KEYFİNİ ÇIKARIN DENEYİMLEYİN MÜMKÜN KILIN ELEKTRONİK YÖNETİN İLETİŞİM KURUN BAĞLANIN GÖNDERİN Enjeksiyon tekniği kapsamında, elektronik sektörüne yönelik çok sayıda uygulama imkanı sağlanır. Bundan on yıllar önce, fiş bağlantılarının kalıp enjeksiyonunda devrimsel nitelikte yeniliklere imza attık. Başarıyı getiren en önemli faktörler, sunduğumuz teknoloji, mesleki beceri ve kalite oldu. Müşteriye özel olarak hazırlanan üretim konseptlerimiz, sizi her zaman gü- venli tarafta tutar. Zira, ARBURG faaliyet spektrumunun tamamını kalıplama öncesi ve sonrasına yönelik adımlar dahil olmak üzere hizmetinize sunarız. www.arburg.com.tr
PAKETLEME TEKNOLOJİSİ Yüksek performanslı, kullanıcı dostu paketleme makineleri MS MAKİNA S Makina; dikey paketleme Şirket, paketleme teknolojileri konusun- makineleri, çok kefeli ve lineer da müşterileriyle birlikte yakın iletişim teraziler, volümetrik ve vidalı içinde kalarak ve müşterilerinden aldığı dolum üniteleri, dikey ve Z tipi elevatör- verileri göz önünde bulundurarak yürüt- ler, çeşitli konveyörler ve özel projeler tüğü Ar-Ge çalışmalarıyla mevcut ürün- üretiyor. Sakarya’da hizmet veren şirket, lerini yenileyerek, yüksek kaliteli makine- paketlenecek ürünlere özel makineleri lerini daha uygun fiyatla müşterilerine ile seri üretimi ve paketleme hızını mak- sunuyor. simum hızlara ulaştırıyor. 50 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
MS Makina ayrıca, geniş ürün çe- dFilm bitti uyarısı ve film yakala- dDüşük basınç sensörü ile maki- şitliliği, özel taleplere cevap vere- ma sistemi neyi otomatik durdurma sistemi bilme, müşteriye özel çözümler su- nabilme, esnek teslimat süreleri ve dAmbalaj filmi kolay değişimi için dBasınç ayarlı ambalaj tansiyon zamanında teslim gibi daha birçok havalı şaft sistemi kontrolü hizmetini uluslararası kalite stan- dartlarında veriyor. dDokunmatik ekrandan kontrol dFotoselli veya fotoselsiz ambalaj- edilebilen film çekme paleti yanaş- larda çalışabilme özelliği Yüksek eğitimli ve tecrübeli perso- ma sistemi neli ile birlikte, hem yurt içi piyasa- dAmbalaj standını sağ ve sol da hem de yurt dışı pazarlarda her dOtomatik merkezlemeli film çek- hareketini operatör panelinden zaman satış sonrası servis hizmetle- me palet sistemi yönetim riyle de müşterilerinin yanında olan şirket, teknolojik olarak gelişmiş dGüvenlikli emniyet pencereleri dYatay ve dikey çene için ayrı ayrı verimli paketleme makineleri ve ısı kontrolleri ve PID ısı kontrol sis- ambalaj hatları devreye alma çö- dDüşük gürültü seviyesi temi ile hassas ısı ayarı (Sıcak çene) zümleriyle faaliyetlerini başarılı bir şekilde sürdürüyor. dProgramlanabilir hafıza ile pratik dPaslanmaz çelik yaka – boru ve hızlı imalat değişimi grubu MS-OTP-10 Tam Otomatik Paketleme Makinesi dGeçmişe dönük alarm ve hata dMakinanın ürünle temas eden kontrolü yüzeylerinin tamamı AISI 304 kalite Genel Özellikler paslanmaz çelik dMakine OMRON marka PLC Teknik Özellikler 10 - 60 paket/dk kontrollüdür 3 kW/saat - 380 V Kapasite 7 bar - 100 lt/dk. d7” Dokunmatik renkli ekran ara- Elektrik 350 mm cılığıyla makine çalışma fonksiyon- Hava 300 mm ları ve parametreleri kontrol edilir Max.Paket Boyu 300 mm Max.Paket Eni 1700 kg (takribi) dFilm çekme sistemi OMRON Max.Bobin Çapı marka servo motor ile sağlanmak- Ağırlık tadır Opsiyonel Donanım dYatay yapıştırma çenesi OMRON marka servo motor ile çalışır ve has- Körük aparatı (Oturan paket) sas şekilde kontrol edilebilmektedir Quadro paket PE ambalajlar için özel çene sistemi dFasılalı hareket çalışma sistemi Azot gazı enjekte sistemi Euro Slot çene sistemi dServo motorlu çalışma mekaniz- Paket çıkış konveyör bandı maları ile “Motion Control” çalış- Termal transfer kodlama cihazı ma mantığı Otomatik ürün besleme için Z elevatör Makina gövdesinin tamamı AISI 304 kalite paslanmaz çelik dMakinenin hareketli aksamları ile ilgili arıza bildirim ekranı dYatay çeneye herhangi bir şey sı- kışması durumunda çene otomatik olarak açılır ve makina durur dHızlı ve kolay ambalaj filmi ekleme 51Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
GERİ DÖNÜŞÜM TEKNOLOJİSİ Mısır merkezli şirket, yılda 35 bin ton gıda sınıfı rPET üretecek MENA bölgesindeki rPET üreticisi, yeni geri dönüşüm tesisi için TOMRA’nın şişeden şişeye ayıklama çözümlerini tercih etti TOMRA ariQ for Techno and Advan- Yeni bir dönüm noktası ced Industries, Mısır’ın Giza bölgesinde TOMRA Geri BariQ, sektör için umut verici bir adım ve Dönüşüm’ün en yeni plastik ayıklama şirketin tarihinde yeni bir dönüm nok- sistemlerine sahip yeni bir PET şişeden tası olan bir gelişmeye imza attı. Mısır şişeye geri dönüşüm tesisinin inşası için Hükümeti’nden bakanları, büyükelçileri, imza töreni gerçekleştirdi. marka yetkililerini, ekipman tedarikçile- rini, yerel ve yabancı finans kuruluşlarını Mısır merkezli şirket, MENA bölgesinde davet eden şirket, Mısır’ın Giza bölge- rPET üreticisi olarak ön plana çıkıyor. sinde kurulacak yeni bir şişeden şişeye Afrika ve Avrupa’da artan rPET talebini geri dönüşüm tesisinin inşasını resmi karşılamak üzere dünyanın önde gelen olarak duyurdu. Kıymetli bir sektör bu- geri dönüşüm şirketlerinden biri ve MEA luşması olan etkinlikte yeni tesiste, yılda bölgesinin lideri olma hedefini sürdüren 35.000 metrik tondan fazla gıda sınıfı BariQ, son teknolojideki alt yapıya sahip rPET üretileceği ve 80.000 tondan faz- bir plastik geri dönüşüm tesisine yatı- alaçıCklOan2 deım. iYseyonni tuestiass,a2r0ru1f0u’dsaanğlbaunaycaanğaı rım yapıyor. Şirketin endüstri deneyimi tam kapasitede faaliyette olan ve saatte ve etkili iş ortaklarından oluşan ağının, 3 tondan fazla PET şişe işleyen 4 adet gıda sınıfı rPET üretme kapasitesiyle bir- TOMRA sensör tabanlı ayıklama sistemi- leştiğinde, MEA bölgesindeki geri dö- ne sahip geri dönüşüm tesisinin gelişti- nüşüm faaliyetlerini bir sonraki seviyeye rilmesi ile tamamlanacak. taşımak için gerekli olan temeli sağlaya- cağı belirtiliyor. Şirket, şu anda EFSA, FDA, Health Cana- da ve REACH tarafından belirlenen stan- dartlara uygun, yıllık 15.000 ton gıda sınıfı rPET üretiyor. Çok sayıda endüstri- nin rPET’e yönelik artan talebi nedeniyle 2023’te tam olarak faaliyete geçmesi planlanan yeni tesis, saatte 3.5-4 metrik ton tüketici sonrası PET atığı işleyecek. Yeni bir tesisle talepler karşılanacak Kalite talepleri daha katı hale geldikçe ve tüketici sonrası plastik atık miktarı arttıkça, geleceğe yönelik ayıklama tek- nolojisi ve güvenilir çözüm ortakları ile iş birliklerinin daha önemli hale geldiğini 52 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
söyleyen BariQ Operasyon Direktö- olarak tahmin edilen nihai ürün, için çözümler geliştirme ve mevzu- rü Ahmed Elkasaby, açıklamasın- gıda sınıfı rPET ile geri dönüştü- at oluşturma ihtiyacı daha da acil da; “TOMRA, son 10 yıldır bizler rülmüş içeriklerini artırmak isteyen hale geliyor. için bilgi birikimi yüksek ve güveni- global markalara ve dönüşümcüle- lir bir ortak oldu. Yakın iş birliğimiz, re sunulacak. Kıta, zorluklara rağmen plastik uzaktan ve yerinde servis desteği atıklarla mücadelede güçlü adım- ile yüksek performanslı makineleri TOMRA Geri Dönüşüm Orta Doğu lar atıyor. Suyollarını ve drenaj sayesinde mükemmel ayıklama so- ve Afrika Bölge Satış Müdürü Elie sistemlerini tıkayan plastik atıklar- nuçları elde ediyoruz. Bugün piya- Sandros, konuyla ilgili olarak; “Pro- la mücadele etmek için 30 ülkede sada daha fazla alternatif olmasına jeye en başından beri eşlik ediyo- plastik poşetlere tamamen veya rağmen, bize tüm polimer türlerini ruz ve bu heyecan verici projenin kısmi yasaklamalar getirildi. Bunun ve çapakları ayıklayan genel bir çö- bir parçası olduğumuz için çok dışında Güney Afrika gibi ülkeler, züm sunduğu için yine TOMRA ile mutluyuz. Ülkenin atık yönetimi- atık ve geri dönüşüm altyapısını iş birliğimizi sürdürmeyi tercih et- nin evrimini ve önceki yıllarda yap- finanse etmek ve geliştirmek için tik” diye belirtiyor. tığımız teknik ilerlemeleri görmek, Genişletilmiş Üretici Sorumlulu- iş birliğimizin plastik üreticilerini ğu (EPR) şemaları gibi muazzam Yeni tesis, PET şişe ve termoform- geri dönüştürülmüş içerik hedef- mevzuat potansiyelini onayladı. ların ön ayıklaması için 2 adet yeni lerine ulaşmada destekleyeceğine, EPR programları, marka sahipleri- nesil AUTOSORT®, malzeme ve MENA ve MEA