การเลี้ยงหอยนางรม

การเลย้ี งหอยนางรม จัดทําโดย : นพิ นธ ศิรพิ ันธ กรมประมง จดั ทาํ เอกสารอเิ ล็กทรอนกิ สโ ดย : สาํ นักสงเสริมและฝกอบรม มหาวทิ ยาลัยเกษตรศาสตร สารบัญ 2 2 คํานํา 3 ขอ มูลทัว่ ไป 3 การเลอื กพื้นที่สาํ หรับเลย้ี งหอยนางรม 4 การรวบรวมพันธุหอยสาํ หรบั การเล้ยี ง 7 รูปแบบการเล้ยี งหอยนางรมในประเทศไทย 8 ขอ ควรระวังในการเล้ียงหอยนางรม 9 ตนทุนการเลี้ยงหอยนางรม บรรณานุกรม

คาํ นํา หอยนางรม เปนหอยสองฝาที่มคี ณุ คาทางโภชนาการสงู จึงมผี บู ริโภค หอยนางรมกัน มากโดยเฉพาะหอยนางรมพันธุใหญห รอื หอยตะโครม เน่อื งจากการตลาดหอยนางรมน้ัน มี แนวโนมขยายตัวไดอีกมากเพราะผลผลติ ในปจจบุ ันยงั ไมเพยี งพอตอ การบรโิ ภคภายในประเทศ ทําใหห อยนางรมมรี าคาสงู มากเมื่อเทยี บกับหอยชนดิ อน่ื ๆ หอยนางรมทน่ี าํ มาบริโภคเกอื บ ทัง้ หมดเปนหอยที่ไดจากการเพาะเลยี้ งโดยอาศยั ธรรมชาติ หอยจะกรองกินพชื นํา้ ขนาดเลก็ ท่ี แขวนลอยในแหลง นา้ํ เค็มเปน อาหารหลกั ในประเทศไทยมพี ันธุห อยนางรมตามธรรมชาติอยหู ลายชนิด แตช นดิ ท่นี ิยมเพาะเลี้ยง เพือ่ นาํ มาบริโภคเปนอาหารนน้ั พอจําแนกไดเปน 2 พวก คอื หอยนางรมพันธเุ ล็ก ซ่ึงมีชอ่ื เรยี ก ตามพืน้ บา นวา หอยปากจีบ หอยเจาะ หรอื หอยอรี ม เปนตน สวนหอยนางรมอีกพวกหนง่ึ คอื หอยนางรมพนั ธใุ หญ ไดแ ก หอยตะโกรมกรามขาว และหอยตะโกรมกรามดํา นั่นเอง การเล้ียงหอยนางรมไดมกี ารเล้ียงมานานกวา 50 ป สวนมากเปน การเลี้ยงแบบดง้ั เดมิ พบวา แถบชายฝง ทะเลของประเทศไทยทางภาคตะวนั ออกไดแ ก ชลบุรี ระยอง จันทบุรี และ ตราดมีการเลยี้ งหอยนางรมขนาดเลก็ กนั มาก สําหรบั ฝงอาวไทยไดแก จังหวัดประจวบคีรขี นั ธ ชุมพร สรุ าษฏรธานี สงขลา ปต ตานีและทะเลอนั ดามนั จะมีการเลยี้ งหอยตะโกรมกรามดําและ หอยตะโกรมกรามขาวกันมากในเขตพน้ื ที่โดยเฉพาะจังหวัดระนองและพังงา ขอมลู ทั่วไป ชอื่ หอยนางรม วงศ MOLLUSCA ลักษณะ หอยนางรมแบงเปน 2 พวก คอื พนั ธเุ ล็ก เรยี กวา \"หอยเจาะ\" หรือ \"หอยปากจบี \" พนั ธใุ หญ เรียกวา \"หอยตะโกรม\" ลกั ษณะเปนหอย 2 ฝา แหลงทีพ่ บ พบโดยท่วั ไปตามบริเวณน้ําต้ืนชายฝง ทะเล ปากแมน ํา้ ลําคลอง ทสี่ รุ าษฎรธ านี แหลงทเี่ ลีย้ ง หอยนางรมใหญท ่ีสุด คือบริเวณอา วท่ตี ําบลทา ทอง อําเภอกาญจนดษิ ฐ นอกจากน้กี ม็ กี ารเล้ียงทบ่ี รเิ วณแหลมซยุ อาํ เภอไชยา ปจ จบุ ันมผี ูเลี้ยงหอยนางรม ในพ้ืนทจ่ี ังหวัดสุราษฎรธ านปี ระมาณ ๗๔๑ ราย เนือ้ ท่ี ประมาณ ๔,๘๖๖ ไร

