Plastik & Ambalaj Teknolojisi Dergisi - 280 Şubat Sayısı

“We Are Delighted to Cooperate With Customers Who Think Big...” “Büyük Düşünen Müşterilerimizle Çalışmaktan Mutluyuz...”

BESLEME TEKNOLOJİSİ ProRate PLUS tek vidalı gravimetrik besleyiciler Plastik işleme uygulamalarında serbest akışlı yığın malzemelerini beslemek için kolay, sağlam ve güvenilir bir çözüm sunuyor. Coperion K-Tron operion K-Tron, ProRate™ orji- diğer serbest akışlı katı malzemelerin nal besleme sistemlerini içeren beslenmesi için kullanılabiliyor. Üç farklı portföyünü tamamı ile yeni ve modeli bulunan yeni besleyiciler formül etkin maliyetli besleyicileri ile ProRate reçetesine bağlı olarak tek ünite olarak PLUS adı altında genişlettiğini duyurdu. kullanılabildiği gibi, tek bir giriş merke- Şirket, 100 yıllık besleme sistemlerindeki zinde altı besleyiciye kadar grup olarak tecrübesi ile plastik endüstrisinde pazar da kolaylıkla düzenlenebiliyor ve kulla- ihtiyacını karşılayacak sağlam ve güve- nılabiliyor. nilir yeni bir besleyici ürün grubu geliş- tirdi. ProRate PLUS gravimetrik besleme Kompakt ve yerden kazandıran bir dü- hattının, fiyat-performans etkisi ve hızlı zene izin veren ProRate Plus besleyicile- teslimat süreleri ile kullanıcılarına iyi rin özel şase tasarımı sayesinde, altıya bir yatırım getirisi sunacağı belirtiliyor. kadar besleyici 1,5 metre [5 ft] yarıçap Plastik işleme endüstrisinin özel gerek- dahilinde ekstruder (veya farklı bir pro- lilikleri düşünülerek tasarlanan bu tek ses makinesi) girişi etrafında kolayca vidalı besleyiciler pelletler, granüller ve gruplandırılabiliyor. PLUS-S, PLUS-M ve ikinci kalite plastik uygulamalarındaki PLUS-L olarak üç modeli bulunan bes- leyiciler, malzemeye bağlı olarak 3,3 ila 4800 dm3/h [0,12 ila 400 ft3/h] arasın- daki geniş aralıklı kapasite taleplerini ra- hatlıkla karşılayabiliyor. Teorik olarak altı ProRate PLUS-L besleyici içeren bir sis- tem, yalnızca 7 m2’lik [75 ft2] kaplama alanında 28,8 m3/h’e [1017 ft3/s] kadar besleme yapabiliyor. En yüksek düzeyde standardize edilen yeni besleyiciler, performans ve kulla- nım kolaylığını optimize etmek için de çeşitlendirilebilir tasarım özellikleri içeri- yor. “ProClean Rail” adlı patent bekle- 50 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

yen ray sistemi sayesinde grup içe- rültüye yüksek toleransı sayesinde de destekliyor. Tartım besleyicileri, risinde dahi her bir üniteye temizlik yerleşik yüksek ve alçak yük koru- operatör arabirimi ve akıllı I/O ara- ve bakım için kolay erişim sağla- ması içeriyor. sındaki bağlantı, endüstriyel bir ağ nabiliyor, ana üniteyi besleyicinin üzerinden sağlanıyor. Tüm motor arkasına geri çekmeyi, besleme Her besleyici üzerinde tüm bağ- düzeneği, teşhisler ve operatör bölümü ve vida elemanına erişmek lantıları yapılmış ProRate PLUS arabirimi işlevleri PCM-KD kulla- için döndürmeyi mümkün kılıyor. PCM kontrol modülü bulunuyor nıcı arabiriminde tümleştirilmiş ve Buda besleyicinin konumunu de- ve ayarlanabilir yükseklik konum- bir ana bilgisayar bağlantı noktası ğiştirmeden ünitenin bakım ve te- landırma ile besleyicinin şasesine içeriyor (Ethernet IP veya Profinet). mizliğine izin veriyor. İlave olarak monte ediliyor. Her PCM, sevkiyat körükler ve vida, basit fakat sağ- öncesi Coperion K-Tron üretim Prosesin sorunsuz devam etmesi lam montaj için yeni geliştirilmiş tesisinde ön teste tabi tutuluyor. için çeşitli hizmet teklifleri mıknatıs teknolojisini kullanıyor. Basit motor kontrol ünitesi (PCM- Mıknatıs bağlantıları bu parçaların MD) veya entegre kullanıcı ara- Her müşterinin ihtiyaç duyduğu aletsiz çıkarılmasını sağlarken, aynı birimi ve hat kontrol işlevi içeren hizmet düzeyini tam olarak sağla- zamanda optimum ve güvenli kul- gelişmiş sürüm (PCM-KD) olarak mak için, ProRate PLUS besleyicile- lanım için gerekli tutma kuvvetini seçilebilecek iki PCM modeli bu- re yönelik çeşitli başlangıç ve hiz- sağlıyor. Besleyicilerin yüksek se- lunuyor. Sekiz besleyiciden oluşan met paketleri bulunuyor. Coperion viye standardizasyonu sayesinde, bir grupta, bir besleyicide PCM-KD K-Tron, kullanıcıları için hızlı ve acil stok için gerekli yedek parça ve diğerleri için ise PCM-MD içer- kolay uzaktan hizmetler de sunu- sayısının çok az olduğu sistemde, mesi yeterli oluyor. yor. Çevrimiçi portaldan 24 saatlik çoğu parça üç modelde aynı ve telefon desteği ve uzaktan çalıştır- tüm cihazlar için birbirlerinin yeri- PCM-KD, ProRate PLUS besleyici- ma desteğine kadar, tüm dünyada ne kullanılabiliyor. lerinin daimi uygulamalar için ih- sistemlerin sorunsuz çalışmasını tiyacı olacak tüm yazılımları içeri- sağlamak için şirketin eğitimli ser- Ayrıca tüm modellerde standart yor ve üç farklı besleyici modelini vis teknisyenleri bulunuyor. olarak NEC Sınıf II, Böl. 2, Grup F & G ve ATEX 3D/3D (dış/iç) olarak ProRate PLUS besleyiciler tarif formülüne bağlı olarak tek üniteler olarak kurulabili- sınıflandırılan tehlikeli bölgelerde yor veya bir işlem girişi çevresinde altıya kadar besleyici içeren bir kümede kolayca kullanıma uygun özelliği de bulu- düzenlenebiliyor. nuyor. Verimli çalışma için doğru ağırlık ölçümü ve güvenilir kontrol modülleri Tüm besleyicilerde, güvenilir Smart Force Transducer tartım teknolojisi içeren P-SFT yük hücreleri bulunu- yor. Bu sayede çok çeşitli çalışma koşullarında doğru, stabil ve güve- nilir dijital ağırlık ölçümü sağlaya- rak baskı altında rahatlıkla çalışabi- liyor. Yük hücreleri doğrudan diji- tal tartım sinyali sağlayarak, yerle- şik mikrokontrolör tekrarlanabilirlik ve stabiliteyi garantiliyor. P-SFT yük hücreleri, titreşim ve elektriksel gü- 51Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

RÖPORTAJ GF Hakan Plastik Yalın Üretim Müdürü Koray Karakaş ve Fabrikalar Üretim ve Bakım Müdürü Harun Albayrak ile gerçekleştirdiğimiz röportajda şirketlerinin üretim süreçlerine değindik. Türkiye’de plastik boru pazarına yenilikler kazandıran marka GF Hakan Plastik, yalın üretim yaklaşımı, geniş ürün gamı ve müşteri ihtiyaçlarına odaklı çalışma prensibiyle plastik boru sistemlerinde yenilikler üretmeye devam ediyor. 2021 yılında yüzde 45’in üzerinde büyüme yakalayan marka, 2022’de yüzde 50 büyümeyi hedefliyor. Almanya’dan Rusya’ya, İskandinav ülkelerinden Malezya’ya kadar 70’in üzerinde ülkeye ihracat gerçekleştiren şirket, plastik boru sektöründe alınması en zor sertifikalardan biri olan İsveç Nordic Polymark sertifikasına sahip ilk ve tek Türk firması. Harun Albayrak Fabrikalar Üretim ve Bakım Müdürü Koray Karakaş Yalın Üretim Müdürü 52 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

Öncelikle profesyonel öz olarak çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Plastik boru sistemleri üretiminde geçmişinizden ve GF Hakan GF Piping Systems, plastik ve metal- en önemli oyunculardan biri Plastik’teki pozisyonlarınızdan den yapılmış boru sistemleri konu- olarak GF Hakan Plastik’in bahsedebilir misiniz? sunda dünyadaki lider kuruluşlardan portföyündeki ürünlerin biri konumunda. Georg Fischer’in öne çıkan özelliklerini ve Koray Karakaş: Yıldız Teknik Üniver- Türkiye ve Ortadoğu ayağı olan GF farklılıklarını, geri dönüşüme sitesi Makine Mühendisliği mezunu Hakan Plastik, bağlı olduğu GF Pi- uyumluluğu ve katkısı açısından olup 2021 yılı Temmuz ayından beri ping Systems’in iş kolunda üstyapı, değerlendirmenizi istesek neler GF Hakan Plastik’te Yalın Yönetim altyapı ve endüstriyel segmente yö- söylersiniz? Müdürü olarak çalışmaktayım. nelik ürünlerimiz bulunuyor. Ayrıca GF’nin iddialı ürün gruplarından Harun Albayrak: Ürünlerimizi kendi Harun Albayrak: Yıldız Teknik Üni- biri olan GF Marine ürünlerini de bünyemizde ve dışarıdan geri dönü- versitesi Makine Mühendisliği me- Türkiye’ye getirerek denizcilik sektö- şüm firmalarının desteklerini alarak zunuyum. 2008 yılında GF Hakan rüne hizmet veriyoruz. tamamına yakınını geri dönüştüre- Plastik bünyesinde kariyerime baş- biliyoruz. Kullanmakta olduğumuz ladım. Üretim bölümlerinde farklı Üretimlerinizde kullandığınız malzemeler termoplastik malze- pozisyonlarında görev aldıktan son- plastik hammadde çeşitleri ve meler olduğundan aynı zamanda ra 2019-2020 döneminde Planlama bu alanda ortak hareket ettiğiniz yaşam döngüsünü tamamladıktan & Lojistik müdürlüğü yaptım; aynı çözüm ortaklarınız hakkında bilgi sonra da geri dönüştürülebilmekte- dönemde Lojistik Yönetimi eğitimi- alabilir miyiz? dir. mi de tamamladım. 2020 yılı Eylül ayından itibaren de Çerkezköy ve Harun Albayrak: Üretimlerimizde Ürünlerimizi üretirken I-REC sertifi- Şanlıurfa Fabrikalar Üretim ve Bakım Polipropilen, PVC ve Polietilen olarak kalı yenilenebilir enerji kaynaklarını Müdürü olarak görev yapmaktayım. 3 temel hammadde kullanmaktayız. tedarik etmekteyiz. Sürekli gelişim ISO 50001 dahilinde Çerkezköy Fab- Şirket kalite politikamız gereği ana prensibiyle Karbon Ayak izimizi rika Enerji Yöneticiliğini de yerine ge- hammaddelerimizi dünya genelinde azaltma hedefleri doğrultusunda tirmekteyim. de kabul görmüş olan ve akredite her yıl kaizen çalışmalarımızla pro- kuruluşlarca performansları doğru- seslerimizi iyileştirmekte; sürdürüle- Plastik boru sistemleri alanında lanmış global ölçekli şirketlerden te- bilirlik çatısı altında global ekipleri- akla ilk gelen lider markalardan darik etmekteyiz. miz ile birlikte iyileştirme çalışmaları biri olarak aslında firmanızı çok ve projeleri gerçekleştirmekteyiz. iyi tanıyoruz. Yeni okuyucularımız için 2013 yılında Georg Fischer bünyesine geçen GF Hakan Plastik’in genel hatları ile kuruluşu, yapılanması, gelişim süreci ve ürün yelpazesi hakkında bilgi verir misiniz? Koray Karakaş: 1965 yılında kuru- lan Hakan Plastik, yenilikçi yapısı ile plastik boru sistemleri alanında lider markalardan biridir. Türkiye’de ses- siz boruyu ilk üreten firmadır. Georg Fischer ise 1802 yılında kurulmuş İsviçre merkezli bir firma ve 3 ana iş kolunda faaliyet gösteriyor: GF Piping Systems (Boru sistemleri), GF Casting Solutions (Hafif Döküm Çö- zümleri) ve GF Machining Solutions (Talaşlı İmalat Çözümleri). Biz 2013 yılında gerçekleşen satın almanın ardından GF’nin Piping Systems (Boru Sistemleri)’ne bağlı 53Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

