Сейфуллин С. Маузер

Балалар . . . . КелЫшектт 6eciK жыры Пионерлер. .

1 МАУЗЕР (Октябрьдщ 12 жылдыгына) ¥лы Октябрь куншщ Он екшип тойында, Паш етейш 6ip icTi Квптен журген ойымда: ¥лы сынды кез ед1 Tan пенен тап алыскан, Тек майданга жугшш Журекке найза салыскан. Басын Tiriftrajj ушш, Майданда ерлер табьгскан. Бала-uiaFa, кемшр-шал ¥йде кылыш жаныскан. Туткасы ушш турмыстыц Алмасты канга малыскан, К йырсыз ушан туран жер Акканканра каныскан, 3

Суранак куийк кулар тек Уйшде бугып к.алыск.ан... MiHe, сонда калын жау Камалады айнала. Ын-жын болып кайысты Калын, орман айдала. Кызыл кунд1 баскандай Кара сур булт ушпалы. Камап найза тенд1рд1 Енбекнй таи душпаны. Bip жолдасым жырылды Туе аутанда, бесжде... Кан-кан болтан cypeTi Эл1 Tipi еамде. Элареген кажырлы ер Жау орынын кебшен, Кан TyKipin жырылды Тиген сон ок дебшен. Басын суйеп отырдым, Тула бойда кек кайнап. Журект1 ертеп канды кек Жау жасаран шейке айдап. Тастамады колынан Кан аккан ер маузерш, «Босамакдар» — дед! де Канын cypTTi аузынын. «Анама сэлем дегейан, Еплмесш KyfliHin, Tan унлн елд1 баласы, Болаттай болсын туйшш.



Айткайсын жолдас жарыма, Жас бала калды колында. Кез кырын салар ерлер кеп Ецбеюш тап жолында. Бесжтеп жас улым, Ер жетсе ecin балдырран. Мына кект1 маузер1м CoFaH мурам калдырран. Октябрьдщ куншде Турандырын актасын. Мына KeKTi маузерд1 Душпанра арнап сактасын. Ерте туст1 колымнан Жауды курытпай маузер1м ByriH 6i3re тас аткан, KipMeciH imne жау жылым. KefiiHri жас TipiHiH Жылда 6ip сал есше...» Деп узиии азамат Басын койыптеЫме. Он екще сол ердщ ¥лы каз1р пионер. — Экем дейд1 с о в е т , Экесшдей суйенер. Октябрьдщ ecKiuie Дзл жиырма 6eciHe, Экесшщ сэлемш Жылда салам есше... Ант кып бала тушнд1 Мойнындары баулырын.

Белп кылып антына 1 Кызыл шаршы жаулырын. Деп журмесш жас улан «Жылда айтады несше!» Тапсыруын экеншн Тары салам ecine!.. ¥лы Октябрь душпаны 1ш пен сырттан андысып, Онтайлы кез кутед1, Орын iurreH шандысып. ImKi-сырткы кеп залым TiciH кайрап багады. Онтайлы кез келсе егер Сур эбжылан шарады. Октябрьдщ уланы, Тез дайындал майданра. 1ште, сыртта жау калын, Бейб1теспе жайды ангар!.. Борыш саган кузету Енбекнп тап котанын. Жаудан KopFay жаракпен Бостандыктын отанын. Октябрьдщ жауы кеп 1ште, сыртта коршаран. KeKefiine жатталсын Осы ап-айкын сыр саган. Коршаран жау отанды Кан тумсырын сукпасын.

luiKi душпан андыган Ептеп пышак. тыкпасын. К.атерл1рек iuiKi жау — Бояуы бар сыртында, Сутанак. сур уры сум К.ан бар 6ip жак. уртында. Душпан таптын кенеске Пасык. жанды сумдары. Арам, аяр эбжылан,— К,иын цуйрык,, жымдары. Октябршй жаралап Талай сумдар шабыскан. Игше жортып, улысып Bip-6ipiMcn табыскан. Дал-дал дылып талаура, Bi3fli талай кабыскан. Сонда оларды енбекий ел К,у тумсыкка карысдан. Б 1зд1нсонда тегеурш Оларра тым «жарыскан», Б1зд1к шенгел ашрл! Кешрдекке жабыскан. Кешрдеп ез1лген Сутанак сур куилктер, «Куилм» — десен кабады, Тумсыкка урсан бушектер. Сырткы жау да кезенед, К,атерл1рек iurreri.