pazarlarında plastik ne (üreticilere) piyasaya sundukları renge göre polimer ayıklama ve geri dönüşüme hâkim olacağına plastik ürünlerin yeterli ve sürdü- metal kirleticilerin güvenilir şekilde inanmamızı sağlıyor” diyor. rülebilir yönetimi için sorumluluk çıkarılmasını sağlayan ek saflaştır- yüklüyor ve bu nedenle tasarım- ma için 2 adet AUTOSORT® FLAKE Yanlış yönetilen atık ve mevzuat dan ürünün yaşam döngüsünün ünitesiyle donatılacak. En son tek- baskısı sonuna kadar plastik atıkların uy- nolojilerin tek bir makinede bir- gun şekilde yönetilmesine yardımcı leştirilmesi sayesinde AUTOSORT, Küresel ölçekte yaygın bir sorun oluyor. Kenya, Gana ve Nijerya’da çok adımlı bir ayıklama işleminde olan doğada biriken atık problemi- hâlihazırda bir EPR sistemi mevcut- PET şişeleri malzeme ve renge göre ne, Afrika’daki ülkelerde de çözüm ken, Güney Afrika bunu yalnızca doğru şekilde ayıklamak için diğer bulunmaya çalışılıyor. Bazı bölge- 2021’de plastik ambalaj ithalatçı- donanımlarının yanı sıra FLYING lerdeki yatırım eksikliği ve yetersiz ları ve üreticileri için zorunlu hale BEAM® ve DEEP LAISER® tekno- atık yönetimi altyapısı, plastiklerin getirdi. Bu nedenle, yerel veya lojilerine sahip. Ön ayıklamadan kalitesini düşürmeden, yüksek kali- küresel olarak faaliyet gösteren geçen malzeme kırıldıktan, yıkan- teli geri dönüşümünü teşvik etme- marka üreticilerinden mevzuat çer- dıktan ve kurutulduktan sonra yi zorlaştırıyor. Afrika nüfusunun çevelerine uymaları ve belirlenen AUTOSORT FLAKE makineleri, saf 2025 yılına kadar iki katına çıkaca- hedeflere ulaşılmasına katkıda bu- berrak/açık mavi PET çapak frak- ğı ve hızla artan bir tüketim sonrası lunmaları bekleniyor. TOMRA Geri siyonu elde edilmesini sağlıyor. plastik atık hacminin öngörüldüğü Dönüşüm Gelişmekte Olan Pazar- Daha sonra işleniyor ve granüle gerçeği göz önünde bulundurul- lar Bölge Direktörü Tasos Bereke- dönüştürülüyor. Yılda 35.000 ton duğunda, geri dönüşümü sağla- tidis, konu hakkında; “BariQ’ün mak ve plastik kirliliğini azaltmak Mısır’daki yeni tesise yatırım yap- ması ve en son ayıklama ekipmanı- nı kullanması ile Afrika’daki marka sahiplerine, taahhütlerini yerine getirme şansının yanı sıra geri dö- nüştürülmüş içerik hedeflerini kar- şılamalarına yardımcı olan daha büyük miktarlarda yüksek kaliteli rPET reçinesine erişim sağlıyoruz. 10 yıl önce başlayan iş birliğimiz, Afrika’da büyük bir değişime des- tek olmamızı sağladığı için mutlu- luk duyuyoruz” şeklinde belirtti. 53Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
ROBOT TEKNOLOJİSİ FANUC’ta hedef, cobot piyasasında Avrupa liderliği FANUC Shinichi Tanzawa FANUC Europe Başkanı ve CEO onanım ve yazılım için her bir serisi arasında bulunan yeni modellerle önemli bileşeni kendi bün- üretim verimine katkı sağladıklarını açık- yesinde geliştiren ve üreten layan FANUC Europe Başkanı ve CEO’su FANUC, CRX serisi iş birlikçi robotlarına Shinichi Tanzawa, “Her geçen gün öne- eklediği üç yeni modelle üretim verimin- mi daha çok artan cobotlarımızla yeni de farklılık yaratıyor. Bilgisayarlı sayısal yazılım çözümleri sunuyoruz. En önemli kontrol ekipmanı geliştirmedeki tecrü- hedefimiz, Avrupa cobot piyasasının besiyle robotikleşmenin öncüsü olan şir- açık ara lideri olmak” açıklamasında bu- ket, serisine eklediği en son model yeni lundu. CRX-5iA, CRX-20iA/L ve CRX-25iA iş bir- likçi robotlarıyla küçük ve büyük ölçekli CRX modelleri en ağır koşullarda tüm işletmelere değer katmaya devam dahi güvenilir ve tutarlı çalışıyor ediyor. Sektöründe bulunan en kapsam- lı ve kullanımı en kolay kolaboratif robot Kabiliyetlerini genişletmeyi düşünen tüm üreticiler için uygun olan cobot- 54 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
ların, FANUC’un en popüler robot modelleri arasında yer aldığını kaydeden Tanzawa, “CRX modelleri güvenlik, hafiflik ve sezgisel sürükle- bırak programlama sayesinde özellikle ilk defa robot kullanacaklara hitap ediyor. CRX serisi üretim hatlarını otomasyona geçirmede bir ta- kım tecrübesi olup da satış ekibimizle henüz te- masa geçmemiş müşteriler için kapıyı aralıyor ve FANUC için yeni müşteri segmentleri açıyor. Bu da uzun vadede yalnızca cobot alanında değil, farklı endüstriyel robotların yer aldığı diğer uy- gulamalarda da müşteri memnuniyeti kazanma- mıza yardımcı oluyor. CRX modellerimiz ile ağır koşullarda güvenilir ve tutarlı bir şekilde çalışarak üreticilere mümkün olan en yüksek üretim çalış- ma sürelerini sunuyoruz. Cobotlarımızı sekiz yıl bakım gerektirmeden çalışacak şekilde tasarla- dık” dedi. FANUC’un hedefi ayda 14 bin ünite üretim kapasitesi Şirketin yeni pazar payı ve hedeflerine dair açık- lamalarda bulunan Tanzawa, sözlerine şöyle de- vam etti: “FANUC olarak geçmişten bugüne ro- bot üretim kapasitesini sürekli olarak artırıyoruz. Güncel olarak aylık bazda 11 bin ünite üretim kapasitesine ulaşmış bulunuyor ve CRX model- leriyle sınırlı olmamak üzere bu kapasitemizi 14 bin üniteye çıkarmayı planlıyoruz. Bu nedenle sonraki adım olarak yeni robot fabrikamızın in- şaatını tasarlıyoruz. Müşterilerimizin cobot kulla- nımlarını çok çeşitli uygulamalarda artırmalarını destekleyerek orta vadede Avrupa’da açık ara pi- yasa lideri olmayı istiyoruz. 4 kg – 35 kg taşıma kapasiteleri sunan 11 cobot modelinden oluşan serimizle bu hedefe ulaşabilmek için iyi bir pozis- yonda olduğumuzu düşünüyorum.” Abone Olun!
MATBAA MÜREKKEPLERİ Toyo Matbaa Mürekkepleri’nden döngüsel ekonomiye katkı aponya merkezli Toyo Ink çerek INGEDE sertifikasını geçtiğimiz Group’a bağlı olan Toyo Matbaa günlerde aldı. Mürekkepleri tarafından EuPIA GMP (Good Manufacturing Practices - Mükemmel mürekkep giderme özel- İyi Üretim Uygulamaları) standartlarına liğine sahip, kurutucu içermeyen, bit- uygun şekilde üretilen, kağıt ve karton kisel bazlı ve yenilebilir kaynaklardan gıda ambalaj malzemelerinin dış yüzey- elde edilen ham maddeler ile CMYK, lerinde uygulanabilen, düşük koku ve Pantone ve 12 özel spot renk olarak migrasyon özelliklerine sahip LP-9000 tasarlanan LP-9000 mürekkep serisi al- TOYO LIFE PREMIUM FOOD LO/ LM yeni mış olduğu INGEDE sertifikası ile hem sheet-fed ofset mürekkep serisi deinking çevreye ve sürdürülebilir kaynak verim- testi sonucu tam puan ile INGEDE (In- liliğine hem de döngüsel ekonomiye ternational Association of the Deinking katkı sağlayacak. Industry) sertifikası almaya hak kazandı. Toyo Matbaa Mürekkepleri Ofset Mü- “For A Vibrant World (Yaşayan Canlı Bir rekkepler Ar-Ge Ekip Lideri Melis Türk- Dünya İçin)” mottosunu benimseyerek yener Çelebi “Mürekkebin kağıttan yaşamın her alanında inovatif teknolo- arındırılması (deinking) işlemi, geri dö- jileri ile öne çıkmayı hedefleyen şirket, nüştürülmüş kağıt üretiminde anahtar geçtiğimiz yıl gıda güvenliği, insan ve adımdır. Aynı zamanda döngüsel eko- çevre sağlığının korunmasına katkı sağ- nomi ve çevresel etkilerin azaltılması lamak amacıyla gıda ve ilaç, kağıt veya çalışmalarında kağıt, baskı ve amba- karton ambalajlarında kullanılabilir, yeni laj endüstrisi için geri dönüştürülmüş mürekkep serisini Manisa’da bulunan lifler, endüstrinin kaynak verimliliğini Ar-Ge Merkezi’nde geliştirdi ve pazara destekleyen önemli ham maddelerin- sundu. den biridir. Bu amaçla geri dönüştü- rülmüş lif elde edilebilmesi için baskılı Aynı zamanda İsviçre Yönetmeliği ile kağıtlarda kullanılan mürekkep seçimi EuPIA ilkeleri kapsamında tüm regülas- de oldukça kritiktir. Pazarın ihtiyaçla- yonları karşılayan ve ISEGA sertifikasına rını baz alarak tasarlamış olduğumuz sahip olan mürekkep serisi, yüzde yüz LP-9000 mürekkep serisinin INDEGE başarı (skor ERPC, INGEDE Method 11: tarafından gerçekleştirilen deinking 100/100) ile deinkable (mürekkebin ka- testi sonucunda mükemmel mürekkep ğıttan arındırılabilmesi) testlerini de ge- giderme özelliği göstermiş olmasından ve sürdürülebilirliğe katkı sağlamaktan oldukça mutluyuz” dedi. 56 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
KARŞILIĞINI VEREN HASSASLIK INNOSORT FLAKE – tane boyutu veya kirlilikten bağımsız olarak yüksek saflık INNOSORT FLAKE, tane boyutu veya kirlilik seviyelerinden bağımsız olarak NASIL çığır açan yüksek kapasitelerde yüksek saflıkta plastik sağlıyor. Kompakt ÇALIŞTIĞINI olan makine, esnek mekanik kurulumu sayesinde PO ve PET uygulamaları için GÖRÜN mükemmel bir çözüm sunuyor.
