www.plast k-ambalaj.com Marka Oluşum Sürecinizde Sizlere Başarılı Çözümler Sunan, Mevcut Pazar Talebinizi Artıran, Her Zaman Yanıbaşınızdaki Fikir Ortağınız... Abone Olun!
ENJEKSİYON TEKNOLOJİSİ Arburg’un, Plástico Brasil 2023'te odak noktası ambalaj sektörü olacak rburg, 27-31 Mart 2023 tarihleri arasında li plastik ticaret fuarıdır. Şimdi, dört yıllık bir aradan Brezilya'nın São Paulo kentinde düzenlenecek sonra, fuar bize mevcut ve potansiyel müşterilerimizle olan Plástico Brasil fuarına katılım gerçek- yeniden bağlantı kurma fırsatı veriyor\" dedi. leştireceğini duyurdu. Fuarda odak noktası ambalaj sektörü olacak şirket, standında plastik parçaların seri Ambalaj, ev eşyaları ve tıbbi teknoloji uygulama alan- üretiminde dijitalleşme ve verimlilik artırma uygula- larının son yıllarda Brezilya pazarında çok dinamik bir ma örneklerini sergileyecek. Vidalı kapakların ve IML büyüme kaydettiğini de vurgulayan Fuentes, bu en- kaplarının üretimine ek olarak, fuarda sergilenen her düstriler için birinci sınıf üretim çözümleri sunabilmek iki makineyi birbirine bağlamak için kullanılan Arburg için portföy genişlettiklerini söyledi. ana bilgisayar sisteminin (ALS) potansiyeli de fuar sı- rasında canlı olarak gösterilecek. Asistan sistemleri kurulum teknisyenlerini ve operatörleri destekliyor Arburg Brezilya'nın Genel Müdürü Alfredo Fuen- tes konu ile ilgili yaptığı açıklamada, \"Plástico Brasil, Fuarda sergilenecek makinenin özellikleri kısaca şu şe- Brezilya ve Güney Amerika'nın tamamı için en önem- kilde; Stantta sergilenecek olan bir Allrounder 570 E Golden Electric, 2.000 kN kapama kuvveti ile 8 göz- 50 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Alfredo Fuentes 220 mililitre kapasiteli IML kapla- Arburg Brezilya Genel Müdürü rı üretecek. IML robotu Brezilya- lı üretici G3 Automation firması lü bir kalıpta PP vidalı kapaklar ise, vidanın konumunu düzen- tarafından sağlanan makinenin üretecek. Kalıplanmış parçaların leyerek stabil bir dolum işlemi ile Gestica denetleyicisi ise, kurulum çapı 63 milimetre ve ağırlığı 16,5 güvenilir bir süreç ve yüksek ürün teknisyenlerine ve operatörlere gram olacak. Parçaları çıkarmak kalitesi sağlamaya yardımcı olacak. maksimum kolaylık ve kapsamlı için Multilift Select robot sistemi destek sunan bir dizi yardım işle- kullanılacak. Makine, kurulumu ve Plástico Brasil'deki bir diğer Arburg vine sahip. Örneğin, aXw Control değiştirmeyi basitleştirmek için çok makinesi, 2.500 kN kapama kuv- FillAssist, bileşen modeline göre çeşitli özelliklere sahip Arburg'un vetine sahip bir Allrounder 630 H işleme parametrelerini otomatik \"4.set-up\" asistan sistemi ile do- modeli olacak. Makine, yaklaşık olarak hesaplıyor. Sistem makine natılacak. aXw Control ScrewPilot 5,5 saniyelik bir çevrim süresinde kurulumu sırasında hataların ön- lenmesine de yardımcı oluyor. Her iki makine de Arburg ana bil- gisayar sistemi (ALS) ile birbirine bağlanıyor, bu da ziyaretçilerin ALS'nin sunduğu avantajları ilk el- den deneyimleyeme fırsatı sunma- sı anlamına geliyor. ALS mevcut siparişler, vardiyalar ve üretim ka- litesi ile ilgili göstergelerİ herhangi bir zamanda elde edebilmeyi ve üretim sürecinde hedeflenen dü- zenlemelerin nerede yapılabilece- ğini belirlemeyi mümkün kılıyor. Bu da ürün kalitesini ve sistemin uzun vadede kullanılabilirliğini ar- tırıyor. Kaynak: ARBURG Arburg ana bilgisayar sistemi üretime şeffaflık getiriyor. Mobil ALS işlevleriyle, tüm önemli bilgilere her zaman ve her yerde erişilebiliyor. 51Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
GERİ DÖNÜŞÜM TEKNOLOJİSİ TOMRA Recycling'in teknolojisi, BAE'nin merkezinde yerini alıyor OMRA Recycling Sorting'in AUTOSORT™ sen- gesinin merkezinde bulunan 21 km2'lik Dubai Ulusal sör tabanlı ayıklama teknolojisi, Birleşik Arap Endüstri Parkı'nda 45.322 m2 bir alana sahip. FARZ, Emirlikleri'ndeki (BAE) ilk otomatik karışık Dubai'nin 2030 yılına kadar sıfır atık depolama ala- atık ayıklama tesisi olan FARZ'da geri dönüştürülebilir nına ulaşma hedefiyle uyumlu olarak BAE'deki geri malzemelerin yüksek kalitede ve saflık değerinde geri dönüşüm tesisleri arasında en verimli geri kazanım kazanılmasına yardımcı oluyor. Tesisin biri evsel katı oranına sahip bulunuyor. atık (MSW), diğeri ticari ve endüstriyel (C&I) atıklar için olmak üzere iki ayrı hattı bulunuyor. Hatlarda yer En gelişmiş otomatik teknolojileri kullanan geri dönü- alan altı ayrı AUTOSORT ünitesi, atık akışından plas- şüm tesisi, günde 1.200 ton ticari ve endüstriyel atık tik malzemeleri tanımlayarak ayırmak ve ayrıca yüksek ile karışık atığı işleme kapasitesine sahip. Tesiste he- yoğunluklu polietilen (HDPE) ile polietilen terefitalatı def fraksiyonlar olan HDPE, PET, alüminyum, demirli (PET) karışık 3D plastiklerden yüksek saflıkta ayıklamak metaller, OCC, ahşap ve alçak yoğunluklu PE‘nin geri için kullanılıyor. kazanımını en üst düzeye çıkarmak için otomatik bir sistem kullanılıyor. Orta Doğu'nun önde gelen entegre tesis yönetim şir- keti olan Imdaad bünyesindeki FARZ, yine bu şirket Süreç tarafından işletiliyor. Tesis, Dubai'nin yeni sanayi böl- Girdi atık malzeme, kamyonla FARZ'ın kabul alanına geliyor. Burada bir ön ayıklama aşamasının ardından karışık atıklar ile ticari ve endüstriyel atıklar iki hatta ayrılıyor. Her iki hattaki kırıcılar, malzemeyi parçalıyor ve tamburlar girdi malzemeyi boyutuna göre fark- lı fraksiyonlara ayırıyor. Her iki hatta da 80-300 mm arasındaki fraksiyonlar bir sonraki aşamada manyetik ayırmadan geçiriliyor. 80 mm’den küçük organik atık ve inert fraksiyonlar, doğrudan atık sahasına yönlen- diriliyor. 300 mm'den büyük herhangi bir malzeme ise kırıcı sürecinden tekrar geçmek için besleme alanına geri gönderiliyor. Manyetik ayırmaya geçen fraksi- yonlardaki demirli ve demirsiz metaller, mıknatıslar ve eddy akımı ayırıcılar yardımıyla ayıklanıyor ve bir son- raki ayıklama aşamasına hazırlanıyor. Metaller hem karışık atık hem de ticari ve endüstriyel atık hatlarından geri kazanıldıktan sonra, her hattaki 52 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
gerektiğinde geliştirilebilme ko- laylığı ise, geleceğe hazır bir çö- zümümüz olduğu anlamına geli- yor. TOMRA'nın bilgisi, uzmanlığı ve teknolojisinin işimiz üzerindeki olumlu etkisini ne kadar vurgula- sak az\" diye belirtti. AUTOSORT ve çok daha fazlası TOMRA AUTOSORT’un yüksek çözünürlüklü sensörleri, saniyede 320.000'e kadar tarama noktasıy- la, çok çeşitli malzemelerin doğru şekilde tanımlanmasını sağlamak için yüksek hızda birden fazla özel- lik hakkında veri topluyor. Bir baş- ka deyişle sensör bazlı optik ayık- lama makinesi, bir futbol sahasını doldurabilecek atığı 15 dakikadan daha kısa bir sürede analiz edip ayıklayabiliyor. ilk TOMRA AUTOSORT üniteleri, olarak bu fraksiyonlar balyalana- AUTOSORT, en gelişmiş özellikleri karışık bir plastik fraksiyonu daha rak BAE’deki geri dönüşümcülere ve teknolojileri tek bir makinede sonraki işlemler için üç hedef frak- satılıyor ve dünya geneline ihraç birleştiriyor. Kompakt ve esnek siyona ayırıyor: 3D (3 Boyut) (şişe- ediliyor. yapısı, mevcut veya yeni tesislere ler ve plastik kaplar), 2D (Boyut) kurulumlarda kolay entegrasyon (film, karton, folyo ve tekstil) ve Esnek, geleceğe yönelik bir sağlıyor. FLYING BEAM® teknoloji- küçük taneler. Kalan malzeme, ka- çözüm si (nokta taramayı kullanan ilk NIR rışık kâğıt/karton malzemenin ay- tarama sistemi) sayesinde, hat bo- rılması için her hatta bulunan ikinci Imdaad’ın Başkanı Mahmood yunca akan malzemelerin en ince bir AUTOSORT makinesinden geçi- Rasheed, konu ile ilgili açıklama- moleküler farklılıklarını bile ayırt yor. Geri dönüştürülemeyecek atık sında: \"Orta Doğu'da çok sayıda ederek tüm bant genişliği boyun- ise atıktan elde edilen enerji (EFW) sensör tabanlı ayıklama sistemini ca daha iyi algılama ve izleme için tesislerinde kullanılmak üzere Atık- başarıyla kurdukları için TOMRA mükemmel homojen ışık dağılımı tan Türetilmiş Yakıt (RDF) depola- Recycling Sorting'in teknolojisine garanti ediliyor. rına aktarılıyor. Her hatta bulunan zaten aşinaydık. TOMRA, geniş son iki ünite ise malzeme nihai bir bir uygulama yelpazesiyle, sensör En yeni nesil üniteler, standart manuel kalite kontrol kontrolün- tabanlı ayıklama teknolojisinde li- olarak SHARP EYE™ teknolojisi- den geçmeden önce HDPE ve PET'i der olarak bir üne sahip. Bu doğ- ne sahip. Bu teknoloji, PET gibi 3D fraksiyondan ayırıyor. rultuda TOMRA, tasarım sürecinde ayıklanması zor fraksiyonların şi- ekibimizle yakın iş birliği içinde ça- şelerden ve tepsilerden ayrılması- Bu aşamalı süreç, FARZ'ın yüksek lışarak, minimum manuel ayıklama nı kolaylaştırarak, geliştirilmiş ışık kaliteli ve saflıkta HDPE, PET, alü- gereksinimiyle mükemmel geri ka- verimliliği ve ayıklama netliği sağ- minyum, demirli metaller, OCC, zanım ve saflık oranlarına ulaşan, lıyor. TOMRA'nın opsiyonel olarak ahşap, PE torbalar ve RDF fraksi- otomatik ve son derece verimli bir entegre edilebilen DEEP LAISER™ yonları üretmesini sağlıyor. Son tesisin ortaya çıkmasına yardımcı teknolojisi ise, daha önce saptana- oldu. Teknolojisinin esnekliği ve mayan malzemelerin algılanmasını sağlayarak saflık düzeylerini daha da artırıyor. Kaynak: TOMRA Recycling Sorting 53Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