1 ©Mipimue залымнын Даяр журмек iiu Keri. KyTin сакта, жас улан! Экен; берген маузерш! Б1з тым жаксы бьпенпз IuiKi, сырткы жау сырын! 1929 ясыл БАЛ АЛ АР Мше дала... Bip топ бала, Жупред! айнала. MiHreH таяк, Жалан аяк.

'Габандарын кек бояп. Жулып сасыр, Салады асыр, Аунап жерге кекжасыл. Жас тулымшак, Тап кулыншак, ©нкей асау урыншак. Туы сасыр, 1 Салады асыр, ¥лы ананын тесшде. Совет — атан, Дуние — Отан, Болсын ш ш ек еанде. Келер кезек, Кылыш безеп, Шьтарсындар бой тежеп. Туын, КЫЗЫЛ, К©лем1 узын, iHiuieKTepiM, ,тез Ti3m! КЕЛ 1НШЕКТЩ БЕС1К ЖЫРЫ Элди-элди, ак бепем, Ак 6eciKKe жат бепем! Жылама, бепем, жылама, Ж ш к maFbin берейш, К©к ала игпк куйрыгын Ж тк е тарып берейш! Элди-элди, жанашым! Алдыма алып шабайын, Тойра кеткен экещи Кайдан 1здеп табайын? ю

Элди-элди, annaFbiM! Жылама, менщ журег1м, Экен. малда тур uibiFap Таяныш кып курепн. Элди, менщ бебепм, Экен жур Fofl малменен! Журген uibiFap алысып Шунак аяз карменен. Картайганда кутетш Экес1 мен шешесш, Кандай ж1пт ескенде Болар екен бепенйм? ©нкей б1здей зарлыра, KeMfliKTeri жарльдеа, Жаным мен1н ер жетш Кесем болар ма екенсщ? Танылдакан тандайы, Кере карыс мандайы. А л м астш немесе, Шешен болар ма екенсщ? Булбулдай боп тшнен Torn айтканда бал тамран, Ащы айтканда кан тамран Акын болар ма екенсщ? Не болмаса журекл, Куш, кайратты, бшекл, Кемшшкке кенбейтш Батыр болар ма екенсщ? Омырауы ес1ктей, Ак балтыры бесштей,

Erimui боп, езгеге Нуска болар ма екенсщ? Отка TeMip кайнаткан, Бут балганы ойнаткан Канша илейтш тем1рд1 ¥ста болар ма екенсщ? Не болмаса жумыскер, Не енерл1 м1н1скер, Саусактары суйржтей Зергер болар ма екенсщ? Не каска атты Камбардай, Аш кылмайтын ак барда, Куралайды кезге атар Мерген болар ма екенсщ? Жаксы болып ер жетсе Балапаны 6eneci, BaFbi ашылып, анасы Квкке тиер тебеск Бакытсыз боп ер жетсе Бар у м т — карагы, Михнат шеккен сорлы ана Ашпаганы кабагын. Элди-элди, балашым! ¥йктатайын тербетт... Тмепм сен, кулыным. YMiT акта ер жетш!.. 1926 жыл 12

П ИО Н ЕР ЛЕР (•Май /сущ'» атты влецнен yaindi) Марш, пионер, Марш, жас улан, ауылга! Мздениет Майданында дауылда. Дунк-дунк — дабыл. Лек-лек арыл! 1ске жабыл! Тез дайындал, жещл icreH ауырра. Енбек таптын, Сендер де 6ip косыны. 9p6ip icTe ¥мытпа эсте осыны! Сансыз кырлы Bip-ак сырлы, Ецбек кырлы,— Кетер иыкка Мылтык, балга, мосыны! Надандыктьщ Тамырына шапкыла. Маскунемдй Хулиганды аткыла! Сондай шолжау,— TaFbi мол жау, Не жамылып Бит те зор жау,— Букса даты тапкыла. Надандыкты Трактормен айрызда, 13