2021 yılında kwh/kg elektrik tüketi- donatılmıştır. Enerji tüketimimizi üstyapı grubu, Şanlıurfa ise altyapı mimizi %10 azaltma başarısını gös- anlık olarak izleyebilmekte ve rapor- ürünleri ağırlıklı olarak üretim ger- terdik. 2025 stratejisi kapsamında layabilmekteyiz. MES sistemi ile de çekleştiriyor. Bu iki üretim tesisimiz, elektrik ve su birim tüketimlerinde makine verimliliklerini canlı olarak GF’nin faaliyet gösterdiği 32 ülke her yıl %4,5 azaltmayı planlamak- takip edebilmekteyiz. içerisinde üretim kapasitesi ile ilk 5 tayız. içerisinde yer alıyor. Tedarikçilerimizden alınan tüm ana Üretim tesislerinizde teknoloji ve yardımcı malzemeler giriş kalite 70’in üzerinde ülkeye ihracat gerçek- tarafında ne tür metot ve kontrol departmanımıza gelmekte- leştiriyoruz. Almanya’dan Rusya’ya, sistemler kullanılıyor? Yeni üretim dir. Hammadde giriş aşamasından, İskandinav ülkelerinden Malezya’ya hattı ya da teknoloji yatırımı üretilip depolanması ve müşteriye kadar farklı ülkelerin belge ve serti- kararı nasıl veriliyor? Makine gönderilmesi aşamalarının tama- fikalarının yanı sıra GF Hakan Plastik, parkurunuz hakkında bilgi mında tanımlanmış kontroller ger- plastik boru sektöründe alınması vererek, son dönemde bu alanda çekleştirilmekte ve ERP sistemimizle en zor sertifikalardan biri olan İsveç yaptığınız yatırımları ve sağladığı entegre barkod okuyucu sistemlerle Nordic Polymark sertifikasına sahip avantajları anlatır mısınız? birlikte WMS sistemini kullanmakta- ilk ve tek Türk firması. yız. Harun Albayrak: Üretimimizde ge- Ayrıca son dönemde GF Silenta nel olarak enjeksiyon ve ekstrüzyon Müşteri memnuniyeti çerçevesinde Ürün Grubu ve GF Aquasystem PP-R imalat tekniklerini kullanmaktayız. siparişlerimizde hammaddelerimiz ve PP-RCT ürünlerimiz için, Çevresel Yeni yatırımlarda ROI, sürdürülebilir- benchmark seviyesi esneklik ve hızla Ürün Beyanı (EPD) belgesi de alınmış lik ve iş sağlığı güvenliği kriterleri göz üretilerek müşterilerimize ulaştırıl- bulunuyor. önünde bulundurulmaktadır. maktadır. Tüm müşteri talepleri B2B sistem üzerinden online takip edile- Türkiye’de plastik boru pazarına Yatırımlarımız farklı fonksiyonlardan bilmektedir. yenilikler kazandıran bir oluşan uzman ekibin değerlendir- marka olarak Ar-Ge ve Ür-Ge mesi sonucunda gerçekleşir. Son Üretim tesisleriniz, istihdam çalışmalarınız hakkında da bilgiler yıllarda Endüstri 4.0 çalışmalarımız profiliniz, yıllık üretim kapasiteniz, almak istiyoruz. Ürünlerinizdeki çerçevesinde otomasyon ve enerji ihracat yaptığınız ülkeler ve sahip yeni gelişmelerinizden verimliliği odaklı yatırımlara ağırlık olduğunuz kalite belgeleri ile ilgili bahsedebilir misiniz? verdik. 2022 yılı içerisinde enjeksi- bilgi verebilir misiniz? yon makinelerinde kullanmak üzere Harun Albayrak: GF Hakan Plastik 3 robot daha devreye alacağız. AGV Harun Albayrak: GF Hakan Plastik’in Çerkezköy ve Şanlıurfa tesisleri ile taşıma sistemleriyle de ilgili projeleri- Çerkezköy ve Şanlıurfa’da olmak yüksek üretim kapasitesine sahip bir miz devam etmektedir. üzere 2 üretim tesisi bulunuyor. firma. Üretimini yaptığımız ürünle- Bu tesislerden Çerkezköy daha çok Üretim tesislerinizde sıfır duruş/sıfır hata ile kaliteli üretim adına daha çok hangi otomasyon, donanım ve yazılım teknolojilerinden yararlanıyorsunuz? Hammadde girişinden sevkine kadar olan üretim süreçlerinizi anlatır mısınız? Harun Albayrak: Üretim hatlarımız- da inline çap-cidar ölçüm cihazları, görüntü işleme teknolojisiyle çalışan delik tespit cihazları, otomatik bar kodlama sistemleri, otomatik paket- leme, otomatik tartımlı mikser sis- temleri uygulamaktayız. Kestirimci bakım dahilinde yüksek teknoloji arı- za uyarı sistemleri ile makinelerimiz 54 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

rimizi ve yeni ürünler konusundaki Son yıllarda yaşanan iklim değişikliği, fKalite hata önleme çalışmalarımızı Türkiye’deki Ür-Ge kaynaklarımızın doğru ve verimli şe- departmanımızla sürdürüyoruz. Ar- kilde kullanılması yönünde çalışma- fOfis kaizenleri ile yine her türlü Ge çalışmaları konusunda ise GF’nin ların odağını oluşturmaya başladı. israf azaltma/süreç hızlandırma şek- bünyesinde bulunan merkez ile iş Bünyesinde bulunduğumuz Georg linde yapılabiliyor. birliği halindeyiz. Fischer Piping Systems, BM Küresel İlkeler Sözleşmesi’nin bir katılımcısı. Çalışanların da sürece katılımla- Son dönem ürünlerimizden kısaca Georg Fischer’in misyonu, müşte- rı önemli. Bu nedenle onlar için de bahsedecek olursak; Silenta Extre- rilerinin başarısını yenilikçi, enerji kurum içerisinde düzenli eğitimler me, bina güvenliğini ve yaşam kon- tasarrufu sağlayan çözümlerle des- gerçekleştiriyoruz. forunu artırmaya yönelik geliştiril- tekleyerek kolektif küresel ayak izini miş PP bazlı halojen içermeyen, EN daha sürdürülebilir hale getirmek Örneğin şirketimizin almış olduğu 13501 standardı kapsamında yangı- diyebiliriz. Bu konuda geliştirdiği kararla 2021 yılının sonlarına doğru na dayanıklı (B-s1, d0) ve ses yalıtım- stratejileri bulunduğu ülkelerle pay- tamamlanarak Çerkezköy tesisimiz- lı, 3 katmanlı atıksu boru sistemidir. laşıyor; bizler bunları tüm iş süreç- de devreye alınan hammadde depo- Fraunhofer Enstitüsü’nden alınan lerimize entegre etmeye çalışıyoruz. muz bu çalışmalarımızdan biri. Şu raporla birlikte EN14366 standar- anda bütün depolama hizmetlerimi- dını da karşılamaktadır (4 lt/sn ve Pandemi öncesinde başlattığımız zi kendi bünyemizde toplamış; yeni 18 db). Silenta Extreme ürünümüz ve hala devam eden çalışmalarımız otomasyon sistemlerimizle de kont- ISO 14025/21930 ve EN 15804 A1 bulunuyor. Aslında bu çalışmalar, rolümüz altına almış bulunuyoruz. ve A2 gerekliliklerini yerine getirerek bir şirket kültürü olarak ifade edebi- EPD belgesine de sahip olmuştur. leceğimiz, önümüzdeki dönemlerde Son olarak neler söylemek de devamlılığını sağlayacağımız ça- istersiniz? PP-RCT yüksek sıcaklıklarda yüksek lışmalar. hidrostatik dayanıma sahip ürünü- Yeni değerlerimiz ve Strateji 2025 müzdür. d20-d160 düz ve cam el- Yalın Üretim konusu temel yaklaşı- kapsamında: çalışanlarını önemse- yaflı olarak üretmekteyiz. EN15874 mımız. Yalın iyileştirmeler de kaizen yen ve onlara yatırım yapan, kişisel standartlarına uygun; Aenor, TSE, çalışmaları ile yürütülüyor. gelişimlerini artırarak firma verimli- Gost gibi uluslararası standartlara liklerini üst düzeye çıkarmak isteyen, sahiptir. Ürünün özellikle klora karşı Kazien çalışmaları plastik müşterilerine yakınlığını artırarak dayanımı yüksektir. Mevcut kaynak sektöründe; onların taleplerine uygun değer ya- makine paftalarıyla bu ürünlerimiz ratan inovatif ürünler sunan dinamik kullanılabilmektedir. Daha ince cidar fProses iyileştirme (hızlandırma, bir yapıdayız. GF Hakan Plastik bün- kalınlığı ile tesisat ağırlığı da azal- israftan arındırma, verim/kapasite yesinde çalışmaktan büyük mutluluk maktadır. artışı), ve gurur duyduğumuzu belirtmek isteriz. Sürdürülebilir bir dünya için etkili fLojistik/sevkiyat süreç iyileştirme ve yenilikçi çözümler geliştirmeye (ör: lojistikte birden fazla tur sayısı devam eden GF Hakan Plastik’in ile yapılan taşımanın toplu hale ge- yakın gelecekteki hedefleri, tirilmesi, israf azaltma ve yok etme), planları ve projelerinden söz eder misiniz? Koray Karakaş: Bunu birkaç açıdan değerlendirmek isteriz. Ürünlerimiz açısından bir önceki so- runuzda da belirttiğimiz gibi ham- maddelerimizi dünya genelinde de kabul görmüş olan ve akredite kuru- luşlarca performansları doğrulanmış global ölçekli şirketlerden tedarik ediyoruz. Her zaman müşterilerimi- ze kaliteli, güvenli ürünler sunmak hedefindeyiz. 55Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

GERİ DÖNÜŞÜM TEKNOLOJİSİ TOMRA’nın satış sonrası hizmetleri, müşterilerinin ihtiyaçlarına uygun olarak sunuluyor TOMRA Geri Dönüşüm endik Belediyesi bünyesinde derece açık, eksiksiz ve net olduğu be- ambalaj atığı ayıklama operas- lirtiliyor. Bu sayede tesis operatörleri, yonlarını yürüten PENYAPSAN, aldıkları eğitimlerle birçok kalibrasyonu TOMRA’nın satış sonrası hizmetleri sa- kendi bünyelerinde yapabiliyor. yesinde faaliyetlerine yüksek verimlilikle devam ediyor. TOMRA Geri Dönüşüm, “Asıl işimiz, makinelerin kurulumun- makinelerinin ayıklama süreçlerindeki dan sonra başlıyor” maksimum verimliliği ve sürdürülebi- lirliği için satış sonrası bakım, kullanıcı TOMRA Geri Dönüşüm Türkiye ve Orta eğitimi ve uzaktan destek hizmetleri de Doğu Satış Müdürü Serkan Orhan ise sağlıyor. müşterileri ile gerçek bir iş ortaklığı yap- tıklarına işaret ederek, “Hatta asıl işimiz, PENYAPSAN, TOMRA’nın sensör taban- makinelerimizin kurulumundan sonra lı makineleri ile yılda ortalama 18 bin başlıyor diyebiliriz. Düzenli bakımların ton karışık ambalaj atığını ayıklayarak yanı sıra yedek parça envanter yönetimi çevreye ve ekonomiye katkı sağlıyor. için eğitim, ayarlamalar, tavsiye ve destek Ayıklama tesislerinde bulunan üç ayrı hizmetleri sunuyoruz. Bir makinemizin AUTOSORT® makinesi; kâğıt, karton, durması, müşterimizin tüm süreçlerinin pet ve plastik ambalajları kısa sürede etkilenmesi anlamına geliyor. Bu nedenle türlerine göre ayıklıyor. Türkiye’de yerleşik donanımlı satış sonra- sı saha mühendislerimiz ile hızlıca destek PENYAPSAN, projelendirme safhasın- sağlayabiliyoruz. Ayrıca Türkiye merkezi- dan itibaren TOMRA’nın global dene- mizde yedek parçalarımızın tamamı yer yimlerinden de faydalanıyor. Kurulum alıyor ve gerekli olduğunda ilgili parçaları aşamasından bu yana denetim, bakım, en hızlı şekilde müşterilerimizin tesisleri- yeniden kalibrasyon gibi birçok çalışma, ne gönderebiliyoruz. Pandemi dönemin- saha ekipleri tarafından ayıklama tesisi- de de gördük ki lokal olarak satış sonrası nin teknik ekibi ile ortaklaşa gerçekleş- hizmetleri sağlayabilmemiz, müşterimiz tiriliyor. Satış sonrası hizmet ekibi ise, için büyük bir avantaj. Ayrıca, verdiği- makinelerin yüksek verimlilikte göreve miz eğitimler sayesinde uzmanlaşan te- başlamasını takiben tesis personeline sis operatörlerine uzaktan çözümler de yerinde eğitimler vererek, operatörlerin üretebiliyor ve süreci daha da hızlandıra- pek çok işlemi başarıyla tamamlayabile- biliyoruz. Böylece müşterilerimizin ope- cek donanıma sahip olmasını sağlıyor. rasyonlarına kesintisiz devam etmelerine destek oluyoruz” sözlerini kaydetti. TOMRA’nın kullanımı kolay optik ayık- lama makinelerinin raporlarının ise son 56 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022



