ข้อแนะนำในการใช้วัคซีนเกี่ยวกับภาวะภูมิแพ้

ศูนยผลิตชีวภัณฑ กองผลิตชีวภัณฑ กรมปศสุ ตั ว อ.ปากชอ ง จ.นครราชสีมา จัดโฮมเพจโดย :สํานักบริการคอมพวิ เตอรม หาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร จดั ทาํ เอกสารเผยแพร : สํานกั สงเสรมิ และฝก อบรม มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร ภาวะภูมิแพ อาจเกดิ ขึ้นไดหลงั จากการใชสารชีวภัณฑ (Anaphylactic Reaction may occur following the use of any Biologics) ภาวะภูมิแพเกิดจากปฎิกิริยาระหวางแอนติเยน และแอนตบิ อด้ี โดยเฉพาะอมิ มวิ โนโกลบลู นิ อี (Immunoglobulin E= LgE) ในเซลลข องรา งกายทเ่ี รยี กวา MAST CELL หรือ BASOPHILS สารบญั ปฏิกิริยาทเ่ี กดิ ขน้ึ หลงั จากเซลถูกกระตนุ ดว ยแอนตเิ ยน องคประกอบทส่ี ําคญั ทท่ี ําใหเ กดิ ภาวะภมู แิ พ การรกั ษาภาวะภมู แิ พว คั ซนี คําแนะนาํ การใชว คั ซนี อาหารสตั วแ พว คั ซนี

ขอ แนะนาํ ในการใชวัคซีนเกี่ยวกับภาวะภูมิแพ 2 ปฏกิ ริ ยิ าที่เกิดขึ้นหลังจากเซลถกู กระตุนดวยแอนติเยน เซลลจะหลง่ั สารเคมชี นดิ ตา งๆ ทม่ี ผี ลตอ รา งกาย ดงั น้ี 1. HISTAMINE มผี ลตอ รา งกายคอื - กลา มเนอ้ื เรยี บหดตวั - เพม่ิ การขบั Mucous ของหลอดลม, ตอ มนา้ํ ตาและตอ มนา้ํ ลาย - เพิ่ม Permeability ของเสน เลอื ด 2. SEROTONIN มผี ลตอ รา งกายคอื - กลา มเนอ้ื เรยี บหดตวั - หลอดเลอื ดเกรง็ ตวั (Spasm) 3. EOSINOPHIL CHEMOTACTIC FACTOR OF ANAPHYLAXIS (ECF-A) มผี ลตอ รา งกายคอื -ทําให EOSINOPHIL มารวมตวั กนั บรเิ วณทฉ่ี ดี 4. PLATELET ACTIVATING FACTOR - ทาํ ให Blood platelet มารวมตวั กนั และปลอ ยสาร Serotomin 5. OTHER BIOLOGICAL ACTIVE FACTORS ไดแก 5.1 Neutrophil Chemotactic Factor (NCF-A) Neutrophil Immobilizition Factor ทาํ ให Neutrophil มารวมตวั กนั และทาํ ลายแอนตเิ ยน 5.2 Heparin - ซึ่งทาํ ใหเ ลอื ดแขง็ ตวั ชา 5.3 Kinin ที่สําคัญคือ Bradykinin ซ่ึงมผี ล - กลา มเนอ้ื เรยี บหดตวั - เพิ่ม Permeability ของหลอดเลอื ด องคป ระกอบที่สําคญั ทท่ี าํ ใหเ กดิ ภาวะภมู แิ พ 1. แอนตเิ ยน (Antigen) ซง่ึ ประกอบดว ย - โปรตนี (Protcin) ซง่ี เปนสว นประกอบของเชอ้ื - ท็อกซิน (Toxin) ทเ่ี ชอ้ื สรา งขน้ึ ทง้ั ENDOTOXIN และ EXOTOXIN 2. สว นประกอบของวคั ซนี (COMPOSITIONS OF VACCINE) 2.1 อาหารเลย้ี งเชอ้ื (NUTRIENT) 2.2 สารผสมในวคั ซนี (PRESERVATIVE OR ADJUAVNTS) - SAPONIN - ALUM ADJUVANT - OIL ADJUVANT 2.3 สารฆา เชอ้ื (INACTIVANT) - FORMALIN - BEI. (BINARY ETHYLENE IMINE) 2.4 น้าํ (WATER FOR INJECTION) - PYROGEN - ORGANICS & INORGANICS

