ตำราพิไชยสงคราม

๓ราโเแ^ยสื่งศราม ฃฮง ก'?X?เสปาท7 •++ *\" ข/ทฟ้ฟ้นฮนุส์7ท่||นงาท™าปขท!เค้ข/ 895.911 เภงฒรมารฑ ก!69ตต (ตกัฆ ขโไเยรัตขฒัรั) ทเ เมรรัดมกฎกเรัตรัยาราม 1 รัมส์ ๑๖ มกราศม ข!ตฃส์กราชื่ ๖)^ไ2)



พ เมรวิตมกฎกษัตริ!ภ}าม เข้)วั1เโคํ่ ๖ มก}าตม พุ๓0ดักราข้ ใ‘ะ)^๑ ซี'

ตำราพิไชยสงกราม พมพกรงแรก งานพระราชทานเพลงศพ นายพลฅร พระยารามจฅรงค์ (เพ1ชร บณยรํฅพ้นธุ) พ.ศ. ๒๔๖๙ พิมพ์กรงที่สองงานพระราชทานเพลิงศพ กณหญิงพิชเยนทรโยธน (สง,ก อินทรโยธิน) พ.ศ. ๒๔๗๓ พิมพกรงที่สาม งานฌาปนกิจศพ เด็กชายอ,ญชนานนท์ ปราโมทยพ์.ศ. ๒๔๘๐ พิมพ์กรงที่ลิง1านพระราชทานเพลิงศพ พนโท หลวงจรญเรืองฤทธ (รน วภาฅนนทน จรญเรองฤทธ) พ.ศ. ๒๕๐๕ พิมพ์กรงที่หำ งานพระราชทานเพลิงศพ รอยเอก ขนวรนิฅี้นิสย (สอน นิธิน้นทน์) พ.ศ. ๒๕๑๐ พิมพ์กรงที่หก งานฌาปนกิจศพ นางสนิทนรนารถ พ.ศ. ๒๕๑๒ (๑,๕๐0 1ลม) (ฅลิบ บณยร้ฅพ้นิธ์) *?*?ชาชหมู่ ซิา& .ฯา1 ก าเ,'รี คฅ 'ฉ.2 \\สซหะเบียน 014501 พิมพ์ที่โรงพิมพ์พระจนทร์ ท,-!พระจนทร์ พระนคร นางสนิธวรร{น บณยศีริพ์นธ์ เจาของ ผู้พิมพ์ ผู้โฆษณา ๒๕®๒

ในงานฌาปนกิจศพ นางสนิทนรนารถ (ฅลํบ บุณยรตพนธุ) ณ เมรุวคมกุฏกษตริยาราม กำหนดวนที่ ©๖ มกราคม พุทธศ*กิราช ๒๕©๒ นายพฌน์ บุณยรตพนธ์ ผู้ว่าราชการจ*งหวดอุบลราชธานี ซึง เบี่นบุตร ได้มาติดต่อกรมศิลปากร ขออนุญาตจดพิมพ์หนังสือเรอง ตำราพิไชยสงคราม ของกรมศิลปากร เพื่อแจกเบ็่นอนุสรณ์ในงานน กรมศิลปากรยินดีอนุญาตให้จดพิมพ์ได้ตามความประสงค์ หนังสือเรื่องตำราพิไชยสงครามนี กรมศิลปากรมีตนฉบับใบลาน และสมุดไทยเก็บร*กิษาไว้ในหอสมุดแห่งชาติ หลายฉบับดำยบัน หนังสือเรื่องนีได้จดพิมพ์เบนเล่มกรง แรกในงานพระราชทานเพลิงศพ นายพลตรี พระยารามจตุรงค์ (เพ'ชร บณยรฅพนธ์) เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๙ โดยใช้บันฉบับที่จารลงในบัมภีร์ลาน ของเบัาพระยาศรีธรรมาธิราช ( เวก บุณยร*ฅท้นธ์) บิดา นายพลตรี พระยารามจฅรงค์ ( เพ็ชร บณยร*ฅท้นธุ) ซึ่งนางแวว บุณยร*ติพนธ์ ได้นำมาถวายสมเด็จพระเจา บรมวงศ์เธอ กรมพระสว*สติบัดนวิศิษฎ์ และได้โปรดประทานมายำ หอพระสมุด ๆ เพื่อตรวจสอบฉบับใบลานก*บฉบับสมุดไทย ในการพิมพ์ ครํ้งนนได้พิมพ์ไว้ตามฉบับใบลาน เพื่มเติมบัวยขอความในสมดไทย ถึงตอนที่จบขอความว่า “.บริบุรรณบัวบัวนน่า อ่านแลวจงจำ สมเด็จพระเท้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้ทรงพระ นิพนธ์ “ดำนานหนังสือตำราพิไชยสงครามกำกลอน” ให้พิมพ์ไว้ใน ครํ้งั้นนบัวย และได้ทรงบันทึกไว้ขางท้ายว่า ยำมีต่ออีก ในการจดพิมพ์ ครํ้งที่หกนั้ เท้าภาพในงานฌาปนกิจศพ นางสนิทนรนารถ (ตบับ บุณยรฅพนธุ) ประสงค์จะพิมพ์ท้อความต่อจากที่พิมพ์ไว้แล่วควย จึงได้

ช ขอให้เล่าหน้าที่กองวรรณคดีและประวฅศาสตร์ กรมศิลปากร ตร เพิ'มเติม กองวรรณคดีและประวฅศาสตร์ ไค้ตรวจสอบสมุดไทยรวม ๗เล่ม แลำได้คติเลือกเล่มที่มีข่อกวามและภาพเรียบรติยให้พิมพ์เพ็มเติม ไว้ตามความประสงค์ของเจาภาพ ตอนที่พิมพ์เพี่มเติมน็ เบนตอนท ว่าควยกลศึก ๒๑ กลศึก และ'ว่าควยแผนที่ฅง์ทํพ สมุดไทยเล่มน ประวตแล่งไว้ว่า หลวงวิชิตภํกดี มอบให้หอสมด ๆ เมื่อเดือนล่นยายน พ.ศ. ๒๔๖0 เรีมข่อค,วามฅํ้งํ้แต่ “ผวนอาทิฅย.” จนจบ ล่อความว่า “.มโรงมหึมา ๆ” ต่อจากน1นึ่แ๘!นภาพแผนที่ต4งํ้ทพ ต่าง จ รวม ๑๗ ภาพ แล่วิเรีมล่อความว่า “ขอพระราชทานทลเกล่า ๆ ถวาย.” จบล่อความทายเล่มสมุดไทยว่า “.ขอเดช” อนึ่ง ในการจดพิมพ์กรีงนึ่ ไค้นำกำนำในการพิมพ์ นิพนธ์สมเด็จพระเจาบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ มาพิมพ ไว้ควย และเจาภาพไค้เรียบเรียงประวต นางสนิทนรนารถ (ดฒั บุณ,ยรดพนธุ) ผ้วายชนม์ ให้พิมพ์ไว้ต่อจากกำนำนึ่ กรมศิลปากรขออนุโมทนาในกุศลราศีทิกษิณานุปทาน ซึ่งเล่าภา ได้ร์ติบำเพ็ญอุทิศแด่ นางสนิทนรนารถ (ตลํบ บณยรติพไเธุ) เบน มาตุบฏ1ฐานธรรม และไค้ให้พิมพ์หนังสือล่นมีค่าออกเผยแพร่เบ็๋น วิทยาทาน ขอกุศลทํ้งนึ่จงเบ็!นบจช์ยส่งเสริมให้ นางสนิทนรนาร บุณยรํตพ็นิธุ) ผู้วายชนม์ ประสบแต่อิฏฏีคุณมนุญผลในสุคติสมปรายภพ สมคำมโนปณิธานของเล่าภาพทุกประการ เทอญ. กรมศลปากร ๓ มกรากม ๒๕®๒

