าท่ีของ ผ้เู ล่น 3 คน คอื ต�ำแหน่ง 1, 6 และ 5 ซง่ึ เป็นผเู้ ล่นในแดนหลัง 2. การตงั้ รบั ลกู เสริ ฟ์ แบบรปู ตวั W การตงั้ รบั แบบนเ้ี หมาะสมกบั ทมี ทม่ี คี วามคลอ่ งตวั พอสมควร มีเวลาฝึกซ้อมมากพอสมควร และผู้เล่นในทีมแดนหลังมีความสามารถในการเล่นลูกสองมือล่างดี และมคี วามมัน่ ใจในตนเอง 4 195 532 61 แสดงลักษณะการตัง้ รบั ลกู เสิรฟ์ แบบรูปตัว w คมู่ อื ผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลย์บอล T-Certificate

จากภาพ แสดงลักษณะการต้ังรับลูกเสิร์ฟแบบรูปตัว W โดยต�ำแหน่งที่ 4 เป็นตัวเซต ซึง่ เปน็ ผ้เู ล่นต�ำแหนง่ หน้าซา้ ยจะยนื ใกล้ตาข่ายแดนหนา้ ผูเ้ ล่นต�ำแหน่งที่ 2, 3, 5 จะรับลูกเสริ ฟ์ ท่ตี กใกล้ตาข่าย และผูเ้ ล่นต�ำแหนง่ ที่ 1 และ 6 ซ่ึงเปน็ ผูเ้ ล่นแดนหลังจะรับลกู เสริ ์ฟทมี่ ีความรุนแรง ลอยมาในแดนหลงั 3. การต้ังรับลูกเสิร์ฟแบบรูปตัว U หรือแบบคร่ึงวงกลมนี้ ปัจจุบันเป็นท่ีนิยมกันมาก เหมาะส�ำหรบั ทม่ี ผี เู้ ลน่ มคี วามคลอ่ งตวั สงู มสี มรรถภาพทางกายทดี่ แี ละมกี ารฝกึ ซอ้ มทมี มาเปน็ อยา่ งดี แตก่ ารต้ังรบั แบบน้จี ริงๆ แล้ว รปู แบบบางต�ำแหน่งกจ็ ะไม่มเี ปน็ คร่งึ วงกลมทชี่ ดั เจน ต้องค�ำนึงถึง การยนื ท่ีถูกต�ำแหนง่ เป็นหลกั 4 2 5 3 61 แสดงลกั ษณะการตง้ั รบั ลกู เสริ ์ฟแบบรูปตวั U จากภาพ แสดงลักษณะการตั้งรบั ลกู เสริ ์ฟแบบรูปตัว U โดยต�ำแหนง่ ที่ 5 เปน็ ผ้เู ซตและเล่น อยตู่ �ำแหนง่ หลงั ซา้ ย ยนื อยใู่ กลต้ �ำแหนง่ ที่ 4 ผเู้ ลน่ ต�ำแหนง่ ที่ 2 และ 4 จะรบั ลกู เสริ ฟ์ ทตี่ กใกลต้ าขา่ ย และผ้เู ล่นต�ำแหน่งท่ี 1, 3, และ 6 จะรับลกู เสิร์ฟท่มี ีความรนุ แรงลอยมาในแดนหลัง 4. การตัง้ รบั ลกู เสริ ์ฟแบบรูปตวั U (เกอื กม้าควำ�่ ) ใชผ้ เู้ ลน่ แถวหน้า ใชผ้ เู้ ล่นแถวหนา้ 3 คน ให้ผเู้ ล่นกลางหนา้ ยนื สงู ขน้ึ ไปเลก็ น้อย ตัวเซตซ่ึงเปน็ ผู้เล่นแดนหลงั ยนื ทค่ี ู่ของเขา 43 2 56 1 แสดงลักษณะการตงั้ รับลกู เสริ ์ฟแบบรูปตัว จากภาพ แสดงลกั ษณะการตั้งรับลกู เสริ ์ฟแบบรปู ตัว (เกอื กม้าควำ�่ ) โดยต�ำแหน่งท่ี 6 เปน็ ตวั เซตและอยตู่ �ำแหนง่ กลางหลงั ยนื อยใู่ กลต้ �ำแหนง่ ท่ี 3 ซง่ึ เปน็ คกู่ นั ผเู้ ลน่ ต�ำแหนง่ ที่ 2, 3 และ 4 จะรบั ลกู เสริ ฟ์ ทตี่ กใกลต้ าขา่ ย และผเู้ ลน่ ต�ำแหนง่ 1, 5 จะรบั ลกู เสริ ฟ์ ทมี่ คี วามรนุ แรงลอยมาในแดนหลงั 196 คู่มือผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล T-Certificate

