GERİ DÖNÜŞÜM TEKNOLOJİSİ Plastik geri dönüşüm sürecinde verimliliği artıran 5 ipucu Resul Gökpınar konomik gelişme ve nüfus artı- 1. Geri dönüşüm plastiklerin POLYSTAR şının yönlendirdiği plastik kulla- ayrıştırılması nımındaki artışa paralel olarak; OECD raporlarına göre, küresel plastik Plastik geri dönüşüm malzemelerini tür- atıkların 2060 yılına kadar üç katına çık- lerine göre ayrıştırmak ve geri dönüş- ması bekleniyor. Plastik geri dönüşüm türülemeyen maddeleri malzemeden verimliliğini artırmak, daha fazla plastik ayırmak, verimli geri dönüşüm için ilk atığın değerli geri dönüşüm polimerler önemli adımdır. Bu, plastik geri dönü- olarak üretim hatlarına yeniden kazan- şüm sürecinin sürekliliğine yardımcı olur dırılmasındaki önemli etkenlerden biri- ve işlemi kolaylaştırır. dir. Bu yazımda plastik geri dönüşüm sürecinde verimliliği artıran 5 ipucun- Öte yandan, plastik atıkların nemden ve kirleticilerden mümkün olduğunca dan bahsedeceğim. uzakta depolanması, malzeme kaybının 50 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
önlenmesine ve nihai granül kalite- POLYSTAR'ın kullanımı kolay en- kesici kompaktör entegrasyonu, sinin artırılmasına yardımcı olur. tegre makine tasarımları, bu farklı ayrı bir kırıcı ihtiyacını ortadan ekipmanları tek bir plastik granül kaldırır ve malzeme besleme tu- 2. Entegre makine tasarımı makinesinde birleştirir. Bu enteg- tarlılığını artırır. Fabrika üretim rasyonlar işlem aşamalarını azalta- firesi plastik film atıklar ve yıkan- Geri dönüşüm sürecinde, çeşitli rak operasyonda sürekliliği sağlar- mış/kurutulmuş tüketici sonrası plastik geri dönüşüm ekipmanla- ken aynı zamanda işgücü, zaman hurda film atıklar doğrudan ke- rının önemli görevleri vardır. Ör- ve enerji tasarrufu sağlar. sici kompaktöre beslenir. Burada neğin, bir kesici kompaktör veya döner ve sabit bıçaklarla kesilerek shredder parçalayıcı atık plastiğin Kesici kompaktör küçültülür. Kesici kompaktör bu boyutunu küçültür, ekstruder mal- entegrasyonu - PE/PP film hafif malzemeleri ön koşullandırır zemeyi yeniden şekillendirebilmek (keser, topaklar, önceden ısıtır) ve için eritir, daha sonra bir granül Repro-Flex ve Repro-Flex Plus plas- doğrudan geri dönüşüm ekstrude- kesme ünitesi plastik eriyiği nihai tik granül makinesi modellerinin rine besler. Aynı makinede devam eden ekstrüzyon ve granül kesme granül şeklinde keser. adımlarından sonra, geri dönüş- türülmüş nihai granüller üretimde yeniden kullanıma hazırdır. Bu ne- denle, bu sistem sorunsuz ve daha istikrarlı bir geri dönüşüm sürecine yardımcı olur. Shredder parçalayıcı entegrasyonu - Rafya, dokuma ve kırılması zor plastikler Rafya, dokuma ve kırılması zor plastik malzemelerin geleneksel 51Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
geri dönüşüm yönteminde; bu durdurma gereksinimini de orta- me hızı, plastik granül makineleri- malzemeler, sert yapıları nedeniyle dan kaldırır. nin kesici kompaktörü (Repro-Flex geri dönüşüm ekstruderine bes- modeli) ve shredder parçalayıcısı lenmeden önce ön kırma işlemine POLYSTAR, malzeme besleme opti- (Repro-One modeli) ile yüklemele- tabi tutulurlar. Bu durum daha mizasyonu ile tutarsız besleme so- rine bağlı olarak senkronize edilir. fazla zaman, fabrika alanı ve iş- runlarını çözer. Örneğin, otomatik çilik gerektirir. Repro-One plastik kontrollü bantlı konveyörün besle- Ayrıca, dahili kesici kompaktör granül makinesi, entegre tek şaftlı veya shredder parçalayıcı ile enteg- shredder parçalayıcısı ile bu sorunu re plastik granül makinesi tasarımı, çözer. Bu sistemde, malzemenin geri dönüşüm ekstruderine mal- sadece dahili shredder parçalayı- zeme beslemesini stabilize ederek cıya beslenmesi yeterlidir. Dahili daha yüksek ve kaliteli granül veri- shredder, malzemede bozulmayı mi ve daha sorunsuz bir geri dönü- önlemek için plastik atıkları düşük şüm süreci sağlar. bir sıcaklıkta işler. Daha sonra takip eden ekstrüzyon ve granül kesme 4. Otomatik akıllı geri dönüşüm adımları için doğrudan geri dönü- sistemleri şüm ekstruderine iletir. Bu neden- le Repro-One; PP rafya, dokuma Geri dönüşümde otomasyon sa- çuvallar, non-woven, shrink film dece işgücü müdahalesini azalt- ruloları, film makinesi başlangıç makla kalmaz, aynı zamanda daha takozları ve diğer birçok sert plas- tik malzeme için tek adımlı bir geri dönüşüm süreci sağlar. 3. Plastik atıkların tutarlı beslenmesi Plastik geri dönüşüm sürecinde tutarlı malzeme besleme, daha yüksek granül veriminin ve genel verimliliğin ipuçlarından biridir. Ayrıca aşırı besleme veya yetersiz beslemeden kaynaklanan makine 52 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
hızlı ve sorunsuz bir geri dönüşüm olan önemli faktörlerdir. Çünkü bu Sonuç sürecini mümkün kılar. Yukarıda hususlar, operatörlerin makineleri belirtilen otomatik besleme kont- nasıl verimli bir şekilde çalıştıra- Geri dönüşümde verimliliği ar- rolüne ek olarak, POLYSTAR ayrıca caklarını ve bakımını nasıl yapa- tırmak, daha fazla atık plastiğin aşağıdakiler gibi başka otomasyon caklarını kısa sürede öğrenmelerini üretim hatlarına geri dönmesinin özellikleri de sağlar: sağlar. Ayrıca, bu hususlar daha önemli ipuçlarından biridir. Çün- düşük operasyon maliyetine sebep kü plastik geri dönüşüm sürecinde ÇÇift kanallı filtre sistemi ile ma- olurlar. yüksek verimlilik; düşük maliyet ve kineyi durdurmadan filtre eleği de- minimum malzeme kaybı ile yük- ğişimi Bu nedenle POLYSTAR, sürekli de- sek kaliteli ve yüksek yeniden kul- ğişim mühendisliği yoluyla opera- lanılabilirliğe sahip geri dönüşüm ÇOtomatik eriyik atık tahliyesi için tör dostu plastik granül makine- granüller elde etmeyi ifade eder. back-flush filtre sistemi leri üretmeye odaklanmaktadır. POLYSTAR'ın bugün piyasada bu Plastik atıklardan elde edilen geri ÇDaha gelişmiş bir tüketici sonra- kadar popüler olmasının nedeni dönüşüm granüllerin kalitesi ve sı geri dönüşüm için üçüncü taraf budur. yeniden kullanılabilirliği yüksek ol- filtre sistemleri ile kolay entegras- duğunda, plastik üretiminde mali- yon yeti daha fazla olan saf polimerden minimum miktarda kullanılması ÇOtomatik granül kesme hızı ve mümkündür. Böylece hem ekono- bıçak basınç ayarı eş boyutlu gra- mik faydalar hem de çevresel fay- nüller üretmenin yanı sıra, malze- dalar aynı anda elde edilebilir. me kaybını önler Uzun vadeli plastik geri dönüşüm Çİnsan-makine ara yüzlü PLC verimliliğinde, ihtiyaçlarınıza uy- kontrol sistemi opsiyonu; çevrimiçi gun doğru plastik granül makine- sorun giderme, otomatik ön ısıt- sine yatırım yapmak çok önemli ma, bulut IP kontrolü ile paramet- bir rol oynar. İster profesyonel bir re optimizasyonu gibi birçok farklı plastik geri dönüşümcü olun, ister görevi verimli bir şekilde yerine ge- plastik üretim atıklarını geri dö- tirir nüştürmek isteyen bir üretici olun, POLYSTAR'ın sizin için 'Basit' bir çö- 5. Basit ve bakımı kolay makine zümü var, bizimle iletişime geçin. tasarımı Basit makine tasarımı, kolay kul- lanım ve bakım da geri dönüşüm verimliliğini artırmaya yardımcı 53Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
GERİ DÖNÜŞÜM TEKNOLOJİSİ PLASMAQ geri dönüşüm sistemleri 30’uncu yılını kutluyor PLASMAQ LDA lkemizde henüz yeni tanınma- gibi, tanındıkça ve referanslarımız oluş- Türkiye Temsilcisi ya başlayan Portekiz’in önemli tukça daha fazla Türk müşteriye ulaşaca- P2B Makina plastik geri dönüşüm sistemleri ğız” dedi. üreticilerinden biri olan PLASMAQ bu yıl 30'uncu yılını kutladı. Portekiz’in Leiria şehrinde Fernando La- goa tarafından kurulan PLASMAQ plas- PLASMAQ’ın kurucusu ve CEO’su Fer- tik geri dönüşüm ekipmanlarını 1992 yı- nando Lagoa şirketinin geri dönüşüm lında üretmeye başladı. 1996’da Portekiz sektörünün son yıllardaki hızlı büyüme- dışındaki ilk müşterilerine ulaşan şirket, siyle eş zamanlı olarak hedef pazarları- 1998 yılında sert plastikler için ilk komp- nı genişlettiklerini, yıllardır yer aldıkları le yıkama hattı projesini geliştirdi. 2000 Portekiz ve İspanya pazarından sonra yılında yeni fabrikasına taşındı, 2001 yı- son beş yılda İngiltere, Singapur, ABD lında ise LDPE filmler için ilk komple yıka- ve Meksika gibi ülkelerdeki önemli üre- ma hattını yaptı. Sonraki yıllarda ürün ve ticilerin tercih edilen ekipman sağlayıcısı müşteri portföyünü geliştirerek Portekiz olmaya başladıklarını belirterek: “Türkiye ve İspanya’da pazarın öncü firmaların- de büyük pazarıyla ilgi alanımızda. İlk dan biri olmayı başaran şirket, 2015 yı- PlasCompact’lar 2022 yılında çalışma- lında ise yenilikçi film kurutma makinesi ya başladı. Tıpkı diğer ülkelerde olduğu PlasCompact’ın ilk versiyonunu geliştirdi. 54 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