MAKALE Taşıt Tamponlarında Kullanılan Termoplastik Kompozitlerin Darbe Dayanımı Özelliklerinin İncelenmesi Enes Öztaş 1,2 Özet hızlı teknolojik gelişim ve artan reka- bet, yüksek performansa sahip yenilikçi 1Bursa Teknik Üniversitesi, elişen teknoloji ile otomotiv ürünlerin arayışlarını hızlandırmıştır [1]. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, endüstrisindeki yenilikler, alter- Mühendislik malzemelerinde kullanım Makine Mühendisliği natif malzemelerin kullanımını alanına göre esneklik, hafiflik, darbe 2EPSAN Plastik, R&D Engineer her geçen gün arttırmaktadır. Bununla dayanımı, yüksek korozyon direnci, birlikte, taşıt sayısının artışı ile taşıt gü- eğilme dayanımları, enerji sönümleme venliği de ön plana çıkmıştır. Yüksek ve ısıl dayanım gibi özellikler aranmak- güvenlik düzeylerine sahip, daha az ya- tadır. Bu ihtiyaca karşılık vermek üzere, kıt tüketen otomobillerin geliştirilmesi yeni kompozit malzemeler geliştirilme- ve maliyeti düşük üretim yöntemlerine ye başlanmış ve kullanım alanları gün odaklanılmaktadır. Bu isteklerin gerçek- geçtikçe yaygınlaşmıştır [2]. Otomotiv leştirilebilmesi uygun tasarım, hafif ve sektöründe yeni düzenlemeler ile düşük darbe sönümleme özelliği iyi olan mal- CO2 salınım ve yakıt tüketimi özelliğine zemelerin kullanımı ile oluşturulacaktır. sahip ve bununla birlikte yüksek perfor- Alternatif malzemelerden biri olan ter- mans sergileyen araçların geliştirilmesi moplastik kompozit malzemeler düşük için araç hafifletme çalışmaları kapsa- ağırlık, yüksek özgül mukavemet ve geri mındaki araştırmalarla birlikte, araçlar kazanabilirlik özellikleri ile araç çarpış- üzerinde bulunan metal bazlı parçaların ma elemanlarında sıklıkla kullanılmakta- toplam ağırlığının oldukça fazla olduğu dır. Bu çalışmada termoplastik kompo- görülmüş ve alternatif malzeme olması zit malzemelerin (TKM) farklı hızlardaki amacıyla kompozit malzemelere yöne- çarpışma esnasında darbe özellikleri ve lim artmıştır [3]. deplasman davranışları incelenmiştir. İncelenen çalışmalar sonucunda elde Kompozit malzemeler kullanılan takvi- edilen veriler ile absorbe edilen enerji- ye elemanı ve matris malzemesine göre uzama, gerilme-yer değiştirme ve hız- farklı özellikler sergilemektedir. Son yıl- zaman grafikleri aktarılmıştır. larda kolay işleme, geri kazanabilirlik ve belirli sıcaklıklarda tekrar şekil alabilme Anahtar kelimeler: Ön Tampon, ter- gibi özelliklerinden dolayı termoplastik moplastik kompozit malzeme, darbe kompozit malzemeler otomotiv sektö- testi, çarpışma analizi rünün ilgi gösterdiği malzemeler arası- na girmiştir [4]. Termoplastiklerin gün 1.Giriş geçtikçe artan kullanım oranı, plastik Otomotiv, uzay, havacılık, savunma sanayi gibi farklı endüstri alanlarındaki 58 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

yapıya çeşitli katkı (cam, karbon, polietilen (PE), polibütilen terefta- tedir. Polimer zincirine çeşitli katkı elyaf, nanopartiküller vb.) ve dolgu lat (PBT), polietilen tereftalat (PET), malzemelerin ilavesi ile kolay kalıp- maddelerinin ilave edilmesi ve me- akrilonitril stiren akrilat (ASA) olmak lanabilmekte ve ekstrüde edilebil- kanik özelliklerin iyileştirilebilmesi üzere 10’un üzerinde farklı polimer mektedir. Yüksek aşınma direnci, ile daha da artmaktadır. çeşidi kullanılmaktadır [6]. darbe dayanımı ve iyi bir yüzey görünümü özellikleri ile karakteri- Polimer kompozitler yüksek muka- Poliamid 66 (PA66) otomotiv en- ze edilmektedir. Bu sayede birçok vemet, boyut ve termal kararlılık, düstrisinde dayanıklılığı, işlene- otomobil bileşeni için ideal bir mal- sertlik, aşınmaya karşı dayanıklılık bilirliği ve sıcaklığa karşı kimyasal zeme olarak tercih edilir. Otomotiv gibi özellikleriyle pek çok avantaj- direnci nedeniyle en çok kullanılan endüstrisindeki yaygın olarak kulla- lar sunarlar. Yapılarında çok sayıda termoplastik maddelerden biridir. nılmasının bir başka nedeni ise hafif farklı malzeme kullanılabilen po- Yüksek sıcaklıklara ve sıvılara ma- bir malzeme olmasıdır. Bu yüzden limer kompozitleri Şekil 1.1’deki ruz kalınan kaput altı uygulama- metal bileşenlerin PA66 matrisli gibi, matris malzemesi olarak kul- larında da sıklıkla tercih edilmek- kompozitler ile değiştirilmesi, taşıt lanılan polimere ve takviye türüne ağırlığının azaltılmasını ve dolayı- göre iki sınıfa ayırmak mümkündür sıyla yakıt verimliliğinin artmasını [5]. sağlamaktadır. Araç ağırlığındaki %10’luk bir azalmanın yakıt verim- Ortalama bir araçta, 1100 kg de- liliğinde %5-7’lik bir iyileşme sağla- mir ve çeliğe karşılık yaklaşık 150 dığı tespit edilmiştir. [7] kg plastik ve plastik bazlı kompozit malzemeler kullanılmaktadır. Plastik 2. Taşıt tamponlarında ve polimer matrisli kompozit mal- termoplastik kompozitlerin zemeler, otomobilin toplam ağır- darbe etkisi lığının yaklaşık %10-15’ini kapsa- maktadır. Tek bir araba modelinde Taşıtlarda yakıt verimliliği ve emis- polipropilen (PP), polikarbonat (PC), yon önemli konu olmasına karşın akrilonitril/butadien/stiren (ABS), güvenlikten taviz vermeden taşıt- poliamid (PA), polipropilen (PP) larda hafifletmeye izin verilmekte- dir. Çünkü tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de her yıl çok sayıda insan trafik kazalarında hayatını kaybetmektedir. Otomobil sayıla- Şekil 1.1 Polimer kompozitlerin sınıflandırılması 59Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

rının artması ile kaza sonucunda dan çarpışma sırasında çarpışmaya 3. Taşıt tamponlarında ölüm ve yaralanmalarda bu doğ- elverişliliğe veya yolcunun korun- termoplastik kompozitlerin rultuda artmaktadır. Trafikte en masına katkıda bulunan yapısal darbe etkisini inceleyen çok karşılaşılan kaza türlerinden bir bileşendir. Tampon sisteminde çalışmalar biri önden çarpışma kazalarıdır. plastik, alüminyum veya çelik gibi Bu kazalar iki aracın birbiriyle ön- geleneksel malzemelerden polime- Moghaddam ve Ahmedian (2011) den çarpışması şeklinde olabileceği rik esaslı termoplastik kompozit yaptıkları çalışmada GMT kompo- gibi, duran bir cisme çarpması şek- malzemelere geçiş söz konusudur. zit malzemelerle bir binek otomo- linde de gerçekleşmektedir. Türkiye bilinde tipik bir yeni ön tampon İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Emniyet Araçların önden çarpışması du- kirişi tasarlamıştır. Bu tampon, Genel Müdürlüğü’nün (EGM) ortak rumunda çarpışma elemanlarının Amerikan standardına göre düşük yaptığı çalışmada 2020 Temmuz araç gövdesine doğru yapacağı hızlı darbelerde kinetik enerjinin verilerine göre Türkiye’de meyda- deplasman sürücü ve yolcuların yaklaşık %80’ini yay potansiyel na gelen toplam trafik kaza sayısı güvenliği açısından önem teşkil enerjisine çevirebilen bir yay me- 195.765 olup, karşılıklı çarpışmada etmektedir. Çarpışma anında tam- kanizması yardımıyla darbe ener- meydana gelen kaza sayısı 4727, pon kirişinden gelen yükler darbe jisini deformasyonu ile absorbe arkadan çarpmada meydana gelen emiciler tarafından belirli seviyeler- eder veya darbe yönüne dik olarak 8543, duran araca ve park etmiş de sönümlenir. Bu nedenle darbe aktarır. Ön panodaki tampon kap- araca çarpma sonucu meydana ge- emiciler yüksek sönümleme özellik- lamaları Polipropilen (PP)’den üre- len kaza sayısı ise 1723’tür (EGM lerine sahip malzemelerden üretil- tilmiştir. Düşük hızdaki çarpmalar- 2020). Dolayısıyla taşıt sayılarının melidir. Polimer malzeme kullanımı da kapak koniklere doğru hareket artması ile taşıt güvenliği de daha ile taşıt ön tamponun daha hafif ederek üst yüzeyine ulaşır ve kapak çok ön plana çıkmaktadır. olması ve darbe sönümleme kabi- kenarlarının konikler üzerinde kay- liyetinin gelişmesi sağlanmaktadır ması sonucu yay sisteminin dikey Taşıtlarda güvenlik sistemleri pasif [10]. yönde gerilmesini sağlar. Başlangıç ve aktif olmak üzere iki kısma ay- boyutları hesaplanıp orantılı olarak rılmaktadır. Aktif güvenlik sistemi, Farklı araştırmacılar, tampon kirişi seçilir ve sonuç olarak yay sistemi sürücünün kazadan uzaklaşma- için karbon elyaf takviyeli plastik çarpma yönüne dik toplam 6 cm sı için taşıtın frenleme ve kont- (Carbon Fiber Reinforced Plastic- uzar. Böylece kinetik enerjiyi yay rol kabiliyetlerini artıracak şekilde CFRP), cam elyaf takviyeli plastik potansiyel enerjisi şeklinde emer. bilgi sistemleri ve kaza olasılığını (Glass Fiber Reinforced Plastic- Çalışmada, Ansys Ls-Dyna’da hissedip aracı bu durumdan çı- GFRP) ve cam malzemeli termoplas- GMT’li ızgara kubbeli hücre için bir karacak bir şekilde devreye giren tik (Glass Material Thermoplastic- darbe testi benzetimi yapılmıştır ve algoritmalar içerir. Pasif güvenlik GMT) gibi farklı türde kompozit GMT’nin ekstra özellikleri ve dar- sistemleri ise, kaza ile karşılaşılma- malzemeler üretmiş, uygulamış ve be enerjisi emme kapasitesi, tespit sı durumunda, meydana gelecek böylece performansını artırmıştır. edilmiştir. olumsuz etkileri azaltmak amacıyla Bu malzemeler hem hafif hem de araç üzerindeki malzeme değişikli- geliştirilmiş araç güvenliği sunar. Maksimum gerilim dağılımı ği ve iyileştirmeler gibi tasarım ön- Şu anda, CFRP ve GFRP daha iyi t=0.052 saniyede meydana gelir lemleridir [8]. Küçük çarpışmaların mekanik performanslar sunabilse ve bu kapağın koniklere ulaştığı çoğu düşük hızlı ön veya arka şek- de kolay şekillendirilebilirlik, düşük süreye karşılık gelir. Şekil 2.1, çelik linde gerçekleştiğinden, ön ve arka malzeme ve üretim maliyetleri ne- yerine GMT kullanmak için tatmin araç yapısının dikkatli bir şekilde deniyle GMT yaygın olarak kullanıl- edici olan yaklaşık ½’lik bir ağırlık tasarlanması önemlidir. Bu neden- maktadır. GMT, kısa şekillendirme, azalması elde edilmesine rağmen, le, düşük hızlı çarpmalarda araç kürlenme döngüleri ve en önemlisi eşit güvenlik faktörü için çelik tam- hasarını azaltmak, büyük bir mali geri dönüştürülebilir bir malzeme ponun GMT’den biraz daha iyi ve manevi fayda sağlayabilir [9]. olması nedeniyle otomotiv endüst- enerji emme kapasitesine sahip ol- Tampon sistemi, önden veya arka- rilerinde daha çok tercih edilmek- duğunu göstermektedir. tedir [11]. Sonuç olarak kullanılan tamponun kinetik darbe enerjisinin yaklaşık 60 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