TicTec, курес, Табанынды тайгызба! Кулат урып Ескш ктщ ордасын, Кират бузып *

Кепке де уктыр,— Надандыктын ¥шыр кекке кордасын! Тастулек, АлFa! Жас бйгск талма! Нык сште балра! От ушсын манга дун.к1лдет дабыл! Душпанды KaFa ур! 15

Б13-КОМ СО МОЛ Bi3 — комсомол — жас кайратты, Пролетар табынан. Bi3 шалрыншы ушкыр атты, Алдьщры сабынан. Кайырмасы. Бас кыздырып данрыл жолды, Тура тут таякты. Онды-солды, онды-солды Tipen бас аякты. Ein6ip жаудан сескенбейм1з, Куреске дайынбыз. Кекте суккар, жерде тулпар, Мухитта жайынбыз. Кайырмасы: Лениннпл жас epfli cepiK, Октябрь турызран. Курес ymiH 6epiK Болатпен 6yFbi3FaH, Кайырмасы. Ленин жолы — жолын дэнрыл, Маякты тузу жол. YpniT жауды, досты тан кыл. Лек-лек бас, комсомол! Кайырмасы.- Компартия не буйырса - 1стейм1з так турып. Жаудан елд! кузетем!з Эркашан сак турып. 16

1 Кайырмасы: Сакпыз дауам карауында, Кузетш Отанды. BaFbin жане эр ауылда Кырман мен котанды! Кайырмасы. Бас кыздырып дангыл жолды. Тура тут 'маякты! Онды-солды, онды-солды Tipen бас аякты! 1935 жыл А Н А Н Ы к X АТ Ы RaftFyc ана хат жазыпты, Д е г т «балам сагындым» Умыттык Fofl 6i3fli TinTi, Bip келмедщ не кылдым? Оку 1здеп кеткенщнен, Ауылга 6ip кайтпадык. Bi3 не кердж жеткенщнен, Елге кеп уэз айтпадын. Балам едщ емшек берген, Тун уйкымды терт белш, Анан ед1м жапа керген, CeHi ecipy дерт болып. Жас кушнде кеп ойлаушы ем, CeHi элдилеп тербетш. «Арманым жок» деп ойлаушы ем, Калкам весе ер жетш. 17 СКАЯ

Болмай шыкты ойлаганым. Сен ж1пт боп жеткен сон, Калжырадым, ойла жаным, Сен алыска кеткен сон. Талай жылап журуцн ем, CcHiu бала кезвде, Неге екенш бшуни едщ, Калкатайым езщ де. Алданышым калкам едк Сонда мен1н куатым, Сен тунгыШым — маркам едщ, Бар кайгымды жуатын. Кермеп ед1м жар кызыгын, Bip сен едщтшепм. Bip сен едщ бар кызыгым, Шыбын жаным журепм! К,арай-карай кершгенге, Ек1 квз1м терт болды. 1ш кайрым жок сенен озге, Аш езепм ерт болды.- Ойла, енд1 KiM мен1 кугп, Картайдым, кем саульным. YcTi-басым тозып 6iTTi, Тозды баста жаулыгым. Кетсен «балам» ез алдына, Мен не болам, 61л езщ. Елестейд! кез алдыма. Бала кунп мшезщ. Бала едщ сен жыламайтын, Еркелжп' бишеуцп ен. 18

Жокты бер деп сурамайтын, Жэне орынсыз кулмеупл ен. Отырганда от басында, Ертек айт деп коймаушы ен,. Турымтайдай боп касымда, Тындаура 6ip тоймаушы ен. Ертек айтсам нанушы еден, Кумарланып, кулыным. К езад е от жанушы едь Салбырап кос тулымын. Кызык efli ойындарын, Бзйге Tirin жарыскан. ¥зын шыбык сойылдарын, Жаумен ел боп алыскан. 0нкей бала eni удай боп, Намыс ушш дауласкан. Кек алура тепе сай боп, Жасак курып жауласкан. Жаура жасак сайлаушы ед1н, Улкен болып саптанып. Сен Tycipin байлаушы едщ, Келген жауды аттанып. Сейт1п кейде зорлык керсен, Жылап уйге кайтпаушы ен. 1ште сактап корлык керсен, Жанра шарып айтпаушы ен. Пэлен жерде сеш сырттан, ¥лык болды деседк I»