PLASMAQ Ekibi K2022 Fuarında PlasCompact’ın 2 ton/saat kapasiteli yeni modeli çözümler sunuyor. Farklı malzeme- önünde ler, farklı kirlilik oranları ve türleri için doğru hat tasarımı temizleme Şirket 2017 yılında uluslararası pa- teden 3 ton/saat kapasiteye ulaşan performansını ve işletme maliyetini zarlarda satış ağını genişletmeye yıkama hatları ile şirket, L/LDPE etkiliyor. PLASMAQ hatları özellik- karar verdikten sonra kısa süre- film, PP film ve çuval geri dönüşü- le düşük enerji ve su tüketimleriyle de Doğu Avrupa, Kuzey Amerika, mü ve PP/HDPE sert plastiklerin geri dikkat çekiyor. Fernando Lagoa son Uzakdoğu ve Afrika’da yeni müş- dönüşümü için müşterilerine özel yıllarda aldıkları projelerde Batı Av- teriler kazanarak büyümesini hız- rupalı rakiplerine göre daha çekici landırdı. Bugün 2020 yılında ge- yatırım maliyetleri kadar güvenilir nişlettiği fabrikasında beş kıtadaki ekipman tasarımları, geçmiş müş- onlarca müşterisine ekipmanlar terilerinin referansları ve farklı müş- sağlamaya devam ediyor. teri ihtiyaçlarına yönelik çözümler bulmakta gösterdikleri esneklikler ve enerji verimli çözümlerle öne çık- tılarını belirtiyor. PLASMAQ’ın ön plana çıkan bazı ürünleri şu şekilde sıralanıyor: Giyotinler – Hat verimliliği ve işletme maliyeti Ülkemizde pek tercih edilmese de giyotinler LDPE hatlarında anahtar Geniş ürün gamı, uygulama uzmanlığı, özel hat çözümleri PLASMAQ’ın plastik geri dönüşü- mü için geniş bir ürün portföyü bu- lunuyor: DGiyotinler DTrommel Ayıklama Sistemleri DKırıcılar ve Parçalayıcılar DSürtünmeli Yıkayıcılar DYüzdür Batır Tankları DSantrifüjler DPlasCompact – Film Kurutucu Yıkama hatlarında farklı uygulama- lar için uzmanlık ve tecrübe büyük fark yaratıyor. 500 kg/saat kapasi- 55Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
bir rol üstleniyorlar. Balyaları elle da düşük enerji tüketerek bunu mizleme kolaylığı sağlayan, uzun açmak yerine giyotin kullanmak başarıyor. Sadece enerji tüketimiyle ömürlü ve sağlam tasarımlarıyla hatta sabit hızda, küçük ve eşite dahi yatırımını çok kısa sürede geri tanınıyor. Santrifüjler sert plastik yakın boyutlarda malzeme beslen- ödüyor. hatlarında kurutma ya da yoğun mesini sağlıyor. Bu sayede sonraki temizleme amacıyla kullanılırken, adımlarda kaba kirlilikler daha ko- Santrifüj çözümleri film hatlarında özellikle toz ve ka- lay ayrıştırılıyor, işçilik maliyetleri ğıt kirliliklerin ayrıştırılması amacıyla önemli oranda azalıyor ve sabit Şirketin CTR serisi santrifüjleri yük- kullanılıyorlar. hızda beslenen hattın toplam ve- sek performansları, bakım ve te- rimliliği artıyor. Özellikle ekstrüder hatlarıyla eşzamanlı çalışan yıkama hatlarında giyotinler verimliliğe kat- kı sunuyorlar. PlasCompact – Etkin ve enerji verimli film kurutma sistemi PlasCompact® geri dönüşüm tesis- lerinde yıkama havuzları sonrasında LDPE film çapaklarının kurutulması için PLASMAQ tarafından geliştiril- miş yenilikçi bir kurutma makinesi. Film çapaklarını kuruturken nem seviyesini %5’in altında dar bir ara- lıkta kontrol edebilmesi sayesinde ekstrüzyon prosesinin de verimlili- ğinin artmasına, granül kalitesinin stabil olmasına katkıda bulunuyor. Üstelik benzer susuzlaştırma maki- nelerine oranla %70’e varan oran- 56 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
ARAŞTIRMA/GERİ DÖNÜŞÜM U-M ekibi PVC'yi geri dönüştürüyor Michigan Üniversitesi kimyageri Anne McNeil ve resmi doktora sonrası araştırmacı Danielle Fagnani, Amerika Birleşik Devletleri'nde %0 geri dönüşüm oranına sahip bir plastik olan PVC’yi geri dönüştürmenin bir yolunu buldu. VC veya polivinil klorür, Amerika Birleşik Şimdiyse Michigan Üniversitesinde çalışan ve makale Devletleri'nde en çok üretilen plastiklerden bi- birinci yazarı Danielle Fagnani ile baş araştırmacı Anne ridir ve dünyada hacimce en yüksek üçüncü McNeil’in öncülük ettiği bir araştırma takımı, PVC’yi kimyasal olarak kullanılabilir malzemeye geri dönüştür- plastiktir. menin bir yolunu keşfettiler. Çalışmanın en beklenmedik PVC, günlük olarak kullandığımız çok miktarda plastiği kısmı ne mi? Araştırmacılar PVC’nin en zararlı bileşenle- oluşturur. Modern sıhhi tesisatta kullanılan boruların rinden biri olan plastikleştiricilerdeki ftalatları, kimyasal çoğu gibi, hastane ekipmanlarında kullanılan plastiğin reaksiyon için aracı olarak kullanmanın bir yolunu bul- (tüpler, kan torbaları, maskeler ve daha fazlası) çoğu dular. Michigan Üniversitesi web sitesinde verilen bilgi- PVC'dir. Pencere çerçeveleri gövde kaplaması, dış cep- ye göre, bilim insanlarının bulguları Nature Chemistry he kaplaması ve döşemeler PVC'den yapılır veya PVC dergisinde de yayınlandı. içerir. Elektrik kablolarını kaplar ve duş bölmeleri, ça- U-M (Michigan Üniversitesi) Kimya Bölümü'nde doktora dırlar, tenteler ve giysiler gibi malzemelerden oluşur. sonrası araştırmacı olarak çalışmayı tamamlayan Fag- Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'nde yüzde sıfır geri nani, \"PVC, kimsenin uğraşmak istemediği bir plastik dönüşüm oranına sahiptir. türüdür çünkü kendine özgü sorunları vardır. PVC ço- Anne McNeil Danielle Fagnani Michigan Üniversitesi Kimyageri Michigan Üniversitesi Araştırmacı 57Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
ğunlukla birçok plastikleştiriciden dönüştürürken ısı gerektirmeyen klor içerir. Isı aktivasyonu altında, oluşuyor ve bunlar geri dönüşüm yeni bir yöntem bulmak için elekt- hidroklorik asit hızla fırlayarak po- akışındaki her şeyi kirletirken, ge- rokimya alanını araştırmaya baş- limerin omurgası boyunca bir kar- nelde de çok zehirlidirler. Ayrıca bi- ladı. Bu esnada kendisi ve ekibi, bon-karbon çift bağı oluşturur. raz ısı ile karşılaştığında çok hızlı bir geri dönüşümün en büyük zorluk- şekilde hidroklorik asit salar” diyor. larından biri olan plastikleştiricinin Ancak araştırma ekibi bunun ye- PVC'yi parçalama yönteminde kul- rine sisteme bir elektron vermek Plastik tipik olarak eritilerek veya lanılabileceğini keşfettiler. Aslında için elektrokimyayı kullanıyor ve bu mekanik geri dönüşüm adı verilen bu plastikleştirici yöntemin verim- da sistemin negatif bir yüke sahip bir işlemle daha düşük kaliteli mal- liliğini artırırken, elektrokimyasal olmasına neden oluyor. Bu, kar- zemelere çevrilerek geri dönüştü- yöntem ise hidroklorik asit sorunu- bon-klorür bağını kırıyor ve negatif rülüyor. Ancak McNeil, PVC’ye ısı nu çözüme kavuşturuyor. yüklü bir klorür iyonu ile sonuçla- uygulandığı zaman malzemenin nıyor. Araştırmacılar elektrokimya ana bileşenlerinden biri olan plas- Fagnani, \"Bulduğumuz yöntemin kullandıklarından, hidroklorik asi- tikleştiricilerin çok kolay bir şekilde hala hidroklorik asit saldığını, an- din üretilme hızını kontrol eden sızmaya başladığını söylüyor. cak bunu çok daha yavaş, daha elektronların sisteme verilme oranı- kontrollü bir oranda olduğunu keş- nı ölçebiliyorlar. Daha sonra ise geri dönüşüm akı- fettik\" diyor. şındaki diğer plastiklere geçebili- Asit daha sonra endüstriler tara- yorlar. Ek olarak, hidroklorik asit Fagnani, PVC'nin hidrokarbon fından diğer kimyasal reaksiyonlar ısı ile birlikte PVC'den kolay şekilde omurgası olan bir polimer olduğu- için bir reaktif olarak, klorür iyon- ayrılıp yayılabiliyor. Geri dönüşüm nu ve tekli karbon-karbon bağla- ları ise, aren adı verilen küçük mo- ekipmanlarını aşındırabiliyor ve cilt rından oluştuğunu söylüyor. Bağlı lekülleri klorlamak için de kullanıla- ile gözlerde kimyasal yanıklara ne- olduğu diğer her karbon grubu bir biliyor. Bu arenlerin farmasötik ve den olabilir ki bu durum geri dönü- tarımsal bileşenlerde de kullanıla- şüm tesisinde çalışanlar için ideal bileceği belirtiliyor. Fagnani, çalış- değildir. manın bilim insanlarının diğer zor malzemeleri kimyasal olarak geri Dahası, yaygın bir plastikleştirici dönüştürme hakkında nasıl düşü- olan ftalatlar oldukça zehirli en- nebileceklerini gösterdiğini belir- dokrin bozuculardır. Bu da tiroid terek açıklamalarına şu şekilde son hormonu, büyüme hormonları ve veriyor; “Plastik formülasyonların- insanlar da dahil olmak üzere me- da bulunan katkı maddeleri konu- melilerde üreme ile ilgili hormonla- sunda stratejik davranalım. Kulla- ra müdahale edebilecekleri anlamı- nım sırasında ve kullanım sonunda na geliyor. katkı maddelerinin perspektifinden düşünelim. Mevcut grup üyeleri bu Bu nedenle Fagnani, PVC’yi geri sürecin verimliliğini daha da artır- maya çalışıyor.” Kaynak: Michigan Üniversitesi 58 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
ENDÜSTRİYEL YAZILIM GAMA, tedarik zincirinde işbirliğini ve şeffaflığı Infor ile hayata geçiriyor Geri dönüşüm teknolojileri sağlayıcısı ve iplik üreticisi GAMA Recycle, Infor CloudSuite Industrial Enterprise ile teslim sürelerini azaltmayı ve pazar payını genişletmeyi hedefliyor GAMA RECYCLE ulut şirketi Infor, plastik geri Tekstil ürünleri ve R-PET’in (polietilen INFOR dönüşüm sağlayıcısı ve iplik tereftalat/geri dönüştürülmüş polyester üreticisi GAMA Recycle Sürdü- kırpığı) geri dönüştürülmesi ile öne çı- rülebilir Teknolojiler’in Infor CloudSuite kan şirket, saf malzeme kullanan diğer Industrial Enterprise’ı seçtiğini duyurdu. endüstrilere göre daha riskli ve daha Infor’un, değer akışlarını hızlandırmaya karmaşık bir üretim sürecine sahip. ve teslim sürelerini azaltmaya yardım- cı olmasının yanı sıra GAMA’nın pazar Bu karmaşıklık ise, Brexit ve pandemi payını genişletmesine ve hem şeffaflığı sonrasında oluşan tedarik zincirinde- hem de üretkenliği artırmasına yardımcı ki oynaklık ile birleştiğinde, GAMA’nın olması bekleniyor. tedarik zincirinin genelinde, ileri seviye uçtan uca işbirliğini desteklemek için 1997 yılında Gaziantep’te kurulan modern bir ERP gereksinimi ortaya çıktı. GAMA, entegre rejenere iplik ve geri ERP’nin her şeyden önce ve en önemlisi dönüştürülmüş polyester elyaf üretimi- hataları ve operasyonel arızaları azal- ni yüksek kapasitesi ile gerçekleştiriyor. tarak operasyonları düzene sokması, 59Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
kalitede tutarlılığı sağlaması ve müşterilere kadar tüm değer zinci- yeteneklerinden yararlanarak, tüm müşteri deneyimini iyileştirmesi ge- rinde işbirliğini geliştirmemiz çok süreçlerimizi dijital olarak birbirine rekiyordu. önemli. Bu şekilde, pazar değişik- bağlayabiliyoruz, bu da daha sür- liklerini değerlendirme ve ele alma dürülebilir ve verimli çalışmamıza, Yaptığı pazar değerlendirmesinin konusunda daha çevik olabilir ve organizasyonel yapımızı en iyi hale ardından GAMA, sektörel dene- müşterilerimizin beklediği ürün ve getirmemize ve ürün ile hizmet su- yim ve uzmanlık doğrultusunda hizmet kalitesini sunabiliriz. Infor nuş modelimizi geliştirmemize ola- geliştirilmiş, basitleştirilmiş ve ön- CloudSuite Industrial Enterprise’ın nak tanıyor” dedi. ceden yapılandırılmış iş süreçleri sağlaması sebebiyle, Amazon Web Enigma Business Solutions Yöneti- Services (AWS) tarafından destek- ci Ortağı Reslen Eroğlu ise konuyla lenen Infor CloudSuite Industrial alakalı “Pazardaki dijital gelişmeler Enterprise’ı seçti. Çoklu kiracılı bu- ve yükselen tüketici beklentileri ne- lut mimarisi, Infor’un partneri olan deniyle, müşterilerimiz, işlerinde Enigma Business Solutions tarafın- her zamankinden daha yüksek se- dan uygulanmaya başlandı ve Ekim viyede bir hız ve uyarlanabilirliğe 2022 itibarıyla hayata geçirildi. ihtiyaç duyuyor” diyerek sözlerini şöyle sürdürdü: “Ortaya yeni çıkan GAMA Yönetim Kurulu Başkanı zorluk ve fırsatlara hızlı ve uygun Zafer Kaplan, konuyla ilgili yaptığı şekilde yanıt verebilecek bir yapı açıklamada, “Sürdürülebilir bir şe- inşa etmek, doğru stratejiyi gerek- kilde üretimi gerçekleştirilen özel- tirdiği gibi, daha da önemlisi, yeni leştirilmiş ürünlere yönelik artan pazar taleplerinden yararlanmak talep, tüm tedarik zincirinde daha ve bir direnç kültürü aşılamak için fazla şeffaflık ihtiyacı yarattı. Hızla orantılı olarak esneyebilen ve öl- değişen dağınık bir pazarın ihtiyaç- çeklenebilen doğru dijital altyapıyı larına yanıt verirken, tedarikçilerden gerektirir.” 60 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
EKSTRUDER TEKNOLOJİSİ Kompaund sektörüne poex’ten bir ilk POLİMER TEKNİK ynı yöne dönen çift vidalı eks- torkuna sahip Zambello redüktörüne trüder üreticisi Polimer Teknik, sahip. Ayrıca Brabender gravimetrik bes- kompaund sektörünün yüksek leyiciler ve Maag sualtı kesim sistemi ile kapasite ihtiyaçlarına cevap oluşturacak desteklenen ekstrüder hattı, yüzde 83’e ekstrüder hattını piyasaya sundu. varan mineral dolgu imkanı ve saatlik 2500 kilogramlık üretim kapasitesi ile Türkiye’de alanında hiçbir üreticinin bu- yüksek dolgulu kompaund pazarına hi- lunmadığı 2007 yılında aynı yöne dönen tap ediyor. çift vidalı ekstrüder ve ekipmanlarının üretimini yapmak üzere kurulan şirket, Bunlarla sınırlı kalmamak üzere, müş- poex markasıyla kompaund ve master- terilerine anahtar teslimi üretim hatları batch sektörüne yenilikler sunmaya de- kurulumu konusunda da katkı sağlayan vam ediyor. Lokal ve küresel plastik pa- Polimer Teknik, firmaların dijitalleşme zarlarının büyümesine paralel kompaund ve endüstri 4.0 taleplerine de çözüm sektöründe de artan kapasite ihtiyaçları- sunmayı hedefliyor. poex T110 hattına na cevap oluşturan poex T110 aynı yöne akuple ettiği yenilikçi bakım monitörü, dönen çift vidalı ekstrüder, yüksek kapa- tam otomatik yağlama sistemi ve kulla- sitesi ile birim üretim maliyetlerini düşür- nıcı dostu endüstriyel yazılımı ile kulla- meyi de vadediyor. nıcılarına hem kestirimci bakım hem de minimum üretim kaybı sunuyor. Plast Eurasia İstanbul 2022’de sergilenen poex T110 aynı yöne dönen çift vidalı Şirketin son dönemdeki yenilikçi ürünleri ekstrüder, 108 mm vida çapına sahip, arasında bilimsel çalışmaları destekleye- 570 kW su soğutmalı yüksek verimli Elin cek 16 mm vida çapına sahip poex T16 motor, Mayr tork limitörü, yüksek çıkış Scientific modeli ve bitkisel bazlı protein- lerden hayvansal ete muadil gıda ürünle- ri üreten poex T50 food ekstrüder hattı bulunuyor. Ayrıca Polimer Teknik, yılların verdiği tecrübe ile, üzerinde çalışılacak malzeme prosesine uygun vida tasarımı ve konfigürasyonu gibi teknik konular- da da müşterilerini desteklemeye devam ediyor. 61Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
GERİ DÖNÜŞÜM Türkiye’de 4 kişilik bir aile aylık 120 kilo geri dönüştürülebilir plastik atık üretiyor evre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı evsel atıktan plastiğe, kağıttan ambalaja kadar evden Müsteşarlığı’nın yaptığı araştırmalar 2018 yılın- çıkan tüm atıklarını yerinde ayrıştırarak geri dönüşüm da dünya genelinde 1.167,5 milyar litre, 2020 tesislerine gönderiyor. Hatta ayrıştırma yapmadan evsel yılında ise 1,292 milyar litre ambalajlı içecek tüketildi- atığını ayrıştırma kutularına atanlar ciddi yaptırımlarla ğini gösteriyor. Öte yandan her yıl okyanuslara 4,8 ila karşı karşıya kalıyor. 12,7 milyon ton arasında plastik atılıyor. Avrupa’nın Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği birçok ülkesinin DRS ( Depozito İade Sistemi) ile ciddi (GEKADER) Başkanı Fatih Eren, “Dernek olarak yaptığı- manada bir başarı elde ettiklerini görüyoruz. Hollanda, mız araştırmalarda Türkiye’de yıllık yaklaşık 27,6 milyon Almanya ve İngiltere başta olmak üzere birçok ülke çöp ton plastik atığın ayrıştırma yapılmadan çöpe atıldığını toplama sahalarını kapatmış durumda. Ve birçok ülke gösteriyor. Türkiye’de bugün 4 kişilik bir ailenin geri dö- 62 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
Fatih Eren sine katkısı olacağı gibi çevre kirli- Geri Dönüşümcüler ve Geri Kazanımcılar Derneği (GEKADER) Başkanı liğinin de önüne geçmesi bakımın- dan çok yerinde bir adım olduğunu nüştürülebilir atığına baktığımız- Doğal kaynakların hızla tükendiği- düşünüyoruz.” da yaklaşık aylık toplam ortalama ne dikkat çeken Fatih Eren “Nüfus 120 kilo civarında bir atık oluşuyor. artışı tüm dünya genelinde devam Depozito Sistemi 2 milyon ton Kişi başı ise günlük 1 kilo civarın- ederken, bu artış aynı zamanda geri plastik atığı “çöp”ten kurtaracak da geri dönüştürülebilir atık üreti- dönüşüm konusunda bilinçli top- yor. Pandemi ile birlikte eve sipariş lum olmamızı mecbur kılıyor. Zira Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği alışkanlığı hayatımızın vazgeçilmez artan nüfus gezegenin doğal kay- Bakanlığı’nın açıklamış olduğu 81 bir parçası haline gelmiştir. TÜİK’in naklarını tehdit eder bir pozisyona ilde Depozito İade Sistemi ile ilgili açıkladığı yaklaşık 23 milyon hane geldiğini iklim değişiklikleriyle gö- değerlendirmelerde bulunan GEKA- halkı rakamı üzerinden hesapladı- rebiliyoruz. Dolayısıyla bir an önce DER Başkanı Fatih Eren Konuşması- ğımızda ortaya çok ciddi bir rakam vakit kaybetmeden evlerde geri nı şöyle sürdürdü: çıkmış oluyor. Aylık 120 kilo geri dönüşüm faaliyetlerini hızlandırma- dönüştürülebilir atığı hane sayısı ile mız gerekiyor. Bakanlığın açıklamış \"Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği çarptığımızda yaklaşık 2,3 milyon olduğu depozito sisteminin ülke Bakanlığı’nın açıklamış olduğu 81 ton plastik atık sonucuna varmış ekonomisine çok ciddi katkı sağla- ilde DRS ( Depozito İade Sistemi) oluyoruz. Yıllık olarak baktığımız- yacağını düşünüyorum. Bir yandan hayata geçtikten sonra vatandaşla- da bu oran 27.6 milyon tona kadar sokak toplayıcılarının kayıtlı ve res- ra da ilave bir gelir kaynağı yaratıl- ulaşıyor. Ancak bugün altyapı ve mi bir şekilde çalışma modeli diğer mış olacak. Öte yandan Türkiye’nin toplumun bilinçlenmesi konusun- yandan depozito sisteminin hayata AB Eylem Planı çerçevesinde orta- da ciddi eksikliklerimiz var. Ambalaj geçmesi ve yaygınlaşması ile birlikte ya koymuş olduğu hedeflerine de atıkları kaynakta ayrı değil de karı- plastik hurda ithalatındaki rakam- ulaşmasında etkin bir gösterge ola- şık olarak toplandığı zaman yüzde ları da düşüreceğini ön görüyoruz. cak. DRS’nin en büyük paydaşı ise 30-40 oranında fire oluşmaktadır” Depozito sisteminin ülke ekonomi- döngüsel ekonomi. Sistemin hayata geçmesiyle vatandaşlar kazanacağı dedi. gibi plastik üreticileri de kazanmış olacak. Sera gazi CO2 salınımı aza- lacak. Enerji verimli kullanılarak ik- lim değişikliği ile mücadelede etkin bir rol oynayacak. Sektörde illegal yöntemlerde toplama ayrıştırma yapan sistemin de önüne geçilmiş olacak. Öte yandan uygulama yay- gınlaştığında çöp depolama alanı- na giden atık miktarında 1 milyon ila 2 milyon arasında azalma olaca- ğını bekliyoruz. DRS, uygulamaya konursa “cam şişeler 50, PET şişeler ise 25 defaya kadar geri dönüşüm ile yeniden kullanılabilir. Bu uygula- ma doğal kaynakları koruduğu gibi aynı zamanda enerji tasarrufu sağ- lar. Sıfır üretimden kaynaklı karbon oluşmasının da önüne geçer.” 63Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
