ลองกอง

เรียบเรียง จัดทํา ทป่ี รกึ ษา วันทนา บวั ทรัพย กองสงเสริมพืชสวน พรทพิ ย สคุ นธสงิ ห เรืองเดช นเิ วศประเสรฐิ กองสงเสริมพืชสวน วเิ ชียร ภิรมยสุภาพ กองสงเสริมพืชสวน ชาย โฆรวิส กองเกษตรสมั พนั ธ ศูนยว จิ ยั พชื สวนสรุ าษฎรธ านี มนตรี วงศรักษพานิช กองสงเสริมพืชสวน ภาพประกอบ ศูนยว จิ ยั พชื สวนสรุ าษฎรธ านี สารบญั สภาพแวดลอ มทเ่ี หมาะสม พนั ธุ การขยายพนั ธุ การปลูก ลองกอง ลองกองเปนไมผลในสกุลเดียวกันกับลางสาดและดูกูมีถ่ินกํ าเนิดอยูแถบหมูเกาะมลายู อินโดนเี ซยี ฟลิปปนสและตอนใตข องประเทศไทย ปจ จบุ นั มกี ารขยายพน้ื ทป่ี ลกู กนั มากในเขตภาคใต และภาคตะวันออกเพราะคิดวาใหผลตอบแทนสูง แตในความจริงแลวการทําสวนลองกองจะให ผลตอบแทนท่ีดีก็ตอเม่ือเกษตรกรสามารถจัดสวนลองกองไดอยางมีประสิทธิภาพ กลาวคือ จะตอง สามารถผลิตลองกองไดในปริมาณและคุณภาพที่ดี โดยใชตนทุนการผลิตที่เหมาะสม และจะตอง วางแผนการตลาดใหก บั ผลผลติ เพอ่ื ใหจ าํ หนา ยไดร าคาดี สภาพแวดลอมที่เหมาะสม ลองกองเปนไมผลเมอื งรอนท่เี จรญิ เติบโตและใหผลผลติ ไดดีในสภาพภมู อิ ากาศรอนขน้ึ อณุ หภูมิ ท่ีเหมาะสมอยรู ะหวา ง25-30 องศาเซลเซยี ส ความชน้ื ในอากาศคอ นขา งสงู 70-80% มปี รมิ าณน้าํ ฝน 2,000-3,000 มลิ ลเิ มตรตอ ป จาํ นวนวนั ทฝ่ี นตกประมาณ 150-200 วนั ตอ ป ดนิ ทด่ี คี วรเปน ดนิ รว น ปนทรายที่มีอินทรยี วัตถุคอนขา งสูง และจาํ เปน ตอ งมแี หลง นา้ํ เพียงพอที่จะใหนาํ้ กบั ตน ลองกองไดต าม เวลาและปรมิ าณทต่ี อ งการ

การปลูกลองกอง 2 ลองกองเปน พืชทช่ี อบรม เงาแตไ มช อบลมแรง เพราะถาแสงแดดจัดจะทาํ ใหใ บไหม สว นลมแรงจะ พัดเอาความช้ืนออกจากสวนจงึ ควรสรา งรม เงาและปลกู ไมบ งั ลมรอบๆ สวน พนั ธุ ลองกอง ดูกูและลางสาดเปน ไมผ ลในสกลุ เดยี วกนั ซง่ึ แบง ออกไดเ ปน 3กลมุ คอื 1. กลุมลองกอง เปนกลุมท่ีผลผลิตมีคุณภาพดีที่สุดมีเมล็ดนอยหรืออาจจะไมมีเมล็ดเลย ใบมีลักษณะคลายคลึงกันมาก คือมีสีเขียวเขมและมีรองใบลึก ทําใหดูเหมือนกับวาใบหยักเปนคล่ืน ซ่ึงกลมุ นแ้ี บง ออกไดเ ปน 3 ชนิด คอื ลองกองแหง ผลสุกจะมเี นอ้ื ใสเปน แกว เนือ้ แหง หวานและมกี ลน่ิ หอมชวนรบั ประทาน สว นเปลอื ก หนามสี เี หลอื งคลา้ํ และไมม ยี าง ลองกองนาํ้ ผลสกุ จะมเี นอ้ื คอ นขา งฉ่าํ นา้ํ สเี ปลอื กเหลอื งสวา งกวา ลองกองปาลาแมหรือลองกองแปรแมร ผลสุกจะมีเนื้อน่ิม กล่ินไมหอมเหมือนลองกองนํ้า เปลือกบางและมยี างบา ง 2. กลุมดูกูหรือลูกู ลักษณะใบคอ นขา งหนาและมสี เี ขยี วเขม คลา ยลองกอง แตห ยักเปน คลน่ื นอ ย กวา ขนาดผลคอ นขา งใหญแ ละมเี ปลอื กหนากวา ลองกอง มเี มลด็ มาก และมเี นอ้ื ฉา่ํ นา้ํ ที่พบมี 2 ชนิด คอื ดกู แู ปรแ มรมีผลคอ นขา งรกี น ผลแหลม ผวิ ยน เลก็ นอ ย ดกู นู า้ํ มีผลคอ นขา งกลมมผี วิ สดใสกวา ดกู แู ปรแ มร 3. ลางสาด ใบบางกวาลองกอง คลน่ื ใบไมเ ดน ชดั ผลเลก็ กวา ลองกอง ผลสกุ มสี เี หลอื งนวล เปลือกบางมยี างเหนยี ว มเี มลด็ 2-3 เมลด็ ตอ ผล ลองกอง ลองกองปาลาแม ลางสาด หนา กอ นน้ี หนา ถดั ไป สารบญั

