Plastik Ambalaj Teknolojisi Dergisi 282 Nisan sayısı

TOMRA Insight ile olasılıklara bağlanın KARŞILIĞINI VEREN HASSASLIK YENİ AUTOSORT® - tek makinede en gelişmiş ayıklama çözümleri  Gerçeklere ulaşın En yeni nesil AUTOSORT, her uygulamada kapasite, kalite ve saflık seviyelerini geliştiriyor. Çok işlevli ayıklama çözümü, entegre patentli özellikleri sayesinde en son teknolojilerin mükemmel kombinasyonunu tek bir kompakt makinede sunuyor.

JENERATÖR Atlas Copco’dan azot kullanan işletmelere öneri: Satın alma, yerinde üret! Atlas Copco tlas Copco Kompresör Tekniği, üretim proseslerinde yüksek miktarda azot tüketen işletme- lere yerinde azot üretimi çözümlerini öneriyor. Atlas Copco Endüstriyel Gazlar İş Geliştirme Müdürü Erkin Divitçioğlu, tank kiralama yoluyla azot tedarik etme- nin zorluklarına dikkat çekerek, işletme- lerin yerinde üretimle; maliyet, güvenlik, saflık kontrolü, verimlilik ve çevre açı- sından elde edeceği kazanımlara vurgu yapıyor. İşletmelerde büyük bir alan işgal eden azot tankları, yüksek basınçta sıvı gaz depolanan yüksek hacimli tanklar olma- ları nedeniyle güvenlik riski oluşturur. Tank kirası ve nakliye hizmetinin mas- raflı olmasının yarattığı mali yükün yanı sıra tank değişimine neden olabilecek arızalar; üretim hattında duruşlara ve ek işçilik maliyetlerine de yol açabiliyor. Erkin Divitçioğlu, yerinde azot üretimi Erkin Divitçioğlu seçeneğiyle işletmelerin bu sorunların Atlas Copco Endüstriyel Gazlar üstesinden başarıyla gelebileceğinin al- tını çiziyor. “Bir hava kompresörünüz İş Geliştirme Müdürü varsa; bu, işin yarısını hallettiğiniz an- lamına geliyor. İhtiyacınız olan tek şey, İhtiyaç duyulan saflık derecesi için kendi azotunuzu tesisinizde üretebil- ideal çözüm meniz için mevcut sisteminize bir azot jeneratörünün bağlanmasıdır” diyen Gaz şirketlerinden tedarik edilen azot Divitçioğlu, yerinde üretimin işletme- saflığının yüzde 99,999 olduğunu ve ler açısından bir dizi avantaj ve kolaylık gaz şirketlerinin, ihtiyaç duyulan azot sağlarken ekipmanların ilk yatırım mali- saflığı ne olursa olsun, tüm müşteri- yetini de çok hızlı bir şekilde amorti ede- lerine bu saflıkta azot tedarik ettiğini bildiğini belirtiyor. hatırlatan Erkin Divitçioğlu, “Bu yüksek saflık seviyesi, prosesinde kullanmak 50 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

üzere sıvı azot satın alan tüketici- Yerinde azot üretimi işletmelere dDaha az depolama alanı ihti- lerin yaklaşık yüzde 75’inin prosesi neler sağlar? yacı: Tek bir depolama tankı sürek- için gerekli değildir. Yüzde 99,999 li ve otomatik olarak yeniden dol- saflık oranında depolanan azotun Erkin Divitçioğlu, bir işletmede ye- durulduğundan, tesiste başka bir yüksek maliyetli olmasının neden- rinde azot üretimi gerçekleştirildi- tank bulundurmaya gerek yoktur, lerinden biri de bu saflıkta azotun ğinde elde edilecek diğer avantaj- bu sayede başka amaçlar için kulla- üretilebilmesi için büyük bir hava ları da şöyle sıralıyor: nılabilecek alanlar elde edilir. ayrıştırma tesisinin gerekli olması- dır. Bu orandaki saflık seviyesinde dDaha kısa duruş süreleri: Bir dDaha az israf: Yerinde üretim ile azot üretimi için gerekli olan tank, azot jeneratörü, sürekli kullanılabil- tam olarak ihtiyaç duyulan basınç yüzde 95 saflıkta azot üretimi için diği ve depolama tankı her zaman ve debide azot üretilebildiğinden, kullanılması gereken sistemin ka- doldurulabildiği için tüp değişimi gazın istenen değerlere getirilme- baca 10 katı büyüklüğündedir gerektirmez. Bu da işletmelerdeki si için gaz tahliye edilmez. Ayrıca, ve daha küçük olan sistem, daha hattın duruş süresini azaltılmayı tüp kiralama hizmetinde, basınçlı yüksek saflık seviyelerine ulaşılması sağlar. tüpler işletme basıncının altında için gerekli olan tanktan çok daha kullanılamadığından genellikle uygun maliyetli olabilmektedir. Bu dDaha az işçilik: Tüp değiştirme içinde bir miktar gaz kalmış şekilde nedenle azotun herkes için uygun ihtiyacı olmadığından, bu işlemde- iade edilir. Bu durum, özellikle yük- olabilecek bir saflık düzeyinde üre- ki işçilik maliyeti de ortadan kalk- sek miktarlarda azot kullanan işlet- timi önemlidir. Yerinde üretimi ya- mış olur. meler için zamanla ciddi bir israf panlar azotu, yüksek saflıkta likit anlamına gelebilir. Tankın içindeki veya gaz satın almaya kıyasla çok dDaha az yaralanma: Azot gazı gaz uzun süre kullanılmadığında daha uygun bir maliyetle ihtiyaç tedarik zincirinde, 50 kg’ın üze- da basıncı yükselir ve bu durumda duydukları saflık seviyesinde ürete- rinde ağırlığa sahip ve çok yüksek tankın tahliye vanası açılarak gazın bilir” diyor. basınçta gazla doldurulmuş tüpler boşaltılması gerekir. Bu da maliyetli kullanılır. Bu nedenle, tüp vanaları (ücreti ödenmiş) bir kaynağın boşa Kiralama maliyetine son kırıldığında son derece tehlikeli bir harcanması anlamına gelir. şekilde fırlayabilir. Bunun yanı sıra Erkin Divitçioğlu, yerinde azot üre- azot sıvı olarak tedarik edildiğin- dDaha az karbondioksit: Yerin- timinin özellikle lastik şişirme, yan- den yanık riski de oluşabilir. Oysaki de üretim ile havadaki azotun sı- gın söndürme, gıdaların paketlen- azot gaz olarak yerinde üretildiğin- vılaştırılmasında harcanacak enerji mesi, lazer ile metal kesim, elektro- de fırlama ve yanık riskleri bertaraf ve teslim edilen her tüp için ihtiyaç nik lehimleme, plastik ekstrüzyon edilmiş olur. Bunun yanı sıra ağır duyulan üretim/teslimat aşamaları gibi daha düşük saflıkta azotla azot tüplerinin değiştirilmesine ortadan kalktığı için dağıtım araç- başarılı sonuç elde edilebilecek uy- veya hareket ettirilmesine gerek larının neden olduğu karbondiok- gulamalar için en ideal çözüm ol- kalmadığından, yaralanma riski sit emisyonları azalır. Bu sayede duğunu ifade ediyor. Yerinde azot büyük ölçüde azalır. hem enerji verimliliği hem de çev- üretiminin, birim gaz maliyetini resel faydalar elde edilir. düşürerek işletme için yatırım geri dönüşü sağladığını da belirten Di- vitçioğlu, azot üretiminin sağladığı maliyet tasarrufunu da şöyle açıklı- yor: “İşletme dahilinde üretilen bu çözüm, tüpler ve sıvı tankları için ödenen kiralama ücretlerini orta- dan kaldırır. Kiralama sisteminde çoğu atölyede biri kullanımda, biri kullanıma hazır ve diğeri de boş ve teslim alınmayı bekleyen olmak üzere genellikle üç adet kiralık tüp manifoldu kullanıldığından yerinde üretimle sağlanan tasarruf miktarı daha da artmaktadır.” 51Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

HAREKET KONTROL SISTEMLERI Yeni nesil robot uyumlu gövdesiz servo motorlar Kollmorgen areket kontrol sistemlerinde manslı tork sunuyor. Bu yeni nesil mo- faaliyet gösteren Kollmorgen, torlar, robotların daha hafif eklem ağır- yeni TBM2G serisi gövdesiz ser- lığı, daha yüksek yük taşıma kapasitesi, vo motorlarını piyasaya sürdüğünü du- iyileştirilmiş enerji verimliliği, daha az yurdu. Bu motorlar kolaboratif, cerrahi, ısınma ve daha hızlı ve sorunsuz hare- havacılık/uzay, savunma ve diğer robot- ketlere sahip olmasını sağlıyor. ların tasarımını kolaylaştırırken daha ha- fif, daha kompakt bir pakette optimum Gövdesiz tork motorları tipik olarak en performans sunuyor. Yeni ürünler fir- iyi performanslarını düşük hızlarda gös- manın mevcut TBM ve KBM serisi göv- terir ama yüksek hızlarda bu performans desiz motorlarını tamamlayacak. düşer. TBM2G motorları, çok geniş bir hız aralığında, tutarlı şekilde güç, tork Yılların araştırma, test ve müşteri geri ve verimlilik sağlayan gelişmiş sarımları bildirimi sürecinin sonucu olan TBM2G ve malzemeleri sayesinde bu sınırlandır- serisi, son derece kompakt bir elektro- mayı ortadan kaldırıyor. manyetik paket içinde yüksek perfor- Yeni motorlar ayrıca mühendislerin piya- sadan satın alınan gerinim dalgası dişlisi (robotik piyasasında harmonik dişli ola- rak da bilinir) kullandıklarında genellik- le karşılaştığı boyutlandırma sınırını da ortadan kaldırıyor. Yeni TBM2G serisi motorlar, hazır gerinim dalgası sistem- lerine uyumlu olacak şekilde boyutlan- dırılabiliyor, bu da mühendislik süresini ve maliyeti artırabilecek, aynı zamanda robotlar tam üretime geçtiğinde potan- siyel olarak tedarik ve kalite sorunlarına 52 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

yol açabilecek kapsamlı özelleştirme gereksinimi- ni ortadan kaldırıyor. Seride, her biri üç farklı en uzunluğu olan yedi gövde boyutu seçeneği bulunuyor; böylece top- lamda 21 adet olan standart motorlar doğrudan robotik eklemlere ve benzer gömülü ekipmana doğrudan entegre edilebiliyor. Tipik uygulama- lar, 3–15 kg aralığında ve 48 VDC ve altında çalışan işbirliği robotlarıdır. Bu motorlar yüksek hızlarda, cobotlara yakın çalışan insanların gü- venliğini sağlamak ve gres ve elektronik bileşen- lerin bozulmasını önlemek için gerekli olan 80°C sınırı aşmadan çalışacak şekilde tasarlandı. Mo- torlar, cobot pazarında kullanılan sürücülerin ve kontrol sistemlerinin gereksinimlerini karşılamak için ayrıca termal sensör seçeneklerine de sahip. Konuyla ilgili görüşlerini paylaşan Kollmorgen Küresel Pazarlama Başkan Yardımcı Jeff Czarnec- ki: “Çok çeşitli gövdesiz uygulamalarda boyutu küçültürken genel performansı önemli düzeyde artıran yeni servo motorların tanıtımı konusun- da ve TBM2G serisinin robotik pazarında açacağı kapılar konusunda özellikle heyecanlıyız. TBM2G motorları yeni nesil yüksek-performanslı cobot- lara mükemmel uyuyor. Bu motorlar gerçek an- lamda robot uyumlu” ifadeleri ile açıkladı.