ทรงศกั ด์ิ เจริญพงศ์ (2542 : 49) ได้กลา่ วถึงการต้งั รับลกู เสิรฟ์ ไว้ดงั นี้ ปัจจุบนั มีวธิ ีการ ยนื รบั ลกู เสริ ฟ์ โดยใชต้ วั รบั อสิ ระ (Libero) เปน็ ตวั รบั ทงั้ นเ้ี พราะตวั รบั อสิ ระนแี้ ตล่ ะทมี จะเลอื กผเู้ ลน่ ทม่ี คี วามสามารถพเิ ศษในการรบั ดงั นนั้ เพอ่ื ใหต้ วั เลน่ อสิ ระลงไปรบั ลกู เสริ ฟ์ นนั้ ผฝู้ กึ สอนจะเปลยี่ นตวั กับผ้เู ลน่ ในต�ำแหนง่ แดนหลังและรปู แบบต่างๆ ที่ไดก้ ลา่ วมาแล้ว โดยตอ้ งพจิ ารณาวา่ แบบใดเป็นแบบ ที่เหมาะสมกบั ทีมของตนเองมากท่ีสดุ การเลือกตัวรับอิสระของทีมมีความจ�ำเป็นและส�ำคัญเป็นอย่างมาก เพราะตัวรับอิสระน้ี จะสามารถเปลีย่ นสถานการณจ์ ากการต้ังรบั เป็นการเปิดเกมรุกได้ ดงั นน้ั ผู้ฝกึ สอนจงึ ควรเลือกหา ตัวรบั อิสระที่มคี ุณสมบตั ดิ งั น้ี • เป็นผู้เล่นท่ีเพอื่ นรว่ มทีมยอมรับ • มคี วามสามารถรับลกู ได้อยา่ งดี • มีความคล่องแคล่ววอ่ งไวสูง สามารถรบั ลกู ไดท้ ุกลักษณะ • มีความสามารถในการอ่านเกมรุกของคู่ต่อสู้ได้อย่างดี แต่อย่างไรก็ตามรูปแบบและ พื้นฐานการรับลกู เสริ ์ฟข้นึ อยู่กับองค์ประกอบหลายอยา่ ง • พื้นท่ๆี รับผดิ ชอบ • วิธกี ารรบั จะตอ้ งขึ้นอยู่กบั 2.1 ลกั ษณะการเคลือ่ นที่ของตัวเซต 2.2 เป้าหมายของการรับ 2.3 ตัวผู้เสริ ์ฟ • รูปแบบของการเคลอื่ นไหว • บริเวณพนื้ ท่ที ่ีซอ้ นกัน • การควบคุมพ้นื ที่ • พนื้ ท่ีๆ เสริ ฟ์ ยาก เก่ียวกับระบบพ้ืนฐานในการเล่นแบบต่างๆ เช่น ระบบ 3-3, 4-2, หรือ 6-2 ผู้ฝึกสอน จะต้องระมัดระวังเกี่ยวกับระบบการต้ังรับ เพื่อให้เกิดการได้เปรียบให้มากท่ีสุด แต่หลักส�ำคัญคือ จะตอ้ งรบั ลูกบอลแล้วส่งไปท่บี รเิ วณระดับสูงสุดของตาขา่ ย ในการรับลูกเสิร์ฟจะมีการสับเปล่ียนต�ำแหน่งกัน ทั้งนี้เพ่ือเหตุผลต่างๆ ในการรุกต่อไป แต่การสบั เปลี่ยนต�ำแหน่งนน้ั จะตอ้ งพจิ ารณาถงึ • พ้นื ทีเ่ ป้าหมายในการรบั ลูกเสริ ฟ์ • รูปแบบและเป้าหมายในการรกุ • พิจารณาถึงผเู้ ล่นท่ีถนดั มือขวากับมอื ซ้าย • ตวั เซต 1 คน หรอื 2 คน คู่มอื ผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล T-Certificate 197

• ระดบั ความสามารถของทีม • ระดับความสามารถของการรุกพเิ ศษ • ช่วงระยะของลกู บอลทีม่ ผี ลต่อการสบั เปลี่ยนต�ำแหน่ง หลักการยนื รบั ลกู เสิรฟ์ อุทัย สงวนพงศ์ และสมบัติ คุณามาศปกรณ์ กล่าวถึงหลักการรับลูกเสิร์ฟ นอกจาก มีท่าเตรียมพร้อมที่ถูกต้องแล้ว ยังมีอีกส่ิงหน่ึงคือ มุมการยืนของผู้เล่นในสนามที่เก่ียวกับ มุมตกกระทบกบั มมุ สะท้อน เพ่ือให้มุมรบั ลูกแรกส่งไปถึงคนเซตไดด้ จี งึ ควรยืนดังน้ี • ผู้เล่นท่ียืนด้านซ้ายของสนามให้ก้าวเท้าซ้ายเฉียงไปข้างหน้า หัวไหล่ซ้ายหันไปทาง เสาตาขา่ ยดา้ นซ้ายมือ • ผู้เล่นที่ยืนด้านขวาของสนามให้ก้าวเท้าขวาเฉียงไปข้างหน้า หัวไหล่ขวาหันไปทาง เสาตาข่ายดา้ นขวามอื • ผเู้ ลน่ ยนื กลางสนามใหย้ ืนแยกเทา้ ปลายเท้าทัง้ สองเสมอกนั แสดงลกั ษณะพน้ื ทเ่ี ส้นทบึ เปน็ บริเวณทก่ี ารเสริ ฟ์ ลกู ลงบรเิ วณนัน้ ไดน้ ้อย การรบั บอลเสริ ฟ์ (Service Reception) ชาญฤทธ์ิ วงษ์ประเสริฐ (ม.ป.ป. : 31) ได้กล่าวถึงการรับบอลเสริ ์ฟไวด้ งั นี้ 1. ท่าพ้นื ฐานในการรบั บอลเสิร์ฟ เมอ่ื เตรยี มรับบอลเสริ ฟ์ ตอ้ งเคลอื่ นทไี่ ปใหต้ รงบอลอยา่ งรวดเรว็ ตาจอ้ งจบั ทบ่ี อล รอจนบอล มาใกล้พอสมควรจึงใชแ้ ขนรบั บอลออกไป แสดงลักษณะทา่ พน้ื ฐานในการรบั บอลเสิรฟ์ 198 คมู่ ือผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล T-Certificate

2. การรับบอลเสิร์ฟขณะเคล่ือนท่ีไปข้างหน้า เคล่ือนท่ี 199 ไปอยู่ตรงบอลอย่างรวดเร็ว ตาจับอยู่ท่ีบอล รอจนบอลเข้ามาใกล้ จึงควบคุมโดยการกดข้อมือลง เหยียดข้อศอก แล้วยกข้ึนรับบอล ตอ้ งมองทบ่ี อลจนกว่าบอลจะกระทบแขน แสดงลกั ษณะการรบั บอลเสริ ฟ์ ขณะเคลื่อนทไ่ี ปข้างหน้า 3. การรับบอลเสิร์ฟโดยก้าวเท้าไปด้านข้าง ถ้าบอลออกมา ดา้ นขา้ งล�ำ ตวั ใหก้ า้ วเทา้ ไปดา้ นขา้ งจนบอลตรงล�ำ ตวั และจงึ รบั บอล แสดงลกั ษณะการรบั บอลเสิร์ฟโดยกา้ วเท้าไปด้านขา้ ง 4. การรับบอลเสิร์ฟในระดับสูง ถ้าบอลลอยมาสูงกว่า ท่ีคาดเอาไว้ ตรงหน้าอกต้องเหยียดและยกศอกขึ้นเพ่ือรับบอล และปอ้ งกนั ไมใ่ ห้บอลกระทบหน้าอก แสดงลกั ษณะการรับบอลเสิร์ฟในระดบั สงู 5. การย่อตัวลงต�่ำเพ่ือรับบอลเสิร์ฟ เมื่อบอลลอยมา ในระดับต่�ำด้านหน้าของล�ำตัว ผู้เล่นจะต้องงอหัวเข่าย่อตัวน่ังลง ใหต้ ำ่� ทส่ี ดุ รอจนบอลลอยตำ�่ ลงมาใกลแ้ ขน สายตาจอ้ งจบั ทบ่ี อลตลอด เวลาจนบอลอยใู่ นระยะหา่ งจากแขนพอเพยี งทจี่ ะควบคมุ ทศิ ทางและ ระยะทางไดด้ ี (ประมาณ 1 ฟตุ ) จงึ เหวย่ี งแขนขนึ้ รบั บอลออกไป แสดงลักษณะการยอ่ ตัวลงตำ�่ เพ่ือรับบอลเสริ ฟ์ ค่มู อื ผ้ฝู ึกสอนกฬี าวอลเลย์บอล T-Certificate

6. การรับบอลเสิร์ฟด้านข้างล�ำตัว ถ้าผู้เล่นไม่สามารถ เคล่ือนที่ไปรับบอลเสิร์ฟ โดยให้บอลตรงด้านหน้าล�ำตัวได้ทัน บอลจะลอยผ่านด้านข้างล�ำตัว ผู้เล่นจะต้องรับบอลโดยเหวี่ยงแขน เปน็ แนวทแยงเยื้องไปข้างหนา้ เพ่ือรบั บอลใหล้ อยกลับไปยังตวั เซต แสดงลกั ษณะการรับบอลเสิร์ฟด้านข้างล�ำ ตัว 7. การรับบอลเสิร์ฟด้านข้างล�ำตัว ผู้เล่นรับบอลเสิร์ฟ ทางดา้ นซา้ ยโดยเหวยี่ งตวั ไปทางขวาและควรกา้ วเทา้ ซา้ ยไปหนา้ เทา้ ขวา 1 กา้ ว เพอ่ื หน้าจะไดห้ ันเขา้ หาตัวเซต แสดงลกั ษณะการรบั บอลเสิรฟ์ ด้านข้างล�ำ ตวั 8. การรบั บอลเสริ ฟ์ ดา้ นขา้ งล�ำตวั ในขณะเคลอื่ นทไี่ ปดา้ นขา้ ง จะเหน็ ไดอ้ ยา่ งชดั เจนวา่ ผเู้ ลน่ รบั บอลเสริ ฟ์ ดา้ นขา้ งล�ำตวั โดยกา้ วเทา้ ไปด้านข้างเป็นเส้นทแยงมุม 45 องศา ถ้าก้าวเท้าไปด้านข้างตรงๆ บอลจะลอยออกไปนอกสนาม เม่อื เหว่ียงแขนรับบอล แทนทจ่ี ะลอย กลบั ไปหาตวั เซตดงั นนั้ การกา้ วเทา้ และวางแขนดกั บอลเปน็ แนวทแยง มุม 45 องศา จึงเป็นเรื่องท่ีจ�ำเป็นในการรับบอลเสิร์ฟที่ลอยมายัง ดา้ นข้างล�ำตัว เพราะเปน็ มมุ ท่จี ะท�ำให้ทิศทางของบอล ลอยกลบั ไปยงั ตวั เซตที่รออยบู่ ริเวณตาข่ายได้ แสดงลกั ษณะการรบั บอลเสริ ์ฟดา้ นข้างลำ�ตัว 200 คู่มอื ผู้ฝกึ สอนกีฬาวอลเลย์บอล T-Certificate

การพิจารณาการรับเสริ ์ฟขึ้นอยูก่ บั ลกั ษณะและความสามารถของผู้เสิรฟ์ ตามรปู จุดตกของบอลใกล,้ กลางสนาม, ไกลทา้ ยสนาม และออกนอกสนาม (ลกู บอลข้ามหวั ไหล่ ผู้เล่นทา้ ยสนามหา่ งจากสนามประมาณ 1 เมตร) การเสิรฟ์ แบบไกล (Deep service) การพิจารณาการรับเสิร์ฟควรที่จะพิจารณาลักษณะการเสิร์ฟและความสามารถของ ผเู้ สริ ฟ์ วา่ ไดท้ �ำการเสริ ฟ์ แบบใด จดุ ตกของบอลอยใู่ กล้ ไกล ความเรว็ ของลกู บอลเรว็ หรอื ชา้ ดงั รปู ทศิ การเสิรฟ์ ผ้เู ล่นทั้ง 5 คน จะยืนอยูบ่ รเิ วณกลางสนามจนถึงทา้ ยสนาม การรบั เสิร์ฟแบบใกล้ (Short or Long Service) การพิจารณาการรับเสิร์ฟควรที่จะพิจารณาลักษณะการเสิร์ฟว่าได้ท�ำการเสิร์ฟแบบใด จดุ ตกของบอลอยู่ไกล้ ไกล ควาวเรว็ ของลกู บอลเร็วหรอื ชา้ ดังรปู ทิศการเสิร์ฟ ผเู้ ลน่ ทั้ง 5 คน จะยนื อยบู่ รเิ วณหนา้ เสน้ เขตรกุ จนถงึ กลางสนาม 201 คู่มือผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลย์บอล T-Certificate

รูปแบบการรกุ ของทมี การรุกเป็นการเล่นที่คาดหวังท่ีจะท�ำคะแนน ส่วนมากจะเก่ียวข้องกับการตบบอลไปยัง ฝา่ ยตรงข้าม เพือ่ ใหไ้ ด้คะแนนตามกฎ กติกา ในการรุกด้วยการตบนน้ั มหี ลายรูปแบบดว้ ยกัน ทง้ั น้ี ขน้ึ อยกู่ บั ระดบั ความสามารถของทมี สว่ นมากส�ำหรบั เดก็ ทเี่ พงิ่ เรม่ิ หดั เลน่ ใหมๆ่ มกั จะมรี ปู แบบทงี่ า่ ยๆ ไม่สลบั ซับซ้อนมากนัก ตัวอยา่ งการตบบอลสงู ท่ตี วั เซตส่งมาใหใ้ นต�ำแหนง่ 4, 3, 2 (ซ้าย, กลาง, ขวา) การหยอดบอล (Tip ball) (Soft Spikes) ส�ำหรบั การตบบอลแบบเบาหรอื การหยอดบอลแลว้ นน้ั สว่ นใหญจ่ ะกระท�ำกต็ อ่ เมอ่ื การรบั บอล ให้ตัวเซตไม่ดีหรือตัวเซตส่งบอลให้ตัวตบไม่ดี แต่หากทีมที่มีเทคนิคการเล่นท่ีดีอาจจะใช้เทคนิค การหยอดนี้ เพ่อื น�ำบอลลงสพู่ ้ืนทว่ี า่ งของฝ่ายตรงขา้ ม (Weak Area) ท�ำใหไ้ ดค้ ะแนน อาจจะเห็น การเลน่ ลักษณะนม้ี ากในการแขง่ ขนั กีฬาวอลเลย์บอลชายหาด ในทน่ี จี้ ะกลา่ วเฉพาะประเภทในรม่ ดงั รปู ใชใ้ นกรณีที่ตวั เซตอย่ใู นแดนหลงั ต�ำแหนง่ ท่ี 1 (หลังดา้ นขวา) รูปแบบของการรบั บอลตบ การรับตบเป็นทักษะที่ส�ำคัญอีกทักษะหน่ึงในการเล่นวอลเลย์บอลเป็นทีม ซึ่งเป็นทักษะ ทป่ี อ้ งกนั การเสยี คะแนนใหค้ ตู่ อ่ สู้ และสว่ นใหญท่ กั ษะนจ้ี ะอยใู่ นกระบวนการการท�ำคะแนน (Points Phase) ซ่ึงเร่ิมจากการเสิร์ฟ-สกัดก้ัน-รับตบ-เตรียมตัวเข้าสู่การรุกกลับ (Counter Attack) เซตบอล- ตบบอล-รองบอล 202 คมู่ ือผฝู้ ึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล T-Certificate