การเลอื กพ้ืนที่สําหรบั เลย้ี งหอยนางรม ทําเลพน้ื ทที่ เ่ี หมาะสมเปน ปจจัยสาํ คญั อยา งยิ่งในการเลยี้ งหอยนางรม หลักเกณฑ เบื้องตน ท่ีจะตองพิจารณาซึง่ มเี หตุผลและความเหมาะสมดังนี้ คอื 1. ควรเปนแหลงน้ํากรอ ยหรอื น้ําทะเลทว มถึง อยางนอ ยเปนเวลานาน 7-8 เดอื น/ป ไม อยใู นอทิ ธิพลของนาํ้ จืดไหลทวมในฤดูฝน จนมผี ลใหแหลง เลีย้ งมีความเคม็ ต่าํ มากเปนเวลานาน ซ่งึ จะมผี ลใหอตั ราการตายสูง 2. ควรเปนแหลงนา้ํ ท่มี หี อยเกิดตามธรรมชาติ สะดวกตอ การจดั หาพนั ธุหอย เพื่อความ สะดวกและลดตน ทุนการเล้ยี ง 3. แหลง นาํ้ ทใ่ี ชเ ลี้ยงควรปลอดภยั จากกระแสดนํา้ และคลืน่ ลมแรง ท่ีอาจทําใหวสั ดแุ ละ สว นประกอบตา ง ๆ ตลอดจนหอยที่เล้ียงถูกทาํ ลายเสยี หายได 4. แหลงเลย้ี งควรอยูหา งไกลโรงงานอตุ สาหกรรมเหมอื งแร อนั กอใหเ กดิ มลพิษทเ่ี ปน อนั ตรายกับหอยและผทู ี่บรโิ ภคหอย 5. ควรเปน แหลงนํา้ ทมี่ ีกระแสน้ําไหลผานและเปนน้าํ ทอี่ ุดมดวยอาหารธรรมชาติ กระแสน้าํ ควรมีความเร็วโดยท่วั ไปประมาณ 1 เมตร/วินาที 6. ควรเปนแหลง นาํ้ ตน้ื สภาพเปนดนิ โคลนหรือโคลนปนทราย ความลึกของหนา ดนิ ไม มากนกั 7. ควรเปนพ้นื ที่ทส่ี ะดวกตอการจดั หาวัสดุในการเลีย้ งหอยไดโ ดยงา ย 8. ควรเปนพ้ืนที่ทมี่ กี ารคมนาคมสะดวก ใกลตลาด งา ยตอ การจําหนา ยผลผลติ การรวบรวมพนั ธหุ อยสาํ หรบั การเล้ยี ง การเลย้ี งหอยนางรมในประเทศไทยยงั ตอ งพง่ึ พาลูกหอยจากธรรมชาติ เน่ืองจากลกู หอยท่ีไดจ ากการเพาะพนั ธยุ ังไมเ พียงพอ การลอลกู หอยในแตล ะแหลง เลีย้ งตองขน้ึ อยกู บั ความ เหมาะสมของสภาพภมู อิ ากาศในพืน้ ที่ ความสะดวกในการจัดหาวสั ดแุ ละการจดั การแปลงเล้ยี ง เปนตวั กาํ หนด วัสดุทนี่ ิยมใช ไดแ ก ไมไ ผ ไมเ ปง กอนหิน หลอดซเี มนต เปลือกหอยนางรม ยาง รถยนต แผนกระเบอื้ ง ฯลฯ นอกจากการใชว ัสดุชนิดตา ง ๆ แลวการลงเกาะของลกู หอยนางรม ยังข้นึ อยูกบั อณุ หภูมขิ องนา้ํ ทะเล ความเค็ม ปริมาณแสง การข้นึ -ลงและความเรว็ ของกระแสนาํ้ อิทธิพลของดวงจันทร ความลึกของน้ําและตวั ของวสั ดลุ อ ซ่งึ วสั ดทุ ี่ใชในการลอนนั้ ลักษณะของ ผวิ สีและความสะอาดเปน อยางไร นอกจากน้ลี ูกหอยนางรมยังมพี ฤติกรรมในการรวมตวั ลูก หอยมกั ลงเกาะวัสดลุ อ ที่มีลกู หอยตวั อ่นื ๆ เกาะอยูกอ นแลว ลกู หอยนางรมมักจะเกดิ ตลอดทั้งป แตส ว นใหญชวงท่เี กิดลกู หอยวยั เกลด็ จะแตกตา ง กนั ในแตละทอ งถน่ิ และลกั ษณะภูมิประเทศแตละแหง เชน จงั หวดั สุราษฏรธ านเี กดิ มากในเดอื น กมุ ภาพันธ - มีนาคม จังหวัดตรังในชวงเดอื นมถิ ุนายน - ตุลาคม จงั หวดั ชลบุรใี นชวงเดอื น เมษายน - พฤษภาคม และตลุ าคม - พฤศจิกายน ของทุก ๆ ป