MAKALE Sürdürülebilir Malzemeler: Fındık Kabuğu İçeren Polimer Kompozitler Hatice Aylin Karahan Toprakçı1,2 Özet bir meyvedir. Bu ürünlerde meyve for- munda kullanılabildiği gibi, çeşitli pro- Gülşah Fidan1 on yıllarda dünyada artan çevre sesler sonunda parçalanmış, ezilmiş, kirliliğinin ve çevresel problemle- posa veya yağ formunda da kullanı- Melek İpek1 rin birçok sebebi bulunmaktadır. labilmektedir. Toprak Mahsulleri Ofisi Bunlardan en önemlisi doğadaki yaşam Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı 2020 Ozan Toprakçı1,2 döngüsünü olumsuz yönde etkileyen, Yılı Fındık Sektörü Raporuna göre dün- 1 Yalova Üniversitesi biyobozunur ve sürdürülebilir olmayan yadaki fındık dikim alanlarının yaklaşık Polimer Malzeme malzemelerin kullanımının artması ola- olarak %75’i Türkiye’de bulunmakta ve Mühendisliği Bölümü rak gösterilebilir. Bu noktadan hareket Türkiye dünyada en çok fındık üretimi 2 Yalova Üniversitesi edilecek olunursa, doğanın kirlenmesini yapan ülkedir. Fındık ülkemizde en çok Lisansüstü Eğitim azaltmak ve kendisini daha hızlı bir şe- Karadeniz bölgesinde yetiştirilmektedir. Enstitüsü kilde yenilenmesini sağlamak amacıyla Dünya fındık üretim istatistiklerine göre atık miktarının azaltılması ve sürdürü- yıllık üretim 1 milyon tonun üzerindedir lebilir kaynakların kullanılması tercih ve bu üretimin yaklaşık %62’si ülkemiz- edilmelidir. Tarımsal atık olarak bilinen de gerçekleşmektedir. Yıllık ürün dalga- lignoselülozik malzemelerin polimer lanmaları nedeniyle genellikle son 5 yılın kompozit yapımında kullanımı son yıl- ortalama üretim istatistikleri verilmekte- larda gündeme gelen hem hammadde dir. Son 5 yılda dünyadaki fındık ihraca- miktarını düşürmek hem de hammadde tının %72’si Türkiye tarafından gerçek- maliyetini azaltmak, ürünün karbon, leştirilmiştir. Ülkemizde üretilen fındığın enerji, su ayak izlerini azaltmak, biyobo- %80-85’i ihraç edilmekte, %15-20’si zunurluk oranını artırmak gibi avantajlar ise iç piyasada çerez, tatlı, çikolata, yağ sağlamaktadır. Bu derlemede, lignose- üretiminde kullanılmaktadır. Türkiye’de lülozik sürdürülebilir doğal dolgu mal- son 5 yılda 610 bin ton fındık üretimi zemesi olan fındık kabuğu kullanılarak gerçekleşmiştir. Şekil 1’de görüldüğü üretilen polimer kompozitler hakkında gibi, fındık meyve, ince iç kabuk ve sert yapılan çalışmalar verilmiştir. dış kabuk olmak üzere temelde 3 kısım- dan oluşmaktadır. Yapılan çalışmalar 1. Giriş sonunda fındık cinsine göre değişse de dış kabuk ağırlığı toplam ağırlığın yak- Fındık, dünya genelinde çerez, şeker- laşık %50-55’i kadardır. Yani fındığın leme, tatlı, çikolata, unlu mamuller ve yarısı sert kabuktan oluşmaktadır. Dün- yağ sanayinde yaygın olarak kullanılan 64 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
Şekil 1. Fındık ve fındık kabuğu Çukur 2016 yılında yaptığı tez ça- ve ısıl özellikleri açısından incelen- lışmasında geri dönüştürülmüş miştir. Ağırlıkça %30-40 FKT içe- yada her yıl binlerce ton sert fındık (YYPE) ve ağırlıkça %30-60 FKT riğine sahip PLA esaslı kompozit- kabuk atığı oluşmaktadır 1. ekstrüzyonlar karışımlar hazırlamış, lerin, suda bekletilmesi sonunda bunları sıcak preste basarak levha mikro çatlak oluşumu gözlendiği Fındık kabuğunun yapısı temelde üretmiş ve uyumlaştırıcılı ve uyum- bildirilmiştir. FKT konsantrasyonun selüloz (%30-35), hemiselüloz (%35- laştırıcısız kompozitlerin mekanik, artması ile kompozitlerin daha ça- 55), lignin (%30-45), uçucu bile- termal, morfolojik özelliklerini ve buk bozunduğu bildirilmiştir. Ayrı- şiklerden (%5-10) oluşmaktadır2. biyolojik dayanıklılığını incelemiş- ca, FKT’nin biyobozunurluk ve mal- Ayrıca, fındık kabuğu birçok uy- tir. FKT oranı artıkça eğilme ve zeme maliyetinde dikkate değer bir gulamada kullanılmaktadır. Enerji çekmede elastikiyet modülü değeri iyileştirme sağladıkları için endüst- üretimi 3, su arıtma uygulamaların- artmış, eğilme ve çekme direnci de- riyel açıdan önem taşıdıkları ve in- da kullanılan aktif karbon üretimi ğerlerinin azaldığı rapor edilmiştir. şaat endüstrisinde (çit, zemin kap- 4,5, inşaat uygulamaları 6 ve polimer Maleik anhidrit içeren malzeme laması, döşeme, vb.), otomotiv iç kompozitler 7–13 bunlara örnek ola- kullanıldığında dolgu-matris ara- parçaları ve mobilyada ahşap plas- rak verilebilmektedir. sındaki bağlanmanın daha iyi ol- tik kompozitler gibi uygulamalarda duğu belirtilmiştir 13. tercih edilebileceği belirtilmiştir 12. 2. Fındık Kabuğu İçeren Polimer Kompozitler Büyükkaya, %5-20 ağırlık oran- Sadece FKT kullanılmasının yanında larında FKT katkılı PMMA esaslı ceviz kabuğu tozu (CKT) ile üretilen Fındık kabuğu içeren polimer kom- kompozitler üretilmiş ve FKT’nin hibrit kompozitler de bulunmak- pozitlerde polimer matris olarak toklaştırma etkisini eğilme ve farklı tadır. Kuram, ABS ile FKT, CKT ve polipropilen (PP), yüksek yoğun- kırılma yöntemleri ile ortaya koy- FKT+CKT içeren kompozitler hazır- luklu polietilen (YYPE), polimetil- muşlardır. Bunun sonucunda %10 lamıştır. Tüm kompozitlerde katkı metakrilat (PMMA), poli(laktik asit) FKT katkı oranında eğilme kuvveti, oranı ağırlıkça %20’dir. Kompo- (PLA), akrilonitril-bütadien stiren eğilme modülü ve kırılma tokluğu- zitlerin morfolojik, reolojik ve me- (ABS) epoksi, üre formaldehit, po- nu arttırdığını göstermiştir 14. kanik özellikleri incelenmiştir. FKT/ liüretan, polyester gibi farklı poli- ABS kompozitin özellikleri CKT/ABS merler kullanılmıştır. Balart ve arkadaşları PLA fındık kompozite göre daha düşük bu- kabuğu atıklarından biyo-bazlı lunmuştur. Tüm hibrit kompozitler Akbaş ve arkadaşları, PP ve atık kompozitleri çift vidalı ekstrüderde arasında en yüksek dayanım ağır- fındık kabuğu tozunu (FKT) fark- üretmişlerdir. Kompozitlerdeki FKT lıkça %5 fındık ve ağırlıkça %15 lı oranlarda (%30-50) kullanarak oranı ağırlıkça %10-40 aralığında ceviz kabuğu miktarı ile elde edil- ekstrüzyon ve basınçla kalıplama değişmiştir. Analiz için granüller miştir. Fındık kabuğu ilavesi eriyik yöntemleriyle üretilen polimer enjeksiyon kalıplama ile şekillen- akış indeksi değerinde azalmaya kompozitlerin mekanik, şişme ve dirilmiştir. FKT oranının etkisi, PLA neden olmuştur. Yapılan çalışma su alma özellikleri incelenmiştir. kompozitlerinin su emme, biyobo- sonucunda daha düşük maliyetin Bunun sonucunda en iyi %30 ora- zunurluk, morfoloji, renk değişimi istendiği ve mekanik özelliklerde nında fındık kabuğu tozu kullanı- bazı azalmaların kabul edilebilir lan kompozitlerde elde edildiği be- olduğu uygulamalarda fındık ve/ lirlenmiştir 10. veya ceviz kabuğu dolgulu polimer kompozitlerin kullanılabilir olduğu sonucuna varılmıştır 15. Büyükkaya ve arkadaşlarının yap- tıkları çalışmada polyester matrise FKT’yi ağırlıkça % 5-20 oranlarda ilave edilmiştir. Fındık kabuğu kat- kılı kompozitlerde katkı oranı art- 65Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
