วรรณคดีทศกัณฐ์

นาย ธวชั ชัย ชลสงคราม

ค�ำ นำ� บทละครเรือ่ ง ทศกัณฐ์ เปน็ วรรณคดที ี่มีความสาํ คญั เรื่องหนงึ่ และ มีอทิ ธพิ ลต่อความคิด ความเชอ่ื ของคนไทย ในประวตั วิ รรณคดี พบวา่ ไทยได้รบั เค้าเรอ่ื งมาจากมหากาพย์ “รามายณะ” ของอินเดยี ซึง่ เผยแพร่ มายังประเทศไทยไมต่ า่ํ กวา่ ๔๐๐ ปี ดงั ปรากฏหลกั ฐานสาํ คัญท่ี ปราสาทหนิ พมิ าย ซง่ึ มภี าพสลักศลิ ากลา่ วถึงเร่ือง รามเกยี รต์ิ ในศิลาจารกึ พ่อขนุ รามคําแหงมกี ารกลา่ วถงึ ถาํ้ ทศกัณฐแ์ ละถา้ํ สีดา เรอื่ งทศ กณั ฐท์ ี่

สารบญั 1 2 ประวตั ิทศกัณฐ์ คือใครทำ�ไมถงึ มีสบิ หน้าย่ีสบิ กร 3 หวั ใจของทศกัณฐ์ 4 บรรดาเมียและลูก ของทศกณั ฐ์ 10 จดุ จบของทศกณั ฐ์ 12 15 ทศกัณฐ์ พระรามเปน็ “ญาติ” ทศกัณฐ์ อาวุธของทศกัณฐ์

01 ประวตั ิทศกัณฐ์ คือใคร ท�ำ ไมถงึ มสี ิบหน้า ย่ีสบิ กร ทศกัณฐ์ ตวั ละครส�ำ คญั จากวรรณคดีเรือ่ ง “รามเกียรติ์” ถ้าพดู ถึงทศกัณฐ์ สว่ นใหญ่ เราจะจำ�กันไดว้ า่ เป็นยกั ษท์ ่มี ีฤทธ์ิมาก และเป็นคู่ปรบั กับพระราม แตน่ ้องๆ รูไ้ หมวา่ ก่อนหนา้ ทีจ่ ะมาเปน็ ทศกณั ฐ์กับพระรามทงั้ สองคนกเ็ คยพบกนั มากอ่ นแลว้ อยากร้แู ล้ว ใชไ่ หมละ ว่าไปพบกนั ตอนไหน งัน้ วนั นมี้ าตดิ ตามประวัติทศกณั ฐต์ ัง้ แต่ตน้ จนจบวา่ คือ ใคร ท�ำ ไมถงึ มสี บิ หน้า ยสี่ บิ กรได้ รวมถงึ เครอื ญาตวิ งศ์ของทศกัณฐ์ มีใครกนั บา้ ง ถ้า พร้อมแลว้ มาติดตามกนั เลย ประวตั ิทศกัณฐ์ คือใคร ทศกณั ฐ์ เดิมเป็นยักษ์ชอื่ “นนทก” กลบั ชาตมิ าเกดิ ซึ่งนนทกมหี นา้ ทล่ี า้ งเทา้ ให้กบั เทวดาท้งั หลายที่มาเขา้ เฝา้ พระอิศวรอยูบ่ รเิ วณตีนเขาไกรลาส เทวดาเหล่านนั้ กม็ กั จะจับหวั ของนนทก ตบหวั เล่น และทส่ี �ำ คัญคอื จะถอนผมของนนทุกติดมือไปด้วยทุก คร้ังทน่ี นทกกม้ หนา้ ลา้ งเทา้ ใหจ้ นหัวล้าน นนทกจึงเกิดความแค้น เลยไปขอน้ิวเพชร จากพระอศิ วร แลว้ ท�ำ ร้ายพวกเทวดาทม่ี าลูบหวั ตน นนทกไดเ้ ข่นฆ่าเหลา่ เทวดาตาย นบั ไม่ถว้ น ท�ำ ใหพ้ ระอศิ วรต้องร้องขอพระนารายณใ์ ห้มาชว่ ยปราบนนทกให้

02 หัวใจของทศกัณฐ์ ทศกณั ฐย์ งั มคี วามสามารถพเิ ศษคือ การถอดดวงใจได้ ทศกัณฐ์จงึ ถอดใสก่ ล่อง ฝากไว้กับอาจารย์คือพระฤๅษโี คบตุ ร ซงึ่ ในบางตำ�รากก็ ล่าวไว้ว่า ทศกณั ฐ์ได้สวด มนต์สหสั นาม หรือพระนามท้งั ๑,๐๐๐ ของพระนารายณ์ เพื่อใหส้ ามารถรอดพ้น จากความตายได้ ๑ ครง้ั และก็อาศยั ช่วงนัน้ ทำ�การควักดวงใจของตน ออกมา ใส่ไว้ในกลอ่ งแก้ว ซ่ึงลงอาคมกำ�กบั ไว้ แต่มขี อ้ เสีย คือ หัวใจนนั้ ย่อมปรารถนา จะเขา้ หาท่ีอย่เู ดิมของมนั จงึ ต้องเกบ็ รักษาไวใ้ ห้หา่ งตวั ของทศกณั ฐ์ ทศกัณฐ์จึง ฝากให้พระฤๅษีโคบุตร เป็นผดู้ ูแลกลอ่ งดวงใจ ทำ�ใหไ้ ม่มใี ครฆา่ ได้ เรม่ิ จากท้าวจตรุ พักตรเ์ ปน็ ปขู่ องทศกัณฐ์ และนางมลิกาเป็นย่าของทศกัณฐ์ (เปน็ บดิ า-มารดาของท้าวลสั เตยี น) ทา้ วลสั เตียนเปน็ บิดาและนางรชั ฎาเป็น มารดาของทศกัณฐ์ ทศกัณฐ์เป็นพี่ใหญ่ มีพน่ี ้องตามลำ�ดับตอ่ ไปนี้ 1. กมุ ภรรณ (น้องรอง) ทีต่ อ้ งออกรบกบั พระรามทง้ั ทีไ่ ม่ต้องการ แตจ่ ำ�เปน็ ต้อง ท�ำ เพราะทศกัณฐ์ ท่เี ปน็ พ่ีชายขอรอ้ ง 2. พเิ ภกน้อง (นอ้ งสาม) น้องชายของทศกัณฐม์ ีอาชพี เป็นโหร ทภี่ ายหลงั แปร พักตร์ไปอยูก่ ับพระราม 3. พระยาขร (นอ้ งสี)่ น้องชายของทศกณั ฐ์ท่ีส้นิ ลมหายใจด้วยศรของพระราม 4. ทูษณ์ (น้องห้า) นอ้ งชายอีกคนของทศกัณฐ์ ทตี่ ้องมาส้นิ ลมหายใจดว้ ยศรของ พระราม 5. ตรีเศยี ร (นอ้ งหก) นอ้ งชายคนท่หี กของทศกัณฐ์ 6. นางส�ำ มนักขา (นอ้ งสดุ ทอ้ ง) น้องสาวจอมยุแยงตะแคงรว่ั ของทศกณั ฐ์ ซง่ึ เรอื่ งราวทง้ั หมดนน้ั เกดิ ข้ึนเพราะนางสำ�มนกั ขาเป็นผูบ้ อกเล่า ยแุ ยง ใหพ้ ระราม

03 บรรดาเมยี และลกู ของทศกณั ฐ์ ทศกณั ฐ์มเี มยี คนแรกช่ือ นางกาลคัคคี (เปน็ ธิดาของพญากาลนาค) และมลี กู สาว ช่ือ บรรลยั กัลป์ โดยบรรลยั กัลป์มีวิชาอาคมติดตัวกค็ ือวิชาปลาไหล คอื ไมม่ ีผู้ใด สามารถจะแตะต้องรา่ งกายของนาง เนอ่ื งจากลนื่ หลุดไปตลอด -เมยี คนที่สองของทศกณั ฐ์ชื่อ นางมณโฑ และมลี ูกชายชอ่ื อนิ ทรชติ กับลูกสาวชอ่ื นางสีดา เม่ือแรกเกิดนางสดี าไดร้ ้องออกมาว่า “ผลาญราพณ”์ แล้วอาพเิ ภกผู้เปน็ โหรกไ็ ดม้ าท�ำ นายว่า นางสีดาน้นั เป็นกาลีบา้ นกาลเี มือง สมควรท่ีจะต้องถูกน�ำ ไป ประหารหรือเอาไปท้ิงเสีย นางสีดาจงึ ถูกปล่อยทิง้ ใหล้ อยไปตามแมน่ �ำ้ วลั วา และมี พระฤาษมี าช่วยชวี ติ ไว้ -นอกจากนแี้ ล้วทศกณั ฐส์ มสูก่ ับช้าง หรอื นางชา้ งพงั มีลกู ฝาแฝด 2 คนก็คือ ทศคิรี วัน กับ ทศคิรีธร ทมี่ ใี บหน้าเปน็ ยกั ษแ์ ต่มีจมูกคลา้ ยงวงชา้ ง – ทศกณั ฐ์สมสูก่ บั ปลา และมลี กู สาวช่ือนางสุพรรณมัจฉา -นอกจากนที้ ศกัณฐก์ ็ได้มีเมยี เป็นสนมอกี ช่อื ว่า นางสนมพนั ตน มลี ูกด้วยกนั ช่อื สหสั กมุ าร และทศกณั ฐ์ยงั มีเมียเป็นสนมพิเศษอีกช่ือวา่ นางสนมสิบตน มลี กู ด้วยกัน ชอ่ื สบิ รถ -สรปุ ทศกัณฐม์ ลี กู รวมทง้ั หมด 1,017 ตน

