13-63-05-02-PDF-ภาษาไทย-Infographic

รอ ยกรอง วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๕๑ คาํ ประพันธทีก่ าํ หนดฉนั ทลกั ษณ อนิ ทรวิเชียร ฉันท ๑๑ แผนผงั ตัวอยา ง ไมเ รียกผะกากพุ - ชะกะสีอรุณแสง ปานแกมแฉลมแดง ดรุณี ณ ยามอาย (มทั นะพาธา)

รอ ยกรอง คาํ ประพนั ธทีก่ าํ หนดฉันทลกั ษณ อปุ ฏฐติ า ฉันท ๑๑ แผนผัง ตวั อยาง เห็นเชิงพิเคราะหชอง ชนะคลองประสบสม พราหมณเวทอุดม ธ ก็ลอบแถลงการณ ๑๕๒ (สามัคคีเภทคาํ ฉันท)

รอยกรอง วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๕๓ คําประพันธท่กี ําหนดฉนั ทลกั ษณ สาลนิ ี ฉันท ๑๑ แผนผัง สดับกลองกระหึมขาน ตัวอยาง ณ กิจเพือ่ เสดจ็ ไป วัชชภี มู ผี อง (สามคั คเี ภทคําฉนั ท) ทกุ ไทไ ปเอาภาร

รอยกรอง คําประพันธท่กี ําหนดฉนั ทลกั ษณ ภชุ งคประยาต ฉันท ๑๒ แผนผัง ตัวอยาง จะถูกผดิ กระไรอยู มนษุ ยผ กู ระทํานา และคูโคกจ็ งู มา ประเทยี บไถมิใชห รือ ๑๕๔ (สามัคคีเภทคําฉันท)

รอยกรอง วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๕๕ คาํ ประพันธท ี่กาํ หนดฉนั ทลักษณ วสนั ตดลิ ก ฉันท ๑๔ แผนผงั ตัวอยา ง อาโฉมวิไลยะสุปรยิ า มะทะนาสรุ างคศ รี พี่รกั และกอบอภิระตี บ มิเวนสเิ นหหนัก (มัทนะพาธา)

รอ ยกรอง คาํ ประพันธท ีก่ าํ หนดฉันทลักษณ สัททุลวิกกฬี ต ฉันท ๑๙ แผนผงั จอมทัพมาคธราษฎร ธ ยาตรพยหุ กรี ตัวอยาง ธาสูว สิ าลี นคร ๑๕๖ (สามัคคเี ภทคาํ ฉันท)

รอยกรอง วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๕๗ คาํ ประพนั ธท ีก่ าํ หนดฉนั ทลักษณ กาพยยานี ๑๑ แผนผงั ตัวอยา ง ดวงจิตคือกระษตั รยิ  ผา นสมบตั อิ ันโอฬาร ขา ศกึ คือโรคา เกิดเขน ฆาในกายเรา (คัมภีรฉนั ทศาสตร แพทยศาสตรส งเคราะห)

รอ ยกรอง คาํ ประพันธท่ีกําหนดฉันทลกั ษณ กาพยฉบัง ๑๖ แผนผัง ตวั อยา ง สมัยหนึ่งพระผมู ี พระภาคชินสหี  ผโู ลกนาถจอมธรรม ๑๕๘ (มงคลสตู รคําฉนั ท)

รอยกรอง วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๕๙ คาํ ประพันธทีก่ ําหนดฉันทลักษณ กาพยสุรางคนางค ๒๘ แผนผงั ตัวอยา ง นางมาแลวไซร แตวาฉันใด จึง่ ไมพ ดู จา นางยงั งงงวย ดว ยฤทธิ์มนตรา แตว า ตูขา จะแกบ ัดนี้ (มัทนะพาธา)

รอยกรอง คําประพนั ธทกี่ าํ หนดฉันทลกั ษณ กลอนสุภาพ/กลอนแปด/กลอนตลาด แผนผงั ตัวอยา ง สดุ แตว า จิตพิศวาส ก็นบั เปนวงศญาตกิ นั ได อยา ชักชา เจรจาใหช าไป จะชงิ ชยั ใหเ ห็นฝมอื กนั ๑๖๐ (อิเหนา)

รอ ยกรอง วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๖๑ คาํ ประพนั ธทก่ี ําหนดฉนั ทลักษณ รายสุภาพ แผนผงั ตัวอยา ง จกั ยาตราตรเู ชา ขาศึกยลแสยงฤทธ์ิ บพิตร ธ เทียบทพั หลวง โดยกระทรวงพยหุ บาตร (ลลิ ิตตะเลงพา ย) เสด็จคืนเขา นิเวศไท เกรยี มอรุ ะราชไหม หมน เศราศรีสลาย อยนู า

รอยกรอง คาํ ประพนั ธท่ีกําหนดฉันทลกั ษณ รา ยยาว แผนผงั ตวั อยาง ตโย เทวปุตฺโต สว นเทพเจา ท้งั สามองคไ ดทรงฟง พระเสาวนยี  พระมทั รีเธอไหววอนขอหนทาง พระพกั ตรน างนองไปดว ยน้าํ พระเนตร เทพเจาก็สังเวชในวิญญาณ ๑๖๒ (รายยาวมหาเวสสันดรชาดก กณั ฑม ทั รี)

