10-63-04-17-Scratch-คู่มือเพิ่อส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์

Scratch 151 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ การใช้โอเปอรเ์ รเตอร์ mod mod เป็นการหารทเ่ี อาเศษเป็นผลลพั ท์ เชน่ 3 mod 6 กค็ อื 3 หารดว้ ย 6 ได้ 0 เศษ 3 ผลลพั ท์ ของการ mod ทไ่ี ดเ้ ทา่ กบั 3 อกี ตวั อยา่ งหน่ึง 8 mod 6 กค็ อื 8 หารดว้ ย 6 ได้ 1 เศษ 2 ผลลพั ท์ ของการ mod ทไ่ี ดเ้ ทา่ กบั 2 จากสตู รการคาํ นวณ (1 + (balls mod 6)) ทใ่ี ชใ้ นโปรเจกน้ี ทาํ ใหก้ ารเปลย่ี นชดุ เพม่ิ ทล่ี ะ 1 แต่ เมอ่ื ถงึ ชุดท่ี 6 แลว้ สามารถกลบั ไปเรม่ิ ตน้ ท่ี 1 ไดอ้ กี ครงั้ เมอ่ื balls มคี า่ เทา่ กบั 5, balls mod 6 กค็ อื 5 หารดว้ ย 6 ได้ 0 เศษ 5 ผลลพั ทข์ องการ mod ท่ี ไดเ้ ทา่ กบั 5 เมอ่ื balls mod 6 เทา่ กบั 5 ดงั นนั้ 1 + (balls mod 6) = 1 + 5 = 6 แต่เมอ่ื balls มคี า่ เทา่ กบั 6, balls mod 6 กค็ อื 6 หารดว้ ย 6 ได้ 1 เศษ 0 ผลลพั ทข์ องการ mod ทไ่ี ดเ้ ทา่ กบั 0 เมอ่ื balls mod 6 เทา่ กบั 0 ดงั นนั้ 1 + (balls mod 6) = 1 + 0 = 1 นนั้ คอื สง่ิ ทต่ี อ้ งการ

152 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม สคริปตข์ องป่ มุ ควบคมุ การสะท้อนของลกู บอล ปกตลิ กู บอลจะเคล่อื นทไ่ี ปเรอ่ื ยๆ เมอ่ื ชนขอบเวทกี จ็ ะสะทอ้ นกบั แต่เมอ่ื ชนคยี เ์ ปียโน การ สะทอ้ นของลกู บอล ขน้ึ อยกู่ บั สถานะการสะทอ้ นในตวั แปร rebound ทถ่ี กู กาํ หนดโดยปมุ่ ควบคมุ การสะทอ้ น สถานะการสะทอ้ นมอี ยู่ 2 สถานะ คอื สะทอ้ น (rebound) จะทาํ ใหล้ กู บอลสะทอ้ นกลบั หรอื ผา่ น (through) จะทาํ ใหล้ กู บอลผา่ นเลยไป สถานะปจั จุบนั ดไู ดจ้ ากชดุ ตวั ละครน้ี ซง่ึ ปรากฎอยบู่ นเวที

Scratch 153 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ สครปิ ตแ์ รกของปมุ่ ควบคมุ การสะทอ้ น เรมิ่ เมอ่ื ผใู้ ชค้ ลกิ ธงเขยี ว และเรม่ิ ตน้ ดว้ ยสถานะสะทอ้ น โดยเปลย่ี นชดุ เป็น rebound จากนนั้ ตงั้ คา่ ตวั แปร rebound=1 (สถานะสะทอ้ น) สครปิ ตท์ ส่ี องเรมิ่ เมอ่ื ผใู้ ชค้ ลกิ ทป่ี มุ่ น้ี (when Rebound Button clicked) มนั จะแสดงแอนิเมชนั่ สนั้ ๆ ดว้ ยการลดขนาดเหลอื 75% แลว้ คอย 0.3 วนิ าที ทุกครงั้ ทป่ี มุ่ น้ถี กู คลกิ จากผใู้ ช้ กจ็ ะเปลย่ี นสถานะสลบั ไปมาระหวา่ งสถานะสะทอ้ นกบั สถานะ ผา่ น ดว้ ยการตรวจสอบสถานะการสะทอ้ นปจั จบุ นั วา่ เป็นสถานะผา่ นหรอื ไม่ (rebound=0) ถา้ ใชก่ จ็ ะเปลย่ี น rebound เป็น 1 (เปลย่ี นเป็นสถานะสะทอ้ น) แลว้ เปลย่ี นชดุ เป็น rebound มฉิ ะนนั้ แลว้ (else) จะเปลย่ี น rebound เป็น 0 (เปลย่ี นเป็นสถานะผา่ น) แลว้ เปลย่ี นชุดเป็น through จากนนั้ เปลย่ี นขนาดของปมุ่ กลบั มาเทา่ เดมิ 100% เพอ่ื จบการแสดงแอนิเมชนั่

154 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม ระหวา่ งโปรแกรมทาํ งาน ผใู้ ชส้ ามารถเปลย่ี นเสยี งเพลงไดห้ ลายวธิ ี เชน่ เปลย่ี นการสะทอ้ นกลบั ของลกู บอลในตวั แปร rebound เปลย่ี นจาํ นวนลกู บอลในตวั แปร balls คลกิ ทว่ี า่ งบนเวที และ สดุ ทา้ ยเพม่ิ หรอื ลดความเรว็ ของลกู บอลในตวั แปร speed ผใู้ ชส้ ามารถปรบั คา่ ตวั แปรความเรว็ speed ไดด้ ว้ ยสไลเดอรบ์ นเวที แต่กอ่ นหน้านนั้ ตอ้ งทาํ ให้ ตวั แปรอยใู่ นรปู แบบสไลเดอร์ และแสดงอยบู่ นเวทกี อ่ น โดย (1) คลกิ กล่องหน้าบลอ็ กตวั แปร speed ในบลอ็ กหมวดตวั แปร เครอ่ื งหมายถูกบอกวา่ ตวั แปรน้ีไดแ้ สดงอยบู่ นเวทแี ลว้ จากนนั้ (2) คลกิ ขวาทต่ี วั แปรน้บี นเวที จะปรากฎเมนูใหเ้ ลอื กรปู แบบการแสดง คลกิ เลอื ก slider เพอ่ื ให้ มนั สามารถเลอ่ื นปรบั คา่ ไดด้ ว้ ยสไลเดอร์ ขณะโปรแกรมกาํ ลงั ทาํ งาน นอกจากนนั้ สามารถตงั้ คา่ ต่ําสดุ สงู สดุ ได้ โดย (3) คลกิ set slider min and max เชน่ ตวั แปร speed ตงั้ คา่ ต่าํ สดุ ท่ี 10 และ คา่ สงู สดุ ท่ี 20 เป็นตน้

