บุคคลสำคัญ เล่ม1

เสนอ คุ ณ ค รู วุ ฒิ ชั ย เ ชื อ ม ป ร ะ ไ พ โ ร ง เ รี ย น มั ธ ย ม วั ด ห น อ ง แ ข ม สํานักงานเขตพืนทีการศึกษามัธยมศึกษา เขต 1

เสนอ คุ ณ ค รู วุ ฒิ ชั ย เ ชื อ ม ป ร ะ ไ พ โ ร ง เ รี ย น มั ธ ย ม วั ด ห น อ ง แ ข ม สํานักงานเขตพืนทีการศึกษามัธยมศึกษา เขต 1 ส ม า ชิ ก ก ลุ่ ม ฉัตรศิริ แวดอุดม ปยะรตั น์ เมนะรงั ษี ศวิตา ดวงกนั ยา นันท์ชพร ใจแจง้ พิชญาภา แสงแกว้ หทยั ชนก วารพิลา กรพิสษิ ฐ ฟูคํา ชาลิสา ทองเรอื งสกุ ใส วรรธนพร สมบูรณพ์ ูลผล ปุณยภา อทิ ธานุเวคนิ เออื อังกรู นิลงาม

ก คาํ นาํ หนังสือเล่มนีจดั ทําขนึ เพือเปนส่วนหนึงของรายวชิ า ประวัตศิ าสตร์ ส32104 ชันมธั ยมศึกษาปที 5 เพือใหไ้ ดศ้ ึกษาความรู้เรือง บคุ คลสําคญั และได้ศึกษาอย่างเขา้ ใจ เพือเปนประโยชน์กับการเรยี น คณะผู้จัดทําหวงั วา่ หนังสือเลม่ นีจะเปนประโยชน์กบั ผ้อู า่ น หรือนกั เรียน นักศึกษา ทีหาข้อมลู ในเรอื งนี หากมขี ้อแนะนาํ หรอื ขอ้ ผดิ พลาดประการใด คณะผู้จดั ทําขอ น้อมรบั ไว้และขออภัยมา ณ ทนี ดี ้วย คณะผจู้ ดั ทาํ 17 กมุ ภาพันธ์ 2564

ข ส า ร บั ญ เรือง หน้า คํานาํ ก สารบญั ข บคุ คลสําคัญ 1 พระบาทสมเดจ็ พระวชริ เกล้าเจ้าอย่หู ัว 2 สมเด็จพระนางเจา้ สริ ิกติ ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง 3 พระบาทสมเด็จพระปนเกล้าเจ้าอยู่หัว 4 กรมพระราชวงั บวรวิไชยชาญ 5 สมเดจ็ พระศรพี ัชรนิ ทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง 6 พระวิภาคภูวดล 7 พ่อขนุ ศรีอินทราทิตย์ 8 พ่อขุนรามคาํ แหงมหาราช 9 พระมหาธรรมราชาที 1 10 สมเด็จพระรามาธบิ ดที ี 1 11 พระบรมไตรโลกนาถ 12 สมเดจ็ พระศรสี รุ ิโยทัย 13 สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช 14 สมเด็จพระนารายณ์มหาราช 15 สมเดจ็ พระเจา้ ตากสินมหาราช 16 พระบาทสมเด็จพระพุ ทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช 17 พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลิศหลา้ นภาลัย 18 พระบาทสมเด็จพระนงั เกล้าเจ้าอยู่หวั 19 พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอยูห่ ัว 20 พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกล้าเจ้าอย่หู ัว 21-23 รายการอ้างอิง

1 บุคคลสําคัญ พระบาทสมเดจ็ พระวชริ เกล้าเจา้ อยูห่ ัว พระนามเต็ม : พระบาทสมเด็จพระปรเมนรามาธบิ ดี ศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ มหิศรภมู ิพลราชวรางกูร กิตสิ ิรสิ มบูรณอดุลยเดช สยามนิ ทราธเิ บศรราชวโรดม บรมนาถบพิตรพระวชริ เกลา้ เจ้าอยหู่ ัว พระนามแบบยอ่ : พระบาทสมเดจ็ พระปรเมนทรรามา ธิบดศี รสี ินทรมหาวชริ าลงกรณพระวชิรเกล้าเจา้ อยู่หวั พระราชสมภพ : 28 กรกฎาคม พ.ศ. 2495 ณ พระทีนังอัมพรสถาน พระราชวงั ดุสติ ดาํ รงตาํ แหนง่ เปน : พระมหากษัตรยิ ์ไทยรัชกาลที 10 แหง่ ราชวงศ์จกั รี ครองราชย์ : 13 ตุลาคม พ.ศ. 2559 จนถึงปจจบุ นั วัดประจํารชั กาล : วดั วชริ ธรรมสาธติ วรวหิ าร พ.ศ. 2515 -เมอื พระชนมพรรษา 20 พรรษา ทรงไดร้ ับการแต่งตงั เปนสยามมกฎุ ราชกมุ าร ตามกฎมณเฑียรบาลวา่ ดว้ ยการสืบราชสันตตวิ งศ์ พ.ศ. 2467 ณ พระทีนังอนันตสมาคม พระราชวงั ดุสติ คอื “สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจา้ ฟามหาวชริ าลงกรณบดนิ ทรเทพ ยวรางกูร สิรกิ ิตยสมบรู ณสวางควฒั น์ วรขัตตยิ ราชสันตติวงศ์ มหติ ลพงศอดลุ ยเดช จักรนี เรศยพุ ราชวิสทุ ธิ สยามมกุฎราชกมุ าร” พ.ศ. 2562 – พระราชพิธีบรมราชาภเิ ษก ณ พระบรมมหาราชวงั มีพระปฐมบรมราชโองการ ความว่า \"เราจะสืบสาน รักษา และต่อยอด และครองแผ่นดนิ โดยธรรม เพือประโยชนส์ ุข แห่งอาณาราษฎรตลอดไป\" พระราชกรณยี กจิ -ดา้ นการทหารและการบนิ ทรงรักษาความมนั คงของประเทศเข้าร่วม ปฏบิ ัตกิ ารรบในการต่อต้านการก่อการรา้ ยบริเวณภาคเหนอื และภาคตะวันออกเฉยี งเหนือ ของประเทศไทย รวมทังการคุม้ กันพืนทีในบรเิ วณรอบค่ายผอู้ พยพชาวกมั พูชาทเี ขาลา้ น จังหวัดตราด ปจจบุ ัน สมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั มหาวชริ าลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ทรงดํารงพระยศ เปนพลเอกทางทหารของ 3 เหล่าทพั ไทย เปนตน้ -ดา้ นการศึกษา ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ รับโรงเรยี นมธั ยมศึกษาในถินทรุ กนั ดาร 6 แห่ง ไวใ้ นพระบรมราชูปถมั ภ์ มพี ระราชดาํ ริใหน้ ําพระราชทรัพย์สว่ นพระองคแ์ ละทรพั ย์จากผบู้ ริจาค โดยเสดจ็ พระราชกศุ ลมาจัดทํา “โครงการทุนการศึกษา สมเด็จพระบรมโอรสาธริ าชฯ สยามมกฎุ ราชกมุ าร” ด้านการศึกษาระดับอุดมศึกษา ทรงเสด็จพระราชดําเนนิ แทนพระองค์ ไปพระราชทานปรญิ ญาบตั รแก่บณั ฑิตของมหาวทิ ยาลัยตา่ งๆ อย่างต่อเนือง มาโดยตลอดทกุ ป เปนต้น -ด้านการแพทย์และสาธารณะสุข โปรดให้สร้างโรงพยาบาลสมเดจ็ พระยพุ ราช 21 แห่ง ทวั ประเทศ เพือให้การรักษาพยาบาลผ้เู จ็บปวยในถินทุรกันดาร เปนตน้ และยังทรงมี พระราชกรณยี กิจในอีกหลายๆดา้ น

2 สมเดจ็ พระนางเจา้ สิริกติ ิพระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนพี ันปหลวง พระนามเตม็ : สมเด็จพระนางเจา้ สิริกติ ิ พระบรมราชินนี าถ พระบรมราชชนนพี ันปหลวง พระนามเดิม : หมอ่ มราชวงศ์สริ ิกิติ กติ ิยากร พระราชสมภพ : 12 สิงหาคม พ.ศ. 2475 พระราชบตุ ร : - ทลู กระหมอ่ มหญงิ อบุ ลรัตน ราชกัญญาสิริวฒั นาพรรณวดี - พระบาทสมเด็จพระวชริ เกล้าเจ้าอยหู่ วั - สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี - สมเด็จเจา้ ฟาฯ กรมพระศรีสวางค วัฒนวรขตั ติยราชนารี ทรงปน -สมเด็จพระบรมราชินนี าถในพระบาทสมเดจ็ พระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราชบรมนาถบพิตร -สมเด็จพระบรมราชชนนพี ันปหลวงในพระบาทสมเดจ็ พระวชิรเกลา้ เจา้ อย่หู วั -โดยพระชนมพรรษาจึงนบั เปนพระกลุ เชษฐพ์ ระองค์ปจจุบนั ในพระบรมราชจักรีวงศ์ พ.ศ. 2493 -วันที 28 เมษายน พระราชพิธีราชาภิเษกสมรสได้รบั การสถาปนาขนึ เปน \"สมเดจ็ พระราชินีสิรกิ ิต\"ิ ณ วังสระปทุม -วันที 5 พฤษภาคม มกี ารเสดจ็ เถลิงถวลั ยราชสมบัตบิ รมราชาภเิ ษกได้รับสถาปนาขึนเปน \"สมเด็จพระนางเจา้ สิริกติ ิ พระบรมราชนิ ”ี พ.ศ.2499 - ทรงเปนผ้สู าํ เรจ็ ราชการแทนพระองคข์ ณะทีพระราชสวามเี สดจ็ ออกผนวช จึงไดร้ ับการสถาปนาขึนเปน “สมเด็จพระนางเจา้ สิริกิตพิ ระบรมราชินีนาถ” เมอื วันที 5 ธันวาคม ถือเปนสมเด็จพระบรมราชนิ นี าถพระองค์ทีสองของกรงุ รตั นโกสินทร์ พ.ศ.2562 - พระบาทสมเดจ็ พระวชิรเกล้าเจ้าอย่หู วั ทรงมีบรมราชโองการ โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมเฉลิมพระนามาภไิ ธยว่า “สมเดจ็ พระนางเจา้ สิริกติ ิ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี ันปหลวง” พระราชกรณยี กจิ ทีสําคัญ ครอบคลมุ ในทกุ ด้านเพือชว่ ยปวงราษฎรใ์ ห้อยู่ดกี นิ ดี ศิลปาชีพ หรือ มลู นธิ ิสง่ เสริมศิลปาชพี ในสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ ิกิตพิ ระบรมราชนิ ีนาถ เปนการส่งเสรมิ อาชีพและอนุรกั ษ์ส่งเสริมงานศิลปะพืนบา้ นหลายสาขา เช่น การปน การทอ การจักสาน เปนตน้ การสาธารณสุข ทรงจัด “หนว่ ยแพทยพ์ ระราชทาน” เพือรักษาพยาบาลราษฎรในถนิ ทรุ กนั ดาร และทรงริเรมิ จดั ตงั “มลู นธิ สิ ายใจไทย ในพระบรมราชูปถัมภ”์ กรณที ีทรงพบ ราษฎรเจ็บปวยกจ็ ะทรงรับไวเ้ ปนคนไข้ในพระบรมราชานเุ คราะห์ เปนตน้ และยงั ทรงมพี ระราชกรณียกจิ หรือพระราชดาํ ริ ในอีกหลายๆด้าน