tıkça yoğunluk artmış, esneklik ve kaynakların eklenmesiyle esnek Çetin ve arkadaşları tarafından basma dayanımı azalmış, ısıl ilet- poliüretan köpükler üretmiş ve yapılan çalışmada ise, PP, SEBS ve kenlik artmıştır 9. karakterize etmişlerdir. Çalışmada 1/1 oranında PP/SEBS karışımları ağırlıkça %13.5 ve 18 FKT içeren içeren polimerik matrislere ağır- Barczewski ve arkadaşları, epok- kompozitler üretilmiştir. FKT ora- lıkça % 2.5-10 oranında FKT ilave si bazlı kompozitlerin üretiminde nının artması ile camlaşma nokta- edilmiştir. Polimer karışımı ekstrü- dolgu maddesi olarak FKT kul- sında düşme, maksimum bozun- derde 1/1 oranında hazırlanmıştır. lanmıştır. Farklı dolgu sınıflarının ma sıcaklığında düşme, esneklikte Her üç matris ile FKT’nin karıştırıl- ve içeriğinin (ağırlıkça%15-35) artış, kalıcı uzama deformasyo- ması ekstrüderde yapılmış ve üç kompozitlerin mekanik özellikleri nunda azalma gözlenirken, sertlik faklı kompozit grubu hazırlanılmış, üzerindeki etkisi, tarımsal malze- değerlerinde önemli bir değişim granüller sıcak preste film formu- melerin fiziko-kimyasal özellikleri, gözlenmemiştir. Çalışma sonucun- na getirilmiş; morfolojik, mekanik, bileşimlerin reolojik özellikleri ve da FKT ilavesi ile istenen fiziksel ve ısıl, yapısal su emme, temas açı- kürlenmiş numunelerin morfolojisi mekanik özelliklere sahip esnek sı analizleri yapılmıştır. %2.5 ve incelenmiştir. FKT dolgulu kompo- poliüretan köpüklerin yenilenebi- 5 konsantrasyonda FKT’nin tüm zitlerin en yüksek gerilme ve bükül- lir kaynaklardan elde edilen dolgu matrislerde homojen bir şekilde me modülünün, partikül boyutu ile malzemeleri ile üretilebileceğini dağıtıldığı, %10 konsantrasyonda arayüzey etkileşiminden kaynak- bildirmişlerdir 17. ise aglomeratlar gözlenildiği; me- landığını ve FKT’nin epoksi matris kanik dayanımın sadece % 2.5 ve içerisinde iyi bir şekilde dağıldığını Termoplastik ve termoset polimer 5 FKT içeren PP kompozitte arttığı göstermiştir. FKT oranının artması matrislere ilave olarak, polimer rapor edilmiştir. FKT/PP/SEBS kom- ile kompozitlerin darbe direncinde, karışımlarından elde edilmiş FKT pozitlerin mekanik özellikleri FKT/ sertliğinde artış, mekanik dayanım- katkılı kompozitler de bulunmak- SEBS ve FKT/PP kompozitlerin ara- da ise azalma gözlenmiştir 16. tadır. Bükim tarafından yapılan sında bulunmuştur. Kompozitlerde çalışmada polipropilene %3, %6 FKT oranının artması ile temas açısı Müller ve arkadaşları yaptıkları ve %9 oranlarında stiren-(etilen- değerleri düşmüş ve su emme ka- çalışmada FKT’yi kompozit malze- bütilen)-stiren (SEBS) ve maleik an- pasitesi artmıştır 8. me dolgusu olarak kullanmışlar ve hidrit (MA) aşılanmış SEBS (SEBS- epoksi kompozitin mekanik özellik- g-MA) ilave edilmiş ve katkı olarak 3. Sonuç leri, kırılma yüzeyi, taramalı elekt- %20 oranında FKT ilave edilmiştir. ron mikroskobu kullanılarak değer- Ekstrüderde karıştırılan granüller- Son yıllarda artan çevresel prob- lendirilmiştir. FKT ağırlıkça %5-40 den enjeksiyon kalıplama tekniği lemlerin minimize edilmesi için, gibi farklı konsantrasyonlarında ila- ile hazırlanan numunelere çekme, sürdürülebilir malzeme kullanımı ve edilmiştir. FKT kompozitin sertli- eğme, izod darbe, sertlik, yoğun- her geçen gün önem kazanmak- ğini önemli ölçüde etkilememiştir. luk, eriyik akış indisi, ısı altında de- tadır. Tarım ürünlerinin atıklarının Ağırlıkça %5 FKT içeren kompozitin formasyon testleri yapılmıştır. FKT polimer kompozitlerde dolgu mal- gerilme mukavemetinde hafif bir içeren SEBS/PP ve SEBS-g-MA/PP zemesi olarak kullanılması da sür- artış olduğunu kanıtlanmış, ağır- kompozite; PP kompozitlere kıyasla dürülebilirlik adına atılan önemli lıkça %10 konsantrasyonda daha elastiklik modülü, akma ve kopma adımlardandır. Fındık kabuğu da önemli bir gerilme mukavemeti mukavemetlerinde düşme, akma- doğadaki yaşam döngüsünü olum- düşüşü kaydedilmiştir. SEM analizi, da uzama ve kopmada uzama de- suz yönde etkilemeyen, biyobozu- matris ve dolgunun iyi bir şekilde ğerlerinde artma gözlemlenmiştir. nur ve sürdürülebilir bir malzeme- yapıştığını kanıtlamıştır. Yapılan Ayrıca elastiklik modülü, eğilme dir. Literatür araştırmasından da çalışma sonunda, fındık kabuğu gerilimi ve kopma eğilme gerilme- görüldüğü gibi hem termoplastik, atığının polimer-partikül kompo- sinde düşme ve öte yandan eğilme hem termoset hem de polimer ka- zitler alanında kullanma olasılığı- uzaması ve kopma uzamasında rışımları ile kullanılabilen bu dol- nın olduğunu kanıtlamıştır 11. artma gözlenirken, darbe dayanı- gu, ülkemizin dünyanın en büyük mında artma, Shore D sertliği ve fındık üreticisi olduğu göz önüne Bryskiewicz ve arkadaşları yaptıkla- HDT değerlerinde azalma gözlem- alındığında, çevresel ve ekonomik rı çalışmada, FKT gibi yenilenebilir lendiği bildirilmiştir 7. 66 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
avantajlar sunan önemli bir alter- 7.ddBükim H. Fındık Kabuğu 13.ddÇukur U. Giresun Ilin- natif olmaktadır. Dolgulu Polipropilen Kompozit- de Bulunan Lignoselülozik Ma- lerin Sebs ve SEBS-g-MA Ile Mo- teryallerden Polimer Kompozit Kaynaklar difikasyonu, Marmara Üniversi- Üretimi, Artvin Çoruh Üniversi- tesi, 2009; https://tez.yok.gov. tesi, 2016; https://openaccess. 1.ddToprak Mahsülleri Ofisi. TMO tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay. artvin.edu.tr/xmlui/bitstream/ - 2020 Yılı Fındık Sektör Raporu; jsp?id=9ZxR33C2P7g-H-SJaBumV handle/11494/1218/444802. Ankara, 2021; https://www.tmo. g&no=X0DT8C2p3C9Pwdx8J6r9 pdf?sequence=1&isAllowed=y, gov.tr/Upload/Document/sektorra- 9g, porlari/findik2020.pdf, 14.ddBüyükkaya K. Fındıkkabuğu 8.ddCetin MS,Ipek M,Fidan Tozu Takviyeli/Polimetilmetakrilat 2.ddBalart JF,García-Sanoguera G,Toprakci O,Karahan Toprak- Kompozitlerin Kırılma ve Eğilme D,Balart R,Boronat T,Sánchez- ci HA. Bio-Based Sustainable Davranışlarının Incelenmesi. Artvin Nacher L. Manufacturing and Pro- Composites from Hazelnut Shell Çoruh Üniversitesi Orman Fakül- perties of Biobased Thermoplastic and PP/SEBS Blends. J. Ther- tesi Derg. 2019; 20 (2): 164–171. Composites from Poly(Lactid Acid) moplast. Compos. Mater. 2022; doi:10.17474/artvinofd.532204, and Hazelnut Shell Wastes. Polym. 08927057221115344. Compos. 2018; 39 (3): 848–857. 15.ddKuram E. Rheological, Mec- doi:https://doi.org/10.1002/ 9.ddBüyükkaya K,Güler B,Koru M. hanical and Morphological Pro- pc.24007, Investigation of the Thermal and perties of Hybrid Hazelnut (Corylus Mechanical Properties of Organic Avellana L.)/Walnut (Juglans Regia 3.ddMidilli A,Dogru M,R. Howarth Waste Reinforced Polyester Com- L.) Shell Flour-Filled Acrylonitrile C,Ayhan T. Hydrogen Production posites. Iran. J. Sci. Technol. Trans. Butadiene Styrene Composite. J. from Hazelnut Shell by Applying Civ. Eng. 2021; 45 (2): 757–766. Mater. Cycles Waste Manag. 2020; Air-Blown Downdraft Gasificati- doi:10.1007/s40996-020-00517- 22 (6): 2107–2117. doi:10.1007/ on Technique. Int. J. Hydrogen 3, s10163-020-01094-3, Energy 2001; 26 (1): 29–37. doi:https://doi.org/10.1016/ 10.ddAkbaş S,Tufan M,Güleç 16.ddBarczewski M,Sałasińska S0360-3199(00)00049-5, T,Taşçıoğlu C,Peker H. Fındık Ka- K,Szulc J. Application of Sunf- buklarının Polipropilen Esaslı Poli- lower Husk, Hazelnut Shell and 4.ddSayın ZE,Kumaş C,Ergül B. Fın- mer Kompozit Üretiminde Değer- Walnut Shell as Waste Agricultu- dık Kabuğundan Aktif Karbon Üre- lendirilmesi. Artvin Çoruh Üniver- ral Fillers for Epoxy-Based Com- timi. Afyon Kocatepe Üniversitesi sitesi Orman Fakültesi Derg. 2013; posites: A Study into Mechanical Fen Ve Mühendislik Bilim. Derg. 14 (1): 50–56, Behavior Related to Structural and 2016; 16 (2): 409–419, Rheological Properties. Polym. 11.ddMüller M,Valášek P,Linda Test. 2019; 75: 1–11. doi:https:// 5.ddDede ÖT. Atık Sulardan Metal- M,Petrásek S. Exploitation of Hazel- doi.org/10.1016/j.polymertes- lerin Gideriminde Fındık Kabuğu- nut (Corylus Avellana) Shell Waste ting.2019.01.017, nun Adsorbent Olarak Kullanılması: in the Form of Polymer-Particle Adsorpsiyon Mekanizması ve Ki- Biocomposite. Sci. Agric. Bohem. 17.ddBryškiewicz A,Zieleniewska netik Modelleme. Sak. Üniversitesi 2018; 49 (1): 53–59. doi:10.2478/ M,Przyjemska K,Chojnacki P, Fen Bilim. Enstitüsü Derg. 2018; 22 sab-2018-0009, Ryszkowska J. Modification of (2): 232–242. doi:10.16984/sau- Flexible Polyurethane Foams fenbilder.327245, 12.ddBalart JF,Montanes by the Addition of Natural Ori- gin Fillers. Polym. Degrad. Stab. 6.ddJannat N,Latif Al-Mufti N,Fombuena V,Boronat T,Sánchez- 2016; 132: 32–40. doi:https:// R,Hussien A,Abdullah B,Cotgrave doi.org/10.1016/j.polymdegrads- A. Utilisation of Nut Shell Was- Nacher L. Disintegration in Com- tab.2016.05.002, tes in Brick, Mortar and Concrete: A Review. Constr. Build. Mater. post Conditions and Water Up- 2021; 293: 123546. doi:https:// doi.org/10.1016/j.conbuild- take of Green Composites from mat.2021.123546, Poly(Lactic Acid) and Hazelnut Shell Flour. J. Polym. Environ. 2018; 26 (2): 701–715. doi:10.1007/ s10924-017-0988-3, 67Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
