การทำเชื้อเห็ดฟาง

การทํ าเชื้อเห็ดฟาง เรยี บเรยี งโดย : อมั พร นนั ทธีโร สาํ นกั สง เสรมิ และฝก อบรม มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร สารบัญ !!ข้ันตอนการทาํ เชอ้ื เหด็ ฟาง -! ข้ันตอนการเตรยี มเชอ้ื เหด็ ฟางบรสิ ทุ ธ์ิ -! การตรวจสอบลกั ษณะเสน ใยเหด็ ฟางบนอาหารวนุ พดี เี อ. !!ขน้ั ตอนการผลติ เชอ้ื เหด็ ฟาง -! การเตรยี มปยุ หมกั -! การปลูกเชอ้ื เหด็ ฟางลงบนปยุ หมกั !!เชื้อเห็ดฟางท่มี ีลกั ษณะดี !!ปญหาทพี่ บเสมอในการทําเชอ้ื เหด็ ฟาง จดั ทาํ เอกสารอิเล็กทรอนิกสโดย : สาํ นกั สง เสรมิ และฝก อบรม มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 2 คํานาํ เกษตรกรเปนจํานวนมากประสบความสาํ เรจ็ ในการเพาะดอกเหด็ ฟางขาย เนอ่ื งจากมคี วามรแู ละ ประสบการณท ถ่ี กู ตอ งและเหมาะสม แตก็มีเกษตรกรจาํ นวนมากอกี เชน กนั ที่เพาะเห็ดฟางขายและขาดทุน สาเหตุใหญที่ทําใหไมไดกาํ ไรนน้ั มกั เกดิ จากการนําเชื้อเห็ดฟางคชุณภาพไมดีมาเพาะ การซ้ือเชอื้ เห็ดคุณภาพดี ไมม จี ลุ ลนิ ทรียอ่ืนปนเปอ น ใหผ ลผลติ สงู และไดกาํ ไรดนี น้ั จะเปน หนา ทข่ี อง ผูเพาะดอกเหด็ ตอ งจาํ เองวา บริษัทหรือหางรานใดที่ผลิตเห็ดคุณภาพดี ก็จะซื้อเชื้อเห็ดฟางจากที่เมมาเพาะอยู เปนประจาํ แตบ างครง้ั เชอ้ื เหด็ จากรา นเดยี วกนั คณุ ภาพกลบั ไมส ม่ําเสมอกม็ ี ปญหาเชนนี้ทาํ ใหผูเพาะดอกเห็ด ขายหันมาสนใจที่จะผลิตเช้อื เห็ดฟางเอง ถึงแมว าการทําเชอ้ื เหด็ ฟางจะตอ งใชเ งนิ ทนุ สงู ประกอบกบั ตอ งใช ความรู ประสบการณ และความเอาใจใสเ ปน อยา งมาก ถาทาํ ไดส าํ เรจ็ จะใหผ ลตอบแทนสงู กวา การเพาะดอก เหด็ ขาย เน่ืองจากการทําเชอ้ื เหด็ ฟางตอ งใชท นุ สงู ดงั นน้ั กอ นจะตดั สนิ ใจลงทนุ ควรจะไดศึกษาหาความรูจากผู มีประสบการณใหพรอ ม ตลอดจนศกึ ษาเรอ่ื งตลาดและความเปน ไปไดใ นการสง เชอ้ื เหด็ ฟางขายใหผ เู พาะดอก เห็ดในละวแกใกลเ คยี งดว ย เพ่ือเปนการสนบั สนนุ เกษตรกรและผูสนใจในการเพาะเหด็ ฟางจาํ หนา ยหรอื ใชเ องกต็ าม ฝา ยสง เสรมิ และเผยแพรจ งึ ไดม อบใหน างอมั พร นันทธีโร เรียบเรียงเอกสารเผยแพรเร่อื ง การทําเชอ้ื เหด็ ฟางขน้ึ เพอ่ื ให เกษตรกรและผสู นใจใชเ ปน แนวทางปฏบิ ตั ิ อยา งไรกต็ าม ผูที่นําไปใชป ระสบปญหาอยา งใดแลว โปรดจดหมายไปยัง ฝายสงเสรมิ และเผยแพร สํานักงานสง เสรมิ และฝก อบรม มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร บางเขน รหัสไปรษณีย 10903 ฝา ยสง เสรมิ และเผยแพร ยินดีใหคําแนะนําดว ยความเตม็ ใจยง่ิ ทายท่ีสุดน้ี ฝายสงเสริมและเผยแพร ใครข อขอบพระคณุ อาจารยด พี รอ ม ไชยวงศเกียรติ และอาจารย สุเทพ ญาดี ท่ไี ดตรวจแกเอกสารเรอื่ ง \"การทําเชื้อเห็ดฟาง\" เลม น้ี ฝายสง เสรมิ และเผยแพร สํานักสงเสรมิ และฝกอบรม มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร บางเขน กทม. 10903

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 3 การทาํ เชื้อเห็ดฟาง เรียบเรียงโดย… อมั พร นนั ทธโี ร1 ขน้ั ตอนการทําเชื้อเห็ดฟาง การทาํ เชื้อเห็ดฟาง ควรปฏบิ ตั ติ ามขน้ั ตอน ดงั น้ี 1. ข้ันตอนการเตรยี มเชอ้ื เหด็ ฟางบรสิ ทุ ธ์ิ 1.1!เตรยี มอาหารวนุ พีดเี อ. 1.2!