MAKALE Poliüretan ve Bio-Bazlı Poliüretanın Otomotiv Sektöründeki Kullanımı Dr.Sema SAMATYA YILMAZ 1. Giriş 2. Otomotiv Sektöründe Plastiklerin Önemi Kocaeli Üniversitesi, ünümüzde plastik, insan ha- Polimer Bilimi ve yatının vazgeçilmez parçala- Otomotiv mühendisleri için ilk öncelik, Teknolojisi ABD rından biri haline gelmiştir. bir otomobilin ağırlığını azaltmaktır, Greene, 1950’den 2015’e kadar küre- çünkü bu doğrudan yakıt ekonomisi ile sel plastik tüketiminin 2 milyon tondan ilgilidir. Örneğin, öncekilerden (daha 440 milyon tona çıktığını ve plastiğin büyük motorlar) daha iyi performansa çelik ve çimento dışında en çok kulla- sahip daha küçük motorların geliştiril- nılan insan yapımı malzemelerden biri mesi gibi ilerlemeler toplam ağırlığın olduğunu bildirmiştir. Çok yönlülüğü, azaltılmasına katkıda bulunmaktadır. uygun maliyeti ve hafifliği nedeniyle Bununla birlikte, güvenlik gereksinim- plastiğin %42’si ambalaj malzemesi lerini karşılarken yapısal parçaları daha olarak kullanılırken; diğer başlıca kulla- hafif yapmak, ağırlığı azaltmak için kri- nım alanları otomotiv, inşaat, havacılık tik bir nokta olmaya devam etmektedir. ve elektrik mühendisliği olarak karşımıza Bir yandan, kritik parçalarda kullanmak çıkmaktadır [1]. amacıyla daha ince güçlü çelik paneller 54 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

oluşturmak ağırlığı önemli ölçü- duyduğu konforu sağlamakla kal- enjeksiyonlu kalıplama, film üfle- de azaltmaktadır. Diğer yandan, maz, aynı zamanda diğer köpük me, çözelti daldırma ve iki parçalı yapısal bütünlüğü sağlamak ama- türlerini kullanan araçlarla karşı- sıvı kalıplama üretim yöntemleri cıyla kritik olmayan bileşenler için, laştırıldığında, PU köpük malzeme- kullanılarak işlenebilirler [12]. plastik kompozitler gibi daha hafif ler daha iyi kilometre performansı malzemelerin kullanımı tercih edil- sağlamaktadır. Bunun nedeni azal- İzosiyanat veya di-poliizosiyanat ile mektedir [2]. tılmış ağırlığı ve artan yakıt ekono- dioller ve/veya polioller arasındaki misidir. Ayrıca PU köpükler koroz- tepkime ile elde edilen poliüretan- Mevcut otomotiv sanayi sektörü, yona karşı dirençlidir, iyi bir yalıtım lar (PU) [13], 1937’de Alman bi- ağırlıklı olarak çelikten yapılmış ve sağlarlar ve ses emme yetenekle- limci Otto Bayer ile ekibi tarafından bir aracın toplam ağırlığının %70- rine sahiptirler. Ağırlık eklemeden keşfedilmiştir. Böylece, PU endüst- 75’ini oluşturan yapısal parçalarını iyi bir sertlik verirken, şekillerini ve risi ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Ti- üretmektedir [3]. Bir otomotiv sa- yapılarını korurlar. Bu yetenekleri cari amaçlı üretildiğinde çevre için nayi sektörü, ağır motorlu taşıtların poliüretanları; kolçak, gösterge pa- zararsız olan kütle polimerizasyo- tasarımı, geliştirilmesi, imalatı, üre- neli, diğer önemli iç döşeme ve iç nu da kullanılabilmektedir. İlk kez timi, pazarlaması ve satışı ile ilgili mekanların üretimi için mükemmel II. Dünya Savaşı esnasında kauçuk çok sayıda endüstriyel birimi içeren bir malzeme haline getirir [6]. özelliklerindeki malzemelerin yok- küresel yüksek gelir getiren sektör- luğunda bu malzemelerin yerine lerden biridir [4]. Ortalama bir dört 3. Poliüretanlar ve Otomotiv kullanabilmesi için, PU malzeme- tekerlekli araba, (üretilen parça- ler geliştirilmiştir [14]. Kauçuğun larında) yaklaşık 150 kg plastik ve Poliüretanlar yüksek mukaveme- esnekliğiyle metal malzemelerin yaklaşık 1160 kg çelikten oluşmak- te, olağanüstü esnekliğe, yüksek dayanım ve sertliğini bir arada bu- tadır [5]. tokluğa ve aşınmaya, iyi çizilme lunduran PU üstün özellikli bir po- direncine, yağa, soğuğa ve eskime- limerik malzeme olarak elde edil- Plastikler esas olarak otomotiv araç- ye karşı daha iyi dirence, belirgin miştir. Ayrıca PU, plastik ve kauçu- ların iç mekanında, oturma malze- kimyasal kararlılığa, düşük sıcaklık ğun mekanik özellikleri ile kimyasal melerinde, tamponlarında, dış cep- direncine, yüksek enerjili radyas- ve aşınma dayanımı üstünlüklerine hede ve diğer elektrikli bileşenlerde yon direncine, iyi biyouyumluluğa sahip olduğundan önemli ölçüde kullanılmaktadır. Biyokompozitler, ve yüksek işlenebilirliğe sahip olan öne çıkmaktadır [15, 16]. biyofilmler, ahşap, doğal elyaf tak- çok yönlü polimerik malzemelerdir viyeli plastikler gibi biyo bazlı mal- [7-11]. PU’lar, yumuşak ve esnek Bir polimerik malzeme olarak PU zemeler, doğal kauçuk ve yüksek malzemelerden, sert malzemelere yapısı, aşındırıcı direnç ve darbe performanslı polimerler ile aynı za- kadar geniş bir sertlik aralığında tokluğu gibi iyi mekanik özellikler manda, yüksek mekanik özelliklere üretilebilirler. Özellikle ekstrüzyon, kazandıran yumuşak ve sert böl- sahip polimerler otomotiv endüst- rilerinde çeşitli şekillerde ve farklı Şekil 1. Poliüretan yapısındaki yumuşak ve sert bölgelerin gösterimi [18] amaçlarla kullanılmaktadır. Biyo- esaslı malzemelerin kullanılmasının başlıca nedenleri, hafif malzemeler olmaları ve sera gazı emisyonunu azaltmalarıdır [6]. Dünyada otomotiv sektörü için, uygun olduğu düşünülen birkaç polimerik malzeme vardır. Bunların en uygunu poliüretan (PU) köpük malzemeleridir. PU köpük, yalnızca bir sürücü veya yolcunun ihtiyaç 55Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

Şekil 2. Poliüretan uygulama alanlarına örnekler [20] morfolojisini değiştirerek, köpüğün ara bağlantı ile mekanik özellikle- gelerden oluşmaktadır [17]. Sert poliizosiyanat arasındaki ilave reak- rinde bir artış sağladığı bulunmuş- bölgeler, fiziksel çapraz bağ ve siyonla sentezlenmektedir. Polioller tur [22]. moleküller arasında hidrojen bağ- alkol, eter veya ester olabilir. Bu ları oluştururlar. Yumuşak bölgeler reaktanların her ikisi de kaynakla- Son zamanlarda biyo-bazlı PU’lar, ise, elastik yapılıdır. Sert bölgeler, rı şu anda azalmakta olan petrol otomobillerdeki kapı panelleri, zincir uzatıcı ile rijit olan diizosiya- bazlı ham petrolden üretilmekte- gösterge panelleri, vites kolları nat kısımlardan meydana gelmek- dir. Ayrıca, poliizosiyanat büyük bir vb. gibi tüm temas noktaları için tedir. Yumuşak bölgeler poliester çevresel tehdit oluşturmaktadır. Bu yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu ve polieter olan uzun poliollerden nedenle, bu alanda ilerlerken daha biyo-bazlı polioller, otomobillerin oluşmaktadır. Poliüretan yapısın- iyi bir alternatif aramak önem arz iç kısımlarına daha fazla dayanık- daki yumuşak ve sert bölgelerin etmektedir. Tipik olarak kullanılan lılık sağlamak için kullanılmakta- gösterimi Şekil 1’de verilmiştir [18]. izosiyanatlar, toluen diizosiyanat dır. Bu poliüretanların biyo-içeriği, PU eldesinde, poli-ester tabanlı po- (TDI), metilen difenil izosiyanat nihai ürün tasarımına bağlı olarak lioller kullanılmaktadır. Poli-ester (MDI), heksametilen diizosiyanat- %10 ila %60 arasında değişmek- tabanlı poliollerle üretilen PU’lar tır (HDI). Kullanılan bu izosiyanat tedir. Bu biyo-bazlı PU köpükler, termoplastik poli(ester-üretan)lar öncüllerinin çoğu petrol kökenli ol- otomobillerden kaynaklanan CO2 adıyla ifade edilmektedir. Polieter masına rağmen, poliol ve/veya diol emisyonlarının azaltılmasına yar- tabanlı diollerin kullanılarak elde bileşeni artık sorbitol ve izosorbit dımcı olmaktadır ve otomobil uy- edildiği zaman PU’lar, termoplastik (nişastadan) veya bitkisel yağ bazlı, gulamaları için performans ve ürün poli(eter-üretan)lar ismiyle tanım- soya fasulyesi yağı, hint yağı veya özelliklerine göre kıyaslandığında lanmaktadır. ayçiçek yağı gibi biyokütle kaynak- petrol muadilleriyle eşitlik sergile- larından üretilebilirler [6]. mektedir [6]. Poliüretan yapısı, gerilim veya sı- kıştırma stresinden sonra harici Poliüretanların biyolojik olarak par- 4. Poliüretanların Geliştirilmesi kuvvetin serbest bırakılması yoluyla çalanamaması, uygulama alanla- tekrar orijinal haline geri dönebi- rını sınırlayabilmektedir. Özellikle, Poliüretan köpükler üzerine ge- lir [19]. Bu özelliğe dayanarak PU nişastanın doğal bolluğu, biyolojik lecekteki araştırmalar, köpüklerin malzemeler otomobil, havacılık, olarak parçalanabilirliği ve yenile- karbon içeriğini iyileştirmeye, daha spor, tıp ve diğer potansiyel alan- nebilirliği gibi özellikleri sayesinde az talep gören yenilenebilir yağlar- larda yaygın olarak kullanılmak- poliüretanların biyo-bazlı üretilme- la köpükler geliştirmeye ve poliüre- tadır [17]. PU’ların bu uygulama si için nişasta tercih edilebilmekte- tan köpüklerin glikoliziyle poliolleri alanlarına ait görseller, Şekil 2’de dir [21]. geri dönüştürmeye odaklanmayı verilmiştir [20]. önermektedir [6]. Süksinik asit, biyo-bazlı PU’lar üret- Otomotiv sektöründe yaygın olarak mek için biyo-bazlı poliol eldesinde Tüm bunların yanı sıra, PU’nun son kullanılan PU bazlı köpükler, üretan bir öncü olarak kullanılmıştır. Biyo- derece yanıcı oluşu ve yalıtkan po- bağları oluşturmak için polioller ve süksinik poliollerin, PU köpüğün limer olması dolayısıyla uygulama alanları yine kısıtlanabilmektedir. PU’ların özelliklerini geliştirmek için yeni bir strateji, kompozit üretimin- de matris olarak kullanılmasını veya doğal polimerlerle karıştırılması- nı içermektedir. Bu nedenle nano partiküller, lifler, mika, (montmoril- lonit) MMT, katmanlı silikatlar gibi pek çok katkı malzemesi PU’nun 56 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