04 จดุ จบของทศกณั ฐ์ ดว้ ยความที่มีนิสัยเจ้าชู้ ได้ลกั พาตวั นางสดี าผู้มรี ูปโฉมทง่ี ดงาม ไปจากพระรามที่ เปน็ พระสวามี เปน็ เหตุใหเ้ กดิ ศึกสงครามระหวา่ ง ฝา่ ยพระราม กับ ฝา่ ยทศกณั ฐ์ จนญาติมิตรของฝ่ายทศกณั ฐ์ลม้ ตายไปเปน็ จำ�นวนมาก สุดท้ายทศกณั ฐ์กถ็ กู ลอ่ ลวงเอากลอ่ งดวงใจไป ดว้ ยเลห่ เ์ พทุบายของหนุมาน ท�ำ ให้ทศกัณฐเ์ องก็ตอ้ ง ตายเพราะนิสัยเจา้ ชู้และความไม่ยอมแพ้ของตน ซ่งึ กอ่ นตาย ทศกัณฐไ์ ด้รตู้ วั แล้วว่าต้องตายแน่ แต่ด้วยขัตตยิ มานะจึงตอ้ งตอ่ สกู้ ับ พระราม จงึ แต่งองค์อย่างงดงาม และถูกศรพรหมมาศของพระรามฆ่าตาย กอ่ น ตาย ทศกณั ฐไ์ ด้เหน็ ภาพวา่ แท้ท่ีจรงิ แล้วพระรามคือ พระนารายณอ์ วตาร น้นั เองและทศกัณฐย์ งั มีความสามารถพิเศษคอื การได้ถอดดวงใจใสก่ ล่อง ฝากไว้ กบั อาจารย์คือพระฤๅษโี คบุตร ซ่งึ ในบางต�ำ รากก็ ล่าวไวว้ า่ ทศกณั ฐ์ไดส้ วดมนต์ สหัสนาม หรอื พระนามทัง้ ๑,๐๐๐ ของพระนารายณ์ เพ่ือให้สามารถรอดพน้ จากความตายได้ ๑ คร้ัง และก็อาศัยชว่ งนั้น ทำ�การควักดวงใจของตน ออกมา ใส่ไวใ้ นกลอ่ งแกว้ ซ่งึ ลงอาคมกำ�กับไว้ แตม่ ขี ้อเสยี คือ หวั ใจน้นั ย่อมปรารถนา จะเข้าหาท่ีอย่เู ดิมของมัน จึงตอ้ งเกบ็ รกั ษาไวใ้ หห้ ่างตวั ของทศกณั ฐ์ ทศกณั ฐ์จงึ ฝากให้พระฤๅษโี คบุตร เป็นผดู้ แู ลกล่องดวงใจ ท�ำ ให้ไม่มีใครฆ่าได้ ดว้ ยความทมี่ ี นสิ ัยเจา้ ชู้ ไดล้ ักพาตวั นางสีดาผู้มรี ปู โฉมที่งดงาม ไปจากพระรามทเ่ี ป็นพระสวามี เปน็ เหตใุ หเ้ กิดศกึ สงครามระหวา่ ง ฝ่ายพระราม กับ ฝา่ ยทศกัณฐ์ จนญาติมิตร ของฝา่ ยทศกัณฐล์ ้มตายไปเป็นจำ�นวนมาก สดุ ท้ายทศกัณฐก์ ็ถกู ลอ่ ลวงเอากล่อง ดวงใจไป ด้วยเลห่ เ์ พทบุ ายของหนุมาน ทำ�ให้ทศกัณฐเ์ องกต็ ้องตายเพราะนสิ ัย เจา้ ชแู้ ละความไมย่ อมแพข้ องตน ซง่ึ กอ่ นตาย ทศกัณฐ์ไดร้ ู้ตวั แล้ววา่ ต้องตาย แน่ แตด่ ว้ ยขัตติยมานะจึงตอ้ งต่อสกู้ ับพระราม จึงแตง่ องค์อยา่ งงดงาม และถกู ศรพรหมมาศของพระรามฆ่าตาย ก่อนตาย ทศกณั ฐไ์ ด้เห็นภาพวา่ แทท้ ี่จริงแลว้ พระรามคือ พระนารายณ์อวตาร และไดส้ ัง่ เสียกับนอ้ งชายตวั เองคือพเิ ภก ซ่ึง เรียกว่า “ทศกณั ฐส์ อนน้อง” และภายหลงั พิเภกก็ได้ทคี รองกรุงลงกาสบื ตอ่ แทน

05 ทศกัณฐ์ เป็นหนึ่งในยกั ษท์ วารบาลสองตน ท่ยี นื เฝา้ ประตทู างเข้าพระอุโบสถวดั พระ ศรรี ัตนศาสดารามคูก่ ับสหสั เดชะ เพราะถอื วา่ เป็น ยักษ์ทีม่ ฤี ทธ์มิ ากเท่าเทียมกัน มกี ารวเิ คราะหก์ ันว่า ตวั ละครอย่าง ทศกณั ฐ์ หรือบรรดายกั ษ์ในเรอ่ื ง เปน็ ตวั แทน ของชาวทราวิฑหรือทัสยุ ซง่ึ เปน็ ชนชาวผิวดำ�ท่ีอยู่ทางตอนใตข้ องอนิ เดียในสมัย โบราณ และพระรามและพลพรรคลงิ เป็นตวั แทนของชาวอารยัน หรือชาวผิวขาวทอี่ ยู่ ทางตอนเหนือ และชาวอารยันก็ได้ทำ�สงครามชนะชาวทัสยุ ซ่งึ ต่อมาก็ได้มีการแตง่ วรรณกรรมเรื่อง รามายณะขึ้นมาเพ่อื ยกย่องพวกตนเอง อาจจะคดิ วา่ ทศกณั ฐ์น้ีมีแตด่ ้านชวั่ รา้ ยนะคะ แต่พ่ีหวานกลับมองวา่ ในตวั คนท่ีชัว่ ร้ายที่สดุ ก็ย่อมต้องมดี ้านดีซ่อนอยไู่ ม่มากกน็ อ้ ย ถงึ แมเ้ ราจะเหน็ ด้านดๆี ในตวั ทศ กัณฐไ์ มช่ ัดเจนเท่าไหร่ เพราะจากเรื่องไดส้ ร้างให้พระรามเปน็ ตัวละครคู่ตรงขา้ ม ท่ีจะ สะท้อนลักษณะนิสยั และพฤตกิ รรมตรงขา้ มกบั ทศกณั ฐท์ กุ อย่าง เพราะอยา่ งนน้ั เม่อื พระรามถอื เปน็ พระเอก บทผรู้ า้ ยจึงตกมาทท่ี ศกัณฐ์นนั่ เองคะ่ พี่หวานกเ็ ลยลองน่ัง นกึ วา่ แล้วทศกณั ฐ์มีดา้ นดๆี ดา้ นไหนซ่อนอยบู่ า้ งนะ? กเ็ ลยนกึ ออกมาได้ 3 ข้อน่เี อง ลงั เสวยข้าวป้นั ท่ีนางกากนาสูรคาบจากอยธุ ยามาถวาย นางมณโฑก็ทรงครรภ์เช่น เดยี วกับสามมเหสที า้ วทศรถ ครน้ั ถว้ นทศมาสก็ประสตู ิบตุ รีรูปงาม ท่านสบิ ปากสงั่ นางกำ�นัลไปตามพเิ ภกกบั เหลา่ โหรมาดูดวงชะตา พอมาถงึ น้องทา่ นสิบหวั สอบ กบั ชะตาพญายักษแ์ ละดวงกรุงลงกา เห็นวา่ เป็นกาลกณิ ี หากขืนเลยี้ งไว้ ลงกาจะ กลายเปน็ เถา้ เลือดจะท่วมเมือง จึงทลู ความพร้อมเสนอให้นำ�ไปทิง้ นำ�้ นางมณโฑ ได้ฟงั แทบคลัง่ ตาย และพอ้ ทศกณั ฐ์ว่า “พิเภกน้ีอาธรรมม์ าเสกสรรใสไ่ คล้ หากลูก เป็นกาลกิณี แมจ่ ะดีอยา่ งไรได้ อย่ากระน้ันเลย จงเร่งฆ่าเมยี กบั ลกู เดีย๋ วนีเ้ ถดิ ” พลางสะอ้นื ฮกั ท่านสิบพักตรผ์ ู้รักเมียปลอบประโลมวา่ “หากเจ้าสงสัยอนุชา พีจ่ ะ ให้บรรดาโหราสอบดูใหห้ ายแคลงใจ” เหล่าปโุ รหติ รบั บัญชาตรวจดวงชะตา ผลท่ี ไดต้ รงกับค�ำ ทูลของพเิ ภกทุกประการ ทศเศียรจงึ จ�ำ ใจสงั่ น้องชายจดั การตามเห็น ควร แล้วลกู สาวของนางมณโฑก็ถกู นำ�ใสผ่ อบไปทง้ิ แม่นำ้�วลั วา เดชะบุญเกิดมดี อก บัวใหญเ่ ท่ากงจกั รรับผอบไว้ ฝ่ายนางเมขลากบั หมู่เทวาเห็นกต็ ระหนกตกใจ รีบไป ช่วยกันดูแลนาง กระทั่งผอบลอยถึงแม่น้ำ�เนรัญชรไปตดิ อยทู่ ีท่ า่ พระมุนีร่งุ ขนึ้ ถึงเวลา ตามกิจวัตรประจำ�วนั พระชนกฤๅษีไปลงสรงทที่ า่ เห็นผอบงามอยู่บนปทุมาก็ว่ายนำ�้ ไปเกบ็ พอมาถงึ ฝง่ั เปิดออกเห็นหนูน้อยงดงามหมดจด ดาบสรำ�พึงวา่ “คงเปน็ หน่อ กษตั ริยท์ บี่ า้ นเมอื งถงึ คราวบิ ตั ิ จงึ จ�ำ ต้องน�ำ นางใสผ่ อบทงิ้ น้�ำ กูเองก็ไรโ้ อรสธิดา จะ เลี้ยงนางไว้เป็นบุตรบญุ ธรรม” แลว้ ตัง้ สัจจาธษิ ฐาน