ตัดเน้ือเยอ่ื จากดอกเหด็ ลงอาหารวนุ พีดเี อ. 2. ขน้ั ตอนการผลติ เชอ้ื เหด็ ฟาง 2.1 การเตรียมปยุ หมัก (วัสดุหมักสาํ หรับปลูกเชื้อเห็ด) 2.2 การปลกู เชอ้ื เหด็ ฟา งลงบนปยุ หมกั 1. ข้ันตอนการเตรยี มเชอ้ื เหด็ ฟางบรสิ ทุ ธ์ิ 1.1 เตรยี มอาหารวนุ พดี เี อ. สวนผสม มนั ฝรง่ั 200 กรัม นา้ํ ตาลเดก็ ซโ ตส (เชน นา้ํ ตาลเดก็ ซโ ตส, เด็กซโตซาน หรอื กลโู คลนิ 20 กรัม วุนผง 20 กรัม นา้ํ สะอาด 1 ลิตร (1 กิโลกรัม) วธิ ที าํ - ปอกเปลอื กมนั ฝรง่ั ลา งน้าํ แลว หน่ั เปน ชน้ิ สเ่ี หลย่ี มขนาดลกู เตา ชง่ั น้าํ หนกั 200 กรัม - ตวงน้ํา 1 ลติ รใสห มอ ใสม นั ฝรง่ั ตม ลงไป ตม ใหเ ดอื ด เมอ่ื เดอื ดแลว ลดไฟลงอยา ใหเ ดอื ดพลา น ใหจับเวลาตง้ั แตล ดไฟลงนาน 15 นาที แลว กรองเอาแตน า้ํ ตม มนั ฝรง่ั - ละลายวุนผงกับนาํ้ เยน็ เลก็ นอ ย เทใสใ นหมอ นา้ํ ตม มนั ฝรง่ั แลว ยกตง้ั ตง้ั ไฟ คนตลอดเวลานาน 10 นาที (หรอื วนุ ละลายหมด) - ตงน้าํ ตม มนั ฝรง่ั กบั วนุ ใหไ ด 1 ลติ ร ถา ขาดไปใหเ ตมิ น้าํ รอ นจนครบ - ยกขึ้นตั้งไฟออ นๆ เตมิ น้าํ ตาลลงไป คนใหล ะลายแลว ยกลงจากเตา (ไมต อ งรอใหเ ดอื ด) ก็จะให อาหารวุน พีดเี อ. - เอาขวดเหลา แบนทล่ี า งจนสะอาดดแี ละตากแดดใหแ หง ดแี ลว เทอาหารวุนพดี เี อ. ลงไปใหส งู จากกนขวดประมาณ 1 ใน 6 (ระวงั อยา ใหว นุ เลอะปากขวด) - พับสาํ ลอี ดุ ปากขวด (อยาพับสาํ ลหี ลวมหรอื แนน เกนิ ไป) - ตดั กระดาษเปน รปู สเ่ี หลย่ี ม ปดทับสําลอี กี ทางหนง่ึ แลว ใชย างวงรดั ไว - นาํ ไปนง่ึ ฆา เชอ้ื โรคโดยใชห มอ นง่ึ ความดนั

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 4 อาหารวุน พีดีเอ. ทก่ี รอกใสใ นขวดเหลา แบนน้ี จะมเี ชอ้ื จลุ นิ ทรียและสง่ิ มชี วี ติ อน่ื ๆ ปะปนอยมู าก มายหลายชนดิ เชอ้ื จลุ นิ ทรียและส่ิงมีชีวิตเหลา นไ้ี มส ามารถมองเหน็ ดว ยตา ตอ เมอ่ื มนั เจรญิ เตบิ โตแลว จงึ มอง เห็นสิ่งปนเปอนเหลานี้อยูบนอาหารวุนพีดีเอ. ถา ไมฆ า เชอ้ื จลุ นิ ทรยี แ ละสง่ิ มชี วี ติ เหลา นใ้ี หต ายหมดปราศจาก เชื้อใด ๆ ดวยหมอ นง่ึ ความดนั ในภาพนแ้ี ลว การปฏบิ ตั จิ ะลม เหลว เพราะเมอ่ื ถงึ ขน้ั ตอนตดั เนอ้ื เยอ่ื จากดอก เห็ดลงในอาหารวุน พีดีเอ. (ขน้ั ตอนท่ี 1.2) จะมเี ชอ้ื อน่ื ๆ เจรญิ แขง ขนั กบั เสน ใยเหด็ ฟาง จะนาํ เชอ้ื เหด็ ฟางน้ี ไปใชไมได วิธีการใชห มอ นง่ึ ความดนั - ใสนํ้าทห่ี มอ ชน้ั ในใหท ว มตระแกรงลวด ประมาณปรม่ิ หลงั มอื (สงู ประมาณ 1 ซ.ม. จากกน) - เรียงขวดเหลา แบนทม่ี อี าหาร พีดเี อ.บรรจุแลวปดฝา ดลู กู ศรทร่ี มิ ฝาใหต รงกบั รอยขดี ทต่ี วั หมอ หมุน นอตสําหรบั กดฝาใหแ นน ตดิ ตวั หมอ ทล่ี ะคู โดยเลอื กนอตท่ีมีทิศตรงกันขามซ่งึ กนั และกัน หมนุ เกลียวนอ ตปด ดวยแรงเทา ๆ กัน - ยกข้ึนต้ังไฟแรงเตม็ ท่ี พรอ มกบั เปด ลน้ิ ระบายอากาศเพอ่ื ไลอ ากาศภายในหมอ นง่ึ ออก เมอ่ื นา้ํ เรม่ิ เดือด จะเห็นอากาศพงุ ออกมาพรอ มกบั ไอนา้ํ เสยี งดงั ไมส มา่ํ เสมอกนั แสดงวา ไดไ ลอ ากาศภายในหมอ นง่ึ ออก หมดแลว จากนน้ั จงึ ปด ฝาลน้ิ ระบายอากาศ - หลังจากปดฝาลิ้นระบายอากาศแลว จะเหน็ เขม็ วดั ความดนั เรม่ิ เคลอ่ื นใหร อจนเขม็ วดั ความดนั ชไี ป ที่เลข 15 หรือมากกวา เลก็ นอ ย จงึ ลดไฟใหเ ปน ไฟปานกลาง หลงั จากลดไฟลงแลว ถา ยงั ไมป รากฎวา ความดนั ยังเพิ่มขึ้นอยูก็ใหลดไฟลงอีกได โดยใหความดนั คงที่อยทู ี่ 15 หรอื มากกวา เลก็ นอ ย แลว จับเวลา 20 นาที จึง เปดไฟ ความดันภายในจะลดลงเอง จนถงึ เลขศนู ยแ ลว ปด ฝาหมอ นง่ึ เอาขวดอาหาร พีดีเอ. วางเอยี งพิงไม ให ปากขวดสูงจากพื้น 2-3 เซนตเิ มตร รอจนวนุ แขง็ กฎนํามาใชไ ด จากการตรวจสอบพบวา ถา ความดนั ในหมอ นง่ึ วดั ได 15 ปอนดต อ ตารางนว้ิ อณุ หภมู จิ ะรอ นถงึ 121 องศาเซลเซยี ส และถา ใชเ วลานาน 20 นาที จะสามารถฆา เชอ้ื จลุ นิ ทรียและสง่ิ มชี วี ติ ในอาหาร พีดีเอ. ใหต าย หมด ปราศจากเชอ้ื ใด ๆ เหลอื อยู ในระหวา งจบั เวลาอยนู ้ี หากเขม็ วดั ความดนั ตา่ํ ลงกวา เลข 15 ตอ งเรม่ิ ตน ทําขั้นตอนแรกอีก ตอ งคอยดแู ลควบคมุ อยา งใกลช ดิ ตลอดเวลา 1.2 การแยกเนอ้ื เยอ่ื จากดอกเหด็ ลงอาหารวนุ พดี เี อ. เก็บดอกเห็ดฟางทีย่ งั ตมู อยจู ากแปลงเพาะ เลอื กดอกเหด็ ลกั ษณะดขี นาดใหญ นา้ํ หนกั มาก เนอ้ื แนน อยา ใหม รี อยแมลง และโรคเขาทาํ ลาย

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 5 นําอุปกรณที่ใชคือ เขม็ เขย่ี ตะเกยี งแอลกอฮอล แอลกอฮอล 70% สําหรบั เชด็ มอื , มดี , ดอกเหด็ สด, อาหารวนุ พีดเี อ. ในขวดเหลา แบนทฆ่ี า เชอ้ื แลว นําวัสดุและอปุ กรณท กุ อยา งเขา ไปในตเู ขย่ี เชอ้ื ทาํ ความสะอาดภายในตแู ลว จะแดพนดว ยแอลกอฮอล 70% หรอื ใชแ สงอุลตราไวโอเลต (ยูวี) ไวล ว งหนา กอ นใชป ระมาณ 30 นาที วธิ ที าํ - เชด็ มอื ดว ยแอลกอฮล 70% - ก,ข ตดั แตง ดอกเหด็ - ค เอามดี จมุ แอลกอฮอล 70% ลนไฟ พอมดี เยน็ แลว จงึ ผา ดอกเหด็ เลก็ นอ ย - ง,จ ใชม อื แดดอกเหด็ ออกเปน 2 สวน (แบง ตามยาวของดอกเหด็ ) มอื ซา ยถอื ดอกเหด็ - เช็ดมือดวยแอลกอฮอล 70% มอื ซา ยจบั ดอกเหด็ มอื ขวาหยบิ เขม็ เขย่ี มาลนไฟจนสว นทเ่ี ปน เขม็ รอนแดง เลอ่ื นดา นจบั ผา นเปลวไฟจนถงึ มอื แลว ปลอ ยใหเ ขม็ เยน็ (ถอื ไวป ระมาณ 15 นาท)ี แลว ใชเ ขม็ นต้ี ดั

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 6 เนื้อเยื่อเห็ดโดยตัดตามหมายเลขที่ 1,2,3 4 ตามลําดบั ดงั ในภาพ ใชเ ขม็ เขย่ี เกย่ี วชน้ิ เนอ้ื เยอ่ื ขน้ึ มา เปน ขน้ั ท่ี 5 การตดั เนอ้ื เยอ่ื จากดอกเหด็ - วางดอกเห็ดลง แลว หยิบขวดอาหารเลีย้ งเชื้อ พีดเี อ.ขน้ึ มา (ซง่ึ ดงึ ยางวงและแกะกระดาษออกเตรยี ม ไวก อ นแลว ) - ใชน้ิวนางและนว้ิ กอ ย (มอื ทถ่ี อื เขม็ เขย่ี เชอ้ื ยงั ไมม เี นอ้ื เยอ่ื เหด็ ตดิ อย)ู หมนุ ดงึ สําลอี อกจากปากขวด แลวลนปากขวดฆาเชื้อทันที (ระวงั สาํ ลไี หมไ ฟ) คอ ย ๆ สอดเขม็ เขย่ี เชอ้ื ทม่ี เี นอ้ื เยอ่ื เหด็ เขา ในขวดอาหาร พีดีเอ - วางเนื้อเยื่อดอกเห็ดบนอาหารวุน พีดีเอ ตรงกลางแลว ลนปากขวดอกี ครง้ั จึงปดจุกสําลี (ระวงั อยา ใหเนอ้ื เยอ่ื เหด็ ถกู ปากขวด) จุกสําลตี อ งไมส มั ผสั สว นใด ๆ ทั้งสิ้น - ปดกระดาษ และรดั ดว ยยางวง เกบ็ ไวน าน 6-7 วนั จะเหน็ เสน ใยสขี าวเจรญิ เตม็ บนวนุ พีดเี อ วางเนอ้ื เยอ่ื เหด็ ลงบนอาหารวนุ ข้ันตอนการตัดเน้ือเยอ่ื ดอกเหด็ บนอาหารวนุ น้ี จะตองทาํ อยา งระมดั ระวงั และรวดเรว็ ไมเ ชน นน้ั แล วจะมเี ชอ้ื จลุ นิ ทรียอ่ืน ๆ ปนเปอ น เชอ้ื เหด็ ฟางได มวี ธิ กี ารคดั เลอื กเสน ในเหด็ ฟางทบ่ี รสิ ทุ ธค์ิ อื ภายใน 3-4 วันจะเห็นวามีเสนใยเห็ดเริ่มเจริญรอบ ๆ เนอ้ื เยอ่ื เปน สขี าว แตถาพบมีเชื้อราหรือแบคทีเรียซึ่งจะเห็นวามี ลักษณะแปลกออกไป เจรญิ บนผวิ หนา วนุ ดว ย เชอ้ื เหด็ ขวดนน้ั ถอื วา ไมบ รสิ ทุ ธค์ิ อื ไมค วรนําไปใช ในการทาํ ครั้งหนึ่ง ๆ ควรทาํ ไวห ลาย ๆ ขวด เพอื่ โอกาสท่ีจะไดเชื้อบรสิ ุทธมิ์ ีมากขึน้ เพราะขน้ั ตอนนต้ี อ งทําดว ยความระ วัดระวังมาก และมกั จะมเี ชอ้ื ชนดิ อน่ื ขน้ึ ปนเปอ นเสมอ เมอ่ื ไดร บั เชอ้ื บรสิ ทุ ธแ์ิ ลว ควรขยายเชื้อเก็บสาํ รองไว

