คู่มือ วัคซีนสู้โควิด (ฉบับประชาชน)

สคู้โมู่ ควอื คั วดิ ซนี ฉบบั ประชาชน ฉบบั ปรบั ปรงุ เนื้อหาใหม่ ครงั้ ที่ 3 กันยายน 2564



สารบัญ 1 3 โควิด 19 และความเสี่ยงของเรา 5 ร้จู กั วัคซีนโควดิ 6 การบริหารและตารางการฉีดวัคซีน 8 การฉีดวัคซนี ผสม/สลับชนิด 9 การฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น 11 วคั ซนี ทํางานอยา่ งไร 13 วัคซีนต่างชนิดมปี ระสิทธิภาพและความปลอดภยั ตา่ งกนั หรือไม่ 14 ฉีดวคั ซีนแล้ว ยังมโี อกาสตดิ เชอื้ และแพร่เชอื้ 15 วัคซีนโควดิ กับเชือ้ กลายพันธ์ุ 16 การรับรองประสิทธิภาพ คณุ ภาพและความปลอดภัยของวคั ซีน 17 ใครควรไดร้ บั วัคซนี 18 ใครไม่สามารถรบั วัคซนี ได้ 20 อาการไมพ่ งึ ประสงคห์ ลังการฉีดวคั ซีน 21 การใหบ้ ริการวคั ซนี 22 ขอ้ ปฏบิ ัติก่อน-ระหวา่ ง-และหลัง การรับวคั ซีน คลายความสงสัยเรอื่ งวัคซนี















8 การฉีดวัคซนี เข็มกระตนุ้ โดยทวั่ ไป เป็นทที่ ราบกนั ดวี า่ ผตู้ ดิ เชอ้ื ไวรสั ในตระกลู โคโรนา จะมรี ะดบั ภมู คิ มุ้ กนั สูงอยใู่ นชว่ งเวลาหนึ่ง และ ภมู คิ มุ้ กนั นน้ั จะลดลงเมอ่ื เวลาผา่ นไป เปน็ ระยะเวลาตง้ั แต่ 6 เดอื น ถงึ 2 ปี ดว้ ยความรนู้ ี้ ทาํ ใหม้ กี ารคาดการณ์ ว่าในอนาคตน่าจะมีความจําเป็นต้องมีการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้น เพื่อให้ระดับภูมิคุ้มกันสูงเพียงพอที่จะ ป้องกันโรคในระยะตอ่ ไป ในสถานการณป์ จั จบุ นั องคก์ ารอนามยั โลกยงั ไมม่ ขี อ้ แนะนาํ สาํ หรบั การใชว้ คั ซนี เขม็ กระตนุ้ ทง้ั นดี้ ว้ ยเหตผุ ล ทสี่ ถานการณข์ องโรคมพี ลวตั สูง การมเี ชอ้ื กลายพนั ธท์ุ เี่ ปลยี่ นแปลงรปู แบบการระบาดและการตอบสนอง ตอ่ วคั ซนี อยา่ งตอ่ เน่ือง รวมถงึ ทวั่ โลกประสบปญั หาการขาดแคลนวคั ซนี อยา่ งรนุ แรง ดงั น้ันในชว่ งเวลานี้ ควรเรง่ ใหป้ ระชากรโลกส่วนมากไดร้ บั วคั ซนี เขม็ ที่ 1 และเขม็ ที่ 2 โดยถว้ นทว่ั เสียกอ่ น เพอ่ื ควบคมุ การระบาด และเป็นไปตามหลกั มนุษยธรรมและความเทา่ เทียม อย่างไรก็ตาม มีประเทศที่มีรายได้สูงจํานวนหนึ่ง ได้มีการวางแผนล่วงหน้า ที่จะซ้ือวัคซีนสํารองสําหรับ เข็มกระตุ้น (2565) เช่น สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ญี่ปุ่น และจีน สําหรับประเทศไทยมีนโยบายชัดเจนที่จะ เร่งรัดการจองวัคซีนสําหรับฉีดให้แก่ประชากรให้ครอบคลุมทั่วประเทศ รวมถึงมีแผนสํารองเตรียมการ สําหรับเข็มกระตุ้น และเตรียมการรองรับวัคซนี ทมี่ ีประสิทธิภาพสําหรับเช้ือกลายพนั ธ์ุ เช่นเดยี วกนั ในปี 2564 ประเทศไทยมีนโยบายเร่งรัดการฉีดวัคซีนในประชากรทุกคน เป็นลําดับต้น และมีนโยบาย เป็นกรณีเฉพาะทีจ่ ะฉีดวัคซีนเข็มที่ 3 แก่บุคลากรทางการแพทย์ด่านหน้า ทั้งนี้ เพ่ือเพิม่ ระดับภูมิคุ้มกัน ใหส้ งู ขนึ้ เพยี งพอในการปอ้ งกนั สายพนั ธเุ์ ดลตาทกี่ าํ ลงั จะเปน็ สายพนั ธห์ุ ลกั ทรี่ ะบาดในประเทศ ลดความเสยี่ ง ของการตดิ เชอื้ ในบคุ ลากรซงึ่ จะส่งผลกระทบตอ่ ความมน่ั คงของระบบสุขภาพของประเทศ ทขี่ ณะนี้อยใู่ น สถานะเกินกําลังกว่าขีดความสามารถปกติไปมาก อีกทั้งเป็นขวัญกําลังใจให้กับบุคลากรทางการแพทย์ ทมี่ คี วามเสยี่ งสงู และเปน็ บคุ ลากรดา่ นหนา้ ทเี่ สยี สละและยงั ตอ้ งทาํ งานหนกั ตอ่ เนอ่ื ง โดยยงั ไมร่ วู้ า่ การระบาด จะดาํ เนินตอ่ ไปเป็นระยะเวลานานเพยี งใด สําหรับการฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นในประชากรกลุ่มอ่ืน ๆ ประเทศไทยมีการติดตามข้อมูลทางวิชาการ ในระดับโลกอยา่ งใกลช้ ดิ รวมทัง้ มีการศึกษา ตดิ ตามระยะเวลาการคงอยูข่ องภมู คิ ุ้มกัน ในคนไทย และไดม้ ีการเจรจาจองวคั ซีน ท้ังชนิด mRNA, viral vector เพอ่ื ใหเ้ พียงพอจะใช้เป็น เข็มกระตนุ้ สําหรับประชาชนไทย ในระยะต่อไป



