Scratch 155 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ การออกแบบหน้าตาโปรแกรม การออกแบบหน้าตาโปรแกรมเป็นเรอ่ื งสาํ คญั ทไ่ี มค่ วรมองขา้ ม โดยเฉพาะโปรแกรมทต่ี อ้ งการ โตต้ อบกบั ผใู้ ช้ แมเ้ ป็นโปรแกรมเลก็ ๆ แต่อาจใชง้ านยาก ถา้ หน้าตาโปรแกรมไมส่ อ่ื ถงึ การใช้ งาน กไ็ มส่ ามารถดงึ ศกั ยภาพของโปรแกรมออกมาได้ ผใู้ ชม้ ชี อ่ งทางใหต้ ดิ ต่อและโตต้ อบกบั โปรแกรมไดห้ ลายวธิ ี เชน่ ขอ้ ความบนเวที เป็นการสอ่ื สารตรงไปยงั ผใู้ ช้ สว่ นใหญ่เป็นคาํ สงั่ หรอื วธิ ใี ชง้ าน ตวั แปรเมอ่ื สรา้ งแลว้ สามารถแสดงบนเวทไี ด้ แตถ่ า้ ตอ้ งการใหผ้ ใู้ ชป้ รบั เปลย่ี นคา่ ของมนั ได้ ขณะท่ี โปรแกรมทาํ งาน ทาํ ไดโ้ ดยแสดงตวั แปรในรปู แบบสไลเดอร์ เหมอื นตวั แปรความเรว็ (speed) การสรา้ งปมุ่ คาํ สงั่ ทาํ ไดโ้ ดยการสรา้ งตวั ละคร ทร่ี บั การคลกิ เมาสจ์ ากผใู้ ช้ เพอ่ื ใหโ้ ปรแกรม ทาํ งานตอบสนอง เชน่ เมอ่ื ผใู้ ชค้ ลกิ ทค่ี ยี เ์ ปียโนใดๆ กจ็ ะมเี สยี งออกมาจากคยี น์ นั้ ๆ แต่การ สรา้ งตวั ละครใหเ้ ป็นปมุ่ คาํ สงั่ โดยเฉพาะกม็ ี เชน่ ปมุ่ เพมิ่ หรอื ลดจาํ นวนลกู บอล และปมุ่ การ สะทอ้ นของลกู บอล โปรแกรมยงั รบั คาํ สงั่ จากผใู้ ช้ ผา่ นการกดคยี ต์ ่างๆ บนคยี บ์ อรด์ เชน่ คยี ต์ วั อกั ษร a-z คยี ต์ วั เลข 0-9 คยี ล์ กู ศร และคยี เ์ วน้ วรรค (space bar) นอกจากนนั้ ผใู้ ชส้ ามารถตดิ ต่อโปรแกรมผา่ นไมโครโฟน หรอื ผา่ นอปุ กรณ์ต่อพว่ ง เชน่ LEGO® WeDo™

156 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม การต่อยอดโปรแกรม PianoMachine • Scratch มเี ครอ่ื งดนตรหี ลายชนิดใหเ้ ลอื กใช้ ลองเพมิ่ หรอื เปลย่ี นเครอ่ื งดนตรชี นิดอ่นื • บนั ทกึ การบรรเลงเพลงเปียโน แลว้ เล่นซา้ํ ได้ การบนั ทกึ นนั้ ตอ้ งบนั ทกึ ทงั้ ตวั โน๊ตและ จงั หวะเวลาในการเลน่ ตวั โน๊ตทถ่ี ูกบนั ทกึ • การบนั ทกึ ตอ้ งสรา้ งปมุ่ เพมิ่ เพอ่ื ใหผ้ ใู้ ชค้ ลกิ เมอ่ื ตอ้ งการบนั ทกึ ควรใชต้ วั แปรลสิ ตม์ า เกบ็ บนั ทกึ ตวั โน๊ตและเวลา • การเล่นซ้าํ เลน่ เสยี งจากขอ้ มลู ในลสิ ต์ ขณะเลน่ ซ้าํ ลกู บอลควรหยดุ เพอ่ื ไมใ่ หเ้ สยี งตกี นั

Scratch 157 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ โปรเจก FishChomp การทาํ เกมใน Scratch ไมย่ ากอยา่ งทค่ี ดิ FishChomp เป็นตวั อยา่ งทด่ี ใี นการเรมิ่ ตน้ การทาํ เกม ใน Scratch โดยเกมน้ีเป็นเกมปลาใหญ่กนิ ปลาเลก็ ผเู้ ล่นใชเ้ มาสน์ ําทางปลาใหญ่ไปกนิ ปลาเลก็ เกมน้ีดงู า่ ยจนรสู้ กึ เหมอื นวา่ จะยงั ไมส่ มบรู ณ์ เพราะปลาทองทถ่ี ูกกนิ จะออกมาใหมเ่ รอ่ื ยๆ ไมม่ ี วนั จบเกม และเกมน้ีไมม่ คี ะแนนให้ ไมม่ ขี อ้ จาํ กดั เรอ่ื งเวลา อยา่ งไรกต็ าม เกมน้ีใหแ้ นวคดิ สาํ หรบั ผเู้ รม่ิ ตน้ ในการทาํ เกม และยงั เวน้ ชอ่ งวา่ งใหเ้ ราขยายเกมน้ีต่อไปไดอ้ กี ภาพรวมของโปรเจก เกมน้ีมปี ลาทองตวั เลก็ 3 ตวั เคล่อื นทไ่ี ปเรอ่ื ยๆ ในทอ้ งทะเล ผเู้ ล่นเพยี งลากเมาสน์ ําปลาตวั ใหญ่ ไปกนิ เหล่าปลาทอง ตวั ใดถกู กนิ กจ็ ะโผลม่ าอกี ไมม่ วี นั จบ

158 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม ตวั ละครและเวที โปรเจกน้ีมตี วั ละครเป็นปลาสองชนิด คอื ปลาตวั ใหญ่กบั ปลาทองเหมอื นกนั 3 ตวั และใบคาํ สงั่ แสดงวธิ กี ารเล่นเกม ซง่ึ จะคา้ งอยทู่ ม่ี มุ บนขวาของเวทตี ลอดเวลา เพราะมนั ไมม่ สี ครปิ ตน์ นั่ เอง สคริปตข์ องตวั ละครและเวที สคริปตข์ องปลาทอง ในเกม FishChomp เหลา่ ปลาทองจะวา่ ยน้ําไปมา ผเู้ ล่นใชเ้ มาสน์ ําทางปลาตวั ใหญ่มากนิ ปลา ทอง แต่พวกมนั กก็ ลบั มาเกดิ ใหมอ่ ยา่ งรวดเรว็ แลว้ กถ็ ูกกนิ อกี เป็นวงจรชวี ติ ในเกมน้ี ปลาทองมอี ยู่ 3 ตวั มลี กั ษณะและพฤตกิ รรมเหมอื นกนั หมด ยกเวน้ ทศิ การเคล่อื นทท่ี เ่ี รมิ่ ตน้ ต่างกนั เพราะฉะนนั้ มาดสู ครปิ ตข์ อง goldfish 1 กพ็ อ