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๖๓ การอานวรรณคดี การวจิ กั ษ กขา้นัรวตจิ อักนษ วรรณคดี เกิดความเขาใจแจมแจง จนตระหนักในคุณคา ของวรรณคดนี ําไปสู ความซาบซ้งึ หวงแหน และรกั ษาไว เปน สมบตั ชิ าติ ๑. อานเรือ่ งเขาใจ ๔. รูเ จตนารมณผ ูเขียนดี ๒. ประเมินความไพเราะ ๕. ตคี วามตามเนื้อหา การวจิ ารณ วรรณคดี ๓. นิสัยตวั ละครเหมาะสม ๖. พจิ ารณากลวิธี การแสดงความคิดเห็น กาขร้ันวตจิ อานรณ ตัง้ แตช อบหรอื ไมชอบ อะไรดีหรอื ไมด อี ยางไร เพราะเหตุใด ๑. อา น ๒. คิด ๓. วเิ คราะห ๔. ประเมิน ๕. นาํ เสนอ

แนวทางการพิจารณาวรรณคดี เนื้อหาและกลวิธีใน โครงเรื่อง วรรณคดี เรื่องขนุ ชางขุนแผน ตอน ขนุ ชางถวายฎกี า อา นบันเทงิ คดีมอี รรถรส ผูหญงิ คนหน่ึงตกอยู เน้ือเรือ่ ง ในสถานการณคับขัน ตัดสนิ ใจไมได ใคร : พลายงาม วา จะเลือกไปอยกู บั ชายคนใด ทําอะไร : คดิ ถงึ นางวันทอง คดิ พานางมาอยูกบั ตน คนหนง่ึ กด็ ีคนหน่ึงกร็ กั ท่ีไหน : ขุนแผนลอบข้นึ เรอื นขนุ ชา ง อยางไร : ขนุ ชางโกรธถวายฎกี า สมเดจ็ พระพันวษา เปน ความขัดแยงในใจของตวั ละคร ใหนางเลือก นางตัดสนิ ใจไมได จึงส่งั ประหารชีวิต ๑๖๔

ตัวละคร วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๖๕ ผทู าํ ใหเกิดเหตุการณ มักกลาวถึง ฉากทอ งเรื่อง ลกั ษณะนสิ ัยของตวั ละคร เวลาและสถานทีท่ เ่ี กิดเหตกุ ารณ เชน ความลงั เลของนางวนั ทอง ในยุคสมัย ที่ผคู นยอมรับอํานาจ ความเรอ ราของขนุ ชา ง ตามระบอบสมบูรณาญาสทิ ธริ าช บทเจรจา ใครพูดกับใคร สาเหตทุ ่พี ดู ทาที อารมณข องผพู ดู และตีความขอ ความท่ีพูด “มนั เกดิ เหตุท้ังนก้ี เ็ พราะหญิง จึงหึงหวงชวงชิงยุงยงิ่ อยู จาํ จะตดั รากใหญใ หหลน พรู ใหล ูกดอกดกอยแู ตก ่งิ เดียว” คาํ พดู พระพนั วษาแสดงอารมณข ุน เคอื งเรื่องการฟองรอ ง เก่ียวกบั นางวนั ทองอยา งไมรจู กั จบส้นิ แกน เร่อื ง ทศั นะทีก่ วีเสนอตอผอู า น ปญ หาความรักระหวาง หนงึ่ หญงิ สองชาย

รสวรรณคดี ๑ ศฤงคารรส รสแหงความรัก ภาวะอารมณร กั คอื ตวั ละครตกอยใู น ความรักตกแตง รางกายใหงดงามลูบไลด ว ย เครอ่ื งหอมบรรยากาศรืน่ รมย โอเ จาแกว แววตาของพี่เอย เจา หลับใหลกระไรเลยเปนหนกั หนา ดังน่ิมนองหมองใจไมน าํ พา ฤๅขดั เคอื งคิดวา พี่ทอดทง้ิ ความรักหนักหนว งทรวงสวาท พ่ีไมค ลาดคลายรกั แตสักสิง่ เผอิญเปน วิปริตพผี่ ิดจรงิ จะนอนนงิ่ ถือโทษโกรธอยูไย (ขนุ ชา งขุนแผน) เ ้นือหาที่สามารถเ ปดแอปพลิเคชันดูไ ด ๑๖๖

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๖๗ ๒ หาสยรส รสแหง ความขบขัน ภาวะอารมณขบขันเมือ่ ผอู า น ผูช มไดร บั รูภาวะขบขัน ทําใหเกิดรสสนกุ สนาน ขุนชา งเหน็ ขา ไมมาใกล ขดั ใจลุกขึน้ ท้งั แกผ า แหงนเถอ เปอ ปง ยืนจงั กา ยา งเทากาวมาไมร ตู วั (ขนุ ชา งขุนแผน)

๓ กรุณารส รสแหง ความเมตตา ภาวะทกุ ขโศก ทําใหเ กดิ รสสงสาร เห็นอกเห็นใจ ครานัน้ พระองคผูทรงเดช ปน ปกนคเรศเรอื งศรี เห็นสามราเขา มาอัญชลี พระปรานเี หมือนลูกในอุทร (ขุนชางขนุ แผน) ๑๖๘

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๖๙ ๔ รุทรรส รสแหงความโกรธ ภาวะโกรธทาํ ใหเกดิ รสแคน เคอื งใจ ในความรุนแรง คราน้ันสมเด็จพระพันวษา ทรงพระโกรธาโกลาหล ทุดอายจญั ไรมิใชคน บนบกบนฝง ดังไมม ี ใชที่ใชท างวางเขามา ฤๅอายชางเปน บา กระมงั น่ี เฮย ใครรบั ฟองของมนั ที ตเี สยี สามสบิ จงึ ปลอยไป (ขนุ ชา งขุนแผน)

