เทคนิคการผลิตแตงโมไร้เมล็ด

เทคนคิ การผลิตแตงโมไรเมล็ด (Seedless watermelon) รศ.นพิ นธ ไชยมงคล แตงโมไมมีเมล็ดมแี นวโนม ความตอ งการของตลาดคอ นขา งสงู เชน ตลาดสหรฐั อเมรกิ า ญี่ปุน ไตหวัน และฮองกง โดยเฉพาะตลาดฮอ งกง ไตห วนั จะสง แตงโมไมม เี มลด็ ขายป ละกวา 3,000 ตนั วิธกี ารผลติ แตงโมไมม เี มลด็ 1. ใชฮอรโ มนทช่ี ว ยในการตดิ ผล (fruit setting regulator) โดยฉดี พน ขณะทีด่ อกบาน เพอ่ื กระตุนใหเ กิด การเจรญิ ของผลโดยไมม กี ารผสมเกสร ทําใหมีจาํ นวน เมลด็ นอ ย 2. ใชส ารเคมเี ชน colchicine เพิ่มจาํ นวนโครโมโซมเปน สองเทา (2x เปน 4x) เมอ่ื นํา 4x ไปผสมกับ 2x จะได พันธุใหมที่มีโครโมโซม 3x ซง่ึ เปน หมนั เมอ่ื นําไปปลกู และผสมกับ 2 x จะทาํ ใหผ ลไมม เี มลด็ 3. ผา นรงั ษี gramma เพื่อใหโครโมโซมผิดปกติ วิธีที่นิยมใชม ากทส่ี ดุ ในปจ จุบันคือการใชสารเคมเี พมิ่ จาํ นวนโครโมโซม ซง่ึ แตล ะเซลลม ี โครโมโซม 2 ชุด (diploid, 2X) หรอื 22 แทง (1 ชุด = 11 แทง) การพฒั นาพนั ธแุ ตงโมไร เมล็ด จาํ เปน ตอ งสรา งแมพ นั ธใุ หมโ ดยเพม่ิ จาํ นวนโครโมโซมใหม จี ํานวนมากกวา ปกตจิ าํ นวน 2 เทา (tetraploid, 4 X) โดยใชสารอัลคาลอยดเรียก Colchicine หยดในระยะทม่ี กี ารแบง ตวั แบบ เมตาเพส (metaphase) ซึ่งเปนระยะการแบงตัวหรือการเพิ่มจาํ นวนของเซลล โดยมขี น้ั ตอนการดาํ เนนิ งานดงั นค้ี อื 1. เจือจาง colchicine ในแอลกอฮอล (ปริมาณเพยี งเลก็ นอ ย) ผสมน้ําลงไปใหไ ดค วาม เขม ขน 0.2 % และ 0.4% 2. ในบางประเทศนยิ มใช colchicine ผสม ใน lanolin ใหไ ดค วามเขม ขน 0.4 % 3. ขลิบปลายยอดออ น (ในระยะทใ่ี บเลย้ี งเรม่ิ กางออก) ใชสาํ ลีปด แผล หยดสารละลาย ท่ีเตรียมไวบ นยอดออน ในไตห วนั จะหยดวนั ละหนง่ึ ครง้ั ในเวลา 10.00 น แตบ าง แหงอาจจะหยดวันละสองครั้ง(เชา เย็น) เปน เวลา 4 วนั หรอื ใชส ารเคมผี สม lanolin ปายที่แผล 4. เม่ือไดต น 4x จะนาํ ไปขยายพนั ธโุ ดยการเลย้ี งเนอ้ื เยอ่ื เพื่อรักษาพันธุ พืชที่ไดรับสารเคมีจะเพิ่มจาํ นวนโครโมโซมจาก 2x (diploid) เปน 4x (tetraploid)

• หลงั จากนน้ั จะนําตน 4x ไปปลกู และนาํ ตน 2x มาผสม โดยให 4x เปน ตน แม และ ใชเกสรตัวผูจากตน 2x • ลูกผสมที่ไดจะเปน หมัน มีโครโมโซม 3x ซึง่ หลายประเทศไดผ ลติ เพอ่ื การคา เมอ่ื นําไปปลูกจะใชเกสรตัวผูจากตน 2x มาผสมเพอ่ื กระตนุ ใหผ ลเจรญิ ผลที่เกิดจาก การผสมจะไมม เี มลด็ หรอื อาจจะมเี มลด็ ทไ่ี มส มบรู ณส ขี าว COLCHICINE 2X 4X 3X 2X SEEDLESS การรักษาพันธุ 4x อาจจะผสมพนั ธุเฉพาะดอกทอี่ ยูบนตนเดียวกัน(self pollination) หรือเล้ียงเนอ้ื เยอ่ื สว นตน 3x สามารถตดั เถาแขนงไปปก ชําใหเ กดิ รากใหม หรือขยายพันธุโดย การเลย้ี งเนอ้ื เยอ่ื พันธุที่จะนาํ มาผสมเพอ่ื สรา งสายพนั ธุ 4x จะตองเปนสายพันธุแท Henderson (1977) รายงานวา จากการผสมขา มกลบั พอ - แม ของแตงโมสามสายพนั ธคุ อื C5, Sugar Baby, และ Florida Giant เมื่อเปรียบเทียบลูกผสม diploid (2x), triploid (3x), และ tetraploid (4x) พบวา รงั ไข ผล เมลด็ ของสายพนั ธุ 3x, 4x จะกลมกวา 2x อยา งมนี ยั สาํ คญั ยง่ิ ทางสถติ ิ แตพันธุ Sugar Baby ซง่ึ มผี ลกลมจะไมม กี ารเปลย่ี นแปลง การเพ่ิมจํานวนโครโมโซม จะเปน ผลใหน า้ํ หนกั ผลลดลง อาการไสก ลวงจะเกดิ ขน้ึ มาก แตจะมีเปลอื กหนา เมลด็ ขนาดใหญ ความทนทานตอโรค antracnose สูง การผสมกลับพอ-แม เมื่อเปรียบเทียบระหวาง C5 (4x) x Sugar Baby(2x) และ Sugar Baby (2x) x C5 (4x) พบวา ลกู ผสมจะมคี วามแตกตา งในดา นรงั ไข ผล ความทนทาน ตอ โรค antracnose อยา งมนี ยั ยะสาํ คญั ทางสถติ ิ นอกจากนก้ี ารผสมกลบั พอ -แม จะใหลูกผสม ที่มีความแตกตา งในดา น นา้ํ หนักผล อาการไสก ลวง ความหนาของผล และรปู รา งของเมลด็ การปลูกแตงโมไมมเี มล็ด(Triploid Seedless Watermelon)