çoğunlukla termal, mekanik ve poliüretanın (TPU), hem yumuşak [2]dF.M.De. Wit., J.A. Poulis., bariyer özelliklerini geliştirmek için hem de sert yapıları birleştiren bir 12-Joining technologies for auto- kullanılmaktadır [21]. PU’nun alev polimer yapıya sahip olduğunu ve motive components (2012) Ad- geciktiriciliğini arttırmanın ise pek bunlardan ilkinin elastikiyet sağlar- vanced Materials in Automotive çok yolu vardır, bunlar arasında ken, diğerinin mekanik özellikleri Engineering, 315-329. halojen içermeyen şişen alev ge- iyileştirdiğini açıklamaktadır [28]. ciktiriciler oldukça dikkat çekmiştir Bu nedenle, örneğin otomotiv sek- [3]dW.S. Miller, L. Zhuang, J. Bot- [23]. Bununla birlikte, yüksek alev töründe yine sıklıkla kullanılan po- tema, A.J. Wittebrood, P. De Smet, geciktirici yüklemesi, polimerik lipropilen (PP) ve PU, TPU’nun iyi A. Haszler, A., Vieregge Recent kompozitlerin mekanik özellikleri- elastikiyet ve tokluğu ile termoplas- development in aluminium alloys ni önemli şekilde bozabilmektedir. tik PP’nin sertliğini birleştirmek için for the automotive industry (2000) Bu nedenle, PU kompozitlerinin karıştırılabilmektedir. Böylece me- Mater. Sci. Eng., A, 280:37-49. otomotiv sektöründe alev gecikti- kanik özellikleri gelişmiş polimerik rici özelliklerini iyileştirmek, toksik malzemeler elde edilebilmektedir. [4]dL. Amin, H. Hashim, Z. Maha- maddelerin salınımını azaltmak ve Bu sayede otomotiv sektöründe di, M. Ibrahim, K. Ismail., Determi- yüksek yüklemenin dezavantajla- yaygın olarak kullanılabilecek yeni nants of stakeholders’ attitudes to- rının üstesinden gelmek için yeni malzeme üretimleri gerçekleştirile- wards biodiesel (2017) Biotechnol. alev geciktirici türü geliştirme çalış- bilmektedir. Biofuels, 10:1-17. maları gerçekleştirilmektedir [24]. Zhang ve arkadaşları çalışmaların- 5. Sonuç [5]dS. Wurster., L. Ladu., Bio-ba- da, gelişmiş alev geciktirici ve me- sed products in the automotive kanik özelliklere sahip TPU/genişle- Günümüzde plastikler her alanda industry: the need for ecolabels, tilmiş grafit (TPU/EG) kompozitleri- sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Özel- standards, and regulations (2020) ni üretmiştir ve ağırlıkça %15 EG ile likle otomotiv sektöründe güvenlik Sustain. Times, 12:1623-1645. TPU/EG kompozitlerinin yüksek bir içeren kritik nokta olmayan bölge- yanmazlık özelliği sergileyerek V-0 lerde (iç mekan, koltuk, kolçak v.b) [6]dS.M. Prasanth., P. Senthil Ku- alev geciktirme seviyesi gösterdiği- plastiklerin kullanılması, hafiflikleri mar., S. Harish., M. Rishikesh., S. ni bulmuşlardır [25]. dolayısıyla yakıt tüketimini azalttı- Nanda., Dai-Viet N.Vo., Applica- ğından tercih edilmektedir. Araç içi tion of biomass derived products Bunların yanında termoplastik bu bölgelerde kullanıma en uygun in mid-size automotive industries: poliüretanlar, esnek iletken kom- malzeme poliüretan ürünler olarak A review (2021) Chemosphere, pozitler hazırlamak için güçlü bir karşımıza çıkmaktadır. Poliüretan- 280:130723-130738. adaydır. PU’ya inorganik iletken lar çeşitli formlarda üstün mekanik, katkı maddelerinin eklenmesiyle fiziksel ve kimyasal özellikleri ile [7]dK. Kim., J. Park., J.H. Suh., [26], PU’ların başta otomotiv sa- sıklıkla kullanılmaktadır. Otomotiv M. Kim., I. Park., 3D printing of vunma sanayi alanlarında elekt- sektöründe kullanılan özellikle bi- multiaxial force sensors using car- romanyetik kalkanlama özelliği ile yo-bazlı poliüretan köpükler CO2 bon nanotube (CNT)/thermoplas- kullanılabilirliği gelişmektedir. Aynı emisyonlarını azaltmaktadır. Poliü- tic polyurethane (TPU) filaments zamanda PU, mekanik yapı sağlığı retanların belli başlı olumsuz özel- (2017) Sensors Actuators A Phys, izleme uygulamaları için esnek sen- liklerini iyileştirmek için, çalışmalar 263:493-500. sörler üretmek adına iletken olarak sürdürülmektedir. hazırlanabilen ve sıklıkla kullanıla- [8]dY. Chen., Y. Li., D. Xu., W. bilen ideal malzemelerden biridir Kaynaklar Zhai., Fabrication of stretchable [27]. Ayrıca, PU’nun kendisi kat- flexible conductive thermoplastic kı maddesi olarak kullanıldığında [1]dS. Greene., Plastic trash could polyurethane/graphene composi- tokluk ve dayanımı iyileştirmekte- top 13 billion tons by 2050 And tes via foaming (2015) RSC Adv, dir. Avalle, toklaştırıcı termoplastik recycling doesn’t help much (2017) 5:82034-82041. https://www.latimes.com/science/ sciencenow/la-sci-sn-plastic-trash- [9]dL.C Liu., W.C. Liang., C.M. 20170721-htmlstory.html Chen., Manufacture of recyclable thermoplastic polyurethane (TPU)/ 57Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

silicone blends and their mechani- Kim., K. Kim., C. Nah., Stress-Strain [23]dY.J. Xu., X.H. Shi., J.H. Lu., cal properties (2022) Manufactu- Behavior of The Electrospun Ther- M. Qi., D.M. Guo., L. Chen., Y.Z. ring Letters, 31:1-5. moplastic Polyurethane Elastomer Wang., Novel phosphorus-contai- Fiber Mats (2005) Macromolecular ning imidazolium as hardener for [10]dX. Li., G. Wang., C. Yang., J. Research, 13:441-445. epoxy resin aiming at controllable Zhao., A. Zhang., Mechanical and latent curing behavior and flame EMI shielding properties of solid [17]dB. Wu., H. Wang., Y. Chen., Z. retardancy (2020) Composites and microcellular TPU/nanograp- Wang., T. Maertens., Tairong Ku- Part B: Engineering., 184:107673- hite composite membranes (2021) ang., P. Fan., F. Chen., M. Zhong., 107683. Polymer Testing, 93: 106891- J. Tan., J. Yang., Preparation and 106901. properties of thermoplastic polyu- [24]dW. Liu., W. Chen., H. Dong., rethane foams with bimodal struc- J. Piao., J. Ren., Y. Wang., Y. Wang., [11]dN. Nagasundaram., R. Surut- ture based on TPU/PDMS blends T. Feng., C. Jiao., X. Chen., Cova- hi Devi., M. Karuppaiah Rajkumar., (2021) The Journal of Supercritical lent synthesis of 3-chloropropyltri- K. Sakthivelrajan., R. Arravind., Ex- Fluids, 177:105324-105234. methoxysilane onto para-aramid perimental investigation of injecti- nanofibers for TPU composites: fla- on moulding using thermoplastic [18]dJ. Datta., P. Kasprzyk., Ther- me retardancy, toxicity reduction, polyurethane (2021) Materials To- moplastic Polyurethanes Derived and mechanical property (2022) day Proceedings 45:2286-2288. from Petrochemical or Renewable Materials Today Proceedings, Resources: A Comprehensive Re- 103355. https://doi.org/10.1016/j. [12]dV. R. Sastri., (2022). 6-Engi- view (2018) Polymer Engineering mtcomm.2022.103355 neering Thermoplastics: Acrylics, and Science, 52:1-22. Polycarbonates, Polyurethanes, [25]dC. Zhang., M. Shi., Y. Zhang., Polyacetals, Polyesters, and Pol- [19]dS. Ito, K. Matsunaga, M. Taji- W. Yang., Z. Jiao., L. Yang., EG/ yamides, Plastics in Medical Devi- ma, Y. Yoshida Generation of mic- TPU composites with enhanced ces (3rd ed.), Properties, Require- rocellular polyurethane with su- flame retardancy and mechanical ments, and Applications, Plastics percritical carbon dioxide (2007) J. properties prepared by microlayer Design Library, 167-232. Appl. Polym. Sci., 106:3581-3586. coextrusion technology (2019) RSC Adv., 9:23944-23956. [13]dH. Blattmann., M. Lauth., R. [20]dJ. Ren., (2010). Bioradable Mülhaupt., Flexible and bio-ba- Poly(lactic acid) (1st ed.). Beijing: [26]dA. Rostami., M.I. Moosavi., sed nonisocyanate polyurethane Tsinghua University. High-performance thermoplas- (NIPU) foams (2016) Macromol. tic polyurethane nanocomposites Mater. Eng. 301:944-952. [21]dN. Amjed., I. A. Bhatti., L. Si- induced by hybrid application of mon., C. D. Castel., K.M. Zia., M. functionalized graphene and car- [14]dE. Delebecq., J.P. Pascault., B. Zuber., I. Hafiz., M.A. Murtaza., bon nanotubes (2020) J. Appl. Boutevin., F. Ganachaud., On The Preparation and characterization Polym. Sci., 137:48520-48531. Versatility of Urethane/Urea Bonds: of thermoplastic polyurethanes Reversibility, Blocked İsocyanate, blended with chitosan and starch [27]dB. Li., S. Zhang., L. Zhang., Y. and Non-Isocyanate Polyurethane processed through extrusion Gaoa., F. Xuan., Strain sensing be- (2013) Chemical Reviews, 113:80- (2022) International Journal of Bi- havior of FDM 3D printed carbon 118. ological Macromolecules, 208:37- black filled TPU with periodic con- 44. figurations and flexible substrates [15]dC.P Buckley., C. Prisacariu., (2020) Journal of Manufacturing C. Martin., Elasticity and Inelasti- [22]dM. Oliviero., L. Verdolotti., Processes, 74:283-295. city of Thermoplastic Polyurethane M. Stanzione., M. Lavorgna., S. Elastomers: Sensitivity to Chemical Iannace., M. Tarello., A. Sorren- [28]dE.R. M. Avalle., Tribologi- and Physical Structure (2010) Poly- tino., Bio-based flexible polyuret- cal characterization of modified mer, 51:3213-3224. hane foams derived from succinic polymeric blends (2018) Procedia polyol: mechanical and acous- Struct Integr, 8:239-255. [16]dK. Lee., B. Lee., C. Kim., H. tic performances (2017) J. Appl. Polym. Sci., 134:1-12. 58 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022



YÖNETİM & ORGANİZASYON Markanızla müşterinin ruhuna seslenmek… Dr. M.Raci Hoşgör ünümüzde markaların insan- Marka yöneticilerinin en büyük düşü; lar üzerindeki etkisi (özellikle sadık müşteriler (geri dönen müşteriler) (MBA) Üst Yönetim gösterişçi toplumlarda) ciddi oluşturmaktır. Hep ilişkilerimizde sorgu- Danışmanı bir şekilde artmıştır. Bu yönlendirme larız. Sadık mı (yapay, gerçek mi), güve- gücü, sosyal medyayla gündelik yaşa- nilir mi, seviyor mu? Çoğunluğu bize mımızı kolaylaştırmış, konforumuzu bağlı olarak değişen kavram sadakattir. geliştirmiştir. Hatta, popüler kültürün Eş, arkadaş ilişkisinden ticari yaşama ka- en önemli faktörlerinden biri olarak top- dar evrensel bir kavram olarak her yerde lumları dönüştürücü bir düzeye ulaştır- bu karşımıza çıkmaktadır. Bir anlamda mıştır. yaşamımızın olmazsa olmazıdır. Sada- katin geleceği de geçmişteki normların- Markalar da insanlar gibi sürekli değişen dan farklı değildir. Sadakate uzun vadeli dünyada ayakta kalmaya çalışmaktadır. bakmak gerekir. Sadakati sağlamanın 3 Her geçen gün, marka yönetici ve ile- temel prensibi vardır. Müşteri sadakati tişimcilerinin karar alma ve uygulama geliştirmenin birinci yolu; müşterilerin süreçleri daha da zorlaşmaktadır. Bir ya- güvenliğini koruyarak müşteri mem- şam biçimini ifade ettiğinden müşteriye nuniyeti oluşturmaktır. Güvenlik, ürün farkındalık (iç görü) sağlamada, duy- veya hizmetin satın alındığı ve göste- gusal bağ oluşturacak iyi anlatılmış bir rime sunulduğu her yerde müşterilerin hikaye oluşturmada marka ve iletişim sağlığını, yaşamını tehlikeye atabilecek takımları başarılı olmak durumundalar. risklere karşı önlemlerin alınması önce- Özellikle marka mimarisinden iş sahip- likli bir gerekliliktir. Güvenlik konusu yal- lerinin ve üst yönetimin ikna edilmesine, nızca satın aldığımız ürünleri değil, alış- marka değerinin yönetilmesine kadar veriş mekanının her yönden güvenliği ile güçlüklerle karşı karşıya kalmaktalar. de ilgilidir. Sadakat oluşturmada doğru bir iş modelinin yanında, kurumun ne Marka, müşterilerimizin bize verdiği de- olduğuna, ne yaptığına odaklanması ğerdir. Markamızın rakipler karşısında gerçek bir sadakat açısından önem arz ne derece başarılı olduğunu ölçerek, eder. Müşteri sadakati oluşturan başka hangi bileşenlerin markamızın değerini birçok faktörden söz edebiliriz. Bunlar, artırdığını veya düşürdüğünü incelemek kurumsal temsil, itibar ve imaj, farkın- gerekir. Marka değerimizdeki uzun va- dalık, marka genişletme, promosyon, dede yer alan değişimleri hem rakip- yenilikçilik, tüketici doyumu, kalite algı- lerimizle karşılaştırmalı olarak izlemek sı oluşturmaktır. Sadakat oluşturmada hem de farklı tüketici profilleri arasın- ikinci ana faktör beklentileri karşılamak- daki performansımızı gözlemleyebilmek tır. Yüksek hizmet kalitesi, ürün kalitesi, önemlidir. anlamlı fiyat ve algılanan değer müşteri 60 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