3 พระบาทสมเด็จพระปนเกลา้ เจ้าอยู่หวั พระนามเตม็ - พระบาทสมเดจ็ พระปวเรนทราเมศมหศิ เรศ รังสรรค์พระปนเกล้าเจ้าอย่หู วั พระนามยอ่ - พระปนเกล้าเจา้ อยูห่ วั พระราชสมภพ - 4 กนั ยายน พ.ศ. 2351 ณ พระราชวังเดิม คลองบางกอกใหญ่ พระปรชี าสามารถ พระบาทสมเดจ็ พระปนเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทรงพระปรชี าสามารถมาก ทรงรอบรงู้ านใน ดา้ นตา่ งๆมากมาย เชน่ งานดา้ นกองทพั บก กองทพั เรอื ดา้ นตา่ งประเทศ วชิ าชา่ งจกั รกล และวชิ าการปนใหญ่ ทรงรอบรภู้ าษาองั กฤษเปนอยา่ งดจี นสามารถทจี ะทรงเขยี นโตต้ อบจดหมายเปนภาษาองั กฤษ กบั เซอรจ์ อหน์ เบารงิ ราชทตู องั กฤษ ทเี ดนิ ทางมาเจรญิ พระราชไมตรกี บั ประเทศไทย เมอื พ.ศ. 2398 (ค.ศ. 1855) ซงึ ขอ้ ความในสนธสิ ญั ญานนั พระราชกรณียกจิ ดา้ นการทหารเรือ พระบาทสมเด็จพระปนเกลา้ เจ้าอยู่หัวทรงใฝพระราชหฤทยั ในวิชาการดา้ นจักรกลมาก และเพราะเหตุทพี ระองคโ์ ปรดการทหาร จึงทรงสนพระราชหฤทยั เกยี วกบั อาวธุ ยุทธภณั ฑเ์ ปน พิเศษเท่าทีคน้ พบพระบรมฉายาลกั ษณ์ของพระองค์นนั กม็ กั จะทรงฉลองพระองคเ์ ครอื งแบบ ทหารและเปนเครืองแบบทหารเรอื ดว้ ย แต่เปนทนี ่าเสยี ดายว่าไมม่ ีการบนั ทึกพระราชประวตั ิ ในสว่ นทีทรงสร้างหรือวางแผนงานเกยี วกับกจิ การทหารใดๆ ไว้บา้ งเลย แม้ใน พระราชพงศาวดาร หรือในจดหมายเหตุต่าง ๆ ก็ไม่มกี ารบันทึกผลงานพระราชประวัติในส่วนนี ไว้เลย และแมพ้ ระองคเ์ องกไ็ มโ่ ปรดการบนั ทึก ไม่มพี ระราชหัตถเลขา หรือมแี ต่ไม่มีใครเอาใจใส่ ทอดทิง หรอื ทาํ ลายกไ็ ม่อาจทราบได้ แต่ถึงกระนนั ก็ยังมีงานเดน่ ทมี หี ลักฐานทังของฝรงั และ ไทยกล่าวไว้

4 กรมพระราชวงั บวรวไิ ชยชาญ พระนามแรกเกดิ : ยอร์ช วอชิงตัน พระนามใหม่ : พระองคเ์ จา้ ยอดยงิ ยศ บวรราโชรสรัตนราชกมุ าร พระราชสมภพ : 6 กนั ยายน พ.ศ. 2381 การแตง่ ตังเปนกรมพระราชวังบวรสถานมงคล เมอื พระบาทสมเด็จพระปนเกลา้ เจา้ อย่หู วั สวรรคต พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกล้าเจา้ อยู่หัวก็ไมไ่ ดท้ รงแต่งตงั ผใู้ ดขนึ ดาํ รงตําแหนง่ เพราะในขณะนนั พระราชโอรสพระองคโ์ ต คอื เจา้ ฟาจฬุ าลงกรณ์ ยงั ทรงพระเยาวม์ ากเพียงแค่ 12 พรรษา ฝายเจา้ พระยาศรสี รุ ยิ วงศ์ (ชว่ ง บนุ นาค) ซงึ ถกู สงสยั มาตงั แตค่ รงั พระบาทสมเดจ็ พระปนเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ยงั ทรงพระชนมว์ า่ คดิ จะชงิ ราชสมบตั ิ จงึ ไดเ้ สนอให้ ทรงแตง่ ตงั พระองคเ์ จา้ ยอดยงิ เปนกรมพระราชวงั บวรสถานมงคลแตก่ ลบั แตง่ ตงั เปนกรมหมนื บวรวไิ ชยชาญ เมอื พ.ศ. 2410 วกิ ฤตการณว์ งั หนา้ ในชว่ งตน้ รชั กาล พระบาทสมเด็จพระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยูห่ ัวทรงริเรมิ ปฏิรูปปรบั ปรงุ การปกครองประเทศ ให้ทันสมัย ตงั หอรษั ฎากรพิพัฒน์เพือรวมรวมการเกบ็ ภาษีมาอย่ทู ีเดยี วกนั ซึงกระทบกระเทอื น ต่อการเก็บรายได้สร้างความไมพ่ อใจแกเ่ จ้านายและขุนนางโดยเฉพาะกรมพระราชวังบวรสถาน มงคล มีความขัดแยง้ ระหวา่ งวงั หลวงกับวังหน้า จนเกอื บจะเกิดสงครามกลางเมอื ง เรยี กเหตกุ ารณ์ขดั แย้งนวี ่า วกิ ฤตการณว์ ังหนา้ กรมพระราชวงั บวรวไิ ชยชาญ ทรงมีความรู้ภาษาอังกฤษเปนอยา่ งดี และเขา้ ไปคบค้าสนทิ สนมกับนายโทมัส น็อกซ์ กงสลุ องั กฤษ ประกอบกับในสมัยนนั องั กฤษคกุ คามสยาม ถงึ ขนั เรียกเรอื รบมาปดปากแมน่ าํ ทางวังหลวงจงึ หวาดระแวงเชือวา่ มแี ผนการจะแบง่ ดนิ แดนเปนสองสว่ นคอื ทางเหนอื ถงึ นคร เชียงใหมใ่ ห้พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ ครอง ทางใตใ้ หก้ รมพระราชวังบวรวไิ ชยชาญครอง เหตุการณบ์ าดหมางเกิดขึนเมือวนั หนึงเกดิ ระเบดิ ขึนทีตึกดินในวังหลวงทางวงั หลวงเข้าใจว่า วงั หนา้ เปนผ้วู างระเบดิ และไมส่ ่งคนมาชว่ ยดบั ไฟ ส่วนกรมพระราชวงั บวรวไิ ชยชาญก็เสด็จ หลบหนีไปอยู่ในสถานกงสุลองั กฤษไมย่ อมเสดจ็ ออกมาเหตุการณ์ตงึ เครยี ดนกี นิ เวลาถึงสอง สปั ดาหจ์ นกระทงั สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรสี รุ ยิ วงศ์เดนิ ทางกลับจากราชบุรเี ข้ามาไกลเ่ กลยี โดยฝายองั กฤษและฝรงั เศสถอื ว่าเหตุการณค์ รังนนั เปนการเมอื งภายในของสยามและไมไ่ ด้เขา้ มา กา้ วก่าย พระปรีชาสามารถของกรมพระราชวังบวรวไิ ชยชาญ มีความสามารถหลายด้าน ดา้ นนาฏกรรม ทรงพระปรีชา เลน่ หนุ่ ไทย หุ่นจีน เชิดหนัง และงวิ ดา้ นการชา่ ง ทรงชํานาญเครืองจกั รกล ทรงต่อเรือกาํ ปน ทรงทาํ แผนทีแบบสากล ทรงสนพระทัยในแร่ธาตุ ถึงกับทรงสรา้ งโรงถลงุ แร่ไวใ้ นพระราชวงั บวรสถานมงคล เมอื พ.ศ. 2426 ทรงได้รับประกาศนยี บัตรจากฝรงั เศสในฐานะผเู้ ชียวชาญสาขาวชิ าชา่ ง

5 สมเดจ็ พระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง พระนามเดิม : พระเจา้ ลูกเธอ พระองค์เจา้ เสาวภาผ่องศรี พระราชสมภพ : วันที 1 มกราคม พ.ศ. 2407 สวรรคต : 20 ตลุ าคม พ.ศ. 2462 พระราชกรณียกจิ การศึกษา ทรงสนพระทยั ในการพัฒนาสตรแี ละทรงมีพระราชดาํ ริว่าความรุ่งเรืองของบา้ น เมืองย่อมอาศัยการศึกษาเล่าเรียนทดี ดี งั นนั ในป พ.ศ. 2444 จึงทรงบรจิ าคพระราชทรพั ยส์ ว่ พระองคจ์ ัดตังโรงเรยี นสําหรบั เด็กหญิงแห่งทีสองทกี รงุ เทพมหานคร ทรงพระราชทานชือวา่ “โรงเรยี นสตรีบํารุงวชิ า” และในป พ.ศ. 2447 ทรงเปดโรงเรียนสาํ หรบั กุลธดิ าของขา้ ราช สํานักและบุคคลชนั สงู คอื “โรงเรียนสุนนั ทาลัย” ใหก้ ารอบรมด้านการบ้าน การเรือน กริ ิยา มารยาท และวชิ าการตา่ งๆ การแพทย์และพยาบาล ทรงมคี วามหว่ งใยในความเจ็บไขไ้ ด้ปวยของราษฎรและทหารเปนอยา่ ง ยิงโดยทรงสนับสนุนการก่อตงั โรงพยาบาลศิรริ าชซงึ นบั ว่าเปนโรงพยาบาลแห่งแรกของ ประเทศไทยและพระราชทานทรพั ย์สว่ นพระองค์ ตังโรงเรียนแพทยผ์ ดุงครรภข์ ึนในโรง พยาบาลแหง่ นสี าํ หรับเปนสถานศึกษาวชิ าพยาบาลและผดงุ ครรภ์ของสตรี การทหาร ทรงโปรดการขีม้าและโปรดการทหารโดยมักจะเสดจ็ ไปทอดพระเนตรการซอ้ มรบ หรือ ทเี รียกวา่ “การประลองยุทธ” ในตา่ งจงั หวัดบางครังประทับรว่ มเสวยพระกระยาหารในเต้นท์ ผูบ้ ัญชาการรบท่ามกลางแม่ทพั นายกองและเคยมีพระราชดาํ รัสในเวลาการชมุ พลทหารครงั ใหญ่ ตอนหนงึ วา่ “ถึงแมฉ้ ันเปนหญงิ กจ็ ริงแตก่ ็มใี จเหมือนท่านทังหลายซึงเตม็ ไปด้วยความ รักชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ การเกษตร ทรงสนพระทยั และทรงโปรดด้านการเกษตร ทรงโปรด ให้เลียงไกพ่ ันธ์ุ ธัญพืช ไมด้ อก ไม้ประดบั ในบรเิ วณทปี ระทบั และสําหรบั การปลูกข้าวนัน พระองคท์ รงโปรดเปนพิเศษ ถงึ กับทรงทาํ ด้วยพระองคเ์ องทนี าหลวงท่งุ พญาไท ซงึ พระองค์ มกั จะนําพระบรมวงศานวุ งศ์เสดจ็ ไปทรงดาํ นาเพือเปนการประเดมิ ชัยในฤดูการทํานา ทรงไดร้ ับการยกยอ่ งเปนบคุ คลสาํ คัญของโลก จาก UNESCO ฐานะทที รงมผี ลงานดเี ดน่ ดา้ นการศึกษาสําหรับเดก็ หญงิ และสตรี การศึกษาด้านสาธารณสขุ ศาสตร์ วัฒนธรรม วิทยาศาสตร์ประยุกต์ สงั คมและมนุษยศาสตร์