คำปรารภ ในงานฌาปนกิจศพคุณแม่ของขำพเจำ ซึ่งได้ปรึกษากบพี่ ฯ นอง ฯ ถึงหนำสือแจกในงานอนเบนประเพณีอุทิศส่วนดีของหนำลือ ให้เบ็๋นกุศลบุญแก่คุณแม่,ในสัมปรายภพ นน ต่างเห็นร่วมกนว่าตระกูล ของเราเบ็๋นตระกูลทหาร บรรพบุรุษทุกรุ่นได้มีส่วนช่วยในการธ รึกษาเอกราช และความสงบภายในมาแลำ แม้แต่ลูกของคุณแม่ พี่ชายใหญ่ก็ได้ไปในงานสงกรามสมียเอเชียบูรพา ตำข่าพเจำเองก็'ได ส่วนช่วยปราบปรามอย่ในสงกรามบ่อนทำลายขณะน สมควรฬัพิมพ์ หนำสีอที่มีประโยชน์เกี่ยวกิบเรื่องทิพศึก อนอาจประยุกต์มาเบนทาง ปฏิบ่ตได้ เพี่อความมนคงธำรงอยู่ของชาติก็จะสมสมี,ย ฌ็่นกศลกรรม ทงยำจะถูกใจคณแม่มาก หากท่านมีญาณวิถีจะพึงทราบ เพราะคณแม่ ของข่าพเจำ-ท่านเบนน*กสู้ตำยง ทงต่อสู้ชีวิต ต่อสู้ภยไเตราย อไแบน ประวฅภายในครอบกรำ ลูก ทุ ทราบกนดี ข่าพเจาก็นึกได้ถึงเมื่อกรง เบนนกเรียน จำโคลงบทลิลิตฅะเลงพ่ายของสมเด็จพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานุชิตชิโนรส ได้ตอนหนึ่งว่า “จงแจงแห่งเหตุพอโงบราณ เบนประโยชน์ยุทธการ กล่าวไว้ เอาใจทหารหาญ เริงรน อยู่นา อย่าระคนปนใกล้ เกลอกกลวขลาดเขลา หน์งรู้พยหเศกไสริส, บสถาน เจนจิตวิทยาการ กาจแกล*,ว ร้เชิงพิชัยชาญ ชุมค่าย ควรนา อาจจะรอนรณแผ็ว แผกแพ้พงหน”

ง ลันเบนหลก่ยุทธศาสตร์ของโบราณ ตามตำราพิซํยยุทธ์ ถาจะ ถอดกวามโคยประยุกต์จะเห็นหล‘โ]การ คงน ด. มการนำทัพด กลำหาญ อดทน ไม'หลงผิด ๒. กำลังพล การส่งกำลังบำรงด ขสัญทหาร ๓. การข่าวด รู้กำลังและการเคลอนไหวของ ข่าศกทกสถานการณ์ ๔. มความรู้ทางวิชากหารรอชำนาญในเชิงยุทธ์ &. ทางยทธการ รู้ลักวิธฅํ้งค่าย หรือทัยหนํงศ ทางยุทธการ ซึ่งจะเห็นไค้ว่า เบนงานทางทหารของ เสธ. ๑, เสธ. ๒, เสธ. ๓, เสธ. ๔ ในบจจุบนนนเอง เห็นไค้ชดเจนว่า ของเก่านนก็คือของใหม่ ยงเก่ามาก ก็ยงใหม่มาก จึงตกลงใจร่วมกนจดพิมพ์ตำราพิไชยสงก ของโบราณขน ทัวยเหตุประการน ขอกุศลผลเจฅนาที่ลูก ๆ มุ่งมน ให้ประเทศชาติของเรา ประสบความสงบสันติมีกวามม่นคงและเจริญ รุ่งเรืองสืบไป ลันหทังสือน์อาจมีประโยชน์ แม้เทียบไค้เพียง เดียวในมหาสมุทรก็ตาม คุณแม่ที่สักของลูกคงลูกใจ และขอกุศลกร นํ้ จงเบ็๋นผลแก่คุณแม่ของลูกในสัมปรายภพควยเถิด. หํฒน ฃณขรต'ลํนธ์ ศาลากลางลังหสัดอบลราชธานํ ๑๖ มกราคม ๒๕๑๒





นางสนิทนรนารถ (ตลับ บณยรัตพันธ์) ชาตะ ๓ กรกฎาคม พ.ศ. ใพิฮ๔ไ®ช๔ มรณะ ๓® พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๑๑



คุณแม่ฅลํบ บณยร'ฅพนธุ เกิด ๓ ฯ ๗ บมะเส็ง พ.ศ. ๒๔๒๔ ตำบลเสาชิงช้า พระนคร เบ็นบุตรี คุณยายพุ่ม และ คุณฅาสาย ในกร1งกระนนย*งไม่มีนามสกลใช้ ภายหล*งประกาศพระราช บ*ญญํฅขนานนามสกุลแล้ว ทายาทผู้สืบสายต่างก็ตํ้ง์นามสกุลวงศ์ของ ตนขน สายใดมีแต่ธิดาหรือไม่มีทายาท ชื่อสกุลก็ไม่ปรากฏ ฉะนน เพื่อให้ลกหลานไค้ทราบเบนทางสืบเสาะเครือญาติ จึงขอทาวกวามไว้ คุณยายพุ่ม เบ็นบุตรีพระยาเกษฅร์ช้กษา มีนิวาสสถานอยู่ริมแม่นา เช้าพระยา (ตรงท่าเกษมติดก*บธนาคารชาติในบจจุบ*นน) ตำบลบาง ขุนพรหม พระยาเกษตร์ช้กษาผู้น เมื่อย*,งมีบรรดาศ*กดเบ็่นพระพิพิธ โภค*ยกบพี่ร่วมบิดามารดากน ๓ ท่าน คือ พระยาเทพอรชุน (สืบสกล ว่า “สุนทรารชุน”) พระยาราช'วรานุกุลและพระยาราชภ*ก่คี ร่วมกนสช้าง ว*ค ไค้ช้บพระราชทานนามว่า “ว*คสามพระยา” ปรากฏมาจนทุกว”นน คุณยายพุ่มได้สมรสกบคุณตาสาย ช้าราชการผายราชท*ณฑ์ ส*งก*ด ในพระยาราชรองเมือง แต่ชีวิตสมรสดำเนินอยู่ในระยะอนสน คุณ ตาสายไค้ถึงแก่กรรม ที่งบตรีนอยไว้ ๒ คน คือ คุณบาพรอม ศรีหงษ์ ก*บ คุณแม่ตลบ บุณยรตพนธุ เมื่อคุณแม่ตลบเจริญว'ยขน คุณยายไค้นำไปถวายตำเบนช้าหลวง ในพระเช้าลกเธอ พระองค์เช้าจุฑารฅน์ราชกุมารี (สม*ยตน ทุ ของ กรุงรตนโกสินทร์น8น บรรดาช้าราชการ, คหบดี ต่างขวนชวายหาช่อง ทางที่จะส่งธิคาเช้าไปอย่ในกำแพงพระบรมมหาราชว*ง เพื่อศึกษาขนบ