Scratch 159 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ สครปิ ตข์ องปลาทองเรม่ิ เมอ่ื ผเู้ ลน่ คลกิ ธงเขยี ว ปลาทองกจ็ ะปรากฎ (show) และหนั ไปยงั ทศิ 90 องศา จากนนั้ มนั จะมพี ฤตกิ รรมซ้าํ ๆ ตลอด ทาํ ใหต้ อ้ งอยใู่ นบลอ็ กตลอดเวลา (forever) นนั้ กค็ อื เคล่อื นทไ่ี ปทล่ี ะนิด (2 หน่วย) เปลย่ี นทศิ เลก็ น้อยโดยการสมุ่ ตงั้ แต่ -20 ถงึ 20 องศา ถา้ ชนขอบ เวทกี จ็ ะสะทอ้ นกลบั จากนนั้ ตรวจสอบวา่ สสี ม้ (สขี องปลาทองเอง) สมั ผสั กบั สนี ้ําเงนิ (สขี องปากปลาตวั ใหญ่) หรอื ไม่ ถา้ ใชแ่ สดงวา่ ปลาทองถูกกนิ มนั จะสง่ สาร got-me ไปใหป้ ลาตวั ใหญ่ แลว้ กห็ ายตวั ไป (hide) รอ อกี 3 วนิ าที (wait) มนั จะโผล่ขน้ึ มาใหมท่ ต่ี ําแหน่ง x -200 และสมุ่ คา่ y ตงั้ แต่ -200 ถงึ 200 สคริปตข์ องปลาตวั ใหญ่ ปลาตวั ใหญ่จะเคล่อื นทก่ี ต็ ่อเมอ่ื ผเู้ ลน่ ขยบั เมาส์ มนั จะวา่ ยน้ําตามเมาส์ และเมอ่ื เจอปลาทอง มนั กจ็ ะกนิ เจา้ ปลาทองเทา่ นนั้ เอง

160 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม สครปิ ตแ์ รกของปลาตวั ใหญ่ เรม่ิ ตน้ เมอ่ื ผใู้ ชค้ ลกิ ธงเขยี ว มนั จะเปลย่ี นชุดเป็น open-mouth อา้ ปากสนี ้ําเงนิ คอยกนิ ปลาทอง ทงั้ น้ีเพราะการกนิ ปลาทอง ตอ้ งเชค็ วา่ สนี ้ําเงนิ สมั ผสั สสี ม้ ของปลา ทองหรอื ไม่ จากนนั้ มนั จะคอยตามเมาสต์ ลอดเกมในบลอ็ กตลอดเวลาถา้ (forever if) โดย ตรวจสอบวา่ ระยะตวั มนั กบั เมาสห์ า่ งกนั เกนิ กวา่ 10 หน่วยหรอื ไม่ (distance to mouse-pointer > 10) ถา้ ใช่ กจ็ ะหนั ไปทเ่ี มาส์ (point towards mouse-pointer) และเคล่อื นทเ่ี ขา้ ไปหา 3 หน่วย สครปิ ตท์ ส่ี องเรม่ิ เมอ่ื ไดร้ บั สาร got-me จากปลาทอง ขณะทป่ี ลาทองถกู กนิ ปลาตวั ใหญ่จะแสดง แอนิเมชนั่ การกนิ ดว้ ยการเปิดเสยี ง chomp (play sound chomp) จากนนั้ ขยบั ปาก 2 รอบใน บลอ็ กทาํ ซ้าํ (repeat) โดยเปลย่ี นชดุ ปิดปาก closed-mouth แลว้ คอย 0.3 วนิ าที กอ่ นจะเปลย่ี น ชดุ เปิดปาก open-mouth อกี ครงั้

Scratch 161 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ การต่อยอดโปรเจก FishChomp FishChomp เป็นเกมทเ่ี ขา้ ใจไดง้ า่ ย เหมาะสาํ หรบั ผทู้ ช่ี น่ื ชอบเกม และอยากเขยี นเกมตงั้ แต่ เบอ้ื งตน้ ลองมาดวู า่ อะไรบา้ ง น่าจะทาํ ใหเ้ กม สนุก ทา้ ทายมากขน้ึ • เพม่ิ ปลาทอง หรอื ปลาชนิดอ่นื • ปลาทองออกมาตรงไหนกไ็ ดข้ องเวที และออกมาใหไ้ วขน้ึ • ปลาตวั ใหญ่มมี ติ ใิ นการเคลอ่ื นทม่ี ากขน้ึ เชน่ สามารถหมนุ ได้ เคล่อื นทเ่ี รว็ ขน้ึ • มเี พม่ิ อกี ระดบั (level 2) เพม่ิ ความทา้ ทา้ ย • มกี ารควบคุมเกม • มคี ะแนน (score) • มเี วลาจาํ กดั ในการเล่นในแต่ละระดบั • สอ่ื สารกบั ผเู้ ลน่ • แสดงวธิ เี ลน่ และหายไประหวา่ งการเลน่ • บอกระดบั (level) • บอกผเู้ ล่นเมอ่ื จบเกม และแสดงคะแนนตา่ งๆ ใหด้ ู

162 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม ลงมอื ต่อยอดเกม FishChomp ระดบั ของเกม เกมสามารถมไี ดห้ ลายระดบั แต่ละระดบั มเี ป้าหมายของตวั เอง มคี วามน่าสนใจและความทา้ ทาย ทแ่ี ตกต่างกนั สง่ิ แวดลอ้ มในเกม (ตวั ละครหรอื ภาพฉากหลงั ) หรอื กฎของเกม ในแต่ละระดบั ก็ อาจแตกต่างกนั บา้ ง เหมอื นเดมิ บา้ งกไ็ ด้ ปกตเิ กมควรเพมิ่ ความทา้ ทาย ในระดบั ทส่ี งู ขน้ึ การต่อยอดน้ีมี 2 ระดบั โดยระดบั แรกมเี พยี ง ปลาทองเหมอื นกนั หมด 4 ตวั ผเู้ ล่นเพยี งไลจ่ บั กนิ พวกมนั กนิ ได้ 1 ตวั ได้ 1 คะแนน สว่ นระดบั ทส่ี อง ปลาทองตวั ท่ี 1 (มหี างสนี ้ําเงนิ ) จะมปี ลาสเี ขยี วเป็นเพอ่ื น คอยวา่ ยน้ําอยใู่ กลๆ้ ถา้ กนิ ปลาทองตวั ท่ี 1 จะไดโ้ บนสั 2 คะแนน สว่ นปลาทองตวั อน่ื ได้ 1 คะแนนเหมอื นเดมิ แต่ถา้ กนิ ปลาสเี ขยี ว จะถูกหกั 3 คะแนน การเพิ่มตวั ละครในเกม การเพมิ่ ปลาทองอกี ซกั ตวั ไมใ่ ชเ่ รอ่ื งยาก เพยี งคลกิ ขวาทต่ี วั ปลาทอง เลอื กทาํ ซ้าํ (duplicate) ก็ จะไดป้ ลาทองมาอกี ตวั หน่ึงทเ่ี หมอื นกนั อยา่ งไรกต็ าม ถา้ ปลาทองยงั อยรู่ ะหวา่ งการแกไ้ ข กไ็ ม่ ควรทาํ นอกเสยี จากวา่ ปลาทองทต่ี อ้ งการมพี ฤตกิ รรมทต่ี ่างกนั มาก และเพยี งตอ้ งการคณุ สมบตั ิ บา้ งประการของมนั มา ซง่ึ ในการต่อยอดครงั้ น้ีมที งั้ สองแบบคอื แบบทห่ี น่ึงตอ้ งการปลาทองเหมอื นกนั อกี หน่ึงตวั โดยทาํ ซ้าํ ปลาทองตวั ท่ี 3 ไดต้ วั ท่ี 4 มา โดย ใหท้ าํ ซ้าํ เมอ่ื สครปิ ตป์ ลาทองตวั ท่ี 3 แกไ้ ขเสรจ็ เรยี บรอ้ ยแลว้ แบบทส่ี องตอ้ งการเพอ่ื นปลาทองตวั ท่ี 1 ใน level 2 เพอ่ื ใหม้ นั คอยวา่ ยน้ําอยใู่ กลๆ้ ปลาทองตวั ท่ี 1 แต่ใหม้ นั มลี กั ษณะคลา้ ยปลาตวั ใหญ่ (เป็นลกู ปลาตวั ใหญ่) ดงั นนั้ จงึ ทาํ ซ้าํ ปลาตวั ใหญ่ แลว้ มายอ่ ขนาดใหใ้ กลเ้ คยี งกบั เหลา่ ปลาทอง แลว้ เอาสครปิ ตข์ องปลาทองมาเป็นตน้ แบบ