6 พระวภิ าคภวู ดล นามเดมิ : เจมส์ ฟตซ์รอย แมคคาร์ที ประวัติ : เปนนักสาํ รวจรังวดั และนักทําแผนทีชาวไอริช ซงึ มบี ทบาทสําคัญในการปกปนเขตแดนของไทยในปลาย ครสิ ต์ศตวรรษที 19, ซึงช่วยให้สยามพัฒนาไปสู่การเปน รฐั ชาติ ทที นั สมยั เขารบั ราชการเปนเจา้ กรมแผนที (ปจจุบนั คอื กรมแผนทีทหาร) ซึงก่อตังเมอื วันที 3 กันยายน พ.ศ. 2428. โดยเขาดาํ รง ตาํ แหนง่ นียาวนานถงึ 16 ปกอ่ นจะกราบถวายบังคมลาออก จากราชการเนอื งจากครบกาํ หนดสัญญาเมือวันที 18 พฤศจกิ ายน พ.ศ. 2444 โดยมนี าย โรนลั ด์ เวิรธ์ ธี กิบลิน ชาวออสเตรเลียเปนเจา้ กรมแผนทีสบื ตอ่ มา สําหรบั วางแนวทางสายโทรเลขระหวา่ งกรงุ เทพและมะละแหมง่ ผ่านระแหงในการนี นายแมคคารท์ ีได้ทาํ การสํารวจสามเหลียมเลก็ โยงยืดกับสายสามเหลียมของอินเดียทยี อดเขา ซงึ อยู่ทางตะวนั ตกของระแหงไว3้ แหง่ งานแผนทที ใี ช้สาํ รวจมกี ารวัดทางดาราศาสตร์และ การวางหมดุ หลกั ฐานวงรอบ บรรดาศักดิ พ.ศ. 2426 พระวิภาคภวู ดล ถอื ศักดินา 800 เครอื งราชอิสริยาภรณ์ พ.ศ. 2436 - เครอื งราชอสิ รยิ าภรณ์อันมเี กียรติยศยิงมงกฎุ ไทย ชัน 2 ทวีตยิ าภรณม์ งกุฎไทย (ท.ม.)

7 พ่อขนุ ศรีอนิ ทราทิตย์ พระนามเตม็ : กมรเตงอัญศรอี นิ ทรบดนิ ทราทติ ย์ พระนามเดมิ : พ่อขนุ บางกลางหาว พระราชสมภพ : พ.ศ. 1731, อาํ เภอหล่มสัก สวรรคต : พ.ศ.1811 พระราชกรณยี กจิ พ่อขุนศรอี นิ ทราทิตยเ์ มือครังยงั เปนพ่อขนุ บางกลางหาวได้ ร่วมมือกบั พ่อขนุ ผาเมือง เจ้าเมอื งราดแห่งราชวงศ์ศรีนาวนําถมุ รวมกาํ ลังพลกนั กระทาํ รฐั ประหารขอมสบาดโขลญลาํ พง โดยพ่อขุนบางกลางหาวตเี มืองศรสี ัชนาลยั และเมืองบางขลงได้ และยกทงั สองเมืองใหพ้ ่อขุนผาเมอื ง สว่ นพ่อขนุ ผาเมืองตีเมอื งสุโขทัยไดก้ ไ็ ดม้ อบเมอื งสโุ ขทยั ให้พ่อขุนบางกลางหาว พรอ้ มพระขรรคช์ ัยศรีและพระนาม\"ศรีอนิ ทรบดนิ ทราทิตย์\" ซงึ ได้นาํ มาใช้ เปนพระนาม ภายหลงั ไดค้ ลายเปนศรีอินทราทิตย์ การเข้ามาครองสโุ ขทยั ของพระองค์ สง่ ผลใหร้ าชวงศ์พระรว่ งเขา้ มามอี ิทธิพลในเขตนครสุโขทัยเพิมมากขนึ และไดแ้ ผ่ขยายดนิ แดนกว้างขวางมากออกไป แต่เขตแดนเมอื งสรลวงสองแคว ก็ยังคงเปนฐานกําลงั ของราชวงศ์ศรีนาวนาํ ถุมอยู่ ในกลางรัชสมยั ทรงมีสงครามกบั ขุนสามชนเจ้าเมอื งฉอด ทรงชนชา้ งกบั ขุนสามชน แต่ไพร่พลของพระองคไ์ ด้เตลดิ หนดี งั คาํ ในศิลาจารึกว่า \"ไพร่ฟาหน้าใสพ่อกู หนญี ญ่ายพ่ายจแจน๋ \" ขณะนันพระโอรสองคเ์ ลก็ (รามราช) มพี ระปรีชาสามารถไดข้ ับชา้ งแซงขึนไปชนช้างชนะขนุ สามชน ภายหลงั จงึ ทรงเฉลมิ พระนามพระโอรสว่ารามคาํ แหง ในยุคประวัตศิ าสตรช์ าตนิ ิยมมคี ติหนงึ ทีเชือกันวา่ พระองค์ทรงเปนผู้นําชาวสยามตอ่ สกู้ บั อิทธพิ ล ขอมในสวุ รรณภมู ิ ทรงไดช้ ัยชนะและประกาศอสิ รภาพตังราชอาณาจกั รสโุ ขทยั ขนึ และทรงเปนปฐมกษัตรยิ ์แหง่ ราชอาณาจักรไทย แต่ภายหลังคตดิ ังกลา่ วได้รับการพิสจู นแ์ ลว้ ว่าไม่จรงิ เพราะพระองค์ไมไ่ ด้เปนปฐมกษัตรยิ ์ อกี ทังยงั มพี ่อขุนศรนี าวนําถมุ ครองสโุ ขทยั อยู่กอ่ นแล้ว

8 พ่อขนุ รามคําแหงมหาราช พระราชสมภพ : พ.ศ.1780 สวรรคต :พ.ศ. 1841 พระราชประวัติ พ่อขุนรามคําแหงมหาราช หรือ พญาร่วง หรือ พระบาทกมรเตงอญั ศรรี ามราช เปนพระมหากษัตริย์พระองค์ที 3 ในราชวงศ์พระร่วง แหง่ ราชอาณาจักรสุโขทัย เสวยราชย์ประมาณ พ.ศ. 1822 ถึงประมาณ พ.ศ.1842 พระองค์ทรง เปนกษัตริย์พระองคแ์ รกของไทยทไี ด้รับการยกยอ่ งเปน \"มหาราช\" ดว้ ยทรงบําเพ็ญพระราช กรณยี กจิ อนั ทรงคุณประโยชน์แก่แผน่ ดินทรงรวบรวมอาณาจกั รไทยจนเปนปกแผน่ กวา้ งขวาง ทงั ยงั ได้ทรงประดิษฐต์ วั อกั ษรไทยขนึ ทาํ ใหช้ าตไิ ทยได้สะสมความรูท้ างศิลปะ วัฒนธรรม และวชิ าการตา่ ง ๆ สบื ทอดกันมากกวา่ เจ็ดรอ้ ยป พระราชกรณยี กิจ รชั สมยั ของพ่อขนุ รามคําแหงมหาราชเปนยคุ ทีกรุงสุโขทยั เฟองฟูและเจริญ ขึนกวา่ เดิมเปนอนั มากระบบการปกครองภายในก่อให้เกิดความสงบเรียบรอ้ ยอย่างมีประสทิ ธภิ าพ มกี ารติดตอ่ สมั พันธ์กบั ตา่ งประเทศทังในด้านเศรษฐกจิ และการเมอื ง ประชาชนอยดู่ กี นิ ดี สภาพบ้านเมืองกา้ วหน้าทงั ทางเกษตร การชลประทาน การอตุ สาหกรรม และการศาสนา อาณาเขตของกรุงสุโขทัยไดข้ ยายออกไปกว้างใหญ่ไพศาล การเมอื งการปกครอง เมือพ่อขุนศรอี ินทราทติ ยท์ รงขจดั อทิ ธพิ ลของเขมรออกไปจากกรงุ สโุ ขทยั ไดใ้ นปลายพุทธศตวรรษท1ี 8การปกครองของกษัตริย์สุโขทัยไดใ้ ชร้ ะบบปตุราชาธปิ ไตยหรอื \"พ่อปกครองลกู \" ดงั ข้อความในศิลาจารกึ พ่อขุนรามคําแหงกลา่ วแสดงการนบั ถือบดิ ามารดา และถอื ว่าความผกู พันในครอบครัวเปนเรืองสาํ คัญ ครอบครวั ทงั หลายรวมกนั เขา้ เปนเมืองหรอื รฐั มเี จ้าเมืองหรือพระมหากษัตรยิ ์เปนหัวหน้าครอบครัว ศาสนาและวฒั นธรรม ทรงคิดประดษิ ฐอ์ กั ษรไทยขนึ ใชแ้ ทนตัวอกั ษรขอมทเี คยใช้กันมาแตเ่ ดมิ เมือ พ.ศ. 1826 เรียกวา่ “ลายสอื ไทย” และไดม้ กี ารพัฒนาการมาเปนลาํ ดับจนถงึ อักษรไทยในยคุ ปจจบุ นั ทําให้คนไทยมอี ักษรไทยใชม้ าจนถงึ ทกุ วนั นี ความสัมพันธไ์ มตรรี ะหวา่ งประเทศ การใชค้ วามสัมพันธท์ างด้านการทตู และความสัมพันธท์ างด้าน วฒั นธรรมโดยเฉพาะทางด้านพระพุทธศาสนาแทนการทาํ สงคราม ทาํ ให้สุโขทัยมแี ตค่ วามสงบร่มเย็น ไมเ่ กิดสงครามกับแคว้นต่าง ๆ ในสมัยของพระองคแ์ ละได้หวั เมอื งประเทศราชเพิมขึนอีกด้วย ประดิษฐกรรม พ่อขนุ รามคาํ แหงมหาราชทรงประดิษฐ์อักษรไทยขนึ ใช้เมือพ.ศ. 1826 พระองค์ได้ ทรงประดษิ ฐ์ พยญั ชนะ สระ และวรรณยุกต์ เพิมขนึ ให้สามารถเขยี นแทนเสียงพูดของคาํ ใน ภาษาไทยได้ทกุ คํากบั ทงั ไดน้ าํ สระและพยัญชนะมาอยใู่ นบรรทดั เดยี วกนั โดยไม่ต้องใชพ้ ยัญชนะ ซอ้ นกนั ทําให้เขียนและอ่านหนังสือไทยได้สะดวกมากขนึ วรรณกรรม สูญหายไปหมดแล้วคงเหลอื แตศ่ ิลาจารึกพ่อขุนรามคาํ แหง (พ.ศ. 1835) ซึงแมจ้ ะมขี ้อความเปนร้อยแกว้ แต่กม็ ีสัมผัสคลอ้ งจองทําใหไ้ พเราะซาบซงึ ตรงึ ใจ