(๒) ประเพณีและสรรพ'วิชาการอนควรแก่กุลสตรี ซึ่งเบ็่นแห่งเดียวเหมือน วิทยาลัยสตรีในสมไนน) กรนอายพอสมควรซึงทลลาออกมาสมรสลับ ขุนสนิทนรนารถ (เพี่ม บณยลัฅพํนธุ) ซึ่งขณะนนมืลัญญาบ*ฅ นายรองสนิทมหาดเล็ก ในพระบาทสมเด็จพระจลจอมเกลัาเลัาอยู่ บุตรจ่ารงค์ (กลี่น บุณยลัฅท่นธุ) แห่งกรมพระตำรวจหลว พระยาภูธราภไ) ลับท่านเกษร (บุตรีพระยาโชดึกราชเศรษฐี-ทองจีน ไกรฤกษ์) มีบุตรธิดา ลังน น.ส. รำไพ บุณยลัฅพนิธุ พนตรี พร บุณยลัฅพํนิธุ นายเทพ บุณยลัฅพ*นิธ์ ธิดา สินชีวิตแต่เยาว์ลัย นางรำพรรณ ตีรจินดา นายพฒน์ บณยรีตพ*นิธุ นายไพศาล บณยรํฅพํนธุ นายภิญโญ บุณยร้ฅพ่นิธุ โดยท่วไป คุณแม่เบนผู้มีสุขภาพดีและแข็งแรง นอกจากจะปวด ตามขาและเอวเบนกรํ้ง์คราวอนเบ็๋นปกติวิสไของผู้ชรา ในระยะหลั เวลาปวดมกจะมีไข้และความลันโลหิตแปรปรวน ลูก ๆ ไค้ลับหมอ ลักษาที่งที่บ้านและนำไปลักษาลัว ณ โรงพยาบาลหลายครํ ไค้ถึงแก'กรรมควยความสงบ ณ โรงพยาบาลหญิง ตำบลพญาไท เมื่อ วนที่ ๓® พฤษภาคม ๒๕®® เวลา ๑๘.๐0 น. รวมอายุไค้ ๙๗ 1)

(๓) ลกทกกน พอใครโตพอจะร้ความ สี่งแรก จะเห็นคุณแม่เหน็ด ข่ , V’ “ ,’ เหนื่อยตงแด่เชำ'จนเย็น ส่วนมากถึงกา โดยทำงานเพื่อคุณพ่ ลูก \"I ๗ กน แม้มีกนช่วย คุณแม่ก็มิยอมละเลย กรนเมื่อลูกโต คุ ไปหมด ก็รบหลานกนนนบำงกนนื่บ่างมาเลยง คุณแม่เบ็๋นกนขย์น มีผีพอในการทำกบขำว เพราะ'ผื่มือทำกบขำ,ว ฃองคุณแม่ ทำให้คุณแม่ตองเหน็ดเหนื่อยมากขน มกจะถกขอรองหรือ บอกบุญบ่อย คุ ซึ่งคุณแม่ก็เต็มใจรไ]ช่วยโดยไม่เห็นแก่เหนื่อยทุกงาน คุณแม่เบ็่นผู้โอบออมอารีและเผื่อแผ่แก่ทุกคน จึงเบนที่ร*กของ ลูกหลานและผู้ใกล้ชิด เมื่อคุณแม่มาจากไปจึงรู้สึกขํงเวงขำเหว' นบแด่ นื่ลูก คุ และหลานจะไม่ไค้พบเห็นคุณแม่อีกแลว ขอกราบให้วิญญาณ อนบริสุทธของคุณแม่ไค้รไ]ทราบไว้ควย ถาชาติหนำมีจริง ขอให้พวก เราลูก คุ ทุกกนไค้เบ่นลูกของคุณแม่ที่ลูกริกและเคารพทุกชาติไป ขอกุศลผลบุญที่คุณแม่ไค้สรำงสม รวมที่ง์กวามดีที่คุณแม่หากอย ไว้ อีกท8งแรงอธิษรเานของลูก คุ จงดลบนดาลให้วิญญาณชองกณแม่ไป ส่วิมานแห่งกุศล ณ สมปรายภพ เทอญ. บุตรธิดา



ตำราพิไชยสงคราม



คานา เมอพิมพ์ครํ้งท ด หนังสือคำราพิไชยสงคราม คำกลอนในสมุดเล่มน์ พิมพ์จากฉะบ*บ เดิมของเจาพระยาศรีธรรมาธิราช (เวก บณยรํฅพํนธุ) ผ้เบื่นบิดาของ นายพลตรี พระยารามจฅุรงค์ นางแวว บุณ,ยรัตพนัธุ ผู้เบนมารดา นำมาถวายสมเด็จพระเจ่าบรมวงศ์เธอ กรมพระส’ว”สติว'คน'วิศิษฏ์ ควย ทรงพระเมตตาโปรดร*,บจะจดการพิมพ์หนังสือแจกช่วยในงานพระราช- ทานเพลงศพ พระยารามจตุรงค์ สมเด็จฯกรมพระสวสคฯ จึงประทาน มานังหอพระสมุด ๆ เพื่อให้สอบกบฉะบบที่มีอยู่ในหอพระสมุด ฯ เสีย ก่อน แลวโปรดให้พิมพ์ตามอกขรวิธีที่จารไว้ในกไเภึรีลานตนฉบบ เพื่อ จะให้เบนประโยชน์แก่น’กเรียนที่จะสอบสวนอายุของกำกลอนน ขำพเจำ อนุโมทนาในพระดำริ และเพื่อจะเพื่มพูนประโยชน์แห่งพระคำริ ไค้เรียบเรียงเรื่องตำนานหนังสือพิไชยสงครามดามที่หอพรVIะคสมุด ๆ สอบสวนทราบความเพียงใด พิมพ์ไว้คำย. ตำนานหนังสอตำราพิไชยสงคราม อนหนังสือตำราพีไชยสงครามน์ ปรากฏในหนังสือพระราช- พงศาวดารกล่าวว่า “สมเด็จพระรามาธิบคี (พระองค์ที่ ๒) แรกให้ ทำตำราพีไชยสงคราม” เมื่อบมะเมียสํมฤทธิศก (พ.ศ. ๒0๔©) และ มีเกำเงื่อนเบ็1นที'สำเกต'ว่า คูเหมือนสมเด็จพระนเรศวรมหาราชจะไค้ให้ แก้ไขหรือเพื่มเติมตำราพีไชยสงครามชองสมเด็จพระรามาธิบคีที่ ๒ อีก

[๒ ] ครํง ๑ เห็นเกาเงือนขอนี ควยปรากฏแผนที่เมืองพิษณ,โลกอยู่ใ พิไชยสงคราม แผนที่นนบอกระยะทางที่ไค้สำรวจที่งํ๋แค่เมืองพิษณุ ไปถึงตำบลและเมืองค่าง ทุ ที่อยู่คิดค่อโดยรอษทุกทิศ เห็นจะทำชั้นเม กรงสมเดจพระนเรศวร ๆ ทรงครองเมืองพิษณโลก ในเวลาเมื่อได้ทรง ศกษาทราบตำราพิไชยสงครามของพม่ามอญแลๅ จึงมาคิดชำระตำร

[๓] พิไชยสงครามไทยให้ดีทนสมโ] เช่นกระบวนใช้บื1นไฟใหญ่ลัอยเบนตน ควย1ในสมยกรงสมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ ทรงแต่งตำร'าพิ'ไชยสงคราม ยงหาชำนิชำนาญการใช้บืนไฟไม่ ภายหลังครื่งสมเด็จพระนเรศวร ๆ มา ก็เห็นจะมีการตรวจแก้และเพี่มเติมตำราพิไชสงครามอีก แต่หากไม่มี จคหมายเหตุปรากฎ เพราะท่านเมืองก็ลังมีศึกสงครามต่อมา ความ จำเบ็นต่องใช้ตำราพิไชยสงครามย'งมีอยู่ไม่ขาด แต่ตำราพิไชยสงคราม ที่แต่งชนหรือที่ชอบใช้ลันในตอนปลายสมโ]กรงศรีอยุธยา เห็น'จะเบน'ไป ชอบขำงทางเชื่อนิมิตเวทมนตร์และอยู่ยงกงกระพ่นชาฅรีเสียโดยมาก พาให้การศึกษาตำราส่วนซึ่งเบนยุทธศาสตร์และยุทธวิธีเสื่อมลง ขอ มีเรื่องปรากฏว่าเบ็่นเหตคันหนึ่ง ซึ่งเสียกรงศรีอยุธยาแก่พม่าช้าศึก มาถึงสมโ]กรุงรตนโกสินทร์นึ่ ปรากฏว่าได้มีการตรวจชำระตำ พิ'ไชยสงครามกรื่ง์ ๑ เมื่อในรีชกาลที่ ๓ สมเด็จพระบวรราชเช้ามหา ศกติพลเสพย์ เบนกรมพระราชลังบวรสถานมงคล ได้ทรงชำระ แถลง ความไว้ในบานแผนก ลังนึ่ “ลัน เ๓อ ๆ๘๓ จลศกราช๑๑๘๗ บื่ระกานกลัฅวลัพศก (พ.ศ. ’ ๒๓๖๘) เพลาเช้าโมงเศศ พระบาทบรมนารถบพิตร สมเด็จพระ พทธเช้าอย่ห่ว กรมพระราชลังบวรสถานมงกล เสด็จออก ณ พระที่ล ศิวโมกขพิมานโดยบูรพาภิมุกช์ ทรงสมาทานเบ็ญจศีลแลว ถวาย ลังฆภฅทานแก่พระภิกษุสงฆเบนวาระพระวิลัยมุณี ลัดอรุณราชธาร เบนประธาน มีพระราชปริหาญดำหลัดว่า พระพิไชยสงครามสำหลับ ราชณรงค์นึ่ ท่านที่เบนทิศาปาโมกข์อาจาริย์ ผู้รู้คัมภีร์พรหมสาฅรทาง ไศยเวท หากรจนารอยกรองตกแต่งไว้ ก็เพึ่อจะให้เบ็๋นหิตานหิต