sadakatini etkileyen baş aktörler- satın alınabilir. Bir kez diye alınan zamanda bu kişiler, burayı daha dir. Aslında hepsini bu kısımda bu teklif ileride alışkanlığa dönü- fazla ziyaret ederek kanalı daha iyi görmek olanaklı. Ancak, diğer iki şecek filizlenecek bir ilişki tohumu anlamasına ve daha fazla alışveriş faktörü daha vurgulamaya yaradığı olabilir. Böylece, rakip markadan yapmalarına neden olur. için üçe ayırmak anlamlı olacaktır. da satın alma dönemi başlamış Üçüncü sadakat oluşturan nokta olabilir. Günlük, anlık satın alma- Sadık müşteriler şirket gelirlerinin ilgi çekmektir. larda müşteri kontrol sahibi değil- yaklaşık yüzde 60’ından fazlasını dir. Bir anlamda sadakat düzeyinin getirirken markadan, üründen ne Müşteri alışveriş yaptığı şirkette bir ve sınırlarının bilincinde olmayabi- derece memnun olduğunu anlat- sorun, çatışma yaşadığında dört lir. Müşteri sadakati ölçülemeyen mada diğer müşterilerimize oran- farklı yaklaşım sergiler. Bunlardan markadan, tanımı ve kriterleri fark- la çok fazla istekli oldukları gayet birisi, ilişkiyi sonlandırmaktır. İkin- lılaşan, böylece geçişlerin yaşandığı açıktır. cisi sorunu, şikâyetini dile getirerek sübjektif bir durumdur. Örneğin aktif ve yapıcı bir biçimde çözüme işlem esaslı ilişki biçiminde müşteri Markanızda kalın diyerek marka ulaşmayı amaçlar. Üçüncüsün- markayı sorun çözen tatmin edici yöneticilerinin tembel olma lüksü de ise müşteri iyimser bir biçimde bir konumda görebilir. Bu tür iliş- yoktur. Her gün güneş nasıl doğar- koşulların değişmesini bekleyerek ki pamuk ipliğiyle bağlı değilse de sa markanızın da müşterinin ilgisini zayıf bir bağlılık, sadakat gösterir. halat gibi de değildir. Rakiplerden çekmek zorunda olduğunun bilin- Dördüncüsünde de müşteri pasif birinin daha iyi öneriyle müşterinin cinde olmak o kadar anlamlıdır. bir biçimde tutum alarak ilişkinin karşısına çıkma durumunda riskli Markayı kulaktan kulağa yayılan kötüleşmesine izin vererek, olumlu bir ilişkiye dönüşür. Hesaplı kitap- minik hikayelerle müşterinin ruhu- adım atma gereği duymayarak ka- lı fonksiyonel faydalara (kullanım na seslenmek, kalbine taşımak ge- çınmacı müşteriyi sergiler. Yani, iş kolaylığı, mali faydalar vb) bağ- rekmektedir… Arkadaş tavsiyeleri, yaptığı şirketi umursamaz, önem- lanmış işlem esaslı bu sadakat türü dijital tv’lerle. Günümüzde marka- semez. müşteriye hitap ettiği sürece vardır. lar kendi kanallarını yaratmaktadır. Duygusal bir boyuta geçmesi ise Örneğin Migros büyük bir organize Müşteri, ürünün ergonomisinden, dijital kanallarda ürün ve hizmetle- perakendeci olmanın yanı sıra bir dokunuşuna kadar markaya olan ri deneyimlemede oyunlaştırmayla medya şirketi gibi ciddi yayın yap- beğenisini, takdirini ortaya koyar. sağlanır. Böylece bir hedefe doğru maktadır. Aşina olma, deneme, bir daha sa- kazanımlar içinde olan (öğrenme, tın alma, markayı methetme gibi keşfetme, kazanma üçgeninde Migros’un bize fikrinizi söyleyin beğeninin de, marka sadakatinin ilerleyen) bu duyguları tetiklenen platformu müşterilere yorum yap- değişik katmanları vardır. Sada- müşterinin aldığı hoşluk, zevk so- ma olanağı sağlamıştır. İyi gele- kat, geleceğe yönelik bir davranışın nucu psikolojik bir atmosfere gi- cek platformu ise binlerce kişiye görünen yüzüdür. Bir eğilim, bir rer. Bu tarzla oluşturulan duygusal ulaşmış durumda. Günün soru- göstergedir. Bir markanın müşte- fayda kullanıcıların kanalda güzel sunu cevaplayan insanlar, günün rilerinin bilinçaltına güven duygu- bir şekilde tutulmasını sağlar. Aynı videosunu paylaşan insanlar, kam- su verebilmesiyle ilişkilidir. Müşteri panyalara yorum yapan insanlar sadakatinin sınırları nerede başlar Migros’la etkileşim halindeler. nerede biter sorusu marka yöneti- cilerinin zihinlerini ele geçirmiştir. Müşteri sadakati aynı bütüncül müşteri deneyimi gibi zamana ve değişik deneyimlere yayılan yani birçok alt parçadan oluşan büyük ve çok boyutlu bir konudur. Doğru- dan ölçmek zordur, dolaylı ölçüm ise soyuttur. Şu markaya ne kadar bağlısınız diye sormanın çok anlamı yoktur. Çünkü diğer markaların her gün önerdikleri tekliflerin değişe- bilmesi müşteriyi çekebilmektedir. Çok cazip bir rakip şirketin önerisi 61Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

Organize perakendeci tarafından sadakatine bağlı kârlılığın ölçülme- bağlılık programı oluşturmalıyız. sağlanan (Migros ve ürünleri hak- sinde ömür boyu değer etkin bir Bu mevcut ve yakın gelecekteki kında rahat rahat konuşacakları) araçtır. Müşteri mülkiyetinin üzeri- beklentilerin değişmesi olanaklı fiziki ortamlarda binlerce kurum mize geçmesini istiyorsak ahir öm- olduğundan içeriğini devamlı yeni- elçisine ulaşılmış durumda. Yanın- ründe müşterimizi mutlu kılmak lemek durumundayız. Üyelerimizin da olmaya varım. Şu anda bunlar durumundayız. Bu yüzden sadakat yalnızca ticari etkinlerini değil ana sahadaki dijital elçiler. Hepimizin programlarının KPI’larımıza hizmet şirket ve markayla olan etkileşim- az veya çok yüz yüze gelmeye, ko- eden, işlerimizi geliştirmede verim- leri ilgilerini çekecek şekilde ödül- nuşmaya ihtiyacı vardır. Müşterile- li, güçlü bir yöntem, araç olduğu- lendirmeliyiz. Kazanımlarını zaman ri birer “Gönüllü Marka Elçisi”ne nu belirtmeliyiz. geçirmeden kendilerine güzel bir dönüştürmek kurumun en önemli sunumla ulaştırmalıyız. işlerinden biridir. Finansal teknoloji şirketlerinin ve bankaların markalara uygulamalar Ödüllendirmeyi, sadakat oluşturan Nerede sıkıntı, rahatsızlık var? Han- üzerinden yeni servisler sunacağı davranışlar üzerinden vermek akıllı- gi ürünlerimiz müşterinin hayatına bir döneme girmiş bulunmaktayız. cadır. Ayrıca, var olan müşterinizin değiyor. Büyük organize peraken- Uzaktan dijitalden müşteri kazanı- sadakatini güçlendirmek için yapa- decilerde yaklaşık 30 bin ürün var. mın çok önemli olduğu günümüz- cağınız yatırımlar, yeni kalpler, be- Yıldız ve umut vaat eden ürünlerde de; markaların fintechleştiğini ve yinler, ruhlar kazanmaktan daha az önemli hikaye yaratma (onlarla bir- yeni rakiplerin piyasalarda boy gös- masraflıdır. Müşterinizin sadakati likte neler yapabileceğini anlatma) tereceğini göreceğiz. artıkça sizi kendi çevresine önerme müşterinin ilgisini çekmektedir. olasılığı daha da artar. Böyle bir fır- Toplumsal farklılıklar, değişik kül- satı kim kaçırmak ister. Kurumlar müşteri beklentilerini tür kalıplarını kapsar. Ortak ruh şe- karşılayabildikleri oranda müşteri- killeri (belirli yaşam biçimleri vb) bu Kurumun tepe yöneticilerinin lerini elde tutarlar, değişime ayak değişik segmentleri (bölümleri, ke- marka iletişiminde kararlı olması uydurur, rekabet ederler. Müşteri simleri) oluşturur. Markanın hedef önemlidir. Markanıza yönelik akti- mutluluğu kurumun; ürün veya kitlesine uygun aksiyonlar hazırla- viteler uygularken kurumun misyo- hizmetinin müşteri istek, ihtiyaç ve mak için tüketici birimlerini bilmek, nu, vizyonu ve kurumsal değerleri beklentilerini tam olarak karşılan- hangi tüketim kanallarından onla- doğrultusunda hareket etmeniz masıdır. Bir kurumun müşterilerini ra ulaşmamız gerektiğini, medya akıllıcadır. Uzun soluklu, sürdüre- mutlu edebilme yeteneği o orga- seçimlerini öğrenmemiz gerekir. bilir iletişim yapmak markaya yatı- nizasyonun başarı düzeyini ortaya Müşterimizi çok iyi tanırsak onlara rımı anlamlandırır. Marka üretirken koyan başat faktördür. Buna ula- özel, segmente içerikler, kampan- toplumsal değerler, hassasiyetleri şabilmek için; müşteri mutluluğu, yalar, senaryolar planlayabiliriz. dikkate almak gerekir. Yalnızca kurumun önceliklerinden olmalıdır. Neleri ne kadar beğendiklerini iz- satışları patlatmak veya kârlı olmak Müşteri odaklı çalışma, kurumun leyerek stratejimizi, aksiyonlarımızı yetmez. Bunun yanında toplumsal her düzeyine yayılmalıdır. Müşte- biçimlendirebiliriz. ve kurumsal sorumluluk üstlene- ri kârlılığını direkt etkilediğinden rek, çevre ve toplumla kaynaşan müşteri mutluluğu düzeyi devamlı Sadakat programında odaklanma- hatta bütünleşen, ekonomik, çev- izlenmelidir. Sorunların kulaktan mız gereken noktalar; resel ve toplumsal sürdürebilirlik kulağa o denli hızlı yayılması so- gereklerini yerine getiren, gelece- nucu karşı propaganda inanılmaz Düşüncede, söylemde, birlik ey- ği düşünen bir marka olmak da boyutlarda varlığını göstermekte- lemlerde, harekette eşgüdümle, zorunluluktur. Bu yüzden ilham dir. Müşteri tatminsizliği; şirketle müşteri memnuniyeti yüksek oran- verici, güncel, yetkin markalarla bağlarını koparma ve doyumsuz- da sağlanabilmektedir. Memnuni- tüketiciler özdeşleşebilmektedirler. luğu dile getirme şeklinde ortaya yeti sürdürebilir kılmak müşterileri Her markanın özgün bir vaadi var- çıkmaktadır. Bu nedenle, müşteri- özel hissettirerek sadakati oluştu- dır. Vaadini gerçekleştirdiği oranda den gelen öneri ve şikayetler en iyi rabilecektir. marka güçlüdür. şekilde değerlendirilmelidir. Sadık (geri dönen) müşteri ağızdan ağza Sadakat programımızı tasarlarken Her marka müşterisinden ne bek- olumlu iletişime önem vermekte, öncelikle doğrudan ve dolaylı şirke- lemesi gerektiğini anlamalı ve bu çevrim içi pozitif tüketici yorumla- timizde kimler (birim ve kişi) etki- beklentilerinin hangilerinin ne ka- rına güven duymaktadır. Müşteri leniyorsa sürece sokmalıyız. Hedef dar gerçekleştiğini belli aralıklarla kitlemizi çok iyi tanımalı, beklen- izlemelidir. Müşteri payı, tekrar ti ve ihtiyaçlarını karşılayacak bir 62 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