06 เวลาอา่ นเจอคำ�ยาก ๆ ในวรรณคดี อย่างคำ�ว่า “ประโยธร” ทคี่ ดั มาขา้ งตน้ ไม่ ต้องใจร้อนไปเปิดพจนานกุ รม อ่านต่อในบทถัดมาก็พอแปลไดเ้ ลา ๆ ว่านำ้ �นมหรอื เต้านม ทวา่ ครูหนอนฯ จะมาอธบิ ายพ่งุ ๆ สมุ่ ๆ ไม่ได้ เพราะศษิ ยานุศษิ ย์ยกย่อง ให้เปน็ ครู จึงต้องไปเปิดหาความหมายทแ่ี น่ชดั แตไ่ ม่เจอฮิ นัง่ นึกอยหู่ น่ึงอึดใจ กเ็ อะใจวา่ คำ�น้ีคงมาจากภาษาบาลี เชน่ เดียวกับคำ�วา่ ประโยชน์ทบี่ าลเี ขยี นวา่ ปโย ชน จึงเปดิ ดูคำ�ว่าปโยธร ไดค้ วามหมายว่า น. “ผทู้ รงไว้ซงึ่ น้าํ ” คือ เมฆ, “ผทู้ รง ไว้ซึ่งนํา้ นม” คือ ถัน.จากนนั้ ท้าวชนกพาหนนู อ้ ยกลับมาอยดู่ ว้ ยที่กุฎี ใหน้ ายโสมโย มอปุ ฐากเปน็ พ่เี ล้ยี ง คอยอาบน้ำ�ปอ้ นข้าว กลอ่ มนอนขลกุ ขลุย่ อยู่ในศาลา กระทั่ง มาวันหนง่ึ พระฤๅษตี รึกตรองว่าตนเปน็ กษัตริย์สละสมบัตมิ าบวช แต่ยังไมไ่ ด้ ฌานสมคดิ จะกลบั เขา้ พารากอ็ ายไพรฟ่ า้ จะบำ�เพ็ญเพียรตอ่ กต็ ดิ ท่ีตอ้ งเลี้ยงดู พระธิดา อยา่ กระนั้นเลย จะนำ�นางไปฝังไว้ในป่า ฝากหม่เู ทพไทให้ชว่ ยเลี้ยงดทู า่ จะ ดี เหตกุ ารณ์ตอนนีส้ ะกดิ ใจใหค้ ิดถึงคำ�ว่าฝากฝงั (ความหมายตามพจนานกุ รมวา่ ก. มอบหมายใหช้ ว่ ยอปุ การะ.) ว่ามีทมี่ าจากตอนน้หี รอื เปล่านิ)พอนายโสมขุดหลมุ เสรจ็ ตามสง่ั พระมุนตี ง้ั สัตยาวาทอี กี คร้งั ว่าถา้ นางมีบุญจะไดร้ ่วมเศวตรฉตั รองค์ จกั รพรรดิ ขอบนั ดาลบัวทพิ ยม์ ารองรบั ครน้ั เหน็ สมคำ�อธษิ ฐานก็นำ�นางใส่ผอบ วางในปทุมมาลย์ สั่งนายโสมกลบหลมุ เกลย่ี ดนิ ให้เรียบดี แล้วพากันกลบั กฎุ ี ฝา่ ย ฝงู เทพกบั อัปสรก็มาตามคำ�ฝากฝงั เฝ้าถนอมเล้ยี งกระทง่ั นางอายุ ๑๖ ปี นางจงึ โตมาโดยไม่เคยสมั ผัสอ้อมกอดพอ่ แม่ กลา่ วฝา่ ยอยุธยา ครั้นสพ่ี ระโอรสอายุ ๑๔ ปี ทา้ วทศรถกต็ รัสส่งั ให้ไปเรยี นวชิ ากบั พระอาจารย์ตามธรรมเนียมหนอ่ กษัตริย์ (ตรงนต้ี า่ งจากฝ่ายยกั ษ์ท่ีเลา่ ในตอนกอ่ น ๆ ซ่งึ ลูกเปน็ ฝา่ ยมาทูลขอพ่อแม่ไปเรยี น เองฮิ) สพี่ ี่น้องจึงเดินทางไปเรยี นศลิ ป์ศรกับพระวสิษฐ์และพระสวามิตรฤๅษี พอ เรยี นร้แู ม่นยำ�ชำ�นาญ สองพระอาจารย์ก็ดำ�ริจะชุบศรให้ โดยต้ังพธิ ีกาลากจิ กอ่

07 ท่ีคัดกลอน ๔ คำ�กลอนน้ีมา นอกจากชว่ ยให้รู้ชอื่ ศรของพระราม ยงั มีทเี ด็ดตรงค�ำ กลอนแรกท่ีใชก้ วโี วหารได้เห็นภาพพจน์ ซ่งึ อาจเปน็ ท่ีมาของสำ�นวนเรว็ กวา่ สายฟ้า แลบ ผ้อู ยากแต่งกลอน “เปน็ ” พึงศึกษาและนำ�ไปประยกุ ตใ์ ช้ น่ีคอื อกี หนงึ่ กลเม็ด เคลด็ กลอนจากนั้นนอ้ ง ๆ ทั้งสามก็ลองศรคนละ ๓ เลม่ ตามลำ�ดบั อาวโุ ส ไลเ่ รยี ง จากพระพรต พระลักษมณ์ ถงึ พระสตั รดุ ตรงน้ีกลอนไมไ่ ดก้ ลา่ วถงึ ชื่อศร แตจ่ ะวา่ ไปแล้วเร่อื งนีไ้ ม่สำ�คญั ท่ีสำ�คัญกวา่ นน้ั จากท่พี ลกิ ๆ สารบัญดู บางคร้งั กวกี ็เผลอ ใหพ้ ระรามแผลงศรพาลจันทร์ของพระลกั ษมณ์ หรอื ชือ่ ศรท่พี ระพรตใช้ท้ังหมดนัน้ นบั รวมได้ ๔ เลม่ คุณครจู ึงไมค่ วรน�ำ เรอื่ งนม้ี าออกสอบนติ อ่ มาไม่นาน ท้าวไกย เกษแตง่ ทูตถือสารมาขอตวั หลานตาไปชว่ ยงานเมอื ง ท้าวทศรถกใ็ หต้ ามท่ขี อ ทว่า พระพรตอิดเอ้อื นไม่ยอมไป อา้ งว่าไมอ่ ยากจากแมแ่ ละพ่ีน้อง เจา้ กรุงอยุธยาจงึ ตรัส สง่ั ให้พระสัตรดุ ไปเป็นเพื่อน สว่ นพระรามกบั พระลกั ษมณร์ ้ังอยู่ช่วยวา่ ราชกิจตา่ งหู ตา่ งตาระหวา่ งน้ัน ทา่ นสบิ หวั เห็นว่าเหล่านกั สทิ ธิ์วทิ ยามวี ิชาแก่กลา้ ทั้งยังมลี กู ศษิ ย์ เก่งกาจมากมาย ขืนปลอ่ ยไวอ้ าจกลายเป็นศตั รูในวันหน้า ด�ำ ริแลว้ สงั่ ใหน้ างกาก นาพาบรวิ ารไปรงั ควานทุก ๆ เจด็ วัน บรรดานักพรตถกู นางกากนากับพวกแปลง กายเป็นกาบินมาไล่จิกตี ไมเ่ ป็นอันบ�ำ เพญ็ เพยี ร จึงหารอื กันแลว้ ไปแจง้ เหตแุ กพ่ ระ วสษิ ฐส์ วามิตร สองพระอาจารยต์ ้องเขา้ กรุงอยธุ ยาไปขอพระรามพระลักษมณม์ า ปราบยกั ขินีพอไปถงึ ทเี่ กิดเหตเุ หน็ หม่ฤู ๅษวี ง่ิ แตกฮือ หนำ�ซ�้ำ ฝูงกายังบนิ ไลล่ ่า สอง ศรพี ่ีน้องจึงแผลงศรไปไล่ล้างพลกา แลว้ นางกากนาสูรกบั พระรามก็ท�ำ สงคราม ปากกนั สิบกวา่ ค�ำ กลอน กอ่ นนางจะถกู ศรเปร้ยี งเดยี วตกดินตาย พลกาทเ่ี หลือ รอดหนีตายกลับกรงุ ลงกาไปแจง้ สวาหกุ ับมารีศบุตรนางกากนา ซ่งึ พอทราบความก็ เร่งจัดทพั ยกมา ครน้ั เห็นมารดาตายอยกู่ ลางดิน จึงสง่ั ไพร่พลเขา้ ลอ้ มอาศรมพระ มนุ ี เหลา่ ฤๅษแี ตกตื่นตกใจ สองกุมารวา่ ไมต่ อ้ งกลัว หลานจะออกไปฆ่าพวกยกั ษ์ เอง สกู้ ันไดแ้ ค่สองหนา้ กว่า พระรามแผลงศรสงั หารสวาหุตายตามมารดา พอมา รีศเหน็ พ่ตี ายก็ขนพองสยองเกลา้ เห็นพระรามมีสี่กร ถงึ กับลนลานเผ่นหนีกลับลงกา เหตกุ ารณ์คร้ังนค้ี ือการเปิดฉากรบกนั ระหวา่ งพระรามพระลักษมณก์ ับฝ่ายลงกา เป็นครงั้ แรก ใครท่ยี งั คิดว่านางสีดาเปน็ ชนวนสงคราม โปรดทราบแล้วเปลย่ี นกล่าว ฝ่ายพระชนกฤๅษีหลงั ฝากฝังนางสดี ากับเหล่าเทพกก็ ลับมาบำ�เพญ็ เพยี รต่อ ทวา่ ไม่ สำ�เร็จดงั ปรารถนาเลยคลายความเพียร คิดลาพรตกลบั ไปครองกรุงมถิ ิลาดังเดมิ แลว้ นกึ ถึงธิดาทฝ่ี น