ประโยชน์แก่พระมหานกรอนใหญ่อนฌ็่นที่ตํ้งแห่งบวรพุทธศาสนา ต ลำศับกระบ่ฅริย์สืบพุกนมา อาจารีย์แต่ก่อนผ้รู้ศัมภีร์สาตรพระพีไ สงกรามนไเมีมาก ทุกวํนน์ผ้ซึ่งจะร้นนก็เสื่อมทรามถอยลงไม่บร อ'แง ผู้ซึงจะมีเพียรเล่าเรียนศึกษาก็หามีผ้ที่จะบอกให้ร้พิสดารไม ตำหรบพระพิไชยสงกรามในหอหลวงเบ็๋นอินมาก ก็มีอย่เบนหลายฉะบ*บ จำลองอิดต่อพุสืบอินมาพ้นเพีอน ซาอินบำงผิดก*นบ่าง ลางฉะ ดองอินปลายผิดกน ลางฉะบ่บปลายต่องอินตนผิดอิน ไม่เบนหมู เบนเหล่า หาเบนอนดบหมวดกองไม่ ขุนพลผู้ภว้าดีจะกระทำการฉลอง พระเดชพระคุณต่อสมเด็จพระพุทธเจาอยู่หำจะไว้ชื่อในแผ่นดิน มีเ อุสาหะจะศึกษาอาศัยตามตำหรํบ่เล่าก็พึงจะรู้เบ็๋นอนยาก จึงม บ่นทูลดำหรีดส*งพระจำ-วน์องยาเธอ พระองค์จำวสุรียวงษ^ ให้จดขำ ทูลลอองธุลีพระบาทที่มีสฅิบญญาชำระกมภีร์สาดรพยากรณ์ฤกษบนล่าง วิทธีวิชาไมยมนค์เลขย่นต์แลอาถไเไม่ขมนาม แลพระราชพิทธีข่มนามท พยุหะฉลาดในการเรียบเรียงถอยคำแลอรรถมกธภาคออกเบ็๋นสยามภาก ได้ จะไห้ชำระพระราชตำหรบพระพิไชยสงครามให้ถูกถำนเบ็๋น เบ็น เหล่ามิ'ให้พ้นเพ้อน ให้เห็นรู้ง่าย โดยหอิงพระราชหฤไทย จะได้สืบกระษตริย์อนจะดำรงพ้นพิภพปริมณฑล พระราชศรีมาอณาจว้าร พระมหานครศรีอยุทธยาอนใหญ่ แลำจะได้เบ็่นที่มั่งมั่นแห่งพระบว สาศนา กว่าจะถวน ๕อ๐0 พระวะษา ทงจะสงเคราะห์ปกบองสมณ พราหมณาจารย์ ทวยราษฎรให้ไค้ซึ่งกวามศุขดำย ใช่พระไทยจะ ดำยโลภมูล โทสมูล โมหมูล นนหามิ'ได้ มั่งพระไทยจะดำรงพระพทธ (๑) เบนพระเจ าลกเธอในรํชกาลที่ ๑ ฅ็อมาไค้เบนกรมหมื่นสว\"สค้วิชย กรนถึงร้ชกาล ที่ ๔ เลื่อนเบนกรมหลวงพิเศษศรีสวํสคื้สุขว้ฒนวิชย

สาศนาถ่ายเคียว ผลานิสงส์การพระราชธุระน ขอให้เบ็๋นบึ้วิจไ)แก่ พระนิพานในอนาคต พระตำหริบพระพิไชยสงครามนึ่จะได้ปรากฎ ดุจ หลกศิลาอย่สํ้นก'ลปาวสาน พระเจำนัองยาเธอริบพระราชปริหาญ วิดขาทลอองธุลีพระบาท ผู้มีสฅิบญญาได้พระยาบำเรอบริริกษ จางวางมะหาดเล็ก ๑ พระมหาวิชา ธรรม จางวางราชบ*ณฑิฅ ๑ หลวงลิขิตปรีชา เจากรมอา๓ษณ ๑ หลวงสุธรรมมา'จารย์ ๑ พระโหราธิบคี จางวางโหรพระราชวิงหลวง ๑ พระเทวะโลกย์จางวางโหร ๑ หลวงญาณเวท ๑ หลวงไตรเพท วิไศรย ๑ ขุนโลกย์พรหมาปลดกรม ด รวม ๙ นาย พระเจ่านอง ยาเธอเบนแม่กอง กรนณวินิ๕ ๖ฯ^ คํ่า บี1ระกาส*พศก พรอมกไเณพระที่นง พุทธาสวรรค์ หลวงลิขิตปรีชาเจำกรมอาลกษณ์ เชิญพระตำหริบพระ พิไชยสงครามขางที่ออกมา เบนพระสมุดพระราชตำหริบ ๑๔ เล่ม ให้ ลงมือจบชำระสอบสวนกน ที่พ้นเพีอนวิปลาดซากไเก็วงกาตกแตมให้ถูก ถวน แล่วิขั้นกราบทูลพระกรรุณาพุกเวลาเสด็จออกถวายส่งฆภํฅทาน ทรงพงธรรมเทศนาเช็าเย็น ภอพระทโ]บาง ทรงชำระวงกาคดแปลงบำง โปรดให้ออกมาเรียบเรียงชำระใหม่บาง แต่ได้ชำระพระตำหรบพระ พิไชยสงครามณ ๆ^คํ่า จุลศกราช ๑๑๘๗ บี!ระกาส*พศก จนถึง ณ วน.จึงสำเร็จ ให้คดส่งเขิาไว้ขางที่ฉบบหนึ่ง ไว้ ณ หอ หลวงฉบบหนึ่ง” ล่า'ว่าตามความสนนิษ^าน เห้นว่าหนังสือตำราพไชยสงกรามตง แต่สมเด็จพระรามาธิบดีที่ ๒ ทรงแต่งขนแลว คงจะมืฉะบบสืบมาทก