รปู แบบการเล้ียงหอยนางรมในประเทศไทย การเล้ยี งหอยนางรมมอี ยหู ลายวธิ ี แตละวธิ ีความเหมาะสมตามลักษณะภมู ิประเทศและ ดนิ ฟา อากาศของแตล ะทอ งท่ี ฉะนั้นการทจ่ี ะใชว ธิ ใี ดในทอ งท่ีไหนนนั้ จงึ เปนส่งิ ท่จี ะตอง พจิ ารณาเลอื กตามความเหมาะสม 1. การเล้ียงบนกอนหิน เปนวธิ ีการใชก อ นหนิ วางใหล กู หอยนางรมเกาะเล้ยี งตวั จนไดข นาดตามความตอ งการ เปน วิธีงายและทาํ กนั มาแตโ บราณ ซง่ึ ยังนิยมทาํ กันแพรหลายมากจนปจจุบนั นี้ โดยเฉพาะ ทอ งทที่ ีส่ ามารถหากอ นหินจากธรรมชาตไิ ดสะดวก โดยวางกอ นหนิ เปนกอง ๆ กองหนงึ่ มกี อ น หิน 5 - 10 กอ น วางใหกอ นหนิ เกยกนั โดยพจิ ารณาวา จะวางใหอ ยใู นลักษณะใดจงึ ชวยใหก อน หนิ มีพื้นทีใ่ หล กู หอยเกาะไดม ากที่สุด หนิ แตล ะกองอยูหา งกันประมาณ 50 ซม. เรียงเปนแถว วธิ กี ารน้มี กั ทาํ การเลยี้ งหอยในขอบเขตระหวางแนวระดับนา้ํ ขน้ึ สูงสดุ ถึงระดบั ตาํ่ สดุ ตามชายฝง ทะเลที่มสี ภาพเปน อา วเปด พนื้ ดนิ เปน โคลนแข็ง ทรายปนโคลนแขง็ หรอื บริเวณที่เปนหินทงั้ นี้ เพือ่ ปอ งกนั ไมใหกอ นหนิ ทว่ี างจมลกึ ลงไปหรือถูกทับถม ในกรณที ีส่ ภาพดินเปน โคลนคอ นขางออ นก็ใชไมไ ผว างเปน ฐานรองรบั กอนหนิ เพอ่ื กนั มิใหห ิน จมโคลนหรอื บางรายก็ทาํ เปน ฟาก โดยใชไ มไผผา ซีกประกอบเขา เปนรานสาํ หรับวางหินบนคาน เตีย้ ๆ ในแหลงเลย้ี งเกาะวางเลี้ยงตอ ไปเพอื่ โคลนทบั ถม มกั พบเห็นตามบริเวณอา วเปดและปาก แมน้ําลําคลองทัว่ ๆ ไปรปู แบบการเลีย้ งหอยนางรมวธิ นี ี้ นยิ มใชในการเลี้ยงหอยนางรมพนั ธุ เลก็ ทจี่ ังหวดั ชลบรุ ี และท่ีอา วสวี จงั หวัดชมุ พร 2. การเลยี้ งในกระบะไม การเลย้ี งแบบน้ีเหมาะสมกบั ทองทที่ ี่เปน อา วเปดตามบรเิ วณปากแมน้าํ หรอื บริเวณ ชายฝงของปากแมน ้ําลาํ คลองทม่ี นี ํ้ากรอยหรอื นํา้ เคม็ ทวมถงึ เปน ประจํา กระบะไมท ีใ่ ชเ ปนรูป สี่เหลีย่ มผนื ผา มีขนาดตามความตอ งการ แตท ีน่ ยิ มใชม ักจะมีความกวา ง 80 ซม. ยาว 200 ซม. สูง 25 ซม. ขอบทง้ั สด่ี านทําดวยไมตะเคยี นหรอื ไมเ นอ้ื แข็งอนื่ ๆ พน้ื เปน ไมช นิดเดยี วกนั ฟากทาํ ดวยเฝอกไมไ ผ ทง้ั นเ้ี พอ่ื ใหน า้ํ ถายเทไดส ะดวก กระบะวางอยบู