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 7 เพ่ือใชในโอกาสตอ ไป โดยการตดั วนุ ทม่ี เี สน ใยเหด็ จากขวดนไ้ี ปวางบนอาหารวนุ พีดีเอ ขวดอน่ื แลว เกบ็ ไว 6- 7 วัน เม่ือเหน็ เสน ใยเจรญิ ดแี ลว จงึ เกบ็ ไวใ นตเู ยน็ อณุ หภมู ิ 5 องศาเซลเซยี ส เพอ่ื เกบ็ ไวใ ชไ ดต ลอดไป การตรวจสอบลกั ษณะเสน ใยเหด็ ฟางบนอาหารวนุ พดี เี อ. เม่ือแยกเน้ือเยอ่ื เหด็ ฟางบนอาหารวนุ พดี เี อ. แลว จะเหน็ เสน ใยเหด็ เจรญิ ราบตดิ ไปกบั อาหารวนุ อยา ง รวดเร็ว (ภายใน 3-4 วัน) เสนใยมีลักษณะหยาบๆ เห็นไดชัดเจน แตถ า เหน็ เสน ใยเปน เสน เลก็ ขาว ฟู ไม ควรนาํ มาทําพนั ธุ หลังจากน้ีแลวประมาณ 5-7 วัน (หลงั จากเรม่ิ แยกเนอ้ื เยอ่ื เหด็ ฟางลงบนอาหารวนุ พีดเี อ.) เสนใยจะ เปล่ียนจากสีขาวเปน สนี า้ํ ตาลออ น ๆ แลว รวมตวั กนั เปน จดุ เลก็ ๆ เห็นไดชัด แสดงวา เปน เชอ้ื เหด็ ทแ่ี ขง็ แรง และเกิดดอกอยางแนน นอน แตถ า เสน ใยไมเ ปลย่ี นสี และไมร วมตวั แสดงวา เปน เชอ้ื ออ นแอ เมอ่ื เลอื กไดเ ชอ้ื เห็ดฟางท่ีบริสทุ ธแ์ิ ลว ถอื วา เสรจ็ สน้ิ ขน้ั ตอนการเตรยี มเชอ้ื เหด็ ฟางบรสิ ทุ ธ์ิ (ขน้ั ตอนท่ี 1)

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 8 2. ข้นั ตอนการผลติ เช้อื เห็ดฟาง 2.1 การเตรยี มปยุ หมกั (วัสดุหมักสาํ หรับปลูกเชื้อเห็ด) มี 5 สตู รใหเ ลอื กตามความเหมาะสมในแตล ะทอ งท่ี ดงั น้ี สตู ร 1 มลู มา 1 สวน เปลอื กเมลด็ บวั 1 สวน วธิ กี าร นาํ เปลอื กเมลด็ บวั แชน า้ํ ไว 1 คนื ใหเ ปลอื กบวั ดดู นา้ํ จนอม่ิ ตวั แลวนาํ มาผง่ึ ใหห มาด ๆ นาํ มาผสมกบั มูลมา (บดใหเ ปน ชน้ิ เลก็ ๆ กอ นใช) ผสมกันใหทั่วแลวหมักไวในที่รม ถา มรี มแรงใหค ลมุ กองหมกั ดว ยผา พลาสติก เมอ่ื ครบ 3 วนั กก็ ลบั กองปยุ หมกั แลวกลบั กองปยุ หมกั ทุกวันจนครบ 15 วัน ถาปุยหมักแหงให พรหมนา้ํ เลก็ นอ ยใหพ อดี แลวนาํ ไปใชได สตู ร 2 มลู มา 1 สวน เปลอื กเมลด็ บวั 1 สวน ไสน นุ 2-3 สวน วธิ กี าร หมักมูลมากบั เปลอื กเมลด็ บวั เหมอื นสตู ร 1 กอ นทจ่ี ะครบเวลา 3 วันใหแชไสนุน ในนา้ํ จนอม่ิ ตวั แลว ผสมกนั หมกั ตอ อกี 3 วัน กลับกองปุยหมักทุกวัน จนครบเวลา (15 วัน) กน็ ําใชไ ด สตู ร 3 มลู มา 1 สวน ไสน นุ 7-10 สวน วธิ กี าร แบงไสน นุ ออกเปน 4 สวน ใช 3 สว นแชน ้าํ จนอม่ิ ตวั แลว ผสมกบั มลู มา โดยกลบั กองทกุ วนั หลงั จาก หมักได 3 วัน จนครบ 10 วัน ใหเ ตมิ ใสน นุ สว นทเ่ี หลอื ผสมใหท ว่ั แลว หมกั ตอ อกี 5 วัน ตอ งกลบั กองปยุ หมกั ทกุ วัน แลวนาํ มาใชไ ด

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 9 สตู ร 4 มลู มา 1 สวน เปลอื กเมลด็ ฝา ย 1 สวน ไสน นุ 3-5 สวน วธิ กี าร หมักเชนเดียวกับวิธีที่ 2 แตใ ชเ ปลอื กเมลด็ ฝา ยแทนเปลอื กเมลด็ บวั กรรทมวธิ ีหมักเหมอื นกัน ใชไ ด ผลเหมอื นกนั สตู ร 5 มลู มา 1 สวน เปลอื กถว่ั เขยี ว 2 สวน (หรือเปลอื กถว่ั เหลอื ง) 2 สวน วธิ กี าร แชเปลือกถ่ัว (ใหเ ลอื กเอาอยา งใดอยา งหนง่ึ ) ในนา้ํ จนอม่ิ ตวั ประมาณ 1 คนื แลวนาํ มาผง่ึ ใหห มาด ๆ นํามาผสมกบั มลู มา แลวหมักไว 3 วนั หลงั จากนใ้ี หก ลบั กองปยุ หมกั ทกุ วนั จนครบ 10 วัน นาํ ไสน นุ แชน า้ํ จน อม่ิ ตวั ผสมลงไปอกี 3 สวน ทําการกลับกองปุยหมักทุกวัน จนครบ 5 วัน กน็ ํามาใชไ ด กองปุยหมักทด่ี นี น้ั ไมค วรสงู เกนิ 1 เมตร จะกองเปน