MAKALE Fiziksel Buhar Biriktirme Yönteminde Alüminyum Kaplanacak Plastik Malzeme Türünün Yapışma Performansına Etkisi Emir SENİRGET 1 Özet duğundan dolayı endüstride yaygın ola- Abdulmecit GÜLDAŞ 2 rak kullanılmaktadır. Plastik malzemeler lastikler, düşük maliyet, kolay ışığı soğurduğu için ürüne kaplama 1 İmalat Mühendisi, şekillendirilebilirlik, kimyasal- yapılarak yansıtıcılık özelliği artırılmak- Aygersan A.Ş., Ankara lara karşı direnç, ısı ve elekt- tadır. Bunun için genellikle alüminyum rik direnci vb gibi özelliklerinde dolayı ile kaplanmaktadır. Plastiklerin alümin- 2 Gazi Ünivesitesi, günlük hayatımızda yaygın olarak kul- yum kaplanması için en uygun kaplama Teknoloji Fakültesi, lanılmaktadır. Buna karşın birçok plastik yöntemi, düşük sıcaklıkta yapılan fiziksel İmalat Mühendisliği malzeme estetik uygulamalarda yetersiz buhar biriktirme yöntemidir. Kaplama Bölümü olması ve ışığı soğurması nedeniyle bazı ömrünün uzun olması için iki malzeme- uygulamalar için uygun olmamaktadır. nin birbirine yapışmasının uygun olması Endüstriyel uygulamalarda plastiklerin önemlidir. Yapışma mukavemetinin ye- bu eksikliğini gidermek için kaplamalar terli olması için en önemli etkenlerden yapılarak sorun giderilmektedir. Plastik- biri plastik malzemenin türüdür. ler yüksek sıcaklıkta katı fazını muhafaza edemediklerinden dolayı düşük sıcaklık- Fiziksel buhar biriktirme, katı bir kaynağı ta yapılan kaplamalara uygundur. En sık vakum ortamında buharlaştırarak hedef kullanılan kaplama yöntemlerinden biri yüzey üzerinde biriktirilmesi yöntemidir fiziksel buhar biriktirme yöntemidir. Bu [1]. Milde, Goedicke, Fahland (1996), yöntemde kaplama sıcaklığı düşük ol- çalışmalarında fiziksel buhar biriktirme duğundan dolayı kaplama malzemesi- işlemlerinden önceki ön işlem/hazırlık nin plastik ürün üzerine yapışması ciddi için, plazma ve iyon ışını tekniklerini ter- bir sorundur. Bu makalede otomotiv sa- cih etmişlerdir [92]. Ön işlemin başarısı nayinde kullanılan bir plastik ürün STM sadece ilgili polimer tipine bağlı değil, D 3359-87 standardına göre alümin- aynı zamanda oldukça hassas bir şekilde yum malzemesi ile kaplanmış ve farklı işlemin yoğunluğu ve tipine de bağlıdır. parametrelerin yapışma mukavemetine Polyester film olarak akrilat kaplı pol- etkileri incelemiştir. yester filmler ve yönlendirilmiş polipro- pilenden yapılmış filmler, plazma veya Anahtar Kelimeler: Plastiklerin kaplan- iyon ışını dozu ön işleminin sıçratılma ması, Fiziksel Buhar Biriktirme (FBB), ve buharlaştırma yöntemlerinde bakır Alüminyum kaplama, Metalizasyon. tabakaların yapışma mukavemeti üze- rindeki etkileri incelenmiştir. Senirget E., Giriş Güldaş A. ve Altuğ M. (2020), çalışma- sında ise kaplamanın plastiğe yapışma Plastik malzemeler uygun fiyatlı ve çeşit- li kalıplama tekniği ile üretime uygun ol- 58 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
sorununu çözmek için buharlaş- gibi kaplamalar [6] da gerçekleşti- kaplanmıştır [7]. Kaplanan ürünler ma öncesinde plastik parçalara rilmiştir. Milde, Goedicke, Fahland Resim 1’de verilmiştir. Alüminyu- iyonik deşarj uygulamıştır [3]. Bu (1996) yaptıkları çalışmada PET, mun saflığı, buharlaşma esnasında çalışmada farklı voltaj ve sürelerde akrilat kaplı PET, polyerter film ve homojen birikmenin sağlanma- gerçekleştirilen iyonik deşarj pro- polipropilen filmleri bakır ile kap- sı önemli olduğu için özel olarak sesinin plastiklerdeki yüzey pürüz- lamışlardır. Bu çalışmada, polimer seçilmiştir. Kaplama malzemesi lülük değişimi ölçülmüştür. Daha filmlere kaplama yapılmadan önce olarak kullanılan tel şeklindeki alü- sonra yüklenmiş ve yükleri alınmış plazma ve iyon ışını ile ön işlem minyumun formu kullanılacak olan plastiklere yapılan alüminyum kap- uygulamışlardır. Bu çalışmaya göre dirençli tele uygun olarak seçilmiş- lamanın STM D 3359-87 standar- kaplamanın kalitesi sadece polimer tir. Alüminyum tel malzemesinin dına göre yapışma performansları malzemeye bağlı değil aynı zaman- kimyasal bileşeni Çizelge 1’de ve- kıyaslanmıştır. Bu sayede yüzey da ön işlemin hassasiyetine ve yo- rilmiştir. pürüzlülüğünün ve yüklenmenin ğunluğuna bağlıdır. tutunmaya olan etkisi incelemiştir. Kaplama Düzeneği Gerçekleştirilen bu çalışmada, poli- Fiziksel buhar biriktirme yöntemiyle karbonat (PC), polimetil metakrilat Kaplama işlemi, alüminyum kap- stiren akrilonitril (SAN) ve polistiren (PMMA), teflon (PTFE) ve kestamid lama makinesinde gerçekleştiril- (GPPS) şeffaf polimer malzemelere olmak üzere dört farklı malzeme- miştir. Cihaza ait vakum sisteminin SiC kaplama yaparak polimer mal- ye alüminyum kaplama yapılarak şematiği Resim 2’de gösterilmiştir. zemelerin çizilme direnci ve cam kaplamanın yapışma mukavemeti Vakum sistemindeki parametreler malzeme yerine kullanılabilirliğini incelenmiştir. resimde göründüğü gibi seçilmiş- araştırmıştır [4]. Bu çalışmaya göre tir. Panodaki parametre ayarları SiC kaplama tabakasının kalınlığı Malzeme ve Metod menüsü akış şemasını da temsil 50-150 nm’dir. SiC kaplama ya- etmektedir. pıldığında SAN ve GPPS polimer Gerçekleştirilen bu çalışmada poli- malzemelerin çizilme direnci ve karbonat (PC), polimetil metakrilat Kaplama İşleminin Yapılması ultraviyole dayanımı yükselmiştir. (PMMA), teflon (PTFE) ve kesta- Bunun yanında plastik ürünlere mid olmak üzere dört farklı plas- Plastik numunelere alüminyum dekoratif amaçlı Cr-O-N [5], CrNi tik malzeme fiziksel buharlaştırma kaplama işlemi, aşağıda belirtildiği metodu kullanılarak alüminyum ile şekilde yapılmıştır. 1. Numunelerin Vakum Hazne- sine Yerleştirilmesi: Ürünün ma- kineye yerleştirilmesi için öncelikle aparatlar makineye bağlanmıştır. Daha sonra ürünler aparatlara yer- leştirilmiştir. Ürünlerin üzerinde toz vb. kalmaması için iyonik deşarj tabancası ile hava tutulmuştur. 2. Kaba Vakumun Yapılması: Vakum haznesinin kapağı kapatıl- mıştır. Alçak vakum pompası RP1 ve ardından alçak vakum valfi YV4 Resim 1. Kaplama yapılacak plastik malzemeler a) PC b) PMMA c) Teflon d) Kestamid [8] Çizelge 1. Kaplamada kullanılan alüminyum tel kimyasal bileşeni 59Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
Resim 2. Kaplama Makinesi Kontrol Panosu Tablosu bıçağı 15 ile 30° arasında bir açı ile kullanılmıştır. Resim 3.-b’deki bant açılmıştır. Vakum değeri 10-2 mbar Kaplanmış Plastiklerin kesiğe yapıştırılmıştır. Yapışma- değerine gelince alçak vakum siste- Karakterizasyonu dan 30 – 90 s içerisinde, 180°’lik mi kapatılıp yüksek vakum sistemi- bir açıyla bant kaldırılmıştır. Daha ni açılmıştır. Kaplamanın iyi performans göste- sonra büyüteç yardımıyla kesit rebilmesi için yüzeye tamamen ya- alanı incelenerek sonuçlar Çizelge 3. İyonik Deşarjın Yapılması: Kaba pışması gerekmektedir. Bu nedenle 2’deki tabloda kıyaslanmıştır. Bu vakumda vakum işlemini mekanik kaplamanın polimer yüzeye yapış- kıyaslamaya göre çıkan sonuçlar pompa ve roots pompa birlikte masını kontrol etmek amacıyla alü- tablo halinde listelenmiştir. Her yapmaktadır. İyonizasyon işlemi minyum kaplanmış plastik ürünlere test, plastiğin iki farklı konumunda ise katod çubuğu ile yapılmakta- yapışma testi yapılmıştır. Bu test tekrarlanmıştır. ASTM D 3359-97 dır. Bu çubuğa yüksek gerilim ve ASTM D 3359 – 97 Standardına standardına göre testin güvenilirli- düşük akım uygulanmaktadır. İyo- göre yapılmıştır [8]. ASTM D 3359- ği %95 seviyesindedir [8]. nizasyon valfinden çan içine çeki- 97 standardı test yöntemi B’ye len hava katod çubuğu vasıtasıyla göre, numunenin düz yüzeyine, alt Araştırma ve Bulgular iyonize edilmektedir. Böylece ser- tabaka filmine 6 – 11 tane kafes best kalan elektronlar askılardaki şeklinde kesik atılır. Basınca duyar- Düşük sıcaklıkta yapılan kaplama- ürünlere elektron bombardımanı lı bant kesiğe yapıştırılır/uygulanır larda substrat ve kaplama malze- yapmaktadır. ve sonra kaldırılarak olan yapışma mesinin yapışma testinden geçme- ölçeği, resim ve açıklamalar ile kar- si önemli bir problemdir. Kaplama 4. Yüksek Vakum Yapılması: Va- şılaştırılarak değerlendirilir. Yanlış yapılacak plastik malzemenin bu kum 10-4 mbar değerine ulaştığın- bir duyarlılık izleniminden kaçın- duruma etkisini incelemek için da YV4 valfi kapatılarak YV2 valfi mak için 0 ile 5 arasındaki sınırlı bir bu deney yapılmıştır. Bu proseste açıldıktan sonra ve HV51 ve HV52 ölçek kasıtlı olarak seçilmiştir [8]. kaplanacak plastiklerin bulunduğu difüzyon pompaları devreye gir- negatif basınç altındaki kapalı bir mektedir. Test için Resim 3.a’daki yapışma odaya yüksek gerilim ve akım uy- test kiti kullanılmıştır. Kesikler yak- gulanmaktadır. İyonik deşarjın ar- 5. Kaplamanın Yapılması: Vakum laşık 20 mm uzunluğunda ve test dından alüminyum kaplama işlemi işlemini mekanik pompa, roots yapılmaktadır. Kaplamanın yapış- pompa ve difüzyon pompası yap- ma performansı ASTM D 3359-87 maktadır. Buharlaşmayı ise rezis- standardına göre test edilerek so- tans baraları gerçekleştirmektedir. nuçlar kıyaslanmıştır. Böylece, fark- Bu baralara yüksek akım ve düşük lı plastik malzemelerin alüminyum gerilim uygulanmıştır. İyonizasyon ile kaplanmasında alüminyumun işlemiyle sonra buharlaşan alümin- plastik parça yüzeyine yapışma yum Al+3 gazı haline gelerek par- mukavemetine olan etkisi incelen- ça yüzeylerine yapışmaktadır. miştir. 6. Numunelerin Vakum Hazne- Resim 3. Yapışma testinde kullanılan ekipmanlar. a) test kiti b) Scotch 2525 bant sinden Alınması: Kaplama işlemi tamamlandıktan sonra kaplanmış numuneler aparatlarından çıkartı- larak hazneden dışarı alınmıştır. 60 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