เมือ แต่อาศัยเหตุ ๒ ประการคือ เบนตำราซึ่งมิกปก!!ดกน ควยถ สำหรบแต่ผู้'ซึ่งจะเบ็๋นนายท*พนายกองอย่าง ๑ กบอีกประการ ๑ เบนสมย ซึงยงไม่มีวิธีพิมพ์หนังสือ ฉะบ*บที่มือย่จึงนัอย ใครจะก*คลอกได้ฉะบ*บ บริบูรณ์นอยแห่ง เบ็นเช่นน1น,มาแต่,ในสม'ยกรุงศรีอยุธยา กรนกร อยุธยาเสียแก่พะม่าขำศึก ศันฉะบ*บหน*ง์สือตำราพีไชย สงครามที่มี บริบูรณ เช่นฉะบ*!เหอหลวงเบ็่นตน ก็เลยสูญ เหลืออยู่แต่ฉะปบที ผู้ค*คลอกไว้ได้แห่งละเล็กละนํอย มกเบ็๋นตำราที่แต่ง'ใหม่ในปลายสม*ย กรุงศรีอยุธยาเบ็นพั้น เมื่อมารวบรวมในสม*ยกรุงร*ตนโกสินทร์ จึงม*ก่ซึ่ กนและ-พ้นเพ์อน ด'งกล่าวในบานแผนกของสมเด็จพระบวรราชเช่า มหาศักดิพลเสพย์ แม้ตำราพีไชยสงครามที่รวบรวมชำระครีง์น*น หนังสือกว่า ๑๐ เล่มสมุดไทย เดี๋ยวนั้ก็ไม่มีแห่งใดที่จะบ จำนวนส*กแห่งเดียว เมื่อพิเคราะห์ดูศัวเรื่องในหนังสือพิไชยสงครามเพียง อยู่ ดูเหมือนตำราเดิมจะแบ่งเบน ๓ แผนก คือว่าควยเหตุแห่งกา สงครามแผนก ๑ ว่าควยอุบายสงครามแผนก ๑ ว่าศัวยยุทธศาสตร์ และยทธวิธีแผนก ๑ การถือนิมิตฅ์ฤกษ์ยามและเลขยนต์อาถรรพศาสตร์ ก็จะมีมาบำงแลวแต่โบราณ แต่มาเชื่อถือก*นแก่กลำขั้นในตอนปลาย สม'ยกรุงศรีอยุธยา ตำราพีไชยสงครามที่ปรากฏอยู่จึงเบ็๋นตำราดูนิมิตต์ ฤกษ์ยาม และทำเลขยํนต่อากรรพศาสตร์เสียโคยมาก ตำราการรบพ และอบายสงครามเหลืออยู่แต่ที่เก็บใจก'วามแต่งเช็!นกลอน สำหริบ ท่องบ่นให้จำขั้นเจนใจอย่างเช่นที่พิมพ์ในสมุคเล่มน.

[-] ฅนฉะบบคำราพิไชยสงคราม ซึ่งสมเด็จ ๆ กรมพระสว่สดิ วดนวิศิษฎประทานมา เมื่อเอามาสอบกบฉะป'บที่มีอยู่ในหอพระสมุค ฯ เห็นตรงก*น แต่ฉบบหอพระสมค ๆ ยํงยาวกว่าฉบบที่ได้มา จึงได้ให้ คํคมาพิมพต่อทำยไว้ด้วย อนึง เจาภาพได้เรียงประวิฅผ้มรณะถวายสมเด็จ ๆ กรมพระสวิสคฯ ไว้ ได้ประทานมาพริ'อมปบด้นฉะปบคำราพิไชยสงกราม จึงได้พิมพ์ไว้ ต่อคำนำน. กรรมการขออนุโมทนาในกุศลบุญราศีปกษิณานุปทาน ซึ่งเด้าภาพ งานศพ นายพลฅรี พระยารามจตุรงค์ ได้บำเพ็ญเบนบฅฅิทานมโ)ใน วาระนด้วย. ^ *6 ๆ^/}*^ สกา'มายก หอหระส}]ดวชิรญาพ ว่นที่ ๒๕ พฤษภาคม พระพท]!ศ,กราช ๒๔๖๙



พร?!บวระ!สไชยสงคราม ตำรํบไญย ๏ นโมนมํสสิวาย อิสวรนารายห์ อนเปนมื่นโลกีย์ เคโชไชศรี ประสิทธิวาจา ขอพระศรีสวสดีจงมี สำหริบทหาร กำจดวิบํตนานา เรืองฤทธิฦๅไกร นพโลกย์ทํ้งสาม ดำนานญโบราณสืบมา พลเรือนทหาร ประเสริฐให้เชี่ยวชาญ พลช้างพลม็า เราท่านรีาเรียนชำนาญ จะราจะเรียนสืบไป ศรีสช้สช้ฌเคโชช้ย สำหรบพิไชยสงคราม นพพระบาทนรนารถทรงนาม มีอาจเปรียบปูนปาน ท่าวไทไขสีห์โองการ รบส่ง,ใส่เกล่าเกษา จดแจงแต่งพยุหโยธา อิกพลรบครบกรน

I® เร่งรดเลือกสน สำเหนียกเสียกสาร จืดทหารชาญเข'มแขงขยืน ใหญ่นอยวิงล้น ผู้'ไวยผู้แว่นแกว่นการ กนล้ดหดถี นอบนอมทูลสาร เกนไว้ให้เสรวิโดยวาร สงแก่มหาดไท ให้รู้การศึกทุกอน เร่งรดล้ศดี ทวทํ้งสองผาย บีนใหญ่หนำ'ไม้เก่าทัน ให้ชุมนุมกน ให้เลือกแต่ล้วนอย่างดี มอบเลกประมุน แหลนหลาวทวนล้าวฅาววิรี ทงไส่แลหนีเชี่ยวชาญ อาลกษณรบพระราชโองการ แล้วลงลิขิฅบ*ค,ใจ นบบาทนรนารถกลาไกล นายเวนสาลาโดยมี กำหนดกฎเกนบาญชีย หมายบอกวิงท,วทงหลาย พระหลวงขุนหมื่นพนทนาย ทหารพลเรือนชุมกน นาหมื่นลงมานาพน วิงพรอมศาลาลูกขุน คิดอ่านราชการปองปูน ค่ง้นืนวิะได้เท่าใด

ไพร่หลวงสมนอกสมใน คิดกวนตราไตร ให้จํคจงเสร็จซ้ายขวา เมืองเอกโทตรีจ*ฅวา มืฅราให้หา เซ้ามาจงทุกกระทรวง เจำพญาแลพญาพระหลวง หำเมืองทงปวง ก็มาอเนกเนืองนอง อาลักษณแต่งทบทูลฉลอง ฅงเปนนายกอง แลยกกระบฅรเก็ยกกาย บี1กบองกองแล่นฦๅสาย ชำงมำมากมาย ทงพวกรถนานา นม*สดอาริยวุตา ผู้แต่งตำรา โบราณราชอนมื ลัาว่าเมืองใดก็ดี ท่านทำวจกรี เสวยสมบดสวรรยา จะใช้อำมาฅเสนา ผู้มืบญญา ไปราชการสงคราม หาโชกเพลาวนยาม , ให้เลือกเอานาม ผ้ไปยุทธจงดีเจริญไชย ถ็าว่าชะ ฅาผู้ใด ให้คุณทำวไทย ผ้ผ่านพิภพโลกา

๔ ชํบในชะตา ผู้ปรีชายง ให้คุณทงํ้เมืองพารา ไชยเยชดงาม แลไค้ทํ้งํ้โชกจตุรง ฦๅพระเดชา จตุรงค์บหมีได้ กิคอ่านแกว่นการม่นคง ใช้ไปสงคราม ไปยุทธชำนะสงคราม เปนนายกองใหญ่ ลบบวกคูนหาน ปรราชศัตรูเกรงขาม นายกองสงคราม ประสิทธิเดชมหิมา คูนหารบวกทาย ทึว์ทุกประเทศนานา จตุรงค์เรื่องสืบไป ถ้าว่าชํะฅาผู้ใด บเปนคุณในสงคราม ศึกเศั้ยนศัฅรูบ่ขาม เขาขดมีได้ก็จำไป ราชการอย่าได้ไว้ใจ อย่าทำให้เสียราชการ ให้ตำงสวสดีเปนประทาน จงเที่ยงอย่าแปลกทำฅาม เอาเศศให้ตองควยนาม ทำงยกกระบฅรเกียกกาย นายทบนายกองทงหลาย เอาเสดให้ตองตำรา