ขอ แนะนาํ ในการใชวัคซีนเกี่ยวกับภาวะภูมิแพ 3 2.5 สารเคมอี น่ื ๆ - ANTI-FOAM - ANTIBILTICS - อน่ื ๆ ( ETC.) 3. ตวั สตั ว (Animal) ซง่ึ ประกอบดว ย 3.1 ชนดิ ของสตั ว (kind of animal) 3.2 อายขุ องสตั ว (Age of animal) 3.3 สขุ ภาพของสตั ว (Health of animal) 3.4 สภาพของสตั ว (Condition of animal) - สตั วเ กดิ โรค - สัตวเครียด (Stress) - สัตวมีภาวะภูมิไวเกิน (Hypersensitize) - สตั วท อ ง (Pregnant) 4. การฉดี วคั ซนี (Vaccination) ซง่ึ ประกอบดว ย 4.1 เจาหนาที่ (Vaccinator) 4.2 ทางฉดี เขา รา งการ (Route of Injection) - เขา กลา ม (I/M) - เขา ใตผ วิ หนงั (I/S) - เขา หนงั (I/D) - เขา เสน (I/V) 4.3 ปรมิ าณของวคั ซนี (Dose of vaccine) การรักษาภาวะภูมิแพวัคซีน รักษาตามอาการ (SYMPTOMATIC TREATMENT) ฉดี - ADRENALINE โค, กระบือใหญ 10 ซีซ.ี โค, กระบอื เลก็ 5 ซีซ.ี - EPINEPHRINE ฉดี 5-10 ซีซ.ี - ANTIHISTAMINE ฉดี 5-10 ซีซ.ี - CHROPHENILAMINE ฉดี 5-10 ซีซ.ี ใหยาซํ้าไดหลังจากใหยาคร้ังแรก 20-30 นาที คาํ แนะนาํ การใชวัคซีน 1. ศกึ ษารายละเอยี ดการใชว คั ซนี ตา งๆ 2. ตรวจสอบวคั ซนี กอ นใช - โปรแกรม - สภาพของวคั ซีน - ขนาดและวธิ ใี ช - วนั หมดอายขุ องวคั ซนี - ขอ หา มและขอ ควรระวงั - การเก็บรักษาวัคซีน 3. การเตรยี มอปุ กรณแ ละการเตรยี มสตั ว - อปุ กรณก ารฉดี สะอาดปราศจากเชอ้ื - ตรวจสุขภาพทั่วไปของสัตว - ระมดั ระวงั การจบั สตั ว และการควบคมุ สตั ว 4. การเตรยี มวคั ซนี - วคั ซนี เชอ้ื ตาย ตอ งเขยา ขวดกอ นใชท กุ ครง้ั - วคั ซนี เชอ้ื เปน จะตอ งไมถ กู ความรอ นและแสงแดดโดยตรง

ขอ แนะนาํ ในการใชวัคซีนเกี่ยวกับภาวะภูมิแพ 4 - วัคซีนทาํ แหง ตอ งผสมนา้ํ ยาและละลายและเขยา ใหเขา กนั - วคั ซนี เชอ้ื เปน ละลายนา้ํ กนิ น้าํ ตอ งสะอาดไมม สี ารคลอรนี - ควรทาํ ความสะอาดทกุ ขน้ั ตอนในการแทงเขม็ ดดู นา้ํ ยาวัคซีน 5. ขอ ปฎบิ ตั ขิ ณะฉดี - ควรฉดี เขา รา งกายตามคําแนะนํา - ควรฉดี ปรมิ าณวคั ซนี ตามคาํ แนะนํา - ควรทาํ ความสะอาดบรเิ วณฉดี - ควรเปลย่ี นเขม็ ทกุ ครง้ั เมอ่ื ฉดี สตั วต วั ตอ ไป - ขวดทบ่ี รรจวุ คั ซนี ทง้ั เชอ้ื เปน และเชอ้ื ตาย ไมควรตงั้ ไวใหถูกแสงแดดโดยตรง - ควรใชใหหมดภายใน 1-2 ชั่วโมง 6. ขอ ควรระวงั หลงั การฉดี - หลังการฉดี ควรใหส ตั วไดพ ัก เพอ่ื สงั เกตอาการหลงั การฉดี ประมาณ ฝ - 1 ชม. - เตรยี มยาแกแ พไ วใ หพ รอ มอยเู สมอ อาหารสัตวแ พวัคซนี สัตวท ไ่ี ดร บั การฉดี วคั ซนี เฮโมรายกิ เซฟติซีเมีย ชนดิ อะล่ัมอาจเกดิ การแพว คั ซนี ไดใ นบางตวั โดยสัตวจะแสดงอาการของการแพว คั ซนี ซง่ึ จะแบง ตามระดบั ความรนุ แรง ดงั น้ี - แพนอย สตั วม อี าการซมึ นา้ํ ลายไหล แสดงอาการทางระบบหายใจชัดเจน เชน หายใจถี่หอบ และสะอึกไอ อาการเหลา นจ้ี ะหายเองโดยไมฉ ดี ยาแกแ พใ นเวลาประมาณ 30 นาที โค มักจะยืนซึม หลังโกง ขาหลงั ชดิ กนั ขาสน่ั บางตวั มกี ลา มเนอ้ื ขาสน่ั เลก็ นอ ย - แพมาก สตั วม อี าการซมึ น้าํ ลายไหล ขนลกุ ตง้ั ชนั ทง้ั ตวั หรอื มอี าการเกรง็ ตวั หลงั โกง หายใจ ดวยกลามเนอ้ื ทอ งจนถงึ ลม นอน มกั จะแสดงอาการภายหลงั การฉีดวคั ซีน 15-30 นาที อาการท่ีไมถ อื เปนการแพวคั ซีน - สัตวยนื ซึม น้าํ ลายไหลเลก็ นอ ย เดนิ หนหี รอื ไมย อมใหเ ขา ใกล และไมม อี าการทางระบบหายใจ สัตวที่มีอาการแพม าก ควรแกไขโดยการฉีดยาแกแพโดยใหฉีดทั้ง Adrenaline และ ANTIHISTAMINE