การปลูกลองกอง 3 เกษตรกรสามารถจําแนกตนพันธุไดโดยสังเกตจากลกั ษณะของใบ แตต อ งมปี ระสบการณพ อสม ควร ลางสาด ลองกอง ลองกองกาลาแม การขยายพันธุ การขยายพันธุลองกองเพ่ือจุดมุงหมายใหไดตนพันธุดี พันธุแทสามารถทําไดหลายวิธีท้ังเพาะ เมล็ด ทาบกิ่ง ตอ กง่ิ (เสียบยอดและเสยี บขา ง) และตดิ ตา การเพาะเมล็ด ทําไดโดยคดั เลอื กเมลด็ ลองกองพนั ธแุ ทม าปลกู โดยมน่ั ใจวา ไมม เี มลด็ พนั ธอุ น่ื เชน ลางสาด ดูกู มาปะปน โดยทผ่ี ลลองกอง 100 ผล หนักประมาณ 2 กก. จะมเี มลด็ สมบรู ณเ พยี งประมาณ 10-12 เมล็ดเทานน้ั ลา งเมลด็ ใหส ะอาด ผง่ึ ลมใหแ หง แลว นา้ํ ไปเพาะทันที ในขเ้ี ถาแกลบผสมทราบ ในอตั รา 1:1 โดยฝง เมลด็ ในวสั ดุ เพาะลกึ ประมาณครง่ึ เซนตเิ มตรแลว เกลย่ี กลบดว ย วัสดุเพาะ ดแู ลรดนา้ํ ใหชุม ชื้นอยูเสมอ เมลด็ กจ็ ะเรม่ิ งอกหลงั จากเพาะประมาณ 15-45 วัน เมลด็ 1 เมลด็ จะงอกไดต น กลา ประมาณ 1-3 ตน จากนั้นเม่อื ใบคแู รกแกเต็มทจ่ี ึงยายไปปลูกในถุงเพาะชาํ ตอ ไป การทาบกง่ิ ตอกิ่ง และการติดตา โดยใชต น ตอทเ่ี พาะเมลด็ จากดกู หู รอื ลางสาด ตามวธิ เี ดยี วกบั เพาะเมล็ดลองกองท่ีกลาวแลวขางตน จะประสบความสําเร็จมากกวาการถอนตนกลาจากใตตนมาทํา เปนตนตอ ซ่ึงตน ตอทเ่ี หมาะสมควรจะมอี ายปุ ระมาณ 7-10 เดอื น สว นตน แมพ นั ธคุ วรเปน ตน พนั ธดุ ที ่ี ใหผลผลิตแลว และควรทาํ การขยายพนั ธใุ นฤดฝู น เพราะตน ตอและตน แมพ นั ธอุ ยใู นระยะการเจรญิ เตบิ โตมีความสมบูรณสงู รวมทง้ั เปน ระยะทค่ี วามชน้ื ในอากาศสงู ซง่ึ จะชว ยใหเ นอ้ื เยอ่ื บรเิ วณรอยตอ ประสาน กันไดอ ยา งสมบรู ณ การทาบกง่ิ วิธีทาบกิ่งที่ใหผลดี คอื การทาบกิ่งแบบปาด ดดั แปลง หรือฝานบวบแปลง หนา กอ นน้ี หนา ถดั ไป สารบญั