& กำลิงเทวา อินทรีย์อนปลง ได้ส่วนผู้ใคจงตรา บวกเพี่มเกนมา ให้ถ้วนท1งแปดพระองค์ เอาสามสิบหาร เอานพเทวา เอาคนการต1งลง ถ้าตํ๋าบวกหนุน มาบวกถ้วยเกนอนตรา เสศนนประสง เสศสองธิบดี เอาพิศยี่สิบเจดตำรา เสศนึ่ฤทธา ถ้งงไว้อย่าได้นี่งนาน ผั้ได้เสศสี่ สามลบคือแกวตรีการ ในพระบารมีตา ถ้าเสศลดฅํ่าลงมา คือพระเนาวะหรคุณ หานไปอย่าให้เสศสูญ ผิสงเร่งให้ลบลง ได้เสศผู้ใคม่นกง ให้ตราฅํ้ง์ไว้จงคี เสศหนึ่งชื่อกรุทบกษี พยกฆนามมหิมา เสศสามสีห์นามราชา นุภาพชื่อราชสีห์ หานไปได้เสศทุกที นนชึ่อสุนํกขนาม

๖ เสศหาสมณชพรามณ ชอมสกกะนาม พฤห*กึบดีอาจารย อ*ชนามสถาน นามนากวิถี เสศหกนายกองผู้หาร มีฤทธิห่าวหาร สถิฅในบาพงพี ทำดามชอบธรรม์ เสศเจดเยาวราชอนมี คือสี่กระบี่หณุมาน เสศแปดคือพระยาคชสาร แลอยู่ในบี่าหิมวัน ลบบวกคูนหานอย่าผน ฟนศรีสวัสดีมงคล มีไชยไค้ชะเลยเกิดผล แต่งชำงแต่งพล อย่าเพียนฉบํบโบราณ ลบบวกคูนหาร ให้ยนายกองพลสถาน แต่โดยฉบบมีไชย ใค้เสศในกองผู้ใด เปนมิฅรสบใสม อนชอบดวยนามแก่กน ม*ทย*คส*จร์อโดยธรรม์ คิดอ่านควยกน จงเปนมีงมิตรอนเดียว พรอมคืคพรีอมการฉับเฉียว เขำคิดกลมเกลียว ชอบการราชดูงาม

งา) ผเสศหมดองควยนาม ปราบเสียนสงกราม ขดของบ่กล่องมิคี บริวารวอระราชมีสีร เดชะทํ้งนึ่ ก็เกิดสวสดิมงคล มีไชยไค้ชะเลยเกิดผล เสศพญายล มิชอบบ่งเหตุใจเอง กาลมรณะอะริเกรง พิโรธกินเอง จะเกิดพยาธิบสบาย พร*ดพรากจากก*นทํ้งหลาย ให้เร่งขวนขวาย ผ่อนผไแอาเสศจงดี ช้างม่าให้ได้นามศรี สำหร*บผู้ขี่ ประกอบให้ชอบชวนใจ หนึ่งโสดบนบ่กภพไฅร โองการไซ้ไป ให้ปราบเสียนศ'ตรู ให้เร่งอ่านเขียนเรียนรู้ ช้าแม่นศัฅรู มาตงจะใกล้ไค้ผจนญ ยี่สิบเบ็จกล ฅำหร*บอ*นกล่าวโดยมี ๆ ’® กลหนึ่งฤทธี กลสีหจกกลรลกษณซ่อนเงื่อน กลเถื่อน กำบ่ง กลพ็งผ้ผา กลมากินสวกลนพวนเรือโยง กลโพงนาบ่อ

กลห่อช้างบา กลพางำหิน กลอินทรพิมาน กลผลาญศํฅรู กล แสลง กลแขงให้อ่อน กลยอนภูเขา กลเช้าให้ผอม กลจอมปราสาท กลราชบญญา กสพาสนนเสียง กลเรียงหล'เกยืน กลบนพระรามฯ © โหราสาฅพิไชยสงกราม มีแช้งทุกนาม จงเรียนให้รู้แต่งคน ณ,รงค์ปลอมปน เช้ามาตงอยู่ ให้แต่งทวยหารชาญกนล์ ตนหนึ่งสูงใหญ่ องอาจไปลาดลอบด นามพยกฆโคยปาง ภูเขาหึมวน ท*บค่ายผายศึกศํฅรู พิปรายตำรา ที่นนจะเปนนามใด สนักขห้าวหาน มีเขาจอมปลวกก่น'ไม้ นามกรุทธ์อย่าไค้อางขนาง กำตงแนวบาริมทาง เสียงบบประฟร้ยงเวียรวน ผไม้สามกนเรียงรน จอมปลวกอนใหญ่มหิมา ด่งนํ้อาจารอถา ชื่อสีห์ราชนามสถาน ใกล้บ็านแทบทางโบราณ ตงรายแทบทางซึ่งไป

๙ ใกล้คลองหวยแม่นาไหล บ*งคบชื่อไว้ ว่านากคนามโคยการ ดินโพรงปลวกหลำอาหาร มสิกนามสถาน ตำแหน่งมสิกอาสรย กลางทุ่งฝูงเนั้อเคยไกล แสดงดำนานใน กำหนคว่าชื่ออชนาม ถ*าหเบาแกม'ไมไผ่หนาม อาจารแนะนาม คชาคณาอาไศรย แปคนามตำรายินไพ มูลกล่าวแด่ไน มหาพิไชยสงคราม กล่าวไว้ให้รู้จ’กนาม ผ้ใคทำฅาม จะเกิคสว่สดีแก่เรา ถ่าท้บเขาเบา ให้เสร็จกำภีร์ ให้คูทบเราทบเขา สงว*ทยายกลอน เอาฤทธหน’กทํบทวี ขำศึกยกพล จงเรียนอาจารยวิทธี นโมกำหนดพญากร จงมีความเพียนส’งวร อนกล่าวให้สํ้นเสรจกล ตํ้ง์ทบให้เปนมงคล มาดีเข่าแพ้แก่เรา

๑0 ถ้าพลเขามากโดยเดา เรานอยกว่าเขา เขาแพ้แก่เราง่ายดาย ทำฅามฤกษยามท่านทาย บญเรามากหลาย หมีฅายจกลบได้ดี เงินทองรำว่ลศํกดิศรี แก่เราผู้มี บำเหน็จในการสงคราม จงเพียนราชการอย่าขาม เขิายทสงคราม อย่าขลาดจงร้กวรผจญ ความรู้เรียนให้ยื่งกน อาสาจมพล ท่านเท่าจะเลยงโดยธรรม์ เลียงทง์พวกพ้องเผ่าพ*นธุ พระราชรางวไเ จกินบสนเหลือตรา ซื่อต่อวรราชราชา ฝูงไทเทวา จะเลียงรีกษาทุกประการ ดำหรดตรสไซ้การงาน กราบถวายมศการ ทกคํ่าเช้าอย่าลืมฅน อย่าคบคนพาลอกกุศล ใจยมไเทรชน อย่าทำสนิจจงผํน ใครนึกรายมไเ ซื่อต่อเท้ชีพเปนธรรม์ จะแพ้อำนาจแก่เรา

©© ความเทจอย่าเคา อาษ']ทำวไท ถือวาจาส*จลำเนา ท่านสรำงสมภาร จะมีอำนาจฦๅไฅวิ เพราะเทพนิมน ประหย’ดอย่ากลาย เรากินเขำแดงผู้ใด เอาเดชภูบาล ทำฅามฉบบโบราณ มนอปราไชย ภอไจทำเพลง แต่ก่อนบุญาธิการ เรียนเปนลำนำ มามากอะเนกยี่งยง สึกสาตำรา จึงเสวยสมบฅศุภผล เปนเจาแก่ภพทงหลาย ถ้าใครคิดโหดหนตาย อย่าหมีนแก่ราชกิจการ บำบ*คอ*นตรายอย่าพาล ปกเกษเกถ้าคลาไกล แมนฆ่าศึกเสยนจองไภย นิยมให้กลัวเอง อนทหารดุจไจนกเลง ดีคสีตีเบาขบรำ ทวยหารแกลวกลาจงจำ สิบหกจงตามตำรา อย่าถือประท^กลาดคลา จงเพียนให้เจนปากไจย