รปู แบบใดกไ็ ด ไมค วรกองบางเกนิ ไป หมักได 3 วัน อุณหภมู ใิ นกองหมกั จะสงู ขน้ึ 45-50 องศาเซลเซยี ส ถา อณุ หภมู ไิ มส งู กใ็ ชไ มไ ด ลักษณะของปยุ หมกั ทด่ี ี ควรมลี กั ษณะดงั น้ี 1.! มีสีคลา้ํ รว นซยุ ไมจ บั ตวั กนั เปน กอ นแนน 2.! มีฤทธป์ิ านกลาง (ระดบั พีเอช 7.0) 3.! มักลิ่นหอมคลายเห็ด ไมม กี ลน่ิ เหมน็ แอมโมเนยี 4. มคี วามชน้ื ทเ่ี หมาะสมประมาณ 60-70 เปอรเ ซน็ ต ทดลองบบี ดแู รง ๆ ถา ไมม นี า้ํ ไหลออกมาจาก งามน้ิวมือ แสงวาพอดี ถา แบบมอื ออกมาปยุ หมกั แตกไมเ ปน กอ น แสดงวาแหงเกินไป 5. ไมมีหนอนและแมลง ในปยุ หมกั ซง่ึ เปน สาเหตขุ องการเสยี ของปยุ หมกั 6. เมื่อหมักจนไดที่แลว ไมค วรเกบ็ ไวน าน 1 สัปดาห ดังน้ันการทําปุยหมักใหมีคุณภาพดีนั้นขึ้นอยูกับวัสดุที่ใช ความชน้ื ในกอง อณุ หภมู ิ และการดูแลรักษา กองปุย หมัก มขี อ ทน่ี า สงั เกตดงั น้ี มลู สตั ว มูลสัตวที่นอยมใชแ ละใชไ ดด คี อื มลู มา แตก ม็ มี ลู มา แตก ม็ มี ลู สตั วช นดิ อน่ื ทใ่ี ชแ ทนไดด ี แตไม ดีเทา มลู มา มูลลา มูลลอ มลู ชา ง ไดผ ลดใี กลเ คยี งกบั มลู มา มูลโค มลู กระบอื มลู แพะ ไดผ ลแตไ มด นี กั มูลเปด มลู ไก ไมค วรใช การท่ีใชมูลมา ไดผ ลดกี วา มลู สตั วช นดิ อน่ื เปนเพราะมีจุลินทรียที่จะชวยทาํ ใหเ กดิ การหมกั ซง่ึ มอี ยใู น มูลมานั้น สามารถเจรญิ เตบิ โตในทท่ี ม่ี อี ณุ หภมู สิ งู ไดด ี (ประมาณ 60-70 องศาเซลเซยี ส) ซง่ึ ในการทาํ ปยุ หมักนั้น อณุ หภูมใิ นกองสงู จึงยิ่งทาํ ใหจุลินทรยี ที่ชอบอุณหภมู สิ งู นี้มีจํานวนมากขน้ึ อยา งรวดเรว็ มผี ลทาํ ให

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 10 เกิดขบวนการหมกั รวดเรว็ ขน้ึ และยงั ทาํ ใหจุลนิ ทรียท่ไี มท นรอ นตายไป เพราะจุลินทรียที่ไมทนรอนนี้จะทาํ ให เกิดการเนา เสยี ในปยุ หมกั ได ดงั นน้ั การใชม ลู มา จงึ ไดผ ลดที ส่ี ดุ เปลือกบัวหรอื กากเมลด็ ฝา ย ใชไดผ ลใกลเ คยี งกนั แตก ากเมลด็ ฝา ยหาไดง า ย และราคาถกู เมอ่ื นํา กากเมล็ดฝายมาหมกั กบั มลู มา กใ็ ชเ วลาหมกั เรว็ กวา ดว ย ในปจ จบุ นั นยิ มใชก ากเมลด็ ฝา ยมากทส่ี ดุ ไสนุน ปจจบุ นั มรี าคาถกู หางาย และมีจาํ นวนมาก ทง้ั ในระยะเวลาในการหมกั เรว็ กวา วสั ดอุ น่ื และ ใหปุยหมกั มคี ณุ ภาพดีอีกดวย จงึ มผี นู ยิ มใชป ระกอบกบั ขน้ั ตอนการปฏบิ ตั กิ ง็ า ย เพียงแตมาแชนาํ้ ใหอ ม่ิ ตวั 10 สวน ผสมกบั มลู มา 1 สวน หลังจากหมักกองไว 3 วัน แลว จึงกลบั กองทุวนั ประมาณ 10 วัน กน็ ํามาใชไ ด เปลือกถ่ัวเขยี วและเปลอื กถว่ั เหลอื ง ใชไดดีเหมอื นไสน นุ แตใ ชร ะยะเวลาในการหมกั นานกวา วิธี การหมักใชว ธิ ีการเดียวกับการหมักไสน ุน แตใ ชร ะยะเวลานานประมาณ 1 เดอื น จงึ จะสามารถนํามาใชไห และมีขอระวังในการหมักเปลือกถั่วเขียวหรือเปลือกถั่วเหลือง จะตอ งคอยควบคมุ ความชน้ื ใหเ หมาะสมดว ยจงึ จะไดผลดี วสั ดอุ น่ื ๆ ผูผลิตเชื้อเหด็ ฟางบางราย ตอ งการเพม่ิ ผลผลติ ใหม ากขน้ึ โดยใชฟ างหัน่ ละเอยี ดผสมกับ ปุยหมัก ผักตบชวาตากแหง ใบพืชและตนพืชตากแหงเชนตนถั่วถาหากมีการใชมากเกินไปคุณภาพเห็ดจะไมดี เทาที่ควร บางรายใหอ าหารเสรมิ เชน รําขา ว และปยุ เคมี กค็ วรระวงั การสญู เสยี ไดเ หมอื นกนั ไมค วรใชป ยุ หมักทห่ี มกั นานเกนิ ไป เพราะปุยหมักจะแนนและสูญเสียคุณคาทางอาหาร สําหรับเชื้อเห็ด การฆา เชอ้ื ในปยุ หมกั เมื่อหมักปุยหมักไดที่แลว กอ นทจ่ี