Scratch 163 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ ปลาทองตวั ท่ี 1 ในระดบั แรกเหมอื นกบั ปลาทองตวั อน่ื ๆ จงึ ใชช้ ดุ เดมิ แต่เพอ่ื ใหผ้ เู้ ล่นแยกปลา ทองตวั ท่ี 1 ออกจากปลาทองตวั อน่ื ๆ ในระดบั ทส่ี อง ควรเพมิ่ ชุดอกี หน่ึงชดุ สาํ หรบั ระดบั ทส่ี อง โดยปลาทองตวั ท่ี 1 จะมหี างเป็นสนี ้ําเงนิ แทน ทาํ ไดโ้ ดยทาํ ซ้าํ ชุดเดมิ กอ่ น จากนนั้ คลกิ ปุม่ edit เพอ่ื แกไ้ ขดว้ ยโปรแกรมวาดรปู

164 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม กฎของเกม เพอ่ื เพม่ิ มติ ขิ องเกม ควรแกไ้ ขเพมิ่ เตมิ พฤตกิ รรมของตวั ละครต่างๆ ในเกมบา้ ง เชน่ ปลาทอง ควรออกมาตรงไหนของเวทกี ไ็ ด้ ทาํ ใหผ้ เู้ ลน่ คาดเดาไมไ่ ด้ ทาํ ไดโ้ ดยเปลย่ี นคา่ สมุ่ x และ y ใน บลอ็ กไปยงั (go to x: … y: …) ใหก้ ระจายทวั่ เวที นนั้ กค็ อื คา่ x อยตู่ งั้ แต่ -240 ถงึ 240 และคา่ y อยตู่ งั้ แต่ -180 ถงึ 180 และเพอ่ื ใหป้ ลาทองออกมาเรว็ ขน้ึ หลงั จากถกู กนิ ทาํ ไดโ้ ดยลดเวลา การคอย (wait) ลงจาก 3 มาอยทู่ ่ี 1 วนิ าที การทาํ ใหป้ ลาตวั ใหญ่มมี ติ ใิ นการเคล่อื นทม่ี ากขน้ึ คอื สามารถหมนุ ไดเ้ พอ่ื ใหก้ ารไลจ่ บั ปลาทอง งา่ ยขน้ึ โดยการคลกิ เลอื กปมุ่ หมนุ ได้ (ปมุ่ บน) บรเิ วณขอ้ มลู สว่ นตวั ของปลาตวั ใหญ่ ซง่ึ จาก เดมิ ทาํ ไดแ้ คห่ นั ซา้ ยขวา (ปมุ่ กลาง) สว่ นการเคล่อื นทใ่ี หเ้ รว็ ขน้ึ ทาํ ไดโ้ ดยเพมิ่ ระยะการเคล่อื นท่ี (move) ใหม้ ากขน้ึ แต่ถา้ มากเกนิ อาจจะควบคมุ เมาสไ์ มอ่ ยู่ ดงั นนั้ เพมิ่ จาก 3 เป็น 5 ใน level 1 สว่ นใน level 2 มเี พอ่ื นปลาทองอยดู่ ว้ ย และถา้ กนิ เพอ่ื นปลาทอง จะถูกหกั แตม้ ดงั นนั้ ไมค่ วร เพมิ่ ความเรว็ มากนกั ควรเพมิ่ จาก 3 เป็น 4 กพ็ อ

Scratch 165 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ คะแนน การนบั คะแนนระหวา่ งเล่นเกมทาํ ใหเ้ กมดทู า้ ทายมากขน้ึ ทาํ ใหผ้ เู้ ลน่ รคู้ วามสามารถของตวั เอง และสามารถเปรยี บเทยี บการเลน่ กบั ผเู้ ลน่ คนอน่ื ๆ ไดอ้ กี ดว้ ย การใสค่ ะแนนบนเวที ทาํ ไดโ้ ดยสรา้ งตวั แปรเพอ่ื เกบ็ คะแนนขน้ึ มากอ่ น เชน่ score ถา้ ตอ้ งการ ใหค้ ะแนนแสดงบนเวทตี ลอดระหวา่ งการเล่นเกม ทาํ ไดโ้ ดยคลกิ บลอ็ กหน้าตวั แปรนนั้ (จะเหน็ เครอ่ื งหมายถูก) นอกจากนนั้ ยงั สามารถปรบั ตาํ แหน่งตวั แปรบนเวทไี ดด้ ว้ ย โดยใชเ้ มาสล์ ากตวั แปรไปยงั ตําแหน่งทต่ี อ้ งการ ตอนออกแบบโปรแกรม การปรบั เปลย่ี นคะแนน ขน้ึ กบั กตกิ าทก่ี าํ หนดไว้ นนั้ คอื ในระดบั แรก ถา้ กนิ ปลาทองได้ 1 ตวั จะได้ 1 คะแนน สว่ นระดบั ทส่ี อง ถา้ กนิ ปลาทองตวั ท่ี 1 จะได้ 2 คะแนน สว่ นปลาทองตวั อน่ื ได้ 1 คะแนนเหมอื นเดมิ แต่ถา้ กนิ ปลาสเี ขยี ว จะถกู หกั 3 คะแนน

166 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม การจบั เวลา ถา้ ไมม่ เี วลาจาํ กดั ในการเลน่ แต่ละระดบั กจ็ ะไมร่ วู้ า่ เกมจะจบเมอ่ื ใด ยกเวน้ แต่วา่ ในแต่ละระดบั มี เงอ่ื นไขอ่นื กาํ หนด หรอื มเี ป้าหมายใหท้ าํ เชน่ กนิ ปลาใหไ้ ด้ 20 ตวั เป็นตน้ การตอ่ ยอดคราวน้ี กาํ หนดใหแ้ ต่ละระดบั มเี วลาไมเ่ ทา่ กนั ระดบั แรกงา่ ยหน่อย ใช้ 20 วนิ าที ระดบั สองยากขน้ึ มา นิดหน่ึงเพม่ิ เวลาเป็น 30 วนิ าที ใน Scratch ทาํ นาฬกิ าจบั เวลาไดง้ า่ ยๆ โดยสรา้ งตวั แปร time ขน้ึ มา แลว้ ตงั้ คา่ เวลาทต่ี อ้ งการ ใหม้ นั จากนนั้ นบั เวลาถอยหลงั ทล่ี ะ 1 วนิ าที จนกระทงั่ เป็น 0 เชน่ ในระดบั แรก ตงั้ เวลาเป็น 20 วนิ าที จากนนั้ ตรวจสอบวา่ ตวั แปร time ยงั มากกวา่ 0 หรอื ไม่ ถา้ ใช่ จบั เวลา 1 วนิ าที ดว้ ย บลอ็ ก wait จากนนั้ ลดคา่ ตวั แปร time ทล่ี ะ 1 ทาํ อยา่ งน้ีวนไปเรอ่ื ยๆ ในบลอ็ ก forever จนกวา่ time = 0 ดว้ ยวธิ นี ้ีจะทาํ ใหร้ วู้ า่ เวลาในแต่ละระดบั หมดหรอื ยงั ถา้ เวลาหมดลงแลว้ เกมจะดาํ เนิน ต่อในสว่ น else เพอ่ื เลน่ เกมในระดบั ต่อไป หรอื จะแสดงผลการเลน่ ก่อนจะจบเกม