๑!20 ตองลักดีไท้ ใครใคร่เรียนถาม เขาศึกรบค่ายเมืองใด อันผู้ปรีชา จะไชยชำณะสงกราม สืบบุตรหลานไป นาคาสุรา รู้ไว้อย่าใขเนั๊อกวาม ท่านผู้ปรีชาญ จึ่งมีเมตตากรณา โยธาพลอัน พลกชอัศวา เพียงน์ภอสด'บบั๋ญา คาบดงเกาอัน ความรู้ฤๅสั้นแก่ใคร มูนนายเร่งบาว กรนไค้ราเรียนเขียนไว้ เปนผลประโยชน์กลปา เทวามนุษยครุทธา สรรเสริญจำเริญทุกประการ อย่าไค้นินทาอาจารย นิ'พนทให้'ชอบทางธรรม์ อัดอับตรวจตราจดลัน ท8ง์เครื่องอาวุทธ์สาดรา ตรวจดทหารโยทา ท8งพลรบครบกรน บนใหญ่น่าไม้เขตขน ทงโล่ห์ธนูแหลนหลาว กลองสลัดหอกซัดทวนยาว ให้มาจงพรอมมูลกน

๑๓ ให้ชอบนามสรรพ์ หาโชกเพลาเดือนวน สกุณาสกุณี องษาลิคาราศรี อย่าแปรภกตรา ฤกษโหรฤกษลมบึ้ถวี เปนรูปเมรู ร่อนรองรงมเวหา ผู้คนจุลา ยกไปฅาม่เกลดนากา อาจารทำนาย ไปฅรงสุรินทวาหู ตรงหน้ามาสู่ เหนเมฆเกลื่อนมาเปนหมู่ อีกทํ้งฝูงกน อย่ายกฤกษน8นมรณา ' กลบเปนผ่าลาย ชำงน้าสำรอกเลือดมา เร่งทำคามกำ คลอดบุฅรวิจลจากกาย นิมิตรคํงนั้มากหลาย ประหยดจะแพ้ศตร พาร่องลมน้องเปนหมู่ ดํงนั้อย่าให้ยกพล ชำงน้าตื่นเน้นอลวล เถียงกินวิวาทวุ่นวาย เหนนุ่งน้าขาวแลวกลาย ผ่าเขียวแลม่วงแดงคำ นิมิตรนมิดีจงรำ อนกล่าวอย่าไปโดยเดา *

๑๔ กระบอกนาเหลิา พล*คจากมือเอง เงาหำเงาตำหายเงา อย่าได้จำนง ผเอินวิบดแตกเอง อย่าไค้ดูหมีน หำมอย่ายาตรา หอกคาบแหลนหลาวเปนเพลง จงงดผนผ่อน บงเหฅหลุดลุ่ยตกลง ลมพ”คหลิงไป ได้ลาพกรามคร่น อาศุภตายอยู่กลางดง กนกชอกสา ยุบาทเบองปลายตีน นมตรเหภญ- ตนไม้ลิมอยู่กลางดิน ดำเนิรขางรากอย่าคลา สกณร่ายบินประจงมา ให้งดอย่าพึงบทจร นิมิตรบเปนสถาพร หาฤกษไค้ดีจึงไป ฤกษดีมีสวิสดีมีไชย จะได้ฆ่าศึกเรวพลน รปจรเข้สองซองกน มีไชยจะไค้ภารา เหยี่ยวกาแร่งร่อนตามมา กาแร่งจะได้แย่งกิน พารองพองหลิงได้ยิน โยยี่งจะเรืองฤทธา

เหนเมฆเกลื่อนกล้มเวหา ทิศหศังโศภา ธงฉัตร'พิพทอำพล ศัตรูพ่ายแพ้ภูลผล เกดสวสดีมงคล นิมิตรเลิศเรืองรอง ได้ยินแตรศังขระฆํง์ฆ้องกลอง ยกไปตามสนอง ฤกษดีประเสริฎทุกอ'นิ สมณชีพราหมณพลขน ช้างมาตามกน ฤกษดีเร่งให้ยกไป ผู้กนเอาของมาให้ บอกความจริงไซ้ บเท็จแต่ศัวนความดี เสวยศุขอยู่ดี V ปเรวจะเริญสศัสดีมีศรี เกษมสนุกนิหรรษา ลำผงบินฉาบไปมา เร่งยกโยธา จะได้ไพร่พล'โดยจง ทบหน่ากลำหารยวคยง ไปรณรงค์ จะปราบศัตรูยินหาร เดีรพลมนทกชำนาญ ขุนพลองค์หาร ให้ยืนคชาโดยฉกรรจ์ ประคบสรรพควยพลขน ยืนช้างแปรผรร ภกฅรไปตามเกลดนาคา

๑๖ ยืนชำงให้พิจารณา ดูเมฆเกลื่อนมา ยาดราให้ได้ฤกษดี ๆ ® เมฆเกลื่อนทิฆำภร อุดรทิศชะอุ่มสี ลาถึงทกขิณศรี เขากล้มเกลื่อนพระสุริยล ไบแจ่มแจงย*งมวมนท์ สั้นแสงบสูญแสง จะพลนแพ้จะเสียไชย อย่ายกพยุหพล หมิท่นบ*งพระสุริยไส ให้ลนฆองดำเนินธง เมฆมาแด่ทิศนน สรฤทธิเรืองณรงค์ เมฆหม่นนคืน'ไกล ประสิทธิสาธุโดยใจ แด่ปาจิมทิศไป จกได้ไชยชำนะ อย่าเพ่อยกพลากร สำฤทธิประสง หมิทนบงงรวิวร ไม่บดบงพระสุริยา ผเมฆแลเกลื่อนมา จ*ดุ-รงค์พลาคลา บูรรพกลุ้มร*งศีรไถง วุทธิโดยมโนไน อครบี่คอะโนไท เมฆมาแต่ทิศนน ชะนะแท้อย่าสงกา คืนถอยจากอำภร หมิทนกลุ้มระวิวา อย่าเพ่อยกจะเสียการ ลนฆ็อ์งแลวโบกธง กำยุทธจะไชยา เมฆมาท'กขิณทิศ จำเริญฆองแลธงไชย เมฆมาแต่ทิศนน แม้เมฆนนคืนมา

®ฟ่ เมฆมาแต่บรรพทิศ สถฅยประจิมโดยวาร กลุ้มดวงพระสริฉาน บฉายแสงให้ยกธง หมิทนกล้มเขาในวง เมฆมาแต่ทิศน8น อย่ายาตราจะไภยยนต์ ๆ ถอยคืนมาทิศรง © อารารยกล่าวไว้โดยบณ ฤกษนอกนอน ย่อมมีอยู่สนทุกคน คือพํคเขำออกในฅน ดีร่ายเหตุผล ก็,พึงสํงเกฅอาตมา ลมเดินจงพิจารณา เหตพํดิซ้ายขวา กล่าวผายลห่านาที ปลงปลอดวิหิทจงคี อาโปบถวี ฤกษนนส'ว'สดีมี'ไชย พดตามเกลดนากาไกล เร่งให้ยกไป จะได้นิกรโยธา อาจารยกล่าวไว้โดยตรา ลมในอาตมา อเนกนานุประการ ถาออกเบั้องซ้ายเปรมปราน ยรยาตรอย่านาน นามเรียกร่นทกระลา ผํ้ลมออกโคยเบั้องขวา คือสุริยกระลา ท่านซ้ามอย่าให้ยกพล