08 ถ้าล�ำ ดบั ความตามท่เี ลา่ ตง้ั แต่ตอนแรกมาถึงตอนน้ี จะเห็นวา่ การส้รู บส่วนใหญ่ เป็นศกึ ชิงนาง หากอา่ นเพียงผิวเผินอาจคดิ ว่าพวกผูช้ ายน่บี า้ ถึงขนาดยอมเอา ชีวิตเขา้ แลกผูห้ ญงิ คนเดยี ว จึงลองอ่านใหล้ ึก โดยเปรียบเทียบกับประวตั ศิ าสตร์ ตอนสงครามช้างเผือกครัง้ กรงุ ศรีอยุธยาตอนต้น ซ่งึ ช้างไมใ่ ช่แคช่ า้ ง แตเ่ ปน็ ศักดศ์ิ รีของราชธานแี ละศกั ดิศ์ รลี ูกผชู้ าย นางสดี ากค็ รอื กัน ตกเป็นเปา้ หมาย การแกง่ แย่งของพวกชอบสำ�แดงศักดาประลองอาวุธกนั ได้ราว ๓ หนา้ รามสรู สไู้ ม่ได้ เจ็บตัวแทบตายจนถอดใจคดิ ยอมแพ้ แต่กลัวจะขายหนา้ ทวั่ ทงั้ สบิ ทศิ รำ�พึงพลางพิศดูพระรามกก็ ลับเหน็ เป็นสี่กรถอื สงั ขจ์ กั รคทา จงึ แจ้งใจวา่ เปน็ นารายณอ์ วตาร (ตัวละครตวั อ่นื ๆ ในเรอ่ื งที่เหน็ เชน่ นี้ ก็มกั เหน็ ด้วยความกลัว ตายหรอื กลัวขายหนา้ เช่นกัน) วิง่ มากราบบาทาทลู ขอโทษโปรดไวช้ ีวติ พร้อม ถวายศรที่ตกทอดมาแต่ร่นุ ป่ตู รเี มฆ ผูร้ ับประทานศรน้ีจากพระอิศวพระอวตาร รับศร แล้วโยนขน้ึ ไปฝากพระพริ ณุ ให้ชว่ ยเก็บไว้ เผ่ือวา่ วนั หนา้ รอนราญอับจน ขอทา่ นช่วยสง่ ศรนี้ใหด้ ว้ ย จากนนั้ เคลือ่ นพลตอ่ พระพรตกับพระสตั รุดยกกลบั กรุงไกยเกษ ส่วนท้าวทศรถกับสามมเหสี รวมถงึ พระรามกบั นางสีดาและพระลัก ษมณ์ยกกลับอยุธยา ตา่ งครองเมอื งรม่ เยน็ เปน็ สุข ทวา่ อกี ไมน่ านกเ็ กดิ เรื่องบ้าน แตกสาแหรกขาด ซ่ึงถา้ พระรามเป็นนารายณ์อวตารจรงิ เร่ืองน้ียอ่ มไมม่ ที างเกิด ข้นึ …ซำ�้ ร้ายนางสดี าตอ้ งพลอยตกเป็นขี้ปากว่าเป็นตน้ เหตุให้อสุราถกู ผลาญสน้ิ วงศ์ จงึ่ ว่าเหวยมนษุ ยอ์ หังการ์ พาหญงิ ผ่านหนา้ กูมาไย ยกตนพน้ ศกั ดวิ์ า่ ชือ่ ราม ให้ต้องนามกูผเู้ ป็นใหญ่ อนั ตัวของเอง็ จะบรรลยั กจู ะพาเมียไปบดั น้ี กรุงกษตั รยิ เ์ ข้ายกทกุ ธานี แต่จะไหวจากทก่ี ็หาไม่ สิน้ ฤทธสิ์ ิ้นก�ำ ลังสนิ้ อาลัย ออ่ นใจหน้าซีดสลดลง พระรามเห็นดงั นนั้ รับสงั่ แก่พระลกั ษมณว์ า่ “น้องรกั จงไปลองยกธนโู มลีดทู วี า่ หนักสักเพียงใด

09 นางส�ำ มนักขาเหน็ พระยาทูษณ์ พระยาขร และพระยาตรีเศยี รตาย จึงไปฟ้องทศกณั ฐ์ ทศกัณฐไ์ ด้ฟังโกรธแคน้ มาก คดิ จะออกมาฆา่ พระราม พระลักษณ์ แต่นางสำ�มนกั ขากลวั พชี่ ายจะไปฆา่ พระราม จึงแนะนำ�ให้ทศกณั ฐไ์ ปเอานางสดี ามาเป็นเมยี พรอ้ มกับพดู ถงึ ความงามของนางสีดาด้วย พระลกั ษมณ์ ทศกัณฐไ์ ด้ฟงั กห็ ลงรัก จึงใหม้ ารีสแปลงเป็นกวางทอง ไปลอ่ นางสดี า นางสดี าเหน็ เขา้ ก็อยากได้ พระรามจึงออกตามกวางไป พบวา่ เป็นมารสี พระรามโกรธทไ่ี ดไ้ ว้ชวี ิต เมอื่ คราวไปทำ�รา้ ยฤๅษี แต่ไม่รคู้ ุณ จงึ แผลงศรไปถกู มารีสบาดเจ็บ มารสี แกลง้ ทำ� เสยี งเป็นพระราม ร้องเรียกพระลกั ษณใ์ ห้ไปชว่ ย นางสดี าจงึ ใหพ้ ระลกั ษณ์ตามไป

10 ทศกณั ฐ์ ส่วนพระรามเม่อื ฆา่ มารสี ตาย กน็ ำ�กวางกลบั มาทอี่ าศรม ระหว่างทางพบพระ ลักษณ์ เมอ่ื กลบั มาถงึ อาศรม จงึ พากันติดตามหานางสีดา พบสดายุ สดายไุ ด้ เล่าให้ฟัง พรอ้ มกบั น�ำ แหวนนางสีดามาถวายและไดส้ ิ้นชีวิตลง ยกั ษ์ตนหน่ึงชื่อ อสุรกมุ พล ถูกพระอศิ วรสาปมาทนทุกขท์ รมาน เป็นเวลาหกหมนื่ ปแี ลว้ พบพระ รามและลกั ษณ์ เม่อื รวู้ ่าเป็นพระนารายณ์ จึงเลา่ ใหฟ้ งั วา่ ตนถกู พระอิศวรสาป เมือ่ พบกับ พระรามจงึ จะพ้นค�ำ สาป แล้วทลู วา่ นางสดี าถูกทศกณั ฐพ์ าไปเมอื งลงกาซึ่งอยู่ ไกลมาก ต้องไปถามพระยาพาลีทีเ่ มืองขดี ขินและยงั มีเมืองชมพู ซ่ึงอยใู่ กลก้ ัน ทั้งสองเมืองนมี้ ีไพรพ่ ลวานรมากมาย คงจะพาพระรามขา้ มไปยังกรุงลงกาได้ พระรามไดแ้ ผลงศรพรหมาสตร์ถูกกุมพลตาย จึงพน้ คำ�สาป จากนน้ั พระราม พระลักษณ์ เดินทางต่อไปถึงป่าแหน่งหนึง่ ทศกณั ฐ์ เป็นหนึง่ ในยกั ษ์ทวารบาล สองตน ทีย่ นื เฝา้ ประตทู างเขา้ พระอุโบสถวดั พระศรีรตั นศาสดารามคกู่ ับสหสั เดชะ เพราะถือว่าเปน็ ยกั ษท์ ม่ี ีฤทธ์ิมากเทา่ เทยี มกนั มกี ารวเิ คราะห์กันว่า ตวั ละครอย่าง ทศกณั ฐ์ หรือบรรดายกั ษ์ในเรอื่ ง เป็น ตวั แทนของชาวทราวฑิ หรือทัสยุ ซ่งึ เป็นชนชาวผวิ ดำ�ที่อยทู่ างตอนใตข้ องอนิ เดยี ในสมยั โบราณ และพระรามและพลพรรคลงิ เป็นตวั แทนของชาวอารยัน หรือชาว ผิวขาวที่อยู่ทางตอนเหนอื และชาวอารยันก็ไดท้ ำ�สงครามชนะชาวทสั ยุ ซึง่ ตอ่ มา ก็ได้มีการแต่งวรรณกรรมเร่อื ง รามายณะขึ้นมาเพอ่ื ยกย่องพวกตนเอง อาจจะคดิ ว่าทศกัณฐน์ ้ีมีแตด่ ้านช่ัวรา้ ยนะคะ แตพ่ ีห่ วานกลับมองวา่ ในตวั คนทีช่ ่วั รา้ ยท่ีสุดก็ยอ่ มตอ้ งมีดา้ นดีซ่อนอยู่ไม่มากกน็ ้อย ถงึ แมเ้ ราจะเหน็ ด้านดๆี ในตวั ทศกัณฐ์ไม่ชดั เจนเท่าไหร่ เพราะจากเร่อื งได้สรา้ งใหพ้ ระรามเปน็ ตวั ละครคู่ตรง

11 เนื้อหาพอสงั เขป รามเกียรต์ิ ตอนทศกัณฐ์ลักนางสดี า ต้นเหตขุ องศกึ ทศกณั ฐ์ เริ่มตน้ จากนางสำ�มนกั ขาที่ไปหลงรกั พระราม แตไ่ ม่ไดร้ กั ตอบ จงึ วางอบุ ายนำ� กิตตศิ ัพท์ความงามไปเลา่ ให้ทศกณั ฐ์ฟงั ทศกัณฐอ์ ยากไดน้ างสีดามาเป็นมเหสี จงึ คิดแผนใหม้ ารีศแปลงรา่ งเปน็ กวาง เพอื่ หลอกล่อใหพ้ ระรามออกจากอาศรม จาก นน้ั จงึ ลักพานางสีดาไป พระรามไดอ้ อกเดนิ ทางไปชว่ ยนางสดี า ระหวา่ งทางพบนก สดายทุ ี่โดนทศกัณฐ์ทำ�รา้ ย พบยกั ษ์กมุ พลทต่ี ้องคำ�สาปชว่ ยบอกทางไปกรุงลงกา 1. ในฐานะพอ่ ถงึ แมว้ ่าทศกัณฐ์จะเป็นต้นเหตใุ หล้ ูกๆ ของตนตอ้ งตายแทบทง้ั หมด แต่ความรกั ใน ฐานะพ่อที่มีต่อลูกทศกัณฐก์ ็มีเหมอื นกนั นะคะ ในตอนแรกเมื่อนางมณโฑคลอดนาง สดี า ทศกณั ฐก์ ม็ ีความร้สู ึกวา่ รักอย่างบรสิ ุทธ์ใิ จ แตด่ ้วยคำ�ทำ�นายที่บอกวา่ เด็ก นอ้ ยนา่ รักคนนนั้ จะตอ้ งเป็นกาลกิณบี า้ นเมอื ง ถงึ แมจ้ ะรกั และห่วงธดิ าน้อยมาก แค่ไหน ทศกณั ฐก์ จ็ ำ�ต้องปลอ่ ยไปนัน่ เองคะ่ หรอื อย่างที่ตอนอินทรชิตตายเพราะ ตนเองไมย่ อมสง่ นางสดี าคนื ตามคำ�ขอร้องของนางมณโฑ ทศกณั ฐ์ก็เสยี ใจมาก ถงึ ขนั้ ยอมตัดใจและจะไปฆา่ นางสีดาให้ตายเสีย แต่พอไดฟ้ ังเปาวนาสูรห้ามไว้ และ เล่าถงึ ความงามของนางสดี าอีกคร้ัง ด้วยความมักมากกก็ ลบั ไปหลงใหลนางอีก คร้ัง ดังบทประพันธ์ทีว่ ่า “ฟงั เปาวนาสรู ปรชี าชาญ กลา่ วโฉมนงคราญสดี า ความรักซาบซ่านทุกขมุ ขน ให้มืดมนในการเสน่หา อันซ่งึ กร้ิวโกรธโกรธ ก็เคลื่อนคลาเสื่อมคลายหายไป”

12 พระรามเป็น “ญาติ” ทศกัณฐ์ รามายณะของอินเดยี (ตน้ ตอเร่อื งรามเกียรติใ์ นไทยและเพื่อนบ้าน) นกั ปราชญ์ ไทยสมัยกอ่ นเคยอธบิ ายว่าเป็นความขดั แยง้ ระหว่างชาวพ้นื เมืองของอนิ เดียกบั ชนเผ่าอารยัน ในที่สุดชาวอารยนั ชนะ แล้วขบั ไล่ชาวพืน้ เมอื งลงไปอยเู่ กาะลงกา (ปจั จบุ นั เรยี กประเทศศรีลงั กา)ถ้าเรยี กตามรามเกียรต์ิ สรุปดงั น้ี ทศกณั ฐ์ คือ ชาวพนื้ เมอื งของอินเดยี ต่อมาถูกชาวอารยันขับไลไ่ ปอยเู่ กาะลังกา (คอื กรงุ ลงกา) พระราม คือชาวอารยันท่ขี ับไล่ชาวพนื้ เมอื งไปอย่เู กาะลงั กาเร่ืองน้ี จติ ร ภูมิศักดิ์ เคยอธบิ ายอย่างลึกซึ้งถึงพรกิ ถึงขงิ ไวใ้ นหนังสือ ความเป็นมาของคำ� สยามฯ (ภาคสอง บทที่ 2) มสี าระสำ�คัญโดยสรุปส้ันที่สุดวา่ รามายณะสะท้อน การตอ่ สอู้ ยา่ งยอมตายจนคนสดุ ท้ายของชาวทราวิฑ คือทมฬิ (อินเดยี ใต)้ ผถู้ ูก ลา่ เปน็ ทาสเป็นขีข้ ้าของนายต่างชาตทิ ีเ่ ป็นชาวอารยนั (อนิ เดียเหนอื ) จะคัดมา ดงั น้ี คัดกลอน ๔ คำ�กลอนน้มี า นอกจากช่วยให้ร้ชู ือ่ ศรของพระราม ยงั มีทีเด็ดตรง คำ�กลอนแรกทใ่ี ชก้ วโี วหารไดเ้ หน็ ภาพพจน์ ซึง่ อาจเปน็ ทมี่ าของสำ�นวนเรว็ กวา่ สายฟา้ แลบ ผ้อู ยากแตง่ กลอน “เป็น” พึงศึกษาและนำ�ไปประยุกต์ใช้ น่คี ืออีก หน่ึงกลเม็ดเคล็ดกลอนจากนนั้ น้อง ๆ ท้งั สามก็ลองศรคนละ ๓ เลม่ ตามลำ�ดับ อาวุโส ไลเ่ รยี งจากพระพรต พระลักษมณ์ ถงึ พระสตั รุด ตรงนก้ี ลอนไมไ่ ด้ กลา่ วถงึ ช่ือศร แตจ่ ะวา่ ไปแล้วเร่อื งนไ้ี มส่ ำ�คญั ท่ีสำ�คัญกว่านนั้ จากทพ่ี ลกิ ๆ สารบญั ดู บางคร้ังกวกี ็เผลอใหพ้ ระรามแผลงศรพาลจันทรข์ องพระลักษมณ์ หรือชอ่ื ศรท่ีพระพรตใชท้ งั้ หมดนัน้ นับรวมได้ ๔ เล่ม คุณครจู งึ ไมค่ วรนำ�เรื่อง นีม้ าออกสอบนิตอ่ มาไม่นาน ทา้ วไกยเกษแตง่ ทตู ถือสารมาขอตวั หลานตาไป

13 พระราม-ทศกณั ฐ์ เป็น “อารยัน” ถ้าเชอื่ วา่ รามเกยี รติ์เป็นเร่อื งแต่งที่จำ�ลองเรอื่ งจริงซึ่งมีหลกั ฐานวชิ าการรองรบั ทางประวตั ิศาสตรโ์ บราณคดี จะพบวา่ ทศกัณฐ์กับพระรามเปน็ ชาวอารยนั พวก เดียวกัน แต่ขัดแยง้ จนตอ้ งรบราฆา่ ฟันกนั เอง ทศกัณฐ์ คอื ชาวอารยันทเี่ ปน็ ฝา่ ยแพจ้ นถกู ขับไล่ไปอยกู่ รุงลงกา ในเกาะลังกา (ปจั จุบนั คอื ประเทศศรลี งั กา) พระราม คือ ชาวอารยันทเ่ี ปน็ ฝา่ ยชนะ แล้วขับไล่ฝา่ ยแพ้ไปอยู่เกาะลังกา หลงั จาก น้นั ฝา่ ยชนะแต่ง “รามายณะ” ใส่ร้ายฝ่ายแพ้ อารยันมีคณุ ลักษณะสำ�คญั ได้แก่ พดู ตระกูลภาษาอินโด-อารยัน หรืออนิ โด- ยุโรป และกา้ วหน้าในระบบชลประทานซงึ่ มใี นลงั กาสืบทอดจนปัจจบุ ัน ดังนี้ 1. ชาวสิงหลซง่ึ เป็นประชากรหลกั ของศรีลังกา พดู ภาษาสงิ หลอยใู่ นตระกลู ภาษาอนิ โด-ยูโรเปียน หรืออนิ โด-อารยัน หรอื ภาษาของชาวอารยัน 2. รฐั เรมิ่ แรกในศรีลังกามรี ะบบชลประทานขนาดใหญ่โต และประชาชนชำ�นาญ การกสิกรรมซึง่ ล้วนเปน็ เทคโนโลยีท่ถี า่ ยแบบจากวัฒนธรรมลุ่มน�ำ้ สินธุของพวก อารยนั ในชมพูทวีป 3. เจา้ ชายวิชยั เป็นตน้ วงศ์กษัตริย์ศรีลังกา มีภูมิลำ�เนาเดิมอย่ชู มพูทวปี (อินเดยี ) แลว้ ถูกเนรเทศทางทะเลไปเป็นใหญ่ในวงศ์เกาะลังกาที่มคี นพนื้ เมือง ด้งั เดมิ อยู่ก่อนแลว้ คือยกั ษม์ ีหลกั แหลง่ อย่ตู อนกลางเกาะลงั กา และนาคมหี ลกั แหลง่ อยทู่ ล่ี ุม่ ชายฝัง่