GERİ DÖNÜŞÜM TEKNOLOJİSİ Sert (rijit) plastik nasıl geri dönüştürülür? POLYSTAR nsanın çevre üzerindeki etkisi gü- malzeme kullanımıyla kaynakların daha Maria Lopez nümüzde her zamankinden daha dengeli kullanılmasına katkı sağlanmış Pazarlama Müdürü belirgin ve haliyle insanlar çevre olur. konusunda daha bilinçli hale gelmekte- ler. Bu da gözleri özellikle plastik atık- POLYSTAR olarak dünya çapında bir çok larına çeviriyor, sert (rijit) plastik atıkları geri dönüşümcü ve plastik ürün üre- bunlar arasında önemli bir yer tutmak- ticisine çeşitli esnek ve uygun maliyetli ta. plastik geri dönüşüm makinesi çözüm- leri sunuyoruz. Müşterilerimizin geri dö- Plastik atıkların geri dönüştürülmesi yal- nüşüm sürecinin önemini anlamalarına nızca çevreyi korumaya yardımcı olmak- yardımcı olmayı ve kolay, istikrarlı bir la kalmayıp aynı zamanda birçok üretici operasyon yapmaları için gerekli maki- için maliyet tasarrufu da sağlar. Şam- neleri sağlamayı amaçlıyoruz. puan şişeleri, süt şişeleri, şişe kapakları, plastik boru ve bidon atıkları gibi hurda Sert (rijit) plastik nedir? ya da fire plastiklerin yeni ürün üreti- minde belirli miktarlarda kullanılması Genellikle sert veya rijit plastik olarak bi- işlenmemiş malzeme kullanımını azal- linen sert plastikler imalat sanayiinde ve tır. Böylece daha az işlenmemiş polimer günlük yaşamda kullanılmaktadır. Esnek ambalajlara (filmler, poşetler vb.) kıyas- Sert plastikler 54 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Kırılmış PP şişe çapağı PP şişe çapağı geri dönüşüm granül la, sert plastikler ürünler için daha duyarlılığı sayesinde sert plastik dönüşümü için (PE, PP, ABS, PS rijit iyi koruma sağlar. Plastik sandal- geri dönüşüm çözümleri yaygın- çapak), Repro-Direct silo beslemeli yeler, oyuncak parçaları, sepetler, laşmakta ve popüler hale gelmek- geri dönüşüm makinesini tasarla- çöp kutuları, borular, şampuan tedir. Döngüsel ekonomiye katkı mıştır. şişeleri, süt şişeleri, şişe kapakları sağlamanın iki basit yolu aşağıdaki gibi bir çok plastik ürün buna ör- gibi sıralanabilir: Sert (rijit) plastik çapaklar, Repro- nektir. Direct ile işlendiğinde vidalı bes- Sert plastik geri dönüşüm 1. Sert plastiklerin plastik leme sistemi vasıtasıyla doğrudan aşamaları nelerdir? çapaklara dönüşümü siloya beslenir ve buradan yine di- Fabrika fireleri ve tüketici sonrası rekt olarak ekstruder vidasına akta- atık plastiklerin çoğu ne yazık ki Ser plastikler önce daha küçük rılır. Besleme hızı malzeme miktarı- yetersiz geri dönüşümden dolayı parçalar haline getirilmedirler na göre otomatik olarak ayarlanır. çöplüklere gitmekte, daha da kö- (shredding ya da kırma işlemi). Ti- Böylece istikrarlı besleme (aşırı ya tüsü toprağa ve okyanuslara karış- pik olarak plastik malzeme, yıkama da az olmayacak şekilde) ile verimli makta. Sonuç olarak, aslen değerli ve kurutma işlemine gönderilme- bir geri dönüşüm işlemi gerçekleş- bir kaynak olan bu malzemeler den önce bir shredder veya kırıcı miş olur. Malzemeyi direkt işleyen çevresel bir soruna dönüştükleri tarafından işlenir. bu sistemle süreç daha kolay, hızlı gibi, geri dönüştürülmedikleri için hale gelir ve üretim hatlarınız için döngüsel ekonominin bir halkası 2. Sert plastik çapaklardan geri yüksek kaliteli granüller üretmenizi olma şansını da yitirirler. dönüşüm granüllere sağlar. Müşteri talebine göre oto- Bununla birlikte dünya genelinde matik vidalı besleme sistemi bantlı yasalarla, üretici ve tüketicilerin Kırma işleminden gelen bu plastik konveyör ile değiştirilebilir. parçalar, bir plastik granül eks- Silo beslemeli geri dönüşüm makinesi trüderi ile geri dönüştürülebilir. Fabrika firesi ve tüketici sonrası POLYSTAR, sert çapak plastik geri atıklardan gelen sert plastiklerin geri dönüştürülmesi hem çevrenin korunmasına yardımcı olur hem de döngüsel ekonomi ve maliyet tasarrufu hatta ekonomik kâr ya- ratır. Kârlılığınızı arttırırken ve çev- renin korunmasına yardımcı olabi- leceğiniz geri dönüşüm çözümleri için her zaman bizimle iletişime geçebilirsiniz. 55Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Prysmian Group, Global Sürdürülebilirlik Akademisi'ni hayata geçirdi Grup bünyesinde sürdürülebilirlik kültürünün ve yetkinliklerinin güçlenmesini hedefleyen akademi, çalışanlara da gelişim fırsatı sunacak. rysmian Group, 50'den fazla ülkede 29.000 Türk Prysmian Kablo CEO’su Ülkü Özcan ise şöyle konuştu: çalışanı kapsayacak bir Küresel Sürdürülebilirlik “Türk Prysmian Kablo olarak çalışanlarımızın yetkinliklerini Akademisi’ni kurdu. Bu girişim ile sürdürülebilir- ve kendilerini geliştirmelerini çok önemsiyoruz. Prysmian lik kültürünün dünya genelindeki tüm şirket çalışanlarına Group’un belirlediği sürdürülebilirlik hedefleri doğrultu- anlatılması, grubun iklim ve sosyal hedeflerine yönelik sunda çalışanlarımızı kapsayıcı, eşitlik ve çeşitlilik ilkeleri çalışmalarını güçlendirmesi amaçlanıyor. doğrultusunda potansiyellerini en iyi şekilde gerçekleşti- Türkiye’nin de içinde bulunduğu MEAT Bölgesine dahil recekleri pozisyonlarda görevlendiriyoruz. Küresel Sürdü- olan Umman’da kurulan Sürdürülebilirlik Akademisi, rülebilirlik Akademisi ile Türkiye’de istihdam ettiğimiz pek uluslararası düzeyde en etkili işletme fakültelerinin eği- çok yetenekli çalışanımıza gelişim ve öğrenme fırsatı su- tim programlarını sunacak. Akademi ayrıca, ticari reka- nabileceğiz. Sektörümüze örnek olan yenilikçi ve özgün bet edebilirliğin stratejik itici güçlerinden olan sürdürüle- çalışmalarımıza bu yıl da devam edeceğiz.” bilirlik kültürünün ve yetkinliklerinin çalışanlar tarafından Prysmian Group’un sosyal hedefinin merkezinde çeşit- daha iyi benimsenmesini sağlayacak. lilik, eşitlik, kapsayıcılık, dijital kapsayıcılık, toplumların 2023 yılı boyunca derslerin verileceği program, hedef güçlendirilmesi, çalışan katılımı ve becerilerinin artırılması kitleye göre oluşturulan Farkındalık, Bilgi, Etki, Liderlik çalışmaları yer alıyor. Grup, Birleşmiş Milletler Sürdürüle- ve KPI'lar olmak üzere beş modülden oluşuyor. İlk modül bilir Kalkınma Hedefleri ile uyumlu olmak adına konularda olan “Etki” dünyanın dört bir yanından 30 yöneticinin belirlenen 2030 yılı hedefleri doğrultusunda çalışmalarını katılımıyla üç gün boyunca \"organizasyonlarda sürdü- sürdürüyor. rülebilirlikle ilgili ne gibi inovasyonların yapılabileceği ve sürdürülebilirliğin nasıl yaygınlaştırılabileceği\" konusunu ele aldı. Modül sunumları hibrit bir yöntemle, fiziksel ka- tılım veya online katılım ya da podcastler aracılığıyla tüm şirket çalışanlarına ulaşmaya devam edecek. Prysmian Group MEAT Bölgesi CEO’su Cinzia Farisè; \"Umman'da kurduğumuz Sürdürülebilirlik Akademisi ile insan sermayemizin büyümesine ve güçlendirilmesi- ne dayalı pozitif iş modelleri aracılığıyla değer yaratan farklı becerilerin geliştirilmesine katkıda bulunmak, yeni bakış açılarına açık, çeşitliliği destekleyen ve kapsayıcı bir sisteme önayak olmak ve geleceğin sürdürülebilir lider- lerini yetiştirerek inovasyon yapma kapasitemizi artırmak istiyoruz\" dedi. 56 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Metro Türkiye’den, depozito toplama projesi ile geri dönüşüme destek 990 yılından bu yana sürdürülebilirliği tüm işle- rinin merkezine koyan ve bu alanda öncü pro- jeler geliştiren Metro Türkiye, geri dönüşüm ve atık azaltımı alanında yeni bir çalışmasını daha hayata geçirdi. Şirket, Kozyatağı mağazasındaki Depozito Top- lama Projesi ile Türkiye’de bir ilk olarak hem makine ile hem de manuel olarak depozito toplamaya ve şişelerin geri dönüşümüne iş ortakları ile birlikte katkı sağlama- ya başladı. Cam, alüminyum ve pet şişelerin manuel ve makine yolu ile toplandığı projede ilk etapta bir yıl içerisinde yakla- şık 3,5 milyon şişenin geri dönüşüme kazandırılması hedefleniyor. Bu proje ile ambalaj atıklarının doğaya kazandırılmasının yanında toplumdaki geri dönüşüm bilincinin artırılması da amaçlanıyor. Depozito Topla- ma Projesi ile 2024 yılında Çevre Ajansı tarafından yü- rürlüğe girecek olan Depozito Yönetim Sistemi’nin ön hazırlığını yapan ve bu projesi ile sektöre yön gösteren Metro Türkiye, aynı zamanda geri dönüşüme gönderi- len her 10 şişe için 2 TL değerinde tüm mağazalarında Aslı Aracıoğlu geçerli kupon sunduğu bir kampanya da başlattı. Metro Türkiye CFO’su Türkiye’de bir ilk olarak makine ve la perakende sektörüne öncülük ettiğimiz sürdürülebi- manuel depozito toplama alanı lirlik projelerimize bir yenisini daha ekledik. Toplumda Sürdürülebilir bir gelecek için toplumsal bilinç düze- çevresel sürdürülebilirlik ve geri dönüşüm bilincinin art- yinin yükselmesi gerektiğini savunan Metro Türkiye masını amaçladığımız Depozito Toplama Projemizde, CFO’su Aslı Aracıoğlu, “Metro Türkiye olarak sürdürü- Çevre Ajansı’nın hayata geçireceği Depozito Yönetim lebilirlik çalışmalarımızı sadece kendi operasyonlarımız Sistemi’nin öncesinde, pilot mağaza olarak seçtiğimiz ile sınırlı tutmuyor, müşterilerimizi ve tedarikçilerimizi Kozyatağı mağazamızdaki depozito toplama alanımı- de dahil ettiğimiz bir strateji izliyoruz. Bu vizyonumuz- zı projemize sponsor olan Mey/Diageo, Şişecam, Üçge 57Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