Çizelge 2. Yapışma testi ölçek tablosu Dökülmenin meydana gel- Yok %65’ten diği çapraz kesik alan yüzeyi fazla (6 paralel kesit için) Sınıflan- 5 4 3 2 10 dırma 5 : Kesik kenarları tamamen pürüzsüz, kafesin karelerinden hiçbiri ayrılmamış. 4 : Kaplamanın kesişme noktalarında küçük pullar ayrılır. Alanın %5’inden azı etkilenir. 3 : Kaplamanın kenarları boyunca ve kesiklerin kesişme noktalarında küçük pullar ayrılır. Etkilenen alan, kafesin %5 ile 15’i arasındadır. 2 : Kaplama kenarlar boyunca ve karelerin bazı kısımlarında kaplama dökülmüştür. Etkilenen alan, kafesin %15 ile 35’i arasındadır. 1 : Kaplama, büyük şeritler halinde kesiklerin kenarları boyunca dökülür ve bütün kareler ayrılır. Etkilenen alan, kafesin %35 ile 65’i arasındadır. 0 : 1. Dereceden daha kötü pullanma ve ayrılma. Resim 4. Numunelerin aparata dizilimi üretilmesi şart olacaktı. Bu da kalıp tedir. Yani alüminyum ile kaplama- üretimi sırasında ilave bir maliyet ya uygun malzeme değildir. Yüzey pürüzlülüğünün yapışma getirecektir. testine etkisinin zayıf olduğu litera- 2. Kestamit numuneye yapılan de- türde belirtilmiştir [8]. Bu nedenle Yapılan test sonucunda durumu 0 neylerde 1400 Volt/250 saniye ve bu çalışmada etkisinin az olduğu ve 1 çıkan sonuçlar ret, 2 ve 3 çıkan 2650 Volt/250 saniye proseslerin- düşünülerek plastik numunelerin sonuçlar testte başarılı olmasa da de yapışma testinden geçmiştir. yüzey pürüzlülük farkları ihmal kriteri düşük ürünler için değerlen- Bu yöntemle alüminyum kaplama edilmiştir. Plastik ürünlerin yüzey dirilebilir durumda olarak görüldü- yapılacak parçaların kestamitten pürüzlülükleri genellikle şekillen- ğü için 1. seviye kabul (K1), 4 ve seçilmesi, kaplama proses süresi dirilirken/kalıplanırken temas et- 5 çıkan sonuçlar uygun olarak (K2) uzun olacağı için maliyetli olacak- tiği kalıbın yüzey pürüzlülüğüne değerlendirilmiştir. tır. bağlıdır. Şayet yüzey pürüzlülü- ğünün etkisi ihmal edilecek kadar Sonuçlar 3. PMMA numuneye yapılan de- az olmasaydı, daha düşük yüzey neylerde 1400 Volt ve üzerinde- pürüzlülüğüne sahip plastiklerin 1. Teflon numuneye yapılan de- ki değerlerde yapışma testinden neylerde hiçbir proseste yapışma geçmektedir. Seçilen malzemeler testinden uygun sonuç alınama- arasında ikinci en yüksek değeri bu mıştır. Bu yöntemde alüminyum malzeme almıştır. kaplama yapılacak uygulamaların uzun ömürlü olması için bu ham- 4. PC numuneye yapılan deneyler- maddeden seçilmemesi gerekmek- de 650 Volt 250 Saniye ve daha Çizelge 3. İyonik Deşarj Prosesinde parametreler ve seviyeleri [8] Parametreler Seviyeler 2 3 1 1400 2650 Voltaj (V) 650 250 - Süre (sn) 100 61Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
Çizelge 4. Numunelerin yapışma test sonuçları a) Teflon b) Kestamid 2. GMilde, F., Goedicke, K. and c) PMMA d) PC Fahland, M. (1996). Adhesion behavior of PVD coatings on ECR a) Teflon Durumu b) Kestamid Durumu plasma and ion beam treated poly- Snf Ret Snf Ret mer films, Solid Films, 27 (1-2), 650 V 0 Ret 650 V 169-173. 100 s 0 Ret 100 s 0 650 V 0 Ret 650 V 3. GE. Senirget, A. Güldaş ve M. 250 s 0 Ret 250 s 0 Ret Altuğ (2020), Polimer Malzemelere 1400 V 0 Ret 1400 V Fiziksel Buhar Biriktirme Yöntemin- 100 s 0 Ret 100 s 0 Ret de Uygulanan İyonik Deşarjın Poli- 1400 V 1400 V mere ve Kaplamanın Yapışmasına 250 s 0 250 s 1 Ret Olan Etkileri, Paper presented 1th 2650 V 2650 V International Science and Innova- 100 s 100 s 5 K2 tion Congress, Ankara, 209 – 222. 2650 V 2650 V 2020 250 s 250 s 5 K2 4. GBayraktaroğlu, D. (2007) 5 K2 ‘Manyetik Alanda Sıçratma Yönte- miyle Polimer Malzemeleri SiC ile c) PMMA Durumu d) PC Kaplanması’, İTÜ Fen Bilimleri Ens- Snf Ret S n f Durumu titüsü, Tez no:521051004. 650 V 0 100 s 1 Ret 5. GÖncel, S. (2002) ‘Katodik Ark 650 V FBB Yöntemi ile Dekoratif Amaçlı 250 s 0 Ret 650 V 1 Ret Cr-O-N Kaplamaların Üretilmesi’, 1400 V 1 Ret 100 s 2 K1 İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü 100 s 2 K1 2 K1 1400 V 4 K2 650 V 4 K2 7. GÖztop, E. (2006) ‘Fiziksel Bu- 250 s 5 K2 250 s 4 K2 har Biriktirme Yöntemi İle Kapla- 2650 V 5 K2 5 K2 nan Polimer Malzemelerin Özel- 100 s 1400 V likleri’, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, 2650 V 100 s Tez no: 506031011. 250 s 1400 V 8. GE. Senirget ve A. Güldaş 250 s (2021). Polimer Malzemelerin Fi- ziksel Buhar Biriktirme Yöntemiyle 2650 V Alüminyum Kaplanması ve Para- 100 s metrelerin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen 2650 V Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1 – 83 250 s 9. G9ASTM D 3359 - 87, 1987. yüksek değerlerde yapışma testin- deney numuneleri Aygersan A.Ş. Standard measuring methods for den geçmektedir. Deneydeki ya- tarafından sağlanmıştır. Teknik measuring adhesion by tape test, pışma testinde en iyi sonuç veren bilgilerin kullanılması, çoğaltılması American Society for Testing and hammadde PC hammadde olmuş- ve yayınlanmasında yazarlardan ve Materials, Philadelphia. tur. çalışmayı desteklediği için Ayger- san A.Ş.’nin izni olmadan kullanı- Not: Bu çalışma Gazi Üniversitesi lamaz. Fen Bilimleri Enstitüsü İmalat Müh. Bölümünde yüksek lisans tezi ola- Kaynaklar rak gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma- nın belirli bir kesiti sempozyum bil- 1. GKeleşoğlu E. (2011). Sert Kap- dirisi olarak yayınlanmıştır. Ayrıca, lamalar Üretim Teknikleri ve Özel- deneysel çalışmalarda kullanılan likleri (Birinci Baskı), İzmir:Ege Ba- sım, 1-121. 62 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
MAKALE Doypack Ambalajların Temel Özellikleri ve Üretimi Aybüke Sultan Demirel1,2 Özet ambalajlar, tabanında bulunan körük- Rumeysa Betül Aydoğdu1,2 ler ve yukarı doğru incelen geometrisi Mukaddes Şevval Çetin1,2 yakta duran poşet olarak bili- sayesinde rafta veya dolapta stabil bir Ozan Toprakçı1,2 nen doypack ambalajlar, am- şekilde ayakta durabilmektedir. Sözlük Hatice Aylin Karahan Toprakçı1,2 balaj sektöründe diğer amba- anlamı ise tozları ve içecekleri tutmak lajlardan bu özelliği ile öne çıkmaktadır. için yaygın olarak kullanılan, dik dur- 1 Yalova Üniversitesi Bununla birlikte tekrar açılıp kapana- mak üzere tasarlanmış sızdırmaz plastik Polimer Malzeme Mühendisliği bilme özelliği de ürünlerin tüketim sü- torbadır1. Doypack, adını Fransız mu- Bölümü resinin uzatılması açısından önemlidir. cidi Louis Doyen’den almıştır. DOY(en) 2 Yalova Üniversitesi Doypack ambalajlar morfolojik olarak PACKaging’ten gelmektedir. 1962’de Lisansüstü Eğitim Enstitüsü katmanlı film yapısına sahiptir. Bu kat- Louis Doyen, Fransa’nın St. Germain manlar genellikle plastik filmlerin kom- au Mont d’Or kentindeki bir ambalaj binasyonları veya alüminyum, kraft fabrikasının genel müdürüyken sıvı ya kâğıt, metalize film olabilmektedir. Bu da katı gıdaların daha kolay saklanma- sayede hemen hemen her özelliğe ve sı için yeni yollar araştırmıştır. İstediği kullanım alanına göre doypack ambalaj ambalajın diğerlerinden farklı olması ve üretilmektedir. Ancak kullanılan malze- yeni bir ürün tasarlamak için çalışma- meler değiştikçe üretim, laminasyon ve lara başlamıştır. Sonuç olarak amba- paketleme yöntemleri de değişmekte- laja kendiliğinden dik durma özelliğini dir. Bu derlemede doypack ambalajların kazandırmıştır2–4. 1968’de yayınlanan gelişim süreci, temel özellikleri, avan- US3380646A (Şekil 1a) numaralı pa- tajları, kullanım alanları ve üretimi ele tenti ile üretim metodunu açıklamış ve alınmıştır. ambalajların yüksek basınç ve şiddetli şoklara karşı dayanıklı olduğunu da ka- 1. Giriş nıtlamıştır5. Bu ürünün kullanımı gelişe- rek günümüze kadar gelmiş ve yaygın Doypack ambalajlar 1960’lardan günü- olarak kullanılmaktadır. Doypack amba- müze kadar birçok sektörde ürünlerin lajların gelişmesinde tüketicinin ihtiyacı muhafaza edilmesinde, taşınmasında önemli rol oynamaktadır. Ambalajlanan kullanılan ve rafta, dolapta stabil bir şe- ürünün katı veya sıvı olmasına göre doy- kilde durabilmesini sağlayan ambalajlar- pack ambalaj tasarımında farklı ihtiyaç- dır1. Genellikle ayakta duran poşet veya stand-up poşet olarak bilinen doypack 64 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