เน่ืองจากแตงโมไมม เี มลด็ เปน ลกู ผสมเจรญิ ไดด แี ละใหผ ลผลติ สงู ในสภาพอุณหภูมิสูง มีแสงสวางพอเพียง ใหผลที่มีคุณภาพสูง สามารถเกบ็ รกั ษาไดน าน ทนทานตอ การขนสง การเพาะเมลด็ เปลือกหุมเมลด็ ของแตงโม 3x จะหนากวาพันธุ 2x สว นอาหารสาํ รองในเมลด็ จะมี ขนาดเล็กกวา ดงั นน้ั การเพาะตามปกตจิ ะทาํ ใหเ มลด็ มคี วามงอกตา่ํ จาํ เปน ตอ งชว ยโดยขลบิ ปลายทั้งสองดานหรือบบี เปลือกหมุ เมล็ดใหแ ตก เพอ่ื ใหเ มลด็ ดดู นา้ํ ไดด แี ละใบเลย้ี งสามารถดนั เปลือกหมุ เมลด็ ออกมาได การใหน า้ํ ระหวา งการเพาะเมลด็ ไมค วรใหน า้ํ มากเกินไปจะทาํ ให เมล็ดเนา หลงั จากทําแผลทเ่ี ปลอื กหมุ เมลด็ นาํ ไปแชใ นเบนเลท ผสมกับ เคปแทน อยา งละ 6 กรมั ตอ นา้ํ 1 ลติ ร แชเ ปน เวลา 30 นาฑี ตอจากนน้ั นําเมลด็ ออกมาลา ง เรยี งเมลด็ ในภาชนะท่ี มีกระดาษซบั รองสองชน้ั และปด ทบั ขา งบน 2 ชั้น ใหน ้าํ พอชมุ และเกบ็ ไวใ นอณุ หภูมปิ กตหิ รอื อณุ หภูมิ 30-32 o ซ เม่ือเรม่ิ งอก นาํ ไปเพาะในถงุ บรรจวุ สั ดปุ ลกู ทม่ี สี ว นผสม ดนิ ดาํ ปุยหมักหรือปุยคอก และปุย ซูเปอรดับเบิ้ลฟอสเฟต หลงั จากตน กลา งอกขน้ึ มา 15 วัน คดั ตน ทเ่ี จรญิ สมา่ํ เสมอลง ปลูกในแถวหรือแปลงเดยี วกัน เพอ่ื ความสดวกในการปฏบิ ตั ดิ แู ล รักษา แตงโม 3x จะมีลาํ ตน และใบขนาดใหญ ควรใชระยะปลูกหาง การปลูกชิดจะทาํ ใหเถา ปกคลมุ ดอก ยากแกการเขาไปผสม การผสมเกสร พันธุ 3x ไมส ามารถผสมตวั เองได จะตอ งใชล ะอองเกสรตวั ผจู ากตน 2x ไปผสมกับเกสรตวั เมยี ของตน 3x เกสรตวั ผจู ะงอกทอ ละอองเกสรไปตามทอ ของกา นเกสรตวั เมีย หลังจากนน้ั จะกระตนุ ใหเ กดิ การสรา งฮอรโ มนเพอ่ื ชว ยในการเจรญิ ของผล ควรปลกู 2x จํานวน 1 ตน ตอ ตน 3x จาํ นวน 5-8 ตน เพอ่ื ปอ งกนั การสบั สนในขณะเกบ็ เกย่ี ว ควรปลกู ตน 2x ที่มีลักษณะแตกตางจากตน 3x การติดผล ผลทอ่ี ยใู กลล าํ ตน มีจาํ นวนใบสรา งอาหารนอ ย จะมเี ปลอื กหนา คุณภาพตํา่ ควรใชดอกตวั เมียท่ี สองหรอื สาม สายพนั ธุ บรษิ ทั Known You: Quality # 1, Quality # 2, Fengshan # 1, Seedless Yellow Baby บริษัท Burpee : Tripple Sweet บริษัท Mikado : Seedless Golden Fummy, MC 75225, Seedless Fummy