ะปลกู เชอ้ื เหด็ ฟางลงไปจะตอ งฆา เชอ้ื จลุ นิ ทรยี แ ละสง่ิ มชี วี ติ ทกุ ชนดิ ในปุยหมักใหต ายหมดเสยี กอ นจงึ ปลกู เชอ้ื เหด็ ฟางลงไปได ถา มเิ ชน นน้ั แลว เสนใยเห็ดฟางจะเจริญเติบโตสูเชื้อ ชนิดอน่ื ไมไ ด และทาํ ใหไมไดเชื้อเห็ดฟางบริสุทธิ์ จะทาํ ใหเ กดิ การสญู เสยี ในการเพาะดอกเหด็ อยา งมาก วธิ กี าร - ใสปุยหมกั ลงไปในถงุ พลาสตกิ ทนรอ ยขนาด 8*11 เซนตเิ มตร ถงุ ละ 200กรัม (2 ขดี ) ไมค วรอดั ปุยหมักแนนจนเกินไป แลว พบั ปากถงุ เตรยี มเขา นง่ึ ในหมอ นง่ึ - ถาตอ งการบรรจใุ นกระปอ งนมอลมู เิ น่ียม ซ่ึงปจ จบุ นั หายากแลว ใหบ รรจลุ งในกระปอ งประมาณ 3 ใน 4 ของกระปอ ง ไมใ หแ นน เกนิ ไป เสร็จแลวปดฝากระปองพออยู ไมต อ งสนทิ หรอื แนน มาก - การนึ่งฆาเชื้อ ถา มหี มอ นง่ึ ความดนั จะใชเ วลานอ ย นาํ ภาชนะทต่ี อ งบรรจถุ งุ ปยุ หมกั ใสล งไป แลวทาํ การน่ึงตามวิธีการของการใชห มอ นง่ึ ความดนั ใชเ วลา 20 นาทที ค่ี วามดนั 15 ปอนดต อ ตารางนว้ิ จะได อุณหภูมิ 121 องศาเซลเซยี ส หมอนึ่งแบบนี้ราคาจะแพง บรรจไุ ดน อ ย แตใ ชเ วลานอ ยกวา การนง่ึ แบบลกู ทงุ - การน่ึงฆา เชอ้ื แบบหมอ นง่ึ ลกู ทงุ ซ่ึงกไ็ ดผลเชน กัน แตใ ชเ วลานานประมาณ 3-4 ชั่วโมง จึงจะใชได (ตองควบคมุ เชอ้ื เพลงิ ใหส ม่าํ เสมอ) หมอ นง่ึ ราคาถกู บรรจุ ไดม าก ถา มรการผลติ มาก ๆ ควรสรา งหมอ นง่ึ ขนาดใหญ เพราะจะไดผ ลผลติ มากขน้ึ ตามตอ แงการ ซึ่ง ปจจุบันมีผูผลิตเชื้อเห็ดฟางจาํ หนา ยเปน อาชพี ไดม กี าร สรางหมอ นง่ึ ฆา เชอ้ื ปยุ หมกั ออมาหลายรปู แบบ และได ผลดี ยังนาํ ไปใชก บั การเพาะเหด็ ในถงุ พลาสตกิ ไดด ว ย หมอนึ่งฆาเชื้อแบบลูกทุง ซ่ึงใชไ ดค มุ คา มาก ถาผูใดสนใจก็หาดูแบบไดตามฟารมเห็ดที่ผลิตเชื้อเห็ดจาํ หนา ย

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 11 1.2!การปลกู เชอ้ื เหด็ ฟางลงบนปยุ หมกั เม่ือนง่ึ ฆา เชอ้ื จลุ นิ ทรียและสง่ิ มชี วี ติ ในปยุ หมกั เยน็ กอ น จึงนาํ มาปลกู เชอ้ื เหด็ ลงไป และบมไว 5-7 วัน กจ็ ะไดหัวเชื้อเห็ดฟางสําหรบั สง ขายหรอื นาํ ไปเพาะดอกเห็ดได วธิ กี าร - นําอุปกรณที่จะใช คอื อาหารวนุ พีดีเอ. ทม่ี เี สน ใยเหด็ เจรญิ อยเู ตม็ ตะเกลยี งแอลกอฮอล เขม็ เชอ้ื แอกอฮอล 70% สําหรบั เชด็ มอื ถงุ มอื หมกั ถงุ ปยุ หมกั นง่ึ ฆา เชอ้ื แลว ในตเู ขย่ี เชอ้ื ซึ่งทาํ ความสะอาดไวแ ลว - สนปลายเขม็ เขย่ี ใหร อ นแดง แลว ผา นดา มมอื ใหถึงมอื จับ ปลอ ยใหเ ยน็ กอ น จงึ ใชน ว้ิ นางกบั นว้ิ กอ ย หมุนดึงสําลอี อก พรอมกับรนไฟที่ปากขวด จงึ ตดั วนุ ทม่ี เี สน ใยเหด็ เจรญิ อยเู ตม็ ตดั ใหไ ดข นาด 1*1 เซน็ ติ เมตร ใชเขม็ เขย่ี เกย่ี วชน้ิ วนุ ออกมา ลนไฟปากขวดอกี ครง้ั แลว จงึ ปด สาํ ลที ป่ี ากขวดอาหารวนุ พรดรเอ. เสยี กอน ตอจากนั้นจึงเปดปากถุงปุยหมัก (มอื ขวายงั คงถอื เขม็ เขย่ี ทม่ี วี นุ เชอ้ื เหด็ อย)ู แลว างชน้ิ สว นวนุ ลงบนปยุ หมัก ปด ปากถงุ ปยุ หมัก (ควรทาํ อยา งรวดเรว็ ) อาหารวนุ 1 ขวด ควรใสป ยุ หมกั ไดป ระมาณ 20-30 ถงุ - บมถุงปุยหมักน้ีไวใ นหองท่ีอากาศถา ยเทได อณุ หภูมิไมส งู อยาใหถูกแสงแดดและอยาใหลมพัดแรง เกินไป ควรระวงั หนู แมลง ซง่ึ จะเปน ศตั รทู พ่ี บไดเ สมอ - หลงั จากนป้ี ระมาณ 5-7 วัน เสนใยเห็ดจะเจริญทั่วถุงปุยหมักก็นําไปขาย หรอื เพาะเปน ดอกเหด็ ได การผลิตเชอ้ื เหด็ ฟางเพอ่ื จําหนายเปนจาํ นวนมากนน้ั นยิ มใชว ธิ ี ตอ เชอ้ื