๕ วรี รส รสแหง ความกลา หาญ ภาวะกลา หาญ ทาํ ใหเ กดิ รสชน่ื ชม ยินดีในวรี กรรม สองโจมสองจูจว ง บาํ รู สองขัตตยิ สองขอชู เชิดดา้ํ กระลึงกระลอกดู ไววอง นกั นา ควาญขบั คชแขง คํ้า เขน เขี้ยวในสนาม (ลลิ ติ ตะเลงพา ย) ๑๗๐

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๗๑ ๖ ภยานกรส รสแหง ความกลัว ภาวะอารมณแ หง ความกลวั นา กลวั ทําใหเกดิ รสเกรงกลัว พระพลันเห็นเหตุไซร เสยี วดวง แดเฮย ถนัดด่งั ภผู าหลวง ตกตอ ง กระหมากระเหมน ทรวง ส่ันซีด พกั ตรน า หนกั ฤทยั ทา นรอ ง เรียกใหโหรทาย (ลิลติ ตะเลงพาย)

๗ พภี ัตสรส รสแหงความชงั ภาวะนา รงั เกยี จ ทาํ ใหเ กิดรสรําคาญ เบ่ือระอา ขยะแขยง มาอยไู ยกบั อายหินชาติ แสนอุบาทวใจจิตริษยา ดังทองคาํ ทําเลีย่ มปากกะลา หนา ตาดําเหมอื นมนิ หมอ มอม (ขุนชา งขนุ แผน) ๑๗๒

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๗๓ ๘ อัพภูตรส รสแหงความประหลาดใจ ภาวะต่ืนเตนนา พศิ วง ทาํ ใหเกิดรสอัศจรรยใจ พอวายวรวากยอาง โอษฐพ ระ ดาลมหาวาตะ ต่ืนฟา ทรหงึ ทรหวลพะ- พานพัด หาวแฮ หอบธมุ างคจางจา จรัสดาวแดนสมร (ลลิ ิตตะเลงพา ย)

๙ ศานตริ ส รสแหง ความสงบ อิทธพิ ลของคตพิ ุทธทีถ่ อื วา ความสงบ เปน สง่ิ ประเสริฐ เปน เสนทางสูนพิ พาน อันสองกมุ ารนีพ้ ี่ใหเ ปน ทานแกพ ราหมณแ ตวันวานนแ้ี ลว พระนองแกวเจาอยา โศกศัลย จงตั้งจติ ของเจาน้ันใหโ สมนัสศรทั ธา ในทางอนั กอ กฤดาภินิหารทานบารมี ลจฉฺ าม ปุตเฺ ต ชวี นฺตา ถา เราทง้ั สองน้ยี ังมชี ีวิตอยสู บื ไป อันสองกุมารน้นั ไซรกค็ งจะไดพบกันเปนแมน มน่ั ... (รา ยยาวมหาเวสสันดรชาดก กณั ฑมทั ร)ี ๑๗๔

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๗๕ การวิเคราะหค ณุ คาของวรรณคดี ดา นควรณุ รคณา ศลิ ป การสรรคาํ เลอื กใชคาํ ใหส ือ่ ความคิด ความเขา ใจ ความรสู กึ อารมณ โฉอมเามแกรมาุชศหุบจยสักเาอมจดียุทาฟงนราอดผแกนิจยเงลทมงออกอา ง อจยเาูรล(อรนอ ขึกวรินแาดศฤพตอนๅอมเงรหินฤคท็นๅ อร)รเอย

คาํ ไวพจน คําทีม่ คี วามหมายเหมือนกันแตใ ช ในบริบทตางๆ กนั หรอื เรยี กวา คําพอ งความ เชน กลั ยา นารี สดุ า สมร หญิง อทิ สิ ัง ฉันท ๒๐ อา อะรุณแอรม ระเรอ่ื รุจี ประดจุ มโนภริ มยร ตี ณ แรกรัก แสงอรณุ วิโรจนนภาประจักษ แฉลม เฉลาและโศภินัก นะฉันใด หญงิ และชาย ณ ยามระตอี ุทยั สวา ง ณ กลางกมลละไม ก็ฉนั นัน้ (มัทนะพาธา) ๑๗๖

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๗๗ คําเลยี นเสียงธรรมชาติ (สทั พจน) ภาพพจนท่เี ลยี นเสยี งธรรมชาติ เชน เสียงดนตรี เสียงสัตว เสียงคลืน่ เสยี งลม เสยี งฝนตก เสียงนํ้าไหล เสยี งไผเ สยี ดสกี นั ฯลฯ ไผซอออเอียดเบยี ดออด ลมลอดไลเลย้ี วเรยี วไผ ออดแอดแอดออดยอดไกว แพใบไลน ้ําลําคลอง (เนาวรตั น พงษไ พบูลย)

คําเลน เสียงวรรณยุกต การใชเ สยี งวรรณยกุ ตท่แี ตกตางกัน ในคาํ ทม่ี พี ยัญชนะตน สระ ตวั สะกดเหมอื นกนั โดยเรยี งลําดับเสียง วรรณยกุ ต เชน บัวตูมตุมตุมตมุ กลางตม เขาขนั คคู คู ู เคยี งสอน ดลยังเวยี งดานดา ว โดยมี เมืองชอื่ กาญจนบรุ ี วา งวาง ผใู ดบอ อกตี ตอบตอ ทพั นา ยลแตเ หยาเรอื นรา ง อยูไรใ ครแรม (ลิลิตตะเลงพาย) ๑๗๘

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๗๙ คําเลน เสยี งสมั ผสั คําที่มเี สียงคลอ งจองกันดวย เสยี งสระ พยญั ชนะทา ยพยางค เชน เจาของตาลรกั หวานข้นึ ปน ตน ระวังตนตนี มือระมัดมั่น งามสองสุริยราชลา้ํ เลอพิศ นาพอ พา งพชั รนิ ทรไพจติ ร ศกึ สราง ฤๅรามเริ่มรณฤทธ์ิ รบราพณ แลฤๅ ทุกเทศทุกทศิ อาง อน่ื ไทไ ปเทียม (ลิลิตตะเลงพาย)

คําเลน เสยี งหนกั เบา คาํ ประพนั ธป ระเภทฉนั ท มลี กั ษณะบังคบั เสียงหนักเบา เรียก ครุ ลหุ ทําใหเกิดจงั หวะ ในการอานบางจงั หวะ ทําใหเ กิดอารมณเ ศรา บางจงั หวะเกิดอารมณสนุกสนาน คึกคัก โดยเฉพาะการอา นทเี่ นนอารมณตามเนื้อหา จะทําใหบ ทประพนั ธม ีความไพเราะยิง่ ขน้ึ รักจริงมิจรงิ ฤ กไ็ ฉน อรไท บ แจง การ? รกั จริงมจิ ริงก็สุระชาญ ชยะโปรดสถานใด? พ่รี กั และหวังวธจุ ะรกั และ บ ทอด บ ทิ้งไป พระรักสมัคร ณ พระหทัย ฤ จะทอดจะทง้ิ เสีย? ความรกั ละเหยี่ อุระระทด เพราะมิอาจจะคลอเคลยี ความรกั ระทดอรุ ะละเหยี่ ฤ จะหายเพราะเคลียคลอ? (มทั นะพาธา) ๑๘๐

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๘๑ คําพองเสยี ง คาํ ท่ีอา นออกเสยี งเหมอื นกนั เขยี นตา งกนั และมคี วามหมายตา งกนั และเมื่อนาํ คาํ พอ งเสยี งมาแตง เปนบทประพันธ จะทาํ ให บทประพนั ธม ีความไพเราะมากยิง่ ขึ้น นางนวลจับนางนวลนอน เหมือนพแี่ นบนวลสมรจินตะหรา จากพรากจบั จากจํานรรจา เหมอื นจากนางสการะวาตี แขกเตา จับเตา รา งรอ ง เหมือนรางหองมาหยารัศมี นกแกว จบั แกวพาที เหมือนแกวพี่ทัง้ สามสง่ั ความมา (อเิ หนา)

คําซํ้า การเลน คาํ คาํ ซ้ํา เปนกลวธิ ที ่ี ใชคําคําเดียวกันซา้ํ คาํ ใน บทประพนั ธแ ตค วามหมายของคาํ จะแตกตา งกันไป แตแมเทีย่ วเซซงั เสาะแสวงทกุ แหงหองหมิ เวศ ทว่ั ประเทศทุกราวปา สดุ สายนยั นาทแ่ี มจ ะตามไปเล็งแล สุดโสตแลว ทแี่ มจ ะซบั ทราบฟง สาํ เนยี ง สุดสรุ เสียงท่ีแมจะรํ่าเรยี กพไิ รรอง สดุ ฝเ ทาทแี่ มจะเย้ืองยองยกยางลงเหยยี บดิน กส็ ุดสน้ิ สุดปญ ญาสดุ หาสุดคน เห็นสดุ คิด (มหาเวสสันดรชาดก กณั ฑม ัทร)ี จําใจจําจากเจา จําจร จาํ นริ าศแรมสมร แมรา ง เพราะเพื่อจกั ไปรอน อริราช แลแม จาํ ทุกขจ าํ เทวศวาง สวาดวิ าหวน่ั ถวิล (ลิลติ ตะเลงพาย) ๑๘๒

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๘๓ การใชโ วหาร การพลิกแพลงภาษาทใี่ ช ใหเ กิดรสกระทบใจ ความรสู ึกและอารมณ อุปมา การเปรยี บสิ่งหนึง่ เหมือนกบั อีกสิง่ หน่ึง เลาปน้ันเปนคนมีสติปญญา ถาละไว ชาก็จะมีกําลังมากขึ้น อุปมาเหมือนลูกนก อันขนปก ยงั ไมข นึ้ พรอ ม แมเราจะน่ิงไวใ หอ ยู ในรังฉะนี้ ถา ขนข้ึนพรอมแลวกจ็ ะบินไปทาง ไกลได ซ่ึงจะจับตัวนั้นเห็นจะไดความขัดสน อวนเสี้ยวนั้นมีทหารมากก็จริง แตสติปญญา นอ ย ถึงจะคิดประการใดเรากไ็ มก ลัว (สามกก ตอนกวนอไู ปรับราชการกบั โจโฉ)

อปุ ลกั ษณ การเปรียบเทียบดวยการกลา ววาสิง่ หน่งึ เปนอีกส่งิ หนงึ่ เปน การเปรยี บเทยี บ ที่ไมก ลา วตรงๆ ใชก ารกลาวเปนนยั ใหเ ขา ใจเอง เปน การเปรียบเทยี บ โดยนําเอาลกั ษณะสาํ คญั ของสิ่งท่ตี องการเปรียบเทียบ มาเปรียบเทียบทนั ที โดยไมตอ งมีคาํ เชอ่ื มโยง นํา้ เงนิ คือเงินยวง ขาวพรายชว งสสี ําอาง ไมเทียบเปรยี บโฉมนาง งามเรอื งเรื่อเนื้อสองสี (กาพยเหเรอื ) ๑๘๔