lar ortaya çıkmaktadır. Örneğin sıvı Şekil 1. Doypack ambalajların değişimi a) US3380646A numaralı patent5 bir ürün paketlendiğinde tüketici, b) US4998646A numaralı patent 6, c) US6076968A numaralı patent 7, ambalajın ürünü korumasının yanı d) US20040161177A1 numaralı patent 8, e) US20050244084A1 numaralı patent 9 sıra kullanım kolaylığı sağlaması- nı da bekleyebilmektedir. Adam geçen gün genişlediği anlaşılabil- özelliği fermuar (zip) ile eklenmiş- Sherman tarafından 1991 yılında mektedir. Bu kullanım alanlarında tir9. Bu gelişme sonucunda koruma alınan patentte yapılan ambalaj yalnızca meyve suyu gibi anlık tü- amacıyla paketlenen ürün, amba- tasarımındaki değişiklikler bah- ketilen ürünler yer almadığından, lajında kullanım imkânı da sağla- sedilen beklentilere cevap olabil- doypack ambalajlarda daha uzun mış ve gıdaların tazeliğini koruma mektedir. Sherman US4998646A tüketim süresine sahip ürünler için sürelerini uzatmıştır. numaralı patent ile sıvı maddeleri tazeliğin korunabilmesi de önem- paketlemek için yenilikler ortaya lidir. Bahsedilen bu gibi durumlar Doypack ambalajlarda ürün çeşit- koymuştur6. Bu sayede sıvı mad- için önemli bir yenilik, 2005 yılın- liliği oldukça fazladır ve bu amba- denin ambalajdan boşaltılmasın- da US20050244084A1 (Şekil 1e) lajlar neredeyse her alanda kulla- da kolaylık sağlayan tasarımların numaralı patent ile dik durabilen nılmaktadır. Doypack ambalajlar geliştirilmesine ilişkin ilk adımlar ve tekrar kapatılabilen ambalaj dış görünüşlerine ve morfolojile- atılmıştır (Şekil 1b). İlerleyen yıl- üretimi ile açıklanmıştır. Bahsedi- rine göre sınıflandırılabilmektedir. larda paketlenen ürünün doypack len yöntemde tekrar kapatılabilme Her iki kategoride de genellikle ambalajda tüketilmesine yönelik çalışmalar da yapılmıştır. Örneğin meyve suyu gibi içeceklerin tüketi- minin kolaylaştırılması için yenilik- ler ortaya konmuştur. 2000 yılında US6076968A (Şekil 1c) numaralı ve 2004 yılında US20040161177A1 (Şekil 1d) numaralı patentlerde sıvı maddelerin paketlenmesinde kul- lanılan ambalajlar için kolay açıla- bilme avantajı sağlayan tasarımlar geliştirilmiştir7,8. Böylece son kulla- nıcı için ürün iyi muhafaza edilir- ken, tüketim aşamasında dökülme riskinin en aza indirilmesi hedeflen- miştir. Ayrıca söz konusu patentte, kolay açılmayı ve içmeyi sağlamak için pipet de tasarıma eklenmiş- tir. Bu yenilikler ile doypack am- balajların kullanım alanlarının her Şekil 2. Doypack ambalaj malzemeleri a) Kraft kâğıt 10, b) alüminyum folyo 11, c) metalize film 12 65Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
Şekil 3. Doypack ambalajların çeşitleri 17 polietilen (PE), polipropilen (PP), birden fazla bileşen içermektedir ve 2. Doypack Ambalajların Temel polietilen tereftalat (PET) ve polia- bu bileşenler onlara farklı özellikler Özellikleri ve Avantajları mid (PA) kullanılmaktadır. Bu po- katarak kullanım alanlarında geniş limerler istenilen ürüne göre tek bir yelpaze sunmaktadır. Doypack ambalajların en önem- başına, karışım veya katmanlı film li özellikleri uzun saklama süresi, halinde kullanılabilmektedir. Morfo- Dış görünüşüne göre ise doypack kolay taşınabilme, tekrar açılıp lojik olarak doypack ambalajlar farklı ambalajlar Şekil 4’deki gibi zip- kapanabilme, tazelik/tat koruma, katmanlardan oluşabilmektedir. Kat- li (Şekil 4a) , kapaklı (Şekil 4b ve iyi bariyer özellikleri, ürünleri dış manlar kendi içlerinde ya da farklı 4c), pencereli (Şekil 4d) ya da askılı etkenlerden koruma (UV, nem, sı- malzemelerle birleştirilebilmekte ve (Şekil 4e ve 4f) olarak sınıflandırı- caklık vb.), sıcak ve soğuk ambalaj- katman sayısı genellikle 3-9 arasın- labilmektedir. Bu özellikler kendi lamaya uygunluk, farklı paketleme da değişmektedir. Bu malzemeler içlerinde de değiştirilip geliştiril- yöntemlerine uygunluk (vakum, genellikle kâğıt (PAP, KRAFT) , alü- mektedir. Örneğin kapaklı doypack soğuk vb.), kullanım kolaylığı, ha- minyum folyo (Al) ve metalize film- ambalajlar sıvı gıda ambalajlarında fiflik, düşük maliyet, baskı kolaylığı, lerdir (M) (Şekil 2). kullanılarak tüketiciye birçok avan- sterilizasyon kolaylığı, insan sağlı- taj sağlamaktadır. Örneğin doypack ambalajlar PET/ Al/PA/Cast PP (CPP) 13, PAP/Al/PE Şekil 4. a) zipli, b, c) kapaklı, d) pencereli ve e, f) askılı doypack ambalajlar ,14,15 PET/PE/Al, CPP/M, PET/PE 16, PET / PE, PET / Al / PE, KRAFT / Al / PE 17, KRAFT / PET / CPP18, PET + CPP - MPET + CPP 19 gibi çeşitlerde kullanılmaktadır (Şekil 3). Malzemenin cinsine ve laminasyon/ kaplama türüne bağlı olarak birçok özellik ve kullanım alanı değişmek- tedir. Örneğin doğal üretilen gıda ürünlerinin paketlenmesinde do- ğal bir görünüş kazandırmak için kraft doypack ambalajlar tercih edilebilirken, yüksek bariyer özel- liği gerektiren uygulamalarda alü- minyum doypack ambalajlar tercih edilebilmektedir. Özetle, her çeşit 66 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
Şekil 5. Körük sistemi a) ambalajdaki yapıştırma noktaları, b) ambalajın yan görüntüsü, sahip doypack ambalajlar vakum, c) ambalajın ön yüzü d) dikey kesit 5 tek yönlü gaz giderme ve valfli doypack ambalajlar gibi farklı şekil- ğına zarar vermeme, depolamada kazandırmaktadır. Farklı katmanla- de üretilebilmektedir. Dik durabil- daha az yer kaplama, tüketicinin ra ve yapılara sahip olan doypack me ve katmanlı olma özellikleri ile ürünü daha kolay fark etmesi ve ambalajlar çeşitli paketleme ve do- bilinen doypack ambalajlar stabil ürün seçim kolaylığı olarak verile- lum özelliklerine de sahip olmakta- halde kalabilmekte ve katmanları bilmektedir. dır. Örneğin sıcak dolum ve vakum sayesinde ürün içeriğine göre ba- paketleme yapılan çalışmalar bu- riyer özelliği sağlayabilmektedir. Doypack ambalajları diğer amba- lunmaktadır. Bu özelliklerin dışında Doypack ambalajların taşınabilir, lajlardan ayıran en önemli özelliği, depolama ve taşıma açısından ha- hafif, estetik ve açılıp kapatılabilir körük sistemine sahip olup ayakta fiflik, az yer kaplama ve kolay taşı- olması kullanım kolaylığı açısından durabilmesidir. Bu sistem Doypack nabilirliği de göz ardı edilmemelidir. tüketiciye avantaj sağlamaktadır20. ambalaj form makinesi sayesinde Görünüş olarak kendini diğer amba- yapılmaktadır. Körük sistemi, kısa- laj türlerinden farklı kılan doypack 3. Doypack Ambalajların ca makinenin ambalajı Şekil 5’deki ambalajların en önemli özelliği ise Kullanım Alanları gibi katlaması ve yapıştırması ile dik durması ve bazı uygulamalarda oluşturulmaktadır. Doypack am- içerisinde bulunan ürünlerin tüke- Yukarıda da belirtildiği gibi doy- balajlar günümüzde oldukça yay- tici tarafından görülmesini sağla- pack ambalajlar farklı yapı ve özel- gın kullanıma sahip ambalaj türleri maktır. liklerde bulunmaktadır. Bu sayede arasında yer almaktadır. Doypack geniş bir kullanım alanına sahiptir ambalajlar, ambalaj sektöründe Yukarıda belirtilen özellikler saye- ve iyi mekanik ve bariyer özelliği tekrar açılıp kapanabilme özelliği sinde doypack ambalajların bazı gerektiren ev kimyasalları, deter- sayesinde ön plana çıkmaktadır. avantajları bulunmaktadır. Bunlar janlar, kahve ve çayların paketlen- Aynı zamanda bu özelliği kullanım şu şekilde özetlenebilir; cam şişe mesinde yaygın olarak kullanılmak- kolaylığı da sağlamaktadır. Doy- ve metal kutu ile karşılaştırıldığın- tadır. Bunların yanında doypack pack ambalajlar çok katmanlı film da, doypack ambalaj daha kolay ambalajlar kuru gıdaların, bakli- yapısına sahip olduğundan birçok bir işlemle üretilmekte ve ürünlerin yatların, çerezlerin, kahvaltılık gev- özelliği içinde barındırmaktır. Böy- istiflenmesi aşamasında depolama rek ve granola tipi ürünlerin, hazır lece diğer ambalajlara kıyasla daha alanından kazanç sağlanmakta- gıda, çikolata ve şekerleme ürünle- uzun raf ömrü ve daha iyi bariyer dır. Aynı zamanda daha az kaynak rinin ambalajlamasında da kullanıl- özelliklerine sahip olmaktadır. Bu kullanımı sağladığından karbon maktadır. Ayrıca şarküteri ürünleri, özellik sayesinde ürünler tat ve ta- ayak izini azaltmaktadır. Bir diğer unlu mamuller gibi alanlarda, ta- zeliğini korurken dış etkilere karşı avantajı ise düşük üretim maliye- neli ya da toz ürünlerin dışında sıvı da iyi dayanım göstermektedir. ti sayesinde ekonomik olmasıdır. ürünlerin paketlenmesinde de kul- Doypack ambalaj üretimi sektöre Doypack ambalajlar hem aseptik lanılmaktadır. Şekil 6’da doypack çevre dostu, düşük enerji tüketen, üretim hattında hem de aseptik ambalajların kullanım alanlarına sağlığa zararsız, düşük maliyetli ve olmayan üretim hattında kullanı- örnekler verilmiştir. baskı kolaylığı sağlayan bir ürün labilmektedir. Farklı aksesuarlara 4. Doypack Ambalaj Form Makinesi Doypack ambalajları farklı kılan ayakta durma özelliğini aslında doypack ambalaj form makinesi ile sağlamaktadır. Makineler kul- lanılan firmaya ve ürüne göre de- ğişmektedir. Ürün için kullanılacak film hazır halde başka bir firmadan gelmekte ya da firmanın kendi 67Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