Scratch 167 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ การส่ือสารกบั ผเู้ ล่น การสอ่ื สารกบั ผเู้ ลน่ นนั้ กส็ าํ คญั เชน่ ตงั้ แต่ตน้ เกมตอ้ งบอกผเู้ ลน่ วา่ เล่นอยา่ งไร และระหวา่ งเลน่ วธิ กี ารเลน่ นนั้ ตอ้ งหายไป มฉิ ะนนั้ จะรบกวนการเล่น กอ่ นเขา้ แต่ละระดบั กค็ วรบอกวา่ ขณะน้ีจะ เล่นในระดบั ใด และเมอ่ื จบเกมกค็ วรมคี ะแนน หรอื ขอ้ มลู อ่นื ๆ ใหด้ ู เชน่ จาํ นวนปลาชนิดต่างๆ ทก่ี นิ ได้

168 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม โปรเจก Delicious Fish เป็นการต่อยอดโปรเจก FishChomp ทผ่ี เู้ ขยี นลองทาํ ขน้ึ มา และได้ upload โปรเจกน้ีทเ่ี วบ็ ไซต์ http://scratch.mit.edu/projects/kidsangsan/1889679 ผอู้ า่ น สามารถเขา้ ไปเล่นได้ หรอื ดาวน์โหลดเกม มาศกึ ษาแกไ้ ขปรบั ปรงุ เพม่ิ เตมิ ได้

Scratch 169 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ การใช้งานบลอ็ กคาํ ส่ัง บลอ็ กหมวดการเคลื่อนที่ (Motion) เคล่อื นตวั ละครไปขา้ งหน้าหรอื ถอยหลงั (ใสเ่ ลขคา่ ลบ) หมนุ ตวั ละครตามเขม็ นาฬกิ า หมนุ ตวั ละครทวนเขม็ นาฬกิ า กาํ หนดทศิ ของตวั ละครไปยงั (0 = บน, 90 = ขวา, 180 = ลา่ ง, -90 = ซา้ ย) กาํ หนดทศิ ของตวั ละครไปยงั (เมาสห์ รอื ตวั ละครอ่นื ) เคล่อื นตวั ละครไปยงั ตําแหน่ง x และ y บนเวที เคล่อื นตวั ละครไปยงั ตําแหน่งของ (เมาสห์ รอื ตวั ละครอน่ื ) เคล่อื นตวั ละครไปยงั ตาํ แหน่ง ดว้ ยระยะเวลาทถ่ี ูกกาํ หนด เปลย่ี นตาํ แหน่ง x ของตวั ละคร ตามระยะทถ่ี กู กาํ หนด ตงั้ คา่ ตําแหน่ง x ของตวั ละคร ตามคา่ ทถ่ี กู กาํ หนด เปลย่ี นตาํ แหน่ง y ของตวั ละคร ตามระยะทถ่ี ูกกาํ หนด ตงั้ คา่ ตาํ แหน่ง y ของตวั ละคร ตามคา่ ทถ่ี กู กาํ หนด

170 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม กลบั ทศิ ของตวั ละคร เมอ่ื ตวั ละครชนขอบเวที บลอ็ กตวั แปร บลอ็ กทม่ี าพรอ้ มกบั กลอ่ งเลอื กดา้ นหน้า ถา้ คลกิ ทก่ี ล่องเลอื ก จะแสดงคา่ ทค่ี นื มาจากบลอ็ กนนั้ บนเวที คนื คา่ ตาํ แหน่ง x ของตวั ละคร (-240 to 240) คนื คา่ ตาํ แหน่ง y ของตวั ละคร (-180 to 180) คนื คา่ ทศิ ทางการเคล่อื นทข่ี องตวั ละคร บลอ็ กสาํ หรบั มอเตอร์ เปิดมอเตอรเ์ ป็นเวลาตามทก่ี าํ หนด เปิดมอเตอร์ ปิดมอเตอร์ ตงั้ คา่ กาํ ลงั ของมอเตอร์ แลว้ เปิดมอเตอร์ (คา่ กาํ ลงั ของมอเตอรอ์ ยู่ ตงั้ แต่ 0 ถงึ 100) ตงั้ คา่ หรอื เปลย่ี นทศิ การหมนุ ของมอเตอร์ โดยไมต่ อ้ งเปิดมอเตอร์ (this way = ตามเขม็ นาฬกิ า, that way = ทวนเขม็ นาฬกิ า, reverse = เปลย่ี นทศิ การหมนุ )

Scratch 171 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ บลอ็ กหมวดรปู รา่ ง (Looks) เปลย่ี นหน้าตาตวั ละคร ดว้ ยการเปลย่ี นชดุ ละคร เปลย่ี นชดุ ตวั ละครถดั ไป ในรายการชุดตวั ละคร (ถา้ ถงึ ชดุ สดุ ทา้ ยในรายการ จะกลบั ไปเรม่ิ ทช่ี ดุ แรกใหม)่ เปลย่ี นหน้าตาเวที ดว้ ยการเปลย่ี นภาพฉากหลงั เปลย่ี นภาพฉากหลงั ถดั ไป ในรายการภาพฉากหลงั (ถา้ ถงึ ชุด สดุ ทา้ ยในรายการ จะกลบั ไปเรมิ่ ทช่ี ดุ แรกใหม)่ บลอ็ กแสดงความคิดหรอื พดู แสดงลกู โปง่ คาํ พดู ของตวั ละคร ในระยะเวลาทถ่ี ูกกาํ หนด แสดงลกู โปง่ คาํ พดู ของตวั ละคร (ลบลกู โปง่ คาํ พดู ไดด้ ว้ ยการรนั บลอ็ กน้ีอกี ครงั้ โดยไมใ่ สต่ วั หนงั สอื ) แสดงลกู โปง่ ความคดิ ของตวั ละคร ในระยะเวลาทถ่ี ูกกาํ หนด แสดงลกู โปง่ ความคดิ ของตวั ละคร

172 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม บลอ็ กเลเยอร์ ยา้ ยตวั ละครไปยงั ดา้ นหน้าของตวั ละครอน่ื ๆ ยา้ ยตวั ละครกลบั ไปยงั เลเยอรท์ ถ่ี กู กาํ หนด เพอ่ื วา่ มนั จะสามารถ ซอ่ นอยดู่ า้ นหลงั ตวั ละครอ่นื ๆ ได้ บลอ็ กแอฟเฟ็ค เปลย่ี นเอฟเฟคบนตวั ละคร ตามคา่ ทถ่ี ูกกาํ หนด (ใชร้ ายการ เลอื กแบบดงึ ลงเพอ่ื เลอื กเอฟเฟค) ตงั้ คา่ เอฟเฟคตามคา่ ทก่ี าํ หนด (คา่ เอฟเฟคอยตู่ งั้ แต่ -100 ถงึ 100 คา่ 0 เป็นคา่ ปกตทิ ไ่ี มม่ เี อฟเฟค บางเอฟเฟคคา่ ลบกบั คา่ บวกใหผ้ ลเหมอื นกนั ) ลา้ งเอฟเฟคทงั้ หมดของตวั ละคร เปลย่ี นขนาดของตวั ละคร ดว้ ยคา่ ทถ่ี ูกกาํ หนด ตงั้ คา่ ขนาดของตวั ละครเป็น % ของขนาดเรม่ิ ตน้ ทาํ ใหต้ วั ละครปรากฏบนเวที ทาํ ใหต้ วั ละครหายไปจากเวที (เมอ่ื ตวั ละครหายไป ตวั ละครอน่ื ๆ จะไมส่ ามารถตรวจจบั ดว้ ยการใชบ้ ลอ็ กสมั ผสั ได)้