9 พระมหาธรรมราชา ที 1 พระนามเต็ม : พระบาทกมรเตงอัญศรีสรุ ยิ พงศ์รามมหาราชาธิราช พระนามย่อ : พระบาทกมรเตงอัญฦๅไทยราช พระยาลอื ไทย พญาลไิ ทย พระราชประวัติ : พระยาลไิ ทยเปนกษัตริยอ์ งค์ที 6 แห่งอาณาจักรสุโขทยั มีพระนามเดิมว่าฦๅไทย (ลือไทย) ขนึ ครองราชยต์ ่อจากพระยางวั นําถุม เดิมทรงปกครอง เมืองศรสี ัชนาลยั ในฐานะอุปราชหรอื รชั ทายาทเมอื งสโุ ขทัย เมอื ป พ.ศ. 1882 เมอื พระยาเลอไทยเสดจ็ สวรรคตใน พ.ศ. 1884 พระยางวั นาํ ถุมไดข้ นึ ครอง ราชยจ์ นเสดจ็ สวรรคตในพ.ศ. 1890 พระยาลิไทยโดยต้องใชก้ าํ ลงั ทหารเข้ามายึดอํานาจ เพราะทสี โุ ขทยั เกิดการกบฏการสืบราชบัลลังก์ไม่เปนไปตามครรลองครองธรรม พระยาลไิ ทยยกทพั มาแยง่ ชงิ ราชสมบตั ิไดแ้ ละขึนครองราชยใ์ น พ.ศ. 1890 ทรงพระนามวา่ พระบาทกมรเตงอัญศรีสุรยิ พงษ์รามมหาธรรมราชาธริ าช พระราชกรณียกจิ ด้านศาสนา พระยาลิไทยทรงเลอื มใสในศาสนาพุทธเปนอย่างมากนโยบายการปกครองทีใชศ้ าสนา เปนหลักรวมความเปนปกแผน่ จงึ เปนนโยบายหลักในรัชสมัยนดี ้วยทรงดาํ รวิ ่าการจะขยาย อาณาเขตต่อไปเชน่ เดียวกับในรชั กาลพ่อขุนรามคาํ แหง พระอยั กาก็จะต้องนาํ ไพร่พลไปลม้ ตาย อกี เปนอันมากพระองคจ์ งึ ทรงมีพระราชประสงค์ทีจะปกครองบ้านเมืองเช่นเดียวกับพระเจา้ อโศกมหาราชทที รงปกครองอินเดียให้เจรญิ ไดด้ ว้ ยการสง่ เสริมพระพุทธศาสนาและสงั สอนชาว เมอื งใหต้ งั อยู่ในศีลธรรมอันจะเปนวธิ รี กั ษาเมืองใหย้ ังยนื อยไู่ ด้ ด้านถาษาและวรรณคดี ดา้ นอักษรศาสตร์ทรงพระปรีชาสามารถนิพนธห์ นังสอื ไตรภมู ิพระรว่ งทนี บั เปนงานนพิ นธ์ ทเี ก่าแกท่ สี ุดเรืองหนึงในประวตั ิศาสตร์ไทยดว้ ยทรงเชยี วชาญในพระไตรปฎกจึงทรงนิพนธ์ ถงึ เรืองราวเกียวกับพระพุทธศาสนาประเพณใี นพระพุทธศาสนา โลกมนษุ ย์ สวรรค์ และนรก นอกจากพระเจ้าลไิ ทยจะทรงนพิ นธ์วรรณคดีเลม่ แรกของไทยแล้ว ยงั ทรงดดั แปลงการเขียน หนงั สือไทยทพี ่อขนุ รามคําแหงทรงสร้างไว้ โดยกําหนดให้มสี ระข้างบนขา้ งลา่ ง ขา้ งหน้า ข้าง หลัง รวมทงั แก้ไขรปู พยญั ชนะใหอ้ ่านเขียนสะดวกขึน

10 สมเดจ็ พระรามาธบิ ดที ี 1 สมเด็จพระรามาธบิ ดีที 1 หรอื พระเจ้าอูท่ อง (พ.ศ. 1857 - พ.ศ. 1912) เปนพระมหากษัตรยิ ไ์ ทย พระองคแ์ รกในราชวงศ์อทู่ องแหง่ อาณาจักรอยธุ ยา พระปราภไิ ธย : - สมเดจ็ พระรามาธบิ ดี (หลังจากขึนครอง ราชย์) · - พระเจา้ อ่ทู อง (กษัตรยิ ์ผู้ครองเมอื งอูท่ องแคว้นสพุ รรณภูม)ิ · - สมเดจ็ พระรามาธบิ ดี ศรสี นิ ทร บรมมหาจักรพรรดิ ศรราชาธริ าช (ในโองการแช่งนาํ ) · - สมเด็จพระรามาธบิ ดี ศรีสนุ ทรบรมจักรพัตราธริ าช (ในกฎหมายลักษณะอาญาราษฎร)์ - สมเดจ็ พระรามาธิบดศี รสี รุ ินทร บรมจักรพรรดศิ รบวรมหาธรรมกิ ราชาธิราช (ในกฎหมายลักษณะอาญาหลวง) พระราชประวิติ : พระเจ้าอูท่ องรามาธิบดเี สดจ็ พระราชสมภพวนั จนั ทร์ ขึน 8 คํา เดอื น 5 ปขาล จ.ศ. 676 ไดท้ รงสถาปนาเมอื งหลวงขึนในบริเวณทีหนองโสนเมอื จ.ศ. 712 ปขาล โทศก วันศุกร์ขึน 6 คํา เดือน 5 ตรงกับวนั ศุกรท์ ี 4 มีนาคม พ.ศ. 1893 เมอื ครองราชย์ไดร้ บั เฉลิมพระปรมาภิไธยว่า สมเด็จพระรามาธบิ ดศี รสี นุ ทรบรมบพิตรพระพุทธเจา้ อยหู่ ัว ถึงประกา พ.ศ. 1912 เสดจ็ สวรรคต อยใู่ นราชสมบัติ 20 ป พระราชกรณยี กจิ การสถาปนากรุงศรอี ยธุ ยา : ทรงสถาปนากรุงศรีอยธุ ยาเปนราชธานี เมอื วันศุกร์ ขึน 6 คาํ เดอื น 5 ปขาล จลุ ศักราช 712 ตรงกับวันที 4 มนี าคม พ.ศ. 1893 ชีพ่อพราหมณถ์ วายพระนามว่า สมเด็จพระรามาธิบดี แลว้ โปรดให้ขนุ หลวงพะงัว ซงึ เปนพระเชษฐาของพระมเหสีเปน สมเด็จพระบรมราชาธริ าชเจ้า ไปครองเมอื งสุพรรณบรุ ี ส่วนพระราเมศวร รชั ทายาทใหไ้ ปครองเมอื งลพบรุ ี การสงครามกับเขมร : ในสมยั นัน พระองคท์ รงเจรญิ สัมพันธไมตรี กับแวน่ แคว้นตา่ งๆ มากมาย แมก้ ระทัง ขอม ซงึ กเ็ ปนมาดว้ ยดีจนกระทังกษัตริยข์ อมสวรรคต พระราชโอรสนาม พระบรมลาํ พงศ์ ทรงขนึ ครองราชย์ ซงึ แปรพักตร์ไมเ่ ปนไมตรีดังแต่กอ่ น จึงใหส้ มเด็จพระราเมศวรยกทพั ไปตีกมั พูชา และใหส้ มเด็จพระบรมราชาธิราชที1 (ขนุ หลวงพะงวั ) ทรงยกทัพไปช่วย จงึ สามารถตเี มืองนครธมแตกได้ พระบรมลําพงศ์สวรรคตในศึกครังนี สมเด็จพระบรมราชาธริ าชที 1 จึงแตง่ ตงั ปาสตั พระราชโอรสของพระบรมลําพงศ์เปนกษัตรยิ ์ขอม ตรากฎหมาย : สมเด็จพระรามาธิบดีที 1 ทรงประกาศใช้กฎหมายถึง 10 ฉบบั ในรัชสมยั ของพระองค์ ไดแ้ ก่ พระราชบัญญตั ลิ ักษณะพยาน พระราชบญั ญตั ลิ ักษณะอาญาหลวง ·พระราชบญั ญัติลกั ษณะรบั ฟอง พระราชบัญญตั ิลักษณะลักพา พระราชบัญญตั ิลักษณะอาญา ราษฎร์พระราชบญั ญตั ลิ ักษณโ์ จร พระราชบญั ญตั ิเบด็ เสรจ็ วา่ ดว้ ยทดี ิน พระราชบญั ญัติ ลักษณะผวั เมียพระราชบญั ญตั ิลกั ษณะโจรว่าดว้ ยโจร