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๘๕ อติพจน อธพิ จน โวหารทกี่ ลาวเกินความจริง เพ่ือเนน ความรูสกึ ทําใหผูฟง เกิดความรูสึกทีล่ ึกซึง้ กท็ ุกล้ินจะรมุ กลาว ผลิ ้ินพจี่ ะมหี ลาย และทกุ ล้นิ จะเปรยปราย แสดงรัก ณ โฉมฉาย พจีวา จะรักยดื ประกาศถอ ยปะฏญิ ญา บจางจดื สิเนหา (มัทนะพาธา)

อวพจน มีความหมายลกึ ซ้งึ ทีก่ วี รูส กึ ทาํ ใหค ําประพนั ธ บทนน้ั มคี วามงดงาม ดว ยรสคาํ อาจกลาวไดวา เปน การกลา วนอ ยไป กวา ท่เี ปน จริง รปู งามนามเพราะนอ ยไปหรือ ใจไมซ อ่ื สมศกั ด์เิ ทา เสน ผม แตใจสตั วมันยังมีทนี่ ิยม สมาคมก็แตถึงฤดมู ัน (ขุนชางขุนแผน) เ ้นือหาที่สามารถเ ปดแอปพลิเคชันดูไ ด ๑๘๖

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๘๗ บุคคลวัต บุคคลสมมตุ ิ บคุ ลาธิษฐาน การสมมตุ ิส่งิ ตา งๆ ใหมีกริ ิยาอาการ ความรสู ึกเหมือนมนษุ ย จากมามาลว่ิ ลาํ้ ลําบาง บเบราือางงแยบผ่เี รรงือับชรวคายาํพพคลลาานอ งางง พเคม่พี ลียรางอ วมงน(านาํ้นริ ตาศมานคารนลินทาอร)

ปฏิพากย ปรพากย การใชถ อ ยคาํ ท่มี ีความหมาย ตรงกันขา ม หรอื ขดั แยงกนั มากลาวอยา งกลมกลืน เพอ่ื เพ่มิ ความหมาย ใหมนี ้ําหนัก แทบฝง ธารท่เี ราเฝา ฝน ถงึ เสียงนา้ํ ซึ่งกระซบิ สาดปราศจากเสยี ง จกั รวาลวุนวายไรส าํ เนยี ง โลกน้เี พยี งแผนภพสงบเยน็ (วารดี ุรยิ างค) ๑๘๘

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๘๙ ประโยคคําถาม เชิงวาทศิลป เปนประโยคทไ่ี มต องการคาํ ตอบ แตต อ งการใหยอมรับความจรงิ ถึงไมเล้ียงบุษบาเห็นวา ชว่ั แตเขารอู ยวู าตัวนน้ั เปน พี่ อนั องคท า วดาหาธบิ ดี นน้ั มิใชอาหรือวาไร (อิเหนา)

นามนัย การใชค าํ หรือวลีซง่ึ บงลกั ษณะหรอื คณุ สมบัติของสิ่งใดส่งิ หน่ึง แทนอีกสิ่งหนง่ึ คลายๆ สญั ลักษณแตต า งกันตรงทีน่ ามนัย จะดงึ เอาลักษณะบางสว นของส่งิ หนงึ่ มากลา ว ใหห มายถงึ ท้ังหมด เชน เมอื งโอง หมายถงึ จังหวดั ราชบรุ ี เมืองยา โม หมายถึง จังหวัดนครราชสีมา มอื ทีส่ าม หมายถึง ผูกอความเดือดรอน วา นครรามนิ ทร ผลัดแผนดินเปลีย่ นราชย เยียวววิ าทชิงฉัตร (ลิลิตตะเลงพา ย) ๑๙๐

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๙๑ จินตภาพ การสรา งภาพหรอื ยอ นภาพ เพ่อื สรางประสบการณ ใหเ กิดขึ้นในใจ พระเสด็จโดยแดนชล ทรงเรอื ตนงามเฉดิ ฉาย กิง่ แกว แพรว พรรณราย พายออ นหยบั จบั งามงอน สวุ รรณหงสทรงพหู อ ย งามชดชอยลอยหลงั สนิ ธุ เพยี งหงสท รงพรหมินทร ลินลาศเล่อื นเตือนตาชม (กาพยเ หเ รอื )

คุณคา ดานสังคม อม่ิ อารมณ ความงาม ความไพเราะ สนกุ สนาน เพลดิ เพลนิ อารมณ สามยอดตลอดระยะระยับ วะวะวบั สลบั พรรณ ชอ ฟา ตระการกลจะหยนั จะเยาะย่วั ทิฆัมพร (สามคั คีเภทคําฉันท) ๑๙๒

วรรณคดแี ละวรรณกรรม ๑๙๓ คตเิ ตือนใจ ขอคดิ คาํ สอน เชน ความสํานึกในพระคณุ ของบิดามารดา เปรยี บหนักชนกคุณ ชนนีคอื ภูผา ใหญพ ื้นพสนุ ธรา ก็ บ เทียบ บ เทยี มทนั (นมสั การมาตาปต ุคุณ)

สายใยวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี เชน ความจงรกั ภักดตี อ สถาบนั พระมหากษัตริย อนั พระประชวรครง้ั นี้แททั้งไผทสยาม เหลาขาพระบาทความ วิตกพนจะอปุ มา ประสาแตอยูใกล ท้งั รูใชว า หนกั หนา เลือดเน้อื ผเิ จือยา ใหหายไดจะชิงถวาย (ขตั ติยพนั ธกรณ)ี ๑๙๔

วรรณคดีและวรรณกรรม ๑๙๕ นาํ ไปปฏิบัติ การประยุกตใชใ นชวี ิต ประจําวัน การคบมิตร เพราะจะพาประพฤติผิด หนง่ึ คือ บ คบพาล เพราะจะพาประสบผล หน่ึงคบกะบัณฑติ (มงคลสตู รคําฉนั ท) ความสามคั คี ผิวใครจะใครล อง แมม ากผิกิง่ ไม พลหกั ก็เต็มทน มัดกํากระนน้ั ปอง (สามัคคเี ภทคาํ ฉนั ท)

คำ� สั่งส�ำนักงานคณะกรรมการการศึกษาข้ันพืน้ ฐาน ท่ี ๑๐๐๑ / ๒๕๖๐ เรือ่ ง แต่งตง้ั คณะกรรมการจัดท�ำตน้ ฉบบั หนงั สือส่งเสริมประสิทธิภาพการเรยี นรู้ ............................................... ด้วยส�ำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐานจะด�ำเนินการจัดท�ำต้นฉบับหนังสือส่งเสริมประสิทธิภาพ การเรียนรู้ วิชาภาษาไทยและวิชาสังคมศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ด้วยการแปลงเน้ือหาในหนังสือเป็นภาพ Infographic และภาพเสมอื นจริง (AR : Augmented Reality) ในการนี้ เพื่อให้การด�ำเนนิ งานเปน็ ไปด้วยความเรยี บร้อย และมีประสทิ ธภิ าพ จึงแต่งตั้งคณะกรรมการจัดทำ� ตน้ ฉบบั หนังสอื สง่ เสริมประสทิ ธิภาพการเรียนรู้ โดยมอี งคป์ ระกอบดังนี้ ที่ปรึกษา ๑. นายการณุ สกลุ ประดิษฐ์ เลขาธกิ ารคณะกรรมการการศกึ ษาขน้ั พ้ืนฐาน ๒. นายบญุ รักษ์ ยอดเพชร รองเลขาธกิ ารคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน ๓. นายณฐั พล นมิ มานพัชรนิ ทร์ ผอู้ ำ� นวยการสำ� นกั งานสง่ เสริมเศรษฐกจิ ดิจิทลั กระทรวงดจิ ทิ ัลเพอื่ เศรษฐกิจและสงั คม คณะกรรมการด�ำเนนิ งาน ประธานกรรมการ ๑. นางสกุ ญั ญา งามบรรจง กรรมการ ทีป่ รึกษาด้านพัฒนากระบวนการเรยี นรู้ กรรมการ ๒. นางญาณกร จนั ทหาร กรรมการ ผอู้ ำ� นวยการสำ� นักบรหิ ารงานการศึกษาพิเศษ กรรมการ ๓. นางสาวนงลักษณ์ เรือนทอง ผู้อ�ำนวยการสำ� นกั บริหารงานการมัธยมศึกษาตอนปลาย กรรมการ ๔. นางสาวปริญญา ฤทธิ์เจริญ กรรมการ ผ้เู ชีย่ วชาญดา้ นการพัฒนาส่อื และการเรียนร้ ู ๕. นางจารภุ า สังขารมย ์ ผู้เชย่ี วชาญดา้ นการจดั การอบรมและการน�ำเทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสารไปเผยแพร่ ๖. นางสาวนจิ สุดา อภนิ ันทาภรณ ์ รองผอู้ ำ� นวยการส�ำนักวชิ าการและมาตรฐานการศกึ ษา ๗. นายเฉลมิ ชัย พันธเ์ ลศิ ผูอ้ �ำนวยการสถาบันสังคมศึกษา 196