Şekil 2.1 Çelik ve GMT tampon ile çarpma sırasında darbe esnasında kinetik enerjisi [12] ji-uzama, kuvvet-yer değiştirme ve hız-zaman grafikleri incelenmiştir. %80’ini yay potansiyel enerjisine Sonlu Elemanlar Yöntemi (Finite Yapılan testlerin tamamı 25°C oda dönüştürebildiği ve düşük darbe Element Method-FEM) modelle- sıcaklığında gerçekleştirilmiştir. Şe- hızında çevreye bırakabildiği ortaya mesi ile karakterize edilmiştir. El- kil 2.2 F ve H taşıtların farklı hızlar- çıkmıştır. Kalan kinetik enerji, tam- yaf takviyeli kompozit tampon ile daki kuvvet/yer değiştirme grafikle- pon elemanlarının sonsuz küçük geleneksel malzemeler seçildi ve ri verilmiştir. elastik deformasyonu ile sönümle- şekil ve darbe koşulları gibi temel necektir. Böylece yolcular herhangi tasarım parametreleri araştırıldı. Her iki ön tampon için yapılan bir etki hissetmeyeceklerdir. Daha Konvansiyonel malzemeler (çelik ve test sonucunda, 3 m/sn, 5 m/sn, sonrasında çelik tampon (gelenek- alüminyum), spesifikasyonları mo- 10 m/sn hızlarda ön tampon poli- sel bir malzeme olarak), GMT ile dele atandığında yapısal bozulma mer malzemesinde vurucu uç mal- karşılaştırıldı ve sonuçlar, iki katı ve ağırlık artışı gibi uygun olmayan zemeyi delip geçmesinden dolayı kadar ağırlık azalmasına rağmen özellikler gösterdi [13]. açık tip eğri oluşmuştur (Şekil 2.2). aynı güvenlik faktörlerine sahip ol- Yapılan testlere göre H aracına ait duğunu gösterdi [12]. Şimşir ve arkadaşları (2021) iki ön tampon polimer malzemesi- farklı araçtaki ön tampon malze- nin darbe direncinin F aracına ait Shokrieh ve arkadaşları (2005) mesinin Etilen propilen dianene ön tampon polimer malzemesine GMT tamponu ile geleneksel mal- (EPDM) ve Polipropilen (PP) olarak göre daha yüksek olduğu tespit zemelerin özelliklerini incelemek 100 x 100 mm ölçülerinde kare edilmiştir. Yer değiştirme değerleri için hem çelik hem de alüminyum kesit alınarak ASTM 3763-02 stan- ise sırayla H tipi araçta 26,73 mm malzeme özellikleri kullanılmıştır. dardına göre numuneler hazırla- ve F tipi araçta ise 20,47 mm’dir. Test koşulları tam yolcular içindi. mıştır. Çalışmada serbest ağırlık Kuvvet-yer değiştirme grafikleri Hem çelik hem de alüminyum yapı- düşürme prensibine göre çalışan incelendiğinde, grafiğin altında lar, test sırasında başarısız oldu ve Instron-Dynatup 9250 HV darbe kalan alan sönümlenen enerjiyi uygun olmadıklarını açıkça ortaya cihazı kullanılmıştır. Cihaz içerisin- vereceğinden en iyi malzeme tipi koydu. Ayrıca orijinal GMT tampo- de pnömatik düzenek ile testler H taşıtına ait olan malzeme ola- na kıyasla yapının ağırlığını sırasıyla ankastre sınır şartlarında darbe rak değerlendirilebilir. Aynı zaman yaklaşık %500 ve %100 artırdılar. testlerinin yapılması sağlanmıştır. da H taşıtta kullanılan ön tampon Sonuç olarak çarpışmalar sırasında İki farklı araca ait ön tampon po- polimer malzemenin F taşıtta kul- darbe kuvvetlerini absorbe etmek limer malzemelerin darbe testleri; lanılan polimer malzemeye göre için kilit bir yapı olarak binek araç- 3 m/sn, 5 m/sn ve 10 m/sn olmak daha fazla absorbe yeteneğinin lardaki tampon kirişleri, düşük hız üzere üç farklı hız için yapılmıştır. olduğu da görülmektedir. Bunun darbe standartlarına uygun olarak Bu hızlardaki absorbe edilen ener- nedeni ise ön tampon malzemenin üretiminde kullanılan EPDM ve PP yoğunluk oranıdır. Malzemelerin yoğunluğunun artışı ile absorbe ettiği enerji değeri lineer artış gös- termekte ve absorbe edilen enerji değerinin de artmakta olduğunu belirtmişlerdir [14]. Koricho ve arkadaşları (2014) yap- tığı çalışmada, bir ön tampon alt sisteminin yeniden tasarımını geliş- tirmiştir. Çeliği diğer uygun malze- melerle değiştirerek alternatif yerel çözümler düşünülmüştür. Sonlu elamanlar simülasyon sonuçları, malzeme seçiminin performansı nasıl önemli ölçüde etkileyebile- 61Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

Şekil 2.2 F ve H taşıtların farklı hızlardaki kuvvet/yer değiştirme grafikleri [14] ceğini göstermiştir. Sonuçlara ba- için mevcut malzeme çözümle- cak yaklaşık 20s sonra büyük plas- kıldığında %30 cam elyaf takviyeli rinden çok daha düşük olduğunu tik deformasyon nedeniyle zayıf- poliamid, daha iyi sonuçlara yol aç- ortaya koymuştur. Bu nedenle, lamaya başlamıştır. Buna karşılık, mıştır. AB geri dönüşüm gereklilik- PA66’nın mekanik davranışını iyi- CFRP ve %30 GF destekli poliamid leri dikkate alındığında, %30 cam leştirmek için alternatif bir yaklaşım tampon kirişi, önemli bir davranış elyaf ile güçlendirilmiş Poliamid uygulanmıştır. Bu faktörlere daya- olan enerji emilimi olarak başlan- alternatif bir çözüm olarak kabul narak, PA66 matrisi içinde güçlen- gıçta daha düşük bir oranda yanıt edilmiştir. Yaptıkları çalışmada Fiat dirici olarak cam elyaf malzeme vermiştir [15]. Araştırma Merkezi’nin, Şekil 2.3’te seçilmiştir. Sonuç olarak, çekme gösterildiği gibi, şu anda kapsamlı mukavemeti ve elastisite modülü Sonuç olarak, mevcut metalik mal- bir şekilde çok işlevli kompozit ve sırasıyla %125.4 ve %220.4 ora- zeme aynı boyutlara sahip bir kom- akıllı malzemeleri uygulamak için nında iyileştirilmiştir. pozit malzeme ile değiştirilmiştir. çalışmakta olduğunu göstermiş- Bu açıdan CFRP ve %30 cam elyaf lerdir. Çok işlevli kompozitler, ağır Tampon performansının kullanılan poliamid tampon kirişleri ağırlığı mekanik ve elektronik bileşenler- malzemeye göre karşılaştırıldığın- sırasıyla %67,8 ve %45,0 oranında deki araç ağırlığını %20 oranında da, çelik tampon kirişi, yolcu için azaltmıştır. Termoplastik kompo- azaltabilir [15]. tehlikeli bir girdi olan ve kontrol zit malzemeler, hafif bir araç elde edilmesi gereken daha küçük bir etmek ve statik ve çarpışma yükle- Çalışmada FIAT 500, tampon kiriş tepe kuvveti ile çarpma enerjisini meleri gibi farklı yükleme koşulları sistemi incelenmiştir. Ölçülen bo- emmiştir. Darbe senaryosunun ilk altında aracın performansını artır- yutlara dayalı olarak CATIA kullanı- aşamasında çelik tampon kirişi, mak için ideal malzemelerden ba- larak bir CAD modeli geliştirilmiştir. CFRP ve poliamid kompozit tam- zılarıdır [15]. Ayrıca, modeli simülasyona hazır- pon kirişlerinden daha sertti. An- lamak için geometriler ABAQUS geometri editöründe düzenlenmiş- Şekil 2.3 Tampon kirişinin tepki kuvveti-zaman eğrisi.[15] tir. Kompozit malzemelerin düşük hızlı darbe altındaki performansını anlamak için, mevcut çelik tam- pon kirişi çözümünün yerine iki tür malzeme, CFRP kompozit ve %30 cam elyaf destekli poliamid düşü- nülmüştür. İlk aşamada, tampon kiriş uygulaması için PA66 kulla- nılmıştır. Bununla birlikte, malze- me karakterizasyonlarından sonra sonuçlar, poliamid mukavemetinin ve sertliğinin, tampon kirişi üretimi 62 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

4. Sonuçlar darbe emici özelliklerinin araştırıl- [11]fMoghaddam A.R.; Ahmadi- ması, Journal of Engineering Sci- an M.T. : Design and Analysis of Otomotiv sektöründeki yenilik- ences and Design DOI: 10.21923/ an Automobile Bumper with the ler ve yapılan çalışmalarla birlikte jesd.832219 (2021) Capacity of Energy Release Using geleneksel malzemelerin yerine GMT Materials, World Academy of alternatif malzemelerin kullanı- [5]fÜnal A. : Geri dönüşmüş ter- Science, Engineering and Techno- mı artmaktadır. CO2 emisyonunu moplastik matrisli kompozitlerin logy International Journal of Mec- azaltmak ve daha az yakıt tüket- otomotiv endüstrisinde uygulama- hanical and Mechatronics Engine- menin yanı sıra taşıt güvenliği için sı, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen ering Vol:5, No:4, 2011 de alternatif malzemelerin kullanı- Bilimleri Ensititüsü, Metalurji ve mı ön plana çıkmıştır. Bu nedenle Malzeme Mühendisliği ABD (2013) [12]fÖzgür T. : araç tamponlarında uygun tasarım, düşük ağırlık ve farklı malzeme ve konstrüksiyonla- darbe sönümleme özelliği iyi olan [6]fŞener M.: Otomotiv endüstrile- rın çarpma dayanımına etkisinin termoplastik kompozit malzeme- ri için poliamid matrisli kompozit- araştırılması, Bursa Uludağ Üniver- ler araç çarpışma elemanlarında lerin geliştirilmesi, Eskişehir Teknik sitesi, Fen Bilimleri Ensitütüsü, Ma- sıklıkla kullanılmaktadır. İncelenen Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Ens- kine Mühendisliği ABD (2020) çalışmalarda, termoplastik kom- titüsü, Kimya Mühendisliği ABD pozit malzemelerin farklı hızlardaki (2020) [13]fShokrieh . ; M; Lessard L. : Pa- çarpışma esnasında darbe özellik- rametric study of automotive com- leri ve deplasman davranışları kar- [7]fBelingardi G. ; Koricho E. ; Mar- posite bumper beams subjected to şılaştırıldığında, geleneksel malze- torana B. : Design Optimization low-velocity impacts, Composite melerin davranışlarından çok daha and Implementation of Composi- Structures 68 (2005) 419–427 verimli sonuçlar elde edildiğini gös- te and Recyclable Thermoplastic terdiği görülmüştür. Materials for Automotive Bumper, [14]fŞimşir E.; Yavuz İ. ; Erik M. Fifth International Conference on Taşıt tamponlarında kullanılan po- Kaynaklar Advanced COmputational Met- limer malzemelerin farklı hızlarda hods in ENgineering (ACOMEN absorbe edilen enerjilerinin karşı- [1]fKanny K.; Rane A.; & Begum 2011) laştırılması: Konya Mühendislik Bi- S.; (Applications of compatibilized limleri Dergisi, c. 9, s. 4, 932-942, polymer blends in automobile in- [8]fDovoodi. M.; Sapuan S. ; Ah- 2021 dustry: Compatibilization of Poly- mad D. Aidy A. : Concept selection mer Blends Chapter [20]Composi- of car bumper beam with develo- [15]fKoricho, E.; Belingardi, G.; te Research Group, Department of ped hybrid bio-composite materi- Tekalign, A.; Roncato, D.; Marto- Mechanical Engineering, Durban al, Materials and Design 32 (2011) rana, B. Crashworthiness Analysis University of Technology,(2020) 4857–4865 of Composite and Thermoplastic Foam Structure for Automotive [2]fJ.J Shea: Polymeric materials [9]fAgrawal S. ; Singh K.; Sarkar Bumper Subsystem. In Advanced - structure, properties, applicati- PK. : Impact damage on fibre-re- Composite Materials for Automo- ons [Book Review], IEEE Electrical inforced polymer matrix composite tive Applications: Structural Integ- Insulation Magazine 18(4):46-46 – A review, Journal of Composite rity and Crashworthiness, 1st ed.; (2002) Materials 2014 48: 317 Elmarakbi, A., Ed.; John Wiley & Son Ltd.: Hoboken, NJ, USA; pp. [3]fYerleşen U. : Sürekli cam elyaf [10]fÖzer H.;Can Y.; Güçlü H. ; Ka- 129–147. takviyeli poliamid 6 levhaların şe- ren İ. ; Yazıcı M. Termoplastik kom- killendirilmesi ve karakterizasyonu, pozit malzeme ve sentaktik köpük [16]fKaragöz S. ; Beytüt H. ; Dindar Marmara Üniversitesi, Mekatronik esaslı sandviç yapılardan çok hafif Ç. : Effect of heat treatment and Eğitimi Anabilim Dalı, Mekatronik tampon kirişi ve darbe sönümleyici cross sectıon on the crashworthı- Programı, İstanbul (2015) geliştirilmesi: 8. Otomotiv Teknolo- ness of 51crv4 sprıng steel, Uludağ jileri Kongresi, 23 – 24 Mayıs 2016, University Journal of The Faculty of [4]fYavuz İ. ; Erik M.: Farklı taşıt- BURSA Engineering, Vol. 24, No. 2, 2019 larda kullanılan ön tamponların 63Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