14 ท�ำ ไมทศกัณฐ์ถึงมสี ิบหนา้ ยี่สิบกร ก่อนตาย นนทกอ้างว่าพระนารายณม์ หี ลายมือตนสไู้ มไ่ ด้ พระนารายณ์ จงึ ให้ค�ำ สตั ยว์ า่ ใหน้ นทกไปเกิดใหม่ มีสิบเศยี รสิบพักตรย์ ีส่ ิบมือ เหาะเหิน เดนิ อากาศได้ มอี าวุธนานาชนิดครบทกุ มือ ส่วนพระนารายณจ์ ะไปเกิดเป็น มนษุ ย์มีสองมือและตามไปฆา่ นนทกให้ได้ ก�ำ เนิดทศกณั ฐ์ ตอ่ มานนทกไปเกดิ เป็นเปรตอยทู่ เ่ี ขาของพระอิศวรมกี ระดกู ยื่นออกมาจาก ศีรษะและใช้เส้นเอ็นของตนเล่นศอจนพระอิศวรลงมา นนทกจงึ ขอพรให้ตนไป เกดิ เปน็ ทศกณั ฐต์ ามคำ�ของพระนารายณ์ พระอิศวรจงึ ให้พรแล้วใหน้ นทกไป จตุ ิในครรภ์พระนางรชั ฎา มเหสที ้าวลัสเตยี น เจ้ากรงุ ลงกา เกิดมาเป็นโอรส นามวา่ “ทศกณั ฐ”์ และเป็นบุตรคนโต ลกั ษณะและสีของทศกณั ฐ์ ทศกณั ฐ์เป็นยักษ์รูปงาม มี 10 หนา้ 20 กร ปากแสยะ ตาโพลง มีกายเปน็ สี เขียว แตม่ นี สิ ัยเจ้าชู้ ตอนทเี่ กย้ี วพาราสีไดเ้ นรมิตรา่ งตนเองใหเ้ ป็นสีทอง

15 อาวุธของทศกัณฐ์ ตามรามเกียรต์ิ อาวุธของทศกณั ฐ์มีดังกลอนตอ่ ไปนี้ กระทบื บาทผาดโผนโจนร้อง กึกกอ้ งฟากฟา้ อึงอุด มือหนึง่ จับศรฤทธริ ทุ ร มือสองนั้นยดุ พระขรรค์ชัย มอื สามจบั จักรกวัดแกว่ง มือสจ่ี ับพระแสงหอกใหญ่ มอื ห้าจับตรีแกว่งไกว มือหกฉวยไดค้ ฑาธร มือเจ็ดนัน้ จับงา้ วงา่ มอื แปดคว้าได้พะเนนิ ขอน มอื เกา้ กมุ เอาโตมร กรสบิ นั้นหยิบเกาทณั ฑ์ 2. ในฐานะพี่ เมอื่ มาน่ังนกึ ๆ ดแู ลว้ พ่หี วานเร่มิ ไม่แน่ใจแลว้ คะ่ วา่ ท่ีพยายามหา ข้อดขี องทศกณั ฐ์นัน้ จะยิง่ ไปย้�ำ ในสว่ นที่เปน็ ขอ้ เสยี แทนรึเปล่า ฮา่ .... ถ้าจะมองทศกณั ฐใ์ นฐานะพน่ี ัน้ เหตกุ ารณ์สำ�คญั แรกเร่มิ เลยก็ คือตอนทที่ ศกัณฐ์เห็นว่านางสำ�มนักขาบาดเจ็บมา จึงถามหาวา่ ใครเป็นคนท�ำ ร้ายนอ้ ง ด้วยความโมโหจนอยากจะแกแ้ คน้ แทน น่นั เองคะ่ พี่หวานถือว่าเปน็ อกี หนงึ่ การแสดงออกถึงความเปน็ ห่วงและต้องการปกป้องน้องในฐานะพ่ี หรือจะเปน็ ตอนทีก่ ุมภกรรณยอมออกรบใหแ้ ล้วต้องตาย ทศ กณั ฐ์กเ็ สียใจและเศรา้ โศกมากวา่ เปน็ ความผิดของตนเอง แต่นนั่ ก็เปน็ เพียงความรู้สกึ ชว่ั วบู เท่านน้ั ถา้ นอ้ งๆ เคยอา่ นตัวบทเองก็ จะรวู้ า่ ทศกณั ฐน์ ้ันเสียใจท่นี ้องตอ้ งมาตายจรงิ คะ่ แตต่ ่อมาก็คิด ว่าเมือ่ ไมม่ ีกุมภกรรณแล้วใครจะชว่ ยพีอ่ อกรบได้อกี เล่า ทำ�ไม อ่านดดู ๆี พีห่ วานคดิ วา่ ความคิดนัน้ กลับแสดงความเหน็ แก่ตวั มากกวา่ จะเป็นการเสียใจในฐานะพช่ี ายท่นี อ้ งตายอกี นะคะเน่ีย

16 3.ในฐานะสามี ถ้าจะให้มองวา่ ทศกัณฐเ์ ปน็ สามที ่ีทสี่ ุดคงจะเปน็ ไปไม่ได้ แต่มันก็ยังพอมจี ดุ เล็กๆ ทีท่ ศกัณฐแ์ ตกตา่ งจากพระรามอยู่นะคะ ในกรณขี องนางมณโฑนี่เอง คะ่ ที่พี่หวานจะเลา่ ต่อไป คงรแู้ ล้วใชม่ ัย้ คะว่าทศกัณฐ์ไม่ใช่สามคี นแรกของนา งมณโฑ เพราะกอ่ นหน้าน้ันพาลเี คยมาชงิ ตัวนางไปคร้ังหนงึ่ และหลงั จากอยกู่ บั ทศกัณฐ์แลว้ ก็ยังมหี นมุ านที่แอบลอบมาหลับนอนกบั นางมณโฑอกี ดว้ ยถ้าเป็น คนทัว่ ไป ก็คงจะมีอารมณ์โกรธหรอื อาจจะไม่เช่ือในในตวั นางมณโฑแล้วก็เปน็ ได้ แตเ่ ม่อื นางมณโฑรู้วา่ หนมุ านเขา้ แอบเข้ามาหาตนก็เสยี ใจและอยากจะตายให้ พน้ ไป แต่ทศกัณฐก์ เ็ ขา้ มาปลอบและยินดีที่จะอย่กู ับนางมณโฑต่อไป ตา่ งจาก พระรามทีถ่ ึงแม้จะรกั นางสดี ามากแคไ่ หนกย็ ังมีความแคลงใจ ซ่ึงพหี่ วานเห็นวา่ จากเหตุการณท์ ีห่ นุมานลอบเขา้ ไปหาครง้ั นัน้ ลึกๆ แล้วทศกัณฐเ์ องกม็ คี วามรัก จริงใจใหแ้ ก่นางมณโฑและถอื วา่ เปน็ สามที ี่ดคี นหนึ่งเชน่ กนั ค่ะ (ถึงแม้สดุ ท้ายจะ ต้องตายด้วยเรอ่ื งผหู้ ญิงก็ตาม…..) ในสถานการณ์การทำ�ศกึ ระหวา่ งกองทัพของพระรามกบั ฝา่ ยทศกัณฐ์ทบี่ บี ค้ัน อยู่ทกุ ขณะ นางมณโฑอยเู่ คียงข้างพระสวามีมาโดยตลอด ใหค้ ำ�แนะนำ�กลศึก รวมทั้งนางยังร่วมวงตอ่ สู้กบั กองทพั พระรามดว้ ย จะเห็นได้จากเมอื่ แสงอาทิตย์ และจิตรไพรีพ่ายแพก้ องทัพพระราม ทศกัณฐ์ยกทัพออกมาสู้รบกับพระรามแต่ กไ็ ม่สามารถมีชยั ชนะเหนอื พระรามได้ ในตอนนีน้ างมณโฑเสนอแนะให้ทศกณั ฐ์ ชวนสตั ลงุ และตรีเมฆซง่ึ เป็นพระสหายและพระนดั ดามาร่วมรบกับพระราม โดย กล่าววา่ แต่ละองคล์ ว้ นทรงกำ�ลงั ฤทธิ์ ทศทศิ เลอ่ื งช่อื ลอื หาญ จงให้ไปหามาคดิ การ ช่วยกนั รอนราญไพรี” อย่างไรกต็ าม แมส้ ตั ลงุ และตรเี มฆจะมกี ำ�ลงั ฤทธิ์ แตก่ ต็ ้องมาตายเพราะ ไม่สามารถสกู้ บั พระราม พระลกั ษมณ์ และหนุมานซ่งึ มีอานภุ าพยง่ิ กว่า นา งมณโฑเองครน้ั ทราบว่าพระสหายและพระนดั ดาของทศกัณฐต์ อ้ งมาส้ินชีพ ก็ ครำ่ �ครวญถงึ ความสูญเสยี ท่เี กดิ ข้ึน “ชลนยั น์ไหลนองคลองเนตร แสนเทเวษ เศร้าโทมนสั สา” แลว้ กราบทลู พระสวามใี หย้ ตุ ิการทำ�ศึกจะไดไ้ มเ่ กดิ ความเดอื ด รอ้ นแกก่ รงุ ลงกามากไปกว่านี้ กระน้นั ทศกัณฐ์กย็ ังคงยืนกรานทจ่ี ะทำ�ศกึ กับ พระรามตอ่ ไป