นคานสงู จากพ้ืนดนิ ท่ีนํ้าทวมถงึ ประมาณ 30 ซม. และยดึ ตดิ กบั คานอยา งม่นั คง พันธหุ อยนางรมทน่ี ํามาใสเลย้ี งในกระบะหากเปน หอยพนั ธเุ ลก็ ควรมอี ายปุ ระมาณ 6-7 เดือน หรือมีขนาด 3.5-4.5 ซม. ซ่ึงกะเทาะมาจากกอนหนิ หากเปนหอยนางรมทีเ่ กาะติดกับเปลอื กหอย อน่ื ก็นํามาใสก ระบะเลย้ี งไดเลยทาํ การเลีย้ งไวจนมอี ายปุ ระมาณปครงึ่ หอยจะโตขน้ึ ถึงขนาดสง ตลาดได สําหรบั หอยตะโกรมรวบรวมมาปลอ ยเลย้ี งในกระบะเม่ืออายปุ ระมาณ 3-4 เดอื น หรอื ขนาด 3-4 ซม. เลี้ยงไวจนอายุ 7-8 เดอื น จะไดข นาดทสี่ ง ตลาดได วิธกี ารเลย้ี งบนกระบะไมเ ปน วิธีการเลย้ี งหอยนางรมที่พบวามีทจี่ งั หวดั ประจวบครี ขี นั ธ เปน ตน

3. การเลีย้ งแบบใชแ ทงซเี มนต การเล้ยี งดวยวิธนี ี้อาจเล้ยี งไดด ใี นท่ีมสี ภาพเชนเดยี วกับการใชกอนหิน ตามขอ 1 หรอื จะใชท งั้ สองแบบในบริเวณเดียวกันกไ็ ด โดยใชแ ทงซเี มนตปก แซมตามท่วี า งระหวา งแถวของของ กองหิน แตเ วน ทีว่ างเปนทางเดินไดพ อสมควร เหมาะสาํ หรบั ทอ งทที่ ม่ี ีสภาพพน้ื ดนิ โคลน แทง ซีเมนตท ใี่ ชน ั้น จดั ทาํ ขน้ึ เปน พเิ ศษเพือ่ การเลย้ี งหอยนางรม และเพอ่ื ใหตา นทานตอการ เคลื่อนไหวของคล่ืนลมและกระแสนํ้าไดดจี งึ ตองหลอแทงซเี มนตแ ละใชไ มเปน แกนกลาง อาจใช ไมโกงกางหรอื ไมเ น้อื แข็งอนื่ ๆ ก็ได ไมท ย่ี นื่ ออกมาจะถกู ปกยดึ อยใู นดินเพ่อื พยุงใหเ สาซีเมนต ไมลม ลงทนุ เพยี งคร้ังเดยี วก็สามารถใชประโยชนไ ดนานป ขนาดของแทง ซีเมนตข นึ้ อยูกบั ระดับ น้ําและความตอ งการของผเู ลยี้ งแตโ ดยทวั่ ไปทที่ าํ การทดลองแลว ไดรับผลดี มขี นาดความสูง 50- 70 ซม. ดา นหนาดดั ของเสาเปนรูปสเี่ หลยี่ มจตั รุ สั 12x12 ซม.2 ไมทใี่ ชเ ปน แกนกลางยาว 1 เมตร ฝง อยูในแทง ซเี มนต 50 ซม. สวนท่ียนื่ ออกไปเพอื่ ปก ลงไปในดิน 50 ซม. 4. การเลีย้ งโดยใชหลกั ไม การเลี้ยงดวยวธิ ีน้นี ับวาเหมาะสมอยางยงิ่ กับสภาพชายฝง ทะเลทม่ี สี ภาพเปนอาวเปด พ้ืนดนิ เปน โคลนออนหรือโคลนปนทราย เปนแหลงท่ไี มม ีเครือ่ งกาํ บัง คลน่ื ลม ยิง่ ไปกวา นน้ั วิธี นีย้ งั สามารถเลยี้ งตามชายฝง ของปากแมน ้ําลําคลองทมี่ ีกระแสนา้ํ ไหลคอนขา งแรงไดโ ดยไมท าํ ใหเกดิ ความเสียมากนัก ไมท ีใ่ ชค วรเปนไมเ น้ือแข็ง ไมพ งั กาหรอื สกั ทะเล เพ่ือใหล กู หอยเกาะ เลี้ยงตวั จนไดข นาดตลาด คลายหลักหอยแมลงภู หรือจะใชเปลอื กหอยตะโกรมหรอื หอยนางรม รอ ยเปนพวง ๆ ไปลอ ลูกหอยในแหลง หอยเกดิ ตามธรรมชาติ ลูกหอยจะเกาะตดิ อยูต ามเปลอื ก หอยเมอ่ื อายปุ ระมาณ 1-2 เดอื น จงึ นําเปลือกหอยทีม่ ีลกู หอยเกาะตดิ อยมู าแลยดึ ตดิ กบั เหล็ก โดยใชลวดผูกใหเ ปลือกหอยอยหู างกันเปนระยะพอสมควร หลกั ไมท ใี่ ชส ว นมากเปนไมไ ผ ไมเปง หรอื ไมอ นื่ ๆ ทม่ี รี าคาถูกอาจหาไดใ นทอ งที่นนั้ หลงั จากท่ปี ระกอบเปลือกหอยตดิ เขากบั หลกั ไมแ ลว จากนัน้ ก็นําไปปกไวใ นแหลง เลี้ยง เปนแถว ๆ โดยเวนระยะหา งกนั พอสมควร การปก ไมจ ะลกึ ลงไปในดนิ มากนอ ยเทาใดนั้น แลวแตค วามแข็งของดนิ ถาเปน โคลนแขง็ ปกลกึ ลงไปเพยี ง 30-40 ซม. กเ็ พยี งพอ หากดนิ เปน โคลนออนตอ งปกลึกจนแนใ จวามั่นคงพอ 5. การใชหลอดหรือทอ ซีเมนต เหมาะสมสาํ หรบั แหลงเลย้ี งทมี่ นี ํา้ ทวมอยตู ลอดเวลาไดแก ทตี่ นื้ ชายฝง ทะเล ปากแมน ํา้ ลาํ คลอง และทะเลสาบ พืน้ ดินเปน โคลนหรือโคลนออ นปนทราย ขัน้ แรกตอ งปกหลกั ไมราคาถกู ซงึ่ อาจหาไดในทองที่ ไดแ ก ไมเปง โกงกาง หลักไมไผ ฯลฯ โดยปก เรยี งเปน แถวใหมชี อ งวา ง ระหวา งแถวหา งกันประมาณ 1 เมตร จากน้ันนําหลอดซีเมนตก ลวงท่เี ตรยี มไว (หลอดซีเมนต ขนาดเสนผา นศนู ยก ลาง 15 ซม. ยาว 40 ซม. หลอโดยใชปนู ซัลเฟตทนเค็ม ติดหอย 20 ตัวหลอด เปนหอยขนาด 4-5 ซม. นาํ ไปสวมบนหลักไมหรอื ทอ พวี ซี เี สนผา นศนู ยกลาง 3.2 ซม. ยาว 120 ซม. ปก ทอลงในดินเลน แตล ะแถวหา งกนั 30 ซม. แตล ะทอหา งกัน 20 ซม.) พรอ มกันนั้นใชไม วางพาดเปนฐานรองรบั ทอ อกี ขน้ั หนง่ึ เพ่อื ปอ งกันไมใ หทอ จมโคลน หรือเปน ทอ ซีเมนตทมี่ ปี าก

เปด ขางเดยี ว ก็ใชสวมลงบนหลักไมไ ดโดยตรง ดว ยวธิ ดี ังกลาวสามารถวางทอไดประมาณ 1,600 ทอ /ไร นอกจากหลอดซีเมนตทไ่ี ดกลา วมาแลวปจจบุ นั เกษตรกรไดม กี ารพัฒนาขยายขนาด หลอดใหใ หญข ึ้นมีลักษณะเปน ทอซีเมนตเพอื่ เพิ่มพ้ืนที่ยึดเกาะของลกู หอย และใชฐ านซเี มนต เพ่อื รองรับทอ ทมี่ ีขนาดใหญข ึ้นแทนทจ่ี ะใชไ มเปน ตัวรองรองรบั เชน เดิม ทาํ ใหอ ายกุ ารใชงาน นานขึน้ และการจดั การสะดวก การเลย้ี งวิธีนเ้ี ปน ท่นี ิยมในการเลย้ี งหอยนางรมทจ่ี งั หวดั สุราษฏรธานแี ละจันทบรุ ี 6.