satın alma sıklığı, satın alma ara- müşteri algısının tümünü kapsar. Artık insanlar markaların yalnızca lığı vb göstergeleri incelemelidir. Müşteri algısında kurumun mar- vaat ettiği işlevi değil aynı zaman- Müşterinin zamanı, enerjisi, alış- ka imajıyla ilgili bir güçlü seçicilik da toplumsal duruşunu, çevre ko- veriş anındaki psikolojisi, ödeme oluşmuşsa marka değeri yaratılmış nularına bakışını, tarzını bilmek araçları kıymetlidir. Kurum yetkili- olur. Marka değerinin yükselmesi istemekteler. Sürdürülebilir marka- leri müşteriye herhangi bir şekilde tanınırlığının artması olup, işlet- laşmanın kritik başarı faktörü; ana- ucundan, kıyısından zarar getire- menin ürünlerine ilginin fazlalığı litik, mobil, sosyal teknolojiler kul- cek bir hak ihlaline girecek durum- demektir. Kurumsal değerler, mar- lanarak tüketiciyle her şekilde çok larla yüz yüze getirecek olurlarsa kanın yapısal nitelikleri, şirketin ol- yönlü iletişime geçmesidir. Özellik- kurumla sağlıklı bir iletişim gerçek- gulara bakışı vb. faktörler, müşteri le, yeni kuşakların özgürlük, yeni- leşmez. İnternet bağlantılarının, tarafından ne kadar çok biliniyor- lik ve teknoloji, eğlence, paylaşım, hizmet süreçlerinin müşterinin kıt sa kurum o kadar tanınmaktadır. önemsenmek, aidiyet, şeffaflık, sa- kaynaklarını dikkate alarak düzen- Olumlu tanınma ve beğeni artışı mimiyet, hız gibi konuları arayışları lenmesi gerekir. itibarı geliştirdiğinden markaya sa- markadan beklentileri arasındadır. dakati oluşturmaktadır. Dolayısıyla Yeni nesil, ihtiyaçlarını anlayıp ve Marka ile müşteri, kullanıcı arasın- yüksek marka değeri piyasada olu- onları önemseyenleri kendine yakın da güzel bir duygusal bağ gerçek- şan hisse değerini de artırmaktadır. görmektedir. Bu beklentileri dikka- leşmişse yani bir anlamda sadakat te alan, uygun pazarlama stratejile- oluşmuşsa her türlü kırılganlık yok Neden x markasının hayranları faz- ri üreten, uygulayan organizasyon olur. Kurumun hata ve yanlışlarını ladır, insanlar onda ne bulmakta- yapılarının gelecekte var olacakları hoş görme, organizasyona yeni lar, neden bu dönemde bu ürünü olası gözükmektedir. şanslar vermek mümkündür. Çün- tercih etmekteler? Müşterilerin kü ilişki duygusal boyuta belki de davranışlarının kök nedenlerini in- Her CEO’nun ve CMO’nun gön- müşterinin ruhuna seslenmiştir. celediğimizde yolumuz stratejik lünde yatan aslan; imrenilen glo- iletişime, kalitatif araştırmalara dü- bal bir marka oluşturma gururunu Zaman içinde marka yaşlanma- şer. Mesajların markaların tüketici- yaşamaktır. Tüm dünyaya hızlı bir sı olmaması, marka yenilemenin lerine en doğru şekilde, doğru yer- şekilde ulaşan, hitap eden marka gündeme gelmemesi için sürdürü- de, doğru bir mekanda ve doğru stratejiniz, doğru ürünleriniz varsa lebilirlik ve kalite bir arada yürütül- zamanda, doğru tonda ulaşması, ölçek ekonomisi sayesinde rekabet melidir. verebilmesi esastır. Etkileşimli, in- avantajı yakalar, global marka yol- teraktif pazarlama temel olduğun- culuğuna çıkarsınız. Yetkin bir markanın belli temel di- dan dijital, online, offline diye bir namikleri vardır. Görünürlük gibi ayrım yapmaya gerek yoktur. “Dünya markası” olmak için kol- az görünen işletmelerin itibar dü- ları sıvadığınızda global marka zeyi de düşme eğilimine girmekte- Günümüzde markalaşma; şirket- olabilmenin bazı kriterlerini yerine dir. Güvenilirlik, etkileşim, öncülük lerin dünya pazarında söz sahibi getirmek gerekmektedir. Marka- (yenilikçilik) vb faktörlerde marka- olmalarında ve ülke ticaret hacmini ya öncelikle entelektüel bir dün- nın olmazsa olmazları arasındadır. arttırmalarında da çok önemlidir. ya vatandaşıymış gibi global ruh Kullanıcıya ulaşmada mağaza sa- yıları artırılarak müşterilerin algıla- rının kapsama alanına daha fazla girilebilir. Böylece, müşteriyle mar- kanın etkileşimi sağlanır. Etkileşim için markanın hikayesi kolayca an- laşılır ve özgün olmalıdır. Öyle ki, mantık ve duygu boyutuyla içimiz- de hissettirdikleri kayda değer bir çağrışım yaptırmalıdır. Zihinlerde rekabetten ayrışmayı beceren mar- kalar başarılıdır. Bir işletmenin piyasa ve hissedar değerini belirleyen en önemli un- sur marka değeridir. Marka değeri 63Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

verebiliyorsak başarılı oluruz. Bu takımlarla ilgili itici güç; birbirleriy- Dolayısıyla markalar bir kültür elçi- yönde, ürünümüzün markalaşması le uyumları, dayanışmaları, çevik- si, yaratıcısı olmak durumundadır- kadar bölgemizin ve ülkemizin de likleri, ortak düşünme pratiklerinin lar. İyi bir deneyim sunan ve ortak ağırlık merkezi olması bu yönde yanında farklı ve zengin bakış açıla- bir amaca (bir topluluğa) hizmet bize katkı sağlar. Gelişmiş ülkelerin rı, yenilikçi sinerjileridir. Aile sami- eden markaların tutulması çok zor- dış ticaret istatistiklerini incelediği- miyetini aratmayan takım çalışma dur. mizde komşu ülkelerle ticaret ha- ortamı şirkete bağlılık ve sahiplen- cimlerinin birçok bölgede önemli me duygularını güçlendirmekte- Markaların tozunu almak için, meblağlarda olduğunu görmekte- dir. Düşüncede birlik; eylemlerde, kurumların marka aktivasyonuna yiz. Örneğin Katar krizinden önce harekette eşgüdüm sağlanmasıyla (Sponsor şirketlerin maç, konser, Suudi Arabistan’la olan ticaret takımlar amacına ulaşmaktadır. yarış vb. eğlence yerlerinde gerçek- hacmi… Kanada’nın Amerika’yla, leştirdikleri faaliyetler) önem ver- Almanya’nın Avusturya ile. Ürün- Doğru zihniyet fark yaratan güç melerinde, yönelmelerinde büyük yöre- ülke üçü bir arada vurgulan- ile birleştiğinde ortaya çıkan sinerji faydalar vardır. Markayı farklılaştı- dığında fazlasıyla akıllıca bir tanı- bizi global marka olmaya iter, ya- racak duygu çeşitliliğinin doğru bi- tım (çapraz etki) yapmış oluruz. kınlaştırır. Dünya markası, şirketi çimde saptanması gerekir. Sonra- Made in Turkey, zeytinyağında Ak- olma yolunda önce farklı ülkelerde- sında güçlü bir iletişim stratejisiyle deniz imajı gibi. ki yapılarla müşterek yönetim tarzı desteklenerek müşteriyle duygusal yaratmak gerekir. Bunun için, geniş bağ oluşturacak şekilde harekete Global marka için şirket yönetimi vizyonlu, büyük düşünen ve akti- geçirmeyi gerçekleştirmelidir. her şeyini baştan aşağıya (iş yapış vasyon içinde olan yönetim kad- tarzını vb) değiştirme durumun- rosu başarının anahtarıdır. İşin te- Markanın küreselleşme bacağı dadır. Şirketlerin iliğini-kemiğini mel dinamikleri neyi gerektiriyorsa önemlidir. Her yerde standart ola- sömüren moda, cilalı projelerden onu yapabilmek önemlidir. Bütü- rak üretilecek ürünü evrensel bir uzak durmak, koltuğu kaybetme nü düşünerek parçayı görebilmek, konumlamayla esnek süreçlerle kaygısı olmayan yöneticilerle uzun proaktif olarak sorunları önceden iş modelimize göre satmak duru- vadeli anlamlı projelere girişmek hissetmek geniş ufuklu bir bakışla mundayız. Global marka olabilmek gerekir. mümkündür. Yerel pazarlama ta- için alanında en iyisi olabilmek, uz- kımlarının global marka yöneticisi- manlık konusunda ilk ve yenilikçi Marka takımı oluşturmak; kalıpları- nin frekansında olması çatlak sesin olmak en yaşamsal yönlerdir. Mar- nı, zincirlerini kıran, sıra dışı yaşam çıkmaması yönünden faydalıdır. kanızın benzersiz konumu nedir? becerileri olan farklı ve yeni ihtiyaç- Farklı ülkelerden ve kültürlerden Hangi Alanların İLK’isiniz? Hangi lara cevap veren, tüketiciyi doğru deneyimler önemlidir. Ortak pa- Alanların İLK’i olabilirsiniz? Müşte- okuyan marka takımı oluşturmak zarlama anlayışı ve dili, kaynaş- rileriniz sizi nasıl konumlandırıyor? marka evreninin en önemli işidir. mayı, bütünleşmeyi sağlamaktadır. Markanızın özü nedir? Markanı- Bu takımlar; yenilikçi düşüncelere Uyum, dil, kültür sorunları kültür zın değişmez özellikleri nelerdir? soluk aldırmak, markayı tüketicinin workshoplarıyla çözülebilmektedir. Sizi siz yapan taraflarınız nelerdir? belleğine kazımak için varlar. Eko- Bunun sonucunda hangi ülkedeki Büyüyen markalar yaratmanın bir nomideki her şirket farklı amaçlar şirketin hangi alanda katı, hangi pratik yolu da; daha fazla insana için operasyonlarını yürütmektedir. alanda esnek göründüğü orta- dokunma, daha sık kullanım, daha Bu yüzden; ortak bir reçete yaz- ya çıkar. Sorunların aşılması uzun kolay ulaşılabilirliktir. Bu yaşamsal maktansa kurumun kendine özgü soluklu çalışmayı, harmoniyi, ciddi alanların özüne inmek markaların yolculuğunun yönünü ve içeriğini çabayı, takımdaşlığı gerektirmek- büyüme yolculuğuna ışık tutar. İş kavrayan, değişimi kucaklayan ye- tedir. Böyle büyük projelerde ilişki modelinde önce bir hareket, trafik, teneklerden oluşan bir marka takı- kısmını ıskalamadan insanlara do- bereket yaratmak vardır. İki veya bir mı profili çıkarmak gerekmektedir. kunarak yürümek işin en kritik yö- numara olmak için odaklanmak, Takımı oluşturan her üye sorumlu- nüdür. elinden geleni yapmak markanıza luklarını ve hangi rolü yerine geti- gösterdiğiniz özeni sürdürülebilir receğini diğer takım arkadaşlarıyla Global arenada başarılı olmanın kılmak, amacınıza her geçen gün eşgüdüm içinde gayet net bilme- gizi ‘yeni’ teknik ve teknolojilerden sizi yaklaştırır. Değişimi öngören lidir. Ayrıca; diğer bölümleri göz bilgi sahibi olmanın da ötesinde; ve en iyi şekilde yöneten markalar ardı etmeden işbirliği ve yardımlaş- farklı ülkelerdeki tüketici kültürüne yerlerini sağlamlaştırarak geleceği ma içinde saptanan hedeflere katkı uygun hareket ederek toplumun kucaklayacaklardır. vermelidir. Markaların ardındaki önünü açmasından geçmektedir. 64 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

AMBALAJAVRASYA ‹STANBUL 2022 27. Uluslararas› Ambalaj Endüstrisi Fuar› HYBRID+ 12 - 15 Ekim 2022 www.PackagingFair.com Printing Technologies, d - Paper - Carton Packaging Technologies Special Section pcorninvetpr tainc&gk Ambalaj Baskı, Oluklu Mukavva - Karton Ambalaj Üretimi ve Konverting Teknolojileri ESNEK AMBALAJ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ Adres : Tunus Caddesi 54/8 Kavaklıdere 06680 ANKARA Tel : 0312 466 60 23 Fax : 0312 466 60 24 TÜYAP FUAR VE KONGRE MERKEZ‹ [email protected] Büyükçekmece, ‹stanbul / Türkiye ‹STANBUL BU FUAR 5174 SAYILI KANUN GEREĞİNCE TOBB (TÜRKİYE ODALAR BORSALAR BİRLİĞİ) DENETİMİNDE DÜZENLENMEKTEDİR.