ETİKETLEME TEKNOLOJİSİ Dokunmadan otomatik etiketleme Novexx Solutions ovexx Solutions’ın XLP 51x dDüşük ve orta hacimli yazdırma için barkod yazıcı ailesinin sundu- kullanım ğu opsiyonlardan elektrikli, hava basıncı içermeyen “LTMA aplika- dBirçok etiket uygulaması için uyum törü” ile etiketler dokunulmadan, her- dEn yeni dijital gereksinimlere hazır hangi bir yüzeye ve farklı ürün yükseklik- dUzaktan erişim ve yönetim lerine pürüzsüz ve yumuşak bir şekilde uygulanabiliyor. XLP 51x etiket yazıcısı, herhangi bir en- dSağlam gövde gibi yüksek kaliteli bi- düstriyel ortama uyum sağlayabiliyor. leşenler, her türlü endüstriyel ortamda Termal transfer veya doğrudan termal uzun kullanım ömrünü garanti ediyor teknoloji ile kullanılabiliyor ve (kapla- malı) kâğıtlar, filmler veya kartonlar gibi dHızlı, rahat etiket ve şerit yükleme için çok çeşitli etiket malzemeleri üzerine yukarı kaldırılabilen baskı modülü, alet- barkodları, yazı tiplerini ve grafikleri siz temizlik ve bakımın yanı sıra kolay yüksek kalitede yazdırıyor. erişilebilir baskı kafası, çalışma süresini optimize ediyor Birçok seçeneği sayesinde çok sayıda uy- gulamada kullanılabiliyor ve tanımlama- dYüksek kontrastlı geniş, renkli ekran, izlenebilirlik süreçlerini destekliyor. 4 ve kolay ve kullanıcı dostu bir gezinme için 6 inç baskı genişliklerinde, mevcut olan sezgisel, simge kılavuzlu menü sunuyor orta hacimli etiketleme uygulamaları için iyi bir baskı çözümü sunuyor. d4” ve 6” baskı genişliğine sahip eti- ketler 200, 300 ve 600 dpi baskı çözü- XLP 51x etiket yazıcısının sunduğu nürlüğü ile basılabiliyor. avantajlar; dHer boyuttaki yazı tipi ve barkod için yüksek kalitede baskı performansı 64 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022



MAKALE Hava Kabarcıklı Polimerik Ambalaj Filmlerinin Çeşitleri ve Kullanım Alanları Özet nımı ile aşina olduğumuz, yaygın adı ile ‘pat pat’ yani hava kabarcıklı polimerik Mukaddes Şevval Çetin1, 2 aygın olarak taşımacılık sek- ambalaj filmlerinin tarihçesi 1950’li yıl- ların sonlarına dayanmaktadır. Duvar Aysu Çavuşoğlu1 töründe paketleme amacıyla kâğıdı geliştirmek amacıyla çalışmalara başlayan iki bilim insanı, tesadüfen hava Sibel Üney1 kullanıldığı bilinen hava kabar- kabarcıklı polimerik ambalaj filmlerini cıklı polimerik ambalaj filmleri; sağlık, üretmişlerdir [1]. Şekil 1’de verildiği gibi Ozan Toprakçı1, 2 özel silindirik bir kalıp yardımıyla periyo- izolasyon, sanat gibi birçok farklı kul- dik aralıklarla oluşturulan çıkıntılı hava Hatice Aylin Karahan Toprakçı1,2* lanım alanında da karşımıza çıkmakta- dolu kabarcıklar ile en az iki tabakalı bir yapıdan oluşan bu esnek ambalaj mal- 1 Yalova Üniversitesi dır. Hava kabarcıklı polimerik ambalaj zemeleri, hassas eşyaları koruma ama- cıyla yaygın olarak tercih edilmektedir. filmlerinin üretiminde farklı polimerler Kolay ulaşılabilir, ucuz, hafif, esnek ol- Polimer Malzeme Mühendisliği kullanılabilmesi, hava kabarcığının mor- malarının yanı sıra ayarlanabilir morfo- Bölümü lojisi ve değiştirilebilir katman sayısı ve folojik ve estetik özellikleri ve kullanılan farklı malzeme kombinasyonları saye- 2 Yalova Üniversitesi sinde farklı sektörler ve kullanım alanla- laminasyon malzemesi (köpük, meta- rında karşımıza çıkmaktadırlar [2]. Lisansüstü Eğitim Enstitüsü lize film, alüminyum folyo, kraft kâğıt) 2. Hava kabarcıklı polimerik gibi parametreler dikkate alınarak, am- ambalaj filmlerinin sınıflandırılması balajın kullanılacağı amaca göre çeşitli Bu kısım, literatürde bu konuda de- özelliklerde ürünlerin piyasa sunulması mümkündür. Bu makalede hava kabar- cıklı polimerik ambalaj filmlerinin kulla- nım alanları ve çeşitlerine göre sınıflan- dırması ele alınmıştır. 1. Giriş Genellikle taşımacılık sektöründe kulla- Şekil 1. İki katmanlı hava kabarcıklı polimerik ambalaj film 66 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

taylı bir kaynak bulunmadığı için, Şekil 2. Yüksek kaliteli hava kabarcıklı polimerik ambalaj film [4] hava kabarcıklı film üreten firma- ların web sitelerinden alınan bil- filmlerle ve genellikle daha yüksek Kâğıtla kıyaslandığında nem çek- gilere dayanılarak derlenmiştir. gramajda üretilmekte olan bu tür memesi ve darbe dayanımının iyi Çeşitli sektörlerde kullanılan hava ambalaj filmleri, hava kabarcıkları- olması önemli avantajlarındandır. kabarcıklı polimerik ambalaj film- nın kolayca patlamamasıyla diğer ler kullanım alanları esas alınarak çeşitlerden ayrılmaktadır [3]. 2.1.3. Genel kullanıma uygun mekanik dayanımına (yüksek/dü- hava kabarcıklı polimerik şük/genel), Amerikan Gıda ve İlaç 2.1.2. Düşük dayanımlı hava ambalaj filmler Dairesi (U.S. Food and Drug Ad- kabarcıklı polimerik ambalaj ministration, FDA) standartlarına filmler Genel kullanıma uygun hava ka- uygunluğuna, lamine edilen mal- barcıklı polimerik ambalaj filmler zeme çeşidine (metalize, alümin- Düşük dayanımlı hava kabarcıklı (Şekil 4), taşıma ve koruma ama- yum, kâğıt, köpük ) ve fonksiyonel polimerik ambalaj filmler (Şekil 3), cı ile en sık kullanılan koruyucu özelliğine (kendinden yapışkanlı, ince ve gramajı düşük olan filmler- ambalaj filmleri olarak karşımıza sıcaklık kontrollü, anti-statik, anti- den üretilmekte ve genellikle yüzey çıkmaktadır. Orta dayanımlı plas- korozyon, bariyer, biyobozunur) hasarları, çizilmeleri önlemek için tiklerden üretilen, kolay ulaşılabilir göre sınıflandırılabilmektedir. kâğıt yerine kullanılmaktadır [3]. bu esnek ambalaj filmleri, sık görü- 2.1. Mekanik dayanımına Şekil 3. Düşük dayanımlı hava kabarcıklı Şekil 4. Genel kullanıma uygun hava göre hava kabarcıklı polimerik ambalaj filmlerin polimerik ambalaj filmler [5] kabarcıklı polimerik ambalaj filmler [6] sınıflandırılması Hava kabarcıklı polimerik amba- laj filmler, mekanik dayanımlarına göre yüksek dayanımlı, düşük da- yanımlı ve genel kullanıma uygun olarak sınıflandırılmaktadırlar. Po- limer özellikleri, filmin üretim ko- şulları, film kalınlığı, tabaka sayısı, lamine edilen malzeme türü, hava kabarcığının boyutu/geometrisi/ hacmi gibi özelliklerine bağlı olarak hava kabarcıklı polimerik ambalaj filmler farklı mekanik dayanımlarda üretilebilmektedir. 2.1.1. Yüksek dayanımlı hava kabarcıklı polimerik ambalaj filmler Yüksek dayanımlı hava kabarcık- lı polimerik ambalaj filmler (Şekil 2), genellikle ağır ve hasar görme ihtimali yüksek olan eşyaların ko- runması amacıyla kullanılmakta- dır. Diğer hava kabarcıklı polimerik ambalaj filmlere göre daha yüksek dayanımlı malzemeden, daha kalın 67Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