MAKALE İşletmelerde PLM Sistemi ile Tasarım ve Üretim Maliyetlerinin Azalması Özet ve kârı maksimize etmesini mümkün kılmaktadır. Ürünün maliyetinin büyük Sertaç Akara,c, rün Yaşam Döngüsü Yönetimi bir kısmını oluşturan tasarım ve imalat (PLM), 20. yüzyılın sonlarında süreçlerinde yaşanan maliyetlerin PLM Prof.Dr.Semih Ötleşa,b şirketler arası rekabetin hız ka- sistemi ile nasıl düşürebildiği bu çalış- aEge Üniversitesi, zandığı endüstriyelleşme ortamında or- mada aktarılmıştır. Fen Bilimleri Enstitüsü, taya çıkan, firmaların ürünlerini tüm ya- Ürün Yaşam Döngüsü 1 – Yaşam Döngüsü Kavramı Yönetimi Anabilim Dalı şam döngüsü boyunca takibini sağlayan “Yaşam döngüsü” kavramı genellikle, bEge Üniversitesi, bir ürünün doğumundan ölümüne ka- sistemlerin sistemidir. Şirketlerin ürünü dar geçirdiği/takip ettiği/gerçekleştirdiği Ürün Yaşam Döngüsü bağımsız aşamalar olarak kabul edile- Yönetimi (PLM) tasarlarken, üretirken, bakım ve deste- bilecek tüm aşamaları ifade eder. Ürün Mükemmeliyet Merkezi ğini sağlarken tüm paydaşların ulaşmak yaşam döngüsü, Şekil 1'de belirtildiği gibi üç ana aşama ile tanımlanabilir. cMühendislik Uygulamaları istediği bilgileri sistematik bir şekilde Uzmanı, BMC Otomotiv gösterilmesini sağlamaktadır. Sanayi ve Tic. A.Ş. PLM sistemi firmaların; maliyetleri dü- şürmesini, rekabetçi fiyat oluşturmasını 68 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
Şekil 1: Ürün yaşam döngüsü aşamaları [1] Beginning of Life (BOL): Middle-of-life (MOL): Dağıtım, ve ürün içeriği hakkında doğru Tasarım ve üretim dahil kullanım ve destek dahil olmak bilgi alabilen geri dönüşümcü ve yaşamın başlangıcı üzere orta ömür yeniden kullanıcılara yönlendiril- melidir [1]. Tasarım, ürün, süreç ve tesis tasa- Bu aşamada ürün, nihai müşteri- rımını içerdiğinden çok seviyeli bir nin, yani ürün kullanıcısının/tüketi- 2 – PLM Kavramı aşamadır. Genel olarak, bir tasa- cisinin veya bazı hizmet sağlayıcı- rım eylemi, birden çok alt eylemin ların elindedir. MOL aşamasında, PLM (Ürün Yaşam Döngüsü Yö- tekrarlanan bir uygulamasını ifade ürünler müşteriler veya hizmet netimi), ürün veri yönetimine eder. Bu eylemler gereksinimlerin sağlayıcılar tarafından dağıtılır, odaklanan bir iş yönetimi ortamı belirlenmesi, referans kavramların kullanılır, onarımı ve bakımı yapılır. oluşturmak amacıyla kullanılan bir tanımlanması, giderek daha ayrın- Ürünlerin durumu hakkında güncel iş stratejisidir. PLM, ilk olarak oto- tılı bir tasarım yapılması, prototip- bir rapor oluşturmak için dağıtım motiv ve havacılık endüstrilerindeki lerin geliştirilmesi ve testlerin ger- yolları, kullanım koşulları, arızalar karmaşık ürün yapılarını yönetme çekleştirilmesi olarak sıralanabilir ve bakım ile ilgili ürün geçmişi top- ihtiyacı nedeniyle ortaya çıktı. İlk [1]. lanabilir [1]. zamanlarında bilgisayar destekli tasarım (CAD) ve ürün veri yöne- BOL aşamasında, ürün konsep- End-of-life (EOL): Ürünlerin timi (PDM) sistemlerinden oluş- ti oluşturulur ve ardından fiziksel kullanımdan kaldırıldığı kullanım maktaydı. O zamandan beri proje olarak gerçekleştirilir. Tasarımcılar, ömrü sonu yönetimi, süreç yönetimi, kaynak planlayıcılar ve mühendisler birçok yönetimi ve tedarik zinciri yönetimi araç, teknik ve metodolojiyi kul- EOL, ürünlerin toplandığı, demon- gibi disiplinlerin beklentilerine ce- lanarak ürün tasarımını ve üretim te edildiği, yenilendiği, geri dönüş- vap vererek şimdiki formuna ulaş- sürecini geliştirir, üretim tesisleri- türüldüğü, yeniden birleştirildiği, mıştır. PLM, bir ürünün tasarımın- ni planlar ve çeşitli tedarikçilerle yeniden kullanıldığı veya atıldığı dan satış sonrası hizmetine kadar ürünlerin üretimini yönetir (genel- aşamadır. EOL'nin, ürünün kullanı- tüm yaşam döngüsü boyunca bir likle, bir kurumsal kaynak planlama cılarını artık tatmin etmediği andan işletmenin tüm paydaşları ve teda- (ERP) sistemi ile bilgi paylaşımı yo- itibaren başladığı söylenebilir. EOL rikçileri arasında işbirliği ve iletişim luyla) [1]. aşamasında üründeki malzeme sağlamayı amaçlar [2]. hakkındaki bilgiler, ürün durumu 69Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
Şekil 2: PLM’in temel elemanları [1] teknolojiye dayanmaktadır. PLM, PLM’in temel elemanları Şekil 2’de diğer teknolojik çözümlerden yük- gösterilmiştir. Ürünün tüm yaşam Bir teknoloji çözümü olarak, ürün sek teknoloji araçlarıyla değil, sür- döngüsü boyunca yönetilmesi PLM yaşam döngüsünün tüm aşamala- dürülebilir bir iş stratejisi oluşturma ile mümkün olmaktadır. rında bilgi akışını kolaylaştıran, bir kapasitesiyle ayrılır [2]. ürünün paydaşları arasında işbirliği PLM, konsept aşamasından imha- oluşturmak için veri yönetimi plat- ya kadar tüm yaşam döngüsü bo- formu oluşturan bir dizi araç ve yunca bir ürünün bilgilerinin farklı paydaşlar arasında depolanması- nı, yönetilmesini ve paylaşılmasını sağlar. Modelleme, mühendislik, üretim ve proje yönetimi yazılımla- rını tek bir ortak platforma entegre eder. Beş temel veri taşıyıcısının il- kelerini birleştirir: [3] (1) Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD); (2) Mühendislik Veri Yönetimi (EDM); (3) Bilgisayarla Bütünleşik İmalat (CIM). (4) Ürün Veri Yönetimi (PDM); (5) Sistem Mühendisliği (SE) Şekil 3: PLM sistemlerinin faydaları [2] 70 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
3 – PLM Sisteminin Süreçlere 3.1 – Tasarım sürecindeki minin sahip olduğu yetenekler ile Sağladığı Faydalar maliyetlerin azaltılması tüm ekipler arasında bilgi birliği sağlanabilir [5]. Ürüne ait hangi PLM sistemi ile ürünlerin yaşam Ürün maliyetinin %70'i ürünün ta- değişiklik işlemlerinin ne zaman döngüsü boyunca takibi yapılabilir. sarım aşamasında oluşmaktadır. ve kim tarafından gerçekleştirildiği PLM sisteminin süreçlere sağladığı PLM sistemi ile izlenebilir. Veri üze- bazı yararlar Şekil 3’de yer almak- PLM sistemi ile tasarım aşama- rinde gerçekleştirilen işlemler kayıt tadır. sında oluşabilecek hatalı işlemler altında tutularak tasarımın yaşam minimum hale getirilebilir. Bu ha- döngüsü görüntülenebilir. 3 bo- Dİmalat sürelerini düşürme talı işlemler genellikle tasarımcının yutlu datanın ve dataya ait bilgi ve (%10 - %50 arası) güncel olmayan veri üzerinde çalış- dokümanların revizyonlarının taki- ma gerçekleştirmesi, test ve analiz bi yapılabilmektedir. DDeğişiklik süreçlerini hızlandırma işleminin yeterli olmaması veya ha- (%10 - %70 arası) talı gerçekleştirilmesi, tasarımdaki Tasarım aşamasında oluşabilecek değişiklik süreçlerinin uzun sürmesi olası hatalar, datanın test ve analiz DTasarım kontrolü sürecini ve darboğaz oluşturması, tasarım işlemleri sırasında ortaya çıkabilir. hızlandırma (%50 - %80 arası) ekipleri arasında bilgi entegrasyo- 3 boyutlu data üzerinde yapılacak nun zayıf olması olarak ortaya çı- test ve analiz işlemleri, tasarım ve DÜretkenliği arttırma kabilmektedir. analiz programları ile simule edilip (%10 - %20 arası) imalata uygun olup olmadığı ima- Ürünün tasarlanması, test ve ana- lat aşamasına geçilmeden önce ya- DÜrün geliştirme maliyetlerini liz işlemlerinin yapılması ve tasa- pılabilmektedir. PLM yazılımlarının azaltma (%25 - %40 arası) rımın onaylanarak imalata hazır sahip olduğu yetenekler ile test ve hale getirilmesi sırasında farklı kişi analiz senaryoları hazırlanıp simule DYeni parça numarası atamayı ve ekipler görev almaktadır. Bu edilebilir ve uygun olup olmadığı azaltma (%5 - %15 arası) sebeple tasarımdaki ürüne ait ve- onay akışları ile onaylanabilir veya rilerin güncel olması ve ürün üze- değişiklik yapılması için reddedile- DBilgiyi arama süresini düşürme rinde çalışacak ekiplerin doğru veri bilir. (%75 - %90 arası) ile çalışması önemlidir. PLM siste- DTasarım hatalarını azaltma (%15 - %70 arası) Şekil 4: Ürün Maliyetinin Oluşumu ve Değişim Maliyetleri [4] 71Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
3.2 – Üretim sürecindeki matik olarak imalat ürün ağaçları içerisindeki diğer rakipleri ile fiyat maliyetlerin azaltılması (MBOM – Manufacturing Bill of konusunda rekabet edebilir. Materials) oluşturabilmektedir. 3 İmalat sürecinde yaşanan maliyet- boyutlu dataya ait teknik resim, Kaynaklar ler olarak; yanlış kurgulanmış üre- üretim prosesi ve yöntemi, üretim tim prosesleri, prosesler arasında talimatı ve tedarik durumuna ait [1]DTerzi, Sergio & Bouras, Abdelaziz gereksiz beklenen süreler, gerekli bilgi ve dokümanlar 3 boyutlu mo- & Dutta, Debashi & Garetti, Marco & olmayan üretim adedi, zamanın- del ile birlikte hareket ederek ima- Kiritsis, Dimitris. (2010). Product lifecy- dan önce üretim hattına giren lat ve tasarım ekipleri arasında bilgi cle management - From its history to ürünler, hatalı tasarıma sahip ürü- birliğinin oluşmasını sağlayabilir its new role. Int. J. of Product Lifecycle nün üretilmesi, rework işlemlerinin [7]. Bilgi entegrasyonu ile birlikte Management. 4. 360 - 389. 