Scratch 173 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ บลอ็ กตวั แปร บลอ็ กทม่ี าพรอ้ มกบั กล่องเลอื กดา้ นหน้า ถา้ คลกิ ทก่ี ลอ่ งเลอื กจะแสดงคา่ ทค่ี นื มาจากบลอ็ กนนั้ บนเวที คนื หมายเลขชดุ ละครปจั จบุ นั คนื หมายเลขภาพฉากหลงั ปจั จบุ นั คนื คา่ ขนาดของตวั ละครเป็น % ของขนาดเรม่ิ ตน้ บลอ็ กหมวดเสียง (Sound) เรมิ่ เปิดเสยี งจากรายการเลอื กแบบดงึ ลง แลว้ รนั บลอ็ กถดั ไปแม้ เสยี งยงั เล่นอยู่ เปิดเสยี งแลว้ รอจนเสยี งหยดุ กอ่ นทจ่ี ะรนั บลอ็ กถดั ไป ปิดเสยี งทงั้ หมด เลน่ เสยี งกลองจากรายการเลอื กแบบดงึ ลง ดว้ ยจงั หวะทก่ี าํ หนด เลน่ โน๊ตดนตรตี ามจงั หวะทก่ี าํ หนด (ตวั เลขยง่ิ สงู จะไดเ้ สยี งสงู ตาม) หยดุ พกั เสยี งตามจงั หวะทก่ี าํ หนด เลอื กชนิดเครอ่ื งดนตรใี หต้ วั ละคร สาํ หรบั ใชใ้ นโน๊ตบลอ็ ก (แต่ละ ตวั ละครมเี ครอ่ื งดนตรขี องตวั เอง)

174 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม ปรบั ระดบั เสยี งของตวั ละครตามคา่ ทก่ี าํ หนด ระดบั เสยี งอยู่ ระหวา่ ง 0 ถงึ 100 ตงั้ คา่ ระดบั เสยี งของตวั ละคร ดว้ ยคา่ ทก่ี าํ หนด เปลย่ี นจงั หวะเสยี งของตวั ละคร ดว้ ยคา่ ทก่ี าํ หนด ตงั้ คา่ จงั หวะเสยี งของตวั ละคร ดว้ ยคา่ ทก่ี าํ หนด บลอ็ กตวั แปร บลอ็ กทม่ี าพรอ้ มกบั กล่องเลอื กดา้ นหน้า ถา้ คลกิ ทก่ี ลอ่ งเลอื กจะแสดงคา่ ทค่ี นื มาจากบลอ็ กนนั้ บนเวที คนื คา่ ระดบั เสยี งของตวั ละคร คนื คา่ จงั หวะเสยี งของตวั ละคร

Scratch 175 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ บลอ็ กหมวดปากกา (Pen) ลบรอยวาดเขยี นบนเวที จากการใชป้ ากกาหรอื แสตมป์ จรดปากกาของตวั ละคร เพอ่ื วาดเขยี นขณะทม่ี นั เคลอ่ื นท่ี ยกปากกาของตวั ละครขน้ึ เพอ่ื ไมใ่ หว้ าดเขยี นขณะทม่ี นั เคล่อื นท่ี ตงั้ คา่ สใี หป้ ากกา ตามคา่ สจี ากตวั เลอื กสี ซง่ึ จะทาํ ใหร้ ะดบั สเี ปลย่ี น ดว้ ย เปลย่ี นคา่ สี ตามคา่ ทก่ี าํ หนด ตงั้ คา่ สี ตามคา่ ทก่ี าํ หนด (คา่ ระหวา่ ง 0 ถงึ 200 คอื สใี นวงลอ้ ของ แถบสรี งุ้ เชน่ pen_color = 0 คอื สแี ดง, pen_color = 100 คอื สนี ้ํา เงนิ ) เปลย่ี นระดบั สี ตามคา่ ทก่ี าํ หนด ตงั้ คา่ ระดบั สตี ามคา่ ทก่ี าํ หนด (pen_shade = 0 คอื คอ่ นขา้ งมดื pen_shade = 100 คอื คอ่ นขา้ งสวา่ ง คา่ ทถ่ี กู ตงั้ เรมิ่ แรก คอื 50 เมอ่ื ใชต้ วั เลอื กสี จะไดร้ ะดบั สจี ากสที เ่ี ลอื กมาดว้ ย) เปลย่ี นขนาดของเสน้ ปากกา ตามคา่ ทก่ี าํ หนด ตงั้ คา่ ขนาดของเสน้ ปากกา ตามคา่ ทก่ี าํ หนด ประทบั ภาพของตวั ละครบนเวที

176 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม บลอ็ กหมวดควบคมุ (Control) บลอ็ กเริ่มต้นทาํ งาน รนั สครปิ ต์ เมอ่ื ธงเขยี วถกู คลกิ รนั สครปิ ต์ เมอ่ื คยี ท์ ก่ี าํ หนดไวถ้ กู กด รนั สครปิ ต์ เมอ่ื ตวั ละครถูกคลกิ รนั สครปิ ต์ เมอ่ื ไดร้ บั สารทส่ี นใจ บลอ็ กทาํ ซาํ้ รนั บลอ็ กทอ่ี ยภู่ ายใน ซ้าํ ๆ ไปตลอด รนั บลอ็ กทอ่ี ยภู่ ายใน ตามจาํ นวนครงั้ ทก่ี าํ หนด บลอ็ กเงื่อนไข ตรวจสอบเงอ่ื นไข ถา้ เป็นจรงิ ทาํ งานบลอ็ กทอ่ี ยภู่ ายใน ตรวจสองเงอ่ื นไข ถา้ เป็นจรงิ ทาํ งานบลอ็ กทอ่ี ยภู่ ายในสว่ นแรก (ใต้ if) ถา้ เป็นเทจ็ ทาํ งานบลอ็ กทอ่ี ยภู่ ายในสว่ นทส่ี อง (ใต้ else)