เหด็ คอื หลงั จากเสรจ็ สน้ิ ขน้ั ตอนการปลูกเชอ้ื เหด็ ฟางลงบนปยุ หมกั (ขน้ั ตอนท่ี 2.2 )ไดเสน ใยเห็ดเจรญิ เต็มถุงปุยหมัก ผูผลิตก็จะตอเชื้อ เห็ดโดยเลือกถงุ ทม่ี เี สน ใยลกั ษณะดี ไมม เี ชอ้ื อน่ื ปนเปอ น (ทาํ ในตเู ขย่ี เชอ้ื ) ใชช อ นฆา เชอ้ื กอ น ตักปุยหมักที่มี เสนใยเหด็ ฟางน้ี 1 ชอ น ใสล งในถงุ ปยุ หมกั ใหมท ฆ่ี า เชอ้ื แลว บม ไวป ระมาณ 1 อาทติ ย ก็จะไดเชื้อเห็ดฟาง สาํ หรบั นํามาเพาะดอกเหด็ หรือขายได วิธีการตอ เชอ้ื เหด็ ทาํ โดย - นําอุปกรณที่จะใชคือ ชอ นตกั เชอ้ื ตะเกยี งแอลกอฮอล ถงุ ปยุ หมกั ที่มเี สนใยเหด็ เจริญเตม็ และถุงปยุ หมักท่ีตอ งการตอ เชอ้ื นาํ สง่ิ เหลา นม้ี าเตรยี มพรอ มไวใ นตเู ขย่ี เชอ้ื - นําชอนลนไฟ ปลอ ยใหเ ยน็ แลว ตกั ปยุ หมกั ทม่ี เี สน ใยเจรญิ อยเู ตม็ ถงุ มาใสใ นถงุ ปยุ หมกั เชื้อเห็ด 1 ถุง สามารถตอ เชอ้ื เหด็ ไดป ระมาณ 20-30 ถุง การตชี อ เชอ้ื เหด็ น้ี เปนขั้นตอนลัด เพราะไมต อ งทาํ ขน้ั ตอนเตรยี มอาหารวนุ พดี เี อ (ขน้ั ตอนท่ี 1.1) ข้ันตอนการตัดเนอ้ื เยอ่ื จากดอกเหด็ ลงอาหารวนุ (ขน้ั ตอนท่ี 1.2) ซง่ึ เปน ขน้ั ตอนทท่ี าํ ยากและลงทนุ สงู เพียง แตเตรยี มปุยหมกั และตอ เช้อื เห็ดฟางบนปุยหมกั บมไว 1 อาทิตย ก็ใชประโยชนไดแลว

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 12 วิธีการตอเช้ือเหด็ น้ี ยงั ใชไ ดผ ลดกี บั การขนสง เชอ้ื เหด็ ทเ่ี ดนิ ทางไปไกล ๆ และใชเวลาหลายวนั ซ่ึงเช้ือ เห็ดจะเสียหายได จากการบรรจุแบบแออัด ทาํ ใหอุณหภูมิสูงจะทาํ ใหเ ชือ้ ชะงกั การเจริญหรอื ตายไปเลยกม็ ี ให แยกปุยหมักที่ทําการนง่ึ ฆา เชอ้ื แลว บรรจุอัดแนนไปแลวแยกถุงปุยที่เชื้อเจริญแลวบรรจุแบบโปรงๆ เจาะรู ระบายอากาศใหบาง พอไปถงึ จดุ หมายกต็ อ เชอ้ื เหด็ จากถงุ ใสล งถงุ ปยุ หมกั ตามวธิ กี ารขา งบนแลว บม ไว ประมาณ 5-6 วัน เสน ใยเจรญิ เตม็ ถงุ กน็ ํามาเพาะดอกได( ควรประมาณระยะเวลาการเจรญิ ของถงุ หวั เชอ้ื ให พอดีกับการขนสง) เพราะทุกวันนีก้ ารเพาะดอกเห็ดของผูท ี่อยไู กลจากแหลง ผลติ เชื้อเหด็ ไดผ ลไมดีเทา ท่คี วร อันเนื่องมาจากสาเหตุการขนสงเชื้อเห็ดดวย ควรมาใชว ธิ นี จ้ี ะไดผ ลดตี อ ผเู พาะดอกเหด็ เปน อยา งมาก แตการตอเชื้อเห็ด หลายๆ ครง้ั มขี อ เสยี คอื เสน ใยเหด็ ทไ่ี ดน น้ั จะไมแ ขง็ แรงเมอ่ื นํามาเพาะเปน ดอก เห็ด มักไดผ ลผลติ ต่ํา สว นใหญเ กษตรกรทซ่ี อ้ื เชอ้ื เหด็ ฟางมาลงเพาะดอกเหด็ ขาย มักจะซื้อไดที่มกี ารตอ เช้ือ เห็ดหลายๆ ครง้ั ผผู ลติ เชอ้ื เหด็ ขายควรคาํ นงึ ถงึ ผเู พาะดอกเหด็ ขายไวด ว ย ในเรอ่ื งนเ้ี พอ่ื ผลประโยชนท ง้ั สอง ฝา ย เชื้อเห็ดฟางที่มีลักษณะดี มวี ธิ สี งั เกต คอื 1. เชื้อเห็ดตองไมออน หรอื ไมแ ขง็ จนเกนิ ไป สขี องเสน ใยเหด็ ทด่ี จี ะมสี ขี าวเปน มนั และเจริญแผขยาย คลุมกอนปุยหมักทั้งกอน และไมม กี ารเกดิ ดอกเหด็ ในกอ นปยุ หมกั -มีกลิ่นหอมคลายเห็ด ไมม กี ลน่ิ เหมน็ แอมโมเนยี -ไมมีเชอ้ื ชนดิ อน่ื เจรญิ ปนเปอ น -เม่ือเสนใยเจรญิ เตม็ ถงุ แลว ไมค วรเกบ็ ไวน านเกนิ 10 วัน -มีลักษณะเปน กระจดุ เลก็ ๆ คลา ยเมด็ สาคู แสดงวา เชอ้ื เหด็ ไมเ ปน หมนั -ปุยหมักไมเปยกหรือแหงเกินไป -ถุงบรรจุตองไมมีรอยแตกหรือรูรั่ว ลักษณะของเชอ้ื เหด็ ฟางทไ่ี มค วรนําไปใช ปญ หาทพ่ี บเสมอในการทําเชื้อเห็ดฟาง ถาพบควรแกไข 1. เชอ้ื เหด็ ฟางไมเ ดนิ ก.! อาจเนื่องจากการหมักปุยไมไดที่ มกี