10.1504/ fazla olması, üretimde ortaya çıkan üretim sürecindeki oluşabilecek IJPLM.2010.036489 hurda miktarının fazla olması, ye- olası maliyetler azaltılabilir. terli kaliteye sahip ürünün üretile- [2]DGurman, E., K.Ventura and H. memesi, tedarikçi firmadan gelen Rework işlemlerinin azaltılması: Soyuer, (2017). Product lifecycle ma- ürünlerin hatalı olması veya zama- Tasarımı bitmiş parçanın üretim nagement as a whole business ma- nında gelmemesi, üretim çalışan- prosesleri sırasında karşılaşabilecek nagement system: an exploratory re- larına yeterli eğitimin verilmemesi hataların önceden tespit edilme- search. Research Journal of Business olarak sayılabilir. si PLM sistemleri ile mümkündür. and Management (RJBM), V.4, Iss.3, PLM yazılımlarının sahip olduğu p.336-346 Bu maliyetlerin minimum hale sanal üretim tezgahları sayesin- getirilmesi; üretim planı ve pro- de parçada karşılaşabilecek olası [3]DFielding, E. A., McCardle, J. R., seslerinin doğru oluşturulması, hatalar sanal ortamlarda senaryo- Eynard, B., Hartman, N., & Fraser, A. tasarım ile üretim arasındaki bilgi laştırılarak hatalar tespit edilebilir (2014). Product lifecycle management alışverişinin hızlı olması, üretim ve olası rework işlemler minimum in design and engineering education: aşamasından önce test ve analiz hale getirilebilir. International perspectives. Concurrent işlemlerinin yeterli düzeyde yapıl- Engineering, 22(2), 123–134. https:// ması ve çalışanlara yeterli eğitimin Hurda miktarının azaltılması: doi.org/10.1177/1063293X13520316 verilmesi ile mümkün olabilir. PLM Üretim aşamasından önce PLM uy- sistemlerinin sağlamış olduğu yete- gulamaları ile simülasyonu yapılan [4]DSayer, S., Ülker, A. 2014. “Ürün nekler ile imalat sürecinde yaşanan üretim proseslerinin doğru planla- Yaşam Döngüsü Yönetimi ,” Mühendis maliyetlerin oluşumu önemli ölçü- masının yapılması ve kullanılacak ve Makina, cilt 55, sayı 657, s. 57-64. de engellenebilir. malzeme miktarlarının önceden tespit edilmesi mümkündür. Mal- [5]DAmeri, Farhad & Dutta, Debasish. Üretim proseslerinin verimli hale zemelerin en doğru şekilde kullanı- (2013). Product Lifecycle Manage- getirilmesi: PLM yazılımlarının mı sağlanarak olası ortaya çıkabile- ment: Closing the Knowledge Loops. sahip olduğu simülasyon, sanal cek hurda miktarı minumum hale Computer-Aided Design and Applica- proses ve sanal fabrika vb. uygu- getirilebilir. tions. 2. 577-590. lamaları sayesinde üretim süreç- leri önceden simule edilebilir. Bu Sonuç [6]DÇalışkan, Z. , Yüksel, H. \"Ürün kapsamda, üretim planları ve üre- Yaşam Döngüsü Yönetimi (PLM) Ya- tim takımlarının paralel çalışması Ürünlerin tüm yaşam döngüsü bo- zılımlarının Seçiminde Kullanılan Kri- sağlanarak esnek üretim planları yunca yönetilmesini sağlayan PLM terlerin ANP Yöntemi İle Sıralanması\" oluşturulabilir ve planlama süreleri ile firmalar birçok faydadan yarar- . Yaşar Üniversitesi E-Dergisi 16 (2021 azaltılabilir [6]. lanmaktadır. Özellikle, ürünlerin ): 1480-1495 https://dergipark.org.tr/ toplam maliyetinin %95’ini oluştu- en/pub/jyasar/issue/64642/896155 Bilgi entegrasyonunun sağlan- ran tasarım ve üretim aşamaların- ması: Tasarım ekipleri tarafından da maliyetler PLM sistemi ile azal- [7]DAlemanni, Marco & Destefanis, oluşturulan mühendislik ürün tılabilir. PLM yazılımlarının sahip F. & Vezzetti, Enrico. (2011). \"Model- ağaçları (EBOM – Engineering Bill olduğu yeteneklerle bu maliyetler based definition design in the product of Materials), PLM yazılımlarının minimum hale getirilebilir. Bu sa- lifecycle management scenario\" The sahip olduğu uygulamalar ile oto- yede firmalar ürünleri ile pazar International Journal of Advanced Manufacturing Technology. 52. 1-14. 10.1007/s00170-010-2699-y 72 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Tüketiciler sürdürülebilir ürünleri her geçen gün daha fazla arıyorlar Simon-Kucher & Partners’ın son küresel çalışmasına göre, enflasyon ve diğer engellere rağmen tüketicilerin dörtte üçü geçen yıla oranla sürdürülebilirliğin kendileri için aynı ya da daha fazla öneme sahip olduğunu belirtiyor. lobal danışmanlık şirketi Simon-Kucher & Part- ners tarafından bu yıl ikincisi gerçekleştirilen Küresel Sürdürülebilirlik Çalışması, 19 ülkede yaklaşık 12 bin kişiyle hayata geçirildi. Araştırmaya göre sürdürülebilirlik, tüketicilerin satın alma kararlarında giderek daha önemli hale geliyor. Tüketicilerin yüzde 66’sı, sürdürülebilirliği en önemli beş satın alma fak- töründen biri olarak belirtiyor. Geçtiğimiz yıl boyunca, dünyanın dört bir yanındaki tüketicilerin ve üreticilerin enflasyonist baskılar gibi bir dizi engelle mücadele et- mesine rağmen sürdürülebilir ürünler; sektörler, yaş grupları ve ülkeler arasında farklılık göstererek önem kazanmaya devam ediyor. Sürdürülebilir ürünleri destekleyen iki temel faktör: Artan son tüketici talebi ve regülasyonlar Ankete katılanların yüzde 89’u, satın alma davranışları- nın ve tercihlerinin son 5 yılda çevre dostu ürünler satın almaya doğru kaydığını belirtiyor. Bu doğrultuda üreti- Öykü Elmas cileri sürdürülebilir ürünler konusunda yönlendiren ana Simon-Kucher Direktörü unsur da tüketicilerin daha fazla sürdürülebilir ürün talep etmesi olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca, değer zin- cirinin sonuna yakın bileşenlerinde yer alan sektörlerde getirecek Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması’nın müşteriyi çekmek için sürdürülebilir ürünlere yönelik ta- 2026 yılına kadar devreye alınması planı, Türk üreticilerin lep daha net olarak görünüyor. Bu sebeple son kullanı- karbon maliyetlerini düşürerek daha sürdürülebilir ürün- cının direkt satın aldığı iç ve dış cephe boyaları, ambalaj ler üretmesini sağlayacak. ve paketleme, kişisel bakım ve ev bakımı, kişisel hijyen ve tekstil gibi sektörlerde sürdürülebilir ürünleri ya da Sürdürülebilirlik için ödeme istekliliği sektörler geliştirme çalışmalarını daha fazla görmek mümkün. arasında farklılık gösteriyor Üreticilerin sürdürülebilirlik konusunda karşılaştığı bir Bugün tüketicilerin ortalama yüzde 32’si sürdürülebilir diğer itici güç de regülasyon baskısı. Güçlü regülasyon ürünler/hizmetler için daha fazla ödemeye istekli. An- baskısı nedeniyle sürdürülebilirlik açısından daha olgun kete katılanlar, tüketim ürünleri (yüzde 37) söz konusu pazarlarda, üreticiler mevcut sürdürülebilirlik seviyeleri- olduğunda; sürdürülebilir ürün ve hizmetler için daha ni geliştirmek için hızlı adımlar atıyor. Türkiye özelinde fazla ödemeye istekli olduklarını belirtti. Enerji ve kamu ise AB’ye ithal edilen bazı ürünlere karbon fiyatlaması hizmetleri ise tüketicilerin sürdürülebilir ürün ve hizmet- 73Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
Cem Balıkçıoğlu tüketime yönelik tutum ve davra- mümkün olmayabilir. Sürdürülebi- Simon-Kucher İstanbul Ofisi Ortağı nışların son yıllarda artış eğiliminde lirlik konusunda doğru müşteriler olduğu açık. Sürdürülebilirlik bir ile çalışmak için, ilgili müşterileri- lere daha çok ödeme yapma konu- moda değil ve önümüzdeki dö- nizin sürdürülebilirlik konusundaki sunda en az istekli olduğu sektör- nemde kalıcı bir tüketici davranışı yetkinliğinin ve hevesinin değerlen- ler. Simon-Kucher Direktörü Öykü olacak” diyor. Balıkçıoğlu sözlerini dirilmesi gerekir. Bu değerlendirme- Elmas, “Türkiye pazarında tekstil, şöyle sürdürüyor: “Tüketiciler, şir- yi yaparken; müşterilerin sürdürüle- kişisel ve ev bakımı, hijyen ürünleri ketlerden daha fazlasını beklemeye bilirliğe olan ilgisi, sürdürülebilirlik ve iç/dış cephe boyaları gibi sektör- devam edecek ve enflasyonist bas- üzerine gerçekleştirilen/planlanan ler; sürdürülebilirlik alanında sürekli kılar gibi engellere rağmen uyum çalışmaları, sürdürülebilirlik iletişim gelişme kaydediyor ve bu alandaki sağlayamayan ve yenilikçi olmayan stratejileri ve organizasyonlarındaki şirketler, ürünlerinin fiyatlarını doğ- şirketler, uzun vadede talep, kârlılık sürdürülebilirlik altyapısı ve odağı ru pozisyon ve stratejilerle beraber ve satış konusunda zorluklar yaşa- dikkate alınmalıdır. Bu değerlen- yüzde 40 oranında daha yüksek fi- yacak.” dirme, şirketlerin sürdürülebilirlik yatlamalarla satabiliyor” dedi. çabalarını bu konuya daha fazla Bu doğrultuda Simon-Kucher & odaklanan müşterilere yönlendir- Tüketicilerin ve işletmelerin Partners, şirketlerin son tüketiciler melerine ve daha az kaynakla daha aşmaları gereken engeller de var ve müşteri beklentileri üzerinden kısa sürede başarılı sonuçlara ulaş- sürdürülebilirlik alanında ticari de- malarına yardımcı olacaktır. Son zamanda dünyayı etkisi altına ğer yakalayabilmesi için 3 ana adımı alan enflasyon baskısı sürdürülebi- öne çıkartıyor: 3- Kültürü ve organizasyonu lir ürün ve hizmetlerin satın alın- dönüştürün ması üzerinde olumsuz bir etkiye 1- Müşteri davranışını ve sahip. Küresel katılımcıların yüzde regülasyonları analiz ederek Sürdürülebilirlik, şirketlerin uzun 33’ü enflasyon sonucu artan fiyat- öncelikli pazarları tanımlayın vadede pazarda ayakta kalabilmesi lar nedeniyle sürdürülebilir ürün ve için yapması gereken bir yolculuk- hizmetleri satın alma ihtimallerinin Sınırlı kaynaklarla tüm pazar ya da tur. Bu yolculuğun daha sağlıklı iler- daha düşük olduğunu söylüyor. uygulama alanlarında