๘. นายกฤตนัยน์ สามะพทุ ธิ 197 ผ้ทู รงคณุ วฒุ ิด้านสังคมศกึ ษา ๙. นางมาตรินี รักษ์ตานนทช์ ัย กรรมการ ผทู้ รงคุณวุฒดิ า้ นสังคมศกึ ษา กรรมการ ๑๐. นางชวลีย์ ณ ถลาง กรรมการ ผทู้ รงคุณวฒุ ิดา้ นสังคมศึกษา กรรมการ ๑๑. นางระวิวรรณ ภาคพรต กรรมการ ผู้ทรงคุณวฒุ ดิ ้านสังคมศกึ ษา กรรมการ ๑๒. นางสาวบงกชรตั น์ เตชะไตรศักดิ์ กรรมการ ผู้ทรงคุณวฒุ ิด้านสงั คมศึกษา กรรมการ ๑๓. นางสาวสรุ พี นั ธ์ เกยี นวฒั นา กรรมการ ผู้ทรงคุณวฒุ ดิ ้านสงั คมศึกษา กรรมการ ๑๔. นายเชียง เภาชติ กรรมการ ผู้ทรงคณุ วฒุ ดิ ้านสงั คมศกึ ษา กรรมการ ๑๕. นายไพฑูรย์ ปยิ ะปกรณ ์ กรรมการ ผู้ทรงคุณวุฒิดา้ นสังคมศึกษา กรรมการ ๑๖. นางสาวมาลี โตสกุล กรรมการ ผทู้ รงคณุ วุฒดิ า้ นสังคมศกึ ษา กรรมการ ๑๗. นางมนพร จันทร์คล้อย กรรมการ ผทู้ รงคุณวฒุ ดิ ้านสังคมศกึ ษา กรรมการ ๑๘. นางวชิราวรรณ บุนนาค กรรมการ ผู้ทรงคณุ วฒุ ิดา้ นสังคมศึกษา กรรมการ ๑๙. นางสาววรลักษณ์ รตั ตกิ าลชลากร ผทู้ รงคุณวุฒิดา้ นสงั คมศึกษา ๒๐. นางสาวกอบกาญจน์ เทยี นไชยมงคล ผู้ทรงคณุ วุฒดิ า้ นสงั คมศกึ ษา ๒๑. นางสาวพรม้ิ เพรา คงธนะ ผูท้ รงคณุ วฒุ ิด้านสงั คมศกึ ษา ๒๒. นางพิศวาท นอ้ ยมณี ผู้ทรงคุณวฒุ ิด้านภาษาไทย ๒๓. นางสมศริ ิ โพธิพ์ ่มุ ผู้ทรงคณุ วุฒิด้านภาษาไทย ๒๔. นางสาวพชั รี ลนิ ฐิ ฎา ผู้ทรงคุณวุฒิดา้ นภาษาไทย ๒๕. นางสาวพรม้ิ เพราวดี หนั ตรา ผทู้ รงคุณวฒุ ดิ า้ นภาษาไทย ๒๖. นายอรรถพล อนันตวรสกุล อาจารย์ คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั ๒๗. ผแู้ ทนส�ำนักงานสง่ เสรมิ เศรษฐกิจดิจิทลั กระทรวงดจิ ิทลั เพ่อื เศรษฐกจิ และสังคม

๒๘. นายชเู ดช โลศริ ิ อาจารย์ คณะสงั คมศาสตร์ มหาวิทยาลยั ศรนี ครินทรวโิ รฒ กรรมการ ๒๙. นายสมหวงั ชยั ตามล ครู โรงเรยี นเทพศิรนิ ทร์ สำ� นกั งานเขตพน้ื ที่การศึกษามัธยมศกึ ษา เขต ๑ กรรมการ ๓๐. นายภาคินนท์ แกว้ ประภาค ครู โรงเรยี นสามเสนวิทยาลยั ส�ำนกั งานเขตพนื้ ทก่ี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑ กรรมการ ๓๑. นายณฏั ฐ์ชฎลิ มาอ่ินแก้ว ครู โรงเรยี นสามเสนวทิ ยาลยั ส�ำนกั งานเขตพื้นท่ีการศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑ กรรมการ ๓๒. นายปริญญา ประเทศ ครู โรงเรยี นสันตริ าษฎรว์ ิทยาลัย ส�ำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศกึ ษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑ กรรมการ ๓๓. นายปราศรยั เจตสนั ต ์ิ ครู โรงเรยี นบางปะกอกวทิ ยาคม ส�ำนักงานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษามธั ยมศกึ ษา เขต ๑ กรรมการ ๓๔. นายอลงกรณ์ อัศวโสวรรณ ครู โรงเรียนเบญจมราชาลัย ในพระบรมราชปู ถมั ภ ์ กรรมการ สำ� นกั งานเขตพ้นื ทีก่ ารศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑ ๓๕ นายณฎั ฐเมธร์ ดลุ คนติ ครู โรงเรียนราชวนิ ติ มธั ยม ส�ำนักงานเขตพน้ื ท่กี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑ กรรมการ ๓๖ นายพรพรรษ อมั พรพฤติ ครู โรงเรยี นวัดนวลนรดศิ สำ� นกั งานเขตพืน้ ทก่ี ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๑ กรรมการ ๓๗. นายนำ� โชค อ่นุ เวยี ง ครู โรงเรียนเตรยี มอุดมศึกษา ส�ำนักงานเขตพ้ืนทก่ี ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑ กรรมการ ๓๘. นางสาวจารุวรรณ ยิง่ ยงค ์ ครู โรงเรียนมธั ยมวดั สงิ ห์ ส�ำนกั งานเขตพ้ืนทีก่ ารศกึ ษามัธยมศึกษา เขต ๑ กรรมการ ๓๙. นางสาวปารฉิ ัตร พลสมบตั ิ ครู โรงเรยี นสายปญั ญา ในพระบรมราชินูปถมั ภ์ กรรมการ ส�ำนักงานเขตพ้นื ที่การศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑ ๔๐. นายอดิศักด์ิ จนั ทบัตร์ ครู โรงเรียนบดินทรเดชา (สงิ ห์ สงิ หเสน)ี นนทบรุ ี กรรมการ สำ� นักงานเขตพื้นทีก่ ารศึกษามธั ยมศึกษา เขต ๓ ๔๑. นายสเุ ทพ เอกปจั ชา ครู โรงเรียนศรียานสุ รณ์ สำ� นกั งานเขตพน้ื ที่การศกึ ษามัธยมศกึ ษา เขต ๑๗ กรรมการ ๔๒. นางสาวเพชรประภาร์ ชุมสาย ครู โรงเรียนศรียานุสรณ์ สำ� นกั งานเขตพน้ื ทกี่ ารศึกษามัธยมศึกษา เขต ๑๗ กรรมการ ๔๓. นางนวกานต์ มณีศรี ครู โรงเรยี นวัดเขาสะพายแรง้ กรรมการ ส�ำนักงานเขตพน้ื ที่การศกึ ษาประถมศึกษากาญจนบุรี เขต ๒ ๔๔. นายอานนท์ สดี าพรม ครู ศูนยก์ ารศึกษาพเิ ศษประจ�ำจงั หวดั กำ� แพงเพชร กรรมการ ๔๕. นางสาวฤทยั รัตน์ มปี ัญญา พนักงานราชการ โรงเรยี นอุบลปญั ญานุกูล จังหวดั อบุ ลราชธานี กรรมการ ๔๖. นางวรรณี จนั ทรศริ ิ ผอู้ �ำนวยการกลมุ่ พฒั นาส่อื การเรียนร้ ู กรรมการและเลขานุการ 198