İeco ve Fayda Yazılım’ın katkılarıy- Metro Türkiye markalı ürünlerde reci ambalajlı ürünler rafa sunmayı la hizmete açtık. Mevcut depozito son 4 yılda yaklaşık 52 ton hedefliyor. Son olarak, kendi mar- sistemlerinde sadece makine yar- plastik tasarrufu kası Rioba ile yüzde 50 geri dönüş- dımıyla ambalaj atıkları ve şişeler türülmüş plastikten oluşan ‘’Çevre ayrı ayrı geri dönüşüme gidiyordu. Çevresel etkisi yüksek olan plastik Dostu Şişe’’ ile 0,75 litre sularını da Biz, Türkiye’de bir ilk olarak hem ambalajların ağırlıklarının azaltıl- raflara getirdi. makine ile hem de manuel olarak ması çalışması kapsamında da 2019 topladığımız depozitolar ile daha yılından bu yana Metro markalı Sürdürülebilirlik misyonu doğrul- fazla atığın doğaya kazandırılarak ürünlerin ambalajından yaklaşık 52 tusunda sadece plastik azaltımı ve geri dönüştürülmesini hedefliyo- ton plastik azaltımı sağlayan şirket, geri dönüşümü ile sınırlı kalmayan ruz. En önemli iş ortaklarımız olan kendi markalı ürünlerinde de plastik Metro Türkiye, tek kullanımlık plas- yeme-içme sektörü işletmeleri Koz- yerine daha çevreci alternatiflerin tik ürünlere alternatif olacak yüzde yatağı mağazamızdaki depozito kullanımını artırmayı hedefliyor. Şir- 100 geri dönüştürülebilir, kompost- toplama alanımıza manuel olarak ket ayrıca çevresel etkisi yüksek olan lanabilir veya yeniden kullanılabilir tek seferde çok daha fazla depo- plastik kullanımını azaltmak ama- kendi markalı ürün oranını 2023’te zitolu şişeyi geri dönüşüm için geri cıyla 2021 yılında Metro markalı yüzde 55’e ulaştırma hedefini 2022 getirebilecek. Operasyonel süreç ve ürün ambalajlarının yüzde 84’ünde yılı itibarıyla geçerek yüzde 59’a müşteri hassasiyetini ölçümlemek doğaya ve insan sağlığına zararları ulaştı. 2025 yılı itibarıyla ise Metro anlamında önemli bir fırsat olarak olan PVC/PVDC malzemeleri daha markalı ürünlere ek olarak tedarikçi gördüğümüz bu öncü proje, müş- çevreci ambalaj malzemeleri ile de- markalı ürünlerin tamamında tek terilerimizin katılımıyla etki alanını ğiştirmişti. 2023 yılında ise Metro kullanımlık plastiğe alternatif ma- büyütecek’’ diye konuştu. markalı ürünlerin tamamında bu teryal kullanımı hedefleniyor. değişimi gerçekleştirerek daha çev- 58 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
MAKALE Otomotiv Endüstrisinde Geri Dönüştürülebilir ve Biyobozunur Mühendislik Plastikleri Özet 1.Giriş Zehra KURT KEÇELİ olimer malzemelerin hafiflik, Otomotiv endüstrisi ekonomi, araş- Simge KOCASU kolay işlenebilirlik, kimyasal ve tırma-geliştirme ve küresel inovasyon EPSAN Plastik korozyona karşı yüksek direnç büyümesi için kritik öneme sahiptir. R&D Engineer gibi üstün özelliklerinden dolayı uzay ve Küresel otomotiv endüstrisi, yaklaşık 14 havacılıktan beyaz eşyaya, otomotivden milyon işçi ile dünyadaki toplam imalat savunma sanayine kadar birçok sektör çalışanlarının %5 'inden fazlasını oluştu- ve uygulamada kullanımları her geçen ran önemli bir istihdam kaynağıdır [1]. gün artmaktadır. Plastiğin hafifliği, es- Araç yakıt tüketimi, aracın kütlesinin nekliği ve birçok niteliği, otomobillerin hareket etmesinden ve diğer kayıplar- toplam ağırlığını ve yakıt tüketimini dan (örneğin, aerodinamik sürtünme, azaltarak onları otomotiv endüstrisi için aksesuarlar, motor ve aktarma organı ideal hale getirdiği için plastikler bu en- sürtünmesi) kaynaklanır. Tekerlekli bir düstrinin neredeyse en başından beri aracın yakıt tüketiminin %50'ye kadarı kullanılmaktadır. Polimer malzemelerin kütleye bağlı olduğundan, aracın ha- geri dönüşümlü ve biyobozunur ola- fifleştirilmesi, kullanım fazı yakıt tüke- rak üretilmesi ve kullanılması, atıkların timini azaltma fırsatı sağlar. Artan araç çoğalması ve birikmesine bir çözüm üretimi, hafiflik direnç gibi ihtiyaçlar ile olacaktır. Bu nedenle, son zamanlarda motorlu araç yapımında kullanılan po- yapılan çalışmalar uzun süre doğada limerlerin oranındaki önemli artış, oto- bozunmadan kalan plastik malzemeler motiv polimerlerine olan talebi arttır- ile rekabet edebilecek alternatif malze- mıştır. Sektör, çevresel kuruluşlarla bir- melerin geliştirilmesi yönündedir. Bu likte, atık üretimi, geri dönüşüm ve kar- anlamda geliştirilen alternatif malze- bon emisyonunu hedefleyen politikalar meler ise biyobozunur polimerlerdir. Bu kullanarak sürdürülebilir ve eko-verimli makalede, otomotiv başta olmak üzere malzemelere yönelmektedir. Otomotiv diğer sektörlerde de sıkça kullanılan bi- sektöründe biyoplastiklerden yapılan en yobozunur bir polimer olan polilaktik yaygın bileşenler iç mekân uygulamaları asit (PLA)’ın çeşitli harmanları incelen- olsa da dış ve kaput altı uygulamalar da miş ve kullanım alanları araştırılmıştır. yaygınlaşmaktadır. Ek olarak, biyoplas- tikler ve kompozitler, çeşitli otomotiv Anahtar kelimeler: Polimer, biyobozu- bileşenlerini üretmek için metallerin ve nur, polilaktik asit 59Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
metal alaşımlarının yerini almak 2.1 Polilaktik Asit (PLA) re mekanik özellikler kazandırmak için iyi adaylardır [2]. amacıyla çeşitli katkı maddelerinin Polilaktik asit (PLA), aromatik halka etkisi araştırılmıştır [4]. Yakıt ekonomisi standartları, hafif- yapısı olmayan alifatik bir polyes- lik, sera gazı emisyonlarını kontrol terdir. Şeker pancarı, şeker kamışı PLA'dan yapılan araba bileşenleri, etmeye yönelik yeni düzenlemeler, veya mısırdan elde edilen şekerin ömrünü tamamlamış araçlardan sürdürülebilirlik, güvenlik, görü- fermantasyonundan üretilen PLA, düşük maliyetle ve muhtemelen nüm, otomotiv endüstrisini oto- son zamanlarda çevre dostu bir daha yüksek saflıkta geri dönüştü- mobiller için biyo-bazlı plastik mal- malzeme olarak daha fazla kabul rülmüş laktik asit monomeri elde zemeler ve biyokompozitler geliş- görmüştür. ederek verimli bir şekilde geri ka- tirmeye ve kullanmaya teşvik eden zanılabilir. Otomobil üreticileri yer faktörlerden bazılarıdır. Halihazırda mevcut biyo-bazlı po- paspasları, lastikler ve konsollar limerler arasında, PLA ilginç fizik- üretmek için PLA'yı kullanır. 2. Biyoplastikler sel ve mekanik özelliklere (yüksek gerilme mukavemeti ve sertlik, iyi 3. Otomotiv sektöründe Biyoplastikler, biyo-bazlı, biyolojik işlenebilirlik ve biyolojik olarak par- PLA kullanımına yönelik olarak parçalanabilen malzeme- çalanabilirlik) sahiptir, ancak nispe- yapılan çalışmalar ler veya her ikisinden oluşan çevre ten düşük termal kararlılık, düşük dostu malzemelerdir. Genellikle tokluk ve son derece kırılgandır; Karagöz tarafından yapılan bir ça- biyopolimerler olarak adlandırılan bu durum PLA’nın endüstriyel uy- lışmada, PLA’nın zayıf olan toklu- biyo bazlı plastikler, doğal mad- gulamalara engel olabilmektedir. ğunun geliştirilmesi ile otomotiv- delerden doğrudan ekstraksiyon, Özellikle PLA'nın tokluğunu ve de kullanılan PP’ye bu özelliğinin biyokütleden türetilen monomerle- sünekliğini geliştirmek için birçok yaklaştırılmasını hedeflemişlerdir. rin polimerizasyonu veya mikroor- çaba sarf edilmiştir. Plastikleştirme Bu amaçla PLA, modifiye edilerek ganizmalar tarafından üretilir. Bi- işlemi, camsı polimerlerin esnek- elastomerik özellikler kazandırıl- yobozunur bir polimer, ortamdaki liğini ve sünekliğini arttırmak için mış termoplastik nişasta ile farklı mikroorganizmaların malzemeleri yaygın olarak kullanılır. Otomotiv bileşim oranlarında (%10-%50) su, karbondioksit ve metan gibi uygulamalarında potansiyel kulla- harmanlanmıştır. PLA/TPS karışım- doğal maddelere ayrıştırdığı kim- nım için uygun PLA bazlı bileşimle- ları uyumlu değildirler, bu sebeple yasal bir süreç olan biyolojik bo- zunmaya uğrar. ASTM uluslararası Şekil 1: Farklı PBS oranları içeren PLA/PBS harmanlarının SEM görüntüleri (a) %10 standartları 6400 ve 6868'e göre (b) %20 (c) %30 ve (d) %40 [6] kompostlanabilir plastikler, kom- postlama sırasında uygun parça- lanma, yeterli düzeyde doğal biyo- lojik bozunma ve bitki büyümesini desteklemek için hiçbir olumsuz etki göstermemelidir. Bu standart- lar, malzemenin belirli bir süre için- de biyolojik olarak parçalanmasını ve toprakta hiçbir toksik kalıntı bı- rakmamasını gerektirmektedir [3]. Otomotiv endüstrisinde en çok kul- lanılan biyoplastikler arasında soya ve kenevir gibi doğal olarak oluşan lifler, biyo-poliamidler (biyo-PA) ve bunların kompozitleri, naylon reçine malzemelerinin bir kombi- nasyonu, polilaktik asit (PLA) ve bi- yo-esaslı polipropilen (biyo-PP) yer alır. Bileşik biyobozunur malzeme- nin özellikleri ve karakteristikleri, biyobozunur polimerin tek başına yapamadığı, giderek artan zorlu uygulamaları karşılar. 60 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
uyumlaştırılmaları için izosiyanat Çalışmada spartium junceum L. meti, uzama vb.) ve dayanıklılığı esaslı bir uyumlaştırıcı da kullanıl- lifleri, otomotiv endüstrisi mal- otomotiv şirketlerinin standartları- mıştır. Çalışmada üretilen harman- zeme gerekliliklerini sağlaması ve nı takip etmelidir. Jeoung vd. tara- larda TPS miktarı arttırıldıkça darbe yeni biyonanokompozit malzeme- fından yapılan bir çalışmada, DIP’in dayanımı artmakta, ancak modül nin termal ve mekanik özelliklerini biyolojik olarak bozunabilirliği, ae- ve çekme dayanımı azalmaktadır. geliştirmek için montmorillonite robik koşullar altında belirlenmiştir Çalışmada üretilen harmanların nanokil (MMT) ve sitrik asit (CA) ile (ISO-14855-1). Çevresel DIP, düşük bazıları, gerek darbe özellikleri ge- işlenerek kompozit malzeme üre- erime noktalı polyester elyaf yeri- rekse çekme özellikleri bakımından tildi. Makro mekanik analizinden ne polyester elyaf ve düşük erime PP’nin yerini alabilecek, bunun ya- sonra, deneysel ve teorik model- noktalı PLA elyafı (LM-PLA) ile imal nında da tamamen biyobozunur leme sonuçları arasında bir karşı- edilmiştir. Sonuçlar, 45 günlük olan ürünlerdir [5]. laştırma yapılmıştır. Teorik Hirsch kompostlama süresi içinde aerobik modeli ile değerlendirilen gerilme koşullar altında %27'lik bir biyolo- Shen vd. yaptıkları çalışmada, modülü ve gerilme dayanımı, test jik bozunma göstermiştir. LM-PET PLA’nın tokluğunu arttırmak için edilen kompozitlerinkilerle iyi bir fiber kullanan ticari çizgi izolas- çeşitli modifikasyon teknikleri kul- uyum içindedir. Yapılan çalışmada yon pedi, aerobik koşullar altında lanmışlardır. PLA ve PBS polimer- yeni geliştirilen gelişmiş malzeme- biyolojik olarak parçalanmamıştır. lerinin uyumlu harmanlarını sağ- nin gerilme mukavemeti ve mo- PET/%30 LM-PLA kompozitinin lamak için basit karıştırma, plastik- dülünün, saf PLA matrisine kıyasla 40 gün sonra gerilme mukave- leştirme, reaktif uyumlulaştırma ve sırasıyla %164 ve %86 oranında metindeki azalma %50 ve ağırlık kopolimerizasyon yöntemleri kulla- iyileştirildiği raporlanmıştır [7]. kaybında azalma %24 olmuştur. nılmıştır [6]. Ön panel izolasyon pedi (DIP), oto- LM-PLA elyafının moleküler ağırlı- motiv motor dairesi içinde üretilen ğının değişimi, Jel Geçirğenliği Kro- Yumuşaklığı arttırmak ve tokluğu gürültünün azaltılmasında ve emil- matografisi (GPC) ile incelenmiştir. kontrol edebilmek için plastikleştir- mesinde kilit rol oynar (bkz. Şekil Polimer zincirlerinin bozulmasına me yöntemi kullanılmıştır. Plastik- 2). Ticari DIP keçe malzemeleri, aerobik bakteriler neden olmuş ve leştirici kullanımı moleküller arası polietilen tereftalat (PET) ve düşük moleküler ağırlık kademeli olarak kuvvetleri azaltıp polimer zincirle- erime noktalı PET bağlayıcıdan olu- azalmıştır. Çevresel çizgi izolasyon rinin hareketliliğini geliştirir, böyle- şur. DIP'in mekanik özellikleri (çek- pedleri atmosfer altında 18 ay bıra- ce işlenebilirliği ve esnekliği iyileş- me mukavemeti, yırtılma mukave- kılmış ve gerilme mukavemetindeki tirmek mümkün olmuştur. PLA ve PBS arasındaki uyumsuzluktan do- Şekil 2: Ön panel izolasyon pedi (DIP)[7] layı uygun çözücüler seçilmek için birçok çözücü ile deneme yapıl- mıştır. Isisorbid diester (ISE), PEG, BPO, DCP, GMA gibi çözücüler kullanılmıştır. Modifiye edilmemiş PLA/PBS (80/20) harmanı 107OC soğuk kristalizasyon derecesinde %10.5 uzama gösterirken; biyo- bazlı ISE çözücüsü ile yapılan de- neme sonucunda, PLA/PBS (80/20) harmanı diğer çözücülerden daha homojen bir morfoloji göstermiş, büyük ölçüde iyileşen kopma uza- ması (%250) ve düşük soğuk kris- talizasyon sıcaklığı (78OC) gözlem- lenmiştir. Kovacevic tarafından yapılan bir çalışmada ise yeni bir biyo-nano- kompozit malzeme, nanokil ile modifiye Spartium junceum L. lif- leri ve PLA matrisi kullanılarak ge- liştirilmiştir. Otomotiv sektörü için kullanım potansiyeli incelenmiştir. 61Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
değişim %19,8'e düşmüştür, ticari yobozunur polimerler kullanarak lılık gibi özelliklere sahiptir. Ancak çizgi izolasyon pedi için ise %19,6 sürdürülebilir bir nanokompozit literatürde yapılan çalışmalar ile ile sonuçlanmıştır. Aerobik koşul- üretmeyi amaçlamaktadır. Bunu farklı kompozitleri ve polimer ka- larda çekme dayanımında %50 başarmak için grafen nanotabaka rışımları hazırlanılarak özelliklerin azalma göstermiş, dayanıklılık tes- (GNP) ile güçlendirilmiş PA11/PLA incelendiği ve bu kısıtlamaları or- tinden sonra herhangi bir defor- nanokompozitleri, endüstriyel yön- tadan kaldırmak için çok çaba sarf masyon veya çatlak gözlenmemiş- temler olan eriyik birleştirme ve en- edildiği görülmektedir. tir [7]. jeksiyon kalıplama ile üretilmiştir. Ucpinar Durmaz tarafından ya- Termal, mekanik, termomekanik Kaynaklar pılan bir çalışmada ise, biyobazlı ve morfolojik özellikler, diferansi- PA11/PLA harmanı ve bunun CF ile yel taramalı kalorimetri (DSC), ter- [1]dA.B.H. Yoruç,V. Uğraşkan, Yeşil Poli- güçlendirilmiş kompozitleri, eks- mogravimetrik analiz (TGA), çek- merler ve Uygulamaları, Afyon Kocatepe trüzyon ve enjeksiyon kalıplama me testi, dinamik mekanik analiz University Journal of Science and Engine- yoluyla hazırlanmıştır. Farklı oran- (DMA), taramalı elektron mikros- ering, Vol. 17, 2017, (318-337) larda hazırlanan PA11/PLA karışım- kobu (SEM) ve transmisyon elekt- ları arasında ağırlıkça 60/40 ora- ron mikroskobu (TEM) aracılığıyla [2]dH. Vieyra vd., Engineering, Recyclab- nında karışımın en uygun mekanik incelenmiştir. GNP'nin PA11/PLA'ya le, and Biodegradable Plastics in the Au- ve morfolojik özellikler sergilediği dahil edilmesi, termal bozunma sı- tomotive Industry: A Review, Polymers, bildirilmiştir. Daha sonra ağırlıkça caklıkları iyileşmiş ve kömür kalın- 2022, Vol.14 %20 CF bu harmana dahil edilmiş tısı artmıştır. Ayrıca, GNP'nin dahil ve bir ekstrüzyon kalma süreleri de- edilmesiyle matrisin depolama mo- [3]dD. Çatal, Mermer Tozu Ve Kestane nemesi yapılmıştır. Sonuçlar, mat- dülü, kayıp modülü ve camsı geçiş Meyve Kabuğu Takviyeli Polilaktik Asit risteki ortalama lif uzunluğunun sıcaklığında artışlar gözlenmiştir. (Pla) Biyokompozitlere Ait Özelliklerin İn- ve dolayısıyla mekanik özelliklerin, GNP ilavesi, matrisin çekme daya- celenmesi, 2019 CF kalma süresi arttıkça azaldığını nımının önce artmasına, ardından göstermiştir. Lif uzunluğu dağılım topaklanmalar nedeniyle daha yük- [4]dW.Pivsa-Art, A. Chaiyasat,S. Pivsa- analizi ile matristeki CF yükleme sek miktarlarda azalmasına neden Art, H. Yamane, H. Ohara, Preparation oranı arttıkça lif kırılmasının arttı- olmuştur [9]. of Polymer Blends Between Poly(lactic ğı belirlenmiştir. SEM'e göre, CF'ler 4.Sonuçlar acid) and Poly(butylene adipate-co- matris içinde homojen bir şekilde Yapılan çalışmalardan günümüz- terephthalate) and Biodegradable Poly- dağılmıştır ve iyi bir arayüzey yapış- de, çeşitli bileşimlerde tasarlanmış mers as Compatibilizers, Elsevier, Vol. 34, ması görülmüştür. PA11/PLA karı- polimer kompozitlerin, otomotiv 2013, Pages 549-554 şımının gerilme mukavemeti, mo- endüstrisi tarafından belirli özellik- dülü ve kristalliği, CF'nin dahil edil- lere (düşük yoğunluk, yüksek me- [5]dD. Notta-Cuvier, J. Odent, R. Delille, mesiyle iyileştirildi. PA11/PLA'nın kanik performans, yüksek koroz- M. Murariu, F. Lauro, J.M. Raquez, B. depolama modülü, artan CF içeriği yon direnci, düşük maliyet ve da- Bennani, P. Dubois, Tailoring polylactide ile geliştirilmiştir. DMA verilerinden yanıklılık) sahip çok çeşitli bileşen (PLA) properties for automotive appli- elde edilen C faktörü ve N faktörü parçaları üretmek için kullanıldığı cations: Effect of addition of designed değerleri ve tan δ eğrilerinin tepe görülmektedir. Mevcut fosil kay- additives on main mechanical properties, yükseklikleri, CF ve matris arasında naklarının tükenmesi ve çevresel Polymer Testing, Vol. 36, 2014, Pages iyi bir etkileşimi doğruladı. Reolo- hususları entegre etme gereksini- 1-9, jik analiz sonuçları, CF ilavesinin mi ile yenilenebilir kaynaklardan PA11/PLA karışım matrisinin erime yapılan polimer malzemeler gide- [6]dS.Su vd., Polylactide (PLA) and Its mukavemetini, enerji depolama rek daha çekici hale gelmektedir. Blends with Poly(butylene succinate) kapasitesini ve sertliğini geliştirdi- PLA, paketleme, protez üretimi, (PBS): A Brief Review, Polymers,2019, ğini gösterdi. Sonuç olarak, yapı- otomotiv ve elektronik endüstrileri Vol.11 lan çalışmada otomotiv, elektrik gibi hem kısa hem de uzun vadeli ve elektronik gibi sektörlerde kul- uygulamalarda en kapsamlı şekil- [7]dZorana Kovačevic, Sandra Bischof, lanılabilecek, ileri özelliklere sahip, de araştırılan biyo-bazlı polimer ve Edita Vujasinovic, Mizi Fan, The potential kısmen biyo-esaslı ve biyobozunur petrol bazlı polimerlerin en iyi ika- of nanoclay modified Spartium junceum kompozitler hazırlanmıştır [8]. melerinden biridir. PLA konvensi- L. fibres used as reinforcement in PLA Ucpinar Durmaz tarafından yapı- yonel yöntemlerle iyi işlenebilirliğe matrix composites for automotive app- lan bir başka çalışmada ise üstün sahip olmasına rağmen kullanımını lications, International Journal of Nano- özelliklere sahip biyo-esaslı ve bi- kısıtlayan düşük tokluk ve ısıl karar- technology Vol. 15, No. 8-10 [8]dUçpınar Durmaz B., Aytac A, In- vestigation of the mechanical, thermal, morphological and rheological properti- es of bio-based polyamide11/poly(lactic acid) blend reinforced with short carbon fiberMaterials Today Communications 30 (2022) 103030 [9]dUçpınar Durmaz B., Aytac A, Enhan- ced mechanical and thermal properties of graphene nanoplatelets-reinforced polyamide11/poly(lactic acid) nanocom- posites, Polym Eng Sci. 2022;1–13. 62 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
MAKALE Solar Işınlarını Absorplama Özellikli Çok Cidarlı Polikarbonat Levhalar ve Kullanım Alanları Şenay İskender 1. Giriş kovalent bağlarla bağlanarak büyük molekülleri oluştururlar” tezidir [1]. Sami Yılmaz ayatımızın vazgeçilmezlerin- Işık Plastik A.Ş. den olan ve hayatı kolaylaştı- Polimerler fiziksel özelliklerine göre Ar-Ge Merkezi ran polimerler artık her alanda plastikler, elastomerler ve elyaflar ola- karşımıza çıkmaktadır. Medikal alandan rak sınıflandırılabilir. Plastiklerde işleme savunma sanayine, mühendislik proje- şekillerine göre kendi içinde termoplas- lerine, yapı malzemelerinden ev aletle- tikler ve termosetler olarak sınıflandırıl- rine, tekstil ürünlerine ve daha pek çok maktadır. Ticari olarak yüksek oranda alanda geniş kullanım alanına sahiptir. pazar payını, ısı ile yeniden şekillendiril- Doğal polimerlerin yanı sıra sentetik po- me özelliği ile geri kazanım avantajına limerlerde sayısız türdedir. 1838 yılında sahip termoplastikler almıştır. Regnault’un vinilden klorürü güneş ışığı kullanarak polimerleştirmesi ile başlayan Günümüzde oldukça sık kullanım ala- serüven günümüzde yeni tür polimerin nına sahip polimerlerin çevre kirliliği sentezlenerek devam etmesinde öncü oluşturarak dengeleri bozacak düzeye olmuştur. Polimer tarihinde bu gelişme- çıkması muhtemeldir. Ancak ekolojik lerin en önemlisi 1920 yılında Staudin- dengenin korunabilmesi doğal kaynak- ger isimli kimyacının “küçük moleküller ların korunması ile yakından ilişkilidir. Doğal kaynakların tüketim hızındaki Şekil 1. Elektromanyetik Spektrum [4] 63Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
artışın sebebinde karşımıza çıkan Kullanım alanları: Yapı sektörü, İnsan gözü, bu spektrumun yal- temel faktör insan figürüdür. İn- otomotiv, savunma sanayi nızca küçük bir bölümü olan 400- san faaliyetlerinin kontrol altında 700nm dalga boylarındaki görünür tutulması ve tüketim konusunda 5- Polioksimetilen (POM) ışık adı verilen enerjiyi algılayabilir. bilinçlendirilmesi doğal enerji kay- Güneş ışınlarının dalga boyları 0,1- naklarına geçiş ile birlikte tehlike- Kullanım alanları: Otomotiv, elekt- 3 µm arasında değişir. Güneşten nin azaltılması yönünde yapılması rik ekipmanları, oyuncak sektörü gelen ışınların dağılımının %9’u gereken temel adımlardan biridir. mor ötesi (ultraviole) bölgede, 6- Polikarbonatlar (PC) % 45’i görünür ışık (visible) bölge- Anahtar kelimeler: Termoplastik sinde ve geri kalan %46’sı kırmızı polimer, Polikarbonat, Plastik lev- Kullanım alanları: Güvenlik sektö- altı (infrared) bölgede yer alır [3]. ha, Cidarlı levha rü, otomotiv, savunma sanayi Güneşten gelen ışınların tamamı yer yüzeyine ulaşmamaktadır. Bu 2. Çok bilinen mühendislik 7- Termoplastik polyester ışınların % 50’si dünya yüzeyine termoplastikleri elastomeri (TPE E) ulaşırken, % 30’a yakını atmosfer tarafından geri yansıtılmaktadır. Mühendislik plastikleri (veya mü- Kullanım alanları: Otomotiv, ev Güneş ışınlarının %20’si ise atmos- hendislik termoplastikleri), genel- aletleri, spor malzemeleri fer ve bulutlar tarafından tutul- likle ısıya, kimyasal maddelere, maktadır [5]. darbeye, aleve karşı dayanıklı ve 3. Plastik levha üretiminde dirençli olan plastikler grubudur. kullanılan katkı maddeleri Plastik levha üreticilerini N-IR, UV Performans plastikleri (yüksek per- ve UV-VIS görünür bölge ışınları formanslı ve süper termal dirençli) UV absorplayıcılar: Plastiklere dış ilgilendirmektedir. olarak adlandırılan ve daha yüksek ortam koşullarına karşı dayanım ısılara da dayanıklı olan plastikler kazandırıp, polimerin degredasyo- N-IR-Işınları; IR ışınlarının temas et- grubu da, mühendislik plastikleri nunun önüne geçilerek kullanım tiği yüzeyler tarafından absorplan- içinde yorumlanır [2]. süresini artırmak amacı ile kullanı- ması ile açığa çıkan enerji ısınmaya lır. sebep olur. 2.1. Mühendislik plastik türleri ve kullanım alanları FR yanma geciktiriciler: Plastik UV-VIS Görünür bölge ışınları; malzeme aleve maruz kaldığında elektromanyetik spektrumda gözle Çok bilinen ve ticari ürünlerde sıkça yanmaya karşı direncinin artırılması görebildiğimiz ışınlardan oluşur. kullanılan mühendislik plastikleri; amacı ile kullanılır. UV ışınları; elektromanyetik spekt- 1- Poliesterler IR absorplayıcılar: Güneşten gelen rumda gözle göremediğimiz, yük- (Polietilentereftalat (PET)) ısınmaya sebep olan IR ışınlarını sek enerji seviyesi nedeniyle zararlı absorplama amacıyla kullanılır. olabilecek ışınlardır. Kullanım alanları: Sağlık sektörü, yiyecek & içecek sektörü Cam elyaf katkılar: Plastik levhaya 5. Polikarbonat polimer tanımı rijitlik ve estetik kazandırma amacı 2- Stirenik kopolimerler ile kullanılır. Termoplastik sınıfından olan po- (Akrilonitril Bütadien Stiren likarbonat mühendislik polimeri (ABS)) Renklendiriciler: Ürüne görsel es- olarak literatürde yer almaktadır. tetik kazandırma amacı ile eklenir. Polikarbonat polimerinin molekül Kullanım alanları: Mobilya sek- yapısı Şekil.2’de verilmiştir. Uzun törü, oyuncak sektörü, otomotiv Dolgu malzemeleri: Darbe daya- zincir yapısında fonksiyonel karbo- sektörü nımı artırmanın yanında çoğun- nil grupları yer almaktadır. lukla maliyet düşürme amacı ile 3- Poliamidler (Naylonlar) kullanılır. Şekil 2. Polikarbonat Molekül Yapısı (Naylon 6, Naylon 6,6) 4. Elektromanyetik spektrumda Kullanım alanları: Paketleme sek- solar ışınları törü Elektromanyetik enerji, dalgalar 4- Akrilikler (Polimetilmetakrilat halinde hareket etmektedir. Bu (PMMA)) dalgaların geniş aralığı Şekil.1’de görünen elektromanyetik spektru- mu oluşturur. 64 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Polikarbonatlar aromatik difonksi- kazanımına katkıda bulunabilmek- ça (batch) veya sürekli (continuous) tedir. yapılabilir. Bundan sonraki aşama- yonlu fenollerin, fosgenle veya aro- da formüle edilmiş hammadde vi- 6. Polikarbonat polimer ile levha da-kovan bölgesine aktarılır. Vida- matik (veya alifatik) karbonik asit üretimi kovan bölgesinde hammaddeler diesterlerle reaksiyona sokulmasıy- vidanın hatve aralıkları ve kovan la elde edilir. Örneğin bisfenol-A Polikarbonat hammadde üreticileri arasında ilerler. İlerleme esnasında ve difenil karbonattan üretilen po- dünya genelinde sınırlı sayıdadır. kovan dışında bulunan ısıtıcılar ve likarbonatlar ticari değeri yüksek Dünya’nın önde gelen üreticileri sürtünme enerjisi ile hammadde ürünlerdir [2]. arasında Exolon (Almanya), Sabic ergitilir. İhtiyaca göre eriyen ham- (Arabistan), Sibur (Rusya) yer al- maddede ortaya çıkan gazların Camsı geçiş sıcaklığı (Tg) 1490C maktadır. emilmesi için gaz alma işlemi yapı- ve yoğunluğu (d) 1,20 g/cm3’dir. labilir. Vida-kovan bölgesi çıkışında Amorf yapısı gereği şeffaf optik Polikarbonat hammadde ekstrüz- hammadde filtre sisteminden ge- özelliğine sahiptir. Ayrıca yüksek yon yöntemi ile eriyik hale getirile- çer. Adından da anlaşılacağı üzere mukavemet özelliği, yüksek termal rek şekillendirilebilmektedir ve bu- hammadde içerisinde bulunabile- dayanımı ve kolay fabrikasyon uy- lunduğu ortamdaki nemi absorbe cek yabancı maddelerin tutulması gulamaları sayesinde polikarbonat etme özelliğine sahip hidroskopik amaçlanır. Filtrenin akabinde dişli modern endüstriyel alanının pek yapıda bir malzemedir. Bu nemin pompa ile eriyik hammadde belirli çok kolunda yer edinmiştir. Karak- ekstrüzyon prosesinde işlenmeden bir basınç ve debide hattın besleme teristik özellikleri Polimetilmetak- önce hammaddeden uzaklaştırıl- bloğu-adaptör (feedblock) kısmına rilata benzemektedir. Ancak onu ması gerekir. Bu proses için kuru gönderilir. Feedblock genellikle kendi sınıfından ayıran en önemli hava kurutucuları kullanılmaktadır. katman yapılacak ise co-ekstruder özelliği yüksek darbe dayanımıdır. Kurutulmuş hava vakum sistemleri ile ana ekstruderin birleşme nok- Bu özelliğinden dolayı kurşun ge- sayesinde ekstruderin besleme böl- tasıdır. Sonraki aşamada kafa (die) çirmez cam yapımında da kullanıl- gesine taşınır. Besleme bölgesi; be- bölgesi bulunur. Kafa içerisini maktadır. lirlenen formülasyonu gravimetrik krom kaplı, optik levha imalatı ya- olarak hazırlar. Bu işlem besleme Ayrıca, termoplastik özelliği sebe- sistemi tasarımına göre parça-par- biyle %100 geri dönüştürülebilir ve çöp yakma tesislerinde enerji geri Tablo1. Polikarbonat levha teknik özellikleri GENEL ÖZELLİKLER Metot Birim Değer Yoğunluk ISO 1183-1 gr/cm3 1,2 Su emilim (23C) ISO 62 % 0.30 MEKANİK ÖZELLİKLER Gerilme Modülü ISO 527-1,-2 MPa 2350 Akmada uzama ISO 527-1,-2 % 6.3 Kopmada uzama ISO 527-1,-2 % > 50 Charpy darbe dayanımı, çentiksiz ISO 179-1 kj/m2 kırılmaz TERMAL ÖZELLİKLER Vicat yumuşama sıcaklığı ISO 306 °C 148 Termal geçirgenlik 23 °C ISO 8302 W/(m·K) 0,2 ELEKTRİKSEL ÖZELLİKLER Elektrik dayanımı IEC 60243-1 kV/mm 34 65Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Şekil 3. Polikarbonat levha uygulama alanları örnekleri pılan durumlarda ayna parlaklığına Cidarlı (çok duvarlı) levha imalatın- farklı geometrik yapıda çok duvarlı getirilmiş bir ekipmandır. Üzerinde da yukarıdaki optik levha prosesin- polikarbonat levha üretmektedir. bölgelere ayrılmış rezistanslar bulu- den farklı olarak; kafa kısmı cidar- Endüstriyel polikarbonat levhaların nur. Eriyik hammadde bu süreçten lardan oluşup çok daha kompleks teknik özellikleri Tablo 1’de yer al- sonra atmosfere direkt açık olarak bir yapıya sahiptir. Kafa içerisinde maktadır. merdane (roller) sistemine aktarılır. cidar boşluklarına hava üfleyebile- Aynı şekilde merdane sisteminde cek tasarım mevcuttur. Optik levha Endüstriyel optik levhaların uygu- bulunan merdaneler krom kaplı ve imalatında bulunan merdane siste- lama alanları birbirinden farklıdır. ayna parlaklığındadır. Burada lev- mi yerine burada kalibratör (calib- Sıklıkla karşımıza çıkan uygulama hanın formlaması yapılır ve kalınlığı rating group) sistemi bulunur. Ka- alanları arasında, dış ortamda çatı ayarlanır. Levha bu süreçten sonra libratör düz yapıya sahip, üzerinde kaplamaları, otoban ve yol kenar- düz ve optik özelliktedir. Bir süre vakum kanallarının bulunduğu bir larındaki ses bariyerleri, güvenlik küçük merdanelerde ilerleyerek sistemdir. Levhanın formlaması ve malzemeleri yer almaktadır. Şekil soğuma işlemi gerçekleşir. Üzerine kalınlık ayarı bu sistem sayesinde 3’de örnek uygulama görselleri bu- koruyucu film kaplanır. Genellikle yapılır. lunmaktadır. burada polietilen film tercih edi- lir. Akabinde talep edilen genişlik Işık Plastik, granül şeklinde tedarik Polimer zincirinde bulunan aro- ve boya göre ebatlama işlemleri ettiği polikarbonat hammaddeyi matik halkalar sebebiyle dış ortam sürekli (continuous) bir şekilde de- ekstrüzyon yöntemi ile geliştirdiği koşullarına maruz kalan polikarbo- vam eder. Dizici sisteminin palet farklı formulasyonlarla 1-15mm nat levhada sararma ve zamanla üzerine dizmesi ile birlikte proses kalınlığında optik özellikli endüst- mukavemet kaybı görülmektedir. tamamlanır. riyel levha olarak işlemektedir. Be- Dış ortamda en büyük etkeni solar raberinde 4-32 mm kalınlıklarında ışınlar oluşturmaktadır. Şekil 4. Polikarbonat Levha Spektral Analizi Solar ışınlarının UV-A bölgesine denk gelen 340-400nm aralığın- daki dalga boylarının levha üze- rinde polimer degredasyonu bera- berinde getirdiği sararma ve buna bağlı olarak mukavemet kaybı oluşturmaktadır. Bu sararmanın ve zamanla oluşan mukavemet kaybı- nın önüne geçmek için ekstrüzyon işlemi sırasında, levhanın alt ve üst yüzeyine içinde uv-absorber içeren katkının bulunduğu tabaka uygu- laması yapılır. UV-absorber mal- zemeler, belirli dalga boylarındaki ışığı absorplayarak polimerin zarar görmesini engeller. 66 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Şekil 5. IR absorber içeren polikarbonat Levha Spektral Analizi mans değerlendirmeleri için bazı parametreler belirlenmiştir. Para- 6.1 Solar ışınlarını absorplama Bu sebeple güneşten gelen 700- metre tanımları; özellikli polikarbonat levhalar 2500nm dalga boyu aralığındaki IR ışınlarını özel absorplayıcı katkılar, DLSHG (light solar gain ratio), Günümüzde mimari tasarımlarda çatı uygulamalarında tercih edilen ürünün en önemli performans şeffaf malzeme kullanımı özellikle levhaların üretiminde kullanılır. Şe- değeridir. Levhanın yüksek ışık ge- çatı uygulamalarında yoğun talep kil 4’de standart bir polikarbonat çirgenliğinin yanı sıra minimum ısı görmektedir. Mimarlar tasarım- levhanın IR bölgesine denk ge- transferinin göstergesidir. larında sadece estetik bakımdan len spektrali yer almaktadır. 700- değil aynı zamanda daha yüksek 1500nm aralığındaki IR ışınlarının DSHGC (Solar heat gain coeffi- doğal ışık iletimine ve enerji mali- ortalama geçirgenliği %72 olarak cent ) ısı kazancı olarak kabul edi- yetinde azalmaya da dikkat etmek- görülmektedir. lir, SHGC değerinin düşük olması tedirler. ısı geçirgenliğinin az olduğu anla- İçeriğinde yaklaşık olarak %2,5 mına gelir. Yüksek solar ısı geçişi, standart oranında absorplayıcı içeren poli- şeffaf levhalarda özellikle güneşli karbonat levhalarda ise bu bölgeye DDaha iyi bir aydınlatma sağla- günlerde önemli bir konudur. Yük- ait geçirgenliğin oldukça azaldığı mak için yüksek ışık iletimine (LT) sek miktarda IR ışınının yapı içerisi- Şekil 5’de görülmektedir. ihtiyaç duyarsınız. Öte yandan, ne girmesi ortam ısısının yükselme- binaya giren ısıyı azaltmak için, sine neden olur. Ortamın soğutul- Solar özellikli polikarbonat levhala- düşük güneş enerjisi (ST) almanız masında harcanan enerji maliyetini rın spektral analizlere göre perfor- gerekir. yükseltir. 10mm kalınlığındaki solar özellikli polikarbonat levha ile solar özellik- li olmayan aynı kalınlıkta iki levha için yapılan ölçümler Tablo 2’de verilmiştir. Ölçümler V-670 spekt- rofotometre cihazı ile yapılmıştır. Numune levhalarına 470-2500 nm dalga boyuna maruz bırakılarak uygulanan ölçümler. (NIR) IR-A: 700 nm–1400 nm & (MWIR) IR-B: Fotoğraf 1. Üniversite kampüsünde kurulan sera tipleri 67Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Tablo 2. Solar özellikli ve standart solar özellikli olmayan levhanın performans değerleri ğinin yanı sıra minimum ısı transfe- rinin göstergesidir. Levhalar; ST (%) SA (%) SHGC (%) SC (%) VT (%) LSHG (%) Sera kurulumu ile incelenen farklı POLICAM SOLARIS 46,8 53,2 61,2 70,3 67,0 1,1 sera örtü malzemelerinin mini- 10 MM 2 W MW PC mum, maksimum ve ortalama sı- caklık değerlerinin aylar itibarıyla POLICAM STANDART 30,4 77,8 88,4 77,9 1,0 değişimi incelendiğinde farklı sera 69,6 örtü malzemeleri ile kaplı araştırma seralarında bahsedilen değerlerin 10 MM 2 W MW PC solar özellikli (UV+IR) polikarbo- nat levha ile kaplı 3. serada, sera 1400 nm–3000 nm & (LWIR) IR-C: 2. Sera çatısı ve yan duvarlar stan- iç ortam sıcaklığı değerlerinin diğer 3000 nm–1 mm olarak tanımlanan dart çok cidarlı polikarbonat levha araştırma seraları (UV PC+PE ve UV IR ışınları. Göz önünde bulunduru- ile kaplanmıştır. PC) 1. ve 2.sera iç ortam ortalama lan aralık, IR-A 700 nm ve 1400 sıcaklık değerlerine göre, incelenen nm dalga boyu arasındadır. 3. Sera çatısı ve yan duvarlar solar aylar ve günün saatleri itibarıyla özellikli çok cidarlı polikarbonat daha yüksek ve dengeli olduğu gö- Işık Plastik Ar-Ge Merkezi, Akdeniz levha ile kaplanmıştır. rülmektedir. Bu durum çalışmada Üniversitesi ile ortak bir proje ha- incelenen sera örtü malzemelerin- yata geçirmiştir. Projede üniversite Kurulan seralarda, çalışmanın ger- den UV+IR PC sera örtü malzeme- yerleşkesine her biri yaklaşık 28 m2 çekleştirildiği Antalya iline ait top- sinin bünyesinde bulundurduğu taban alanlı 3 adet iki farklı model lam ışınım, PAR, sıcaklık ve bağıl IR absorplayıcı katkı maddesi ile sera Işık Plastik tarafından kurula- nem gibi parametreler, çalışma sü- topraktan yansıyan kızılötesi ışın- rak, topraksız tarım ile domates resi (21 ay) boyunca ölçülmüştür. ları sera içerisinde tutarak seranın yetiştiriciliği ile geçekleştirilmiştir. 3 farklı sera için yapılan malzeme iç sıcaklığının hem diğer sera örtü Kurulan sera görselleri fotoğraf sıcaklığı ve dış ortam sıcaklığı ara- malzemelerine hem de dış ortama 1’de yer almaktadır. 3 farklı örtü sında oluşan sıcaklık farkları ölçüm göre çok daha yüksek ve dengeli tipi kullanılarak solar özellikli po- değerleri Tablo 3’de verilmiştir. olmasını sağladığı saptanmıştır. [6] likarbonat levhanın performansı değerlendirilmiştir. Kullanılan sera 7. Sonuçlar Yapılan çalışmada solar özellikli örtüleri; polikarbonat levhaların avantajları Yapılan spektral ölçümlere göre aşağıdaki iki şekilde belirlenmiştir; 1. Sera çatı PE film, yan duvarlar solar özellikli levhanın LSHG değe- standart çok cidarlı polikarbonat rinin yüksek olduğu görülmektedir. 1- Daha az soğutma ihtiyacı nede- levha ile kaplanmıştır. Standart levhanın değeri 1,0 iken niyle enerji tasarrufudur. solar özellikli polikarbonat levhanın değeri 1,1 değere ulaşmıştır. Bu ar- 2- Daha az aydınlatma ihtiyacı sa- tış, levhanın yüksek ışık geçirgenli- yesinde enerji tasarrufudur. Tablo 3. Malzeme sıcaklığı ve dış ortam sıcaklığı arasında oluşan sıcaklık farkları [6] 8. Kaynaklar Malzeme sıcaklığı ve dış ortam sıcaklığı arasında oluşan sıcaklık [1]DSavran, Ö.H., 2001, “Elastomer farkları (0C) Teknolojisi-I”, Kauçuk Derneği Yayınları, İs- tanbul Doğal yaşlandırma süresi (ay) 1. sera 2.sera 3.sera 3.ay 3,7 3,0 8,5 [2]Dhttps://www.plastik-ambalaj.com/tr/ 6.ay 5,5 6,0 9,7 plastik-ambalaj-makale/797-muehendislik- 9.ay 5,1 5,4 12,9 plastikleri- Prof. Dr. Bilsen Beşergil 12.ay 4,2 6,1 12,6 18.ay 1,5 4,1 9,2 [3]DGüneş Enerjisi ve Uygulamaları ders 21.ay 0,6 1,5 7,5 notları- Yrd. Doç. Dr. Mesut ABUŞKA Ortalama 2,9 4,0 10,3 [4]Dhttps://science.nasa.gov/ems/01_intro [5]DFotovoltaik sistemlerin tasarımında mevsim değişikliklerinin rolü- Abdulla Ala- kour [6]DPolikarbonat Sera Örtü Malzemelerinin Bazı Fiziksel ve Mekanik Özelliklerinin Be- lirlenmesi Değişimlerin Termal Kameralarla Görüntülenmesi ve Bunların Bitki Gelişimi Üzerine Etkisi- Arş. Gör. Candan KORKMAZ 68 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
MAKALE Ürün Yaşam Döngüsü Yönetiminin Gelişimi Merve Karabolata,c 1- Giriş rım doğrulama ve simülasyon, prototip Prof.Dr.Semih Ötleşa,b oluşturma, üretim, kalite kontrol, kul- urumsal iş bilgi teknolojisi (BT) lanım, bakım ve imha aşamalarının yö- aEge Üniversitesi, alanları dört ana yönetim yakla- netimini içerir. PLM, dijital bilgisayarlar, Fen Bilimleri Enstitüsü, şımını içerir [1]. dijital bilgi ve dijital iletişim ile yönetilen Ürün Yaşam Döngüsü ürünler olan dijital bir paradigmadır [4]. Yönetimi Anabilim Dalı Bu yaklaşımlar aşağıdaki gibi sıralanır. Şirketlerde bir PLM sistemi uygulaması- bEge Üniversitesi, nın ana faydaları, daha hızlı pazara sun- Ürün Yaşam Döngüsü DÜrün yaşam döngüsü yönetimi (PLM) ma süresi, gelişmiş üretkenlik ve işbirliği, Yönetimi (PLM) daha iyi ürün kalitesi, yeni ürün tanıtım Mükemmeliyet Merkezi DKurumsal kaynak planlaması (ERP) maliyetinin azalması, azaltılmış prototip cIMS Polimers oluşturma maliyetleri, iyileştirilmiş tasa- DMüşteri ilişkileri yönetimi (CRM) rım inceleme ve onay süreçleri, potan- siyel satış fırsatlarını ve gelir katkılarını DTedarik zinciri yönetimi (SCM) belirleme, tedarik zinciri işbirliğini en üst düzeye çıkarma ve ürün ömrünün ERP hedefi, en iyi kurumsal kaynak kul- sonunda çevresel etkileri azaltmaktır. lanımına ulaşmaktır. Bu sistem, şirketle- rin üretim süreçlerini planlamalarını ve 2. Ürünlerin Çeşitliliği envanter, satın alma, süreç planlama, depolama ve teslimat, insan kaynakları, Nüfusun standart yaşam artışı, yeni mal- finans vb. dahil olmak üzere üretimin zemelerin ve benzersiz hizmetlerin ge- tüm yönlerini kontrol etmelerini sağlar. liştirilmesine yol açmıştır. Geçmişte bu SCM sistemi tedarik zincirine odaklanır. hizmetleri tahmin etmek zordu. Ürünle- Ana hedefleri depolama ve dağıtım ile rin çeşitliliği bir alandan diğerine farklı- ilgili tüm yönlerin tasarımı, planlan- lık gösterir. Bütün bunlar, bazı ürünlerin ması, yürütülmesi, kontrol edilmesi ve elde edilmesi ya da ömürleri sona erdik- izlenmesidir. Müşteri ilişkileri yönetimi ten sonra geri dönüştürülmesi için atık (CRM), bir şirketin mevcut ve potansiyel ve kaynak yönetimi konusunda titiz bir müşterilerle etkileşimini yönetmeye yö- planlamayı gerektirmektedir. Teknolojik nelik bir yaklaşımdır [3]. gelişmenin neden olduğu ortaya çıkan sorunlar gezegenimizin yaşamını etkile- PLM, ürünlerin tüm yaşam döngüsünü yönetmek için bir iş stratejisidir. Bu stra- teji, ürünlerin konsept, tasarım, tasa- 69Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
meye başlamıştır. Bu gerçek, bu tür nanlar, tek bir cihaza daha fazla kendilerini, imalatlarına yol açan malzemelerin, kaynakların, çevre cihazın entegre edilmesi olanağı- ekipmanları, kullanılan kaynakları, kirliliğinin ve ömrünü tamamlamış na sahiptir. PLM bakış açısından, yardımcı maddeleri ve teknolojik ürünlerin geri dönüşümü ile ilgi- ekstra seçeneklerin her biri tek bir sürece katkıda bulunan malzeme- li ortaya çıkan konularda yönetim seçenek gibi işlem görür ve hepsi leri içerir. önlemlerinin ve kararların ortaya tek bir seçenekte entegre edilir. Bu- çıkmasına neden olmuştur. nun bir örneği akıllı telefonlar veya 3. Ürün Yaşam Döngüsü (PLM) akıllı TV'ler olabilir. Her biri belirli Dünyadaki artan üretim, kompozit bir işlev için, iletişim kurmak veya Ürün yaşam döngüsü üç ana aşa- malzemeler ve akıllı malzemeler bazı bilgileri izlemek ve almak için madan oluşur: olarak özel malzemelerin kullanıl- tasarlanmıştır. Aynı zamanda saat, masına yol açmıştır. Bunlar, ürün- internet erişimi, takvim, oyunlar DÜrün ömrünün başlangıcı (BOL) lerin üretim sürecinde kullanılan ve bize yardımcı olan birçok prog- geleneksel malzemelerin yerini al- ramdan yararlanmayı sağlar. Ayrıca DÜrün ömrünün ortası (MOL) mak üzere bir dizi endüstri üretim piyasada mekatronik ürünlerin bol problemini çözmek için oluşturul- olduğu görülmektedir. Bu ürünler DÜrün ömrünün sonu (EOL) muş ve benimsenmiştir. Bunlar fi- mekanik, elektrik, elektronik ve ya- ziksel ve mekanik özellikleri iyileş- zılım bileşenleri içerir. Bu aşamalar, PLM süreç akışını tirmek için oluşturulmuş ve üretim oluşturan süreçlerden oluşur. BOL, endüstrisi sorunlarını çözmek için Ürünlerin başka bir türü, özelleşti- ürünün düşünülmesi, tasarlanma- geliştirilmiştir. rilmiş ürünlerle temsil edilir. Bunlar, sı, prototip haline getirilmesi, test her bir müşteri için özelleştirilmiş- edilmesi, geliştirilmesi, üretim sü- Piyasada farklı türde ürünler vardır. tir. Belirli özel kişiselleştirilmiş ge- recinin detaylandırılması ve üretil- Dünyada ürünlerin sınıflandırılma- reksinimleri karşılamaları gerekir. mesi dahil olmak üzere ürün yaşam sı ile ilgili farklı yaklaşımlar vardır. Genel olarak bu tür ürünler mali- döngüsünün en karmaşık aşaması- Ürünlerin içine gömülü olan mal- yet fiyatı daha yüksek, üretim sü- dır. zemeler açısından bakıldığında, resi uzun ve yaşam döngüsü daha bazı ürünlerin tek bir malzemeden, uzun ürünlerdir. Ürün yaşam döngüsünün ikinci iki malzemeden veya birçok bile- aşaması (MOL), dağıtım/satış, nihai şenden oluştuğunu söyleyebiliriz. Günümüzde ürünlerin ömrü kısal- müşterinin ürün kullanımı, ürü- Geri dönüşüm açısından bakıldı- maktadır. Bunun nedeni teknolojik nün bakım, onarım ve revizyonunu ğında, ürünlerin kullanım ömrü so- ilerleme ve günümüzün zorlu pa- (MRO) içerir. nunda tek bir malzemeden yapılan zar gereksinimleridir. Yeni ürünle- ürünlerin yönetilmesi daha kolay rin ortaya çıktığı ve eskilerin yerini Ürün ömrünün sonu, ürün yaşam olmaktadır. Ne yazık ki, bu ürünler hızla değiştirdiği için ürünlerin döngüsünün son aşamalarıdır. Bu mevcut ürün çeşitliliğinin küçük bir ömrü kısalmaktadır. aşama ürünün kullanımdan kal- yüzdesini temsil etmektedir. Gü- dırılmasını, bertaraf edilmesini ve nümüzde malzemelerin bileşenleri Çok çeşitli malzemeleri içeren kar- geri dönüştürülmesini içerir. çok geniştir ve ürünlerin bileşenleri maşık ürünlere geçildiğinde, PLM birçok kimyasal maddeden oluş- açısından durum daha karmaşıktır. 4. Ürün Yaşam Döngüsü maktadır. Bunlar, sonunda belirli Ürünlerin son kullanım ömrünün Yönetimi ürünler için özel özelliklere sahip geri dönüştürülmesi ve yönetilme- bir malzeme elde etmek için birleş- si zorlu bir iştir. Ürünün kullanım “Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi, tirilir. ömrü sonundaki geri dönüşüm ürün tanımı bilgilerinin işbirliğine maliyetleri üretim maliyetlerinden dayalı oluşturulmasını, yönetimini, Bazı tür ürünler büyük talep gören daha büyükse, gerçekte bir ürünün yayılmasını ve kullanımını destek- ve çok adetli kullanılan ürünlerdir. maliyetinin ne olacağını kendimi- leyen tutarlı bir dizi iş çözümü uy- Bu türler, genel olarak, daha fazla ze sorabiliriz. Endüstriyel ürünle- gulayan stratejik bir iş yaklaşımıdır” kullanım seçeneğini birleştiren mal- rin çeşitliliği çok geniş bir alandır [5]. İnsanları, süreçleri, iş sistemle- ları temsil eder. Bunlardan yararla- ve gömülü malzemeleri, ürünlerin rini ve bilgileri entegre eden PLM, genişletilmiş işletmeyi destekler [5]. Genişletilmiş işletme, bir ürünün tasarımı, geliştirilmesi, üretimi ve 70 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
son kullanıcıya tesliminde işbirliği DEnerji, proses ve kamu şim ve güvenlik kontrolleri sağlar, yapan müşterileri, çalışanları, te- hizmetleri endüstrisi için PLM; ürün veri öğeleri arasındaki ilişkileri darikçileri, distribütörleri vb. içeren korur, veri akışlarını ve süreçlerini daha geniş bir varlıktır. DModa endüstrisi için PLM; tanımlayan ve kontrol eden kural- ları uygular, bildirim ve mesajlaşma PLM konsepti, aşağıdaki gibi altı DYiyecek ve içecek endüstrisi için olanakları sağlar [7, 9]. önemli konsepte odaklanır; PLM; PLM ile ilgili temel terimler Şekil DStratejik iş yaklaşımı DEndüstriyel ekipman endüstrisi 2'de gösterilmektedir. Süreçler, için PLM; teknolojiler, yöntemler, yazılım DÜrün yaşam döngüsünün araçları ve insanlar tarafından yö- aşamaları DYaşam bilimleri endüstrisi için netilen veriler, ürünün yaşam dön- PLM; güsü aşamalarında yer alan PLM' in DGenişletilmiş kuruluş içinde ana temelleridir. işbirliği DDenizcilik ve açık deniz endüstrisi için PLM; Eşzamanlı mühendislik [10, 11] DBenzersiz ve zamanlı ürün veri veya simultane mühendislik, tüm kaynağı ve tutarlılığı DPetrol ve gaz endüstrisi için PLM; ürün yaşam döngüsü aşamalarını entegre eden ve ürün geliştirme Dİzlenebilirlik ve uzun vadeli DTelekom ve elektronik endüstrisi süresini en aza indirerek bir dizi arşivleme [6]. için PLM. görevi paralel olarak yürüten bir ürün geliştirme yaklaşımıdır. \"X alanı\" için ürün yaşam döngüsü PLM ile ilgili kavramların gelişimi yönetimi, belirli bir ürün için belirli Şekil 1'de gösterilmiştir. PLM kon- CE'nin en çok kullanılan yöntem- bir çalışma alanı içindeki bir yöne- septi, ürün veri yönetimine (PDM) lerinden biri, üretim için tasa- tim türünü tanımlayan genel bir te- dayalı olarak geliştirilmiştir. Ürün rım (DFM) ve montaj için tasarım rimdir. \"X alanı\", belirli bir sektörle veri yönetimi, genellikle ürün ve- (DFA) gibi iki kavramı bütünleştiren ilgili genel bir terimdir. Bu nedenle, rilerinin yönetimi ve yayınlanması üretim ve montaj için tasarımdır farklı ürünler farklı süreç geliştir- amacına sahip tasarım, üretim ve (DFMA). meleri gerektirir ve bu da aşağıda- mühendislik verilerine odaklanan kilerle sonuçlanır: PLM içinde iş işlevidir. DFM, parçaların kolay üretimi için üretim maliyetlerini azaltan bir ta- DHavacılık ve savunma için PLM; PDM, bir PLM altyapısı olan bilgi- sarım metodolojisidir. sayar destekli tasarım (CAD), bil- DOtomotiv endüstrisi için PLM; gisayar destekli mühendislik (CAE) DFA, montaj maliyetlerini düşüre- ve bilgisayar destekli üretim (CAM) rek kolay montaj için ürünün tasa- Dİnşaat sektörü için PLM; gibi “otomasyon adaları” arasın- rımına odaklanmıştır. daki bağlantıdır. PDM sistemi eri- DTüketici ve perakende sektörü için PLM; Şekil 1: PLM ile ilgili kavramların evrimi 71Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Şekil 2: PLM ile ilgili temel terimler Dİşletmenin sürekli gelişimini DBilgi destekleyen yönetim yaklaşımla- Genel olarak yöntemler şu şekilde rı (örneğin, tam zamanında, yalın Dİnsan faaliyetleri [4]. sınıflandırılabilir [10]. üretim, altı sigma, toplam kalite yönetimi ve toplam üretken bakım) “X” görevi şu şekilde olabilir; DÜrün geliştirme aşamasında ta- sarımcıları ve mühendisleri destek- CAx, PLM aşamaları boyunca ürün DÜrün tasarımı (bilgisayar destek- leyen yöntemler (örneğin, problem verileriyle ilgili bilgi ve bilgiyi işle- li tasarım) çözmeyi icat etmek için teori (TRIZ, mek için kullanılan tüm bilgisayar bağlam içinde tasarım, aşağıdan destekli teknolojileri içeren genel DÜrün