11 พระบรมไตรโลกนาถ พระนามเตม็ : สมเดจ็ พระราเมศวรบรมไตรโลกนาถบพิตร พระนามเดิม : สมเด็จพระราเมศวร หมายถึง \"พระพุทธเจ้า\" หรือ \"พระอศิ วร\" ดํารงตาํ แหนง่ : พระมหากษัตริยไ์ ทยรัชกาลที 8 แหง่ อาณาจกั รอยธุ ยา สมัยราชวงศ์สพุ รรณภูมิ พระราชสมภพ : ทอี ยุธยาเมือป พ.ศ. 1974 แตเ่ ตบิ โตและมชี ีวติ ในวัยเยาว์ทพี ิษณโุ ลก สวรรคต : เมือป พ.ศ. 2031 เมือพระชนมายุ 57 พรรษา ครองราชย์ : 40 ป ยาวนานทสี ุดของอาณาจกั รอยุธยา พระราชประวัติ : เปนพระราชโอรสของสมเด็จพระบรมราชาธิบดที ี 2 (เจา้ สามพระยา) กับพระราชธดิ าของพระมหาธรรมราชาที 2 แหง่ สุโขทยั จงึ มเี ชือสายราชวงศ์สุพรรณบุรีและ ราชวงศ์พระรว่ ง ในช่วงแรกของการครองราชยเ์ ปนพระมหากษัตริยร์ ชั กาลท8ี แห่งกรงุ ศรอี ยุธยา กเ็ สดจ็ มาประทบั ทอี ยุธยาอีกครงึ หนึงเสด็จมาประทบั ทีพิษณุโลก เชอื ว่าคงเปนไปเพือการควบคมุ ดแู ลหวั เมืองทางดา้ นเหนือ และคานอาํ นาจของอาณาจักร ทางเหนอื คอื อาณาจักรลา้ นนา ซงึ กําลังมีความเข้มแข็งและตอ้ งการแผ่อํานาจลงมาทางใต้ ในยุคของพระเจ้าตโิ ลกราช สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถ พระราชกรณียกจิ ด้านการปกครอง สมเดจ็ พระบรมไตรโลกนาถมพี ระประสงคท์ ีจะดงึ อํานาจเขา้ สูศ่ ูนยก์ ลาง หรอื ราชธานี จึงลดบทบาทของเจา้ นายลงและเพิมอํานาจให้ขนุ นาง เพือปองกนั การแย่งชิงอาํ นาจจากเชอื พระวงศ์ ตราพระราชกําหนดศักดินา ทรงตราพระราชกําหนดศักดนิ าขนึ เปนกฎเกณฑข์ องสังคม ทาํ ใหม้ ีการแบ่งประชากรออกเปนหลายชนชัน เช่นเดยี วกบั หนา้ ทแี ละสทิ ธิของแต่ละบุคคล ศักดินาเปนความพยายามจดั ระเบียบการปกครองให้มคี วามรัดกุมยิงขึน อนั เปนหลกั ทเี รยี กว่า การรวมเข้าส่ศู ูนย์กลาง กฎมณเฑยี รบาล - ในป พ.ศ. 2001 สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถทรงตังกฎมณเฑียรบาล ขึนเปนกฎหมายสําหรบั การปกครอง แบง่ ออกเปนสามแผน คือ 1. พระตําราว่าดว้ ยแบบแผนพระราชพิธีตา่ ง ๆ 2. พระธรรมนูญวา่ ดว้ ยตาํ แหนง่ หนา้ ทีราชการตา่ ง ๆ 3. พระราชกําหนดเปนขอ้ บังคบั สําหรบั พระราชสาํ นัก

12 สมเด็จพระศรสี รุ ิโยทัย พระราชประวตั ิ สมเด็จพระสรุ โิ ยทยั สบื เชอื สายมาจาก ราชวงศ์พระรว่ งดาํ รง ตาํ แหน่งพระอัครมเหสี ในสมเด็จพระมหาจกั รพรรดิ ในขณะทีสมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิ ขนึ ครองราชสมบัติกรงุ ศรอี ยธุ ยาต่อจากขนุ วรวงศาธริ าชได้เพียง 7 เดอื น เมอื พ.ศ. 2091 พระเจ้าตะเบง็ ชะเวตี และมหาอปุ ราชาบเุ รงนองยกกองทัพพมา่ เข้ามาลอ้ ม กรุงศรีอยธุ ยาครงั แรก โดยผ่านมาทางด้านดา่ นพระเจดีย์สามองค์ จังหวัดกาญจนบรุ แี ละ ตังค่ายล้อมพระนคร การศึกครงั นนั เปนทีเลืองลือถึงวรี กรรมของสมเดจ็ พระศรสี รุ ิโยทยั ซึงไสชา้ งพระทีนังเขา้ ขวางพระเจา้ แปรด้วยเกรงว่าสมเดจ็ พระมหาจักรพรรดิพระราชสวามี จะเปนอนั ตรายจนถูกพระแสงของ้าวฟนพระองั สาขาดสะพายแล่งสินพระชนม์อย่บู นคอชา้ ง เพือปกปองพระราชสวามไี ว้ เมือวนั อาทติ ย์ ขึน 6 คาํ เดือน 4 ปจุลศักราช 910 ตรงกับวันเดอื นปทางสุริยคติ คือ วนั ที 3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2092 เมอื สงครามยุตลิ ง สมเดจ็ พระมหาจักรพรรดิไดท้ รงปลงพระศพของพระนางและสถาปนาสถานทปี ลงพระศพ ขึนเปนวัดขนานนามวา่ วดั สบสวรรค์' หรอื วดั สวนหลวงสบสวรรค์ พระวรี กรรม -เมือวนั ที 3 กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. 2092 สมเดจ็ พระมหาจกั รพรรดิทรงตัดสนิ พระทัยยกทพั ออกนอกพระนครเพือเปนการบํารุงขวญั ทหารและทอดพระเนตรจํานวนขา้ ศึก สมเดจ็ พระสุรโิ ยทยั พรอ้ มกบั พระราชโอรสพระราชธดิ ารวม 4 พระองค์ไดเ้ สด็จตดิ ตามไปด้วย โดยพระองค์ทรงแต่งกายอยา่ งมหาอปุ ราช ครนั ยกกองทพั ออกไปบริเวณทุง่ ภูเขาทอง กองทัพอยธุ ยาปะทะกบั กองทพั พระเจ้าแปรซงึ เปนทพั หน้าของพมา่ ชา้ งทรงของสมเด็จพระมหาจกั รพรรดิเกดิ เสยี ทหี ันหลังหนีจากขา้ ศึก พระเจ้าแปรก็ทรงขับช้างไล่ตามมาอย่างกระชนั ชิด สมเด็จพระสุริโยทยั ทอดพระเนตรเห็น พระราชสวามีกําลงั อยใู่ นอนั ตรายจึงรีบขับช้างเข้าขวางพระเจา้ แปรทาํ ให้ทรง ไม่สามารถตดิ ตามตอ่ ไปได้ พระเจ้าแปรจงึ ทาํ ยทุ ธหัตถกี บั สมเด็จพระสรุ ิโยทยั เนอื งจากสมเดจ็ พระสรุ โิ ยทัยอยใู่ นลักษณะเสียเปรียบ ชา้ งพระเจา้ แปรได้เสยช้างสมเด็จพระสรุ โิ ยทัย จนเทา้ หน้าทังสองลอยพ้นพืนดนิ แล้วพระเจา้ แปรจงึ ฟนสมเดจ็ พระสรุ โิ ยทยั จากพระพาหาขาดถึงกลางพระองค์ พระองคเ์ สดจ็ สวรรคตเชน่ เดียวกับพระราชธดิ า คอื พระบรมดิลกบนชา้ งทรงเชือกเดยี วกัน

13 สมเด็จพระนเรศวรมหาราช พระนามเดมิ : พระนเรศ หรอื \"พระองคด์ ํา\" สวรรคต : 25 เมษายน พ.ศ. 2148 พระราชสมภพ : ณ เมอื งพิษณุโลก เมอื ปเถาะ พุทธศักราช 2098 พระองค์เปนพระราชโอรสในสมเด็จพระมหาธรรมราชา และพระวสิ ทุ ธิกษัตรี ราชธดิ าในสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ และสมเด็จพระศรีสรุ ิโยทัย ดงั นัน พระองค์จึงมพี ระชาติ ทงั ราชวงศ์พระรว่ งแห่งกรุงสโุ ขทัยทาง พระราชบดิ า และราชวงศ์อยุธยาทางพระราชมารดา พระองคท์ รงมีพระพีนาง พระนามว่า พระสุวรรณเทวหี รือพระสุพรรณกลั ยา และพระนอ้ งยาเธอ พระนามว่า สมเด็จพระเอกาทศรถ พระราชกรณยี กิจ : พุทธศักราช 2107 : สมเด็จพระเจ้าตะเบงชะเวตี พมา่ ยกมาตกี รุงศรอี ยุธยา ทรงถูกนาํ ไปเปนตัวประกัน ณ กรงุ หงสาวดี ประทับ 6 ป พุทธศักราช 2114 : เสด็จขนึ ครองเมอื งพิษณโุ ลกมอี ํานาจบัญชาการหัวเมอื งฝายเหนอื ทังปวง พุทธศักราช 2122 : ทรงเปนแม่ทัพตอ่ สกู้ บั พระทศราชาซงึ คมุ กองทพั เขมรเขา้ มาตโี คราชและ หวั เมืองชนั ในและทรงไดร้ ับชัยชนะทังทีทรงมีกาํ ลงั ทหารนอ้ ยกว่า พุทธศักราช 2126 :ได้เปนแมท่ พั ยกไปช่วยเมอื งหงสาวดีไปตีเมืองลุม เมอื งคัง ในรัฐไทยใหญ่ ตามคําสงั ของพมา่ พุทธศักราช 2136 : สงครามเมืองเขมร ไทย เขมร ไทยตไี ด้เมอื งเขมร พุทธศักราช 2137 : สงครามไทยกับพมา่ ไทยตีได้หวั เมืองมอญ พุทธศักราช 2138 : สงครามไทยกับพม่า ยกทัพไปตเี มืองหงสาวดคี รังที 1 ไมส่ ําเรจ็ พุทธศักราช 2142 : สงครามไทยกบั พม่ายกทพั ไปตเี มอื งหงสาวดีได้สําเร็จ พุทธศักราช 2146 : สงครามเมืองเขมร ไดเ้ มือง พุทธศักราช 2147 : สงครามครงั สุดทา้ ยของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ยกทพั ไปตีกรงุ องั วะ แต่ทรงประชวร และเสด็จสวรรคตเสียก่อน