ÇEVRE VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Modalife’ın çevre dostu tesisi plastik atıkları ekonomiye kazandırıyor odalife, plastik enjeksiyon rattan bahçe edilebilen polipropilen hammaddeden, kendi tesisle- takımlarından monoblok sandalyeler ve rimizde üretim yapıyoruz. Tüm ürün gruplarımız, po- koltuk/masa ayakları gibi mobilya ara ekip- lipropilenden üretilen plastik ürünler… Geniş alanlar manlarına, tüm ürünlerini geri dönüşüm fabrikasını ve bahçeler için ideal bahçe mobilyalarımızın yanı sıra da bünyesinde bulunduran plastik fabrikasında hayata balkon, teras ve küçük bahçeler için rattan kare ta- geçiriyor. Tüketici dostu fiyat politikası ile kalite, tasa- kımlarımız; Lara, Aksu ve Olimpos gibi küçük oturma rım ve konforun ulaşılabilir halini sunan şirket, doğaya gruplarımız da mevcut. Ayrıca cam balkonlu ya da ka- saygılı, hijyenik ve uzun ömürlü bahçe mobilyalarıyla palı alan olarak da geçen balkon veya bahçeler için ku- öne çıkıyor. maş giydirmeli yeni seri ürünlerimizi de tüketicilerimiz- le buluşturduk. Datça, Side, Belen ürün gruplarımız, Çocuklarımıza yeşil bir gelecek bırakmak hedefiyle ev dışında da konfor arayanların ilk tercihlerinden.” 2021 yılında Türkiye’nin ilk plastik mobilya geri dö- nüşüm fabrikasını hayata geçiren şitket, bu fabrikada “Hem mağazalarımızda hem de tüm dijital platform- atık toplama merkezlerinden toplanan plastiği geri larda hızlı bir operasyon ile tüketiciye ulaşıyoruz” di- dönüşüm tesisinde işleyerek günlük 32 ton pp granül yen Furkan Adıyaman, bahçe mobilyalarında bu yılın elde ediyor. Geri dönüştürülen plastik ile bahçe mobil- trendleri arasında sayılan “antrasit” rengin ağırlıklı ol- yaları üreten şirket, hem ürün geliştirme hem de Ar-Ge duğunu söylerken doğal rattanda ıslanma sonucu ya- süreçlerine yatırım yapmaya devam ediyor. şanan çürümelerin plastikte asla olmaması sebebiyle ürün gruplarında plastik enjeksiyon rattan tercih et- Modalife çatı markası altındaki “Sandalie” markasının tiklerini belirtiyor. Kullanılan ham madde reçetesinden E-Ticaret Müdürü Mehmet Furkan Adıyaman; doğa- teslimat ve kuruluma kadar kontrol altında gelişen ya zarar vermeyen, uzun ömürlü ve güvenilir bahçe sürecin, ürün kalitesinin yanı sıra müşteri tepkilerinin mobilyalarında da iddialı olduklarının altını çiziyor: değerlendirilmesine de yadsınamaz bir katkısı bulun- “Yüzde yüz geri dönüştürülebilir, kolaylıkla strelize duğunu vurguluyor. 66 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

MAKALE Laminasyon Prosesi ve Farklı Laminasyon Teknikleri Özet yapıştırıcı kullanılması ile katmanlı yapı elde etmek için uygulanan birleştirme Rumeysa Betül Aydoğdu1,2, ünümüzde polimerler başta am- yöntemidir. Bu sayede üretim teknikleri Aybüke Sultan Demirel1,2, balaj sektörü olmak üzere birçok birbirinden farklı olan film formundaki Mukaddes Şevval Çetin1,2, alanda yer almaktadır. Plastik malzemeler birleştirilmekte ve her bir malzemeler tek başına kullanılabileceği katmanın özelliği korunarak çok fonk- siyonlu yeni katmanlı yapıya sahip film Ozan Toprakçı1,2, gibi plastik ya da kağıt, karton, alümin- formunda olan ve sonraki aşamalarda şekillendirilebilen yapılar üretilebilmek- Hatice Aylin Karahan Toprakçı1,2 yum gibi plastik olmayan malzemelerin tedir. Nihai ürünlerin mekanik ve bariyer (oksijen, nem, ışık vb.) gibi birçok özel- özelliklerinden de yararlanmak için çok liği istenilen düzeyde ayarlanabilmekte- dir [1-4]. 1Yalova Üniversitesi katmanlı yapılar halinde kullanılabilmek- Laminasyon işlemi ile elde edilen kat- Polimer Malzeme tedir. Bu sayede kullanım alanları daha manlı yapıdaki filmler başta ambalaj sektörü olmak üzere birçok alanda kul- Mühendisliği Bölümü da genişlemektedir. Örneğin, iyi oksijen lanılabilmektedir. Katmanlı yapılara ka- ğıt ve alüminyum folyonun laminasyo- 2Yalova Üniversitesi bariyer özelliğine sahip, su ya da nem nu ile üretilen nem, su ve oksijene karşı dayanıklı ürün örnek olarak verilebilir. Lisansüstü Eğitim bariyer özelliği zayıf olan bir polimerin Genelde ambalajların üzerinde bulunan Enstitüsü bu dezavantajını minimize etmek için içerik bilgileri, marka, son kullanma ta- rihi ve uyarılar filme baskı yöntemi ile nem bariyer özelliği iyi olan bir polimer eklenebilmektedir. Laminasyonun avan- tajlarından birisi de baskı uygulanmış fil- ile katmanlı bir şekilde üretilebilmekte- min baskılı tarafının katmanlı yapı içeri- sinde yer alması sonucunda baskının dış dir. Bu sayede oksijen ve nem bariyer etmenlere karşı korunabilmesidir. Bunu sağlamak için baskı katmanlı yapının yü- özelliği istenilen kullanım alanlarına zeyi yerine en dış katmanın alt yüzeyine ayna görüntüsü kullanılarak ters basıl- uygun katmanlı yapıda malzeme elde makta ve böylece baskılı yüzey bir alttaki katman ile temas etmektedir. Bu sayede edilebilmektedir. Çok katmanlı yapıları ambalajların transferi sırasında baskının oluşturmak için yaygın olarak koeks- trüzyon, kaplama ve laminasyon yön- temleri kullanılmaktadır. Koekstrüzyon katmanlı film üretiminde kullanılırken, kaplama ve laminasyon genellikle farklı yapıdaki substratların birleştirilmesi için kullanılmaktadır. Bu derlemede lami- nasyon yönteminin çeşitleri ekstrüzyon, sıcak eriyik, yapıştırıcı ve termal olmak üzere dört başlık altında ele alınmıştır. 1. Giriş Laminasyon, birden fazla film formun- da malzemenin basınç, sıcaklık veya 67Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

hasar alması engellenirken parlak nımlanabilmektedir. Laminasyon olarak genelde düşük yoğunluklu dış yüzey ile görsellikte de avan- işlemi lamine edilecek katmanların polietilen (DYPE) kullanılabilmek- taj sağlanmaktadır. Benzer şekil- çeşidi, ısıl ve mekanik özellikleri, tedir [3]. de metalize filmlerde de metalize birbirleri ile uyumu gibi birçok pa- edilen yüzey, bir alttaki katman ile rametreden etkilenmektedir. Bu Bu yöntemde kullanılacak olan temas etmekte ve metalize yüzey nedenle uygulanacak malzeme de termoplastik malzeme katmanla- gıda ile temas etmemektedir [1, 3]. göz önünde bulundurularak eks- ra temas etmeden önce belli bir trüzyon, sıcak eriyik, yapıştırıcı veya mesafe eriyik halde akacağı için Laminasyon yönteminde katmanlar termal laminasyon yöntemlerinden iyi eriyik dayanımına sahip olma- genelikle eriyik polimer veya yapış- seçim yapılabilmektedir. lıdır. İyi eriyik dayanım özelliğine tırıcı kullanılarak birleştirilmektedir. sahip olan polimer malzeme akış Laminasyon işleminin performans 2.1- Ekstrüzyon Laminasyon esnasında Şekil 2’deki gibi çekme- kriterlerinden birisi, delaminasyon büzülme benzeri bir bozukluk ile direnci yani katmanların birbirin- Laminasyon yöntemi çeşitlerinin karşı karşıya kalmamakta ve tüm den ayrılmamasıdır. Bu yüzden ilki olan ekstrüzyon ile laminasyon yüzeyi en boyunca etkin şekilde laminasyon etkinliğinin sağlanma- işleminde iki katman uygun kafa- kaplayabilmektedir. Ayrıca polimer sı için katmanlar arasında kuvvetli dan ekstrüde edilen eriyik termop- malzeme eriyik dayanımının yanı yapışkan bağların oluşması gerek- lastik malzemenin yapıştırıcı özelli- sıra iyi uzama viskozitesi özelliği de mektedir. Yapıştırıcılar termoplas- ği ile birleştirilerek lamine edilmek- göstermelidir. Polimer eriyik hal- tik veya termoset olabilmektedir. tedir (Şekil 1). Bu yöntemde düz deyken yüksek uzama oranlarında, Polyesterler veya poliüretanlar gibi kafa kullanılmaktadır. Düz kafadan deformasyona karşı direncin daha termoset yapıştırıcı kullanılan lami- genellikle tek cins polimer eriyiği hızlı artması anlamına gelen geri- nasyon işlemi sonucunda çapraz beslense de koekstruder kafalar da nim sertleşmesi de göstermelidir. bağlar oluştuğu için nihai ürünün bu işlem için kullanılabilmektedir. Diğer bir deyişle malzemenin ge- ısıl dayanımı artmaktadır. Bunla- Bu kısımda eriyik sıcak olduğu için rilme - gerinim eğrisinin eğiminde rın yanında, plastikleştirilmiş vinil soğutma silindirlerinde hem basınç artış gözlenmelidir. Bu iki özellik asetat/vinil klorür kopolimeri gibi uygulanmakta ve iki katman yapış- eriyiğin makine yönünde kopma- termoplastik yapıştırıcılar ise ısıl tırılmakta hem de soğutulmakta- ması, makinenin tersi yönünde de dayanıma sahip olmadıkları için ni- dır. Lamine edilmiş ve soğutulmuş boyun oluşmaması için oldukça hai ürünün ısıyla yapıştırılabilirliğini nihai ürün sarılmakta ve bir sonraki önemlidir. Öreğin, bu yöntemde kısıtlamaktadır [1]. aşamaya sevk edilmektedir. Örne- lineer düşük yoğunluklu polietilen ğin, bahsedilen yöntem ile bariyer (LDYPE) polimeri zayıf eriyik uzama 2- Laminasyon Çeşitleri özelliği geliştirilmiş katmanlı yapı- özelliği gösterse de, iyi sıcak yapış- lar elde etmek için bariyer katma- ma özelliğinden dolayı sızdırmazlık Laminasyon işlemi malzemelerin nın malzemesi folyo, etilen vinil katmanı olarak kullanılabilmekte- avantajlı özelliklerini bir arada kul- alkol (EVOH) veya poliviniliden klo- dir. LDYPE, DYPE ile birlikte ko lanmanın en kolay yolu olarak ta- rür kullanılırken, yapıştırıcı katman Şekil 1. Ekstrüzyon laminasyon yöntemi [3] Şekil 2. Polimer eriyiğinde boyun oluşumu [3] 68 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

ekstrüzyon yöntemi kullanılarak da Şekil 3. Tandem ekstrüzyon laminasyon hattı [3] katmanlı halde üretilebilmektedir. Ekstrüder laminasyonun avantajla- yapıştırmak için silindirlerin arasın- rilmektedir (Şekil 4b). Her iki yön- rından birisi de Şekil 3’de görüldü- dan geçirilmektedir. Bu yöntemde temde de katmanlar lamine edil- ğü gibi tandem laminasyon hattı katmanların birbiri ile uyumlu olup dikten sonra silindire aktarılmakta ile hem laminasyon hem kaplama olmamasına göre etil vinil asetat ve basınç ile preslenerek yapışma proseslerinin aynı üretim hattında (EVA), termoplastik poliüretan sağlanmaktadır. Ardından soğutu- gerçekleşebilmesidir. İki prosesin (TPU), poliamid (PA), polietilen larak sarım silindirinde elde edilen aynı anda yapılması ile prosesler tereftalat (PET) gibi polimerler toz ürün toplanmaktadır. Islak lami- arası geçiş için malzemelerin ta- formda kullanılmaktadır. Yapıştırı- nasyon işleminde çapraz bağlana- şınması ve atık miktarında azalma cı toz eğer bölgesel veya noktasal rak kuruyan ve bu sayede üzerinde gibi avantajları sayesinde üretim olarak uygulanırsa, iki katmanın uçucu madde kalmayan reaktif ya- maliyetini azaltmak için kullanıla- delaminasyonu daha kolay olabil- pıştırıcılar kullanılabilmektedir. Bu bilmektedir [3]. mektedir. Eğer daha dayanıklı ve nedenle ıslak laminasyon yöntemi birbirinden ayrılmayan laminas- solventsiz laminasyon olarak da bi- 2.2- Sıcak Eriyik Laminasyon yonlar elde etmek istenilirse, birinci linmektedir [3]. yöntem kullanılabilir veya toz iki Laminasyon çeşitlerinin ikincisi ise katman arasına daha fazla serpile- Daha önce de bahsedildiği gibi ekstrüzyon ile laminasyon yönte- bilir [3, 5]. yapıştırıcı laminasyon yönteminde mine benzemekte olan sıcak eriyik yapıştırıcı rulo aplikatör sistemi ile laminasyonudur. Literatürde sıcak 2.3- Yapıştırıcı Laminasyon uygulanmaktadır. Uygulanan ya- eriyik laminasyon için iki temel pro- pıştırıcı miktarının optimizasyonu ses karşımıza çıkmaktadır. Bunlar- Diğer bir laminasyon yöntemi ise Şekil 5’de görüldüğü gibi gravür si- dan birincisinde yapıştırıcı olarak yapıştırıcı laminasyon işlemidir. Bu lindiri üzerinde bulunan bıçak veya eriyik hale getirme ve ekstrüde yöntemde düşük molekül ağırlıklı mayer çubuğu ile sağlanmaktadır. etmek için ekstrüzyon makinesi- bir polimer yapıştırıcı malzemenin Bu yöntemlerin her birinde ortak ne gerek olmayan düşük molekül çözelti veya emülsiyonunun, kat- amaç fazla yapıştırıcının yüzeyden ağırlıklı termoplastik polimerler manlardan birisinin yüzeyine rulo yapıştırıcı tankına sıyrılmasıdır [3]. kullanılmaktadır. Bu uygulama aplikatör sistemi ile uygulanarak iki için kullanılacak malzemenin eri- katmanın birleşmesi sağlanmakta- 2.4- Termal Laminasyon yik viskozitesinin düşük olması ge- dır. Yapıştırıcı laminasyon yöntemi rekmektedir. Eriyik polimer kalıba kendi içerisinde uygulama adımla- Laminasyon çeşitlerinin sonuncusu yer çekimi ile iletilebilmekte fakat rına göre kuru yapıştırma ve ıslak olan termal laminasyon yöntemin- kontrollü iletimin optimize edilme- yapıştırma olarak ikiye ayrılmakta- de katmanların birbirine yapıştırıl- si için pompa da kullanılabilmek- dır. Kuru yapıştırma işleminde ya- ması için ısı enerjisi kullanılmakta- tedir. Sıcak eriyik laminasyonu ile pıştırıcının sürüldüğü katman ikinci dır. Bu yöntemde kullanılacak olan üretim yapılırken, lamine edilecek katmanın birleştirilmesinden önce katmanlardan en az bir tanesinin katmanlar yapıştırıcı ile birlikte si- kurutulmaktadır (Şekil 4a). Islak ısıyla yapışabilmesi için bir termop- lindire aktarılmaktadır. Aktarılan yapıştırma işleminde ise yapıştırıcı- lastik malzeme olmalıdır. Laminas- silindir katmanlı yapı formu elde nın sürülmüş olduğu katman halen yon işlemi yapılacak katmanlardan etmek için elektrik ile ısıtılmakta- ıslak iken ikinci katman ile birleşti- biri veya ikisi ısıtılarak yumuşatıl dır. Bu sayede yapıştırıcı malzeme eriyerek katmanları birbirine lami- ne etmektedir. Sıcak eriyik lami- nasyonu katmanlar üzerine dolgu malzemesinin lamine edilmesinde kullanılmaktadır. İkinci yöntemde ise erime özelliğine sahip malze- me ağ veya toz formunda iki kat- manın arasına yerleştirilmektedir. Ardından hem yapıştırıcı malzeme- nin erimesini sağlamak hem de iki katmanı basınç etkisi ile birbirine 69Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