Şekil 6. Doypack ambalajların kullanım alanları a) deterjan 21, b) kuru gıda 22, ğuyan paketler kesilmekte ve artık c) kahve 23, d) hazır gıda 24, e) meyve suyu 25, f) organik gıda 26, g) kedi maması 27 ve tekli paketler haline gelmektedir. h) sıvı sabun 28 Eğer dolum yapılmayacaksa işlem bu kısımda bitmekte ve doypack bünyesinde üretilmektedir. Daha lanılabilmekte ve paketin alt kısmı ambalajlar kolilere depolanmakta- öncede bahsedildiği gibi farklı tür yani körük kısmı yapıştırılmaktadır. dır. Dolum sırasında ise makineye ve özellikle olabilen filmler, maki- Eğer zip ya da kapak eklenecekse beslenerek içi doldurulmakta, do- nenin bobinlerine yerleştirilir. İlk bu adımdan sonra eklenmektedir. lum sonrasında da genellikle ısıl aşamada, bobine yerleştirilen film, Zip, makinenin başka bir bobinin- yöntemle kapatılmaktadır. Eğer silindirler yardımıyla açılmakta ve den filme beslenmekte, yapıştırıl- doypack makinesi hem oluşturma makineye girmektedir. Eğer film as- makta ve kenarları uygun ölçülerde hem de doldurma (form+fill) ya- kılı olacaksa burada delgeç aparatı kesilmektedir. Daha sonra paketler pıyorsa, kesilen paketlerin sırasıyla ile film delinmektedir. Ardından dikey yapıştırma kısmına iletilmek- körük kısmı genişletildikten sonra, doypack ambalajın ayakta durma- tedir. Bu kısımda paketler istenilen üst kısmından içine hava verilerek sını sağlayan körük sistemi şekillen- boyutlara göre ısıl işlemle kenar- ambalajlanacak ürün için yer açıl- dirme aparatı yardımıyla gerçekleş- lardan yapıştırılmaktadır. Yapıştır- makta, istenilen ürün belirlenen tirilmektedir. İstenilen körük yapısı- ma işlemi bittikten sonra paketler, sayıda ya da ağırlıkta pakete dol- na göre farklı konfigürasyonlar kul- soğuma kısmına geçmektedir. So- durulmaktadır. Doldurulan paket- ler iki taraflı aparatlar sayesinde gerilmekte ve ürünlerin düzgünce yerleşmesi sağlanmaktadır. Hazır hale gelen paketlerin ağzı kapa- tılmakta, yapıştırılmakta ve son olarak taşınma ve depolama için kutulara yerleştirilmektedir. Form makinesi ve ilgili kısımlar Şekil 7’de gösterilmiştir .29–31 5.Sonuç Markete gittiğimizde neredeyse her reyonda karşılaştığımız doy- pack ambalajlar, kullanılan plastik filmler ve malzemeler ile çeşitlen- Şekil 7. Doypack ambalaj form makinesi (1. bobin, 2. silindirler, 3. film delgeç, 4. paket şekillendirme, 5. paket altı yapıştırma, 6. zip ekleme, 7. zip yapıştırma, 8. zip kenar kesme, 9. dikey yapıştırma, 10. paket soğutma, 11. fotosel, 12. kesme, 13. paket altı açma, 14. paket şişirme, 15. paket dolum, 16. paket germe, 17. paket üst yapıştırma, soğutma ve düzleştirme, 18. doypack ambalaj) 68 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
dirilerek geniş bir kullanım alanı pm-HB00000P30GC. (accessed 21 22.dKuru Gıda, www.gittigidi- sağlamaktadır. Farklı yöntemler ve March 2022). yor.com/supermarket/eti-lifalif- malzemeler ile üretilen doypack yulaf-ezmesi-500-g-x-6-adet_ ambalajlar birçok özelliğe sahip 11.dAlüminyum folyo, https://mer- pdp_728231824 (accessed 21 March olmakta, böylece her geçen gün vekimya.com/urun/aluminyum-folyo 2022). kullanımı artmakta ve genişlemek- (accessed 21 March 2022). tedir. Bu makalede doypack amba- 23.dKahve, çay, www.gittigidiyor. lajların temel özellikleri, avantajla- 12.dMetalize film, https://newstar- com/supermarket/jacobs-monarch- rı, kullanım alanları ve üretimi ele machine.en.made-in-china.com/ gold-kahve-200-gr-eko-paket_ alınmıştır. product/HsGxENQTqIkW/China- pdp_715390990 (accessed 21 March Pet-Color-Silver-Golden-Metallized- 2022). Kaynaklar Thermal-Lamination-Film.html (acces- sed 21 March 2022). 24.dHazır gıda, www.gittigidi- 1.dIzdebska J. Applications of Printed yor.com/supermarket/yayla-hazir- Materials. In: Printing on Polymers: 13.dKirse-Ozolina A, Muizniece-Bra- mantarli-bulgur-pilavi-250-gr_ Fundamentals and Applications. Wil- sava S, Raits E, et al. Effect of sterili- pdp_777364055. liam Andrew Publishing, 2016, pp. zation parameters on quality of com- 371–388. mercially-prepared instant soups. Eng 25.dSıvı gıda, www.gittigidi- Rural Dev 2019; 695–704. yor.com/icecek/gazsiz-icecekler/ 2.dDoypack tarihçe, https://www.thi- meyve-suyu/capri-sun-mystic- monnier.com/news/thimonnier-crea- 14.dSenhofa S, Straumite E, Klava D. dragon-meyve-suyu-200-ml_ ted-doypackr/3/ (accessed 22 March Quality changes of cereal muesli with spp_846754?id=780700619 (acces- 2022). seeds during storage. In: FOODBALT. sed 21 March 2022). 2014, pp. 123–126. 3.dDoypack tarihçe, https://www. 26.dOrganik gıda, www.gittigi- packagingstrategies.com/ext/re- 15.dSenhofa S, Straumite E, Sabo- diyor.com/gida/makarna-manti/ sources/images/ebooks/PS-eBook- vics M, et al. The effect of packaging delice-natural-eriste-makarna-450- BagsPouches2-1116-LR.pdf (accessed type on quality of cereal muesli du- gr_spp_1058992?id=767715384 22 March 2022). ring storage. Agron Res 2015; 13: (accessed 21 March 2022). 1064–1073. 4.dDoypack tarihçe, https://www. 27.dKedi ve köpek maması, www. festo.com/net/SupportPortal/Fi- 16.dKulcu R. Determination of the Ef- gittigidiyor.com/evcil-hayvan/ les/490072/tia_2_2017_Thimonni- fects Of Different Packaging Methods gimcat-nutri-pockets-malt-vitamin- er_EN.pdf (accessed 22 March 2022). and Materials on Storage Time of Dri- mix-kedi-odul-mamasi-150-gr_ ed Apple. MATTER Int J Sci Technol pdp_729708925 (accessed 21 March 5. Doyen L, Doyen L. Container 2018; 4: 238–255. 2022). of plastic material and method of pro- ducing same. US3380646A, 1968. 17.dDoypack ambalaj, https://afrika- 28.dSıvı sabun, www.gittigidiyor. ambalaj.com.tr/urunler/doypack-am- com/kozmetik-kisisel-bakim/eyup- 6.dSherman A. Flexible pouch balaj (accessed 21 March 2022). sabri-tuncer-1-5lt-dogal-zeytin-yagli- contoured to facilitate pouring. sivi-sabun-doypack_pdp_759651262 US4998646A, 1991. 18.dDoypack ambalaj, http://www. (accessed 21 March 2022). scdoypakambalaj.com/ (accessed 21 7.dN’Dia F-P. Easily opened fluid po- March 2022). 29.dPalchevskyi B. Digital models uch. US20040161177A1, 2004. application in intellectual packaging 19.dDoypack ambalaj, https://shop. manufacturing. Mach Technol Mater 8.dSmith JW, Rodgers AL, Jr TER, interplastik.com/ (accessed 21 March 2018; 12: 449–453. et al. Easy open flexible pouch. 2022). US6076968A, 2000. 30.dDoypack paketleme makinası, 20.dWhat are the benefits of pouch www.athapack.com/makina/27/focus- 9.dTilman PA, Buchman JE. Reclosab- packaging?, http://www.polypouch. rh20-rh30-hazir-poset-doypack-tip- le stand-up package and method of co.uk/news/top-10-advantages-of- paketleme-makinasi#detay_aciklama manufacturing same. EP1593609A3, plastic-packaging (accessed 21 March (accessed 21 March 2022). 2005. 2022). 31.dPalchevskyi B. Improving the 10.dKraft kağıt, www.hepsibura- 21.dDeterjan, https://www.essenjet. efficiency of intellectual packaging da.com/kraft-kalin-ambalaj-kagidi- com/p-finish-hepsi-bir-arada-max-55- systems. Technol complexes 2018; profesyonel-80-cm-x-2-m-15-adet- tablet-doypack-15106 (accessed 21 1: 4–14. March 2022). 69Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
MAKALE Şirketler için dijital dönüşümün yolu PLM’den mi geçiyor? Ayda Ramyara,c Giriş özelliklerin ve işlevlerin eklenmesidir ve Prof.Dr.Semih Ötleşa,b buna dijital dönüşüm denir. Diğer uçta, rün yaşam döngüsü yönetimi 4. seviye dijital dönüşüm yer almak- aEge Üniversitesi, (PLM), şirketleri ileri otomasyon tadır. Bu internet, World Wide Web, Fen Bilimleri Enstitüsü, ve bağlantılı sistemler dünyası- veritabanı teknolojisi, GPS veya teleko- Ürün Yaşam Döngüsü na götüren dijital dönüşümün kritik bir münikasyon gibi BT bileşenlerinin kulla- Yönetimi Anabilim Dalı bileşenidir. Peki PLM dijital dönüşümün nımı olmadan mümkün olmayacak yeni neresindedir? bir iş alanı veya şirketin yaratılmasıdır. bEge Üniversitesi, Örnek vermek gerekirse, Amazon, Go- Ürün Yaşam Döngüsü Dijital dönüşüm karşımıza basitçe dört ogle, Uber, Facebook ve LinkedIn gibi Yönetimi (PLM) düzeyde çıkmaktadır. İlk ikisi PLM’le şirketlerin yaratılmasına yol açan dijital Mükemmeliyet doğrudan alakalı değildir. Seviye 1, ye- dönüşümdür. İlk iki seviye ile dördüncü Merkezi niden markalama ve yeniden etiketle- seviye arasında 3. seviye dijital dönüşüm me, var olan bir şeyi alıp dijital dönüşüm yer almaktadır. Bu seviyede mevcut bir cMekanik Tasarım olarak adlandırmakla ilgilidir denebilir. şirkete dijital dönüşüm uygulanır. Bu, Mühendisi, Seviye 2 ise, mevcut bir BT ürününe yeni ASELSAN Elektronik San- ayi ve Ticaret A.Ş. 70 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