Агайынын ecTin журттан, Гулеп желдей еседь Арманым зор, не кылайын, Елге келш турмадын. Маган салып сэры уайым, Артка мойын бурмадын. Сенде «халык бш» болмас па ей, Болмас па е д т комитет, Елге сен де, сый болмас па ен? TijiiMAi алсац нен кетед! CeHi — дагы ел кад!рлеп, Тусер eai турл1 сый. Мал жинар ен, сен детурлеп, Оюлы отау, Tirin уй. Енд! калган ем1р]мдЕ КелЫм боп кутер ед. Элдилесем немеремдЕ I Бар арманым 6iTep ед. Ойла, енд1 KiM меш кути, Картайдым, кем саулыгым. Yfl imi де тозып 6iTTi, Тозды баста жаулыгым. Калжырадым, сагындым мен, Bip кеп KepiH кез1ме. Умыткандай не кылдым мен? Жауап кайтар свз1ме! 1925жыл, 25декабрь 20

1 AH AFA Ж А У АП Амансьщ ба, 6aflFyc ana? Деш д cay ма, зп-еке! Картайдыд ба, болып капа? Эжемдей боп Тэп-екен? Калжырадым, сагындым деп Елге кайт деп жылайсын! ¥мыткандай не кылдым деп, Тез хат сал, деп сурайсыд. Апау, бул не кайрыд тары? Неге сонша, капасыд! Балад кайда журсе дары, Неге умытсын апасын? Эл1 ешмде м е т талай Аш бауырыда басканыд. Умтылады, айтшы калай, Талай тамган жастарыд. MeHi басып аш бауырыда, Ыдыранушы ед, ырраушы ед. Домалаушы ед жас бауырыда KacipeT мудын жырлаушы ед. Жадымда эл1 меш тербеп, Талай айткад жырларыд. Журег1ме катдан шер боп, Кааретщ ш д сырлары. Сонда-ак б1лгем талай сырды, Сол заманныд жалганын. KacipeT керш жас ем1рде, К вд ш д ceHin калганын. 21

Сол уакытта-ак эр сезже, Имандай-ак нанганмып. Маган шаккан зар сезще, Мен де куйш жанранмын. Шындап суйген жаннын сыйын Сенен Fana алранмын. Кемшшктщ зарлы куйш, Сенен ecTin калранмын. Шын сукми сенен Kepin, Сенен рана бьлгенмш. Кулсен, мен де саган epin, Куанганнан кулгенмш. Ауыр ед1 бурын куйш, Борш айтып тергенде, Ырза болушы ен, эжем yfii Кымран-шалап бергенде. Кейде жэне болмай шалан, Улкен уйде, Эжеде! Отырушы ен отка карап, Болмай бидай коже де. Кемшипкке ызаланып, Кейде отырып жылаушы ен. Жокшылыкка назаланып, Кектен жауагг сураушы ен. Сен бшетш — 6i3 емессщ, Кек пен жердш мецреуш! Жансыз мылнау налай сезсш, Сорлы жаннын енреуш! Сен1н жасын маган шер боп, Балдырымда-ак куйгенмш. 22

Тещин алсам, ecin ер боп, Журекке ант цып туйгенмш. Сол ой булт боп бастан кетпей, Ойдан тымак кигенмш. 0з1мд1 артык, ардакетпей, Апау, ceHi суйгенмш. Квктен кутпей сол жауапты, Жерден 1здеп кеткенмш. 93ipre оныд жолын таптым, 0Tin улы еткелш! Тапдан жолым K.a3ipri осы, Ж ат-ay саган т1лдерк Bi3fliR yniM 03ipre осы, Жалпы тещин iflrepi. Умыткандай не кылдым деп, Умытты деп ойлайсын, Калжырадым, сагындым деп, Елге кайт деп коймайсын. Ердщ epiH сынайтугын, Улы вткелден вткенмш, Апау, не бар, жылайтугын, Жолдан кайтсам, неткешм? Жалпы yniMi тапкан жолым, Улы 03repic еткел1м. ©ткел дэмш таткан болып, Жолдан кайтсам, бетке ел1м! Жок емесс1н бурынгыдай, Отыратын дардарып, Ko3ip бопсыц тэп-Tayip бай, Эже, айтпакшы, бакдарып. 23