Şekil 4. a) Islak ve b) kuru laminasyon hattı [3] Şekil 5. a) Gravür aplikatörü, b) bıçak kaplayıcı ve c) mayer çubuk kaplayıcı sıyırma aparatları [3] maktadır. Bu sayede birbirleri ile manlar seçilerek uygun laminasyon uygulanmakta ve ardından diğer birleşmesi sağlanmaktadır. Kat- yöntemi ile birleştirilmektedir. Bir- katmanlar uygulanarak yapıştırıcı manların ısıtılması silindirler ile likte lamine edilebilecek malzeme kurutulmaktadır. Yapıştırıcılar su sağlanmaktadır. Silindirden geçen kombinasyonlarında neredeyse veya solvent bazlı olabilmektedir. katmanlar basınçla preslenmekte hiçbir sınır yoktur. Bu kısımda en Yöntemin kurutma adımında yüze- ve ardından soğutularak nihai ürün yaygın kullanılan malzemelerden yin gözenekli olması verimi olumlu elde edilmektedir. Bu yöntemde alüminyum, kağıt ve metalize film- etkilediği için, bu teknik kağıt gibi herhangi bir yapıştırıcı kullanılma- lerden elde edilen laminasyonlar yüzeylerde tercih edilebilmektedir. dığı için elde edilen nihai ürünün incelenecektir. Kuru yapıştırma da, ıslak yapıştır- ağırlığının, lamine edilen katman- ma ile aynı şekilde uygulanmakta- ların ağırlıklarının toplamı olaca- 3.1- Alüminyum Laminasyon dır. Farklı olarak yapıştırıcı uygula- ğı öngörülmektedir (Şekil 6). Bu nan katman, ikinci katman ile bir- yöntemin kullanımına örnek olarak Alüminyum folyo geçmişten günü- leşmeden önce kurutulmaktadır. DYPE/İyonomer koekstrüde filme müze başta ambalaj sektörü olmak Yapıştırıcı olarak viniller, epoksiler, oryante edilmiş polimerik film la- üzere birçok sektörde kullanılmak- polyesterler ve üretanlar kullanıl- minasyonu verilebilmektedir. Bah- tadır [7]. Alüminyum folyoların ka- maktadır. sedilen yapıda nem bariyeri DYPE lınlığı kullanıldıkları uygulamalara ve ısı yalıtımı iyonomer katmanı ile göre 6 ila 150 mikrometre arasın- Şekil 6. Termal laminasyon yöntemi [3] sağlanmaktadır [1, 3, 6]. da değişmektedir. Ancak folyo ka- lınlığı azaldıkça yırtılma ve delinme 3- Laminasyon Örnekleri hassasiyeti artmaktadır. Folyola- rın gazlara ve sıvılara karşı bariyer Günlük yaşantımızda çokça tüke- özellikleri oldukça iyidir. Bu özel- tilen meyve suyu, süt gibi sıvı am- lik sayesinde ambalaj sektöründe balaj kutularında katmanlı yapılar tercih edilen ürünler arasında yer kullanılmaktadır. Dış görünüş ola- almaktadır. Ambalaj sektöründe rak kağıt/karton göze çarpsa da kullanılan alüminyum folyo amba- sızdırmazlık, bariyer özellik ve tüke- lajlar genellikle lamine edilerek kul- tim süresinin arttırılması gibi birçok lanılmaktadır ve proses olarak ıslak, özellik farklı katmanlar ile elde edil- kuru, ekstrüzyon ve sıcak eriyik la- mektedir. Bu nedenle kullanılacak minasyonu kullanılmaktadır. Islak alan ve istenen özelliklere göre kat- yapıştırmada, folyoya yapıştırıcı 70 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

Yapıştırıcının katmana etki etmesi Şekil 7. a) Şeffaf film ile [8] ve b) renkli film [9] ile lamine edilmiş için sıcak silindirlerden geçirilmek- alüminyum folyo filmler tedir. Bu yöntem ise gözeneksiz malzemelere örnek olan polyester edilmeye başlanılmıştır. Kaplanan Katmanlı yapılarda metalize film ile uygulamaları için kullanılmaktadır. katmanların kalınlığı kullanılacağı bariyer özelliği avantajının yanında Ekstrüzyon laminasyon yöntemin- uygulamalara göre değişmektedir. parlak metal olarak görünüm sağ- de erimiş film, alüminyum folyo Dekoratif amaçlı filmler 20-30 μm, layan çok ince bir alüminyum kat- silindirden geçerken üzerine eks- korucuyu amaçlı filmler ise 60 μm man kullanılmaktadır. Bahsedilen trüde edilmektedir. Daha sonra iki ve üzerinde bir kalınlığa sahip ola- katman çok ince olduğu için kat- katmanlı yapı silindirlerden geçer- bilmektedir. Metalize filmler genel- manlı yapının esneklik, mukavemet ken soğutulmaktadır. Bu işlemde likle katmanlı filmlerin bir katmanı gibi mekanik özelliklerini olumsuz ek bir kurutma gerekmemektedir. olarak kullanılmaktadır. Örneğin yönde etkilememektedir. Metalize Alüminyum folyo tek bir katman- kuruyemiş ürünleri yani gevrek film alüminyum folyo ile kıyaslan- la birleştirilecekse yani iki katmanlı olması gereken ürünlerin raf öm- dığında bariyer özellik olarak çok bir film elde edilecekse bu yöntem rünü ve gevrekliğini korumak için fark olmasa da, yapıya esneklik ve kullanılmaktadır. Sıcak eriyik yön- metalize polipropilen (M-PP) kul- dayanıklılık katmaktadır. Aynı za- teminde polimer reçineler, mum- lanılabilmektedir. Metalize filmin manda metalize filmin alüminyum lar ve reçine-mum bileşenleri kul- mikrodalga gibi ısı gerektiren uy- folyaya göre daha ucuz olması lanılmaktadır. Sıcak eriyik folyoya gulamalarda kullanılması için pol- sonucunda da alüminyum yerine dökülmekte ve folyonun ısıyla ya- yester gibi dayanıklı bir polimer ile kullanılmasında önemli bir avantaj pışması sağlanmaktadır. Ardından laminasyon edilebilmektedir. Me- sağlanmaktadır. Şekil 9’da da gö- silindirlerden geçerek soğutulmak- talize filmler için genelde yönlendi- rüldüğü gibi metalize film hem po- tadır. Bu yöntem yüksek hızlı lami- rilmiş polipropilen (OPP), PET ve PA limerik film hem de kağıt ile lamine nasyona ihtiyaç olduğunda kulla- edilebilmektedir [1, 3]. nılmaktadır. Ambalaj uygulama- kullanılabilmektedir [2, 3, 10, 11]. larında polimer/alüminyum ya da polimer/alüminyum/kağıt olacak Şekil 8. Metalize film üretim yöntemi [3] şekilde çok katmanlı yapılar olduğu için yukarıdaki üretim yöntemleri- nin hepsi kullanılabilmektedir. Şekil 7’de de görüldüğü gibi alüminyum folyo şeffaf veya renkli polimerik film ile lamine edilebilmektedir. Örnek olarak, alüminyum katma- nı PET/Alüminyum/DYPE (Şekil 7a) gibi polimerler ile birlikte kullanıla- rak gaz, su, oksijen ve nem bariyer özelliği geliştirilmiş katmanlı yapı- lar elde edilebilmektedir [2]. 3.2- Metalize Film Laminasyon Metalize filmler metalizasyon sonu- cu oluşan filmlerdir. Metalizasyon, vakum ortamında genellikle alü- minyum metalini buharlaştırarak farklı bir yüzey üzerinde biriktirme işlemidir (Şekil 8). Ayrıca bakır, nikel gibi metaller de vakum ortamında yüzey üzerine biriktirilebilmektedir. Metalizasyon başlangıçta dekoratif amaçlar için kullanılmıştır, ancak gaz, nem, ısı ve ışık bariyer özelli- ği sayesinde ambalajlar için tercih 71Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

Şekil 9. a) Metalize film-film laminasyonu [12] ve kağıt ile yapılan laminasyonlarda b) metalize film-kağıt laminasyonu [13] kullanılmaktadır. Orta ve yüksek yoğunluklu polietilen, DYPE’nin 3.3- Kağıt Laminasyon ze edilmiş ince plastik filmin lami- bariyer özelliğinin yeterli olmadığı nasyonu sonucunda düşük maliyet ve daha iyi aşınma direnci, sıcaklık Ambalaj sektöründe kağıt/karton ile folyo laminasyonu görünümlü dayanımı istenen alanlarda kullanı- malzemelerinin bariyer özelliklerini ambalaj elde edilmektedir [15, 16]. labilmektedir. PE ısıyla yapışmasını iyileştirmek için ekstrüzyon kapla- kolaylaştırmak için EVA ile modifiye ma ve laminasyon gibi uygulamalar 4- Laminasyonda Kullanılan edilebilmektedir. Yaygın kullanılan kullanılmaktadır. Bahsedilen işlem- Malzemelerin Temel Özellikleri polimerlerden birisi olan PP ise yük- de istenilen özelliğe göre seçilen sek erime noktası ile sıcaklık daya- polimer film veya folyo, kağıt üzeri- Bahsedilen kağıt, alüminyum ve nımı gerektiren kullanım alanların- ne yapıştırılmakta ya da ekstrüzyon metalize katmanlar tek başlarına da tercih edilebilmektedir. PP, PET ile laminasyon işlemi yapılmaktadır kullanıldığı gibi bir arada kullanıl- gibi yüksek sıcaklığa dayanıklı diğer (Şekil 10b). Polietilen (PE), kullanı- ması sonucunda daha avantajlı ya- polimerler ile ekstrüzyon laminas- lan polimer katmanı için örnek veri- pılar da üretilebilmektedir. Bu ya- yonu yapılarak kullanılabilmekte- lebilmektedir. Kullanım yerine göre pılarda polipropilen (PP) gibi olefin dir. Ayrıca PET katmanı ile nem ve tercih edilen kağıt çeşidi ile PE’nin esaslı polimerler başta olmak üzere yağ bariyer özelliği de sağlanmak- laminasyonu sonucunda elde edi- birçok polimer ve polimer olmayan tadır. Yağ, ışık ve oksijen bariyer len nihai ürün ile birlikte kağıdın malzemeler kullanılmaktadır. özelliği aranan yapılarda EVOH ve sertlik avantajı kullanılırken, aynı PA katmanları kullanılabilir fakat zamanda zayıf bariyer özellikleri Katmanlı yapılarda nem bariyer neme karşı bariyer özelliği bulun- de geliştirilmektedir. Ayrıca kağıdın özelliği istenildiğinde tercih edilen madığı için bu durum göz önünde su buharı ve oksijene karşı bariyer polimerlerden birisi de PE’dir. PE bulundurulmalıdır. EVOH gibi nem özelliği göstermesi için alüminyum çeşitlerinden DYPE yaygın olarak dayanımı olmayan malzemeler, ile de lamine edilebilmektedir [14]. PE gibi neme karşı bariyer özelliği gösteren malzemelerin arasına la- mine edilerek kullanılabilmektedir [6, 19]. Işık, oksijen, yağ veya neme karşı bariyer özellik, sızdırmazlık ve uzun raf ömrü gibi özellikler istendiğin- de şeffaflık aranmayan katmanlı yapılarda alüminyum folyo kulla Kağıt ile alüminyum folyonun la- Şekil 10. a) Baskılı kağıt-metalize film laminasyonu [17] ve mine edilmesi yerine kullanılan bir b) kraft kağıt-film laminasyonu [18] başka yöntem ise, kağıdın metalize bir plastik filme (metalize yönlen- dirilmiş polipropilen (M-OPP), me- talize polietilen tereftalat (M-PET) vb.) lamine edilmesidir (Şekil 10a). Kağıt metalize bir film ile lamine edildiğinde, alüminyum folyo ile lamine edilmiş gibi benzer bir gö- rünüm ve bariyer özelliklere sahip olmaktadır. Vakum altında metali- 72 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022