daha çok şirketi değiştirmekle ilgi- bilgisayar destekli tasarım prog- nın yatay ekseninde, x ekseni, ürün lidir. Ancak bu durum sadece yeni ramları (CAD) ve temel seviye ürün yaşam döngüsünün beş aşaması- dijital teknolojilerin ve hizmetlerin veri yönetimi (PDM) kullanılmaya dır: fikir oluşturma; tanım, gerçek- uygulanmasından kaynaklanan başlanmasıyla evrimsel gelişimine leştirme, destek ve geri dönüşüm. bir değişiklik değildir. Bundan çok başlayan PLM, 2000’li yıllarda gü- Izgaranın dikey ekseninde, bir ürü- daha fazlasını içermektedir. “Para- nümüzdeki adıyla karşımıza çıktı. nü yaşam döngüsü boyunca yöne- digmayı değiştirmek, bir şeyi yap- Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi: tirken ele alınması gereken bileşen- manın önceden onaylanmış yolunu 21. Yüzyıl Ürün Gerçekleştirme ler bulunur: ürünler, iş süreçleri, değiştirmek” anlamlarına gelen bir Paradigması (2004) kitabında şu ürün verileri, PDM sistemi, PLM dönüşümdür. Bu, “yalnızca tekno- şekilde tanımlanmıştır: Ürün ya- uygulamaları, ekipman, yöntemler, lojik bir değişim değil, aynı zaman- şam döngüsü yönetimi, bir şirke- insanlar, organizasyon ve hedefler. da örgütsel, kültürel ve yönetsel bir tin ürünlerini, ilk fikir aşamasından Bu bileşenlerin her biri, yaşam dön- değişimdir”. Dijital teknolojilerden başlayıp, kullanımdan kaldırılana güsünün her beş aşamasının her yararlanarak stratejileri, ürünleri ve ve elden çıkarılana kadar tüm ya- birinde yönetilir (Şekil 1). süreçleri yeniden işlemekle ilgili- şam döngüleri boyunca en etkili dir. İş modellerinin ve yetkinliklerin şekilde yönetmeye yönelik iş faa- Dijital dönüşüm nasıl paradigmayı derin dönüşümü; organizasyonel liyetidir. Kısaca PLM, bir şirketin büyütmek, dönüştürmek ve değiş- modeller, iş süreçleri ve uygulama- ürünleri için etkili bir yönetim siste- tirmekle ilgiliyse, PLM de aynı şekil- ları gibi pek çok alanı kapsamak- midir. Bir şirketin iş süreçleri, ürün de öyledir. 2001 yılında PLM para- tadır. PLM ile ilgili olan bu üçüncü verileri, insanlar, parçalar ve yazı- digması ortaya çıkmadan önce, bir dijital dönüşüm seviyesidir. lım uygulamaları dahil olmak üzere şirketin ürünlerinin yönetimine iliş- ürünle ilgili kaynaklarını düzenler. kin önceki paradigma, departman PLM’nin dijital dönüşümle ilişkisi- paradigmasıydı. Departman para- ni görmek için tanımı ve kapsamı PLM’nin kapsamı, 5 x 10’luk bir digması ile pazarlama departmanı, ile başlamak iyi olur. 1980’lerde PLM matrisiyle açıklanabilir. Izgara- müşterilere hangi ürünleri suna- Şekil 1: PLM ızgarası: kapsam, fazlar ve bileşenler (John Stark, 2011). 71Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
cağına karar verirdi. Mühendislik olarak görmekteydi; parçalarını, parçacığı (digital thread) denilen departmanı onları geliştirir, Üretim malzeme listelerini ve değişiklik şeyden, dijital ikiz (digital twin) departmanı ise onları üretirdi. Satış yönetimini gerçekleştirmek için ve dijital dağıtıma kadar olan tüm sonrası departman ise servis-des- kullanılan bir araç. Tabii ki, her dijitalleşme adımları incelendiğin- tek hizmeti verirdi. şey burada başladı. Şimdi karşı- de görülmüştür ki; üreticilerin son laşılan zorluk ise, şirketlerin tüm birkaç yıldaki dijitalleştirme ham- Bir şirketin ürünlerinin yönetimi ürün ekosistemini, tasarım amacı- lelerinin birçoğu gerçekçi dijital için PLM paradigması, departman nı, büyüyen dijital iş parçacığını ve simülasyonlar oluşturmaya odak- paradigmasından önemli ölçüde tüm değer zinciri boyunca işbirliği lanmaktadır. farklıdır. PLM paradigması iş odak- yapma yeteneğini birleştirebilmek lı, birleşik, yaşam döngüsü, bü- için bir PLM yazılımına ihtiyaç duy- Tüm bunlar, PLM’yi dijital dönü- tünsel, resmi olarak tanımlanmış, masıdır. Şirketlerin artık PLM’den şüm satıcılarının sunması gereken dijital ve ürün odaklıdır. Oysa de- bir beklentisi de bu değişen çağa en önemli teknolojilerden biri hali- partman paradigması teknik odak- uyum sağlamalarını ve dijital olarak ne getirmektedir. Bu nedenle, diji- lıydı ve bütünsel değildi. Başka bir dönüşmelerine yardımcı olmasını tal dönüşüm sağlayıcılarının PLM’i deyişle atomistik ve parça parçaydı. sağlamaktır. nasıl ele aldıkları, danışmanlık ver- Ürün odaklı olmak yerine dokuman dikleri şirketlerin dijital dönüşüm- (kâğıt) bazlı bir anlayışa sahipti. Transforma Insights, önde gelen lerini gerçekleştirmelerine yardımcı on iki endüstriyel dijital dönüşüm olma/ katkı sunma potansiyellerini Özetle PLM, bir şirketin ürünle ilgili (Endüstri 4.0) tedarikçisinin (ABB, değerlendirirken bakılması gereken faaliyetlerine uygulanan dijital dö- Ansys, Bosch, Dassault Systèmes, kilit noktalardan biridir. nüşüm olarak görülebilir. Emerson, GE Digital, Hitachi, Ho- neywell, PTC, Rockwell Automa- SaaS/bulut tabanlı çözümler, Kuruluşlar, çalışanlarının, müşteri- tion, Schneider Electric and Sie- PLM’yi toplu pazara açmaktadır lerinin ve ortaklarının deneyimlerini mens) göreli güçlü yanlarının ay- iyileştirmek, uçtan uca iş süreçleri- rıntılı analizini sağlayan raporu kısa PLM, yalnızca geleneksel büyük öl- nin verimliliğini önemli ölçüde ar- süre önce yayınlamıştır. çekli şirketlerin değil, her boyuttaki tırmak ve verileri kullanma biçim- kuruluşun dikkatini giderek daha lerini sürekli olarak iyileştirmek için Diğer tüm sektörlerde olduğu gibi, fazla çekmektedir. SaaS/bulut ta- bir dijital dönüşüm platformuna Nesnelerin İnterneti (IoT) ve Yapay banlı çözümler, dağıtım kolaylığı ihtiyaç duyarlar. Ürünlerin, hiz- Zekâ (AI), en kritik yıkıcı teknolojiler nedeniyle PLM’nin değerini orta metlerin ve değişen iş modellerinin olarak kabul görmektedir. Özellikle ölçekli ve start-up müşterilere de artan karmaşıklığı ile daha yıkıcı endüstriyel sektörler için iki tekno- açtığı gözlemlenmektedir. hale gelen bir dünyada, şirketle- loji alanı azımsanmayacak derece- rin %95’i dijital dönüşümün hala de önemlidir: Ürün Yaşam Döngü- Tüm büyük PLM çözüm sağlayıcıla- gelecekteki başarılarının anahtarı sü Yönetimi (PLM) ve İnsan Makine rı, gelecek yıllarda daha fazla SaaS olduğuna inanmaktadırlar. Şirket- Arayüzü (HMI). fırsatından yararlanmak için port- ler, stratejik önceliklerini, mükerrer föylerini yeniden konumlandırma- işleri ortadan kaldırmak, daha fazla Ürün Yaşam Döngüsü ya yönelik hamleler yapmaktadır. esneklik ve çeviklik elde etmek ve Yönetimi, dijital dönüşüm için PTC, OnShape ve Arena Solutions’ı daha hızlı, daha uygun maliyet- kritik öneme sahiptir satın alarak son birkaç yılda SaaS’a li, sürdürülebilir inovasyon elde önemli yatırımlar yaptı. Siemens, etmek için ürün ekosistemlerinin Ürün yaşam döngüsü yönetimi, bir amiral gemisi PLM ürününün bu- sürekli dönüşümünü içerecek şe- ürünün fikri olarak başlangıcından lut versiyonu olan Teamcenter X’i kilde değiştirmektedirler. Bu dijital mühendislik tasarımı ve üretimine, 2020’de tanıttı; TeamCenter X, dönüşümü, yanlış, yetersiz veya üretilen bir ürünün servis ve imha- Mendix’in endüstriyel bileşenle- eksik yazılımlarla gerçekleştirmek sına kadar tüm yaşam döngüsünü ri kullanılarak oluşturulmuştur ve nerdeyse imkânsızdır. yönetme sürecidir. Ürünün yaşam müşterilerin bulutta yerel mikro döngüsü boyunca bağlantılı bir hizmetlerden yararlanmalarına ve Pandemi öncesi dünyadaki birçok veri akışı ve ürün verilerinin entegre yeni uygulamaları hızla kullanma- kişi, PLM’yi bir mühendislik aracı bir görünümünü oluşturan dijital iş 72 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
larına olanak tanır. 3DEXPERIEN- dPLM entegre çözümleri, facturing Execution Systems-MES) CE, zengin bir web tabanlı tasarım elinin güçlü olması, onu rakipleri- ve mühendislik uygulamaları seti dUygulama geliştirme ve sistem nin önünde konumlandırmaya yar- içeren Dassault System için amiral entegrasyonu dımcı olmuştur. Dassault Systèmes, gemisi bir bulut platformudur. PTC, Siemens ve Ansys, CAD/CAM/ Son yıllarda, tüm büyük PLM satıcı- CAE yazılım ürünlerinde pazar li- Siemens, PTC ve Dassault ları, simülasyon kabiliyetleri kazan- derleri olduğu gözlemlenmiştir. Systèmes’in önde gelen PLM mak veya geliştirmek için teknoloji satıcıları olduğu saptanmıştır satın alımları veya ortaklık geliş- MES stratejileri dikey odaklı tirmeleri yoluyla önemli hamleler olma eğilimindedir Aşağıdaki görsel, Transforma yapmaktadır. Örneğin Siemens, Insights’ın hazırlamış olduğu ra- malzeme mühendisliği için dijital Dassault Systèmes, Siemens, Rock- porda yer alan 12 şirketi içeren ikiz yeteneklerini genişletmek ama- well Automation, Schneider Elect- benchmark çalışmasından, her bir cıyla 2019 yılında bir malzeme mo- ric (AVEVA) ve Honeywell, üretim şirketin PLM kategorisindeki genel delleme ve simülasyon platformu optimizasyon yazılımı/Üretim Yü- puanlarını göstermektedir. Bu ge- olan MultiMechanics’i satın almış- rütme Sistemleri (MES)’nde güçlü nel puanlar aşağıdaki kriterler ana- tır. yeteneklere sahiptir. Raporda ana- liz edilerek elde edilmiştir: liz edilen satıcıların çoğunun dikey Siemens; PTC, Dassault Systèmes odaklı bir MES stratejisine sahip ol- dCAD/CAM yazılımı, ve belirli alanlarda güçlü olan dukları gözlemlenmiştir. Örneğin, Ansys ile birlikte PLM sağlayıcılı- Dassault Systèmes’in temel olarak dİmalat optimizasyon yazılımı ürün- ğında pazarda lider konumundadır ayrık ve tekrarlayan akış/parti üreti- leri (üretim yürütme sistemlerini içerir), (Şekil 1). Siemens’in özellikle İma- mine odaklanır, Honeywell proses lat Yürütme Sistemlerinde (Manu- dPLM çözüm bileşenleri, Şekil 2: PLM kabiliyetleri için Endüstri 4.0 Dijital Dönüşüm Servis Sağlayıcıları (DXSP) derecelendirmeleri (Kaynak: Transforma Insights,2021). 73Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