17 ทศกณั ฐ์ดำ�เนินกลศกึ ต่อไปโดยการท�ำ พธิ อี ุโมงค์ “จำ�กูจะตง้ั อาหุดี พธิ ีอุโมงคก์ าลา กิจ ให้คงทนศาสตราปจั จามติ ร จึง่ จะคดิ ไปแกแ้ คน้ มัน” การท�ำ พธิ ดี งั กลา่ วท�ำ ใหน้ า งมณโฑถกู สุครีพ นลิ นนท์ และหนุมาน กล่ันแกลง้ โดยการพาตัวนางมณโฑมาอยู่เบ้อื ง หนา้ ทศกัณฐ์ จากนน้ั วานรทง้ั สามก็ “เย้าหยอกอรไท คว้าไขวฉ่ ุดคร่าทงั้ สามนาย” นาง จงึ ขอให้ทศกณั ฐ์ช่วย “รอ้ งตรีดหวดี ขึน้ ทันใด ทรามวยั กอดองคย์ ักษี จงช่วยเมียด้วย พระภมู ี สามกระบีไ่ ปพาเอาข้ามา” การทำ�กิจพิธีของทศกัณฐ์จึงต้องประสบความล้ม เหลว เพราะพญายกั ษท์ นดเู หลา่ วานรมาเยา้ หยอกเมียรกั ของตนไมไ่ ด้ นางมณโฑท�ำ หนา้ ทเ่ี ปน็ ที่ปรกึ ษาทศกณั ฐ์อกี ครง้ั เมอ่ื ทา้ วมาลีวราชพิพากษาคดคี วาม ระหว่างทศกัณฐก์ บั พระราม ผลออกมาคอื ทศกัณฐเ์ ปน็ ฝา่ ยผิด มิหนำ�ซ้�ำ ยังถกู ท้าว มาลวี ราชสาปใหต้ อ้ งตายจากการตอ่ สกู้ บั พระรามอกี ด้วย สร้างความอัปยศใหแ้ กท่ ศ กัณฐอ์ ย่างมาก นางมณโฑได้ปลอบโยนทศกัณฐใ์ ห้คดิ เอาปัญญาแก้ไขสถานการณ์ การทำ�ศึกกบั พระรามจะได้มชี ัยชนะ “จงคดิ อ่านในการจะราวี ใหม้ ชี ัยแกพ่ วกพารา” ในยามท่ีทศกณั ฐต์ อ้ งเผชญิ ปญั หาเช่นนจี้ ะเหน็ วา่ การท่นี างมณโฑคอยอยู่เคียงข้าง และพูดให้ก�ำ ลงั ใจ ส่งผลใหท้ ศกณั ฐ์ผอ่ นคลายจากความตงึ เครียดได้ดีทเี ดียว “ได้ ฟงั ด่ังอมฤตฟ้า มาโสรจสรงกายากมุ ภณั ฑ์”เมอ่ื ผ่อนคลายจากความทกุ ข์ใจแลว้ ทศ กณั ฐ์กเ็ ตรยี มท�ำ พิธีเผารปู เทวดาและชบุ หอกกบลิ พทั แต่กถ็ ูกเทพบุตรพาลีและเทวดา ซงึ่ แปลงเป็นพลวานรมาทำ�ลายล้างพธิ ีอกี ในคราวนน้ี างมณโฑทลู แนะนำ�ให้ทศกัณฐ์ ตดั ศึกโดยการสงั หารพิเภกเสยี เพราะหากสังหารพเิ ภกได้แล้วก็เทา่ กับสามารถลา้ ง ผลาญศัตรูใหห้ มดสน้ิ ไปไดท้ ศกัณฐเ์ หน็ ชอบด้วยกบั คำ�แนะนำ�ดงั กล่าว จงึ นำ�ทพั ออก สรู้ บกับกองทพั พระราม เพือ่ จะสังหารพิเภก ทศกัณฐไ์ ด้พงุ่ หอกกบลิ พทั ไปยงั พิเภก พระลกั ษมณใ์ ชค้ นั ศรปัดหอกไมใ่ หต้ อ้ งกายพเิ ภก แต่หอกกบลิ พัทไดป้ ักเข้าทีอ่ กของ พระลักษมณ์แทน พระรามเห็นอนุชาตอ้ งอาวธุ ของข้าศกึ ก็กร้วิ โกรธอยา่ งมาก จึง แผลงศรพรหมาสตรไ์ ปยังทศกณั ฐ์ฝา่ ยทศกัณฐ์เองก็เจ็บชำ้�ท้งั กายแลว้ กลบั มายงั กรุง ลงกา สถานการณท์ างฝา่ ยพระรามดูเหมอื นจะเพล่ียงพล้�ำ เพราะพระลกั ษมณเ์ สยี ที แกข่ ้าศึก พเิ ภกกราบทลู พระรามใหท้ รงทราบถึงวธิ กี ารแก้ไข โดยให้ไปหายาแกห้ อกก บิลพัท ประกอบด้วย ต้นสังกรณแี ละตน้ ตตู่ วั ตรีชวา ซึง่ อยู่ทีเ่ ขาสัญชีพสญั ญี มูลโคพระ ศุลี ที่ถ�ำ้ คีรอี ินทกาล หนิ บดยาใตบ้ าดาล ซ่งึ พญากาลนาครกั ษาไว้ สว่ นลกู หินสำ�หรับ บดยาอยูท่ น่ี ครลงกา ทศกัณฐ์นำ�มาใชเ้ ป็นหมอนหนุนนอนหนมุ านไปเก็บตน้ ยา ไปเอา มูลโคอุสภุ ราช และลงไปใต้บาดาลไปเอาหินบดยา และลำ�ดับสดุ ท้ายจงึ ไปยังกรุงลงกา เพอื่ ไปเอาลูกหนิ บดยา หนุมานร่ายเวทวทิ ยาสะกดนิทราให้อสุรตี ่างหลบั ใหลไมม่ สี ติ รู้สึกตวั ด้วยความแคน้ ของหนมุ านเมื่อเหน็ ทศกัณฐ์อยกู่ ับองคอ์ คั รชายา “อยา่ เลยจะ ทำ�ประจาน ใหอ้ ปั ระมาณเทวาทกุ ราศี ทัง้ เวทมนตรข์ องมนั บรรดามี กจ็ ะอปั รียไ์ ปทกุ

18 ท่จี รงิ แล้ว รามเกียรต์ิเปน็ นวนิยายทย่ี าวมาก ตวั ละคร จงึ ไมไ่ ด้มเี พียงเทา่ ที่ เหน็ นี้ ตวั ละครเหล่าน้ีเปน็ เพียงตวั ละครเด่นๆ ท่ีเป็นต้นเหตุของศกึ สงคราม ระหว่าง พระรามกับทศกณั ฐ์ และเนอื่ งจากเนอ้ื เร่ืองจริงๆ นนั้ ยาวมาก จึง ขอยกมาแค่ครา่ วๆ เพ่อื ให้ผเู้ ข้ามาเยี่ยมชม โฮมเพจนเ้ี กิดความสนใจ และไป หาอา่ นเร่ืองเตม็ ๆ ดูซึ่งผู้เขยี นโฮมเพจนี้ ไดอ้ ่านมาจนจบแล้วในฉบบั ร้อยแก้ว ซึ่งขอรับรองวา่ เรอ่ื งน้ีดีมาก อา่ นไมเ่ บื่อ และใหแ้ ง่คดิ ดจี ึงอยากใหไ้ ปท่านทีม่ า เยย่ี มชมโฮมเพจนีล้ องไปหาอ่านดู นะครับสงครามระหว่างพระรามและทศ กณั ฐ์พระราม พระลักษมณ์และนางสดี า หลงั เสดจ็ ออกจากเมอื งกร็ อนแรม อย่ใู นปา่ จนวันหนึง่ นางสมนักขา น้องสาวทศกัณฐ์ เทย่ี วปา่ มาพอดเี หน็ พระรามเข้ากเ็ กดิ หลงรกั จึงเข้าไปเก้ยี วพาราสี และเข้าทำ�รา้ ยนางสีดา พระ ลักษมณ์ทรงกร้วิ มากจึงจบั นางตดั หู จมกู มือ เทา้ กอ่ นจะปลอ่ ย ตัวไป นาง สมนักขาพาร่างอนั สะบักสะบอมไปฟอ้ งพีช่ ายทง้ั สามคือ ทูษณ์ ขร และตรี เศยี ร พ่ชี ายทัง้ สามโกรธมาก จงึ กรธี าทัพรบกบั พระรามแต่ก็ถูกฆา่ ตายหมด นางสมนกั ขาจงึ ไปเล่าเรื่องความงามของนางสีดาให้ทศกณั ฐฟ์ ัง จนทศกณั ฐ์ นึกอยากไดเ้ ปน็ ชายา จงึ คิดอุบายใหม้ ารีศแปลงตัวเปน็ กวางทองไปหลอกล่อ นางสีดาและลกั นางสดี ากลบั กรงุ ลงกาพอพระรามและพระลกั ษมณก์ ลบั มา ไมพ่ บนางสดี า จงึ เสด็จออกตามหา จนพบสุครีพกับหนมุ าน ซึ่งลิงพวกน้เี ป็น เทวดาทจี่ ตุ ลิ งมาเกิด เพอ่ื ชว่ ย พระราม ในการทำ�สงครามกับทศกัณฐ์นนั่ เอง พระรามทรงใช้ใหห้ นมุ านลอบเขา้ กรงุ ลงกา เพ่ือสบื ขา่ วนางสดี า พบทศกัณฐ์ กำ�ลังเกี้ยวพาราสี นางสดี าอยู่ แต่นางสีดาไมย่ นิ ยอม และจะตัดปญั หาโดย การผูกพระศอ ให้วายชนม์ แต่หนมุ านชว่ ยทนั และได้บอกนางสีดาวา่ พระนาม จะมาชว่ ย และจึงยนื ยนั ด้วยการถวายพระธำ�มะรงค์ของพระรามให้นางสดี า ก่อนออกจากกรุงลงกา หนมุ านก็ไดเ้ ผากรุงลงกาวอดวาย คืนหน่ึงทศกณั ฐ์ เกดิ ฝนั รา้ ย จึงเลา่ ใหพ้ ิเภกฟังพิเภกทำ�นายวา่ จะมีเคราะห์ ใหแ้ ก้โดยการส่ง นางสดี าคนื แก่พระราม ทศกณั ฐก์ ลบั โกรธ และคิดว่าพเิ ภก แปรพกั ตร์เขา้ เปน็ พวกพระราม จึงขับไลพ่ ิเภกออกจากเมอื ง ภเิ ภกเจบ็ ใจ จึงไปสวามภิ กั ด์ิ พระราม และถวายคำ�แนะนำ�ทีเ่ ป็นประโยชน์ ทศกณั ฐ์ได้ทำ�ศกึ กบั พระราม หลายคร้งั หลายครา จนบรรดาญาตพิ นี่ ้อง สหายสนิทท่เี ป็นมิตรตายหมด ทศกณั ฐ์จึงต้องออกมารบเอง ไม่ว่า พระรามจะแผลงศรโดนทศกณั ฐ์ก่ีครงั้ ทศกณั ฐ์กไ็ มเ่ ปน็ อะไร ภายหลัง จึงทราบวา่ ทศกณั ฐ์ได้ถอดดวงใจฝากฤาษี โคบตุ รไว้จงึ ฆ่าไมต่ าย หนุมาน จึงใชก้ ลลวงสมคั รเปน็ ทหารของทศกณั ฐ์ โดย