การปลูกลองกอง 4 การตอ กง่ิ ทาํ ได 2 วิธี คอื การเสยี บยอด และ เสยี บขา ง การเสียบยอด เปนวิธีที่นิยมกันมากที่สุด ตนตอท่ีเหมาะสมสมควรมีขนาดประมาณครึ่ง เซนติเมตร กิ่งพันธุท่ีนํามาใชจะมีขนาดใหญหรือเล็กกวาตนตอก็ใชได โดยใชเทคนคิ จดั แนวเนอ้ื เยอ่ื เจริญใหตรงกันดานใดดานหนึ่ง โดยถากิ่งพันธุดีมีขนาดใหญกวา ตนตอใหใชไมไ ผผาซกี มาชวยค้ําพยุง ลําตน จนกวา รอยแผลประสานกนั สนทิ การเสยี บขา ง วิธีน้ีเหมาะกบั ตน ตอทม่ี อี ายมุ ากกวา 1 ป หรอื มขี นาดประมาณแทง ดนิ สอ หรือใหญกวา ซง่ึ เนอ้ื ไมจ ะเรม่ิ แขง็ การผาตนตอเพอื่ เสยี บยอดทาํ ไดยากและรอยแผลชาํ้ สาํ หรบั วธิ นี ถ้ี า ทําครง้ั แรกไมป ระสบความสําเรจ็ กส็ ามารถนําตน ตอกลบั มาใชไ ดอ กี ครง้ั หนง่ึ การติดตา วิธีที่ไดผลดีคือ การตดิ ตาแบบเพลท ตนตอทใ่ี ชม ขี นาดใหญเ หมอื นกบั ทใ่ี ชใ นการเสยี บ ขาง และจะตอ งมคี วามสมบรู ณ เปลอื กรอ นไดง า ย สาํ หรบั แผน ตาพนั ธดุ กี ค็ วรเปน ตาทส่ี มบรู ณแ ละมใี บ ตดิ ทแ่ี ผน ตาดว ย การปลกู การปลูกลองกองควรจะไดม กี ารเตรยี มพน้ื ท่ี วางระบบนา้ํ และปลกู พชื ใหร ม เงาไวล ว งหนา กอ นลง มือปลูกลองกอง โดยถา มกี ารวางระบบนา้ํ ไวก อ นสามารถใหน า้ํ ไดทันที ควรปลกู ตง้ั แตเ ดอื นมนี าคม- เมษายน เพอ่ื จะไดม เี วลาตง้ั ตวั แลว เจรญิ เตบิ โตอยา งรวดเรว็ ในชว งฤดฝู น การปรบั พน้ื ท่ี การปรับพื้นที่ ใหไถ ขดุ ตอ และรากไมเ กา ออกใหห มด ไถปรับสภาพพื้นที่ใหเรียบ แตถาเปนพื้นที่ ราบอยูแลวควรไถกาํ จัดวัชพืชเพียงอยางเดียว แลว ตากดนิ ทง้ิ ไว 10-15 วัน ระยะปลกู ระยะปลูก ถา ปลกู ลองกองแซมในพชื อน่ื ระยะปลกู ทใ่ี ชจ ะขน้ึ กบั พชื ประธาน แตถาทาํ สวนลองกอง เพียงอยางเดียว โดยปลูกพืชใหรมเงา เชน กลว ย ยอปา ทองหลาง แคฝรั่ง เปน ตน สามารถเลอื กระยะ ปลูกไดต้ังแต 6-8 เมตร เนอ่ื งจากลองกองเปน ไมผ ลทใ่ี หผ ลตามลาํ ตนและกงิ่ ใหญ สามารถใชร ะยะ ปลูกท่ีแคบลงได แตต อ งมกี ารตดั แตง กง่ิ ทด่ี ี สําหรับการทาํ สวนขนาดใหญก็ควรจะใชระยะระหวางแถว ใหกวางขน้ึ เพอ่ื สะดวกในการนาํ เครอ่ื งทนุ แรงเขา ไปใชใ นสวน ดงั นน้ั ระยะปลกู ทแ่ี นะนํา คอื ระยะ ระหวา งตน 4-6 เมตร ระยะระหวางแถว 6-8 เมตร การวางระบบนา้ํ การวางระบบนาํ้ ไมผ ลทกุ ชนดิ ตอ งการน้าํ ในปรมิ าณและเวลาทเ่ี หมาะสม เพื่อการเจริญเติบโต และออกดอกตดิ ผลทดี่ ี การปลกู ลองกองเปน สวนเพอ่ื การคา จงึ จําเปน ตอ งมกี ารวางระบบนา้ํ ซง่ึ แนะนํา ใหใชระบบมินิสปริงเกลอร และจาํ เปน ตอ งมกี ารออกแบบทถ่ี กู ตอ ง และใชอุปกรณที่มีคุณภาพเพื่อให หนา กอ นน้ี หนา ถดั ไป สารบญั

การปลูกลองกอง 5 ควบคุมปรมิ าณนา้ํ ไดส มา่ํ เสมอ และเพื่อจะไดประหยัดคาใชจายในระยะยาวทั้งคานํ้ามนั เชอ้ื เพลงิ หรือ คาไฟฟา รวมทง้ั เพอ่ื ใหม อี ายใุ ชง านยาวนาน การเตรียมตนกลา การเตรียมตน กลา ตน กลา ทน่ี าํ ปลกู ลงแปลงควรมอี ายตุ ง้ั แต 1 ปข น้ึ ไป อยูในสภาพที่แข็งแรง สมบูรณ และจะตองมใี บยอดคูสุดทา ยแกเตม็ ท่แี ลว ไมค วรนําตน ทก่ี ําลงั แตกใบออ นไปปลกู และกอ น ปลูกควรเตรยี มตน กลา ใหพ รอ มกบั สภาพแวดลอ มในแปลงปลกู โดยคอ ย ๆ งดน้าํ และปุย พรอ มกบั คอย ๆ เพม่ิ แสงใหม ากขน้ึ ทลี ะนอ ย หนา กอ นน้ี หนา ถดั ไป สารบญั