endüstrilerine odaklanan MES çö- entegrasyon vb.) için kurumsal şekildedir; yazılım açısından bakıl- zümleri sunar, Rockwell Automa- gereksinimleri karşılama becerileri dığında, Siemens ve PTC önemli tion özellikle yaşam bilimleri, oto- açısından analiz etmiştir. Aşağıdaki bir farkla lider konumda olduğu motiv, ambalajlı tüketim malları görsel bulguların özetini göster- gözlenmiştir. PTC, PLM’deki güç- ve metal için geliştirilmiş önceden mektedir (Şekil 3). Pazarda ilk iki lü yeteneklerin yanı sıra IoT, AI ve oluşturulmuş MES dikey uygula- sırayı kapan Siemens ve PTC arasın- HMI (Artırılmış Gerçeklik)’de pazar malarına sahiptir. daki fark dikkat çekmektedir. Bu- lideri konumuna sahiptir, ancak nun nedeninin çoğunlukla, PTC’nin genel olarak yazılım yetenekle- PTC ve Siemens, entegre odak noktasının yazılım ürünlerine ri açısından değerlendirildiğinde çözümler konusunda güçlü iki ve yazılımla bütünleşik çözümlere Siemens’ten daha düşük kalmak- liderdir kaymasından, Siemens’in ise dona- tadır. Siemens’in yerleşiminde ise, nım, yazılım ve hizmetlerde çeşitli IoT, AI, PLM, RPA, Otonom Robo- PTC ve Siemens, PLM entegre teklifler sunmasından kaynaklandı- tik Sistemler ve Veri Paylaşımında çözümlerinde liderdir. PTC’nin ğı tespit edilmiştir. yetenekleri lider konumunda olma- Windchill’i, geleneksel PLM paza- sını sağlamıştır. rında güçlü bir konuma sahiptir ve Genel sıralama hakkında yorum Arena, SaaS’ta başı çekmektedir. yapan Transforma Insights araştır- Rockwell Automation ve Bosch da Siemens Teamcenter ayrıca piyasa- ma şirketi yöneticilerinden Suruchi donanım, yazılım ve hizmetlerde da sunulan en sağlam ve ölçekle- Dhingra, dijital dönüşüm yolculu- oldukça çeşitlendirilmiş çözümlere nebilir PLM çözümlerinden biridir. ğunu en iyi kimin yönetebildiğini sahiptir. GE Digital’in odak noktası Her iki şirketin de kapsamlı çözüm- belirlemek için düzinelerce farklı yazılım ürünleri ve hizmetleriyken, ler sunmak için güçlü ittifakları var- teknoloji ve işlev kombinasyonları- Honeywell özel donanım ve enteg- dır, örneğin: Siemens, PLM paketi nı analiz ettiklerini ve hangi çözüm re çözümlere yönelmiştir. Ansys ve Teamcenter’ı satmak ve Siemens’in sağlayıcısının en etkili seçim olabi- Dassault Systèmes diğer satıcıların PLM ile SAP’nin ERP platformları leceği sorusunun, teknolojiye veya gerisinde kaldıkları, temel yetenek- arasındaki entegrasyonu için SAP işleve bağlı olarak büyük ölçüde lerinin PLM yazılım ürünlerinde kal- ile bir ittifaka sahipken, PTC, Rock- değişebileceğini, ancak genel ola- dığı tespit edilmiştir. well Automation ve Ansys ile stra- rak Siemens’in lider oyuncu oldu- tejik ortaklıklara sahiptir. ğunu bildirmiştir. İlgi çekici bir diğer tespit ise; ge- leneksel endüstriyel donanım Aynı zamanda Siemens’in PLM sis- Fonksiyonel elemanlar oyuncularının, yazılım iş birimleri- tem entegrasyonu ve proje yöneti- (donanım, yazılım & servis) ni ilerletmek ve müşterilere uçtan mi hizmetleri kategorisine liderlik uca yetenekler sağlamak için önde ettiği de saptanmıştır. Siemens ve Transforma Insights Kurucu Or- PTC, PLM çözüm bileşenlerinde de tağı Jim Morrish’in gözlemleri şu başı çekmektedir. CAD, CAM, CAE (Bilgisayar destekli mühendislik) ve Şekil 3: Dijital Dönüşümde Lider Satıcı Sıralaması ilgili PLM uygulamalarını etkinleşti- (Kaynak: Transforma Insights,2021). ren çok çeşitli PLM bileşenleri veya 3B yazılım geliştirme araç takımları (SDK’lar) sunmaktadırlar. Siemens, PTC ve Rockwell, En- düstri 4.0’da lider konumdadır Dijital Dönüşümde satıcılar için evrensel derecelendirme sistemini kullanan Transforma Insights, bu şirketleri on bir teknoloji kategori- sinde (Yapay zeka (AI), Nesnelerin İnterneti (IoT) vb.) işlevsel yete- nekler (donanım, yazılım, sistem 74 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
gelen endüstriyel yazılım oyuncu- dayanakları sayesinde PLM’de güç- Kaynaklar larıyla işbirliği yaptıkları bulgusu- lü yeteneklere sahip oldukları tespit 1.dDhingra, S. (2022, January 6). Pro- dur. Örneğin: Schneider Electric’in edilmiştir. duct Lifecycle Management is a critical endüstriyel yazılım işi ve AVEVA, aspect of industrial digital transfor- ticaret yapmak üzere AVEVA Gro- Sonuç mation. Transforma Insights. https:// up plc olarak birleşmiştir, Rockwell transformainsights.com/blog/plm- Automation, PTC’nin ThingWorx PLM, şirketlerin bir uzantısı olan industrial-digital-transformation IoT, Kepware endüstriyel bağlan- yeni dijital dönüşüm platformu ha- 2.dGrant, J. G. (2019, May 16). Where tısı ve Vuforia AR platformlarını line gelmektedir. Başka bir deyişle Does PLM Fit in Digital Transformati- Rockwell’in FactoryTalk MES, Fac- PLM, bir imalat şirketinin ürünle on? Designnews.Com. https://www. toryTalk Analytics ve endüstriyel ilgili faaliyetlerine uygulanan diji- designnews.com/automation-moti- otomasyon platformlarıyla birleş- tal dönüşüm olarak düşünülebilir. on-control/where-does-plm-fit-digital- tirmek için PTC ile ortaklık kurmuş- Dijital dönüşüm nasıl paradigmayı transformation tur. büyütmek, dönüştürmek ve de- 3.dQuadrant Knowledge Solutions. ğiştirmekle ilgiliyse, PLM de aynı (2018, December). Market Outlook: Teknolojik elemanlar şekilde öyledir. Bir araştırma şirke- Product Lifecycle Management (PLM), (IoT, AI, PLM vb.) tinin (Transforma Insights) gerçek- 2018–2023, Worldwide. leştirmiş olduğu PLM Benchmark 4.dReisig, M. (2021, June 15). PLM: Aşağıdaki görselde gösterildiği gibi çalışması incelendiğinde; Siemens The New Digital Transformation Plat- Dijital Dönüşümü oluşturan on bir ve PTC firmalarının pazarda lider form. English Blog - Aras Open PLM teknoloji alanı, teknolojik eleman- olduğu belirlenmiştir. Yine aynı Community - Aras Open PLM Commu- lar olarak değerlendirme kriterleri- araştırma şirketi tarafından yapılan nity. https://community.aras.com/b/ ne dahil edilmiştir (Şekil 4). Genel bir diğer çalışmada ise bu firmala- english/posts/plm-the-new-digital- olarak, çözüm sağlayıcılar arasında rın dijital dönüşüm yolculuğundaki transformation-platform öne çıkan teknoloji alanları; Yapay başarıları fonksiyonel ve teknolo- 5.dStark, J. (2020). Product Lifecycle Zekâ, IoT ve Ürün Yaşam Döngüsü jik bileşenlerin oluşturduğu farklı Management (Volume 1): 21st Cen- Yönetimi’dir. AI ve IoT, tüm Dijital kombinasyonlarla incelenmiş ve tury Paradigm for Product Realisation Dönüşümde her zaman mevcut pazarda açık ara farkla Siemens’in (Decision Engineering) (4th ed. 2020 olan kritik teknolojilerdir. PLM ise, lider olduğu ve onu hemen arka- ed.). Springer. karmaşık donanıma daha fazla sında PTC’nin takip ettiği gözlem- 6.dTransforma Insights rates Siemens odaklanması nedeniyle endüstriyel lenmiştir. as the leading vendor in Industry 4.0 sektöre özeldir. Digital Transformation. (2021, Decem- ber 22). Transforma Insights. https:// Değerlendirme sonuçları incelen- transformainsights.com/news/sie- diğinde; Siemens’in, IoT, Yapay mens-leading-vendor-industry-digital- Zekâ, Edge ve Ürün Yaşam Dön- transformation güsü Yönetimi alanlarında yüksek puan aldığı saptanmıştır. PTC ise; Şekil 4: Teknoloji Yeteneklerine Göre Çözüm Sağlayıcıları Derecelendirmesi IoT, Ürün Yaşam Döngüsü Yö- (Kaynak: Transforma Insights,2021). netimi ve İnsan Makine Arayüzü (HMI) alanlarında güçlü puanlar toplamıştır. ABB, Otonom Robo- tik Sistemlerde pazar lideridir. ABB ve Hitachi, sırasıyla ABB Ability ve Hitachi Lumada aracılığıyla IoT’de geliştirme yeteneklerine sahiptir. Ansys ve Dassault Systèmes, genel analizde genellikle iyi puan almaz- lar ancak 3D tasarım, mühendislik ve simülasyon pazarındaki güçlü 75Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Mart 2022
AKSOY PLASTİK VE MAKİNE 79 ARBURG 49 CHEN HSONG 11 CNR AMBALAJ FUARI 76 ERKOÇ PLASTİK VE KALIP 33 FANUC FAVORİ GRUP 3 FOTEG İSTANBUL FUARI ÖN KAPAK İÇİ KOLBAY DANIŞMANLIK MS MAKİNA 63 Pİ DÜNYA 21 PLASTEC MAKİNA 41 PLASTİK&AMBALAJ TEKNOLOJİSİ DERGİSİ ARKA KAPAK İÇİ RACEPLAST ÖN KAPAK SENA MAKİNA 55 SİSAN MASTERBATCHES 80 SOMPLAST PLASTİK / SESOTEC SPS SENUR 2 TOMRA 9 TEPRO MAKİNE 15-25 WIN EURASIA FUARI ARKA KAPAK WITTMANN BATTENFELD 57 WOOJIN PLAIMM 5-17 77 1 4
aksoymakinee Aksoymakine aksoymakine 0216 518 83 33 0555 972 01 00 0532 251 02 98 [email protected] www.aksoymakine.com AKSOY-GÖZTEPE AKSOY-DİLOVASI AKSOY-TUZLA AKSOY-YALOVA AKSOY-KÜÇÜKYALI
Search