Scratch 177 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ บลอ็ กทาํ ซา้ํ แบบมีเง่ือนไข ตรวจสอบเงอ่ื นไขตลอดเวลาวา่ เป็นจรงิ หรอื ไม่ ถา้ เป็นจรงิ ทาํ งาน บลอ็ กทอ่ี ยภู่ ายใน ตรวจสอบเงอ่ื นไขตลอดเวลา ถา้ ยงั เป็นเทจ็ ทาํ งานซ้าํ บลอ็ กทอ่ี ยู่ ภายใน ถา้ เป็นจรงิ ทาํ งานบลอ็ กถดั ไป บลอ็ กส่งสาร สง่ กระจายสารถงึ ทุกตวั ละครและเวที จากนนั้ ทาํ งานบลอ็ กถดั ไป โดยไมต่ อ้ งรอสครปิ ตท์ ถ่ี กู กระตุน้ จากสารน้ี สง่ กระจายสารถงึ ทกุ ตวั ละครและเวที กระตุน้ สครปิ ตท์ ร่ี บั สารน้ีให้ ทาํ งาน รอจนกระทงั่ สครปิ ตน์ นั้ ๆ ทาํ งานจนเสรจ็ แลว้ จงึ ทาํ งาน บลอ็ กถดั ไป บลอ็ กหยดุ การทาํ งาน หยดุ รอคอยตามเวลาทก่ี าํ หนด จากนนั้ ทาํ งานบลอ็ กถดั ไป หยดุ รอคอยจนกระทงั่ เงอ่ื นไขเป็นจรงิ จงึ จะทาํ งานบลอ็ กถดั ไป หยดุ ทาํ งานสครปิ ต์ หยดุ ทาํ งานสครปิ ตท์ งั้ หมดของทกุ ตวั ละคร

178 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม บลอ็ กหมวดกาํ ลงั รบั รู้ (Sensing) คนื คา่ จรงิ ถา้ ปมุ่ เมาสถ์ ูกกด คนื คา่ จรงิ ถา้ คยี ท์ ก่ี าํ หนดถกู กด คนื คา่ จรงิ ถา้ ตวั ละครสมั ผสั กบั ตวั ละครทก่ี าํ หนด ขอบเวที หรอื ตวั ชเ้ี มาส์ (เลอื กจากรายการตวั เลอื กแบบดงึ ลง) คนื คา่ จรงิ ถา้ ตวั ละครสมั ผสั กบั สที ก่ี าํ หนด (คลกิ ทแ่ี ถบสี จากนนั้ ใชห้ ลอดหยดเลอื กส)ี คนื คา่ จรงิ ถา้ สแี รกทอ่ี ยใู่ นตวั ละครสมั ผสั กบั สที ส่ี องทอ่ี ยใู่ นฉาก หลงั หรอื ตวั ละครอ่นื คนื คา่ ตาํ แหน่ง x ของตวั ชเ้ี มาส์ คนื คา่ ตําแหน่ง y ของตวั ชเ้ี มาส์ คนื คา่ ระยะทาง ระหวา่ งตวั ละครกบั ตวั ชเ้ี มาสห์ รอื ตวั ละครอน่ื คนื คา่ สมบตั ขิ องตวั ละครอ่นื ตงั้ คา่ เรม่ิ ตน้ ใหมใ่ หน้ าฬกิ าจบั เวลาทศ่ี นู ยว์ นิ าที

Scratch 179 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ บลอ็ กถามตอบ ถามคาํ ถามบนเวที และรบั คาํ ตอบจากคยี บ์ อรด์ เกบ็ ไวใ้ นตวั แปร ทาํ ใหโ้ ปรแกรมตอ้ งหยดุ คอย จนกวา่ ผใู้ ชก้ ดคยี ์ Enter หรอื คลกิ เครอ่ื งหมายถูก คนื คา่ คาํ ตอบทอ่ี ยใู่ นตวั แปร answer ซง่ึ ทกุ ตวั ละครสามารถนําไปใชไ้ ด้ ถา้ คลกิ ทก่ี ลอ่ งดา้ นหน้า จะแสดงคา่ ทค่ี นื มาจากบลอ็ กบนเวที บลอ็ กตวั แปร บลอ็ กทม่ี าพรอ้ มกบั กลอ่ งเลอื กดา้ นหน้า ถา้ คลกิ ทก่ี ล่องเลอื กจะแสดงคา่ ทค่ี นื มาจากบลอ็ กนนั้ บนเวที คนื คา่ เวลาเป็นวนิ าที (นาฬกิ าจบั เวลาจะทาํ งานตลอดเวลา) คนื คา่ ระดบั เสยี ง (จาก 1 ถงึ 100) ทไ่ี มโครโพนของคอมพวิ เตอร์ ตรวจวดั ได้ คนื คา่ จรงิ ถา้ ไมโครโฟนของคอมพวิ เตอรต์ รวจจบั ระดบั เสยี งท่ี มากกวา่ 30 (ในสเกล 1 ถงึ 100) คนื คา่ จากตวั รบั รทู้ ก่ี าํ หนดไว้ จะใชบ้ ลอ็ กน้ีไดต้ อ้ งต่ออปุ กรณ์รบั รู้ กบั คอมพวิ เตอรก์ ่อน เชน่ บอรด์ ตวั รบั รขู้ อง Scratch (http://www.playfulinvention.com/picoboard.html) หรอื LEGO® WeDo™ (http://www.legoeducation.com). คนื คา่ จรงิ ถา้ ตวั รบั รทู้ ร่ี ะบถุ กู กด จะใชบ้ ลอ็ กน้ีไดต้ อ้ งมบี อรด์ ตวั รบั รตู้ ่อกบั คอมพวิ เตอรก์ อ่ น (http://www.playfulinvention.com/picoboard.html)

180 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม บลอ็ กหมวดโอเปอรเ์ รเตอร์ (Operators) บลอ็ กจดั การข้อความ (สตริง) ต่อขอ้ ความทงั้ สองขอ้ ความเขา้ ดว้ ยกนั คนื คา่ จาํ นวนตวั อกั ษรในขอ้ ความ คนื ตวั อกั ษรในขอ้ ความ ณ ตาํ แหน่งทร่ี ะบุ บลอ็ กจดั การตวั เลข บวกตวั เลขสองตวั ลบตวั เลขแรก ดว้ ยตวั เลขทส่ี อง คณู ตวั เลขสองตวั หารตวั เลขแรก ดว้ ยตวั เลขทส่ี อง คนื เศษเหลอื จากการหารตวั เลขแรก ดว้ ยตวั เลขทส่ี อง คนื คา่ จาํ นวนเตม็ ทใ่ี กลเ้ คยี งทส่ี ดุ กบั ตวั เลขทร่ี ะบุ สมุ่ คา่ ตวั เลข ตงั้ แต่คา่ แรกถงึ คา่ ทส่ี อง คนื ผลลพั ธท์ ไ่ี ดจ้ ากฟงั กชนั ทถ่ี กู เลอื ก (abs, sqrt, sin, cos, tan, asin, acos, atan, ln, log, e^, 10^) กบั ตวั เลขทก่ี าํ หนดไว้

Scratch 181 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ บลอ็ กจดั การตรรกะ คนื คา่ จรงิ ถา้ คา่ ตวั เลขแรกน้อยกวา่ คา่ ตวั เลขทส่ี อง คนื คา่ จรงิ ถา้ คา่ ตวั เลขทงั้ คมู่ คี า่ เทา่ กนั คนื คา่ จรงิ ถา้ คา่ ตวั เลขแรกมากกวา่ คา่ ตวั เลขทส่ี อง คนื คา่ จรงิ ถา้ เงอ่ื นไขทงั้ คเู่ ป็นจรงิ คนื คา่ เทจ็ ถา้ เงอ่ื นไขใดเงอ่ื นไข หน่ึงเป็นเทจ็ คนื คา่ จรงิ ถา้ เงอ่ื นไขใดเงอ่ื นไขหน่ึงเป็นจรงิ คนื คา่ เทจ็ ถา้ เงอ่ื นไขทงั้ คเู่ ป็นเทจ็ คนื คา่ จรงิ ถา้ เงอ่ื นไขเป็นเทจ็ คนื คา่ เทจ็ ถา้ เงอ่ื นไขเป็นจรงิ