' Сиырыц бар аш кылмайтын Жук артатын туйец бар. Шаруана кас кылмайтын. Кез боларлык жиен бар. Кайт деп, апа, жылай берме Журемш Fofl жазып хат. Жазрытурым барам елге, Партком берсе руксат! 1У26 жыл. 6 январь COBnAPTTAfbl КАРЫНДАСЫМА Елден келдщ калара Оку 1здеп, шырарым! Журмегейсщ умытып Ауылдын алыс-жырарын. Надандык пен mipireH Калды алыста ауылын. Сенен дерек кутед1 Елдег1 кеп бауырьщ. «Тасын KeMip бмпмшц» Б ш м уйрен ершбе! Болып журме эуеш, OflbiHFa артык берьлме! Ел кызынын келед1 Сенен дерек 6uirici. Елге б ш м апарып, Солардын бол улrici. Алыстэры, умытпа, Нашар, надан, журтынды. 24

1 Бояу пуган кыздарра Елжтетпе сыртынды. Каланын сылкым кызынын Кур сыртына елжтеп, Шылым т1степ аузына Окымай жатып жел1кпе. Кеуде ыстаран сэн емес, Эуес кылма шылымды. Уйренбееп уйренш, Шылым дем е— бшмдк Кейб1реулер санасыз, Сыртын Fana тузейдк 0нер xe6i солдай-ак, Кур. тек шашын кузейдь Б ш м емес максаты,— Сондайлар кеп емес пе? С ейтт журсен; сен дары «М эназ адам» демес пе? 1шк1 калпын езгермей Сыртын рана езгерсе, Уйткешщй ауылда 0нкей сыншы кез керсе. «Не окыран ©3i?»— деп, Таба кылып кулмес пе? «Сыртын FaHa бояпты» Деп есекке 1лмес пе? —«IiuKi калпы м эназ» деп Мазак кылып журмес пе? ©згерген тек формына Иттер шулап урмес пе?

г Жанармасын демеймж Сырткы кернек Typiimi. Жанарт, 6ipaK б1рдей кыл Сырт пен iuiKi сырынды. 03in бисщ, эрине, ©з басыннын epKiHe. 1шщ лайык болсын тек Сырты езгерген керкщс. Сырты сырлы адамнын Болса iuiiHiH мэш ж о к ? ¥самай ма женпске, Сырты эдем! дэш жок? Хат жазбаска болмады Ойыма осы сез келш. Журмесш деп айтамын Сыртын Fana езгерш. Жаздым ipinneft ойымды. Ж ат eMecniH 1ркетш. Улг1 куткен аулынды Кылма езщнен уркетш. Сен де кырыксан, мэселен, ¥зын ерген шашынды. Шаш окуFa бегет пе, Кулп журсен басынды? Ак кутанный Kaflipi Сапарынын кернегк Кыррауылды керкенткен Батсайы жун epneri. Керкейтпей ме с е т де Ж1бек шашын оралран. 26 *

Тускен асып токпактай. Аш белщнен буралган. Шаш биттерлж кун туса, Шашты сонда аларсын. Ауырсан — тутш ем десе. Аузына шылым саларсын. «Бул не деген ce3i» деп, Ренж1ме ауырлап. Сантандырып айтамын Агалыкпен, бауырлас. Тез даярлан совпарттан, Б ш м жинап кайтуга. Елдеп кеп сщлще Акыл, нуска айтуга. Елден келдщ бшмге, Маржан алка теруге. Мшдетпсщ оныннан Елге апарып беруге. Токып уйрен, жалыкпа, бнер-бш м ермег1н. Шеберлей бер ж1бекпен Сол ермектщ эрнепн. Tire берсен ж1бекпен, Квркем ермек кестесш, Керсетерсж ауылга. Кесте ернектщ дестесш. Апам акыл берер ед,— Касында емес,— елде алые.

Акылдасып журуге Жырак кетт1м мен де алые Саней Сейфуллин МАУЗЕР Издание Каэгослитиадата—1969 Редактор М. Хаккмжанова. Художник В. Е Техн. редактор К. Фаритденов. Корректор Р. Сдано в набор 24/VII11959г. Изд. №172. Подпис АлАмлам-аАМ-тАиинтнаис,сктТаеаярлстгтиавпраосигКрауаплф,ьи7тя*ур2№.ы