๔๗. นำงรตั นวภิ ำ ธรรมโชต ิ 199 นกั วิชำกำรศกึ ษำช�ำนำญกำรพิเศษ ๔๘. นำงฟำฏนิ ำ วงศ์เลขำ กรรมกำรและผชู้ ว่ ยเลขำนุกำร นักวิชำกำรศึกษำชำ� นำญกำรพิเศษ กรรมกำรและผ้ชู ่วยเลขำนุกำร ๔๙. นำงสำวสมควร เพียรพิทกั ษ์ กรรมกำรและผูช้ ่วยเลขำนกุ ำร นักวิชำกำรศึกษำชำ� นำญกำรพิเศษ กรรมกำรและผู้ช่วยเลขำนุกำร ๕๐. นำงสำวอรอร ฤทธิก์ ลำง กรรมกำรและผชู้ ่วยเลขำนุกำร นักวชิ ำกำรศกึ ษำชำ� นำญกำรพเิ ศษ กรรมกำรและผชู้ ่วยเลขำนุกำร ๕๑. นำงสำวอรณุ วรรณ ผ้ธู นดี กรรมกำรและผู้ชว่ ยเลขำนกุ ำร นักวชิ ำกำรศึกษำชำ� นำญกำรพเิ ศษ กรรมกำรและผ้ชู ่วยเลขำนุกำร ๕๒. นำงสำวเจตนำ พรมประดษิ ฐ ์ กรรมกำรและผชู้ ่วยเลขำนกุ ำร นกั วิชำกำรศึกษำช�ำนำญกำรพิเศษ กรรมกำรและผชู้ ่วยเลขำนกุ ำร ๕๓. นำงเกษศิรินทร ์ สวุ รรณสนุ ทร กรรมกำรและผชู้ ว่ ยเลขำนกุ ำร นกั วิชำกำรศึกษำช�ำนำญกำรพิเศษ กรรมกำรและผูช้ ่วยเลขำนุกำร ๕๔. นำงลตั ติยำ อมรสมำนกุล กรรมกำรและผชู้ ่วยเลขำนุกำร นักวชิ ำกำรศึกษำชำ� นำญกำรพเิ ศษ กรรมกำรและผู้ชว่ ยเลขำนุกำร ๕๕. นำงสำวอังคณำ ผวิ เกลีย้ ง นักวิชำกำรศึกษำช�ำนำญกำร ๕๖. นำงธนำภรณ ์ กอวฒั นำ นกั วิชำกำรศึกษำช�ำนำญกำร ๕๗. นำงสำวธนทัต ไชยำนนท ์ นกั วิชำกำรศึกษำปฏบิ ัตกิ ำร ๕๘. นำยวชริ ะ ชัยสนุ ทร นกั วชิ ำกำรศกึ ษำปฏบิ ตั ิกำร ๕๙. นำงรตั นำ สขุ สโุ ฉม เจำ้ พนักงำนธุรกำรชำ� นำญงำน ๖๐. นำงศรนิ ทร ตงั้ หลกั ชยั เจำ้ พนักงำนธรุ กำรชำ� นำญงำน ให้คณะกรรมกำรดังกล่ำว มีหน้ำที่สังเครำะห์เนื้อหำหนังสือเรียน จัดท�ำโครงสร้ำงเน้ือหำ ยกร่ำงต้นฉบับ ออกแบบภำพ Infographic จำกเนื้อหำ และก�ำหนดจุดท�ำภำพเสมือนจริง (AR : Augmented Reality) พร้อมรำยละเอียด รวมทั้งตรวจบรรณำธิกำรต้นฉบับหนังสือส่งเสริมประสิทธิภำพกำรเรียนรู้ วิชำภำษำไทย และวชิ ำสังคมศึกษำ ระดบั มธั ยมศึกษำตอนปลำย ท้งั น้ี ต้งั แตบ่ ัดนีเ้ ป็นต้นไป ส่ัง ณ วนั ที่ ๓ กรกฎำคม พ.ศ. ๒๕๖๐ (นำยบญุ รกั ษ ์ ยอดเพชร) รองเลขำธกิ ำร ปฎบิ ัตริ ำชกำรแทน เลขำธกิ ำรคณะกรรมกำรกำรศึกษำข้นั พนื้ ฐำน

ผ้เู ขียนและบรรณาธิการ ผเู้ ขียน นางสาวพชั รี ลินิฐฎา นางพิศวาท น้อยมณี นางสาวพรม้ิ เพราวดี หันตรา นางสมสิริ โพธิพ์ ุ่ม นายสุเทพ เอกปลั ชา นางสาวปาริฉตั ร พลสมบัติ นายอดิศกั ดิ์ จันทปัตร์ นางสาวเพชรประภาร์ ชมุ สาย นางสาวอรอร ฤทธ์ิกลาง บรรณาธกิ าร นางสาวอรอร ฤทธ์กิ ลาง