182 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม บลอ็ กหมวดตวั แปร (Variables) บลอ็ กตวั แปร คลกิ ปมุ่ เพอ่ื สรา้ งตวั แปร พรอ้ มทงั้ กาํ หนดชอ่ื ใหต้ วั แปรใหม่ และ ยงั สามารถระบุไดว้ า่ จะใหท้ ุกตวั ละครใชไ้ ด้ (global) หรอื ใชก้ บั เฉพาะตวั ละคร (local) ทส่ี รา้ งตวั แปรน้ี จากนนั้ บลอ็ กตวั แปร ใหมจ่ ะปรากฎ ลบบลอ็ กทงั้ หมด ทเ่ี กย่ี วของกบั ตวั แปร คนื คา่ ทเ่ี กบ็ ไวใ้ นตวั แปร (score ใน ณ ทน่ี ้ี) เปลย่ี นคา่ ในตวั แปรตามปรมิ าณทก่ี าํ หนด ถา้ มตี วั แปรมากกวา่ หน่ึงตวั ใชร้ ายการเลอื กแบบดงึ ลงเพอ่ื เลอื กตวั แปรก่อน ตงั้ คา่ ตวั แปร ดว้ ยคา่ ทก่ี าํ หนด แสดงคา่ ตวั แปรบนเวที ซอ่ นคา่ ตวั แปร ไมใ่ หแ้ สดงบนเวที

Scratch 183 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ บลอ็ กตวั แปรลิสต์ คลกิ ปมุ่ เพอ่ื สรา้ งรายการลสิ ต์ พรอ้ มทงั้ กาํ หนดช่อื ใหล้ สิ ต์ ใหม่ และยงั สามารถระบุไดว้ า่ จะใหท้ กุ ตวั ละครใชไ้ ด้ (global) หรอื ใชก้ บั เฉพาะตวั ละคร (local) ทส่ี รา้ งตวั แปรน้ี จากนนั้ บลอ็ กลสิ ตใ์ หมจ่ ะปรากฎ ลบบลอ็ กทงั้ หมดทเ่ี กย่ี วขอ้ งกบั ลสิ ต์ คนื คา่ ทกุ รายการทอ่ี ยใู่ นลสิ ต์ (โดยทแ่ี ตล่ ะรายการจะถกู แยกดว้ ยชอ่ งวา่ ง อยา่ งไรกต็ าม ถา้ แต่ละรายการเป็น ตวั อกั ษรเดย่ี วหรอื ตวั เลขโดด ชอ่ งวา่ งจะถกู ละไว)้ ลบหน่ึงรายการหรอื รายการทงั้ หมดจากลสิ ต์ โดยสามารถ ระบุตําแหน่งรายการทจ่ี ะลบได้ จากรายการเลอื กแบบดงึ ลง หรอื จะพมิ พต์ วั เลขตําแหน่งโดยตรง เลอื ก last เพอ่ื ลบ รายการทา้ ยสดุ ของลสิ ต์ เลอื ก all เพอ่ื ลบรายการทงั้ หมด ในลสิ ต์ การลบรายการจะลดขนาดของลสิ ตล์ ง แทรกรายการไปยงั ตําแหน่งทร่ี ะบุในลสิ ต์ โดยสามารถระบุ ตาํ แหน่งรายการได้ จากรายการเลอื กแบบดงึ ลง หรอื จะ พมิ พต์ วั เลขตาํ แหน่งโดยตรง เลอื ก any เพอ่ื แทรกรายการ ณ ตําแหน่งทไ่ี ดจ้ ากการสมุ่ เลอื ก last เพม่ิ รายการท่ี ทา้ ยสดุ ของลสิ ต์ การแทรกรายการจะเพมิ่ ขนาดของลสิ ต์ แทนทร่ี ายการในลสิ ตด์ ว้ ยคา่ ทก่ี าํ หนด โดยสามารถระบุ ตาํ แหน่งรายการได้ จากรายการเลอื กแบบดงึ ลง หรอื พมิ พ์ ตวั เลขตําแหน่งโดยตรง เลอื ก any เพอ่ื แทนทร่ี ายการ ณ ตําแหน่งทไ่ี ดจ้ ากการสมุ่ ขนาดของลสิ ตไ์ มเ่ ปลย่ี นแปลง จากการแทนทร่ี ายการ

184 kidsangsan.com สมชาย พฒั นาชวนชม เพม่ิ รายการทก่ี าํ หนดต่อทา้ ยลสิ ต์ โดยทร่ี ายการสามารถ เป็นตวั เลขหรอื ขอ้ ความกไ็ ด้ คนื คา่ ในรายการ ณ ตําแหน่งทร่ี ะบุในลสิ ต์ โดยสามารถ ระบุตาํ แหน่งรายการได้ จากรายการเลอื กแบบดงึ ลง หรอื พมิ พต์ วั เลขตาํ แหน่งโดยตรง เลอื ก any เพอ่ื คนื คา่ ใน รายการ ณ ตําแหน่งทไ่ี ดจ้ ากการสมุ่ คนื คา่ จาํ นวนรายการทงั้ หมดในลสิ ต์ (ขนาดของลสิ ต)์ คนื คา่ จรงิ ถา้ ลสิ ตม์ คี า่ ในรายการกบั คา่ ทก่ี าํ หนดไว้ เหมอื น ตรงกนั ทงั้ หมด หมายเหตุ บลอ็ กทม่ี าพรอ้ มกบั กลอ่ งเลอื กดา้ นหน้า ถา้ คลกิ ทก่ี ล่องเลอื กจะแสดงคา่ ทค่ี นื มาจาก บลอ็ กนนั้ บนเวที

Scratch 185 การเขียนโปรแกรมสาํ หรับเดก็ แหล่งอ้างองิ ผเู้ ขยี นไดเ้ ขยี นบทความลงในบลอ็ กคดิ สรา้ งสรรค์ http://kidsangsan.com/ ของผเู้ ขยี นเอง ซง่ึ เกย่ี วกบั ความคดิ สรา้ งสรรค์ การศกึ ษา และการเขยี นโปรแกรม โดยเรม่ิ ตน้ เขยี นเกย่ี วกบั โปรแกรม Scratch อยา่ งจรงิ จงั ก่อน เพอ่ื เป็นแหล่งเรยี นรู้ สาํ หรบั การเขยี นโปรแกรมสาํ หรบั เดก็ ๆ จากนนั้ นํามารวบรวม และเรยี บเรยี งใหมอ่ กี ครงั้ ในหนงั สอื เลม่ น้ี ขอ้ มลู ทใ่ี ชใ้ นหนงั สอื เลม่ น้ียงั มแี หลง่ อา้ งองิ หลกั ๆ จากเวบ็ ไซต์ Scratch http://scratch.mit.edu/ คมู่ อื การใชง้ าน Scratch http://info.scratch.mit.edu/Support/Reference_Guide_1.4 และโปร เจกทใ่ี ชใ้ นหนงั สอื เลม่ น้ี เป็นโปรเจกตวั อยา่ งทม่ี าพรอ้ มกบั โปรแกรม Scratch v1.4