len nakliye kazalarının oluşturduğu bu sektörlerdeki ürünlerde de FDA Şekil 6. Metalize hava kabarcıklı polimerik zararları azaltma amacı ile kulla- standartlarına uygun hava kabar- ambalaj filmler [13] nılmaktadır [3]. Düşük dayanımlı cıklı polimerik ambalaj filmleri kul- filmlerin yeterli olmadığı, yüksek lanılabilmektedir. Şekil 7. Alüminyum folyo ile lamine edilmiş dayanımlı filmlerin gerekli olmadı- hava kabarcıklı polimerik ambalaj filmler ğı durumlarda tercih edilmektedir. 2.3. Laminasyon çeşidine [16] 2.2. FDA standartlarına göre hava kabarcıklı uygunluğuna göre hava polimerik ambalaj filmlerin battaniyelerinde ve binalarda ısıl kabarcıklı polimerik ambalaj sınıflandırılması izolasyon malzemesi olarak kulla- filmlerin sınıflandırılması nılabilmektedir [10-12]. Hava kabarcıklı polimerik ambalaj Hava kabarcıklı polimerik ambalaj 2.3.2. Alüminyum folyo ile filmlerinin bir diğer kullanım amacı filmleri, lamine edildiği malzeme lamine edilmiş hava kabarcıklı ise sebze, meyve ürünleri ve diğer türüne göre de sınıflandırılmakta- polimerik ambalaj filmler gıdaların lojistiği sırasında, ürün- dır. Hava kabarcıklı polimerik am- Hava kabarcıklı polimerik ambala- lerin darbelerden ve titreşimlerden balaj filmlerin işlevselliğinin arttırıl- ja mukavemet kazandırmak ve ısı korunmasının sağlanması ve ezil- ması amacı ile metalize film, folyo, yalıtımı sağlamak için bir veya iki memin önüne geçilmesidir (Şekil 5) kâğıt ve köpük gibi farklı malzeme- yüzeyine alüminyum folyo ile la- [3, 7]. Gıdalarla temas eden hava lerle lamine edilen hava kabarcıklı mine edilerek üretilmektedir. Alü- kabarcıklı polimerik ambalaj filmle- polimerik ambalaj filmler çeşitli minyum folyo ile lamine edilmiş rinin FDA standartlarına uygun bir alanlarda kullanılmaktadır. hava kabarcıklı polimerik amba- şekilde üretilmesi gerekmektedir. lajlar (Şekil 7); iletim, konveksiyon Bu bağlamda kullanılan polime- 2.3.1. Metalize film ile lamine ve radyasyondan kaynaklanan ısı rin gıda ile temasa uygun olması edilmiş hava kabarcıklı polimerik transferine karşı koymasının ya- ve üretim koşullarının standartla- ambalaj filmler nında ısıl radyasyonun %97’sine ra uygun bir şekilde steril olması kadarını yansıtmaktadır. İki taraflı gerekmektedir. Gıda ürünlerinin Alüminyumun metal kaynağı ola- alüminyum folyo neme ve buhara yanı sıra sağlık sektörü (medikal rak yaygın bir şekilde kullanıldığı karşı etkili bir bariyer oluşturmak- ürünler/cihazlar/ilaç, veterinerlik ve temelde alüminyumun vakum tadır. Yalıtım duvarları ve tavanlar, hizmetleri/cihazlar/ilaçlar) ve koz- ortamında film üzerine biriktirilme- ısıtma ve klima kanallarının izolas- metik sektöründe ihtiyaç halinde si yöntemine bağlı olarak üretilen yonu, gıda ürünü yalıtımı en yaygın metalize filmler, hava kabarcıklı kullanıldığı alanlardır [14-16]. Alü- Şekil 5. Hava kabarcıklı polimerik ambalaj polimerik ambalajlarda laminasyon filmlerinin gıda sektöründe kullanımı [8] malzemesi olarak kullanılabilmek- tedir ve tek veya iki tarafı da lami- ne edilebilmekte ve farklı renklerde üretilebilmektedir. Bu filmler este- tik amaçla şekerleme kutularında kullanılabildiği gibi bariyer özellik- lerin geliştirilmesi için de kullanıla- bilmektedir (Şekil 6) [9]. Metalize filmin sağladığı yansıtma termal özellikleri sayesinde metalize hava kabarcıklı polimerik ambalajlar, sı- caklık ve nem değişimi sebebi ile zarar görebilen ürünlerin korun- masında sıklıkla kullanılmaktadır. Bu ürünler gıda maddeleri olabile- ceği gibi korunması için özel koşul- lar gerektiren belge ve tablolarda olabilmektedir. Ayrıca izolasyon 68 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

Şekil 8. Kâğıt kaplamalı hava kabarcıklı 2.3.4. Köpük kaplamalı hava Şekil 11. Sıcaklık kontrollü hava kabar- polimerik ambalaj filmler [18] kabarcıklı polimerik ambalaj cıklı polimerik ambalaj filmler [23] filmler minyum folyolar genellikle polime- benzeri gibi hasara duyarlı eşyalar- rik bir tabaka ile kaplanmış halde Köpük kaplamalı hava kabarcıklı da üstün koruma ve paketleme ko- lamine edilmektedir. polimerik ambalaj filmler (Şekil 9), laylığı sağlaması ile tercih edilmek- taşıma sırasında daha fazla hassa- tedir [20-22]. Ürünün bir tabakası 2.3.3. Kâğıt ile lamine edilmiş siyet gerektiren ürünler için ekstra gibi davranan bu film sıyrılmadığı hava kabarcıklı polimerik yastıklama sağlama amacı ile ta- için, uzun süreli kullanımlara uy- ambalaj filmler sarlanmış ve üretilmiştir. Ürünleri gundur. kırılmaya karşı koruyan bu tür es- Kâğıt kaplamalı hava kabarcık- nek ambalaj filmleri, genellikle ah- 2.4.2. Sıcaklık kontrollü hava lı polimerik ambalaj filmler (Şekil şap ürünlerin korunmasında tercih kabarcıklı polimerik ambalaj 8), özellikle ağır ev eşyalarının ve edilmektedir [10]. filmler ahşap mobilyaların paketlenme- si amacı ile tasarlanmıştır. Kâğıt 2.4. Fonksiyonel özelliklerine Genellikle gıda, ilaç ve ısıya duyarlı kaplamalı hava kabarcıklı polimerik göre hava kabarcıklı bozunabilir maddelerin taşınması ambalaj filmler, yastıklama özelliği polimerik ambalaj filmlerin için kullanılan ve “Laminasyon çe- ile gelen darbenin emilimini arttı- sınıflandırılması şidine göre hava kabarcıklı polime- rırken aynı zamanda çizilmelere ve rik ambalajlar” başlığı altında da yüzey hasarlarına karşı da ürünü Hava kabarcıklı polimerik ambalaj bahsedilen metalize film ile lamine korumaktadır [10][17]. Kâğıt lami- filmler, fonksiyonel özelliklerine edilen hava kabarcıklı polimerik nasyon tek veya iki tarafa da uygu- (yapışabilen, sıcaklık kontrollü, an- ambalaj filmlerin fonksiyonel özel- lanabilmekte ayrıca kâğıt sadece ti-statik, anti-korozyon, bariyer ve liklerinden birisi sıcaklık kontrolü kâğıt veya polimerik filmle kaplan- biyobozunur vb.) göre farklı kulla- amacı ile kullanılabilmesidir (Şekil mış kâğıt şeklinde de olabilmekte- nım alanlarında karşımıza çıkabil- 11). Bu tür esnek ambalaj filmleri, dir. Film ile kaplanmış kâğıtların su mektedir. ürünü darbeye karşı korurken aynı bariyer özellikleri daha iyidir. zamanda ani sıcaklık değişiminden 2.4.1. Yapışabilen hava kabarcıklı polimerik ambalaj filmler Yapışabilen hava kabarcıklı poli- merik ambalaj filmler (Şekil 10), darbe, şok ve titreşime karşı uzun süreli koruma sağlayan, hafif ve yeniden kullanılabilir ambalaj film- lerdir. Üzerinde bulunan yapıştırıcı sayesinde paketleme sırasında bant gerektirmeden kolayca kullanılabil- mektedir. Bu özellikleri sayesinde mobilya, ev aletleri, cam levha ve Şekil 9. Köpük kaplamalı hava kabarcıklı Şekil 10. Kendinden yapışkanlı hava Şekil 12. Anti-statik hava kabarcıklı polimerik ambalaj filmler [19] kabarcıklı polimerik ambalaj filmler [20] polimerik ambalaj filmler [25] 69Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

Şekil 13. Anti-korozyon hava kabarcıklı Şekil 14. Bariyer özellikli hava kabarcıklı çözünebilme özelliğine sahip polimerik ambalaj filmler [27] polimerik ambalaj filmler [29] olan polimerlerden üretilmekte- dir. Doğa dostu olan biyobozunur de korumaktadır ve bu tip koruma ambalaj filmler, deniz aşırı gönde- hava kabarcıklı polimerik esnek gereken ürünlerin (genellikle gıda rilerde hassas parçalar ve otomotiv ambalaj filmleri, genellikle polilak- ürünleri) paketlenmesinde kullanıl- ürünleri için ideal bir paketleme tik asit kullanılarak üretilmektedir. maktadır [3]. sağlamaktadır. Filmlerin içindeki Son kullanım alanı olarak diğer anti korozif malzemenin salınımı hava kabarcıklı polimerik amba- 2.4.3. Anti-statik hava kabarcıklı ile koruma sağlanmaktadır. Genel- lajlar gibi gıda sektörü, mobilya polimerik ambalaj filmler de bu filmler, maksimum koruma sektöründe karşımıza çıkmasıyla için iki veya üç kat katmanlı VCI benzer olmasının yanı sıra bu tür Anti-statik hava kabarcıklı polime- filmler şeklinde üretilmektedir [26- filmlere de katkı malzemesi eklene- rik ambalaj filmler (Şekil 12); elekt- 28]. rek özellikleri istenilen yönde geliş- ronik ürünler, parçalar ve ağır ma- tirilebilmektedir [31-34]. kinelerin paketlenmesi ve taşınması 2.4.5. Bariyer özellikli hava sırasında sürtünmeden kaynaklı kabarcıklı polimerik ambalaj 3. Kullanım Alanları yangın çıkmasını önlemek amacı filmler ile kullanılmaktadır. Ürünlerin sta- Günlük hayatımızda, hava kabar- tik elektrik yüklenmesini önlemek Bariyer özellikli hava kabarcık- cıklı polimerik ambalaj filmleri baş- amacı ile film üretiminde anti-sta- lı polimerik ambalaj filmler (Şekil ta taşımacılık sektörü olmak üzere tik katkı malzemesi eklenerek, hava 14), iki bariyer metalize tabaka ve birçok alanda kullanılmaktadır. kabarcıklı polimerik ambalaj mal- hava kabarcığı içeren katmanından Kullanım amacına göre hava ka- zemesi statik yüklenmeye dirençli oluşmaktadır. Isı yalıtımının yanı barcıklı polimerik ambalaj filmler hale getirilmektedir [10] [24]. sıra buhar bariyeri görevi de göre- Tablo 1’deki gibi sınıflandırılabil- rek küf oluşumuna neden olacak mektedir. Özetle; mekanik daya- 2.4.4. Anti-korozyon hava yoğuşmayı önlemektedir. Bu tür nım, gıdaya temas etme, lami- kabarcıklı polimerik ambalaj hava kabarcıklı polimerik ambalaj nasyon malzemesi ve fonksiyonel filmler filmlerde kabarcık katman sayısını özelliklerine göre farklı sektörlerde arttırmak yoğuşmaya karşı ekstra kullanılabilen hava kabarcıklı po- Korozyon önleyici hava kabarcıklı termal bariyer özelliği sağlayabil- limerik ambalajlar, özelliklerinin polimerik ambalaj filmler (Şekil 13), mektedir [29,30]. geliştirilmeye ve değiştirilmeye çok içerisinde bulunan korozyon önle- uygun olması ile birçok farklı alan- yiciler (Volatile Corrosion Inhibitor, 2.4.6. Biyobozunur hava da da kullanılabilmektedir. VCI) sayesinde demir malzemelerin kabarcıklı polimerik ambalaj iç ve dış yüzeylerini korozyon ve filmler 4. Sonuç oksidasyona karşı korumaktadır. Ürünlerin paslanmasını, ezilmesini, Biyobozunur hava kabarcıklı po- Ambalaj sektöründe yaygın olarak çizilmesini engelleme amacı ile kul- limerik ambalaj filmler doğada karşımıza çıkan hava kabarcıklı po- lanılan bu hava kabarcıklı polimerik limerik ambalaj filmler, kullanılan hammadde ve katkı malzemeleri, uygulanan laminasyon malzemele- ri ile çeşitlendirilerek geniş kullanım alanı sağlamaktadır. Bu derlemede, hava kabarcıklı polimerik ambalaj filmlerin çeşitleri ve kullanım alan- ları ele alınmıştır. Üründen bekle- nilen özelliklere göre birçok farklı hava kabarcıklı polimerik ambalaj üretilebilmekte ve çeşitli alanlarda kullanıma sunulabilmektedir. 70 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

Tablo 1. Hava kabarcıklı polimerik ambalaj filmlerin çeşitleri ve kullanım alanları Filmlerin Ağır, Kırılabilir, Neme Gıda Medikal Elektronik Paslanan Isıya Ev Kozmetik ürünleri ürünler ürünler metal çeşitleri ve hacimli hassas duyarlı duyarlı eşyaları ürünler ΔΔ ürünler kullanım ürünler ürünler ürünler Δ ürünler Δ alanları Yüksek Δ dayanımlı Düşük Δ Δ dayanımlı Δ Genel Δ Δ kullanıma Δ uygun Δ Δ FDA Δ Δ standartlarına uygun Metalize film ile Δ lamine edilmiş Kağıt ile lamine Δ Δ edilmiş Köpük ile Δ lamine edilmiş Yapışan Δ Sıcaklık ΔΔ Δ Δ kontrollü Δ Δ Δ Δ Anti-statik ΔΔ Δ Anti- korozyon Bariyer özellikler Biyobozunur Kaynaklar king/different-sizes-bubble-wrap- when-use-them. [Son ziyaret tari- and-when-use-them. [Son ziyaret hi: 23 Şubat 2022]. [1]dBubble Wrap. https://www. tarihi: 23 Şubat 2022]. boxfactory.com.au/news/bubble- [6]dAdvantages of Using Bubble wrap-a-history-of-the-accidental- [4]dBubble Wrap. https://www. Wrap for Packing. https://www. invention-that-changed-the- evimdergisi.com.tr/kargonuz- airseacontainers.com/blog/6- shipping-industry/. [Son ziyaret u-saran-balonlu-naylonlari- advantages-of-using-bubble- tarihi: 23 Şubat 2022]. cope-atmayin-9-farkli-sekilde- wrap-for-packing. [Son ziyaret ta- kullanabilirsiniz/. [Son ziyaret tari- rihi: 23 Şubat 2022]. [2]dBubble Film and Bags. https:// hi: 23 Şubat 2022]. www.packagingknowledge.com/ [7]dFDA nedir? http://www.arma- bubble_film_bags.asp. [Son ziya- [5]dBubble Wrap. https://www. belgelendirme.com/hizmetlerimiz/ ret tarihi: 23 Şubat 2022]. tsishipping.com/blog/packing/ icerik/4/fda-belgesi-9489. [Son zi- different-sizes-bubble-wrap-and- yaret tarihi: 23 Şubat 2022]. [3]dTypes of Bubble Wrap. https:// www.tsishipping.com/blog/pac- 71Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

