สะเดา

เอกสารเผยแพร : สว นปลกู ปา ภาคเอกชน สํานกั สง เสรมิ การปลกู ปา กรมปา ไม สะเดา Azadirachta indica A.Juss. var. Siamensis Valeton ลกั ษณะทั่วไป สะเดา มีชอ่ื ทางการคา วา Neem, Nim, Margosa, Yepa, Tamaka เปนไมข นาดกลางถงึ ขนาดใหญ ขึ้นไดดีทุกสภาพพื้นที่โดยเฉพาะที่ดิน ดอนน้ําไมทวม อากาศรอ นชน้ื อณุ หภมู สิ งู ถงึ 44 0c ทร่ี ะดับความสงู 50-1,000 เมตร จากระดบั น้ํา ทะเลปรมิ าณน้ําฝน เฉลย่ี ประมาณ 450-1,150 มม./ป เจริญเติบโตเร็ว ปญหาเกี่ยวกับโรคและแมลง ทําอันตรายมนี อ ย เรม่ิ ใหเ มลด็ เมอ่ื อายปุ ระมาณ 5 ป 1 กก. จะมเี มลด็ ประมาณ 4,000 เมลด็ ตน หนึ่งๆ จะใหเ มลด็ เฉลย่ี ประมาณ 50 กก. เมลด็ จะมี น้าํ มนั ประมาณ 45% ของน้ําหนกั เมลด็ ไมส ามารถ เก็บไวไ ดน านเพราะสญู เสยี การงอกเรว็ มาก การเตรยี มกลา ไม กอนเพาะเมล็ดควรนําผลท่ีไดจากการเก็บ จากกิ่ง หรือรวงหลนตามโคนตนมาขยํากับทรายและ ลางน้ําเพ่ือใหเน้ือเย่ือหุมเมล็ดหลุดออกเสียกอนแลว นําไปเพาะหรือผึ่งในที่รมใหแหง อาจเพาะเมลด็ ลงใน ถุงพลาสติก หรอื แปลงเพาะซง่ึ เตรยี มไวม ขี นาดกวา ง 0.75-1 เมตร ความยาวแลวแตงสภาพพื้นที่ โดย หวานเมล็ดใหกระจายทั่วแปลงกลบดินหนาประมาณ 0.5 ซม. ชน้ั บนคลมุ ดว ยฟางบาง ๆ หลังจากหวาน เมลด็ รดน้ําเชาเย็น 5-7 วัน เมลด็ จะเรม่ิ งอก ซึ่ง การเพาะเมล็ดในแปลงเพาะหากยายชํากลา ไมไ มท นั ก็สามารถปลอ ยใหก ลา ไมไ มท นั กส็ ามารถปลอ ยให กลาไมโ ตคา งปไ ดป ต อ มากถ็ อนกลา ตบแตง ให

สะเดา 2 มีลักษณะคลายเหงา ชําในถงุ พลาสตกิ ได หรือ พ้ืนท่ีใดมีฝนตกดีก็สามารถถอนยายปลูกแบบ ไมมีดินตดิ รากได โดยเปอรเ ซน็ ตก ารรอดตายก็ ไมแตกตางจากกลาไมในถุงพลาสติกมากนัก ขนาดกลาไมท่ียายชําลงในถุงพลาสติกยายได ต้ังแตรากเริ่มปริ และแทงยอดออนจนถึงกลา ใหญสําหรบั กลา ขนาดเลก็ ควรยา ยชําเมอ่ื มใี บจรงิ ไมต ่ํากวา 2 คู กลา ไมท เ่ี หมาะสมในการยา ยปลกู ควร สูงประมาณ 8-12 นว้ิ อายปุ ระมาณ 4-5 เดอื น การเตรยี มพน้ื ทป่ี ลกู การเตรียมพื้นที่จะกระทําตามความเหมาะสมของพื้นที่ โดยการใชรถแทรกเตอรไถพรวนกอน ปลูกและเกบ็ รบิ สมุ เผาในชว งฤดรู อ น แลว ปก หลกั ทม่ี ขี นาดพอสงั เกตไดก ําหนดระยะปลกู เพื่อใชหมายที่ ปลูก ตรวจสอบการรอดตายของไมท ป่ี ลกู การปลกู ตรวจสอบการรอดตายของไมท ป่ี ลกู การปลกู ซอ นใน ภายหลังและความสวยงามเปน ระเบยี บในการปลกู สว นการขดุ หลมุ ทเ่ี หมาะสมคอื กวาง X ยาว X ลกึ ขนาด 25 X 25 X 25 ซม. ระยะปลกู สามารถใชต ง้ั แต 2 X 4 หรือ 4 X 4 เมตร ตามความเหมาะสม และวตั ถปุ ระสงค การปลกู การปลกู ควรใชก ลา อายปุ ระมาณ 4-5 เดอื น สูง ประมาณ 8-12 นว้ิ และถา ไดก ลา ไมใ นถงุ พลาสตกิ คา ง ปก็ยิ่งดีโดยทําการตัดรากและยอดแลว รดน้ําใหชุมเพื่อให แตกรากข้ึนมาใหม เมอ่ื ฝนตกหนกั กย็ า ยปลกู ในวนั รงุ ขน้ึ กลาสะเดาจะเจริญเติบโตอยางรวดเร็วกวากลาไมท่ี เตรียมในปน น้ั ฉกี ถงุ พลาสตกิ ออกวางกลา ตรงกลางหลมุ กลบดินและกดรอบๆ โคนตนใหแนน ระดบั ดนิ ทก่ี ลบ ควรใหเปน แอง ลกึ กวาระดบั รอบประมาณ 1 กวา มอื เพื่อ รอรับน้ําฝนเลย้ี งตน ไมต อ ไป การบํารงุ รกั ษา 1. กําจัดวัชพืช ไมส ะเดาตอ งการแสงมากแมว า กลาไมสะเดาจะมีความสามารถแกงแยงกับพวกวัชพืชได ดีก็ตาม แตในปแรกก็จําเปน ตอ งเอาใจใสด า นวชั พชื ให เมื่อมีวัชพืชเบียดบัง แยง แสงและอาหารจากตน ไม 2. การใสป ุยสําหรบั พน้ื ทท่ี ค่ี วามอดุ มสมบรู ณต ่ํา เมื่อกลาไมที่ปลูกตั้งตัวไดแลว ควรเรง การเจรญิ เตบิ โต ดว ยการใสป ุย สูตร 15-15-15 หรือ 20-20-20 ประมาณตน ละ 1 ชอนกาแฟ โดยการพรวนดนิ รอบ ๆ โคนตน แลว โรยปยุ ตาม