14 สมเดจ็ พระนารายณม์ หาราช พระราชประวัติ เปนพระราชโอรสของสมเดจ็ พระเจา้ ปราสาททอง กบั พระอัครมเหสี ประสตู ิเมอื พ.ศ. 2175 ขึนครองราชยเ์ ปนพระมหากษัตรยิ ล์ าํ ดับที 4 ของพระราชวงศ์ปราสาททอง ใน พ.ศ. 2199 ขณะพระชนมายุได้ 25 พรรษา ทรงพระนามว่าสมเดจ็ พระรามาธบิ ดที ี 3 หรือสมเดจ็ พระรามาธิบดีที 3 หรอื สมเดจ็ พระรามาธิบดีศรีสรรเพชญ์ แต่คนทัวไปนิยมเรยี ก สมเด็จพระนารายณ์ พระราชสมภพ : 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2175 สวรรคต : 11 กรกฎาคม พ.ศ.2231 พระราชกรณียกิจ : – การลดส่วยและงดเกบ็ ภาษีอากรจากราษฎรเปนเวลา 3 ปเศษ – การประกาศใชก้ ฎหมายพระราชกําหนดและกฎหมายเพิมเตมิ ลักษณะรับฟอง – การส่งเสริมงานดา้ นวรรณกรรม หนงั สือทแี ต่งในสมัยนี เชน่ สมทุ รโฆษคําฉันท์ โคลงทศรถสอนพระราม โคลงพาล-ี สอนนอ้ ง โคลงราชสวัสดิ เพลงพยากรณ์กรุงเก่า เพลงยาวบางบท รวมถึงวรรณกรรมชนิ สําคญั คือ โคลงเฉลิมพระเกยี รตสิ มเด็จพระนารายณน์ บั เปนยุคทองแหง่ วรรณกรรมของไทยยุคหนึง – การทําศึกสงครามกับเชยี งใหมแ่ ละพม่าพ.ศ.๒๒๐๓และได้อัญเชญิ พระพุทธสิหงิ ค์ ลงมาอยุธยาด้วย – ด้านความสมั พันธก์ บั ต่างประเทศนัน เจรญิ รุ่งเรืองมาทงั ประเทศตะวนั ออก เช่น จนี อนิ เดยี และประเทศตะวนั ตกทสี าํ คญั ได้แก่ โปรตุเกส ฮอลนั ดา องั กฤษ และฝรังเศส ทงั ดา้ นการเชอื มสมั พันธไมตรแี ละการปองกนั การคุกคามจากชาติต่างๆ เหลา่ นีจากพระราชกรณยี กิจต่างๆ ดงั กล่าว จึงทรงได้รบั การยกย่องวา่ ทรงเปน มหาราช

15 สมเด็จพระเจา้ ตากสนิ มหาราช พระนามเต็ม : พระศรสี รรเพชร สมเดจ็ บรมธรรมกิ ราชาธริ าชรามาธบิ ดี บรมจกั รพรรดศิ ร บวรราชาบดนิ ทร์ หรหิ รนิ ทรธ์ าดาธบิ ดี ศรสี วุ บิ ลู ย์ คณุ รจุ ติ ร ฤทธริ าเมศวร บรมธรรมกิ ราชเดโชชยั พรหมเทพาดเิ ทพ ตรภี วู นาธเิ บศร์ โลกเชษฏวสิ ทุ ธิ มกฏุ ประเทศคตา มหาพุทธงั กรู บรมนาถบพติ ร พระพุทธเจา้ อยหู่ วั ณ กรงุ เทพมหานคร บวรทวาราวดี ศรอี ยธุ ยา มหาดลิ กนพรฐั ราชธานบี รุ รี มยอ์ ดุ มพระราชนเิ วศมหาสถาน วนั พระราชสมภพ : 17 เมษายน พ.ศ. 2277 ราชาภิเษก : 28 ธนั วาคม พ.ศ. 2311 ครองราชย์ : 6 พฤศจิกายน พ.ศ. 2310 – 6 เมษายน พ.ศ. 2325 วันสวรรคต : 6 เมษายน พ.ศ.2325 พระราชกรณียกจิ -กเู้ อกราช เมอื ป พ.ศ. 2309 พมา่ ยกทพั มาตีกรุงศรีอยุธยา ในสมยั พระเจา้ เอกทัศ และไดเ้ สยี กรงุ แก่พมา่ เปนครังที 2 ใน พ.ศ. 2310 เหตกุ ารณ์ในกรงุ ศรอี ยธุ ยาขณะนนั เกิดความระสําระสาย ทหารพมา่ ได้ล้อมกรุงศรอี ยุธยาไว้ พระยาตากเหน็ ว่าคงสูพ้ มา่ ไม่ไดแ้ ล้ว จงึ นาํ ทหารจํานวนหนงึ ตีฝาวงลอ้ มพม่าออกมา และได้รวบรวมกาํ ลงั อยู่ทีเมืองจนั ทบรุ ี แล้วยกทพั กลับไปตพี มา่ ทีกรุงศรีอยธุ ยา ทัพของพระยาตากสามารถตีพมา่ จนแตกพ่ายไป พระยาตากสามารถรวบรวมผคู้ นกอบกู้ กรงุ ศรอี ยุธยากลับคนื มาจากพมา่ ได้ภายในเวลา 7 เดอื น -สรา้ งและสถาปนากรุงธนบรุ ีเปนเมอื งหลวง หลังจากได้กอบกู้กรุงศรอี ยุธยากลบั คืนจาก พม่าไดแ้ ลว้ พระองค์ทรงเหน็ ว่าทางกรงุ ศรีอยธุ ยาถูกพม่าเผาผลาญเสยี หายมากและยากทีจะ ฟนฟูให้เจรญิ เหมอื นเดิมได้ พระองคจ์ งึ ยา้ ยเมืองหลวงมาอยทู่ กี รงุ ธนบรุ ี แลว้ ทรงปราบดาภิเษกขนึ เปนพระมหากษัตริย์ ทรงพระนามวา่ พระบรมราชาธริ าชที 4 ครองกรงุ ธนบรุ อี ยู่ 15 ป นับว่าเปนกษัตริย์พระองค์เดียวทีปกครองกรงุ ธนบรุ ี -ขยายอาณาเขตโดยตเี วียงจันทน์ไดแ้ ละอญั เชิญพระแก้วมรกตมาประดิษฐานไวท้ ีเมอื งหลวง ทรงทาํ นุบํารงุ ศาสนาและทรงสง่ เสริมใหค้ นแตง่ หนังสือตา่ ง ๆ ขึน เพราะหนงั สอื ตําราอนั มคี า่ ถกู พมา่ เผาไปเกอื บหมด ทรงเอาใจใส่ดูแลทกุ ขส์ ขุ ของราษฎรเปนอย่างดีแม้ว่าจะตอ้ งทาํ สงครามกบั พมา่ ตลอดเวลากต็ าม

16 พระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช พระนามเต็ม : พระบาทสมเด็จพระบรมราชาธิราชรามาธิบดี ศรีสินทรบรมมหาจักรพรรดิราชาธิบดินทร์ ธรณินทราธิราช รัตนากาศภาสกรวงศ์ องค์ปรมาธิเบศร ตรีภูวเนตรวรนารถนายก ดิลกรัตนราชชาติอาชาวศรัยสมุทัยดโรมนต์ สกลจักรวาฬาธิเบนทร์ สุริเยนทราธิบดินทร์ หริหรินทรปรมาธิเบศร โลกเชฎวิสุทธิ รัตนมงกุฎประกาศ คตามหาพุ ทธางกูรบรมบพิตร พระพุ ทธเจ้าอยู่หัว วันพระราชสมภพ : 20 มีนาคม พ.ศ.2280 ครองราชย์ : 6 เมษายน พ.ศ.2325 - 7 กนั ยายน พ.ศ.2352 วันสวรรคต : 7 กันยายน พ.ศ.2352 พระราชกรณียกิจ โปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มใหต้ งั กรงุ รตั นโกสนิ ทรเ์ ปนราชธานใี หม่ ทางตะวนั ออกของ แมน่ ําเจา้ พระยาแทนกรงุ ธนบรุ ี ดว้ ยเหตผุ ลทางดา้ นยทุ ธศาสตร์ เนอื งจากกรงุ ธนบรุ ตี งั อยบู่ น สองฝงแมน่ าํ ทาํ ใหก้ ารลาํ เลยี งอาวธุ ยทุ ธภณั ฑ์ และการรกั ษาพระนครเปนไปไดย้ าก อกี ทงั พระราชวงั เดมิ มพี ืนทจี าํ กดั ไมส่ ามารถขยายได้ เนอื งจากตดิ วดั อรณุ ราชวรารามราชวรมหาวหิ าร และวดั โม ีโลกยาราม สว่ นทางฝงกรงุ รตั นโกสนิ ทรน์ นั มคี วามเหมาะสมกวา่ ตรงทมี พี ืนแผน่ ดนิ เปนลกั ษณะหวั แหลม มแี มน่ ําเปนคเู มอื งธรรมชาติ มชี ยั ภมู เิ หมาะสม และสามารถรบั ศึกไดเ้ ปน อยา่ งดี การสรา้ งราชธานใี หมน่ นั ใชเ้ วลาทงั สนิ 3 ป โดยพระบาทสมเดจ็ พระพุทธยอดฟาจฬุ าโลกมหาราช ทรงประกอบพิธยี กเสาหลกั เมอื ง เมอื วนั อาทติ ย์ ขนึ 10 คํา เดอื น 6 ปขาล จ.ศ. 1144 ตรงกบั วนั ที 21 เมษายน พ.ศ. 2325 และโปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มใหส้ รา้ งพระบรมมหาราชวงั สบื ทอดราชประเพณแี ละสรา้ งพระอารามหลวงในเขตพระบรมมหาราชวงั ตามแบบกรงุ ศรอี ยธุ ยา ซงึ การสรา้ งเมอื งและพระบรมมหาราชวงั เปนการสบื ทอดประเพณี วฒั นธรรม และศิลปกรรม ดงั เดมิ ของชาติ ซงึ ปฏบิ ตั กิ นั มาตงั แตส่ มยั กรงุ ศรอี ยธุ ยา และไดพ้ ระราชทานนามแกร่ าชธานใี หม่ นวี า่ \"กรงุ เทพมหานคร บวรรตั นโกสนิ ทร์ มหนิ ทรายทุ ธยา มหาดลิ กภพ นพรตั นราชธานบี รุ รี มย์ อดุ มราชนเิ วศนม์ หาสถาน อมรพิมานอวตารสถติ สกั กะทตั ตยิ ะวษิ ณกุ รรมประสทิ ธ\"ิ นอกจากนยี งั โปรดเกลา้ โปรดกระหมอ่ มใหส้ รา้ งสงิ ตา่ ง ๆ อนั สาํ คญั ตอ่ การสถาปนาราชธานไี ดแ้ ก่ ปอมปราการ, คลอง ถนนและสะพานตา่ ง ๆ มากมาย