หากกระบวนการท�ำคะแนนน้มี ปี ระสิทธิภาพ ก็จะสามารถไดแ้ ตม้ จากการเสิรฟ์ แตห่ าก การเสิร์ฟยังไม่ส�ำเร็จส่ิงท่ีจะต้องท�ำก็คือการท�ำการสกัดก้ัน ซ่ึงการสกัดก้ันนี้เองจะมีความสัมพันธ์ เกี่ยวข้องกับรูปแบบการยืนรับตบ เพื่อรับบอลและควบคุมบอลได้ง่ายจนสามารถท�ำการรุกกลับ ได้อย่างมีประสิทธิภาพต่อไป ในการรับตบน้ันนักกีฬาทุกคนในทีมจะต้องท�ำงานเก่ียวข้องกับการเล่น ดงั ตอ่ ไปนี้ • การสกัดกนั้ • การรบั บอลหยอด • การรับบอลตบไกลหลงั ตัวสกัดกัน้ หรือการรับบอลหยอด (C การรบั บอลตบไกลหลงั ตวั สกดั ก้นั หรือการรับบอลหยอด) รปู แบบการสกัดกั้นและรบั ตบ 3 แบบ โดยการตบบอลจากต�ำแหน่ง 4, 3, 2 คน ตัวอยา่ งการรับตบโดยมกี ารสกัดกั้น 2 คน ในการตบบอลที่ต�ำแหนง่ 4 การรบั ตบโดยการสกัดกัน้ 2 คน กับการตบบอลที่ต�ำแหน่ง 3 (กลางหนา้ ) และต�ำแหน่ง 2 (หน้าขวา) คู่มอื ผูฝ้ กึ สอนกีฬาวอลเลย์บอล T-Certificate 203

แบบการเข้ารองบอลจากการตบของฝา่ ยตนเอง ในขณะที่ผู้เล่นฝ่ายตนเองคนใดว่ิงเข้ากระโดดตบลูก เล่นคนอื่นๆ ทุกคนต้องช่วยกัน เคลอื่ นไหวเขา้ ไปเตรยี มพรอ้ มทจ่ี ะรองรบั บอลปะทะมอื ผสู้ กดั กนั้ ฝา่ ยตรงขา้ มแลว้ กระดอนกลบั มา เขา้ ตบต�ำ แหนง่ หนา้ -ซา้ ย เขา้ ตบต�ำ แหนง่ กลางหนา้ เขา้ ตบต�ำ แหนง่ หนา้ -ขวา 43 43 2 3 2 6 6 6 41 52 51 15 1 การรองบอลแบบ 3 : 2 มีผรู้ องรับบอลระยะใกล้ 3 คน ระยะไกล 3 คน เขา้ ตบต�ำ แหนง่ หนา้ -ซา้ ย เขา้ ตบต�ำ แหนง่ กลางหนา้ เขา้ ตบต�ำ แหนง่ หนา้ -ขวา 32 4 2 3 3 42 41 5 56 5 6 1 1 6 การรองบอลแบบ 2 : 3 มีผู้รองรบั บอลระยะใกล้ 2 คน ระยะไกล 3 คน • = ต�ำแหน่งของคน*/ตบ 204 คมู่ อื ผูฝ้ ึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล T-Certificate

เกมน�ำทางเขา้ สู่การเล่นทีม เนตบอลเกม (เกมขวา้ งและจบั บอล) เร่ิมเล่นเกมโดยขว้างบอลข้ามตาข่ายไปยังฝ่ายตรงข้าม ฝ่ายตรงข้ามขว้างบอลกลับหลัง จากจับบอล 1 ครง้ั และใชท้ กั ษะวอลเลยบ์ อล 1 คร้งั จงึ ขา้ มบอลกลบั ไปยงั ฝา่ ยตรงข้าม ตามรปู การนำ� ทางเขา้ สูก่ ารเล่นเกม วอลเลย์เทนนสิ ใช้สนาม 4-6 เมตร ความสูงของตาข่าย 2 เมตร เร่มิ เลน่ เกมโดยส่งบอล ข้ามตาข่ายไปฝ่ายตรงข้ามโดยใช้ทักษะการเล่นลูกสองมือบน ให้ลูกบอลกระทบพื้น 1 คร้ังก่อน แล้วจึงเล่นลูกด้วยทักษะการเล่นลูกสองมือบนหรือสองมือล่าง เมื่อเล่นลูกแล้วจึงว่ิงไปอ้อมหลัง เพ่อื นรว่ มทมี ตามรปู คู่มือผฝู้ กึ สอนกฬี าวอลเลยบ์ อล T-Certificate 205