สะเดา 3 3. การลิดก่ิง ปกตเิ มอ่ื สะเดาสงู ประมาณ 1 เมตรขน้ึ ไป จะเรม่ิ แตกกง่ิ กา นเปน พมุ หากตองการ ใหมีลําตน เปลาตรง ใหป ระโยชนใ นการแปรรปู ไดม ากขน้ึ จงึ ควรหมน่ั ลดิ กง่ิ อยา งสม่ําเสมอ และอาจนํา กงิ่ มาทาํ ฟน ได 4. การตัดสางขยายระยะ เมอ่ื ตน ไมม เี รอื นยอดเบยี ดชดิ กนั มกี ารแกง แยงกนั อตั ราการเจรญิ เติบโตลดลง ควรตัดสางออกมาใหป ระโยชนใ นรปู ของไมข นาดเลก็ ไดก อ น อาจตดั ออกแถวเวน แถว หรือ เลือกตัดเปน ตนๆ ตอของตน ทต่ี ดั ออกจะแตกหนอ ตอ ไป 5. การปองกันไฟ สะเดาเปน ไมท นไฟ หากไฟไหมรุนแรง ตน เดมิ อาจตาย แตก็จะแตกหนอใหม จึงเปนสาเหตุใหการเจริญเติบโตชะงักงัน และทําใหเกิดแผลตามลําตน จึงควรทําแนวกันไฟกวาง ประมาณ 6-8 เมตร รอบแปลงปลกู หลงั สะเดาเจรญิ เตบิ โตมเี รอื นยอดชดิ ตดิ กนั ปกคลมุ พน้ื ทป่ี รมิ าณ วัชพืชจะนอยลงปญหาเรื่องไฟก็จะหมดไปดวย ประโยชน เน้ือไมใชกอสรา งบา นเรอื น เฟอรน เิ จอรเ ปลอื กราก เปลอื กตน และผลออ น เปน ยาเจรญิ อาหาร แกไขม าเลเรีย เปลือกรากเปน ยาสมานแผล แกไข ใบ เมลด็ เปน ยาฆา แมลง ฆา เชอ้ื ใบออ นและดอกเปน อาหารเปนยาเจริญอาหารและชวยยอยอาหาร ดอกแกพิษเลือดกําเดา บํารงุ ธาตุ ผลแกโรคหัวใจ กระพี้ แกน้ําดีพกิ าร แกนแกคลื่นเหียนอาเจียน รากแกลม เสมหะทแ่ี นน ในอกและจกุ คอ ยางดับพิษรอน เปลอื กรากแกวแกไข ทําใหอาเจียน แกโรคผิวหนัง ยอดออ นใชถ า ยพยาธ์ิ แกริดสีดวงและปสสาวะพิการ เมล็ดสามารถสกดั น้ํามนั เปน สารยับยัง้ การเจรญิ เติบโตแพรพันธแุ มลง จดั ทาํ เอกสารอิเล็กทรอนิกสโดย : สาํ นกั สง เสรมิ และฝก อบรม มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร