PET PREFORM TEKNOLOJİSİ Enerji tasarruflu hidrolik PET Preform enjeksiyon makinesi TH-A5 PET hızlı-istikrarlı çalışmayı ve kullanım kolaylığını ergonomik tasarımı ile birleştirerek en yüksek verimi sağlıyor. WOOJIN PLAIMM lobal bir enjeksiyon makine temi uygulanarak dayanıklılığı artırıldı üreticisi olan Woojin Plaimm, ve bir enkoder kontrolü ile 0.01mm’lik online fuar salonlarını sergi- kalıp ayar pozisyon kontrolü hassasiyeti lemeye devam ediyor. Şirket Haziran benimsendi. ayında yeni bir güç tasarrufu sağlayan hidrolik PET Preform enjeksiyon makine- Woojin Plaimm Pazarlama Takım Yöne- si olan TH-A5 (PET)’i tanıttığını ve onli- ticisi Suyoung Jeung, “TH-A5 (PET) mo- ne fuar 6, salon 4’ün açılışını yaptığını deli, hidrolik yağ tüketimini azaltmak duyurdu. için yüksek verimli bir pompa ve motor, aynı zamanda yüksek verimli bir pompa Woojin Plaimm’e göre, TH-A5 (PET) ve plaka paralelliğini koruyan bir kilitle- yüksek hızlı çalışma sırasında bile karar- me mekanizması kullanır, böylece kalıp lı olup, kullanıcı rahatlığı ve ergonomik aç/kapa işlemleri sırasında neredeyse tasarımı ile verimliliği takip eden enerji hiç sürtünme olmaz. Enerji tasarrufu tasarruflu bir hidrolik enjeksiyon maki- için optimize edilmek üzere tasarlanmış nesi. bir model. Son zamanlarda her sektö- re özel alanlara odaklandığımız için, 350 ton’dan 480 ton’a kadar 4 farklı TH-A5 (PET) modeli için yeni bir çevri- modelden oluşan TH-A5 (PET)’in, yük- miçi fuar salonu açtık” açıklamasında sek hızlı kalıp açma/kapama ve kitleme bulundu. pimi sabitlemesi için yeni bir makas sis- 49Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
GERİ DÖNÜŞÜM TEKNOLOJİSİ TOMRA, plastik döngünün kapatılması için çağrı yapıyor Şirket, PET içecek ambalajları döngüsünü kapatmada önemli bir rol oynamaya devam ederken yapılacak daha çok şey olduğunun bilinciyle aralıksız çalışıyor. TOMRA rtık, tüm malzeme akışlarında doğrultuda şirket, katılım gerçekleştirdi- döngüselliği iyileştirmek ve gü- ği IFAT 2022 fuarında farklı uygulama- nümüzün tedarik zincirindeki lar için en son teknolojilerini sunarken, darboğazların üstesinden gelmek için maksimum kaynak geri kazanımını sağ- toplama, ayıklama ve geri dönüşüme layan yaklaşımlarını fuar ziyaretçileri ile yönelik politik çerçeveler, cesur kararlar paylaşarak geri dönüşüm endüstrisinde- ve akıllı yatırımlar büyük önem taşıyor. ki 50 yıllık deneyimini vurguladı. 1972’ye dayanan şirket geçmişiyle geri TOMRA CEO’su Tove Andersen, IFAT’ta dönüşüm endüstrisinin öncü firmaların- düzenlenen toplantıda yaptığı açıkla- dan biri olan TOMRA, döngüsel atık yö- mada: “Atık yığınlarını azaltmak ve on- netiminden, son teknoloji sensör tabanlı ları değerli kaynaklara dönüştürmek için ayıklama çözümlerinin üretimi ve sektör tüm paydaşlarla birlikte çalışmak zo- için danışmanlığa kadar yararlanabi- rundayız” diye belirtti. Geri dönüşümde lecek zengin bir uzmanlığa sahip. Bu önemli ilerlemeler olmasına rağmen, 50 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
Tove Andersen Dr. Volker Rehrmann Tom ENG TOMRA Ceo TOMRA Başkan Yardımcısı TOMRA Başkanı Geri Dönüşüm, Madencilik ve Döngüsel pandemi ve Avrupa’da devam eden savaşın, acil olarak birincil Ekonomi Başkanı malzemelere bağımlılığı azaltma- nın gerekliliğini de gösterdiğini üreticileri için büyük bir zorluk. TOMRA’nın Başkan Yardımcısı söyleyen Andersen: “Bugün, kay- Öte yandan geri dönüştürülmüş ve aynı zamanda Geri Dönüşüm, nak verimliliğini artırmak için gelir- alüminyum, karbondan arındırıl- Madencilik ve Döngüsel Ekono- lerimizin yaklaşık %10’unu gelece- mış bir dünyaya giden yolda kritik mi Başkanı Dr. Volker Rehrmann ğe yönelik faaliyetlere yatırıyoruz. bir rol oynarken üreticilerin geri ise yaptığı konuşmada, dünya Bunu yapmak için iyi bir konumda dönüştürülmüş içeriği ve çevresel çapında iklim politikası çerçeve- olduğumuz döngüsel çözümlerle taahhütlerini artırma arayışlarını sinde kriterler oluşturan Avrupa pazarı geliştiriyoruz. Toplama ve destekliyor. Ahşap sektöründe de Yeşil Mutabakatı’nın, üreticiler ve geri kazanım oranlarını en üst dü- benzer bir senaryo söz konusu. sanayiciler için bağlayıcı mevzuat- zeye çıkarabilecek teknolojiye sahi- Yonga levha üreticileri, şu anda lar ile döngüsel ekonomiye ivme biz. Şimdi harekete geçebilir, atık kullanılabilirliği sınırlı ve fiyatları kazandırdığını belirtti. Rehrmann yönetimi uygulamalarını optimize çok yüksek olan malzemeleri te- konuşmasının devamında şu ifa- edebilir ve mevcut boşlukları dol- darik etmek için uygun maliyetli ve delere yer verdi: “TOMRA, değer durabiliriz” dedi. çevre dostu çözümler arıyorlar. Ah- zincirindeki tüm katılımcıları bu şap bazlı veya metal bazlı malze- özellikleri bir fırsat olarak görme- Konuşmasında malzemelerin dön- melerin üretiminde geri dönüştü- ye ve uygulamalarını destekleme- güselliğini en üst düzeye çıkarma- rülmüş malzemelerin kullanılması, ye çağırıyor. Hedeflere ulaşmak nın, plastiklerle sınırlı olmadığını üreticilerin sera gazı emisyonlarını ve pazarlar yaratmak için zorunlu ve döngüyü kapatmak için metal ve kaynak tüketimini azaltırken bu mevzuatların gerekli olduğunu ve ahşap gibi daha fazla malzeme zorlukların üstesinden gelmelerine öğrendik. Ancak, daha büyük ha- akışı bulunduğunun da altını çizen yardımcı oluyor. Akıllı teknolojile- cimleri geri dönüştürmeden önce Tom Eng: “AB’nin 2050 için belir- rin gücünden yararlanır ve sektörle mümkün olduğunca çok malzeme lediği iklim hedeflerine ulaşmayı yakın çalışırsak, atıkları değere dö- toplamamız gerekiyor. Yerinde iyi desteklemek için bu geri dönüştü- nüştürebilir ve birincil malzemelere işleyen toplama sistemleri bulunu- rülebilir maddelere eşit derecede olan bağımlılığı azaltabiliriz. Geri yor fakat yine de yeterli değil. Her dikkat etmeliyiz. Örneğin, alümin- dönüşüm, sürdürülebilir bir geçişi gün değerli kaynaklarımızı, ber- yum talebinin 2050 yılına kadar desteklerken, malzemeleri döngü- taraf edildikleri ve yakıldıkları atık %40 oranında artması bekleniyor de tutarken önemli iklim sorunları- alanlarında kaybediyoruz. Aslında ki bu, Avrupa’daki sınırlı üretim nı hafifletmek ve enerji verimliliğini bunlar alçaklarda asılı bir meyvedir kapasitesine sahip alüminyum arttırmak için gitmemiz gereken ve bu malzemeler toplanmalı, geri bir yol. Döngüyü kapatmak için kazanılmalı ve geri dönüştürülme- gerekenleri yapmalıyız” diye be- lidir.” lirtti. 51Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
PREFORM KALIPLARI SIPA’nın yeni rekoru: 200 boşluk preform kalıbı IPA, dünyada 180 boşluğa sahip ilk kalıbı sun- üretim sistemi, saatte 81.000 şişe çalışan iki şişe üre- masının ardından kendi rekorunu kırarak, ma- tim ve dolum hattına girdi sağlamak için kullanılabilir. den suyu ve içecek şişeleri için boyunları tipik 28 mm’ye varan preformlar için en az 200 boşluğa Kalite ve güvenilirlikten ödün vermeden 180 boşluklu sahip bir kalıp yaptı. Bu yeni kalıp hala 144 boşluğa kalıba uyguladıkları ilkeleri kullanarak 200 boşluklu ka- sahip bir kalıpla aynı dış boyutlarına sahip, bu nedenle lıbı geliştirdiklerini belirten SIPA Preform Takım Yöneti- bir XFORM 500 GEN4 enjeksiyon kalıplama makine- cisi şunları söylüyor: “Geometrideki sınırlarla neredeyse sine monte edilebiliyor. Bu da her saat 140.000’den sınırsız olan son derece iyi dengelenmiş sıcak yolluk sis- fazla preform üretmeyi mümkün kılıyor ve bir XFORM temleri oluşturma yeteneğine sahibiz. SIPA’nın GEN4 500 üretim sistemine yapılan yatırımı her zamankin- sıcak yolluk tasarım konsepti, sınıfının en iyisi denge, den daha da uygun maliyetli hale getiriyor. uzun bakım aralıkları ve nihayet müdahale gerektiğin- de mükemmel erişim kolaylığı sağlar. Benzer çıktılar Büyük ambalaj şirketleri daha fazla preform üreten elde etmek için daha az boşluklu ve daha kısa dön- tek bir sistemle, enerji ve hizmet tüketimini azaltabi- gü sürelerine sahip bir kalıp çalıştırmak ve makineye lir, işgücü kullanımında daha verimli olabilir ve daha ekstra baskı uygulamak yerine; daha hızlı çalıştırmaya az zemin alanını birbirine bağlayabilirler. Ayrıca pa- gerek olmaksızın 500 tonluk bir makinede çıktıyı ar- ketleme hattı entegrasyonu potansiyelini en üst düze- tırarak, işlemcinin ekipman ömrünü uzatmasına yar- ye çıkarabilirler. 200 boşluklu bir kalıp ile bir preform dımcı olabiliriz. ” Kaynak: SIPA S.p.A. 52 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
ŞİŞE TASARIMI Gazlı alkolsüz içecek şişeleri için daha hafif boyunlu çözümler oca-Cola Europacific Partners, Avrupa pazar- kaldırılması dahil olmak üzere yeniden doldurulabilir larında şişe boyunlarında inceltme yaparak, yeni daha hafif şişeler temin ediyor. Net Zero ve dağıtılabilir ambalaj inovasyonları da yer alıyor. 2040 yol haritasının bir parçası olarak bu çözüm ile 2024 yılına kadar yılda 6.800 ton plastik tasarrufu Gazlı bir meşrubat şişesinin boyun ağırlığını azaltmak sağlanması bekleniyor. karmaşık bir teknik zorluktur. Boyun, zorlu ve aşırı ko- şullar altında iyi performans göstermeli ve tüketici için 2008 yılından bu yana çeşitli Coca-Cola markalarının tam rahatlığı korurken yüksek güvenlik ve kalite stan- 500 ml’lik PET şişelerinin ağırlığı %30 oranında azal- dartlarını karşılamalıdır. Bu yeni çözüm, birkaç şişe ve tılarak 28,9 gr’dan 19,9 gr’a düşürüldü. Yeni daha kapak tedarikçisiyle yakın işbirliği içinde The Coca-Co- hafif boyun tasarımı 2024’ün sonuna kadar toplam la Company ile işbirliği içinde geliştirildi. Altı milyon- 6.800 ton plastiğe eşdeğer şişe başına 1 gr plastik dan fazla şişe test edildi. Boyun malzemesindeki azal- tasarrufu sağlayacak. maya ve incelmeye rağmen, her şişe karbonatlı içece- ğin dolumu için gereken 11,5 bar basınca (bir araba Ambalajlardaki fosil bazlı plastik miktarını ve amba- lastiğinin beş katı) hala dayanabiliyor. Almanya’daki lajlamayı azaltma çabasının bir parçası olan bu çö- üretim hatları 2021’in dördüncü çeyreğinde dönüşü- zümün, 2025 yılına kadar fosil kaynaklı kaynaklardan me uğrayan ilk şirket oldu ve önümüzdeki iki yıl içinde üç milyon ton daha az plastik kullanarak çevreye kat- diğer Avrupa pazarları da bunu takip edecek. kı sağlaması hedefleniyor. Ağırlığın azaltılmasına ek olarak, The Coca-Cola Company’nin vizyonunu oluş- Coca-Cola, yeni tasarımı bir endüstri standardı yap- turan “Atıksız bir dünya” yolunda alınan önlemler makla ilgileniyor ve bu tasarımın endüstri derneği arasında geri dönüşümü zor olan atıkların ortadan Cetie (Uluslararası Şişeleme Teknik Merkezi) tarafın- dan yayınlanan, kullanımı ücretsiz, açık kaynaklı bir endüstri standardı olarak kabul edilmesini umuyor. Daha sonra kendi şişeleri için kullanmak üzere her- hangi bir içecek şirketinin kullanımına da sunulacak bu yeni çözüm, uzun vadede endüstri genelinde daha fazla paketleme ve karbon tasarrufu sağlamayı başarmayı amaçlıyor. CCEP Mühendislik, Yeni Teknoloji ve Yenilik Müdür Yardımcısı Geert Marsé konuya ilişkin: “Görünüşte basit, ancak oldukça teknik ve karmaşık bir yenilik olan bu daha hafif boyun tasarımı, uzun süredir de- vam eden hafifleme programımıza dayanıyor ve çev- resel etkimizi daha da azaltmamıza yardımcı oluyor. Bu yenilik, sıfır atık ve net sıfır sera gazı emisyonu yö- nünde devam eden ilerlememizi destekliyor” açıkla- masında bulunuyor. Kaynak: Coca-Cola Europacific Partners 53Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
PET ŞİŞE GERİ DÖNÜŞÜMÜ Pril şişeleri artık %100 rPET’ten üretiliyor enkel, sürdürülebilir ambalaj alanında yaptı- redir devam eden ortak şirket, ayıklama ve geri dö- ğı çalışmalara bir yenisini daha ekledi. Şirke- nüşüm teknolojilerini sürekli olarak genişletti. Henkel tin Almanya’da üretilen Pril el bulaşık deter- geçen yılın başında, bazı ürünlerinde ‘Sarı Torba’dan janının şişe gövdeleri, artık yüzde 50’si “Der geri dönüşümle yapılan ambalajları kullanabildi ve Gelbe Sack” (sarı torba) tarafından üretilen geri dö- Almanya’da üretilen elde bulaşık deterjanları için tüm nüştürülmüş malzemeden oluşuyor. Geri kalan kısım ambalajlarını yüksek kaliteli PET geri dönüşümüne ge- için geri dönüştürülmüş içecek şişeleri kullanılıyor, çirdiğini açıkladı. Gelecekte, ‘Sarı Torba’dan elde edi- böylece şişe gövdeleri yüzde 100 PET geri dönüşüm- len geri dönüşüm oranının daha da artırılması hedef- den (rPET) üretiliyor. leniyor. Ayrıca, Henkel’in diğer tüketim malları ürünleri Henkel’in Bulaşık Yıkama Deterjanları Bölümü Ulus- için de değişiklik yapılacak. lararası Ambalaj Geliştirme Başkanı Carsten Bertram konu ile ilgili olarak ‘Sarı Torba’ ile sağlanan geri Alpla Geri Dönüşüm Bölümü Genel Müdürü Dietmar dönüşümün, sürdürülebilir ambalaj konseptleri için Marin ise: “Henkel’i ambalajının dönüştürülmesinde bir ham madde kaynağı olarak giderek daha önemli desteklemekten çok memnunuz. Modern geri dönü- hale geldiğini belirtiyor. Ancak Almanya’da ikili sis- şüm yapılarına yapılan yatırımlar, ancak sanayi tarafın- temle toplanan ambalaj malzemelerinin geri dönü- dan ‘Sarı Torba’dan geri dönüşüm için yeterli talep ol- şüm oranının hala düşük olduğunu da vurgulayan ması durumunda mümkündür. Henkel burada önemli Bertram, “Bu kısmen, bu materyali ayırmanın ve geri bir sinyal gönderiyor” açıklamasında bulundu. dönüştürmenin karmaşıklığından kaynaklanmakta- dır. Çünkü ‘Sarı Torba’ aracılığıyla toplanan ambalaj Proje, Henkel’in iddialı hedeflerle sürdürdüğü döngüsel malzemeleri, iade edilebilir şişelerden önemli ölçüde ekonomi yolunda bir sonraki adım olarak değerlendiri- daha heterojen ve bazı durumlarda ağır şekilde kon- liyor. 2025 yılına kadar, ambalajların yüzde 100’ünün taminedir. Uzun süredir ‘Sarı Torba’dan elde edilen geri dönüştürülebilir veya yeniden kullanılabilir olacağı yüksek kaliteli geri dönüşüm ürünleri yeterli miktarda hedefleniyor*. Ayrıca, Henkel’in ürün ambalajındaki mevcut değildi. Ancak ambalaj üreticisi ve plastik geri fosil kaynaklardan elde edilen yeni plastik miktarının, dönüştürücüsü Alpla ile yaptığımız işbirliği sayesinde geri dönüşüm oranının yüzde 30’un üzerine çıkarılarak artık daha büyük bir adım atmış durumdayız” dedi. ve toplam plastik hacmini azaltarak yüzde 50 azaltıla- Henkel, Alpla ile birkaç yıldır yenilikçi ve sürdürüle- cağı yine projenin amaçları arasında sayılıyor. bilir ambalaj çözümleri üzerinde çalışıyor. Uzun sü- Carsten Bertram sözlerini şu şekilde sonlandırıyor, “Yeni ambalaj üretmek için, uzun vadede işleyen bir döngüsel ekonomi sağlamak için tüm ambalajların geri dönüştürülebilir olacak şekilde tasarlanması, ge- rekli geri dönüşüm altyapısının ve uygun teknolojilerin mevcut olması ve tüketici sonrası geri dönüşümün de standart olarak kullanılması önemlidir.” * Bileşenlerin veya kalıntıların geri dönüştürülebilirliği etkile- yebileceği veya geri dönüşüm akışlarını kirletebileceği ürünler hariçtir. Kaynak: Henkel 54 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
ESNEK AMBALAJ OTOMASYONU Baskılı ve baskısız ürünler için birleştirilmiş denetim sistemi DualSTAR esnek ambalajlar için çifte denetim çözümüyle yeni bir standart oluşturuyor ISRA VISION snek ambalajların üretiminde iş Sloganıyla da açıkça ifade edildiği gibi: akışlarının optimizasyonu am- “Think twice – think Dual“ bu inovatif balaj üreticileri için önemli bir çift kullanımlı denetim sistemi özellikle konu olmaya devam ediyor. Yüksek per- üretim alanında faaliyet gösteren şirket- formans sahibi hat içi yüzey muayene lere esnek ambalajlar açısından hitap sistemleri sayesinde geçmişte de kalite ediyor. Bu yenilikçi çözüm ile kombine ve üretim verimliliği açısından azami denetim sistemlerinde yepyeni bir yak- sonuçlar elde edilebildi. Şimdi ise yeni laşım elde ediliyor. DualSTAR, ISRA de- bir evrimsel adımının sırası geldi: ISRA netim sistemleri SMASH ve PrintSTAR’ın VISION, DualSTAR ile ilk defa baskısız işlevlerini birleştirerek baskısız folyolar, folyoların, laminatların ve kaplamaların laminatlar, kaplamalar ve baskılı hat baskılı malzemeler ile aynı sistemde de- ürünlerinde %100 kalite kontrolü elde netimini sağlıyor. ediyor. Yüzey denetim sistemlerinde öncü üretici olan ISRA VISION tarafın- 55Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
Resim 1 Resim 2 optimizasyonu için en üst düzey- de sınıflandırılmış veriler sunuyor. dan geliştirilen kombine çözüm lünü üstleniyor. Yüksek düzeyde Nihai kontrolde de, örneğin kesme tüm değer zinciri boyunca proses hassasiyete sahip olan sistem aza- esnasında da yüksek bir proses gü- optimizasyonu sağlıyor. Böylece mi hızda bile hizalama hataları, venliği elde ediliyor. Böylece yük- hem baskılı hem de baskısız alt renk sapmaları, cilalama hataları, sek maliyeti olan sonradan düzelt- malzemenin örneğin geri sarma, soğuk mühür hataları, toner hata- me gerekliliğinin önüne geçiliyor. kesme ve laminasyonu esnasında ları, renk sıçramaları ve eksik baskı Yenilikçi denetim sisteminin kuru- denetim işleminin ileride aynı de- motifleri gibi çok farklı baskı hata- lumu da kolay ve hızlı bir şekilde netim sistemi tarafından gerçek- larını tespit edebiliyor (Resim 2). gerçekleşiyor. leştirilmesi mümkün hale geliyor. Münferit ortaya çıkan veya tekrar eden tüm hatalar protokole kay- Sonuç Bu çifte konfigürasyonlu yüzey dediliyor ve sınıflandırılıyor. Elde muayene sisteminde yüzey dene- edilen veriler üretim sürecinin İlk defa baskılı ve baskısız malze- tim bileşeni baskısız hat ürünleri- analizine dahil ediliyor ve böylece melerin teknolojik açıdan iddialı nin üretiminde ortaya çıkan tüm baskıdaki akışların ve kararların iyi- bir şekilde denetimi tek bir dene- önemli hataların tespitini ve sınıf- leştirilmesi sağlanıyor. tim sistemde kombine ediliyor. landırılmasını sağlıyor. Sistem say- Pazardaki bu yenilikle üreticiler dam, opak, boyalı ve yarı saydam DualSTAR en üst düzeyde sistem ve matbaalar esnek ambalajlarda malzemelerin otomatik denetimi esnekliği sunar yepyeni bir seçenek elde ediyor. için tasarlanmış bulunuyor. Dene- Teknolojide bu kayda değer sıç- tim uygulamasını aynı zamanda Hataların güvenilir şekilde tespit rama sayesinde üreticiler makine geri sarma makinesinde hata tes- edilmesi ve tanımlanması sayesin- parklarının oluşturulmasında daha pitinde kullanmak da mümkün ve de üretim, hurda ürün ve kalite he- yüksek bir esneklik ve verimlilik ka- burada da en iyi sonuçlar elde edi- deflerine her zamandan çok daha zanıyor. liyor. Baskısız malzemelerin üreti- iyi bir şekilde ulaşılabiliyor. Çifte mi esnasında DualSTAR en yüksek denetim sisteminin sezgisel kul- Çifte denetim çözümü ürün kalite- hat hızlarında bile leke ve delik gibi lanımı ve bireysel ayar seçenekleri sini iyileştirerek, verimli bir şekilde en ufak kusurları bile tespit ediyor. de büyük bir avantaj teşkil ediyor. üretim süreçlerini optimize ediyor. Laminasyon sürecinde de örneğin DualSTAR etkileyici geçiş fonksiyo- Sıkı rekabet içerisinde bu maliyet kırışıklık ve açıklık gibi hatalar da nu ile, kullanıcıların baskının de- tasarrufunu beraberinde getirerek güvenilir bir şekilde tespit ediliyor netimi veya baskısız malzemenin ciroya olumlu etki ediyor. Yüksek (Resim 1). denetimi arasında geçiş yaparak kârlılık sayesinde ayrıca yenilikçi kolayca hareket etmesine imkan denetim sistemi DualSTAR hızlı bir Baskılı ürünlerde DualSTAR baskı- sağlıyor. Böylece sistem tam da o yatırım getirisi garanti ediyor. nın, laminasyonun ve kaplamanın anda üretim zincirinde gerekli ola- aralıksız kalite ve proses kontro- nı üstlenerek proses kontrolü ve 56 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
AMBALAJAVRASYA ‹STANBUL 2022 27. Uluslararas› Ambalaj Endüstrisi Fuar› HYBRID+ 12 - 15 Ekim 2022 www.PackagingFair.com Printing Technologies, d - Paper - Carton Packaging Technologies Special Section pcorninvetpr tainc&gk Ambalaj Baskı, Oluklu Mukavva - Karton Ambalaj Üretimi ve Konverting Teknolojileri ESNEK AMBALAJ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ Adres : Tunus Caddesi 54/8 Kavaklıdere 06680 ANKARA Tel : 0312 466 60 23 Fax : 0312 466 60 24 TÜYAP FUAR VE KONGRE MERKEZ‹ [email protected] Büyükçekmece, ‹stanbul / Türkiye ‹STANBUL BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TOBB (TÜRKİYE ODALAR BORSALAR BİRLİĞİ) DENETİMİNDE DÜZENLENMEKTEDİR.
MAKALE Esnek Ambalaj Yapılanmasında Delaminasyon Problemi Özet kuvvetinin beklenenden düşük olması şeklinde tanımlanacak bir problemdir. Burçin Yalçın Özkan ünümüzde üretim teknolojile- Bu sorun hem üretim sürecinde, hem rinin hızla ilerlemesi ve artan paketleme ve dolum hatlarında, hem de Bak Ambalaj Ar-Ge Uzmanı dolum ve paketlemeyi takiben yapılan nüfus; üretim endüstrisinin so- ilave işlemler sonrası karşımıza çıkabil- mektedir. Sorunun birçok kök nedeni Nazlı Ulutaş runsuz üretim yapabileceği ham madde olabilmektedir; üretim sırasında kullanı- lan mürekkep ve tutkal sistemleri, baskı Bak Ambalaj Ar-Ge Mühendisi ihtiyacını arttırmaktadır. Delaminasyon ve laminasyon koşulları ya da kullanılan film tiplerine bağlı olarak değişkenlik Esen Uslu problemi; esnek ambalaj sektöründe gösterebilmektedir. Oluşan sorun ile, film katmanlarının ayrılması hava ve ne- Bak Ambalaj Ar-Ge Mühendisi oldukça sık karşılaşılabilen bir sorun min açılan boşluklardan içeri girebilme- Erdal Aydın olup, problemin çözümüne yönelik sine, öngörülemeyecek başka problem- birçok parametrenin optimize edilmesi leri tetikleyerek hasarın büyümesine ve Bak Ambalaj Ar-Ge ambalaj sisteminin sağlayacağı ürün raf gerekmektedir. Delaminasyon, esnek Uzman Yardımcısı ambalajı oluşturan film katmanlarının Mine Kulalı kullanılan tutkallar ve/veya diğer ya- Bak Ambalaj Ar-Ge Mühendisi pıştırıcı malzemeler yardımı ile belirle- Özge Tekin nen standart laminasyon kuvvetlerini Bak Ambalaj Ar-Ge Mühendisi sağlayacak şekilde yapışmamış olması, katmanların birbirlerine olan tutunma 58 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
ömrünün negatif yönde etkilenme- terimi ve reel örneklerinde görüle- bilmeleri, sağladığı iyi kimyasal ve sine ve paketin bütünlüğünün bo- ceği şekilde film katmanlarında ay- yağ direnci gibi avantajları ile sık- zulmasına neden olabilmektedir. rışmalar gözlenecektir (bkz. Görsel lıkla tercih edilen poliüretan bazlı Ek olarak; raftaki ürünün görsel 1a-b). Paketleme makinesini simüle tutkalların vazifesini en iyi şekilde estetiğini sağlayamama, yırtılırken edecek şekilde, laminasyon ope- yerine getirebilmesi için uygulama ambalajın düzgün yırtılmaması rasyonundan çıkan ve uygulanan yüzeylerinin temiz olması, yapış- gibi diğer istenmeyen durumların tutkalın tamamen kürlenmesi için tırma yapılacak yüzeylerde fiziksel da tetiklenmesi söz konusudur. gereken süreyi tamamlayan bobin ya da kimyasal işlem uygulanması, numunesi ile yapılan kontroller ve kullanılacak tutkalın fiziksel ve kim- 1. Giriş laminasyon kuvveti ölçümlerinde yasal özelliklerinin uygun olması, sorunun tespit edilmesi durumun- uygulama şartlarının (sıcaklık, nem Modern dünyanın getirisi olarak da yapılan yeniden işlemler de üre- vb. parametrelerin) uygun olması üretim endüstrisi için verimlilik en tim sürecinde zaman ve maliyet gibi özelliklerin sağlanması gerek- esas koşullardan biri olarak karşı- kayıplarına neden olmaktadır. mektedir. Bir esnek ambalaj sistemi mıza çıkmaktadır. Verimli üretimin tasarlanırken seçilecek film, mü- sağlanması için ise ham madde Delaminasyon problemini yarata- rekkep ve tutkal gibi bileşenlerin kaynaklı yaşanacak zaman ve işgü- cak sebepler ana hatlarıyla aşağı- birbiri ile uyumu ve nihai ürünün cü kaybı istenmeyen durumlardır. daki gibi listelenebilmektedir; istenen amaca uygunluğu düşünü- Esnek ambalaj sektöründe sıklıkla lerek ilgili ham maddelerin seçilme- karşılaşılan ve birçok parametre- fYüzey gerilimi problemleri si oldukça önemlidir. ye bağlı olan, film katmanlarının birbirinden ayrılması ile meydana fTutkalın yeterli kürlenmemesi 2.1 Yüzey gerilimi problemleri gelen delaminasyon sorununun çözümüne ilişkin yapılacak mevcut fTutkalın hazırlanması sırasında Laminasyon işleminde temel ola- durum analizleri ve değişken pa- yapılan hatalar rak filmler ile tutkal arasındaki et- rametre geliştirmeleri bu nedenle kileşim ve tutkalın molekül yapı- oldukça önem taşımaktadır. fKullanılan tutkal tipinin uyum- sından kaynaklı mukavemet önem suzluğu taşır. Yüzey gerilimi, likit madde- 2. Delaminasyon Problemi nin moleküllerinin kohezif doğası fFilm içeriğindeki kayganlaştırıcı nedeniyle, bir sıvının yüzeyinin bir Paketleme makinesinde ısıl çeneler ajanlarının migrasyon davranışları dış kuvvete direnmesine izin veren yardımıyla uygulanan basınç ve ba- özelliği olarak tanımlanabilmekte- zen sıcaklık ile paket formunu alan Esnek ambalaj endüstrisinde sık- dir (2). Tutkalın filme temas etti- ambalaj sistemi, uyumlu bir film lıkla kullanılan poliüretan bazlı ği noktada bir temas açısı oluşur. ve likit serisi kullanılarak ve uygun tutkallar, farklı yapıdaki filmler ile Eğer büyük bir temas açısı var ise parametrelerin ayarlandığı üretim rahatlıkla uygulama alanı bulabilen bu durum sıvı-katı çekim kuvvet- koşullarında üretildiği takdirde so- ve kalıcı olarak kürlendiğinde hem runsuz bir şekilde paket formunu neme hem de diğer birtakım çözü- alabilmektedir. Ancak, kullanılan cülere karşı güçlü bir direnç kazan- ham maddeler ya da operasyon dıran mukavemet ve dayanıklılık parametreleri kaynaklı olarak dela- özelliklerine sahiptir. Katı yapısına minasyon sorunu yaşanan ambalaj rağmen sağladığı esneklik avantajı, sistemlerinde aşağıda şematik gös- farklı yapılarda iyi yapışma direnci sağlaması, hızlı kürlenme süresi, düşük sıcaklıklarda reaksiyon vere- Görsel 1a. Delaminasyon sorunu şematik gösterimi (1) 1b. Delaminasyon sorunu gözlenen örnek 59Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
lerinin azlığının, küçük bir temas Görsel 2. Tutkal-film temas açısı ve yüzey gerilimi değerlendirmesi (3) açısı ise bu kuvvetlerinin büyük ol- duğunun göstergesidir. Bu verilere 2.3 Tutkalda ana madde/ olması, delaminasyon oluşumu dayanarak açı büyüdükçe tutkalın sertleştirici karışım oranında için en temel nedenlerden biridir. yüzeyi ıslatmasının zor, yapışmanın yapılan hatalar Bir esnek ambalaj sistemi gelişti- zayıf olabileceği söylenebilmekte- rilirken, kullanılacak mürekkep ve dir. Çekim kuvvetlerini arttırmak, Poliüretan bazlı çift komponent- tutkal sistemlerinin içerdiği kimya- laminasyon filmlerinin uygun koro- li tutkalların kürlenme sürecinde salların ya da solventlerin kimyasal na değerinde olması ve inline koro- izosiyanat ve poliol gruplarının re- etkileşimi mutlaka incelenmelidir. na uygulaması yapılarak ya da uy- aksiyonu gerçekleşmektedir. Poliol gulanacak likitlerin yüzey gerilimle- bileşeni, yapısında izosiyanat bile- Baskıda kullanılan mürekkebin rinin kullanılacak katkılar vasıtasıyla şeni ile reaksiyona girecek serbest baskı yapılan film yapısı ile uyumlu düşürülmesi ile sağlanmaktadır. -OH grupları bulundurmaktadır. olması ve iyi bir adezyon sağlamış İzosiyanat bileşeni ise poliol sistem olması; ardından yapılan tutkal uy- 2.2 Tutkalın yeterli kürlenmemesi ile karşılaştığında onunla kimyasal gulamasında likit tutkal içeriğinin reaksiyona girecek serbest -NCO kürlenmiş mürekkep için çözücü Kullanılan tutkal sistemine bağlı gruplarını taşıyan kimyasallardır olmayacak karakterde olması ve olarak, laminasyon operasyonunun ve tutkalın ana maddesini oluştu- mürekkep yüzeyinin tamamını ör- tamamlanmasının ardından yeni- rurlar. Oluşan reaksiyonda (bkz. terek pinhol sorununun önüne den proses edilebilmesi için belirli Görsel 3) sıvı iki bileşenin içeriğin- geçilmesi mutlaka kontrol edilmesi bir süre beklenmesi ve kürlenme deki -OH ve -NCO grupları arasın- gereken parametrelerdendir. sürecini tamamlaması delaminas- da bağlar oluşmakta ve karmaşık yon sorununun yaşanmaması için bir yapı ortaya çıkmaktadır. Tersinir 2.5 Film içeriğindeki oldukça önemlidir. olmayan bu reaksiyonun sağlıklı kayganlaştırıcı ajanlarının bir şekilde gerçekleşmesi için op- migrasyon davranışları Tavsiye edilen şekilde laminasyon timum tutkal karışım koşullarının işlemi için hazırlanan tutkal ile tut- sağlanması, delaminasyon sorunu- Geliştirilmesi istenen üründe dela- kal uygulama gramajının optimum nun yaşanmaması adına oldukça minasyon sorununun yaşanmama- aralıkta yapıldığı laminasyon uygu- önemlidir. sı için incelenecek bir diğer önemli lamasının ardından, film sisteminin parametre ise LDPE, LLDPE ve diğer iki ya da daha fazla katmandan 2.4 Kullanılan mürekkep ve poliolefinlerin üretimlerinde yer oluşmasına ve kullanılan tutkal tutkal serisinin uyumsuzluğu alan en önemli bileşenlerden iki- sisteminin var ise içeriğindeki sol- si olan kayganlaştırıcı ve anti blok vent yapısına bağlı olarak kimyasal Esnek ambalaj sisteminin iki temel ajanlarıdır. Kayganlaştırıcı ajanları, reaksiyonların uygun bir şekilde bileşeni olan mürekkep ve tutkal bir filmin diğer filmler ya da metal tamamlanması için laminasyon içeriklerinin birbirleri ile uyumsuz yüzeyler üzerindeki kayma hareke- operasyonu sonrası tanımlanan tinin kolay ya da kıyasla daha zor bekleme süresi, ‘kür süresi’ olarak olmasını belirleyen ajanlardır. tanımlanmaktadır. Delaminasyon sorununun yaşanmaması adına, laminasyon operasyonundan çı- kan, uygun tansiyon uygulaması ile üretilmiş lamine yapının uygun sıcaklık ve nem koşullarının sağlan- dığı ortamda optimize edilmiş kür süresi boyunca bekletildiğinin takip edilmesi oldukça önemli bir para- metredir. Görsel 3. Poliüretan reaksiyon mekanizması (4) Sürtünme katsayısı (COF), esnek ambalaj endüstrisinde kendi üze- rinde ve/veya başka bir yüzey üze- rinde kayan bir filmin sürtünme özelliklerini ölçmek için yaygın ola- 60 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
rak kontrol edilen bir parametredir. 3. Sonuç iyileştirecek katkı takviyesi ile uygu- Sürtünme katsayısının değişmesi, lanması kayganlaştırıcı ve anti blok ajanla- Gıda israfı, hijyen gerekliliği ve ar- rının ambalaj sistemi içerisindeki tan nüfus göz önüne alındığında fKullanılan tutkal serisi için tavsiye davranışı ile birebir ilişkilidir. esnek ambalaja olan talep son üç edilen şekilde hazırlanan tutkalın senede ivmelenerek artmıştır. Sür- uygulandığı laminasyon operasyo- Kayganlaştırıcı ajanının türüne dürülebilirliğin ve verimli üretim nu sonrasında poliüretan oluşum göre, film sistemi içerisindeki mig- yöntemlerinin rekabetçi piyasadaki reaksiyonunun tamamlanması için rasyon davranışı da farklılık gös- en önemli yürütücü kuvvetleri oluş- gerekli olan kür süresinin takip termektedir. Anti blok ajanları ise turduğu esnek ambalaj sektöründe edilmesi sarılı bobinin açılması aşamasında talebin hızlı ve sorunsuz olarak görev almaktadır ve çoğunlukla karşılanması için de üretim süreç- fBirbirleri ile uyumlu kimyasal içe- migrasyon davranışları zayıftır. Ge- lerinin hatasız bir şekilde gerçekleş- riklere sahip mürekkep ve tutkal nel olarak kayganlaştırıcı ajanları mesi esastır. Gerek ambalaj üretimi serilerin kullanımı film katmanları arasında hareket süreçlerinde, gerek dolum ve pa- edebilirken; anti blok ajanları sarılı ketleme hatlarında, gerekse dolum fAmbalaj sisteminde kullanılan haldeki bobinde film bloklaşmasını sonrası süreçte karşılaşılabilen ve özellikle yüksek film kalınlığına sa- engellemek üzere iki film katmanı ürüne kazandırdığı raf ömrü özel- hip PE filmler olmak üzere filmlerin arasında bir mikro boşluk oluşturur liklerini negatif yönde etkileme riski içerdiği kayganlaştırıcı ajanı kon- (bkz. Görsel 4). olan delaminasyon problemi, es- santrasyonunun optimize edilmiş nek ambalaj sektöründe geliştirilen olması önemli kontrol noktalarıdır. Kayganlaştırıcı ve anti blok ajanı ambalaj sistemlerinde yaşanabile- olarak kullanılan katkılar çoğun- cek temel sorunlar listelendiğinde Delaminasyon problemine ilişkin lukla farklı kimyasallar olup; kimi ilk sıralarda yer almaktadır. yapılacak mevcut durum analizleri zaman birbirlerinin çalışmalarına ve değişken parametre geliştirme- antogonistik (sönümleyici) etki Delaminasyon probleminde hem leri, esnek ambalaj üretim süreçle- gösterirlerken, kimi zaman da bu ham maddelerin birbirleri ile et- rindeki sürekliliğin sağlanabilmesi etkileri sinerjistik (destekleyici) yön- kileşiminin hem de üretim para- adına katma değer katan çalışma- de olmaktadır. Geliştirilecek ürün- metrelerinin değerlendirilmesi ve lar olarak oldukça önem taşımak- de kullanılan filmlerin içeriğindeki kök neden analizinin doğru şekilde tadır. kayganlaştırıcı ve anti blok ajan- yapılmasıyla problem nedeni sap- larının türü ve konsantrasyonu bu tanarak kalıcı çözüm sağlanacaktır. 4. Kaynaklar nedenle oldukça önemlidir. Bu kök neden analizi kapsamında; 1.FBaker, Matt., 2009, Analysis of Özellikle PE film kullanılan esnek Peelable Film in Food Packaging, ambalaj yapılarında, filmin çok kat- fTutkalın uygulandığı film üze- 2008-09 Italian Packaging manlı bir ambalaj sisteminde kulla- rinde uygun bir yayılım sağlayarak Technology Awards Program. nılması durumunda kayganlaştırıcı etkin bir şekilde görevini yerine ge- ajanlarının migrasyon davranışı ve tirebilmesi için kullanılan laminas- 2.FSurface Tension and Water diğer bileşenler ile olan etkileşimi yon filminin uygun yüzey gerilimi U.S. Geological Survey (usgs.gov) nedeniyle delaminasyon sorunu değerinde olmasının sağlanması, (Accessed on 22.04.2022) yaşanabilmektedir. ya da kullanılan likitlerin yüzey ge- rilimlerini düşürerek yayılımlarını 3.FPoliüretan Tutkallar - Turkchem (Accessed on 22.04.2022) Görsel 4. Kayganlaştırıcı ve anti blok ajanları migrasyon davranışları (5) 4.FPolyurea (izoankara.com) (Ac- cessed on 22.04.2022) 5.FKeck-Antoine, K., Lievens, E., Bayer, J., Mara, J., Jung, D.-S., & Jung, S.-L. (2016). Addi- tives to design and improve the performance of multilayer flexib- le packaging. Multilayer Flexible Packaging, 53–76. https://doi. org/10.1016/b978-0-323-37100- 1.00005-3 61Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
YÖNETİM & ORGANİZASYON Çalışanlarımızı yeterince motive edebiliyor muyuz? Dr. M.Raci Hoşgör ayatımızın önemli bir kısmını bir çalışma deneyimi sunması kendi işte geçirmekteyiz. İnsan kıy- yararınadır. Güdülenmiş bir kişinin iş (MBA) Üst Yönetim metlerinin tükenmeden işbirliği yaptığı organizasyon üyeleriyle işbirliği Danışmanı içinde çalışması, işgörenlerin motivas- içinde olması kurumunu da verimli hâle yonlu, huzurlu, verimli, işi sahiplenerek getirir. Verimli kurumların çoğunlukta işleri uygulama kalitesi, şirketlerin etkili olduğu bir ülke de en kısa zamanda re- sonuç üretmesinde çok önemlidir. Hız- faha ulaşır. la büyüyen kurumların yüksek moti- vasyonlu, yenilikçi işgörenlere ihtiyacı Eskiden dayatmalarla işler yürüyordu, vardır. Verimli, enerjili çalışanlara sahip yapılacaklar listesi kabarıktı. Negatif olmak şirket yönetimleri için bulunmaz enerjiyle bir sonraki güne ertelenen iş- bir nimettir. Hiç bir yönetim sistemi iyi ler, yerlerde sürünürdü. Şimdi ise en çalışanlara sahip olamamanın eksikliğini azından şirket kültürü olan işyerlerinde gideremez. Ancak, makbul çalışanları- çalışanların ne istediği (beklenti anketi) mızın ellerinden gelenin en iyisini yapa- soruluyor. Bugün birçok firma çalışanla- bilmeleri, yeterince motive olmalarına rına spor alanlarından eğlence odaları- bağlıdır. Motivasyon, bireysel ve kurum- na kadar yaşam alanları sunuyor ancak, sal başarı için ön şarttır. Bu yüzden iş sa- içi ne kadar dolu tartışılır… İş, yaşam hibinin işgörenlerine olabildiğince zevkli dengesi içinde işgörenleri motive ede- 62 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
cek çalışan bağlılığı oluşturacak cekse vay o insanların haline. Hele surlar çoğu zaman çatışma kayna- aktivasyonlar görüntüden ibaret hele bu insanlar o şirkette yeniyse- ğı olarak karşımıza çıkar. İşyerinde olmadığı sürece işe yarar. İnsanları ler yapılmadık kapris, çevrilmedik herkesin başına polis dikemezsiniz. güdüleyecek çok daha önemli ko- Bizans entrikaları kalmaz. Pişmiş Yönetim olarak laf taşıyan dedi- nular vardır. Güven ortamında çalı- tavuğun başına gelenler hikâyesi koducuların size devamlı kişilerle şanların düşüncelerini özgürce ifa- gibi olur. Ne kadar mahallenin ilgili olumsuz haberleri getirmesine de edebildiği, fark yaratabilmeleri delisi varsa üzerlerine salınır. Bu prim verirseniz, birilerinin kuyusu- için desteklendiği, gelişimleri için arada yönetimde bu kişilere karşı nu kazmak için zayıf kişileri kullana- eğitim başta olmak üzere her türlü doldurulur, dolmuşa binmek iste- yım derseniz işyerinde çatışmanın fırsatların oluşturulduğu, işbirliği meyen yöneticiler de olup bitene çıkmasına ve dallanıp budaklan- ve takım çalışmasının ön planda çoğunlukla dengeleri bozmamak masına onay vermiş olursunuz. Bö- olduğu kurumlarda çalışan bağlılı- için seyirci kalır. lümde belki sizden habersiz sinek ğından, motivasyondan söz etmek uçmaz ama birbirine karşı güvensiz olanaklıdır. Ücretler krizinin baskısının fazlaca asık suratlı çalışanlarınıza takım ça- hissedildiği günümüzde, çalışanla- lışması yaptıramazsınız. İnsanların Yetkin yönetimin olduğu yerde rımızın işe odaklanmasını azaltma- enerjileri, birikimleri işe odaklana- başta motivasyon, sağlıklı açık ile- mak için laf sokuşturmalarla kişile- cağına birbirini yemeye, birbirinin tişim vardır. Şirketimizde insani, rin rahatsız edilmemeleri gerekir. açığını bulmaya odaklarsınız. adaletli bir yönetimin var olması, Doğaldır ki bir şirkette disiplin ve çalışana üstün değerler sunulması, otoritenin olması, işin zamanın- İşini yapmak isteyenleri kompleksli, verimliliği ve işyerine sadakati ar- da, istenilen bir şekilde çıkarılması kaprisli yöneticiler rahatsız ederler, tırır. İşyerinde güzel, kaliteli bir iş açısından önemlidir. Ancak, otori- güç uygulamaya, itip kalkmaya çıkartılması için herkesin işçisinden te çalışanları korkutmak değildir. hükmetmeye çalışırlar. Ben mer- üst yönetime kadar düşünce ve Otorite tutarlılıktır. Niteliksel ve kezli bu yöneticiler için önce kendi- duygularının ateşlenmeye, motive niceliksel iş yükü konusunda yöne- leri sonra iş gelir. Testiyi dolduranın olmaya ihtiyacı vardır. Şirketlerin tim çalışanlara yardımcı olmaz, yol, da kıranın da bir görüldüğü ortam- satış bölümleri herkese mavi bon- yöntem göstermez, kayırmacılık da adalet kalmaz. Deneyimsiz ve cuk dağıtan insanlarla doludur. yaparsa işyeri ikliminde kara bulut- işin teknik yönüne çok vakıf olma- lar, karamsarlık, motivasyonsuzluk yan paraşütle gelmiş bazı yöneti- Motivasyonun az olduğu işyerle- ortaya çıkarır. cilerin servislerinde adalet, huzur, rinde gönülsüz çalışmalar, karşılıklı verim olmaz. Çalışanlar; birbirine suçlamalar, gruplaşmalar, dedi- Önemli olan olanaklar ölçüsün- kırdırılır, herkes başka bir iş arar kodular ön plandadır. Birbirlerine ce çalışanların en verimli oldukları hale getirilir. En iyi yöneticiler çalı- destek olmaktan ziyade nasıl olur şekilde etkili iş sonuçlarına ulaş- şanlara en az zarar veren kişilerdir. da şu adamı başarısız kılar, hata malarını sağlayacak ortamlar oluş- yapmasını sağlarım, önüne bir en- turmaktır. Kişiler, doğal olarak ken- İlacı ilaç yapan dozudur. İşyerin- gel koyarım düşüncesi egemendir. dilerini özgür hissetmek, rahat ha- de her şeyin dozu işletme yapısı- reket etmek ve olabildiğince esnek nın dengesini bozmayacak şekil- Bir de aynı yerde çalışan kişiler olmak isterler. Geleneksel şirketler- de ayarlanmalı. Çalışanların insan arasında güven, empati yoksa o de düşündüğümüz ölçüde serbesti olduğu ve fizyolojik olduğu kadar işten hayır çıkması zordur. Herke- yoktur, olması da beklenemez. Her birtakım psikolojik ihtiyaçlarının sin verimli iş yapamama bahanesi şey yetkililerce veya kameralarla da olduğu unutulmamalıdır. Fab- başkasına bağlı olur. Kim kime diş denetimli serbestlik misali kontrol rikaların modern hapishaneleri geçiriyorsa, alta kalanın canı çıksın altındadır. Kişinin sakız çiğnemesi andırdığı (insanın en önemli zama- misali… Herkes kendine bir hedef ucuzluk, ayak ayaküstüne atması nının geçtiği mimarlık ucubesi bu tahtası, günah keçisi bulur. Kişile- saygısızlık olarak değerlendirilir. mekanlar) işyerlerinde şirketin fiziki rin zayıf noktası neyse o noktalar Oysa belki çalışanın kültüründe bu, uzaklık konumu nedeniyle çalışan hedef grupların o kişiye düşman samimiyet, içtenlik ifadesidir. İki ta- bulmak da zorlanılıyorsa bu konu- olması için yem olarak sunulur, dil- rafın çok farklı düşünmesi haksızlı- da daha da dikkatli olunmalıdır... lendirilir. ğı gündeme getirir. Biri gider biri gelir mantığıyla ha- reket edilirse sonunda adam çıkar- Bazı insanlar hakkında önyargılar Çalışanların farklı dünya görüşleri, maktan şirketin itibarı azalabilir. varsa, başkaları için tehdit oluştu- psikolojik durumları, iş yapma bi- Zamanla da niteliksiz eleman bile ruyor, ya da çıkarlarına zarar vere- çimleri, işe karşı tutumları vb un- 63Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
bulmakta güçlük çekileceği açıktır. özgür bırakın. Bilgi paylaşımlarınızı dir. İşe alım yöneticilerinin yapılan Hatta işten çıkarttığı işgörenlere detaylı yapın. Şirket içinde insanla- araştırmalarda lokasyonun yeni muhtaç olabileceği, daha yüksek rın sosyal bağlar kurmasında yar- işe alınanların başarısında önemli ücretle geri çağırıp, şirketin ücret dımcı olun. Eğitimlerle kişisel ge- olduğuna inandıklarını ortaya koy- dengesini ciddi bir şekilde bozabi- lişimlerine yardımcı olun. Kişilerin muştur. leceği ve birçok kişinin de bu olayı duyarlılıklarına özen gösterin. kötüye kullanabileceği açıktır. Dü- Amaç işyerindeki çalışanların şünün adam iyi bir teknik işgören Akıllı olan ders alır. Aptal olan ör- kamplara bölünmeden yönetimce olarak çalışırken moral motivasyo- nek olur. Kırıcı, kaba olmak özellik- istenen iş hedeflerine zamanında nunu bozdunuz, işten ayrılmasına le duygusal yönlü işgörenlerimize varmalarıdır. Bu da ancak onarıcı göz yumdunuz. Daha sonra ona ve ekmek teknemize zarar verir. liderlikle, sağlıklı bir iletişimle, yu- ihtiyaç duydunuz şefi kadar para Ayrıca mini şoklara girmiş (panik muşak geribildirimlerle gerekli mo- vererek işe aldınız. Yani bu kez şe- atağın atağı olmuş) çalışanın zihin- tivasyonun verilmesiyle gerçekleşir. fini rahatsız ettiniz. İki ucu şokellalı sel olarak işine dönmesi, eski den- Her çalışanın güdülenme, yönetil- değnek. Dramatik bir durum. gesine gelmesi zaman alır. Bu da me ihtiyacının farklı olabileceğini, bir iş kaybıdır. Kayıpların illa nakit kimi insanın görsel, kiminin dokun- İşsizliğin bir hastalık derecesinde para olarak çıkması gerekmez. sal, işitsel ya da kavramsal olduğu- yaygın olduğu ortamlarda bile ça- nu göz önüne almak gerekir. Bazı lışanlar her şeyin daha net, belirgin Bu şekilde de para, olumsuz ener- işlerin olanaklı olduğu kadarıyla olduğu, kurumsallaşmış şirketleri ji ve herkese hızlı bir şekilde veba yeni kuşakları heyecanlandıracak ve insani yönetimlerin olduğu iş- gibi bulaşan moralsizlik, stres ve şekilde oyunlaştırılması ve çalışan yerlerinde çalışmayı tercih etmek- bunun sonucu dikkatsizlik ve unut- deneyimlerinin hikâyeleştirilmesi tedirler. kanlıktır. Faturanın patron aleyhi- düşünülmelidir. ne ne kadar şiştiğini bir düşünün. Kurumda uygulanan yönetim şekil- İş adamı bu kadar müsrif olamaz. ABD’de bazı işyerlerinde evinde lerinin çalışanlara önce güven ver- Olursa batar. O nedenle, eleştiriler hissetme teması ile birlikte çalışma, mesi sağlanmalıdır. Peki, o zaman de tadında, dozunda bırakılmalı. birlikte yaşama kavramı başlamış güven ortamını nasıl oluşturaca- Kaş yaparken göz çıkarılmamalı- durumda… İşletmemizde pembe ğız? İşe takdir etmekle başlayabi- dır… Hatalar pişirilip pişirilip aynı tablolar görmek her ne kadar bir liriz. Takdir insanların çalışma ar- kişinin önüne konulmamalıdır. Bu yandan piyasa hazretlerine bağlıy- zularını kamçılayarak daha kaliteli arada kendini bilmeyen bazı insan- sa diğer yandan da başta motivas- işlerin çıkmasında ilham verir. Hem ları tembelleşmeye, şımarıklaşmaya yon olmak üzere yetenek yönetimi, de karşımızdaki işgörene güven götürecek aşırı motivasyondan da strateji, amaç birliği, takım çalış- verir. Olanaklı ise insanlara zevk kaçınılmalıdır. Olanaklı ise özel- ması vb. dinamikleri harekete ge- aldıkları işleri vermeye çalışın. İşin likle işe kişileri seçerken psikolojik çirme irademizle, hızımızla ilişkili- nasıl yapılacağı konusunda yetkin- dayanıklılığı yüksek olanların ter- dir. Bunun için de takımımıza, baş- lerse çalışma teknikleri konusunda cih edilmesine özen gösterilmeli- ta müşterilerimiz, tedarikçilerimiz olmak üzere ekosistemimiz içinde yüz yüze geldiğimiz herkese şirket ve bizim için ne derece önemli ol- duklarını, yaptıkları katkıyı sık sık hatırlatmak gerekir. Yetenekleri yanlış işler yapıp, musalla taşına ya- tırmayalım. Haydi, içimizdeki güzel insanı ortaya çıkaralım, çevremizde motive olmayı bekleyen onlarca kişinin sırtına, kalbine dokunalım. Çalışanlarımıza güven verelim, kıy- metli olduklarını ve işlerinin anlamlı olduğunu hissettirelim. Şimdiden; birilerinin sesi, nefesi, gözü ve ku- lağı olacağınızı düşündüğüm için kutlarım sizi. 64 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
MAKALE Polyolefin Plaka Ekstrüzyonu -2- Primdrive Mechanics Giriş bilgiler, derlenmiş literatür bilgilerine ve teknik kadromuzun birikimlerine dayan- lk bölümü bir önceki sayıda yayın- maktadır. lanan derlememizin bu ikinci bölü- münde tek katlı bir levha ekstrüz- Manifold yon prosesindeki kalıbın farklı bölüm ve fonksiyonlarını tanımlamaya çalıştık. Birincil manifold (kırmızı), eriyiği mer- Ayrıca önemli noktalar ve sorun gider- kezden kalıbın her iki ucuna düzgün me gibi konulara dikkat çekmeyi amaç- bir akış hızı ve basınçta dağıtmak için ladık. Okurken göz önünde tutulması tasarlanmıştır. Ana hedef uniform bir gereken bir nokta bu içerikte paylaşılan dağılım ve kenar uçlara doğru giden bilgilerin tüm polimer tipleri için geçerli malzemenin hızlı bir şekilde hedefe olmayacağıdır. PET ile PP veya PMMA ulaşmasını sağlamaktır. Manifold enine levha hattının ortak noktaları bulunsa kesiti genellikle gözyaşı damlası veya ya- da bir takım konfigürasyon farklarının rım damla şeklindedir, bu da manifold olacağı da açıktır. Bu nedenle burada yüksekliğinden preland bölümüne ka- verilen bilgiler ağırlıklı olarak polyolefin demeli geçişe izin verir. Manifold kesit için özetlenmiştir. Özellikle ekstrüzyon alanı genellikle kalıbın merkezinden uç- uzmanlığı olmayanlar için faydalı olaca- larına doğru doğrusal bir şekilde azaltı- ğını umduğumuz, firmaların ekstrüzyon lır, bu da minimum polimer kalma süre- eğitimlerinde kullanabileceği bir pro- sini destekler ve degredasyon olasılığını sese giriş seviyesi kılavuzudur. Verilen azaltır. 66 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
Preland Kalınlık Kontrolü dan aldığı verilere göre yine 1 inch aralıkla esnek dudak üzerinde bu- Preland doğrusal bir bariyerdir, Kalınlık ayarı esnek dudaklar üze- lunan rotları ileri veya geri hareket manifold içinde polimerin kenarla- rinde genişlik boyunca 1 inch ara- ettirerek dudağı kapatır veya açar. ra doğru akmasını sağlar. lıkla duran bazen sadece itici ba- zen itici-çekici özelliğe sahip pim- Sistemin doğru çalışması bir miktar İkincil Manifold ler tarafından yapılır. Bu pimlerin tarayıcıya ve veri geri bildirim süre- kontrolü kalıbın özelliklerine göre sine bağlıdır. Eriyik içinde kenarlara akışa zorla- manuel olabilir. Bu taktirde opera- madan kaynaklı oluşan stres bura- tör tarafından her bir pimin sıkılıp Kenarlar ve Deckling da serbest bırakılır. Eriyiğin dudak- açılarak kalınlığın ayarlanması ge- tan çıkmadan ve final kalınlığına rekir. Eğer kalıp APC (Automatic Kenar deckling sistemleri, kalıp ulaşmadan önceki son toplanma Profile Control) özelliğine sahipse dudağının uçlarını dudak dışından alanıdır. kalınlık ayarı otomatik bir sistem veya içten (manifold bölgesinden) tarafından yapılır. Sistem bir sonra- bloke ederek kalıp genişliğinden Dudaklar ki adımda bulunan kalınlık tarayıcı- daha dar bir levha üretilmesine olanak verirler. Dışarıdan veya içeri- Kalıbın en hassas yeridir. Final ürü- den olması kullanıcı tercihinin yanı nün nihai kalınlığına ulaşması için sıra bazı teknik gerekliliklere bağlı- ince ayara izin veren esnek dudak- dır. Bazı proseslerde iç deckling se- lar her 1 inch aralıkta kontrol edi- çilmesi zorunlu olabilir. Bu kalıbın lebilir. Basınç ve akış hızı yüksek karmaşıklığını ve fiyatını yükselten olduğu için hızlı aşınabilir. Bu ne- bir etken olsa da istenilen ürünün denle özel kaplamalar gerektirebi- ortaya çıkarılması için gereklidir. İç lir. Yüzeyleri final ürünle en son te- dekling kalıbın yanlarından içeriye mas eden yüzeyler olduğu için çok doğru giren ve tüm manifold kesi- temiz ve ayna pürüzsüzlüğünde tini dolduran bir kama mekanizma- olmalıdır. Polimerin serbest bırakıl- sı olduğundan tercih edilen kalıplar ması sırasında yüzey geriliminden coathanger yerine T-Die tipindedir. dolayı polimerin dudaklara yapışıp TDie kalıplarının manifold kesiti toparlanmaması için köşeler çok tüm kalıp boyunca aynıdır. Kenar- keskin olmalıdır. Bazı uygulama- lar genellikle tam genişliğin yüzde larda polimer sıcaklığı kritik olduğu 30’undan fazla daraltılamaz. Kalıp için dudak içinde boydan boya bir dudak genişliği neck-in olarak anı- ısıtıcı rezistans bulunabilir. lan bir daralma eğilimi dolayısıyla film genişliğinden daha fazladır. Bu oran polimer özelliklerine, ka- Nordson EDI® firmasına ait çok kompleks iç deckling sistemi 67Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
lıbın merdanelerden uzaklığına ve likler final ürünün yüzey yapısında Soğutma Konveyörü çekme miktarına göre değişir. belirleyicidir. Yüzey genelde sert krom kaplıdır, nedeni yüzey ka- Proses edilen polimer ve levha ti- Besleme Bloğu litesinin yanısıra kromun aşınma pine göre soğutma için ekstra ve polimere yapışma karşısında konveyör gerekebilir. Bu konveyör Üretilen ürün tek katlı olduğu sü- gösterdiği dirençtir. Ayrıca krom levhaya sadece bükülmesini en- rece sadece kalıp kullanılması ye- dengeli bir ısı iletkenidir. Makine gelleyecek bir şekilde soğuması terlidir. Ancak çok katlı bir ürün üreticilerinin tercihine göre kalıp için daha fazla zaman kazandırır. için koextrüzyon (farklı polimerleri pozisyonları dikey (dikey düşümlü) Soğuma hızını arttırabilmek için işleyen birden çok ekstrüder) ve bu veya resimde görüldüğü gibi yatay opsiyonel olarak akış hattına tek polimerleri birleştirip sandviç hali- (yatay geçişli) olabilir. Çevresel ko- yüzeyden veya çift yüzeyden hava ne getirecek bir sisteme ihtiyaç bu- şulların plakanın sıcaklık değişimi nozulları eklenebilir. Yine gerekirse lunur. Bu birleştirme işlemi ağırlıklı üzerindeki etkisini en aza indirmek levha üstündeki gerilim arttırılarak olarak bir besleme bloğu ile yapılır. için kalıp genellikle merdaneye çok aksial uzama ve incelme sağlana- Eğer ürün çok hassas bir dağılıma yakın konumlandırılır. Hatta bazen bilir. Soğutma aşamasının sonuna ihtiyaç duyuyorsa besleme bloğu kalıp merdaneye daha fazla yakla- yakın bir yerde levha tam genişliğe yerine çoklu manifolda sahip bir şabilsin diye örnek gagası formun- kesilebilir. kalıbın kullanılması daha doğru da üretilir. olacaktır. Besleme bloğu temel ola- Haul Off rak bir kare akış kesitini birden çok Her şey levhayı soğutmakla ilgili farklı malzeme ile doldurur ve üst olduğundan sıcaklıkla kontrolüyle Kauçuk kaplı yüzeye sahip bir mer- üste getirilmiş eriyiklerin bu şekilde ilgili olan hassas hesaplar burada dane çifti iyi bir çekiş ve gerilim kalıba girmesini sağlar. Ancak hep- bitmez elbette. Levhanın merda- sağlar. Silindirlerin birbirlerine olan si bu kadar değil. Gerektiğinde bu neye temas süresi toplam temas uzaklığı bir piston ile kontrol edi- katmanların kalınlık dağılımlarını açısına, merdanenin çapına ve hat- lebilir. Daha önce bahsedildiği gibi değiştirebilir veya katman sırasını tın hızına bağlıdır. Ayrıca bu süre çekici sistem merdaneleri levhada değiştirebilir. boyunca levhanın istenilen sıcaklı- gerilim sağlamak ve levha ile ka- ğa düşürülmesi için elde edilmesi lender merdaneleri arasında iyi bir Levha Soğutma gereken ısı transferi miktarı mer- teması desteklemek için kalender danenin içinden geçen akışkanın çıkış silindirinden biraz daha hızlı Kalender sıcaklığına, hızına ve yüzeye ya- çalışabilir. Bitmiş ürün esnekliğe kınlığına bağlıdır. Bunlar o kadar sahipse bir sarıcı ünitede rulo ha- Bu ünite üç adet çok düşük yüzey hassas noktalardır ki akışkanın giriş linde sarılır ve bobin olarak kullanı- pürüzlülüğüne, yüksek yüzey doğ- ile çıkış noktası arasındaki sıcaklık lır. Eğer rijit ise düz levhalar halinde rusallığına ve mükemmel yuvarlak- farkı bile levha üstünde 10-15C lik kesilerek stoklanır. lığa sahip, sıcaklığı içinden geçen bir bölgesel sapmalara yol açabilir. soğuk akışkan ile hassas şekilde Sıcaklık vizkoziteyi, vizkozite fizik- Kalınlık Ölçümü kontrol edilebilen döner merdane- sel özellikleri, fiziksel özellikler de lere sahiptir. çekme altında kalınlığı etkiler. Yüksek hassasiyetli ve temassız bir sensör, levha üzerinde sürekli Merdaneler genellikle 3 adettir ve sağa sola gezerek ölçüm yapar ve hareketlidir. Merdaneler kalende- rin tipine göre dikey veya yatay olarak hareket ettirilebilir. Merda- neler arasındaki boşluğun hassas şekilde ayarlanması için genellikle merdanelerin pozisyonu ve terazisi servomotorlar ile kontrol edilir. Bu boşluk nihai kalınlığın belirleyici- sidir. Polimer tarafından tam dol- durulması gerektiğinden dudaktan çıkan levha kalınlığı boşluktan %10 daha fazladır. Merdane yüzeyi dokulu, düz, ayna veya mat yüzey olabilir. Bu özel- 68 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
kalınlık bilgisini hattın konfigüras- Scantech® firmasına ait bir kalınlık ölçüm sistemi yonuna göre ya ekrana veya APC kontrol özelliğine sahip yatay kalı- Önemli Noktalar gProsesi anlamak için mutlaka ba gönderir. Bu bilgiye göre ope- uzmanlardan ekstrüzyon eğitimi ratör (kalıp manuel kalınlık kontro- Ekstrüzyon kompleks bir prosestir, almayı planlayın. lüne sahipse) gerekli düzeltmeleri içinde birçok komponent ve sistem yapar, kalıp APC ise ayarlamaları barındırır. Ancak maalesef çok sık gHattınızı tanımak için OEM pro- kendisi yapacaktır. APC sistem- bir şekilde doğru bilinen yanlışlarla sedürlerini okuyun ve eğitimlerine lerinde bilginin işlenmede çıktıya ve hafife alınarak icra edilir. Basınç mutlaka katılın. dönüştürülme süresi çok önemli- ölçeri olmayan ekstrüder, yükü- dir. Çünkü ölçüm gerçekleştiğin- nü kaldıramayan ekstrüder, hangi gEkstrüzyonun tüm verileri de zaten ölçüm noktası kalıptan amaç için üretildiği belirsiz ikinci el önemlidir, mutlaka okumaya, kay- 2-5 metre uzaklaşmıştır bile, üs- komponentle desteklenen ekstrü- detmeye, anlamaya ve yorumlama- tüne işlem süresi boyunca hat der, hiç bakımı yapılmamış ekstrü- ya çalışın. akmaya devam eder. Yani ölçüm der… Sektörde bulunan örneklerin yapıldıktan X metre sonra APC ka- listesi bu şekilde uzar gider. Sonuç gEkstrüzyon sırasında bilmeniz lıp reaksiyon gösterdiğinde arada- genelde problemlerle dolu bir dön- gereken 3 önemli şey basınçlar, sı- ki sürede gerçekleşen değişimler gü ve ne yapacağını bilemeyen caklıklar ve motor yükleridir. Bu 3 gözardı edilir. Bu nedenle süre ne operatörlerdir. Bu yüzden aşağı- önemli veri size çok şey anlatabilir, kadar uzarsa hassasiyet o kadar daki basit önerilerimize en önemli birçok potansiyel problemi önce- azalır. Ölçüm cihazlarında sensör adımla başlamakta fayda var; den haber verebilir. sistemleri de farklı olabilir ve her hatta kalınlık ölçüm cihazı bulun- maz. Anti-Statik Bar Antistatik barlar, etrafındaki havayı iyonize eder. Bu sayede levha üs- tündeki pozitif ve negatif elektrik yüklü parçacıklar nötralize edilerek levhann elektrik yükü alınır. Korona Yüzey Şartlandırma Levha üretilirken ekstrüzyondan sonra geçeceği proseslerin düşü- nülmesi gerekir. Mesela yüzeyine baskı veya kaplama yapılacak bir levhanın bu işleme uygun olması gerekir. Bunun için de zaman za- man yüzeyin şartlandırılması gere- kebilir. Flame, plazma, ozon gibi yüzey şartlandırma tekniklerinden en fazla tercih edileni koronadır. Korona temel olarak uygulandığı yüzeyin enerjisini arttırarak yapış- maya daha elverişli bir hale getirir. Bunu da iki elektrot arasında yü- zeyden yüksek voltaj geçirip düşük sıcaklıklı plasma oluşturarak ger- çekleştirir. Bir sonraki adımda levha boy olarak kesilir veya ticari olarak uygunsa ruloya sarılarak üretim ta- mamlanır. 69Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
Bir Ekstrüderin Şematik Gösterimi 5- Besleme 9- Kontrol Ünitesi 13- Filtre Değiştirici 6- Isıtıcılar 10- Koruyucu Kapak 14- Dişli Pompa 1- Motor 7- Soğutma 11- Taşıyıcı 15- Statik Mikser 2- Redüktör 8- Vida 12- Ventilasyon 16- Yatay Kalıp 3- Redüktör 4- Baskı Yatağı gVerilerinizi ve ölçümlerinizi ha- gHattın ihtiyacı olan ısının orta- gÖzellikle yaz aylarında soğutu- tırlayamazsınız, bunları nitelikli bir lama %70’i vida tarafından üretil- lan ekipmanlarda yoğuşmaya dik- şekilde kayıtlayın ve yedekleyin. melidir. kat edin, korozif olabilir. gDoğru çalıştıklarından emin ol- gIsıtıcıların en aktif olduğu za- gKalıp veya merdane gibi ağır ve mak için sensörlerinizi periyodik man ilk çalıştırmadır. hassas parçaları değiştirirken veya olarak kalibre ettirin. temizlerken daima özel üretilmiş gProses için kullandığınız ısının bir araba kullanın. gKovanların çalışma basıncı tamamı atmosfere geri bırakılır, ih- 800barı geçmemelidir, kovanın tiyaç olandan fazla sıcaklık kullan- gUzun bir makine ömrü için önle- patlama riski bulunur. mak sadece kayıptır. yici bakım planı oluşturun ve mut- laka plana uyun. gNormal çalışma basıncının %50 gMümkünse komponentlerinizin fazlasına “emniyet alarmı” konul- üstünde izolasyon kullanın, kayıp- gVida ve pompa dişlisi gibi parça- malıdır. larınızı azaltır. larınızdaki aşınmayı belli aralıklarla ölçün ve kayıtlayın. gBir hat 150 barda çalışıyorsa gKalıbınız ve kalender en kritik emniyet alarmını 500 bara koymak parçalardandır, iyi bir kalıp – kalen- gBazı parçalarda aşınma ekstrüz- efektif olmaz. der ikilisi fark yaratır. yonun doğal bir parçasıdır, bu par- çaları belli periyotlarla değiştirme- gİlk çalıştırmalarda çok düşük gMakine akış yönündeki dalga- niz gerekecektir. Aksi halde verim hızlar kullanın. Bu şekilde kompo- lanmalar ekstrüderden, travers kaybı, artan maliyetler, kalite hata- nentlere zarar gelmesi engellenmiş düzlemdeki dalgalanmalar kalıp ve ları ve ani hasarlar kaçınılmazdır. olur. kalenderden kaynaklanır. g Kritik parçalarınızın listesini çı- gHat hangi polimerler için dizayn g% 2’den daha düşük bir tole- karın ve mutlaka yedeklerini bu- edildiyse o polimerleri proses edin. ransta üretim için pompa-APC ka- lundurun. Tek bir parça tüm hattın lıp-kalınlık ölçüm sistemi kullanın. durmasına yol açabilir. Bu, bakım gEkstrüderin sıcaklık profilini po- maliyetlerinden çok daha can yakı- limer üreticinizle görüşerek belirle- gKenar firelerinizin minimum ol- cıdır. yin. masını istiyorsanız mutlaka deckle sistemine sahip kalıp kullanın. g Bakım için makine üreticisinin gYanlış sıcaklık profili seçimi ka- yönergelerini takip edin veya güve- yıplara ve proses zorluklarına yol gMerdane yüzeyinde ve kalıp du- nilir ehil kaynaklardan destek alın. açar. daklarında sert temizleyicileri asla kullanmayın. Temizleme prosedür- leri için üreticinizden destek alın. 70 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
MAKALE Bir İş Zekâsı Çözümü Olarak PLM Sistemleri Prof.Dr.Semih Ötleşa,b Giriş ten olgun ve köklü bir teknoloji/iş stra- tejisidir. Ayda Ramyara,c rün Yaşam Döngüsü Yönetimi (PLM) sistemleri, fikir aşama- Büyük üretim organizasyonları genel- aEge Üniversitesi, sından, tasarım, üretim, pa- likle geniş dağıtılmış paydaş ekosistemi Fen Bilimleri Enstitüsü, zarlama, destek, bakım ve kullanımdan ile ilişkilidir ve bu nedenle ürün tasarımı Ürün Yaşam Döngüsü kaldırmaya kadar ürün yaşam döngü- ve geliştirme süreçlerini yönetmek için Yönetimi Anabilim Dalı lerinin tüm aşamaları boyunca kuru- çeşitli dağıtılmış ekipler arasında etki- bEge Üniversitesi, luşları desteklemek için bir dizi yazılım li işbirliklerini teşvik etmede zorluklarla Ürün Yaşam Döngüsü çözümünden oluşur. Bütünsel bir PLM karşı karşıyadır. Birden çok farklı sistem- Yönetimi (PLM) çözümü, mühendislik tasarımları ve ge- le ürün geliştirme verilerini yönetmeye Mükemmeliyet Merkezi liştirme, üretim iş akışları ve tutarlı ürün yönelik verimsiz bir sistem, genellikle cMekanik Tasarım bilgilerinin yönetimi için kurumsal çapta pazara sunma süresinin uzamasına, Mühendisi, gereksinimleri destekler. PLM çözümü, geliştirme hatalarına ve düşük ürün ASELSAN Elektronik ürün yaşam döngüsü süreçlerinden so- kalitesine neden olur. Büyük sanayi şir- Sanayi ve Ticaret A.Ş. rumlu hem dahili hem de harici çeşitli ketlerinin çoğu tasarım ve geliştirme sü- paydaşlar arasında iş birliğini mümkün reçlerini yönetmede PLM teknolojilerini kılar. PLM, embriyonik bir fikrin oluşu- benimsemiş olsa da bu geleneksel çö- mundan pazardan çekilmesine kadar zümlerin çoğu mevcut karmaşık pazar olan tüm ürün yaşam döngüsünü yöne- dinamiklerini yönetme yeteneklerinden 71Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
yoksundur. Çünkü geleneksel PLM bTeslimat sürelerinin kısalması ki artış, çok miktarda ürün bilgisi ve çözümleri daha çok uzun uygula- şirketlerin tedarik ağlarının karma- ma süreleri, yüklü miktarda ön ya- bYeni ürün geliştirme sürelerinin şıklığından kaynaklanmaktadır. tırım, kullanıcı dostu olmayan kul- azalması lanım, karmaşık güncellemeler ve Orijinal bilgi kaynaklarına ulaşa- kurumsal iş sistemleriyle entegras- bKalite gerekliliklerinde sıkılaşma- bilmek, bir şirketin geniş, merkezi yonda zorluklar gibi handikaplara lar olmayan (decentralized) ve küresel sahiptir. organizasyonlarında, özellikle bilgi bRegülasyonlar ve ortak endüstri kontrolü için uygun araçların bu- Günümüz dijital çağında gelişmiş standartlarının benimsenmesi lunmadığı durumlarda hiç de ko- bir PLM çözümü, akıllı, bağlantılı ve lay olmamaktadır. Büyük miktarda karmaşık ürün geliştirme süreçleri- Bütün bunlar, ürünleri ve yaratım veri, bu büyük verinin korunması/ ni yönetmek için temel bir teknoloji süreçlerini yeniden düzenlemek saklanması gerekliliğinin yol açtığı platformu olarak kabul edilir. En- için hızlı ve sürekli hareket etme fazla sorumluluk ve yükler şirketler düstriyel şirketler, bağlı bir kuruluş becerisini gerektirir. Son yıllarda, için birbirini besleyen ve baş edil- oluşturmaya yönelik bütünsel bir şirketler aksiyon alma biçimlerini mesi zor bir kısırdöngüye neden strateji için entegre veri yönetimi, birçok farklı şekilde değiştirmek olmaktadır (Şekil 1). Bilgiler farklı dağıtılmış işbirliği ve üretim yü- zorunda kaldılar: sistemlere veya çalışanların bilgi- rütme sistemleri (MES), kurumsal sayarlarına dağıldığı için bilgi alımı kaynak planlaması (ERP), tedarik bÜretim otomasyonu arttı yavaştır. Bunun sonucunda da bil- zinciri yönetimi (SCM) ve nesnele- gilerin güncellenmesi giderek daha rin interneti (IoT) platformları gibi bÜrün portföyleri genişledi hatalı ve düzensiz hale gelmekte- kurumsal sistemlerle sorunsuz en- dir. tegrasyon gibi temel yeteneklere bMüşterilerin nihai üründeki söz sahip PLM çözümü arayışındalar hakkı giderek arttı Bu, tasarımcı, uygulayıcı veya servis (Quadrant, 2018). elemanının şirketin bilgi yönetim bİmalat taşeron ve fason üretime sistemindeki ürün bilgilerine güve- 1. Ürün Yaşam Döngüsü Yönetimi doğru kaydı nemeyeceği bir duruma yol açar. İhtiyacı Neden Doğdu? Daha sonrasında ise bu kişiler, ken- bOrganizasyonel yapılar değişti. di dosyalama yöntemlerini oluştu- Artan küresel rekabet, işletmelerin racaklar ve bilgileri yönetmek için süreçlerini değiştirmeleri ve daha Bahsedilen bu iş ortamındaki de- kişisel kısayollar arayacaklardır. verimli çalışmaları konusunda gi- ğişiklikler sonucunda ise; ürünle Bilgilerin sadece kişisel erişime açık derek artan bir baskıya neden ol- ilgili doğru bilgileri bulmak ve bu yerlerde depolanması aynı değer maktadır. Giderek artan bu deği- bilgilerin tamamını korumak ve şim hızına karşılık olarak ise ürün saklamak eskisinden daha zor hale yaşam döngüleri kısalmaktadır. gelmiştir. Bu sorunların başlıca ne- Piyasaya sürülen yeni ürünler müş- denleri, özellikle ürün çeşitliliğinde- teri taleplerini karşılamaya yönelik olmaya başlamıştır ve bu durum da Şekil 1: Bozulan ürün verilerinin kısır döngüsü ürün varyasyon sayılarının artması- na neden olmaktadır. Süreçlerde değişiklik baskısı ve ürün verilerinin artmasına neden olan faktörler aşağıdaki gibi liste- lenebilir: bArtan rekabet ve bütçelerde sı- kılaşma bUluslararası iş anlayışına doğru yönelim bŞirket birleşmeleri 72 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
ağında çalışan diğer tüm tasarımcı şekilde uygulandığında önemini yönetim sisteminin kullanımı dev- ve iş ortaklarının işini zorlaştırır. Bu kaybedecektir. PLM sistemleri, bir reye alındığında, elde edilen belki durumun yaygınlaşması ise siste- şirketin iç iletişimini veya aynı iş- de en önemli sonuç, şirketin birçok min dağılmasına katkıda bulunur ağında bulunan paydaşlarla ara- gereksiz bilgi işleme ve transfer ve bilgi arayışı daha da zorlaşır. So- sında olan iletişimini geliştirmek işinde radikal bir azalma olacağıdır. nuç olarak, sistemin giderek daha için son derece uygundur. Kuruluş Denenmiş ve test edilmiş çözümler da fazla parçalanmaya devam etti- içinde yer alan farklı departmanları kullanılarak bir kez yapılmış kaliteli ği bir ürün yönetimi kısır döngüsü- veya diğer paydaşlarıyla arasında işler yeniden kullanılabilir hale gelir ne sebebiyet verir. olan iletişimdeki gelişme, işlevsel (reuse). Bilgi daha etkin bir şekilde bir ürün yaşam döngüsü yönetim aranabilir. Tasarım çalışmalarında Çemberi kırmak (Şekil 1) veya sisteminin belki de en önemli fay- daha akılcı ve hatasız değişiklikler oluşumunu önlemek için, eylem dalarından biri olarak ele alınabilir. yapılmakta ve mevcut uygulamala- biçimlerinin ve standartlaştırma- rın değeri artmaktadır. nın iyileştirilmesi ve uyumlu hale Sistem, yalnızca doğrudan iletişim getirilmesine ve genel güçlüklerin için değil; dosya aktarımını ve farklı Coopers & Lybrand’ın 1994 yılın- azaltılmasına odaklanılmalıdır. Bu dosya formatları arasındaki dönü- da yaptığı bir araştırma sonucun- durumda, bir PLM sisteminden şümleri geliştirmek ve gerçekleştir- da görülmüştür ki; bir mühendis yardım almak kaçınılmaz ve yeri mek için de kullanılabilir. Özellikle çalışma süresinin aslında oldukça doldurulamaz bir sonuçtur. ürün verilerinin üretimi ve bakımı küçük bir kısmını planlama ve tasa- için farklı türde yazılımlar kullanıl- rımda harcamaktadır. Zamanının 2. Ürün Yaşam Döngüsü dığında bu oldukça önemlidir. Ör- yaklaşık %30’unu bilgiyi edinmek Yönetiminde PLM Sisteminin neğin ERP sistemine CAD veri akta- ve korumak için harcamaktadır. Za- Sunduğu Faydalar rımı veya bir değişiklik önerisi for- manın yüzde yirmisini, daha önce mu (ECR), ortak veri bankalarının yapılmış şeyleri yeniden yapmak Günümüzde pek çok şirket hete- kullanılmasının mümkün olduğu için harcamaktadır. Bunun nedeni, rojen bir yapıya sahiptir. Heterojen durumlarda PLM sistemi aracılığıy- genellikle, daha önce yapılmış bir bilgi sistemi ortamı, sistemlerin en- la gerçekleştirilebilmektedir (Şekil işi aramak yerine, işi baştan yap- tegrasyonu ve bilgi aktarımı konu- 2). İletişimin iyileştirilmesi birçok manın daha hızlı olmasıdır (bilgiye sunda büyük gereksinimler doğu- dolaylı avantaj sağlar. Kötü ileti- ulaşmadaki zorluk). Zamanın yak- rur. Öte yandan en önemli avantaj- şim, hatalı bilgi ve bunun sonucun- laşık %14’ü ise, amacı genellikle bir ları da bu heterojen ortamda elde da ortaya çıkan eksik planlamadan projenin farklı bölümlerinde çalışan etmek mümkündür. Şirketler arası kaynaklanan hatalar azaldığında diğer kişilere bilgi sağlamak ve kar- veya içi büyük fiziksel mesafeler operasyonel süreçlerin kalitesi, et- şılığında bilgi almak olan farklı top- ve farklı yapıdaki organizasyonel kinliği ve hızı önemli ölçüde iyileş- lantılarda harcanmaktadır (Şekil 3). arayüzler, ürün yönetimi etkin bir tirilmiş olur. Ürün yaşam döngüsü Şekil 2: Farklı iş süreçlerinde gerçekleştirilen otomatik veri aktarımı (İnformatik Innovation Bilişim) 73Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
Şekil 3: Bir mühendisin zaman kullanımı (Saaksvuori & Immonen, 2002) Ürün yaşam döngüsü yönetim porlar, şirketin karar verme sürecini sinden gelmek için kuruluşlar ta- sistemi, bir imalat şirketinin gün- desteklemek için sağlam bir temel rafından kullanılan bir araçtır. Ku- lük operasyonları hakkında birçok sunmaktadırlar (Şekil 4) (Saaksvuo- ruluşlar veya şirket çalışanları bunu türde bilgi toplar. Örneğin, farklı ri & Immonen, 2002). kendi çalışmalarını yoğunlaştırmak öğelerin (belgeler ve bileşenlerin) için kullanabilir. Bir PLM sisteminin sayısı, belirli bir ürün veya mon- Ancak, bir ürün yaşam döngü- kullanılması, tüm tedarik ağının tajda yapılan değişikliklerin sayısı sü yönetim sisteminin tek başına rasyonelliğini ve maliyet verimliliği- veya üretimde kullanılan bileşenler herhangi bir şirketin operasyonel ni geliştirme fırsatları sağlar. Ancak hakkındaki bilgiler… Bir PLM siste- etkinliğini otomatik olarak iyileş- bu geliştirme operasyonlarının so- mi bir süre kullanıldığında, veri ta- tirmeyeceği gerçeğine de dikkat nuçlarını ölçmek için para çok da banındaki bilgilere dayalı otomatik edilmelidir. Sistem yalnızca fiziksel doğru bir ölçüt olmamaktadır. Bir oluşturulan raporlar kullanılarak, mesafeleri kaldırmak, günlük işler- PLM sisteminin maddi avantajları, sistem tarafından toplanan bilgi- de ayrı organizasyonel arayüzlerin tasarruf edilen zaman ve günlük lerin kullanımı başlayabilir. Bu ra- ortaya çıkardığı zorlukların üste- operasyonlarda artan verimlilik Şekil 4: PLM sistemi otomatik raporlama özelliği (İnformatik Innovation Bilişim) 74 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