การเลี้ยงแบบพวงอบุ ะแขวน เปนรปู แบบการเลย้ี งท่ีนิยมท่ัวไปในประเทศญ่ปี นุ อเมริกา และยุโรป เพราะหอยโตเรว็ และให ผลผลติ สงู การเล้ยี งวิธีการนส้ี ามารถกระทําได 2 ลักษณะดว ยกัน คอื การแขวนใตแ พ และแขวนจากราวเชอื กจุดสาํ คัญตอ งเลีย้ งในอา วปด หรอื ท่ที ่มี กี าํ บังคลืน่ ลมไดเปนอยา งดี แพที่ จะใชเล้ยี งหอยจะมขี นาดกวา งยาวตามความตองการของผูเลย้ี ง ใชพลาสติกหรอื ทนุ โฟมพยุง มี สมอยึดทัง้ สมี่ มุ เพ่อื ตรึงใหเ ชอื กอยกู บั ที่ ระดับความลกึ ของนา้ํ ควรอยปู ระมาณ 5-10 เมตร การลอ ลกู หอยใชว ธิ ีเดียวกบั การเล้ียงแบบท่ี 4 เม่อื ลกู หอยตดิ กบั เปลือกหอยไดแ ลว จงึ เอาเปลือกหอยน้นั มารอ ยเปน พวงโดยใชล วดสงั กะสีเบอร 10 ใหเปลือกหอยอยหู า งกนั ประมาณ 15-20 ซม. โดยใชไมไ ผร วกขนาดเล็กกน้ั ระหวางเปลอื กจากน้ันนาํ พวงหอยไปแขวนเลีย้ งไวท แ่ี พจน หอยไดข นาดทีต่ ลาดตองการ การเลีย้ งแบบพวงอุบะแขวนของประเทศไทยนยิ มทาํ กันในแมน า้ํ หรือคลองยา นน้าํ กรอย เชน ทจี่ งั หวดั พังงา หรอื การเลย้ี งแบบรอ ยเปลอื กหอยและแขวนเปน ราว ทีใ่ ชก บั หอยตะโกรมกรามดาํ ทค่ี ลองบางนางรม จังหวดั ประจวบครี ขี นั ธ เปน ตน ท่ตี ําบลอา งศลิ า อาํ เภอเมือง จงั หวดั ชลบุรี มีการเลย้ี งหอยนางรมพนั ธุเลก็ แบบแขวนใตนง่ั รา นไมไผ โดย เกษตรกรผูเลย้ี งจะซ้อื พวงเชอื กซง่ึ มีลูกหอยขนาดความยาว 1.5-2.6 ซม.ติดอยกู ับวสั ดปุ ูนซเี มนต (อยบู นเชือก) แลวนาํ มาเล้ียงตอโดยแขวนใตนงั่ รา นไมไ ผขนาด 8x46 เมตร ซ่งึ จะแขวนลูกหอย ไดจาํ นวน 4,500 เสน มลี ูกหอยประมาณ 360,000 ตัวตอน่งั รานหนึ่งชดุ หรอื หนึง่ แผง ปญหาและอปุ สรรคในการเล้ยี งหอยนางรมพนั ธุเลก็ หรอื หอยนางรมปากจบี น้ัน พบวา หอยท่ีอยตู รงกลางแผงหรอื กลางนั่งรา นทีถ่ ูกลอ มรอบดว ยแผงอ่ืน ๆ มักจะเจรญิ เตบิ โตชา กวา ลกู หอยทีอ่ ยรู อบนอก เม่อื เล้ียงไปไดค รบ 1 ป กย็ งั ไมไดข นาดตลาด สนั นิษฐานวา หอยที่อยตู รง กลางจะไดร ับอาหารธรรมชาตจิ าํ พวกแพลงกตอนไมเ พยี งพอ เนื่องจากหอยทอ่ี ยบู รเิ วณรอบ นอกจะกรองกินเอาอาหารจาํ พวกแพลงกตอนไปกอ น 7. การเล้ียงหอยนางรมแบบอ่นื ๆ นอกจากวธิ กี ารเลี้ยงหอยนางรมท่ไี ดก ลา วถงึ ขางตนแลว ยงั มกี ารเลย้ี งรูปแบบอน่ื ๆ โดย ใชว สั ดุการเลย้ี งรปู แบบอ่ืนทมี่ ีสภาพแขง็ แนน เพือ่ การนี้ได เชน ยางรถยนตทไ่ี มใชแ ลว กระเบอื้ ง ลอนเดย่ี ว ลอนคู อิฐ อา ง ไห ตุมท่ชี ํารดุ แลว นอกจากน้ใี นบางประเทศนิยมเล้ยี งหอยนางรม แบบหวา นลงเลยี้ งกบั พนื้ ดิน ในสภาพพื้นดินแขง็ เพอ่ื ปองกนั หอยนางรมจมโคลนซ่งึ อาจ กอ ใหเ กดิ ความเสยี หายได

ขอ ควรระวังในการเลยี้ งหอยนางรม 1. ปญ หามรสมุ และคลนื่ ลมแรงเปน อุปสรรคตอ การเลีย้ งหอย เพราะวสั ดทุ ่ีวางหักลมจม โคลน ทาํ ใหใ หห อยตาย 2. ควรตรวจและซอมแซมวสั ดุอุปกรณท ่ีใชเลี้ยงหอยทช่ี าํ รุดอยา งสมาํ่ เสมอ 3. ควรระมดั ระวงั สภาพของแหลงนาํ้ ท่ีเสอ่ื โทรม ซึ่งนบั วนั จะมมี ากขน้ึ ยอ มจะกระทบตอ ผลผลติ หอยทจ่ี ะลดลงเร่ือย ๆ 4. ปญ หาแหลง น้ําตน้ื เขนิ เกดิ ตะกอนดนิ มากข้ึนจะสง ผลกระทบตอ การเจริญเตบิ โตและ หอยตายในทส่ี ุด 5. มักจะมีสตั วน ํ้าทแ่ี ยงอาหารและท่ีอยูอาศัยของหอยนางรม เชน หอยแมลงภู หอย กะพง เพรยี ง และฟองนาํ้ เปนตน 6. ปญหาการลักขโมยหลักหอยมกั จะเกิดขน้ึ เสมอ ฉะน้นั จงึ ควรมที พี่ กั หรอื ขนาํ ใหคน เฝา ดูแลรกั ษาบรเิ วณแปลงเลีย้ งหอย 7. ควรระวงั ศตั รูหอยนางรมหลายชนิดทสี่ าํ คัญไดแก หอยหมู หอยมะระ ปู ปลาดาว ปลากระเบน ปลานกแกว และนกบางชนิด เปน ตน นอกจากนหี้ อยนางรมลอยหรอื ที่ชาวบาน เรียกวา \"หอยเฉลยี บ\" จะเกิดแพรพ นั ธุและแยง พืน้ ทีก่ ารเจริญเติบโตของหอยนางรมขนาดเลก็ ชาวบา นจะเอาข้ึนมาตากแดด 2 วนั หอยจะตาย ปจ จบุ ันหอยชนดิ นเ้ี พม่ิ จํานวนมากขึ้น 8. สง่ิ ปนเปอ นในหอยที่มักพบวา มปี ญหาเสมอ ไดแ กป รมิ าณแบคทีเรยี ตาง ๆ ท่มี ีมาก เกนิ กาํ หนด ดงั นน้ั จงึ ควรทาํ ความสะอาดหอยหรือบาํ บัดสง่ิ ปนเปอ นในตัวหอยดงั กลา วให ปลอดภยั ตอการบรโิ ภค

ตนทนุ การเลีย้ งหอยนางรม ตน ทนุ และผลตอบแทนจากการเลี้ยงหอยนางรมพันธุเ ล็กแบบแขวนใตแพซงึ่ เปนวิธที ี่ นิยมทาํ กนั มากท่ีจังหวดั ชลบุรี มีรายละเอียดโดยสังเขปดงั น้ี ตนทุนการเล้ียงหอยนางรมทัง้ หอยนางรมพนั ธุเ ลก็ และหอยนางรมพนั ธใุ หญจ ะข้ึนอยู กับวธิ ีการเล้ยี งเพราะมลู คา วสั ดทุ ี่ใชส าํ หรับวางเลย้ี งเปนสว นประกอบท่ีสาํ คญั ของการลง ตน ทนุ และผลตอบแทนจากการเลี้ยงหอยนางรมพนั ธใุ หญเฉล่ียตอ ไรโ ดยวธิ ีใชห ลอดซีเมนต ซ่งึ เปน วิธี ท่นี ิยมทาํ กันมากทส่ี ดุ ในจงั หวดั สุราษฎรธานมี ีรายละเอยี ดดงั นี้ ตนทนุ ผนั แปร คา พนั ธหุ อยนางรมราคาตวั ละ 5-8 บาท ตอไร 800,000 บาท ปนู ซีเมนต 9,750 บาท คาแรงงาน 10,000 บาท น้ํามันเชอ้ื เพลงิ 1,000 บาท คาเสยี โอกาส 1,000 บาท ตนทุนคงท่ี ไมไผปกเขตและปก หลอด 1,000 บาท หลอดซีเมนตพ รอ มหลัก 72,000 บาท คา น้าํ (อาชญาบตั ร) 80 บาท คาเสยี โอกาส 1,000 บาท ตนทุนท้งั หมด 895,770 บาท ตน ทนุ เฉลย่ี ตอ ตวั 5.50 บาท รายไดท ี่ไดร ับเกษตรกรจะขายได 10-20 บาท/ตวั 1,600,000 - 3,000,000 บาท กําไรทไี่ ดร บั ตอ ตัว 4.50 - 9.50 บาท กาํ ไรที่ไดร ับตอ ไร 360,000 บาท/ไร/ ป ตน ทนุ ผันแปร ตน ทนุ คา ไมไผ 20,000 บาทตอน่งั ราน 1 แผง ตนทุนคา ลูกหอย 9,000 บาท จาํ หนายผลผลติ ได 900 กก. ๆ ละ 70 บาท เปน เงินรวม 63,000 บาท กําไรตอน่ังรา น 1 แผง (ขนาดแผง 6x 46 เมตร) = 63,000 - 29,0000 41,000 บาท กําไรท่ไี ดร ับตอ ไร (1 ไรเล้ียงได 3 แผง ) = 3x41,000 123,000 บาท