บรรณานกุ รม ชนินทร์ ยุกตะนันทน์. คู่มือการเรียนการสอนวอลเลย์บอลระดับมัธยมศึกษา. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์ การศาสนา, 2532. ชาญฤทธ์ิ วงษป์ ระเสรฐิ . แบบฝกึ ทกั ษะการเลน่ วอลเลยบ์ อล. กรงุ เทพฯ : สมาคมวอลเลยบ์ อล, ม.ป.ป ทรงศักด์ิ เจรญิ พงศ์. คู่มอื การเล่นวอลเลย์บอล. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์อักษรไทย, 2533. ธรรมนญู ทองสงฆ์ และเดชา เกยี รติศริ .ิ คมู่ อื ฝึกวอลเลยบ์ อลขนั้ พื้นฐาน. กรงุ เทพฯ โรงพมิ พ์พฆิ เนศ, 2526 ปราโมทย์ พงษ์ไชย และคณะ. คู่มือการสอนวอลเลย์บอล. สุพรรณบุรี : วิทยาลัยพลศึกษา จงั หวัดสุพรรณบุรี, ม.ป.ป. ปรชี า วทุ ธิเสน. วอลเลยบ์ อล 80. กรุงเทพฯ : ภาควชิ าพลศกึ ษา คณะพลศกึ ษา มหาวทิ ยาลัย ศรีนครนิ ทรวโิ รฒ พลศึกษา, 2523. ปญั จะ จิตโสภ.ี ตำ�ราและกติกาวอลเลยบ์ อล. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พเ์ ลศิ ศิลป,์ 2526. พยงุ ศรี ปราณติ พลตรงั . เอกสารประกอบการสอน วิชาวอลเลย์บอล. เชียงใหม่ : วิทยาลยั พลศกึ ษา จังหวดั เชยี งใหม,่ 2540 พรสวรรค์ สระภักด์ิ. การฝึกและการจัดการกีฬาวอลเลย์บอล. ชุมพร : วิทยาลัยพลศึกษา จงั หวัดชมุ พร. พลศกึ ษา, กรม. ประวตั ิการศกึ ษา. กรุงเทพฯ : ฝา่ ยวิชาการ กองกีฬา กรมพลศกึ ษา, 2534. วีระพงษ์ บางทำ�ไม้. วอลเลย์บอลข้ันพ้ืนฐาน. องค์การส่งเสริมกีฬาแห่งประเทศไทย : โรงพิมพ์ เอช-เอน, 2527. ศรเี กษม อนุ่ ประดษิ ฐ์ และคณะ. วอลเลยบ์ อล. สุพรรณบุรี : วทิ ยาลยั พลศกึ ษา จงั หวดั สพุ รรณบุรี, 2532. ศึกษาธิการ, กระทรวง. หนังสืออ่านเพิ่มเติมพลศึกษาวอลเลย์บอล ช้ันมัธยมศึกษาตอนต้น. กรงุ เทพฯ : โรงพมิ พอ์ รุณการพิมพ์, 2529. สเุ นต นวกจิ กุล. การสรา้ งสมรรถภาพทางกาย. กรงุ เทพฯ : โรงพิมพ์ไทยวัฒนาพานชิ , 2524. เสง่ยี ม พรหมปัญพงศ์ และสุชาติ ทวีพรปฐมกุล. หนังสือค่มู ือการพลานามัย 5 (พ.305 วอลเลย์บอล). กรุงเทพฯ : โรงพมิ พ์ไทยวัฒนาพานชิ , 2537. อาภรณ์ ธรรมนยิ ม. วอลเลยบ์ อลข้ันพื้นฐาน. กรงุ เทพฯ : ภาควิชาพลานามัย คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลยั รามค�ำ แหง, 2530. อุทัย สงวนพงศ์ และสมบัติ คุณามาศปกรณ์. คู่มือการฝึกกีฬาบอลข้ันพ้ืนฐาน. กรุงเทพฯ : โรงพมิ พอ์ าร์ตโปรเกรต, 2543. การกีฬาแห่งประเทศไทย. คู่มือประกอบหลักสูตรผู้ฝึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล. ระดับชาติขั้นต้น. กรุงเทพฯ : กองพัฒนาบุคลากร สำ�นกั พัฒนาบุคลากรกีฬา. โรงพมิ พอ์ าร์ตโปรเกรต, 2547. Federation International. De Volleyball Caoch Digest Lausan Snitzerland. 1997. 206 คูม่ อื ผู้ฝกึ สอนกฬี าวอลเลย์บอล T-Certificate

คณะกรรมการจัดทำ�คู่มอื ผ้ฝู ึกสอน กฬี าวอลเลยบ์ อล T-Certificate ที่ปรกึ ษา อธบิ ดกี รมพลศึกษา รองอธิบดีกรมพลศึกษา นางแสงจนั ทร ์ วรสมุ นั ต์ รองอธบิ ดกี รมพลศึกษา นายพฒั นาชาต ิ กฤดบิ วร นายชลติ เขียวพุ่มพวง คณะผจู้ ัดท�ำ ประธานกรรมการ รองประธานกรรมการ นางแสงจันทร ์ วรสุมนั ต ์ กรรมการ นายสิทธิศักด์ิ ด�ำรงสกุล กรรมการ นายสมพร โสตถสิ ุพร กรรมการ ร.ท.อนสุ รณ์ บัณฑิต กรรมการ น.อ.ชูเกียรต ิ ไทยใหญ่ กรรมการ นายสมโภชน์ ยิม้ พลอย นายนิทศั น์ ปฐมภาคย ์ ผูเ้ รยี บเรยี ง ผอู้ �ำนวยการสถาบนั พฒั นาบคุ ลากรการพลศกึ ษาและการกฬี า ผูฝ้ กึ สอนกีฬาวอลเลย์บอลสมาคมฯ นางสพุ ิทย ์ วรี ะใจ ผฝู้ ึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อลสมาคมฯ นายสมพร โสตถิสุพร ผ้ฝู ึกสอนกฬี าวอลเลย์บอลสมาคมฯ ร.ท.อนุสรณ์ บัณฑติ ผฝู้ ึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อลสมาคมฯ น.อ.ชเู กียรต ิ ไทยใหญ ่ หัวหนา้ กลมุ่ วิชาการและมาตรฐานวิชาชีพ ร.ท.จักรสวุ รรณ โตเจริญ นางบงกชรัตน ์ โมลี คู่มอื ผ้ฝู ึกสอนกีฬาวอลเลยบ์ อล T-Certificate 207

ชอ่ื หนงั สอื ค่มู อื ผฝู้ ึกสอนกีฬาวอลเลย์บอล T-Certificate ปที ี่พิมพ์ 2555 จ�ำ นวน 1,000 เลม่ ออกแบบ นายเกียรติศักดิ์ บุตรศาสตร์ บริษทั สามเจริญพาณิชย์ (กรงุ เทพ) จำ�กดั 248/47 ถนนจรญั สนิทวงศ์ แขวงบางอ้อ เขตบางพลัด กรุงเทพฯ 10700 โทรศพั ท์ 0 2424 1963, 0 2424 5600 โทรสาร 0 2435 2794 พมิ พท์ ่ ี สำ�นกั งานกิจการโรงพมิ พ์ องค์การสงเคราะห์ทหารผ่านศึก ในพระบรมราชปู ถัมภ์ 2/9 ซอยกรุงเทพฯ-นนทบุรี 31 เขตบางซอื่ กรงุ เทพฯ 10800 โทรศพั ท ์ 0 2910 7001-2 โทรสาร 0 2585 6466 208 คู่มอื ผู้ฝึกสอนกฬี าวอลเลยบ์ อล T-Certificate