๑๘ อาวทธของตน ถืออาวทธไว้ ออกซายภูลสวสดมงคล อาวุทธถืออยู่ จงกุมข้างซ้ายมีไชย กุมสองมือขยํน สองทิดถ์มํนคง ออกขวาอย่ายาตราไป ชุมทวยอาษา ใน'หิดถ์ข้างขวาแบบ-ข' ฉตรเทียวธงไสว บูชาเทวา ผลมออกเสมอสองประฅุ ลาพระเสอเมือง ทงสองห์ถืายืนย่น สำหรบกชสาร ธนูมีนน่าไม้เกาทิน แน่วยืนให้ม่นกงตรง ชี่ข้างอํกีครฅวยง กมขอแลเครื่องสาตรา มณ,ทกเดินพลโยธา มาลองให้รู้เตมใจ แน่วให้ปลูกสาลาไชย ทีงทปแลเทียนชวาลา ใบศรีเจคชนนนมา อารีกษเสอเมืองทรงเมือง โยธาพลทหารนองเนือง ไปปราบศตรอนหาร กร1นแลวให้แต่งเพดาน จงสรรพทํ้งเครื่องอาชา

พระสงฆอไเทรงศีลา ให้อาราธนา พระพุทธรูปเปนประธาน จำเริญในการ ถวายบงกมก'น ฅงนาวงดำยโอภาร ใส่เหนือเกษา พระปริฅให้ไค้สามว'น กินแลวกราบกราน อีกเครื่องสาตรา เมื่อยรยาตราไปพลไเ โคยการว้ทธี พระบาทสมเด็จราชา ไล่เสียนขนพล ไล่เกลำของตำ เอานาลำงบาทบาทา ผูเถาทงหลาย นาชุบพระแสงภูบาล กรทำล่ฅยาธิศถาน มาสระเกษเกลำเกษา คชสารตวอาจอาซา มาตงพรึงพรอมโดยมี เทียรทปดํน์ธเครื่องใบศรี ทำขวไเรศนาพุทธมนตร์ จึงจบเอาดำยมงคล ไล่ช้างแลม็าทุกตำ จบบาทช็างม่าไส่หํว จงธิศถารเสี่ยงทาย ไหว้คณ'พ่อแม่หญ่ายาย อุบชฒชีตนอาจารย

1ฐ)0 ขอพรพิสาร มี่1กลองรุมรน กระทำอภิวนทนาการ ให้โบกธงไซ พืเลศประสิทธิทกวน พลกซอ’ศวา ถึงที่ชอบกล ได้ฤกษล’นฆ็องสำคน ?เองนามตำรา ให้โห่สำเนียงเกรียงไกร อย่าแปรภ’กฅรไคล เหมือนแก่ราหู ยกพลเดียรดาษบีนไฟ ยืนที่เกรียงไกร หนำชำงสำคนยาดตรา บองก่นพลหลวง เมื่อดำเนินพลไกลคลา พลร’ถาแจจล ยุรยาตรตามทางไพรสณฑ์ ให้หยุดนิกรโยธา เร่งตรีตรองพิจารณา จึ่งตำงพรพลลาภูมไช ตำงตามเกลดนาคลงไป กออสุรีนทราหู อย่าแปรหนำต่อมฤตยู ท่านแรงท่านรำยเหลือใจ ชำงมำเครื่องราชมะโนไม กระบวนขนบตามกระทรวง แต่งทหารให้ครบทำปวง ลกหาบตดไม้ทำค่าย ข

1* ต ทวยหารทงหลาย คูนควรชะตา ตดให้ได้จงมากมาย ลนฆองสามที ช่วยปกช่วยบองก้นมา ลงขวากหนามหนา ฝงงลงจงได้ บนคิฅยคิดควยโหรา ปลูกเปนทื่อย่ วางล้กษณจํนท์ฤกษจงคี ท่านจะกรุณา ซ้ายขวาเปนกอง ยกเสาเอกฅงทวารศรื แมวเซาผลคกน ให้ทนฤกษยามเวลา กองเพลิง'นแงเผ้า ตงก่ายคูบอมคูหา สนามเพลาะภลชนใน นอกในอาถล!]ก้นไภย บองก้น,ฆ่าศึกศตรู แล้วให้พิจารณาคู สารภูมเทพเทวา วกเสนล้งเวยเทวา อำนวยสวสดสมพอง แต่งออกตระเวนก่อมมอง เดินเกยวกระหวดตามกน กรนกํ่ากองเพลิงเรียงรน ฉวยฉาบรวบรีดมิดเอา ผ้คนในค่ายผายเรา สองชนผลดกนนืงยาม

(อึฐ]ฐ!) ผู้กนไอจาม ซาวช่างลักดร บื่กบองกองกระเวนหำมปราม ศึกปนปลอมมา สำเนียงกรางกรนหลบนอน ลัาโจมทบขน จะเดินพลเล่า บืน,ใหญ่น่าไม้ธนศร กองช้อยจรลี ไล่เขนแลเครื่องสาฅรา ฆ่าศึกน้อยไซ้ ทหารทองหน้า เปนหมู่ทุกชนกนมา ทหารกองหลัง อออึงขิงอาจรบพลัน ทำเนียมอันมี อย่าให้โห่ช้องนี่น้น แต่งออกให้กรนตีเอา กรนฅีไค้ฤกษยามเช้า ให้แต่งทหารจงดี สามหอกเจตหอกใดยม หน่าหลังระช้งอย่าไกล สามหอกเดิรฅามกน'ไป จงช่วยกนจบเอามา กองรอยเร่งหนุนอย่ากลา รุกรนเร่งดีประน้ง นายกองแต่งกลอย่ายง อย่าช้าแบ่งช่วยโดยมี แบ่งรกษาก่ายน่าที่ คำราน่าทีกองหลง

1ข้)๓ ศึกมาล่าพอกำลง เกลื่อนกล่นอย่าย'ง ให้เร่งรุกรนไล่เอา ถาเหนมามากโดยเคา อย่ารุกร่นเขา ดำริเร่งมองกนฅำ บองก้นอย่าได้เกรงกลว ให้ทำแท่คำ ประดุจพญาราชสีห์ จงดุกคำรามวาที ใจคงยกษี จะเข่นจะฆ่ากินคน โกรธแล่วคลายหลังมํดํคน อ่อนเอาใจคน ทํงปวงแลไพร่จึงกลว เปนแพนย่งชํ่ว อย่าหนีทีเดียว แบ่งกนทำค่ายกนคำ ทดแทนให้ได้ มี'ได้สี่ด่านแฅ่เคียว คลายใจโสกา ธนูหางไก่ อย่าได้ลนลานแลเหลียว ฆ่าศึกจะย่ามได้ใจ ล่าหนีให้หนีทางใกล้ จงค่อยถอยถดลงมา ไพร่พลปรีเปรมสหดสา เร่งคิดก็หนำเฅมใจ บืนใหญ่หนำไม้เรียงไว้ ดาบแหลนแลโล่ห์เกาทน

หอกทวนร้าวหลาวเรียงร้น นกสบธนูกน แลเครื่องสาฅราเรียงราย เครื่องล้างมาผูกทงหลาย อย่าเปลั้องแก้กลาย รำผูกไว้ประจำการ ทำก่ายรอบแล้วอย่านาน จึงปลงคชสาร อ*ศวราชเครื่องอาชา พร้อมกนปฤกษา คชสารลำยอง ล้าจะยกล้ายพลกลา ฅามคชห่ศถี อย่าได้ประมาทตริตรอง ถึงแล้วบ*คดน คชสารคลาไกล จกล้ามแม่นาหวยหนอง บีนใหญ่ปร ะด*บ จงล้ามไปก่อนหำที แซงล้างทํ้งสอง จึงล้ามอ*ศดรโดยมี แลล้ามเสบียงไพร่พล จึงล้ามโยธาสากล จึงล้ามนิกรท*บไชย บาคงพงชครำ อศวะราชตามอนค*บ ธนูน่าไม้บืนนกสบ ให้ไว้หน่าท\"บนายกอง เกาทนโล่ห์เขนทวนทอง เร่งไประล้งศึกพลน 1