18 อาการไมพ่ ึงประสงค์ หลังการฉีดวคั ซีน อาการไมพ่ งึ ประสงคห์ ลงั การฉดี วคั ซนี โควดิ 19 เปน็ เรอื่ งทพี่ บไดท้ วั่ ไป และไมไ่ ดน้ อกเหนอื ความคาดหมาย อาการไมพ่ งึ ประสงคส์ ่วนใหญ่ มกั ไมร่ นุ แรงและหายไดเ้ องในระยะเวลาไมน่ าน เชน่ อาการไข้ ปวดศีรษะ ปวดเมอื่ ยตามตวั ออ่ นเพลยี บวม แดงรอ้ น บรเิ วณทฉี่ ีด ซงึ่ อาการเหลา่ นี้อาจทาํ ใหร้ สู้ ึกไมส่ บายตวั บา้ ง อาการไมส่ บายตวั เหลา่ นมี้ กั พบในคนวยั หนมุ่ สาวหรอื วยั ทาํ งานมากกวา่ ผสู้ ูงอายุ และหากมองอกี มมุ หนึง่ อาการเหล่านี้มักเป็นสัญญาณแสดงว่า ร่างกายกําลังถูกวัคซีนกระตุ้นให้สร้างภูมิคุ้มกัน เพื่อป้องกัน การเจ็บป่วยหรือเสียชีวติ คนท่ัวไปมักเข้าใจผิดและเรียก “อาการไม่พึงประสงค์ภายหลังการได้รับวัคซีน” ว่า “อาการแพ้วัคซีน” ซึ่งสําหรับทางการแพทย์น้ัน อาการแพ้วัคซีนเกิดจากการที่ร่างกายตอบสนองทางภูมิคุ้มกันต่อวัคซีน มากกว่าปกติ ส่วนอาการไม่พึงประสงค์จะหมายความรวมทุกอาการที่ไม่พึงประสงค์จะให้เกิดขึ้น ดงั น้ันอาการแพจ้ ึงจัดเป็นส่วนหนึ่งของอาการไม่พงึ ประสงค์ภายหลงั การได้รับวัคซนี วคั ซนี แตล่ ะชนิดมโี อกาสเกดิ อาการไมพ่ งึ ประสงคต์ า่ งกนั แตว่ คั ซนี ทไี่ ดร้ บั การรบั รองและขนึ้ ทะเบยี นแลว้ ถอื วา่ ผา่ นการพสิ ูจนว์ า่ มปี ระโยชนม์ ากกวา่ โทษ และไมก่ อ่ ผลขา้ งเคยี งรนุ แรง หรอื หากพบผลขา้ งเคยี ง รนุ แรง จะพบในอตั ราทตี่ ่าํ มาก โดยอาการไมพ่ งึ ประสงคห์ ลงั การรบั วคั ซนี อาจ “เกดิ จากวคั ซนี โดยตรง” หรอื อาจ “ไมเ่ กยี่ วขอ้ งกับวคั ซีนโดยตรง” กไ็ ด้ อาการทไี่ มเ่ กยี่ วขอ้ งกบั วคั ซนี โดยตรง ไดแ้ ก่ อาการทางจติ ใจทมี่ กั พบในกลมุ่ ผรู้ บั วคั ซนี ทมี่ คี วามเครยี ด ความกลัว และความกังวล หรือ อาการเจ็บป่วยที่เกิดพ้องพอดีกับการฉีดวัคซีน เช่น การเสียชีวิตจาก โรคประจําตัวของผู้สูงอายุหลังการได้รับวัคซีน ผลข้างเคียงเหล่านี้อาจสร้างความวิตกกังวลแก่สังคม วงกว้างได้หากไมไ่ ดร้ ับข้อมลู ทีถ่ ูกต้อง