ลน่ิ แอมโมเนยี ซง่ึ แอมโมเนยี เปน พษิ ตอ เหด็ ข.! หัวเชอ้ื ไมบริสุทธพิ์ ออาจมเี ชอ้ื จลุ นิ ทรียติดไปดวย ซึ่งจะทาํ ใหเ ชอ้ื เหด็ กอ นทจ่ี ะเดนิ ลางในปยุ ค.! การบรรจุปยุ ลงในภาชนะแนน เกนิ ไป จนอากาศภายในปยุ ไมม ี ง. ความช้ืนสงู เกนิ ไป เสน ใยจะเดนิ ชา หรอื แทบไมเ ดนิ เลย นอกจากนถ้ี า นง่ึ ดว ยหมอ นง่ึ ลกู ทงุ หากปุย มีความช้ืนสูงเกนิ ไป มกั เสยี เนอ่ื งจากเชอ้ื บกั เตรเี นา เหมน็ กน ถงุ ซ.! บม ไวใ นทม่ี อี ณุ หภมู ติ ่ําเกนิ ไป (30-35 C) 2. เชอ้ื เหด็ เสยี เนอ่ื งจากเชอ้ื อน่ื ปน ก. น่ึงไมไดท ี่ โดยเฉพาะนง่ึ ดว ยหมอ นง่ึ ความดนั ตอ งอยใู นสภาพสญู ญากาศจรงิ ๆ และความดนั ตอ ง ไมตํ่ากวา 15 ปอนดต อ ตารางนว้ิ และนานอยา งนอ ย 1-2 ชั่วโมง ข. ถาใชห มอ นง่ึ แบบลกู ทงุ การเจาะรูอาจจะโตเกินไป หรอื ใสเ ชอ้ื เพลงิ ไมส มา่ํ เสมอ ค. การเขี่ยเชื้อเพลงิ ไมด ีพอ หรอื อาจจะเนอ่ื งจากสถานทเ่ี ขย่ี เปน ทห่ี มกั หมมของเชอ้ื จลุ นิ ทรยี ต า ง ๆ มากเกินไป โดยเฉพาะอยา งยง่ิ ถา นง่ึ ดว ยหมอ นง่ึ ความดนั มกั มโี อกาสเสยี มากกวา

การทําเชอ้ื เหด็ ฟาง 13 ง. ภาชนะที่บรรจุรั่วหรือซึม จ. หมักปุยไมไดที่ ทําใหเ ชอ้ื จลุ นิ ทรียบางชนดิ เจรญิ ไดด ี เชน รารอ น แบคทีเรีย ฉ. ปุยหมักละเอียดเกินไปทาํ ใหแนน เวลาบรรจภุ าชนะยากตอ การฆา เชอ้ื ทําใหเ ชอ้ื อน่ื เจรญิ เตบิ โต แทนเชื้อเห็ด ฌ.! หัวเชื้อไมบริสุทธิ์ 3. เสน ใยเดนิ แลว หยดุ เดนิ เพยี งบาง ๆ ก. ปุยหมักๆ ไมไดที่ มกี ลน่ิ แอมโมเนยี หลงเหลอื อยู หรอื มกั เกนิ กําหนดทาํ ใหอ าหารเสอ่ื ม ข. อณุ หภมู ทิ ี่บม เช้อื ต่ํากวา 30 องศาเซลเซยี ส หรือเกิน 40 องศาเซลเซยี ส ค. ปุยหมักบรรจุแนนเกินไป อากาศไมม เี ชอ้ื เหด็ จะไมเ จรญิ ง. ปยุ หมกั มสี ว นผสมของวสั ดุ ทม่ี แี ทนเนนิ สงู เกนิ ไป เชน เปลอื กเมลด็ บวั หรอื ขยุ มะพรา ว 4.! เสนใยเหด็ มจี ดุ ขาว ๆ เนอ่ื งจากไขไ ร แสดงวาการทาํ ตัดตอจากหัวเชื้อที่มาจากปุยหมักเหมือนกัน แตต ดั ตอ มากเกนิ ไปจนกระทง่ั ไรมโี อกาส เล็ดลอดเขาไปได หรอื หองบม เตม็ ไปดว ยไร ควรฉดี ยาสาํ หรบั ฆา ไรรอบหอ งบม เชอ้ื เชน ยาดดี วี พี ี มาลาไธออน เคลเกน เปน ตน 5. เสน ใยฟเู ฉพาะผวิ หนา ปยุ ไมเดินลงไปในปุย ก.! บรรจุปุยแนนเกินไปและทาํ การหมักไมไดที่ ข.! ลักษณะประจาํ พนั ธุ ซง่ึ เปน พนั ธอุ อกดอกจํานวนมาก แตผ ลผลติ ตา่ํ ค.! ปุยหมักเปย กและบมเชื้อไวในทมี่ อี ณุ หภมู สิ ูงเกนิ ไป (ไมค วรเกนิ 38 องศาเซลเซยี ส) 6. มตี วั หนอนอยบู นหลงั จากเขย่ี เชอ้ื มักพบเสมอถา ใชถ งุ ทอ่ี ดุ จกุ สําลี เมอ่ื นง่ึ แลว เปย กหรอื มคี วามชน้ื สงู ดงั นน้ั จงึ ใชส าํ ลที ด่ี ดู ความชน้ื ได เลว หรืออาจใชใยสงั เคราะหก นั ไมใ หแ มลงวนั ขน ไขล งไป เพราะแมลงวนั ชนดิ นเ้ี มอ่ื ไขแ ลว จะเปน ตวั หนอน ชอนไชลงไปในถงุ เลย หากเปน มากควรฉดี ยาฆา แมลงทม่ี ผี ลตกคา งนอ ยบนจกุ สาํ ลี เชน มาลาไธออน เซฟวิน เปน ตน 7. เชอ้ื เหด็ รวมตวั กนั เปน ดอกแกเ รว็ ก. เชื้อเห็ดตัดตอหลายชวงเกินไปทาํ ใหเ ชอ้ื เหด็ ออ น และรวมตวั กนั เปน ดอกเรว็ ขน้ึ ดงั นน้ั หลงั จากเสน ใยเห็นเดนิ เตม็ แลว กค็ วรเกบ็ ไวม นทเ่ี ยน็ ๆ ไมใ หถกู แสงแดดไดยิง่ ดี ข. เปนลกั ษณะประจาํ พนั ธุ กลา วคอื พนั ธทุ ม่ี ปี อกหมุ บา งมกั มสี ขี าว เชอ้ื แกเ รว็ มาก ค. การตดั เนอ้ื เยอ่ื เหด็ อาจตดั มาจากเนอ้ื เยอ่ื เหด็ ทไ่ี มส มบรู ณ