çıktılarıyla şirketin nakit varlıkları bBilgi güvenliği gelişir ve fark- ren kısımlara erişimi sağlamak için olarak birikir. Maddi avantajlar ay- lı düzeylerde kullanıcı ayrıcalıkları rol tabanlı erişim kontrolünü içerir. rıca, ürünlerin daha hızlı piyasaya oluşturmak ve sürdürmek kolaydır. Entegre PDM platformu, kurumsal sürülme süresi, pazardaki değişik- alanlarda inovasyonu teşvik etmek liklere daha hızlı tepki verme süresi bÇalışma esnekliği artar. için işbirlikçi bir PLM ortamı temeli ve satılan ürünler için daha iyi bir oluşturur. marj gibi dolaylı ama çok önem- 2.3- Bağlı sermayenin azaltılması li avantajları da içerebilir. Tüm bu bDijital Üretim: Dijital üretim çö- avantajlar, ürün ve sipariş-teslim bFarklı öğelerin sayısı azaltılır ve zümü, ürün tasarımının üretim sü- süreçlerinde daha verimli, hızlı ve öğeler daha fazla standartlaştırıl- reçlerine geçişini desteklemek için iyileştirilmiş kalitedeki operasyon- mış hale getirilebilir. entegre uygulama paketlerini içe- lardan kaynaklanmaktadır. Aşağı- rir. Kuruluşların yerleşim, ekipman, daki liste, şirketler tarafından bir bÜrün yapısı stokta neyin tam kaynaklar, montaj hatları, malze- PLM sistemi yardımıyla elde edilen olarak gerekli olduğunu gösterece- me akışı ve benzeri dahil olmak avantajların özetini sunmaktadır: ği için, komponent stoğu azaltıla- üzere üretim süreçleri ve tesis or- bilir. tamlarının gelişmiş modellemesini, 2.1- Zaman kazanma simülasyonunu ve analizini gerçek- bDoğru ürün yapıları sayesinde leştirmelerini sağlar. Üretim planla- bHalihazırda var olan bilgileri toplam üretim yükünün yönetimi ma mühendislerinin süreç tasarımı- kullanmak kolay olduğu için ürün kolaylaştırılır (Saaksvuori & Immo- nı doğrulamalarına ve operasyonel yapısının tanımlanması daha az za- nen, 2002). performansı optimize etmelerine man alır. yardımcı olur (Quadrant, 2018; Sa- 3. Bir PLM Sisteminin Ana aksvuori & Immonen, 2002). bParça listeleri tüm son değişiklik- Bileşenleri leriyle birlikte ilgili herkesin erişimi- 4. PLM Pazarı ne açıktır. Bir PLM çözümünün ana bileşenleri şunlardır: Quadrant Knowledge Solutions’ın bBilgilerde daha az düzeltme ge- 2018 yılında gerçekleştirmiş oldu- rekir. bÇoklu CAD Çözümü: Bir ürün ğu araştırmaya göre küresel PLM ve üretim ortamının tasarımı, pazarının, 2018’de 18,57 milyar bParçalar ve çizimlerle ilgili geç- analizi ve simülasyonu için çoklu dolar olan pazar büyüklüğünden miş bilgiler, hızlı ve minimum ça- uygulamalar içerir. Bilgisayar des- 2023’e kadar 26,33 milyar doların bayla alınabilir. tekli tasarım (CAD), mekanik CAD üzerine çıkması bekleniyor. Küresel (MCAD), elektriksel CAD (ECAD), PLM pazarının, 2018-2023 yılları bPlanlama bilgilerinin mevcudiye- bilgisayar destekli mühendislik arasında yaklaşık %7,2’lik bir bi- ti kolaylaştırılır: ürün, parça, mon- (CAE), bilgisayar destekli üretim leşik yıllık büyüme oranı (CAGR) taj ve benzeri ile ilgili bilgiler kolay (CAM), elektronik tasarım otomas- ile büyümesi bekleniyor. PLM ya- ve hızlı bir şekilde bulunabilir. yonu (EDA), simülasyon ve analiz zılım pazar payının büyük kısmı gibi araçları içerir. Kuzey Amerika ve EMEA bölgele- bŞirketin dış ve iç hizmet kalitesi rinden geliyor. Sırasıyla %37,5 ve yükselir. bÜrün Veri Yönetimi (PDM): %36,2 pay ile toplam pazar ge- PDM platformu ürün bilgileri için, lirinin %73,7’sini oluşturuyorlar. 2.2- Kalitede iyileşme tüm ürün paydaşlarına gerçeğin PLM satıcıları için, Kuzey Amerika tek versiyonunu (single source of ve Batı Avrupa pazarının gelişmiş bBelgelerdeki değişiklikler elekt- truth) ve bu versiyonun en gün- bölgeleri uzun vadede de yüksek ronik olarak kabul edilebilir ve ya- cel halini sağlayan merkezi ve tek iş fırsatları yaratmaya devam ede- yınlanabilir. ürün veri deposu içerir. Ürün bilgi- cek gibi gözüküyor. Kuzey Amerika leri, çoklu CAD verilerini, modelle- ve EMEA bölgelerinin yaklaşık beş bDeğişiklik bilgilerinin dağıtımı ri, gereksinimleri, süreç bilgilerini, altı yıllık bir periyotta sırasıyla %7,7 daha hızlı ve daha az hatalıdır. belgeleri ve benzerlerini içerebilir. ve %7,1’lik bir CAGR’de büyümesi Gelişmiş PDM platformu, çeşitli bekleniyor (Şekil 5). bSertifikalar, kayıtlar ve test so- ürün paydaşlarının ürün bilgilerini nuçları bir ürüne bağlanabilir. ve özelliklerini gözden geçirmek, değiştirmek, yorumlamak ve pay- bStandartlar herkesin ulaşabile- laşmak için sadece onları ilgilendi- ceği bir yerdedir; bunları güncelle- mek ve dağıtmak kolaydır. 75Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
Kaynaklar fCocshoot, D. W. 1996 “Enginee- ring data management for concur- rent engineering globally”, Compu- ting & Control Engineering Journal, April 4/1996. fCooper, Robert G. 1998, Product Leadership: Creating and Launching Superior New Products, Perseus Bo- oks, Reading, MA. Şekil 5: PLM Pazar payı dağılımı 2018 vs. 2023 (Quadrant, 2018) fCooper, Robert G. and Edgett, Scott J. 1999, Product Development Otomotiv ve ulaşım, endüstriyel dımıyla şirketler zaman kazanma, for the Service Sector: Lessons from ekipman, havacılık ve savunma kalitede iyileşme ve bağlı sermaye- Market Leaders, Perseus Books, Rea- (A&D) ve yüksek teknoloji sektör- nin azalması ana başlıkları altında ding, MA. leri, PLM çözümünün birincil kul- pek çok kazanım elde ederler. Bu lanıcıları olup, 2018 yılında küre- faydalar için temel bir PLM sistemi, fMcGrath, Michael E. 2000, Pro- sel pazar gelirine sırasıyla %23,8, çoklu CAD data yönetimi, Ürün duct Strategy for High Technology %20,2, %17,0 ve %16,6 oranında veri yönetimi ve dijital üretim de- Companies, McGraw-Hill, New York. katkı sağlamışlardır. Bu sektörlerin nile ana modüllerden oluşur. Ar- 2018-2023 yılları arasında sırasıyla tan küresel rekabetle baş etmek ve fMcIntosh, Kenneth G. 1995, %7,4, %7,1, %6,8 ve %7,2’lik bir gelir akışlarını sürdürebilmek için Engineering Data Management, CAGR’de büyümesi beklenmek- şirketler etkin bir iş çözümü olarak McGraw-Hill, London. tedir. PLM satıcıları, gelişmekte PLM yazılımlarına başvurmakta- olan pazar uygulamalarına ve ge- dır. Öyleki, Quadrant Knowledge fQuadrant, K. (2018). Market Out- lişmekte olan endüstrilere doğru Solutions’ın 2018 yılında gerçek- look: Product Lifecycle Management yol almaya devam etmektedirler. leştirmiş olduğu araştırmaya göre (PLM), 2018-2023, Worldwide Satıcılar, farklı endüstri sektörleri- küresel PLM pazarının 2023’e ka- ni de kazanabilmek için teknoloji dar yaklaşık %7,2’lik bir bileşik yıl- fRosenau, Milton D. 1996, The değer tekliflerini önemli ölçüde iyi- lık büyüme oranı (CAGR) ile 26,33 PDMA Handbook of New Product leştirdiğinden, PLM çözümleri ar- milyar doların üzerine çıkması bek- Development, Wiley, New York. tık sadece belli endüstrilerle sınırlı lenmektedir. kalmamaktadır (Şekil 6) (Quadrant, fSaaksvuori, A., & Immonen, A. 2018). (2002). Product Lifecycle Manage- ment. Springer. Sonuç Büyük üretim organizasyonları Şekil 6: PLM pazarının farklı sektörlere göre gelir dağılımı (Quadrant, 2018) genellikle geniş dağıtılmış paydaş ekosistemi ile ilişkilidir ve bu ne- denle ürün tasarımı ve geliştirme süreçlerini yönetmek için çeşitli dağıtılmış ekipler arasında etkili işbirliklerini teşvik etmede zorluk- larla karşı karşıyadır. Birden çok farklı sistemle ürün geliştirme ve- rilerini yönetmeye yönelik verimsiz bir sistem, genellikle pazara sunma süresinin uzamasına, geliştirme hatalarına ve düşük ürün kalitesine neden olur. Bir PLM sistemi yar- 76 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Haziran 2022
AKSOY PLASTİK VE MAKİNE 79 AVRASYA AMBALAJ FUARI 57 CHEN HSONG 11 ENTECH FUARI 65 ERKOÇ KALIP FANUC 3 FAVORİ GRUP ARKA KAPAK İÇİ HAITIAN ÖN KAPAK İÇİ KOLBAY DANIŞMANLIK METKAP METAL VE PLASTİKÇİLER SANAYİ SİTESİ 15 PLASTEC MAKİNA 27 RACEPLAST 43 RXM MAKİNA ÖN KAPAK SENA MAKİNA 80 SİSAN MASTERBATCHES 21 SOMPLAST PLASTİK / SESOTEC SPS SENUR 2 TEPRO MAKİNE 9 WITTMANN BATTENFELD 25-37 WOOJIN PLAIMM ARKA KAPAK 5-17 1 4
Tüm makine ve yardımcı ekipmanlar TEK MARKA, TEK ADRES Makinem “CEP’te” Keplast Easynet TEKNOLOJİK ÇÖZÜMLER TM Toogle TH Direk Hidrolik EVH Çift Plaka Göbekten Model Kilitlemeli Model Sıkmalı Model “Full Servo” “Full Servo” “Full Servo” “35 yıllık tecrübe ve güvence” AKSOY-GÖZTEPE AKSOY-DİLOVASI AKSOY-TUZLA AKSOY-YALOVA AKSOY-KÜÇÜKYALI Türkiye Mümessili Ofislerimiz aksoymakinee aksoymakine Aksoymakine 0532 251 02 98 0555 972 01 00 [email protected] www.aksoymakine.com
+49 2561 44 69 40 [email protected] www.raceplast.de
T H E FACTO R Y A U TO M AT I O N C O M PA N Y Dünya Çapında En Düşük Enerji Tüketimine Sahip ROBOSHOT α-SiB Serisi Plastik Enjeksiyon Makinelerini Keşfedin! 35 yılı aşkın Diğer Hidrolik ROBOSHOT Elektrikli Makineler teknolojisi Makineler %50-70'e kadar %10-15'e kadar tasarruf edin tasarruf edin ROBOSHOT α-SiB Serisinin Öne Çıkan Özellikleri: • Yüksek performanslı FANUC PANEL iH Pro kullanıcı arayüzü • Tak ve çalıştır FANUC robotlarının kusursuz entegrasyonu • Enjeksiyon vidasına bağlı bilezik aşınmalarının öngörülebilir tespitini yapabilen yapay zekalı geliştirilmiş fonksiyon • 150 kN ile 5000 kN arası mengene kilitleme kuvvetleri • Dünya çapında en düşük enerji tüketimi • Optimize edilmiş kalıp kapama kuvveti ayarı • Standart olarak FANUC Precise Metering 2+3 hassas gramaj kontrolü WWW.FANUC.EU/TR
Search