17 พระบาทสมเด็จพระพุ ทธเลิศหล้านภาลยั พระนามเต็ม : พระบาทสมเด็จพระบรมราชาธิราชรามาธบิ ดี ศรีสนิ ทรบรมมหาจักรพรรดิราชาธบิ ดนิ ทร์ ธรณินทราธริ าช รตั นากาศภาสกรวงศ์ องคป์ รมาธเิ บศ ตรภี ูวเนตรวรนายก ดิลกรตั นราชชาติอาชาวศรัย สมทุ ยั ดโรมนต์ สากลจกั รวาฬาธิเบนทร สุริเยนทราธบิ ดินทร์ หรหิ รนิ ทราธาดาธิบดี ศรีวิบลู ยคุณอกนิษฐ ฤทธิราเมศวรมหนั ตอกนษิ ฐ ฤทธิราเมศวรมหนั ต บรมธรรมกิ ราชาธริ าชเดโชชยั พรหมเทพาดเิ ทพนฤบดินทร์ ภมู ทิ รปรมาธเิ บศโลกเชษฐวิสทุ ธิ รตั นมกุฎประกาศ คตามหาพุทธางกูรบรมบพิตร พระพุทธเจ้าอยหู่ ัว ใช้อักษรย่อว่า “อปร” วนั พระราชสมภพ : 24 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2310 วนั สวรรคต : 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 พระปรชี าสามารถ : ด้านกวีนพิ นธ์ ไดร้ ับการยกยอ่ งว่า เปนยุคทองของวรรณคดีสมัยหนงึ ด้านกาพย์กลอนเจริญสงู สุด พระองคม์ ีพระราชนพิ นธ์ทเี ปนบทกลอนมากมาย ทรงเปนยอดกวดี ้านการแต่งบทละครทังละครในและละครนอกมีหลายเรอื งทมี อี ยูเ่ ดมิ และ ทรงนาํ มาแต่งใหม่เพือใหใ้ ชใ้ นการแสดงได้ เช่น รามเกยี รติ อุณรุท และอเิ หนา โดยเรืองอเิ หนานี เรืองเดิมมคี วามยาวมากไดท้ รงพระราชนิพนธใ์ หมต่ งั แตต่ น้ จนจบ เปนเรอื งยาวทีสุดของพระองค์ วรรณคดสี โมสรในรชั กาลที 6 ไดย้ กยอ่ งใหเ้ ปนยอดบทละครราํ ทแี ต่งดี ยอดเยียมทังเนอื ความทํานองกลอนและกระบวนการเลน่ ทงั ร้องและรํา นอกจากนยี งั มีละครนอกอืน ๆ เชน่ ไกรทอง สังขท์ อง ไชยเชษฐ์ หลวิชยั คาวี มณพี ิชยั สังข์ศิลปชัย ได้ทรงเลือกเอาของเก่ามาทรงพระราชนพิ นธข์ ึนใหมบ่ างตอน และยงั ทรงพระราชนิพนธบ์ ทพากยโ์ ขนอกี หลายชดุ เชน่ ชุดนางลอย ชดุ นาคบาศ และชุดพรหมาสตร์ ซึงล้วนมีความไพเราะซาบซึงเปนอมตะใช้แสดงมาจนทกุ วนั นี ดา้ นประตมิ ากรรม พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลยั ยังไดท้ รงพระราชอตุ สาหะปนหุน่ พระพักตร์ของพระพุทธธรรมมิศรราชโลกธาตดุ ิลก พระประธานในพระอโุ บสถวดั อรณุ ราชวราราม ราชวรมหาวิหาร อนั เปนพระพุทธรปู ทีสําคญั ยงิ องค์หนงึ ของไทยดว้ ยพระองคเ์ องซงึ ลักษณะและ ทรวดทรงของพระพุทธรปู องค์นเี ปนแบบอยา่ งทปี ระดิษฐค์ ดิ คน้ ขนึ ใหมใ่ นรัชกาลที2 นีเอง ส่วนด้านการช่างฝมือและการแกะสลกั ลวดลายในรัชกาลของพระองคไ์ ดม้ ีความเจริญกา้ วหนา้ ไป อย่างมากและพระองค์เองกท็ รงเปนช่างทงั การปนและการแกะสลกั ทีเชยี วชาญยิงพระองคห์ นึง อยา่ งยากทีจะหาผู้ใดทัดเทียมไดน้ อกจากฝพระหัตถ์ในการปนพระพักตรพ์ ระพุทธธรรมศิ รราชโลก ธาตุดลิ กแลว้ ยังทรงแกะสลกั บานประตพู ระวิหารพระศรีศากยมนุ ี วัดสทุ ัศนเทพวรารามราชวร มหาวิหาร คู่หน้าด้วยพระองคเ์ องร่วมกับกรมหมนื จิตรภกั ดีและทรงแกะหน้าหนุ่ หน้าพระใหญ่และ พระน้อยทีทาํ จากไมร้ ักคหู่ นงึ ทเี รียกวา่ พระยารักใหญแ่ ละพระยารักน้อยไวด้ ้วย

18 พระบาทสมเด็จพระนงั เกล้าเจ้าอยูห่ ัว พระนามเดมิ : พระบาทสมเดจ็ พระปรมาธิวรเสรฐ มหาเจษฎาบดนิ ทร์ สยามนิ ทรวิโรดม บรมธรรมิกมหาราชาธริ าช บรมนารถบพิตร พระนังเกล้าเจา้ อยูห่ ัว ใชอ้ ักษรยอ่ วา่ “จปร” ย่อมาจาก “มหาเจษฎาบดินทร ปรมราชาธิราช” วนั พระราชสมภพ : วันที 2 เมษายน พ.ศ. 2394 รวมพระชนมพรรษา 64 พรรษา วนั สวรรคต : วันที 2 เมษายน พ.ศ. 2394 พระราชกรณยี กจิ ด้านความมนั คง พระองคไ์ ด้ทรงปองกันราชอาณาจักรด้วยการสง่ กองทัพไปสกัดทัพของ เจ้าอนุวงศ์แหง่ เวียงจนั ทน์ ไม่ใหย้ กทพั เข้ามาถงึ ชานพระนครและขัดขวางไม่ใหเ้ วยี งจนั ทนเ์ ขา้ ครอบครองหัวเมอื งอีสานของสยามนอกจากนี พระองค์ทรงประสบความสําเรจ็ ในการทาํ ใหส้ ยาม กับญวนยตุ ิการสรู้ บระหวา่ งกนั เกยี วกับเรืองเขมรโดยทีสยามไมไ่ ด้เสยี เปรียบญวนแต่อย่างใด ด้านการคมนาคม ในรัชสมัยของพระองคใ์ ช้ทางนาํ เปนสาํ คญั ทังในการสงครามและการค้าขาย คลองจงึ มคี วามสําคัญมากในการยน่ ระยะทางจากเมืองหนงึ ไปอกี เมอื งหนงึ จึงโปรดฯใหม้ กี ารขดุ คลองขึน เช่น คลองบางขนุ เทยี น คลองบางขนาก และ คลองหมาหอน ด้านการทาํ นบุ ํารุงพระพุทธศาสนา ได้ทรงสรา้ งพระพุทธรูปมากมายเชน่ พระประธานในอุโบสถ วดั สุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวหิ าร วดั เฉลิมพระเกยี รติ วัดปรินายก และวดั นางนอง ทรงสรา้ งวดั ใหม่ขึน 3 วดั คอื วดั บวรนเิ วศราชวรวิหาร วัดเทพธิดารามวรวิหารและวดั ราชนดั ดา รามวรวหิ าร ทรงบูรณปฏสิ งั ขรณ์ วัดเก่าอกี 35 วดั เชน่ วดั พระศรรี ตั นศาสดาราม ซึงสร้างมาแตร่ ัชกาลที 1 วดั อรณุ ราชวรารามราชวรมหาวหิ าร วัดราชโอรสารามราชวรวิหาร เปนต้น ด้านการศึกษา ทรงทํานุบํารงุ และสนบั สนนุ การศึกษา โปรดเกล้าฯ ให้พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงวงศาธริ าชสนิท แต่งตาํ ราเรียนภาษาไทยขึนเล่มหนงึ คือ หนงั สอื จินดามณี โปรดเกล้าฯ ให้ผรู้ ูน้ าํ ตําราต่าง ๆ มาจารึกลงในศิลาตามศาลารอบพุทธาวาสวัดพระเชตุพนวิมลมงั คลารามราช วรมหาวิหาร ปนตงั ไวต้ ามเขามอและเขยี นไวต้ ามฝาผนังตา่ ง ๆ มที ังอกั ษรศาสตร์ แพทยศาสตร์ พุทธศาสนศึกษา โบราณคดี ฯลฯ เพือเปนการเผยแพร่วชิ าการสาขาต่าง ๆ จงึ อาจกล่าวไดว้ ่า วดั พระเชตุพนวมิ ลมังคลารามเปนมหาวิทยาลยั แหง่ แรกของกรงุ สยาม ดา้ นศิลปกรรม วรรณกรรม พระองค์โปรดเกล้าฯ ใหน้ ักปราชญ์ราชบณั ฑิตจารกึ วรรณคดที สี าํ คญั ๆ และวิชาแพทยแ์ ผนโบราณลงบนแผ่นศิลาแล้วติดไว้ตามศาลารายรอบพระอโุ บสถ รอบพระมหาเจดีย์บริเวณ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามเพือให้ประชาชนได้ศึกษาหาความรู้

19 พระบาทสมเด็จพระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว พระนามเดมิ : เจา้ ฟามงกุฎ พระนาม : พระบาทสมเดจ็ พระปรเมนทรามาธบิ ดี ศรีสนิ ทรมหามงกฎุ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หวั พระนามแบบยอ่ : พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว พระราชสมภพ : 18 ตลุ าคม พ.ศ. 2347 ณ พระราชวังกรงุ ธนบุรี หรอื พระราชวังเดิม สวรรคต : 1ตุลาคม 2411 ดํารงตําแหน่งเปน : พระมหากษัตรยิ ไ์ ทยรัชกาลที4 แหง่ ราชวงศ์จกั รี ครองราชย์ : 2 เมษายน พ.ศ. 2394 - 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 (17 ป 182 วนั ) วดั ประจํารชั กาล : วัดราชประดิษฐสถิตมหาสมี ารามราชวรวหิ าร พระบาทสมเดจ็ พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทรงคาํ นวณการเกดิ สุริยุปราคาเต็มดวงได้ล่วงหนา้ ถึง 2 ป โดยทรงเชญิ เซอร์ แฮรี ออด เจ้าเมืองสิงคโปร์ มาเปนประจกั ษ์พยาน เหตุการณน์ ี เกดิ ขึนเมือ 18 สงิ หาคม พ.ศ. 2411 บรเิ วณหวา้ กอ ประจวบคีรขี ันธ์ เปนการพิสูจน์ใหเ้ หน็ ถงึ พลงั อํานาจของวิทยาศาสตร์ใหก้ ับคนรนุ่ นันได้เหน็ โหรราชสาํ นักซงึ เวลานันไม่เชือวา่ จะ เกิดขนึ จริงการพยายามพิสจู นค์ รังนขี องพระองค์ นํามาส่จู ุดจบในพระชนมช์ พี ทรงเปนพระโรคไข้ปา ทีติดมาจากหว้ากอ หลังจากทเี สดจ็ ขนึ ครองราชย์แลว้ กท็ รงทาํ นุบํารุงบา้ นเมอื งให้เจริ รุ งุ่ เรืองในทุก ๆ ด้าน ทรงเปนพระมหากษัตริย์ผูเ้ ริมศักราชการตดิ ต่อกบั นานาอารยประเทศอยา่ งจริงจังดังจะเหน็ ได้ จากการทปี ระเทศต่าง ๆ สง่ คณะทูตเข้ามาเจริญสมั พันธไมตรีและติดตอ่ คา้ ขาย และพระองค์ ได้ทรงแต่งคณะทูต ออกไปเจริญสัมพันธไมตรตี อบแทนหลายครงั เชน่ อังกฤษ ฝรังเศส สหรฐั อเมรกิ า โปรตเุ กส เดนมารค์ ฯลฯ ทรงสนับสนุนใหม้ กี ารศึกษาศิลปะวทิ ยาการใหม่ ๆ เช่น วชิ าการต่อเรอื ใบ เรอื กลไฟ เรือรบ การฝกทหารอย่างยโุ รป การยกเลกิ ธรรมเนยี มที ล้าสมัยบางประการ เช่น ประเพณีการเข้าเฝาให้ใสเ่ สือเข้าเฝาได้ และหากประชาชนมเี รอื งเดอื น เนอื ร้อนใจก็สามารถถวายฏีกาได้โดยตรงฯลฯ พระปรชี าสามารถสว่ นพระองค์ทีสาํ คญั ประการ หนงึ คือ วิชาการด้านโหราศาสตร์ และดาราศาสตร์ ดังได้เสด็จพระราชดําเนนิ พรอ้ มพระราช อาคนั ตกุ ะทงั ปวง ไปชมสุรยิ ปุ ราคาทีหวา้ กอ ประจวบคีรีขนั ธ์ เมือ พ.ศ.2411 เสด็จสวรรคต ณ พระทีนงั ภาณุมาศจํารญู เมอื วนั ที1 ตลุ าคม พ.ศ. 2411 สิริพระชนมายุได้ 64 พรรษา รวมเวลาทปี กครองประเทศนาน 17 ปเศษ และทรงมีพระราชโอรสและพระราชธิดารวมทงั สนิ 82 พระองค์