[8]dBubble Wrap. https://har- [17]dVarieties of Bubble Wrap. [27]dAir Bubble Anti Rust. https:// risonspackaging.co.uk/industri- https://www.hunterindustrial- www.flexipack.com/product/air- al-packaging/plastic-packaging/ supplies.com.au/blog/varieties_of_ bubble-anti-rust. [Son ziyaret tari- bubble-wrap-uk/bubblewrap-fruit- bubble_wrap/. [Son ziyaret tarihi: hi: 23 Şubat 2022]. product-images/. [Son ziyaret tari- 23 Şubat 2022]. hi: 23 Şubat 2022]. [28]dWhat is VCI? https://www. [18]dhttp://www.airwrap.co.za/ flexipack.com/product/vci-plastics. [9]dAyşe Turgut, M. Şevval Çetin, products/specialized/single-sided- [Son ziyaret tarihi: 23 Şubat 2022]. H. Aylin Karahan Toprakçı. Meta- kraft-bubble-wrap. [Son ziyaret lize Filmlerin Üretimi ve Kullanım tarihi: 23 Şubat 2022]. [29]dSingle Bubble Foil Insulation Alanları. Plastik & Ambalaj dergisi, Rolls. https://www.easenfoil.com/ 2020. [19]dhttps://www.indiamart.com/ product/aluminium_foil_bubb- proddetail/foam-laminated-air- le_1. [Son ziyaret tarihi: 23 Şubat [10]dTypes of Bubble Wrap. bubble-sheet-19706892397.html. 2022]. https://www.omnigroup.com.au/ [Son ziyaret tarihi: 23 Şubat 2022]. types-and-applications-of-bubble- [30]dMetalize Bubble Wrap. wrap/. [Son ziyaret tarihi: 23 Şubat [20]dSelf-adhesive Bubble Wrap. https://www.getpacked.com.au/p/ 2022]. https://www.agritelonline.co.uk/ metalized-envirotherm-bubble- self-adhesive-bubblewrap.html. wrap-specialized-prot/5-BW- [11]dDe Bruyn, K., et al., Study of [Son ziyaret tarihi: 23 Şubat 2022]. SPECIALISED. [Son ziyaret tarihi: Pretreatment Methods for Vacuum 23 Şubat 2022]. Metallization of Plastics. Surface [21]dAdhesive Bubble Wrap. And Coatings Technology, 2003. https://www.ukpackaging.com/ [31]dNext-Generation Recyclab- 163: p. 710-715 adhesive-bubble-wrap. [Son ziya- le & Biodegradable Bubble Wrap ret tarihi: 23 Şubat 2022]. Solutions. https://www.polyma- [12]dAerospace. https://www. tiberica.com/wp-content/uplo- dunmore.com/industries/aerospa- [22]dBubble Rolls. https://gbepac- ads/2020/02/Brochures_Bubble- ce.html. [Son ziyaret tarihi: 23 Şu- kaging.com/Category/bubble-rolls- wrap-films.pdf. [Son ziyaret tarihi: bat 2022]. adhesive-40606. [Son ziyaret tari- 23 Şubat 2022]. hi: 23 Şubat 2022]. [13]dSilver Aliminum Insula- [32]dConclusion on Biodegradab- tion Material Bubble Wrap. [23]dTemperature Control Packa- le Bubble Wrap Market. https:// https://www.indiamart. ging Boxes. https://www.omnig- web.babbler.fr/document/show/ com/proddetail/aluminum- roup.com.au/temperature-control- conclusion-on-biodegradable- insulation-material-bubble-wrap- packaging/. [Son ziyaret tarihi: 23 bubble-wrap-market-bright- 10mm-23330754097.html. [Son Şubat 2022]. future-ahead-for-manufacturers- ziyaret tarihi: 23 Şubat 2022]. and-distributors#/. [Son ziyaret [24]dProtective Bubble Wrap Pro- tarihi: 23 Şubat 2022]. [14]dhttp://www.latifambalaj. ducts. https://polybagsdirect.com/ com/urunler.php?Id=10. [Son zi- bubble-wrap.html. [Son ziyaret ta- [33]dBubble Wrap – Biodegra- yaret tarihi: 23 Şubat 2022]. rihi: 23 Şubat 2022]. dable. https://www.biogone. [15]dhttps://koolwrap.com. [25]dhttps://sealedair.in/en-gb/ au/product/aluminised-silver- product-care/product-care-pro- com.au/product/bubble-wrap- foil-laminated-bubble-wrap- ducts/anti-static-aircap-bubble- lightweight-insulation/. [Son ziya- wrap. [Son ziyaret tarihi: 23 Şubat biodegradable/. [Son ziyaret tarihi: ret tarihi: 23 Şubat 2022]. 2022]. 23 Şubat 2022]. [16]dhttps://www.atyapi.com/ [26]dAnti Rust Bubble Wrap. bubble-wrap/aluminium-foil- https://www.tradeindia.com/ [34]dOxo-Degradable Bubble bubble-wrap/. [Son ziyaret tarihi: products/anti-rust-bubble- 23 Şubat 2022]. wrap-1913678.html. [Son ziyaret Wrap Rolls. https://www.ukpacka- tarihi: 23 Şubat 2022]. ging.com/oxodegradable-bubble- wrap-rolls. [Son ziyaret tarihi: 23 Şubat 2022]. 72 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Kimyasal, plastik ve kauçuk sanayinin yeşil öncelikleri İstanbul Sanayi Odası (İSO), Kimyasal Ürünler, Plastik ve Kauçuk Ürünleri Sanayi Sürdürülebilirlik Yol Haritası’nda sektöre özel sürdürülebilirlik önceliklerini paylaştı. stanbul Sanayi Odası (İSO) küresel iklim değişik- Kimyasal Ürünler, Plastik ve Kauçuk Ürünleri Sanayi liği ve Avrupa Yeşil Mutabakatı gibi sürdürüle- sektörü rehberinde, günümüzde milyarlarca insanın bilirlik çerçevesinde uluslararası ticarette yaşanan hayatını kolaylaştırmaya devam eden kimyasal ürünler yeni sistemleri göz önünde bulundurarak belirlediği sektörünün, Covid- 19 pandemisi gibi insanlığın di- Sürdürülebilirlik Vizyonu kapsamında 10 sektör için rencini zorlayan krizlere hızlı cevap verebilme kapasi- hazırladığı yol haritalarını açıklamaya devam ediyor. tesi ve çevikliğinin sektör adına değer yaratmak için ne İSO, bünyesindeki 55 meslek komitesinin gruplandığı kadar kritik olduğunun görüldüğü vurgulandı. 10 ayrı sektör için küresel pazarda yüksek katma de- ğer üretmek ve sürdürülebilirlik yetkinliklerini artırmak Rehberde, kimyasal ürünler sektörünün öncelikleri amacıyla hazırladığı rehberlerden beşincisini Kimyasal arasında hızla yürürlüğe giren çeşitli regülasyonlarla Ürünler, Plastik ve Kauçuk Ürünleri Sanayi sektörü için beraber toplumun bilinçlendirilmesi ve tüketim ürün- açıkladı. lerinde yer alan kimyasallar konusunda paketlemeler, etiketler gibi çeşitli yollarla bilgilendirilmesi olduğu be- Rehber, İSO bünyesinde faaliyet gösteren Temel ve lirtildi. Rehbere göre, özellikle KOBİ tarafında toplum Muhtelif Kimya Sanayi, Boya, Vernik, Reçine Sanayi, ile beraber şirketlerin değer zincirlerinde yer alan te- Temizlik Ürünleri, Kozmetik ve Esans Sanayi, İlaç, Tıbbi darikçilerinin sürdürülebilirlik performansının ölçüm- Cihaz ve Araç-Gereç Sanayi, Kauçuk ve Kauçuk Tek- lenmesi ve bu doğrultuda iyileştirilmesi için harekete nolojileri Sanayi, Plastik Ambalaj Sanayi, Plastik İnşaat geçilmesi gerekiyor. Malzemeleri Sanayi ve Plastik Hammaddeleri ve Plas- tik Enjeksiyon Mamulleri Sanayi Meslek Komitelerini Rehberde ayrıca tedarik zincirinin desteklenmesi ve kapsayan “Kimyasal Ürünler, Plastik ve Kauçuk Ürün- gelişiminin de endüstriyi çeşitli yükümlülükler ile karşı leri Sanayi Grubu”nun gelecek dönem sürdürülebilirlik karşıya getireceği belirtilirken, insan sağlığına zararlı çalışmaları için sektöre özel yol gösterici öncelikleri ve kimyasalların kullanımına yönelik yasaklı ürün listeleri- takip göstergeleri sunmak amacıyla hazırlandı. nin genişlediği, Ar-Ge çalışmaları kapsamında mevcut çözümlere olumsuz çevresel etkisi düşük ve çalışan / 73Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

tüketici sağlığına dikkat eden alter- (AYM), 2050 yılına kadar Avrupa güsel Ekonomi Eylem Planı (Circu- natiflerin geliştirilmesinin kaçınıl- Birliği’ni (AB) net sera gazı emis- lar Economy Action Plan- CEAP) ve maz olduğu ve hayvanlar üzerinde yonlarının olmadığı, kaynak açı- Sürdürülebilir Kimyasallar Stratejisi gerçekleştirilen testlere yönelik ya- sından verimli ve rekabetçi bir ile kullanımı temel olmayan zararlı sal düzenlemelerin genişlemesi ko- ekonomiye sahip adil ve müreffeh kimyasalları aşamalı olarak kaldı- nusunda sorumlu adımlar atılması bir topluma dönüştürme stratejisi rılması ve sürdürülebilir, güvenli gerektiği vurgulandı. olduğu ve Avrupa’nın 2050 yılına ürünlerin tüm paydaşlarca ortak kadar dünyanın ilk iklim-nötr kıta- perspektifte kullanımı hedefleni- Bu kapsamda sektörde yer alan ça- sına dönüştürülmesi hedefini orta- yor. Böylelikle, kimya endüstrisini lışanlara güvenli ve sağlıklı çalışma ya koyduğu hatırlatıldı. Rehberde, uygulamada desteklemek için çe- koşulları sunmak, kapsayıcılığı ve AB’nin AYM çerçevesinde, bireysel şitli yenilik ve yatırım önlemleri de çeşitliliği artırmak, sorumlu satın tüketicilerin günlük hayatlarının yaratılıyor. alma ve tedarik zinciri izlenebilir- büyük bir kısmında yer alan ve sa- liği artırarak değer zincirindeki in- nayinin çeşitli ihtiyaçlarına cevap Rehberde, Döngüsel Ekonomi Ey- san hakları ihlallerinin ve olumsuz veren kimyasalların topluma kat- lem Planı’nın, sürdürülebilir üretim çevresel etkinin önüne geçebilmek, kılarını en üst düzeye çıkaran, ge- yöntemlerinin geliştirilmesini ve toplumu kimyasallar konusunda zegene zarar vermeyen ve toksik kaynakların verimli kullanılmasını bilinçlendirmek ve canlı yaşamına olmayan yeşil dönüşümü sağlamak temel alarak döngüsellik yaklaşımı- karşı sorumlu adımlar atmak ge- için bir çerçeve geliştirdiği belirtildi. nı özellikle kaynak kullanımı yoğun rektiğine dikkat çekildi. sektörlere entegre etme hedefiyle Rehberde yer alan bilgilere göre, oluşturulduğu, planda ambalaj ve İSO Kimyasal Ürünler, Plastik ve Avrupa Yeşil Mutabakatı çağrısı plastik sektörlerinin de bu kapsam- Kauçuk Ürünleri Sanayi rehberin- kapsamında ortaya koyulan Dön- da etkilenecek sektörler arasında de, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın 74 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