nılabilmektedir. Işık, nem ve oksi- Sonuç Şekil 11. Çok katmanlı lamine yapı [19] jen bariyer özelliğine sahip olan alüminyum ile PE katmanını lami- Günümüzde her alanda ihtiyaçlara [11]DTutak, D. (2022). Ambalaj Üretiminde ne etmek için bağlayıcı katman cevap olan polimerlerin, polimer Kullanılan Metalize Filmler ve Laminasyon, olarak iyonomer reçine (Surlyn™) olmayan malzemeler ile kullanıla- Plastik & Ambalaj Dergisi. kullanılabilmektedir. Dış katmanda bilirliği laminasyon yönteminin ge- [12]DSource Altın kaplamalı PET Meta- alüminyum folyo kullanılarak me- lişmesi ile artmaktadır. Bu sayede lize film laminasyon kağıdı Kek davul on tal görünüm elde edilebilmekte- istenen özelliklerin bir arada bulu- m.alibaba.com. https://m.turkish.alibaba. dir. Nem ve oksijen bariyer özelliği nabildiği ürünler elde edilebilmek- com/amp/p-detail/60659884810.html (Son sağlamak için alüminyum yerine tedir. Bu derlemede laminasyon ziyaret tarihi: 2022-03-24). kullanılabilecek bir diğer malze- çeşitleri ve farklı malzemelerin bir [13]DMetallized Film Laminated Material me de ince alüminyum katmanı arada kullanımına dair uygulama- - Sunpro Metalized Film Laminated Manu- ile metalize edilmiş polyester, PP lar aktarılmıştır. facturer from Ahmedabad. https://www. ve PA gibi filmlerdir. Polimer film- sunproradiantbarrier.com/metallized-film- lerin üretim yöntemleri olan eks- Kaynaklar laminated-material.html (Son ziyaret tarihi: trüzyon dökme, ektrüzyon şişirme 2022-03-24). ile laminasyon prosesi ile kombine [1]DJenkins, W. A. & Osborn, K. R., 1992. [14]DLaminasyon Ürünleri | Merset.com. edilmesi durumunda katmanlı ya- Plastic films: Technology and Packaging https://www.merset.com/tr-TR/laminasyon- pıların tek işlemde üretilmesi sağ- Applications. CRC Press, Boca Raton, Fla. urunleri/38/41 (Son ziyaret tarihi: 2022-03- lanabilmektedir. Katmanlı yapılar- 24). da istenen özellikler sağlandıktan [2]DEmblem, A. & Henry, E., 2012. Packa- [15]DPetrie, E. M., 2006. Developments in sonra fiziksel olarak sert olması için ging Technology: Fundamentals, Materials Barrier Coatings for Paper and Board. Pira kağıt-karton kullanılabilmektedir. and Processes. Woodhead Pub., Cambridge International Ltd., Leatherhead, UK. Baskı işlemi yapılacağı durumlarda Philadelphia. [16]DTwede, D.; Selke, S. E. M.; Kamdem, ise kağıt genellikle dış katman ola- D.-P. & Shires, D., 2014. Cartons, Crates rak yer almaktadır. Kağıt katman [3]DSelke, S. E. M. & Culter, J. D., 2016. and Corrugated Board, Second Edition - olarak kullanıldığında her iki tarafı Plastics Packaging: Properties, Processing, Handbook of Paper and Wood Packaging veya yanlızca tek tarafı polimer ile Applications, and Regulations. Hanser Pub- Technology. DEStech Publications, Inc., kaplanarak bariyer özellik kazan- lishers, Munich Cincinnati. Lancaster. dırılabilmektedir. Malzemelerin 17]DYeni Tasarım Özel Baskılı Laminasyon özellikleri göz önünde bulundu- [4]DEbnesajjad, S., 2012. Plastic Films in Kraft Kağıt Gıda Ambalaj Malzemesi Için rularak katmanlı film tasarımına Food Packaging - Materials, Technology Plastik Rulo Film Çay Poşetleri Ambalaj - Buy örnek olarak Şekil 11’deki ürün and Applications. William Andrew, Zagreb. Film Roll,Packing Film Roll Printed,Food Pac- verilebilmektedir. Bu katmanlı ya- kaging Plastic Roll Film Product on Alibaba. pının ambalaj olarak kullanılacağı [5]DBulut, Y. & Sülar, V. (2008). Kaplama com. https://turkish.alibaba.com/p-detail/ öngörülürse, katmanların her biri- veya Laminasyon Teknikleri ile Üretilen Ku- New-1600348070104.html?spm=a2700. nin ayrı görevleri bulunmaktadır. İç maşların Genel Özellikleri ve Performans 8699010.29.66.167f7fbbhaNBoF (Son zi- kısımda bulunan PE, sıvı geçirmez Testleri, The Journal Of Textiles and Engi- yaret tarihi: 2022-03-24). bir iç yüzey oluşturmaktadır. Am- neers. [18]DAmbalaj Makineleri ve Çözümleri balajın ışık, nem vs. geçirmeme- APACK Ambalaj Makine Sanayi ve Tic. Ltd. si için bariyer özelliği alüminyum [6]DColes, R.; McDowell, D. & Kirwan, M. Şti. https://www.apack.com.tr/kategori/ katmanı ve sertlik, mukavemet gibi J., 2003. Food Packaging Technology. CRC kagit-filmler-233.html (Son ziyaret tarihi: özellikler de kağıt katmanı ile sağ- Press, Boca Raton, Fla. 2022-03-24). lanmaktadır. Ayrıca kağıt katmanı [19]DKirwan, M. J., 2005. Paper and pa- ile baskı yüzeyi de sağlanmaktadır. [7]DTamarindo, S. & Pastore, C. (2016). perboard packaging technology. Blackwell Alüminyum ile kağıt katmanlarını Packaging Film Impact on Food Organolep- Publishing Ltd., Oxford, UK Ames Iowa. birleştirmek için bağlayıcı katman tic Properties:An Experimental Study, Jour- kullanılmaktadır. Son olarak dış nal of Applied Packaging Research . katmanda su geçirmeme, dış et- kenlerden baskıyı ve içeriği koruma [8]DMulti-Layer Aluminum Film PET/ALU/ gibi sebepler için PE kullanılabil- LDPE -. https://www.insituconservation. mektedir [2, 6, 16, 19]. com/en/products/nitrogen_disinfestation_ systems/multilayer_pet_alu_ldpe_123 (Son ziyaret tarihi: 2022-03-24). [9]D100 adet sıcak damgalama folyo kağıt holografik ısı transferi alüminyum laminas- yon folyo DIY sanat zanaat C|Staming| - AliExpress. https://tr.aliexpress.com/ item/4000311405164.html?algo_ pvid=b1c1b226-142f-4749-9b65- b9d665d3abfe&algo_expid=b1c1b226- 142f-4749-9b65-b9d665d3abfe- 28&btsid=2200c542-ddec-46fc-9dd8- 4104185a1a2e&ws_ab_test=searchw eb0_0,searchweb201602_10,searchw eb201603_55 (Son ziyaret tarihi: 2022-03- 24). [10]DTurgut, A.; Çetin, M. Ş. & Toprakçı, H. A. K. (2020). Metalize Filmlerin Üretimi ve Kullanım Alanları, Plastik & Ambalaj Dergisi. 73Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Nisan 2022









AKSOY PLASTİK VE MAKİNE 79 AVRASYA AMBALAJ FUARI 65 CHEN HSONG 11 CNR AMBALAJ FUARI 75 ERHA MÜHENDİSLİK ARKA KAPAK İÇİ ERKOÇ PLASTİK VE KALIP 33 FANUC FAVORİ GRUP 3 FOTEG İSTANBUL FUARI ÖN KAPAK İÇİ HAITIAN İNPAK MAKİNA 74 KOLBAY DANIŞMANLIK 15 PLASTEC MAKİNA 21 PLASTEURASIA FUARI 37 PLASTİK&AMBALAJ TEKNOLOJİSİ DERGİSİ ÖN KAPAK RACEPLAST 59 SENA MAKİNA 29-53 SİSAN MASTERBATCHES 80 SOMPLAST PLASTİK / SESOTEC SPS SENUR 2 TOMRA 9 TEPRO MAKİNE 25-41 WIN EURASIA FUARI ARKA KAPAK WITTMANN BATTENFELD 49 WOOJIN PLAIMM 5-17 76 1 4

Tüm makine ve yardımcı ekipmanlar TEK MARKA, TEK ADRES Makinem “CEP’te” Keplast Easynet TEKNOLOJİK ÇÖZÜMLER TM Toogle TH Direk Hidrolik EVH Çift Plaka Göbekten Model Kilitlemeli Model Sıkmalı Model “Full Servo” “Full Servo” “Full Servo” “35 yıllık tecrübe ve güvence” AKSOY-GÖZTEPE AKSOY-DİLOVASI AKSOY-TUZLA AKSOY-YALOVA AKSOY-KÜÇÜKYALI Türkiye Mümessili Ofislerimiz aksoymakinee aksoymakine Aksoymakine 0532 251 02 98 0555 972 01 00 [email protected] www.aksoymakine.com

MÜHENDİSLİK PLASTİKLERİNDE GÜVENİLİR ORTAĞINIZ! YARATICI ÇÖZÜMLER Yüksek kaliteli plastik ürünleri dünya çapındaki müşterilerimizin ihtiyaçlarına göre özel olarak üretiyoruz. Bireysel parçaların imalatından seri üretime teknik plastikleri tam olarak ihtiyacınız olan yüksek kaliteli malzemelerden yapılmış ürünleri ulaştırıyoruz. SİZE ÖZEL YÜKSEK TEKNOLOJİLİ KALİTELİ HİZMET İhtiyacınıza uygun Yüksek teknolojili Kaliteli ürünlerimizi hızlı bir tasarımları üretiyoruz. makineleri kullanıyoruz. şekilde teslim ediyoruz. +49 2561 44 69 40 [email protected] www.raceplast.de

Ergonomik, güvenli ve efektif taşıma. PM Endüstriyel Manipülatörleri, üretim hatları, paketleme ve üretim gibi süreçler için farklı türdeki yükleri taşıma ihtiyacının en iyi çözümüdür. Herhangi bir ürünü ergonomik, emniyetli ve etkili taşıma olanağı sağlar. Yükleri mükemmel bir şekilde dengeleyerek, kavrama ve taşıma işlemini herhangi bir yönden neredeyse ağırlıksız olarak taşımayı sağlar. Operatör azami güvenlikte ve ergonomik koşullarda zahmetsizce çalışabilir. PM, Otomasyon ve modern üretim araçlarında dışa bağımlı ülkemizin ihtiyacı olan pnömatik manipülatörü, Türkiye’nin markası haline getirip dünya pazarında bir Türk markası olarak boy göstermektir. Pm Industrial Manipulators bir Erha Mühendislik markasıdır. İmam Rabbani Cad. Bayraktarlar Sok. No: 4/2 Sancaktepe / İSTANBUL +90 216 466 31 35 pmmanipulators.com