19 ทา้ วทศรฐ (ทศรถ) ทา้ วทศรถเปน็ โอรสของท้าวอัชบาลและนางทพอัปสร ครอง กรุงศรอี ยธุ ยา มีมเหสี ๓ พระองค์ คือ นางเกาสรุ ยิ า นาง ไกยเกษี และนางสมทุ รเทวี มโี อรสจากมเหสีรวม ๔ พระองค์ ดว้ ยกนั คอื พระรามเกิดจากนางเกาสรุ ิยา พระพรตเกิดจาก นางไกยเกษี พระลักษมณแ์ ละพระสัตรดุ อันเกิดจากนาง สมทุ รเทวี เดมิ ทีท้าวทศรถจะยกสมบตั ใิ หแ้ กพ่ ระราม แต่นาง ไกยเกษีทวงสญั ญาทีท่ ้าวทศรถเคยสจั จะไว้ ว่าถา้ ประสงคส์ ง่ิ ใด จะให้ดังประสงค์ จึงทลู ขอราชสมบัตแิ กพ่ ระพรต และดำ�รใิ ห้ พระรามไปเดนิ ดง ๑๔ ปีก่อน จึงเข้ามาเสวยราชสมบตั แิ ทน ทา้ วทศรถตรอมพระทยั เรอื่ งนม้ี าก จนกระทัง่ ส้นิ พระชนม์ในที่สุด พระราม พระรามหรอื นารายณ์อวตาร เปน็ โอรสของทา้ วทศรถและ นางเกาสุริยา มมี เหสคี ือนางสดี า ด้วยทา้ วทศรถจ�ำ ตอ้ งยก ราชสมบตั ิให้แก่พระพรต พระรามจงึ ต้องเดินดงเป็นเวลา ๑๔ ปี ซ่งึ ระหว่างเดินดงนนั้ ทศกณั ฐ์ได้ลักนางสีดาไป พระองคจ์ ึงตอ้ งท�ำ สงครามกบั ยักษ์ เพอื่ ชิงนางสดี าคนื มา และด้วยศกั ดานภุ าพ พระรามสามารถ เอาชนะทศกัณฐ์ และเสดจ็ กลบั มาปกครองกรุงศรอี ยุธยา อย่างร่มเย็นเป็นสุขสบื ไป นางสีดา นางสีดาเปน็ ธดิ าของทศกณั ฐ์และนางมณโฑ ซึ่งก็คอื พระลกั ษมีอวตารมาเกิดเป็นคบู่ ุญกบั พระราม เมอื่ แรก เกดิ นน้ั ได้ร้องผลาญราพณ์ ๓ ครง้ั ๓ ครา พิเภกทำ�นาย ว่า ดวงชะตาของนางจะเป็นกาลบี า้ นกาลีเมือง ทศกณั ฐ์ จึงสงั่ ใหล้ อยแพ ชนกฤาษี หรอื ท้าวชนกแหง่ กรงุ มิถลิ า มาพบเขา้ เลยเกบ็ มาเลี้ยงไว้เป็นพระธิดา ภายหลังไดเ้ ป็น มเหสขี องพระราม และทศกัฐ์ลกั พาตัวไป เปน็ เหตุให้เกิด ศึกชิงนางข้นึ เมือ่ สิ้นศึกได้มีพระโอรสอันเกดิ จากพระราม คอื พระมงกุฎ และพระลบ (อนั เกิดจากเวทมนตร์ของฤาษี)

20 พระพรต พระพรตเปน็ โอรสของทา้ วทศรถและนางไกยเกษี มี พระวรกายสีทับทมิ พระพรตนี้นบั เป็นมลู เหตทุ ่ที ำ�ให้ พระรามต้องเดนิ ดง ด้วยว่านางไกยเกษี พระมารดา ไดท้ ูลขอราชสมบตั ิจากทา้ วทศรถ ซึง่ เม่ือพระพรตรู้ พระดำ�รขิ องมารดาก็ทรงเคอื งพระทัยมาก แตก่ ็ทรง ทำ�อนั ใดไมไ่ ด้ จนกระท่ังทราบขา่ ววา่ ท้าวจักรวรรดิ เขา้ ยดึ กรงุ ไกยเกษ จึงยกทพั พรอ้ มพระสัตรดุ ไปชงิ เมืองคนื เมือ่ พระรามเสดจ็ ส้ินศึกสงครามกับทศกณั ฐ์ แล้ว พระพรตก็ทรงคนื ราชสมบตั ิแกพ่ ระราม และเสดจ็ ไปประทบั กรุงไกยเกษของพระมารดา พาลี พาลีเป็นลูกพระอินทร์ อันเกิดจากนางกาลอจั นา กาย สเี ขียวเหมอื นมรกต เดิมมชี าตกิ ำ�เนดิ เป็นมนษุ ย์ แต่ถูก พ่อเล้ยี งคือ ฤาษโี คดมสาปใหเ้ ป็นลงิ เพราะรูค้ วามจริง ภายหลังวา่ ไม่ใชล่ กู แท้ๆของตน พระอนิ ทรท์ รงรขู้ ่าวจงึ สรา้ งเมืองขดี ขนิ ใหพ้ าลปี ระทับ ทง้ั ต้ังพระนามใหมว่ ่า พระยากากาศ ผมู้ ีพละกำ�ลงั มาก มีน้องคนละพ่อคอื สคุ รีพ ครัง้ หน่งึ เกิดทะเลาะกับสคุ รีพ สคุ รีพถกู ขบั ไลอ่ อกจากเมือง พาลจี ึงมาสวามิภักดิต์ ่อพระราม และไดช้ ว่ ยทำ�ศึกสงคราม กบั ทศกัณฐ์ จนศึกสงครามสงบในทีส่ ุด พิเภก พิเภกเปน็ โอรสของทา้ วลสั เตยี นและนางรัชฎา มศี กั ด์ิ เปน็ นอ้ งทศกณั ฐ์ มหี น้าสีเขยี ว ชาตกิ อ่ นพเิ ภกเปน็ เวสสุญาณเทพบุตร เมอ่ื คร้งั พระนารายอวตารเป็น พระราม พระอิศวรกไ็ ดม้ เี ทวบญั ชาใหเ้ วสสญุ าณจตุ ิ ไปเกิดเปน็ พเิ ภก พร้อมทั้งประทานแวน่ วเิ ศษให้ด้วย เพอื่ ให้เกดิ เปน็ ใสศ้ ึกของกรงุ ลงกา พเิ ภกเปน็ ยกั ษ์ ที่มีสตปิ ญั ญาเฉลยี วฉลาดมาก จงึ สนใจศึกษาวชิ า โหราศาสตรแ์ ละไสยศาสตร์ แต่ในเร่ืองฤทธเ์ิ ดชน้นั นบั วา่ มนี อ้ ยมากเมื่อเทยี บกับพน่ี ้องตนอนื่ ๆ เม่ือคร้ัง

สะ๊ เบนซ์ id 0980478276