yer aldığı vurgulandı. Bu çerçevede biyoçeşitliliği korumak, enerji ve su dToksik madde içermeyen (toxic- CEAP’ta tek kullanımlık plastik am- verimliliğini artırmak, karbon sa- free) çevre oluşumunu yaratmak balaj kullanımından çıkılarak yeni- lımlarını azaltmak ve sıfır atık hede- amacıyla, tüketici ürünlerinde bu- den kullanılabilir ürünlerle ikame fiyle faaliyet göstermesinin büyük lunan zararlı kimyasalların yasak- konusunda yeni yasal girişimler ve önem taşıdığı ifade edildi. lanması-sadece gerekli yerlerde ambalaj atıklarının azaltılmasına kullanılmasına izin verilmesi yönelik hedefler geliştirilmesi öne- Rehberde verilen örnekte, döngü- rildiği belirtildi. Ayrıca KOBİ’lerin sel bir ekonomiye geçişte plastik dKimyasallardan kaynaklanan daha güçlü politika ve mali deste- geri dönüşüm süreçlerinin zo- riskleri değerlendirirken kimyasal- ğin yanı sıra tavsiye ve yardıma ih- runluluk haline gelmekte olduğu, ların kokteyl (kimyasal karışımların) tiyacı olduğu, ek olarak AYM kap- AB’de plastik kullanımının istikrarlı etkisinin hesaba katılması samında yayımlanan “Eylem Planı: bir şekilde arttığı, çalışmalara göre Hava, Su ve Toprakta Sıfır Kirliliğe Avrupa’da her yıl yaklaşık 25,8 mil- dKimyasalların üretim sürecindeki Doğru” aksiyon planında; atıkla- yon ton plastik atık üretildiği ve bu risk değerlendirmesinin daha şef- rı, denizdeki plastik çöpleri (%50) atıkların yüzde 30’dan daha azının faf yapılmasını sağlamak için ‘Tek ve çevreye salınan mikroplastikleri geri dönüşüm için toplandığı belir- madde, tek değerlendirme’ yönte- (%30) azaltarak su kalitesini iyileş- tildi. Yine küresel kimya endüstri- miyle yapılması tirme net hedefi belirlendiği vurgu- sinde yürütülen çalışmalardan biri landı. olan “Üçlü Sorumluluk (Respon- dAB komisyonunun, sera gazı sible Care)” taahhüt programına emisyonları da dahil olmak üzere Rehberde, olumsuz çevresel etkiyi göre, firma, STK ve paydaşların; kimyasalların REACH kapsamında azaltma yönünde 2015 Paris İk- kaynak verimliliği, döngüsel üretim çevresel ayak izi ile ilgili bilgi ge- lim Anlaşması’nın ardından çoğu yöntemleri, yeşil üretim teknolo- reksinimlerinin en iyi şekilde nasıl devletin 2050 yılına kadar net sı- jileri kullanımı ve politika yapıcılar tanıtılacağını değerlendirmesi fır salımlı bir ekonomiye ulaşmak ile mevzuat geliştirilmesine destek için hedefler belirlemeye başladı- sağlanması konularında iş birliği dAB’de perfloroalkil ve poliflo- ğı, bunu desteklemek için de AYM yapılması gibi çalışmaların yürütül- roalkil maddelerin (PFAS) kullanı- gibi düzenlemeler ve mevzuatların mesinin taahhüt edildiği not dü- mının zorunlu olmadıkça aşamalı hayata geçirildiği ve aralarında şüldü. Ülkemizde ise Türkiye Kim- olarak kaldırılması Kimyasal Ürünler, Plastik ve Kauçuk ya Sanayicileri Derneği’nin (TKSD) Ürünleri Sanayi şirketlerinin de yer koordinasyonluğunda çalışmalar dPlastiklerin geri dönüştürülebilir- aldığı bazı büyük şirketlerin 2050 yürütüldüğü ve çevresel öncelikle- liğini iyileştirmek ve geri dönüştü- yılına kadar sektörde net sıfır salım- rin, hızla değişen yasal mevzuat- rülmüş plastik içeriğine olan talebi lı ekonomiye geçişe öncülük etmek lara, müşteri ve yatırımcı talepleri- artırmak için ambalajla ilgili yeni için yol haritalarını uygulamaya ne uyum ve küresel rekabet gücü kuralların ortaya koyulması koyduğu belirtildi. Bu doğrultuda, açısından da büyük önem taşıdığı kaynakların sürdürülebilir şekilde vurgulandı. dTüketici ürünlerinde mikroplas- kullanılmamasının doğa üzerinde tiklerin kullanımının kısıtlanması baskı ve ekonomik faaliyetler üze- Kimyasal Sanayi özelinde Avrupa ve çevreye bilinçsiz olarak mikrop- rinde de tehdit oluşturacağı göz Yeşil Mutakabatı’nda Öne Çıkan lastik salımını azaltılmasına yönelik önünde bulundurulduğunda, kim- Konular eylemler alınması yasal ürünler sektörünün olumsuz çevresel etkiyi en aza indirmek, dYeşil ve dijital dönüşüm temelli dBiyolojik bazlı, biyoçözünür ve yaşam kaynağı olan toprak, su ve sürdürülebilir kimyasal üretimi kompostlanabilir plastiklere ilişkin düzenlemeler getirilmesi. 75Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK ÇEVKO Vakfı “Yeşil Nokta Sanayi Ödülleri” başvuruları başlıyor Bu yıl 6’ncı kez düzenlenen ödüller için başvuru süreci, 27 Mayıs 2022 Cuma gününe kadar devam edecek. EVKO Vakfı (Çevre Koruma ve Ambalaj Atık- Mete İmer ları Değerlendirme Vakfı) tarafından bu yıl ÇEVKO Vakfı Genel Sekreteri altıncısı düzenlenen Yeşil Nokta Sanayi Ödül- leri için başvuru süreci başladı. Türkiye’de Yeşil Nokta Ödül sürecinde önceki yıllarda Yeşil Nokta Sanayi Marka Alt Lisans Sözleşmesi olan firmaların katılımına Ödülü’nü almaya hak kazanan firmalar şöyle sıralanı- açık olarak düzenlenen ÇEVKO Vakfı Yeşil Nokta Sana- yor: Abdi İbrahim, Akçansa, Anadolu Efes, Bayer, Boy- yi Ödülleri, sanayi kuruluşlarının çevre sürdürülebilirli- ner, Coca-Cola, Eczacıbaşı Girişim, Danone Hayat, Frito ğine katkılarını teşvik etmeyi amaçlıyor. Lay, Hidropar, Korozo Ambalaj, Kurtsan İlaçları, Mey/ Diageo, Mondi Tire Kutsan, Nestle Waters, PepsiCo Tür- ÇEVKO Vakfı’nın, Türkiye’deki tek temsilcisi olduğu ve kiye, Procter & Gamble, Reckitt Benckiser, Sarten Am- çoğunluğu AB üyesi 31 ülkede, 540 milyon tüketiciyi balaj, Şişecam, Tat Gıda, Tetra Pak, Tofaş, Unilever ve kapsayan Yeşil Nokta markasının, genişletilmiş üretici Vestel Beyaz Eşya. sorumluluğu modelinin en başarılı uygulama örnek- leri arasında yer aldığını belirten ÇEVKO Vakfı Genel Yeşil Nokta markasının Türkiye’deki tek temsilcisi Sekreteri Mete İmer, “Yeşil Nokta, sorumlu üreticiyi ve ÇEVKO Vakfı tüketicinin sorumluluğa gösterdiği saygı ve beğeniyi simgeliyor. Çevre ile ilgili sürdürülebilir geri kazanım ÇEVKO Vakfı 2003 yılında PRO-Europe’la yaptığı söz- çalışmalarında, belirlenen kriterleri en yüksek oranda leşme kapsamında uluslararası “Yeşil Nokta” markasının sağlayan kuruluşlarının yasal sorumluluklarının ötesin- de gerçekleştirmekte oldukları örnek çalışmaları ödül- lendirirken aynı zamanda piyasaya süren konumda olan tüm firmaları benzer çalışmalara özendirmeyi ve teşvik etmeyi hedefliyoruz” dedi. Yeşil Nokta Marka Alt Lisans Sözleşmesi olan tüm fir- maların katılımına açık olan Yeşil Nokta Ödülleri, Atık Yönetim Sistemi ve Uygulamaları, Ambalajda Önleme Uygulamaları ve Çevre Konulu Sosyal Sorumluluk Uy- gulamaları kategorilerinde düzenleniyor. Web sitesi üzerinden alınacak olan 2022 yılı başvu- ruları 1 Mart – 27 Mayıs 2022 tarihleri arasında ger- çekleştirilecek; Küçük ve Orta Ölçekli İşletme ve Büyük Ölçekli İşletme olmak üzere 2 ayrı sınıfta ödüller veri- lecek. 76 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Şubat 2022

Türkiye’deki kullanım hakkının tek sahibi konu- munda bulunuyor. Avrupa’da çok yaygın olan bu markayı ülkemizde de geri kazanım konusun- da yasal sorumluluklarını yerine getiren ve amba- lajlarında kullanmak isteyenler, ÇEVKO Vakfı ile alt lisans sözleşmesi yaparak “Yeşil Nokta” mar- kasını kullanabiliyorlar. Türkiye’de 1100’e yakın firma piyasaya sürdüğü ürünlerinin ambalajında Yeşil Nokta markasını kullanıyor ambalaj atıkları ile ilgili yükümlülük- lerini yerine getirdiğini, geri dönüşüm sistemine mali katkı tüketicilerine sağladığını gösteriyor. Tüketiciler Türkiye’de Yeşil Nokta kullanan şirketleri önemsiyor ÇEVKO Vakfı’nın yaptırdığı araştırmanın sonuç- ları, Türkiye’de tüketicilerin “Yeşil Nokta” marka- sı kullanan şirketleri önemsediğini ortaya koyu- yor. İstanbul’da satış noktalarında yüz yüze gö- rüşmeler ve Türkiye genelinde de internet yoluyla yapılan araştırmanın sonuçları, her 10 kişiden 7’sinin “Yeşil Nokta” işaretini tanıdığı; tanıyan her 3 kişiden 1’nin de alışverişlerinde satın aldığı ürünlerin “Yeşil Nokta”lı olmasına dikkat ettiğini gösteriyor. Yapılan araştırma sonuçlarına göre markanın şirketlere önemli bir değer kattığını or- taya koyuyor. Araştırma kapsamında tüketiciler, “Yeşil Nokta” kullanan şirketleri; FÇevreye saygı duyan, FSorumluluk bilinci yüksek, FGeri dönüşüme destek veren şirketler olarak tanımladılar. Yeşil Nokta Sanayi Ödülleri, dünya genelinde ol- duğu gibi ülkemizde de her geçen gün büyüyen ve güçlenen Yeşil Nokta ailesi üyelerinin çevre ile ilgili sürdürülebilir çalışmalarını kamuoyuna duyurmayı hedefliyor. Ödül sürecine katılan ve belirlenen kriterleri en yüksek oranda sağlayan kuruluşların, yasal sorumluluklarının ötesinde gerçekleştirmekte oldukları örnek çalışmaları ödüllendirmek ve aynı zamanda piyasaya süren konumda olan tüm firmaları benzer çalışmalara özendirmek ve teşvik etmek de ödüllerin hedef- leri arasında yer alıyor. Abone Olun!



CHEN HSONG 11 ERKOÇ PLASTİK VE KALIP 49 FANUC / ROBOSHOT FAVORİ GRUP / BOLE 3 FOTEG İSTANBUL FUARI A.K.İ. GREENPLAST FUARI İLHAN MAKİNA KALIP 65 KOLBAY DANIŞMANLIK / SUCCESSOR 33 OREGO AMBALAJ 29 PLASTEC MAKİNA / L.K.GRUP 21 PLASTİK&AMBALAJ TEKNOLOJİSİ DERGİSİ 41 RACEPLAST ÖN KAPAK SENA MAKİNA/ARLEX 77 SİSAN MASTERBATCHES 80 SOMPLAST PLASTİK / SESOTEC SPS SENUR / JONWAI 2 TEPRO MAKİNE / BENİM MAKİNEM 9 TEPRO MAKİNE / T.MAX 15-25 TEPRO MAKİNE / MOTAN A.K. WIN EURASIA FUARI Ö.K.İ. WITTMANN BATTENFELD 5 WOOJIN PLAIMM 17 57 1 4