imalatı (bilgisayar destekli yukarıya tasarım, yukarıdan aşağı- bir terimdir [4]. Bir CAx sistemi bir imalat) ya tasarım)) \"X\" görevine odaklanır ve aşağıdaki ana bileşenleri içerir; DÜrün simülasyonu, analizi ve DBOL, MOL ve EOL'de kullanılan optimizasyonu (bilgisayar destekli geçmiş deneyimlere dayalı yön- DBilgisayar ve etkileşimli cihazlar- mühendislik) temler (örneğin, X için tasarım) dan oluşan donanım bileşeni DÜrün süreç planlaması (bilgi- DFarklı aşamalardan gelen ihti- DYazılım paketleri sayar destekli süreç planlaması, yaçlara ürün yanıt verme değer- CAPP) lendirme yöntemleri (örneğin, risk DVeriler analizi ve arıza modu etkileri analizi DÜrün kalite güvencesi (bilgisayar (FMEA), kılçık/Ishikawa diyagramı) destekli kalite, CAQ) vb. CAE araçları çok çeşitli analizler için mevcuttur. Bunlar sonlu ele- manlar analizi (FEA), hesaplamalı akışkanlar dinamiği (CFD), meka- nizmaların kinematik ve dinamik analizi, vb. analizlerdir. Takım tez- gahlarının sayısal kontrolü (NC) ve montaj, kaynak vb. görevleri yeri- ne getiren endüstriyel robotların programlanması CAM'in en bilinen uygulamalarıdır. Ayrıca hızlı pro- totipleme (RP), eklemeli imalat ve tersine mühendislik gibi yeni tek- nolojiler, özellikle BOL aşamasında yenilikçi bir rol oynamaktadır. PLM ile bağlantılı ana terminolo- ji Tablo 1'de sunulmuştur. Dijital fabrika geleceğin fabrikasının te- melidir. Sürekli bir veri yönetimi ile bütünleştirilmiş, modelleme, simü- lasyon ve 3D/sanal gerçeklik gör- selleştirme dahil olmak üzere dijital modeller, yöntemler ve araçlardan oluşan kapsamlı bir ağ yaklaşımı olarak da tanımlanır. Büyük veri, akıllı ürünler, nesnelerin interneti, bilgi yönetimi ve SMAC (sosyal, mobil, analitik, bulut) gibi alanlarda PLM için yeni fırsatlar ve gelecek trendleri (Tablo 2) ortaya çıkmıştır. 72 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Tablo 1: PLM ile ilgili terimler 73Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Tablo 2: Gelecekteki PLM ile bağlantılı terimler SMAC, iş inovasyonunu teşvik edi- kinleştiricilerden biridir ve ürün ve Software), Siemens (Teamcenter yor, bir kavram olarak dört tek- süreç bilgisinin alınmasını ve yeni- PLM), PTC (PTC Windchill), SAP noloji, sosyal medya platformları, den kullanılmasını sağlar. Systems, Applications, Products in mobil teknolojiler ve iPhone/iPad, Data Processing (SAP PLM), Oracle veri analitiği ve bulut bilişim gibi 5. PLM Yazılımları (Agile PLM) , Arena (Arena PLM) ve platformları birleştirir. Bulut bili- Autodesk (Autodesk Fusion Lifecy- şim, yalnızca ürün verilerinin de- Bugün piyasada, PLM uygulaması cle) gibi baskın oyuncular tarafın- polanmasını değil, aynı zamanda için çeşitli yazılım çözümleri bulun- dan sunulmaktadır. SAP Business gelişmiş üretim için en önemli et- maktadır. En bilinen çözümler Das- Suite, SAP-CRM, SAP-ERP, SAP- sault Systèmes (ENOVIATM PLM 74 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
PLM, SAP-SRM ve SAP-SCM mo- Gelecekte her endüstriyel ürün [9]dProduct Lifecycle Management. dülleri gibi entegre uygulamalar akıllı telefonlar gibi akıllı olacak. “Empowering the Future of Business”, topluluğudur. Bu yazılım çözüm- Bunlar, belirli ihtiyaçları karşılamak A CIMdata Report. 2002 lerinin en önemli araçları malzeme için ürünün temel çözümünün yanı yönetimi, konfigürasyon ve deği- sıra, kesinlikle gerekli olmayan an- [10]dTerzi S, Bouras A, Dutta D, Ga- şiklik yönetimi, tasarım ve simülas- cak yararlanıcının konforuna kat- retti M, Kiritsis D. Product lifecycle ma- yon süreçleri, ürün planlama, proje kıda bulunan bir dizi tesise sahip nagement From its history to its new yönetimi, doküman yönetimi, pro- olacak bir dizi gereksinim ve ihtiya- role. International Journal of Product jeleri zamanında ve bütçe dahilin- cı entegre etti. Lifecycle Management. 2010 de teslim etme, işbirliği çözümleri, ürün kalitesi ve ürün sertifikasyo- Tüm bu ürünlerin sunduğu imkan- [11]dVirtual Enterprise [Internet]. nu, stok ve satış yönetimidir. lar onu sadece daha çekici kılmakla 2016. Available from: http://dictio- kalmıyor, aynı zamanda karmaşık- nary.cambridge.org/dictionary/eng- Bu araçlar büyük şirketlerde gide- lığını da artırıyor. Gereksinimler ve lish/virtual-enterprise [Accessed: 14- rek daha fazla kullanılmaktadır ve ürünler giderek çeşitlenmekte ve 06-2022] sunulan çözümler farklı faaliyet hepsi zaman geçtikçe tüketici refa- alanları için özelleştirilmiştir. Şirket hına katkıda bulunmaktadır. [12]dChryssolouris G, Mavrikios D, Pa- veri tabanları, şirket kaynaklarının, pakostas N, Mourtzis D, Michalos G, müşterilerin veya malzeme tedarik- 7. Kaynaklar Georgoulias K. Digital manufacturing: çilerinin zamanında daha iyi yöne- History, perspectives, and outlook. tilmesini sağlar. [1]dSilva F, Araujo AH, Gamarra CJ, Proceedings of the Institution of Mec- Leonardo J. Product lifecycle manage- hanical Engineers, Part B: Journal of PLM yazılım çözümü, firmaların ve- ment, digital factory and virtual com- Engineering Manufacture. 2008 rimliliğini artırır, ürünlerin üretim missioning: Analysis of these concepts süresini kısaltır ve kaliteyi artırır. as a new tool of lean thinking. In: [13]dFuture Factory. OECD Econ Surv Farklı lokasyonlarda iş istasyonları Proceedings of the 2015 International Irel [Internet]. 2011. pp. 8-9. Available bulunan şirket veritabanlarını yö- Conference on Industrial Engineering from: http://www.oecd-ilibrary.org// netmek, bu yazılım araçlarının en- and Operations Management; 2015 economics/oecd-economic-surveys- tegre araçlarından biridir. Şirketler, ireland-2011/executive-summary_eco_ yaşam döngüleri boyunca kullan- [2]dStark J. 21st century paradigm for surveys-irl-2011-2-en [Accessed: 13- dıkları ortak veri tabanlarını, çizim product realization. In: Product Lifecy- 09-2022] projelerini, malzemeleri, mevcut cle Management. Vol. 1. Switzerland: stokları, ürün geliştirmenin farklı Springer; 2015 [14]dBurke R, Mussomeli A, Laaper S, aşamalarını, ayrıca pazarlama ve Hartigan M, Sniderman B. The Smart dağıtım bölümünü veya ürün aşa- [3]dCustomer Relationship Manage- Factory [Internet]. 2017. pp. 1-19. malarını yönetebilirler. ment [Internet]. 2018. Available from: Available from: https://www2.delo- https://en.wikipedia.org/wiki/Custo- itte.com/insights/us/en/focus/indus- 6. Sonuç mer_relationship_management [Ac- try-4-0/smart-factory-connected- cessed:15-06-2022] manufacturing.html [Accessed: 13- PLM sistemleri, üretilen ürünler 06-2022] (uçaklar, otomobiller, bilgisayarlar, [4]dUdroiu R. Introductory chapter: cep telefonları, oyuncaklar vb.), Integration of computer-aided tech- [15]dKagermann H, Wahlster W, Hel- yazılım ürünleri, kamu hizmetleri nologies in product lifecycle manage- big J. Recommendations for Imple- dağıtım ağları (telekomünikasyon), ment (PLM) and human lifecycle ma- menting the Strategic Initiative Indust- tesisler (havaalanları, limanlar, de- nagement (HUM). In: Computer- ai- rie 4.0: Final Report of the Industrie miryolu sistemleri), köprü ve oto- ded Technologies. Rijeka: IntechOpen; 4.0 Working Group. 2013 yollar gibi geniş bir ürün yelpazesi- 2016 nin yaşam döngüsü boyunca bilgi- [16]dZhang L, Luo Y, Tao F, Li BH, Ren leri yönetebilir. [5]dCIMdata. [Internet]. 2018. Avai- L, Zhang X, et al. Cloud manufactu- lable from: https://www.cimdata.com/ ring: A new manufacturing paradigm. en/resources/about-plm [Accessed: Enterprise Information Systems. 2014 12-06-2022] [17]dDe Mauro A, Marco G, Miche- [6]dCorallo A. Defining product lifecy- le G. A formal definition of big data cle management: A journey across fe- based on its essential features. Library atures, definitions, and concepts. ISRN Review. 2016 Industrial Engineering. 2013 75Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2023
Made in Taiwan FA Serisi LM Serisi Servo Çift Plaka Servo 60 ton 530 ton arası 500 ton 4000 ton arası ‘’TAIWAN’IN EN İYİSİ’’ Türkiye’de 35 yıllık geçmişi olan HB-R Serisi Servis ve parça güvencesi ile SA-h Serisi Çift ve çoklu renk dikey İnce cidar üretim süper döner tabla’lı hızlı ambalaj makineleri 100 ton 1900 ton arası 220 ton 1000 ton arası FB-R Serisi Çift ve çoklu renk yatay döner tabla’lı aksoymakinee Aksoymakine aksoymakine 0216 518 83 33 0555 972 01 00 0532 251 02 98 [email protected] www.aksoymakine.com AKSOY-GÖZTEPE AKSOY-DİLOVASI AKSOY-TUZLA AKSOY-YALOVA AKSOY-KÜÇÜKYALI
AKSOY PLASTİK VE MAKİNE 79 AKYAPI 45 AVRASYA AMBALAJ FUARI 76 FANUC FAVORİ GRUP 3 HAITIAN ÖN KAPAK İÇİ İLHAN MAKİNA KALIP PLASTEC MAKİNA 4 PLASTİK & AMBALAJ TEKNOLOJİSİ DERGİSİ 39 PLAST EURASIA FUARI ÖN KAPAK SARAÇ PLASTİK 49 SENA MAKİNA 77 SİSAN MASTERBATCHES 13 SOMPLAST / SESOTEC SPS SENUR 2 TEKNOSİN 9 TEPRO MAKİNE 25-41 WIN EURASIA FUARI ARKA KAPAK WITTMANN BATTENFELD 21 5-17 78 1
GEÇMİŞ OLSUN TÜRKİYE! 6 Şubat Pazartes� günü ülkem�z tar�h�n�n en büyük doğal afetler�nden b�r�yle sarsıldık. 11 �l�m�z� doğrudan etk�leyen ve on b�nlerce �nsanımızın hayatlarını y�t�rmeler�ne sebep olan deprem felaket�n�n der�n üzüntüsü �ç�ndey�z. Kahramanmaraş, Osman�ye, Hatay, Gaz�antep, Malatya, Adıyaman, Adana, K�l�s, D�yarbakır, Şanlıurfa ve Elazığ’da hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet, a�leler�ne başsağlığı ve sabır, yaralılara ac�l ş�falar d�l�yoruz. Bu zor günler� b�l�m�n ışığında ve hep b�rl�kte dayanışma �çer�s�nde atlatab�leceğ�m�ze �nanıyoruz.
Search