บรรณานุกรม กรมประมง. 2536. การเพาะเลย้ี งหอยนางรม. งานเอกสารคาํ แนะนํา กองสงเสริมการประมง กรมประมง. 54 หนา คมน ศลิ ปาจารย. 2533. การเพ่มิ ผลผลิตการเลย้ี งหอยนางรม : เทคนิคการลอลกู หอยนางรม จากธรรมชาติ.วารสารการประมง ปท ี่ 43 ฉบบั ที่ 2 กรมประมง. หนา 99 - 101. ทรงชยั สหวัชรนิ ทร. 2525 ไปดเู ขาเลีย้ งหอยตะโกรมทส่ี ุราษฏรธานี วารสารการประมง ปท่ี 35 เลม ที่ 3. หนา 263- 272. นวลมณี พงศธนา และคณะ. 2540. คมู อื การเพาะเลยี้ งหอยตะโกรมเชิงการคา . โครงการ พัฒนาการผลติ หอยตะโกรมเชงิ พาณชิ ย กรมประมง และกองทุนสนบั สนุนงานวจิ ยั . 57 หนา . ประดิษฐ ชนชนื่ ชอบ เกษมสันต ชลายนเดชะ และโกศล มทุ ราศลิ ป. 2522. การเลย้ี งหอยแมลงภู โดยวิธีแขวน. วารสารการประมง ปที่ 32 เลม ท่ี 3 กรมประมง. หนา 219-299. ไพโรจน พรหมานนท. 2533. การทดลองเลี้ยงหอยนางรมในกระบะไม. วารสารการประมง ปท ี่ 33 ฉบับท่ี 4 กรมประมง. หนา 365-372. รชั ฏา ขาวหนนู า. 2535. การเล้ียงหอยตะโกรมในอา วบานดอน จังหวดั สุราษฏรธ านี. วารสาร การประมงปท ี่ 45 ฉบบั ที่ 5 กรมประมง. หนา 1035-1038. เรอื งไร โตกฤษณะ.2527. การตลาดหอยแมลงภู หอยลาย และหอยนางรม. วารสารการประมง ปท่ี 37 ฉบับท่ี 6 กรมประมง. หนา 499 - 508. วัฒนา ภูเ จรญิ . 2522. การเล้ยี งหอยนางรมในทองทจ่ี ังหวัดชายฝง ทะเลภาคตะวันออกของอาว ไทย.วารสารการประมง ปท ี่ 72 เลม ท่ี 3 กรมประมง. หนา 243 - 246. ศภุ พงศ ภวู พฒั นะพันธุ และคณะ. 2532. การพฒั นาการผลิตหอยนางรมขนาดใหญ. ผลงานวิจยั นําไปสูการถายทอดเทคโนโลยใี นการเลยี้ งและแปรรปู หอยนางรม โดยความ รวมมือระหวา งมหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร และกรมประมง สนับสนนุ โดย สํานักงานคณะกรรมการวจิ ยั แหงชาติ. สมคิด ทกั ษณิ าวิสุทธ์ิ. 2530. เศรษฐกิจการผลติ หอยนางรมในประเทศไทย. งานวจิ ัย สังคมศาสตร การประมงแหง เอเซยี : ประเทศไทย ภาควชิ าเศรษฐศาสตรเ กษตร คณะเศรษฐศาสตรและบรหิ ารธุรกจิ มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร 112 หนา .