20 พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั พระนามเตม็ : พระบาทสมเดจ็ พระปรมทิ รมหาจฬุ าลงกรณ์ บดนิ ทรเทพยมหามงกฎุ บรุ ุษรัตนราชรววิ งศ์ วรฒุ มพงษ์บรพัตร วรขตั ิยราชนิกโรดม จาตุรันตบรมมหาจกั รพรรดริ าชสงั กาศ อุภโตสชุ าตสงั สทุ ธเคราะหณีจักรบี รมนาถ อดิศวรราชรามวรังกูร สภุ าธกิ ารรงั สฤษฏ์ ธัญลักษณวจิ ิตโสภาคยสรรพางค์ มหาชโนตมางคประณตบาทบงกชยุคล ประสทิ ธิสรรพศุภ ผลอุดมบรมสขุ มุ มาลย์ ทพิ ยเทพาวตารไพศาลเกียรติคณุ อดลุ ยวเิ ศษ สรพรรพเทเวศรานุรักษ์ วสิ ิษฐศักดิสมญาพินิตประชานาถเปรมกระมลขตั ิยราชประยรู มลู มขุ ราชดิลก มหาปริวารนายกอนันตม์ หนั ตวรฤทธิเดช สรรวเิ ศษสิรินทร อเนกชนนิกรสโมสรสมมติ ประสิทธวิ รยศ มโหดมบรมราชสมบตั ิ นพปฎลเศวตฉัตราดิฉตั ร สิรริ ัตโนปลกั ษณมหาบรมราชาภิเษกกาภิสิต สรรพทศทศิ วิชติ ไชยสกลมไหสวริยมหาสวามินทร์ มเหศวรมหนิ ทรามหารามาธริ าชวโรดม บรมนาถชาติ อาชาวศรัย พุทธาธไิ ตยรตั นสรณารกั ษ์ อดุลยศักดอิ รรคนเรศราธิบดี เมตตากรณุ าสตี ลหฤทยั อโนปมยั บญุ การสกลไพศาล มหารษั ฎาธบิ ดนิ ทร์ ปรมินทรธรรมิกหาราชาธริ าช บรมนาถบพิตรพระจุลจอมเกลา้ เจ้าอยู่หัว พระราชสมภพ : 20 กันยายน พ.ศ. 2396 สวรรคต : 23 ตลุ าคม พ.ศ. 2453 ครองราชย์ : 1 ตุลาคม พ.ศ. 2410 ระยะครองราชย์ 42 ป พระมเหสี และ เจา้ จอม : ทังหมด 92 พระองค์ โดย 36 พระองคม์ ีพระราชโอรส-ธดิ า อีก 56 พระองค์ไมม่ ี พระราชบตุ ร : 77 พระองค์ พระราชกรณยี กิจทีสําคัญ : พระราชกรณียกิจทีสําคัญของรัชกาลที 5 ได้แก่ ทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ใหม้ เี ลิกทาส การปองกนั การเปนอาณานิคมของฝรังเศส และจักรวรรดิอังกฤษ ได้มกี ารประกาศออกมาใหม้ ีการนบั ถอื ศาสนาโดยอสิ ระในประเทศ โดยบคุ คลศาสนาคริสต์และศาสนาอสิ ลามสามารถปฏบิ ัติการในศาสนาไดอ้ ย่างอสิ ระ นอกจากนีได้มมี กี ารนาํ ระบบจากทางยโุ รปมาใช้ในประเทศไทย ไดแ้ กร่ ะบบการใชธ้ นบตั รและ เหรียญบาท ใชร้ ะบบเขตการปกครองใหม่ เชน่ มณฑลเทศาภบิ าล จังหวัดและอําเภอ และไดม้ กี ารสรา้ งรถไฟ สายแรก คอื กรุงเทพฯ ถึง เมืองนครราชสีมา ลงวันที 1 มนี าคม ร.ศ.109 ซงึ ตรงกับ พุทธศักราช 2433 นอกจากนียงั มงี านพระราชนิพนธท์ สี ําคัญอีกดว้ ย

21 รายการอ้างอิง อ้างองิ ออนไลน์ พระบาทสมเด็จพระวชริ เกลา้ เจา้ อยหู่ วั - สหกรณอ์ อมทรัพยก์ รมปาไมจ้ าํ กดั https://www.025798899.com/ - ๒๘ กรกฎาคม วนั คลา้ ยวนั พระบรมราชสมภพพระบาทสมเดจ็ พระวชิรเกล้าเจ้าอยหู่ วั https://king.kapook.com/ - พระบาทสมเดจ็ พระวชริ เกลา้ เจา้ อยู่หัว https://th.wikipedia.org/wiki สมเด็จพระนางเจา้ สิรกิ ิตพิ ระบรมราชนิ ีนาถพระบรมราชชนนพี ันปหลวง - พระแมแ่ ห่งสยาม https://library2.parliament.go.th/ - พระราชประวัตแิ ละพระราชกรณียกจิ สมเดจ็ พระนางเจ้าสิริกิติ พระบรมราชนิ ีนาถ พระบรมราชชนนพี ันปหลวง จากสถาบันเทคโนโลยีจิตลดา https://www.cdti.ac.th/ - สมเดจ็ พระนางเจา้ สริ ิกติ พิ ระบรมราชนิ ีนาถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง https://th.wikipedia.org/ พระบรมไตรโลกนาถ - https://sites.google.com/site/bukhkhlsakhayniprawatisastr /phxkhun-ramkhahaeng-mharach พระสุรโิ ยทัย - https://sites.google.com/site/chotirosmeesang/prawati-phra-su-ri-yo-thay สมเด็จพระจอมเกลา้ เจ้าอยู่หัว - https://dop.rta.mi.th/honour/index.php/2018-05-05-03-28-40/4 - https://lifestyle.campus-star.com/knowledge/43034.html - https://th.wikipedia.org/wiki/ - https://sites.google.com/site/prawti00011/phra-rach-krniykic-r-4 พระจลุ จอมเกลา้ เจา้ อยู่หัว - http://buengkan.go.th/index.php/organize-chart/organize-chart-4/ - https://lifestyle.campus-star.com/knowledge/43034.html - https://th.wikipedia.org/wiki/

22 พระมหาธรรมราชาที1 - ฐานข้อมูลจารกึ ในประเทศไทย (2549). จารกึ วดั ปามะมว่ ง (ภาษาเขมร) ดา้ นที 1. กรงุ เทพฯ: ศูนยม์ านุษยวทิ ยาสริ ินธร (องคก์ ารมหาชน) - ศานติ ภักดีคาํ . \"พระนามกษัตรยิ ส์ โุ ขทยั : ความสมั พันธก์ ับเขมรโบราณ\". ดํารงวชิ าการ. 6:1 (มกราคม-มิถุนายน 2550),หน้า 92 - นามานกุ รมพระมหากษัตริย์ไทย, หน้า 33 - พจนานุกรมศัพทว์ รรณคดไี ทย สมัยสโุ ขทัย ไตรภูมิกถา, หนา้ 3 - https://th.wikipedia.org/wiki/ สมเด็จพระรามาธบิ ดีที 1 - https://th.wikipedia.org/wiki/ - นามานกุ รมพระมหากษัตรยิ ์ไทย, หนา้ 49 - พระราชพงศาวดารกรุงศรอี ยุธยา ฉบบั พันจันทนมุ าศ (เจิม), หน้า 38 - พระราชพงศาวดารกรงุ ศรีอยธุ ยา ฉบบั พันจนั ทนมุ าศ (เจิม), หน้า 41 พระบาทสมเดจ็ พระปนเกลา้ เจา้ อยหู่ ัว - https://th.wikipedia.org/wiki/ กรมพระราชวงั บวรวไิ ชยชาญ - http://rama5.flexiplan.co.th/th/timeline/detail/4698 สมเด็จพระศรพี ัชรินทราบรมราชินนี าถ พระบรมราชชนนีพันปหลวง - https://th.wikipedia.org/wiki พระวิภาคภวู ดล - https://th.wikipedia.org/wiki พระบาทสมเด็จพระพุ ทธยอดฟาจุฬาโลกมหาราช - https://www.newtv.co.th/m/news/?id=34557 - https://0642232375.blogspot.com/2018/12/1-6.html สมเด็จพระเจา้ ตากสินมหาราช - https://www.thebangkokinsight.com/263249/ พระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หลา้ นภาลยั - https://sites.google.com/site/konozuba1123/bthna/rach-kal-thi2- phrabath-smdec-phraphuthth-leis-hla-nphalay พระบาทสมเดจ็ พระนังเกลา้ เจ้าอย่หู วั -https://hilight.kapook.com/view/100056

23 พ่อขุนศรีอนิ ทราทติ ย์ - https://th.wikipedia.org/wiki พ่อขนุ รามคาํ แหงมหาราช - https://th.wikipedia.org/wiki สมเดจ็ พระนเรศวรมหาราช - http://www.dhevil.com/kulachatr/Naresuan/Naresuan.htm สมเด็จพระนารายณม์ หาราช - https://photbo.wordpress.com/