aynı anda lemesi adına; karar alma komiteleri Hammadde tedariği ise sürdürüle- sürdürebilir ürünler üretmek, ger- oluşturulmalı, kurumsal düzeyde bilir ürün talebinin önündeki diğer çekçi olmadığı gibi ticari kazanım sürdürülebilirlik hedefleri verilmeli, bir engel. Sınırlı miktarda sürdü- da sağlamayacaktır. Şirketler, fark- takım sorumlulukları netleştirilme- rülebilir hammadde tedarikçisinin lı pazarların regülasyonlarını ve li ve iç ve dış iletişim materyalleri olması; üreticileri erişim ve maliyet mevcut sürdürülebilirlik gelişimini, oluşturulmalıdır. Sürdürülebilirlik yönetimi tarafında zor durumda bı- tüketici davranışlarıyla birlikte anla- performans takibinin daha etkin rakıyor. yarak; sürdürülebilir ürün geliştirme bir şekilde yapılması ve bu kültürün noktasında pazarlar arasında önce- oluşturulmasını desteklemek adına Simon-Kucher İstanbul Ofisi Orta- liklendirme yapmalı. da sürdürülebilirlik ekibi, organizas- ğı Cem Balıkçıoğlu, “Sürdürülebilir yon yapısı içine dahil edilmelidir. Hemen ardından her öncelikli pazar ve sektör için; en çok talep edilen Simon-Kucher & Partners Kıdemli sürdürebilirlik faktörleri, (atık su Müdürü Alperen Kayacan’ın belirt- arıtımı, karbon ayak izinin azaltıl- tiği gibi “Araştırmalar, sürdürülebi- ması, üretim verimliliği vs. gibi) son lirlik konusuna odaklanan ve bün- tüketicinin beklentilerini anlayarak yesinde C-Level bir sürdürülebilirlik belirlenmeli. Talebin ve ödeme is- yöneticisinin olduğu şirketler, mu- tekliliğinin olduğu öncelikli pazar- adillerine göre %15 daha yüksek lar, müşterinin beklediği ürün özel- çarpanlar ile değerleniyorlar; çünkü likleri ile buluşturularak ticari fayda yatırımcılar bu konunun şirket yö- ve doğru yeşil dönüşüm yakalana- netimi ve vizyonu açısından oldukça caktır. önemli bir gösterge olduğu kanaa- tinde. Bu doğrultuda sürdürülebilir- 2- İş birliği yapmak için mevcut lik konusunu uçtan uca işleyişlerine müşterilerinizi değerlendirin dahil eden şirketler hem tüketiciler hem de yatırımcılar gözünde kısa ve Tüm müşterileriniz ile sürdürülebilir uzun vadede pozitif ayrışacak.\" ürün geliştirmek ya da tüm müşte- rilerinize bu ürünleri satmak henüz 74 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
AMBALAJ TASARIMI 2023 ambalaj tasarım trendleri 022 yılının sonuna yaklaşırken ve dünya hızlı Musa Çelik, “Güçlü bir sürdürülebilirlik hikayesi sunar- bir değişimin etkisinde kalmaya devam eder- ken aynı zamanda fonksiyonel de birçok fayda sağla- ken Tasarist Yaratıcı Direktörü Musa Çelik, ması teneke kutuların hala trend olmasının asıl sebebi. Pentawards’ın 2023 ambalaj tasarımı trend öngörüle- Bununla birlikte geleneksel ambalajlara farklı yorumlar rini değerlendiriyor. Tüketicilerin satın alma kararları- kazandırmak kalabalığın arasından sıyrılmaya yardımcı na önemli ölçüde yön veren ambalaj tasarımlarını yeni oluyor” yorumlarında bulunuyor. yılda parlak bir gelecek bekliyor. 2. Ürün olarak ambalajlama: Ambalajın işlevi yeniden 1. Teneke kutuların yükselişi: Konserve ambalaj- tanımlanıyor. Ürün için ayrıca bir ambalaj tasarımı geliş- ların gıda ve içecek sektöründeki kategoriler için gi- tirmektense ürünü ambalaja dönüştürme trendi ortaya derek daha fazla popüler hale gelmesi bekleniyor. çıkıyor. Bu sayede ürünün işlevi %100’e çıkarken estetik Önceki yıllarda da görüldüğü üzere geleneksel am- ve işlev de bir araya getiriliyor. Musa Çelik, sürdürülebi- lirliğin artık bir trend olmaktan çıktığını ve ambalaj ta- balajlara yönelik yeni ve farklılaşan yaklaşımların de- sarım sürecinin temel bir parçası olduğunu vurgularken vam ettiği görülüyor. Bu trendin devamlılığıyla ilgili bu trendin de özellikle atıklar açısından çevreye duyarlı bir duruşu olduğunu belirtiyor. 3. Tüketiciyi bilgilendiren sürdürülebilir ambalajlar: Markalar ve tasarımcılar, ambalajın etkilerini azaltmanın yollarını arıyor. Bu yolda geri dönüştürülebilir ambalaj- lara yöneliyorlar ancak tüketicilerin de bu ambalajları nasıl dönüştüreceğini bilmesi gerekiyor. Markalar, tü- ketici odaklı sürdürülebilirlik trendinde tasarım aracılı- ğıyla ambalajların dönüşümü için tüketiciyi eğiterek, so- rumluluğun bir kısmını tüketiciye bırakıyor. Musa Çelik, gezegen için ortak bir sorumluluk bilinci taşımalarına sebep olan bu trend sayesinde marka sadakatinin pe- kala artacağını ve yakın ilişkiler geliştirmek için bir fırsat doğacağını öngörüyor. 4. Aşırı cesur görseller: Markaların bugün yalnızca raf- larda değil, birden çok platformda öne çıkması gereki- yor. Dolayısıyla hem fiziksel hem dijital mağazalarda, in- 75Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
Musa Çelik tabuları yıkan, dezavantajlı grupla- mak her zaman en önemli hedef- Tasarist Yaratıcı Direktörü rı da odağına alan ve ambalajlarını lerden biriydi. Artırılmış gerçeklik herkesin ihtiyaçları doğrultusunda teknolojileri, QR kodlar gibi birçok ternette ve sosyal medyada kendini tasarlayan markaların dikkat çekti- etkileşim yolu bir süredir ambalaj göstermesi gerekiyor. Bunun sonu- ğini belirten Çelik, “Tüketici dediği- tasarımlarında kullanılsa da ilerle- cunda da benzersiz grafikler, cesur miz herkes bizler gibi birer insan, yen dönemlerde daha da yaratıcı renkler, yazı fontları ve semboller işimizin her noktasında hatırlama- çalışmaların ortaya konulacağı ön- görülüyor. Ancak bunların tek ba- mız gereken bir nokta bu. İşimiz görülüyor. şına bir trend olarak var olmadığını insan ihtiyaçlarını kolaylaştırmaya belirten Çelik, basit ve cesur renkle- yönelik çalışmak, ayrıştırmamak” 9. Ambalaj diyeti: Geri dönüşüm, rin bir süre daha göz önünde ola- yorumlarını yapıyor. karbon ayak izini azaltma çabası, cağını öngörüyor. atık ve nakliye tasarrufu gibi glo- 7. Dokunsal detaylar: Nöropazar- bal sorunları odağına alan marka- 5. Süper premium cam amba- lama araştırmaları, dokunun duyu- lar ambalajın çekiciliğini ve dolaylı lajlar: Tüketiciler ve markalar sür- sal deneyimi etkileyebildiğini, bu faydasını artırırken ambalajı en aza dürülebilirliğin üzerine düşmeye sayede de yüksek kalite, değer ve indirgiyor. Çelik, bu trendin uzun devam ettikçe cam ambalajların da ayrıcalık hislerini dolaylı da olsa ha- vadede devam edeceğini bekledi- kullanım sıklığı artıyor. Bu sayede rekete geçirdiğini ortaya koyuyor. ğini belirtirken birçok soruna mer- cam ambalajların döngüsel eko- Fiziksel olarak temasın oldukça az hem olabileceğini ve diğer birçok nomiye de yönelmelerinin beklen- olduğu pandemi döneminden kur- trendle birleşip muhteşem sonuç- diğini belirten Musa Çelik, bilinçli tulmaya çalışırken markalar, doku- lar ortaya konulmasına öncülük tüketiciler seçici hale geldikçe pre- lu ambalajlarla tüketicinin ilgisini edebileceğini de vurguluyor. mium hissin önemini koruyacağını yüksek tutmaya çalışıyor. Musa vurguluyor. Çelik trend ile alakalı, “Dijitalleşen 10. Karalama ambalajlar: Elle dünyada somut temasın değe- çizilmiş illüstrasyonlar ve el yazı- 6. Erişilebilir ve kapsayıcı tasarım: ri sürdükçe benzersiz ve yaratıcı sı notlar içeren ambalajların hızla Markaların hedef kitlelerindeki çe- yaklaşımlarla tüketicilerin fiziksel yükselişe geçeceği öngörülüyor. şitlilik ve onların ihtiyaçları devam deneyimlerinin arttığını göreceğiz. Tüm nesillere hitap edebilecek bir ettiği sürece erişilebilirlik ve kapsa- Duyusal açıdan ambalajı çeşitlen- trend olduğunu savunan Çelik, yıcılık anlayışı ambalaj tasarımı için dirme fikri, erişilebilir ve kapsayı- “Karalama trendi, tüketicilerle duy- de gelişmeyi sürdürüyor. Toplumsal cı ambalaj tasarımı trendinin de gusal bir bağ kurma hedefini çok yükselişiyle birlikte bence heyecan güzel karşılıyor. Çocukluktan beri verici bir noktaya gelecek” yorum- herkesin hayatında olan karalama- larında bulunuyor. lar, ambalaj tasarımlarına oldukça evrensel ve insani bir hava katıyor” 8. İleri seviye akıllı ambalajlama: yorumlarında bulunuyor. Marka ile tüketici arasında bağ kur- 76 Plastik & Ambalaj Teknolojisi/Aralık 2022
Tüm makine ve yardımcı ekipmanlar TEK MARKA, TEK ADRES Makinem “CEP’te” Keplast Easynet TEKNOLOJİK ÇÖZÜMLER TM Toogle TH Direk Hidrolik EVH Çift Plaka Göbekten Model Kilitlemeli Model Sıkmalı Model “Full Servo” “Full Servo” “Full Servo” “35 yıllık tecrübe ve güvence” AKSOY-GÖZTEPE AKSOY-DİLOVASI AKSOY-TUZLA AKSOY-YALOVA AKSOY-KÜÇÜKYALI Türkiye Mümessili Ofislerimiz aksoymakinee aksoymakine Aksoymakine 0532 251 02 98 0555 972 01 00 [email protected] www.aksoymakine.com
AKSOY PLASTİK VE MAKİNE 79 CHEN HSONG 4 ERKOÇ KALIP FANUC 41 FAVORİ GRUP 3 FEYDAŞ MAKİNE FOTEG ÖN KAPAK İÇİ HAITIAN 33 METKAP METAL VE PLASTİKÇİLER SANAYİ SİTESİ 77 MT MAKİNA 15 PLASTEC MAKİNA 49 SENA MAKİNA 47 SİSAN MASTERBATCHES STARLINGER RECYCLING TECHNOLOGY ÖN KAPAK SOMPLAST / SESOTEC 2 SPS SENUR 9 TEPRO MAKİNE WITTMANN BATTENFELD 13 25-ARKA KAPAK İÇİ ARKA KAPAK 5-17 1
Search
