หน่วยที่ 3

1 หน่วยท่ี 3 เรื่อง หลกั การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตร หวั ข้อเร่ือง 1. หลกั การพ้นื ฐานของการดาเนินงานอุตสาหกรรม 2. ปัจจยั ที่ใชใ้ นการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร 3. หลกั การดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร 4. การจดั หน่วยงานอุตสาหกรรมเกษตร จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. บอกหลกั การพ้ืนฐานของการดาเนินงานอุตสาหกรรมได้ 2. บอกปัจจยั ที่ใชใ้ นการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรได้ 3. อธิบายหลกั การดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรได้ 4. บอกการจดั หน่วยงานอุตสาหกรรมเกษตรได้ หลกั การพนื้ ฐานของการดาเนินงานอุตสาหกรรม อุตสาหกรรมเกษตรจดั เป็ นธุรกิจการเกษตรประเภทการผลิต และการแปรรูปซ่ึงรวมถึงการ จดั จาหน่ายผลิตภณั ฑท์ ่ีผลิตไดน้ ้นั ดว้ ย การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรจึงมีหลกั การพ้ืนฐานของการ ดาเนินงานเช่นเดียวกบั อุตสาหกรรมอื่น ๆ ซ่ึงมีอยู่ 2 ประการ คือ 1. การดาเนินกิจการสามารถดาเนินอยไู่ ดต้ ลอดไปโดยจะตอ้ งไม่เกิดการหยดุ ชะงกั กล่าวคือ การดาเนินกิจการของธุรกิจจะตอ้ งดาเนินอยไู่ ดต้ ลอดไป มีระยะเวลาการคืนทุนที่ไม่นานเกินไปและมี ผลตอบแทนทางธุรกิจท่ีคุ้มค่ากับการลงทุน สามารถดาเนินการผลิตผลิตภัณฑ์เป็ นไปอย่างมี ประสิทธิภาพตามแผนท่ีกาหนดไว้ ท้งั ปริมาณและคุณภาพของผลิตภณั ฑ์ และในการดาเนินการผลิต ผลิตภณั ฑ์จะตอ้ งไม่เกิดการหยดุ ชะงกั อนั เน่ืองมาจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น ประสิทธิภาพของเครื่องจกั ร อุปกรณ์ ความสม่าเสมอของคุณภาพวตั ถุดิบ ความสามารถของคนงานผคู้ วบคุมเครื่องจกั ร และปัญหา เรื่องพลงั งาน ท้งั น้ีเพื่อให้ผลิตภณั ฑ์สามารถจาหน่ายไดอ้ ยา่ งสม่าเสมอและทนั ตามกาหนดเวลาความ ตอ้ งการของผบู้ ริโภค

2 2. การดาเนินงานจะต้องทาให้ธุรกิจมีความเจริญก้าวหน้าเพ่ิมข้ึน เม่ือผลิตผลิตภัณฑ์ได้ ปริมาณและคุณภาพตามที่ตอ้ งการแลว้ สามารถจาหน่ายผลิตภณั ฑ์ไดห้ มดและตอ้ งครองตลาดไวไ้ หไ้ ด้ ทาไห้เกิดผลกาไร ยงิ่ ผลกาไรมีมากเท่าใดก็ย่ิงทาให้ธุรกิจเจริญกา้ วหนา้ มากข้ึนเท่าน้นั เพราะสามารถ ขยายธุรกิจให้เติบโตกา้ วหนา้ ไดต้ ่อไปเร่ือย ๆ การที่จะขายผลิตภณั ฑ์ให้หมดและให้ไดก้ าไร จะตอ้ ง ดาเนินการให้ผลิตภณั ฑ์มีคุณภาพตามท่ีตลาดตอ้ งการ และจะตอ้ งมีราคาพอสมควรท่ีผบู้ ริโภคจะซ้ือมา ใชป้ ระโยชน์ได้ สมบตั ิ ขอทวพี ฒั นา (2552) ไดก้ ล่าวถึง ผลิตภณั ฑ์อุตสาหกรรมเกษตร มีความหลากหลายท้งั ในแง่ชนิดของผลิตภณั ฑ์ กระบวนการและข้นั ตอนการผลิตรวมถึงชนิดของวตั ถุดิบที่นามาใช้ การผลิต และการแปรรูปของผลิตภณั ฑอ์ ุตสาหกรรมเกษตรอาศยั ความรู้จากภูมิปัญญาพ้ืนบา้ นท่ีมาจากการสังเกต การเปลี่ยนแปลงของส่ิงแวดลอ้ มพ้ืนฐานคือความร้อนและความเยน็ ของฤดูกาล ปัจจุบนั วิทยาการผลิต หรือเทคโนโลยกี ารแปรรูปสมยั ใหม่เกิดข้ึนมากมาย ทาให้ไดผ้ ลิตภณั ฑ์ใหม่ ๆ สนองความตอ้ งการของ ผบู้ ริโภค ประกอบกบั ประเทศไทยเป็ นประเทศเกษตรกรรมที่มีผลผลิตหลากหลายที่สามารถนามาเป็ น วตั ถุดิบสาหรับการแปรรูปของอุตสาหกรรมเกษตรให้เป็ นผลิตภณั ฑ์ต่าง ๆ ท้งั ที่เป็ นผลิตภณั ฑ์อาหาร ผลิ ตภัณ ฑ์ ก่ึ งอาห ารแล ะผลิ ตภัณ ฑ์ ท่ี ไม่ใช่ อาห ารที่ ใช้บ ริ โภค ภายในป ระเท ศ แล ะส าม ารถน าส่ ง ออกจาหน่ายต่างประเทศได้ การผลิตทางอุตสาหกรรมเกษตรประกอบดว้ ย 3 ส่วนท่ีสาคญั คือ วตั ถุดิบ เทคโนโลยีการผลิตและผลิตภัณฑ์ซ่ึงมีความสาพันธ์กันอย่างแยกไม่ออก สิ่งสาคัญอย่างย่ิงของ อุตสาหกรรมเกษตรที่สามารถนาวตั ถุดิบจากผลิตผลเกษตรซ่ึงมีอยา่ งอุดมสมบูรณ์สาหรับประเทศไทย คือ เทคโนโลยีการผลิตท่ีประกอบดว้ ยเคร่ืองมือ เคร่ืองจกั รอุปกรณ์การผลิต กรรมวิธีและข้นั ตอนการ ผลิต ซ่ึงสามารถนาไปแปรรูปผลิตผลเกษตรทาให้ไดผ้ ลิตภณั ฑอ์ ุตสาหกรรมเกษตรจึงเป็ นหวั ใจของการ ผลิตหรือการสร้างผลิตภณั ฑท์ ่ีตอ้ งมีความรู้ทางดา้ นเทคโนโลยที ่ีเหมาะสมที่ตอ้ งเลือกใชใ้ หส้ ามารถผลิต สินคา้ ไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพ ปัจจัยทใี่ ช้ในการดาเนินงานอตุ สาหกรรมเกษตร นฤดม บุญ-หลง (2532) ไดก้ ล่าวถึง การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรจะตอ้ งมีองคป์ ระกอบ ของปัจจยั ท่ีสาคญั อยู่ 6 ปัจจยั ดว้ ยกนั มีปัจจยั เพิ่มข้ึนจากการดาเนินธุรกิจอยปู่ ัจจยั หน่ึง และเป็นปัจจยั ท่ีสาคญั ของการดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรดว้ ย ปัจจยั น้ีก็คือ เคร่ืองจกั รอุปกรณ์ที่ใชท้ าการผลิต หรือแปรรูปผลิตภณั ฑ์ระบบอุตสาหกรรม ท้งั น้ีเพราะจะตอ้ งทาการผลิตผลิตภณั ฑจ์ านวนมากและอยา่ ง ต่อเน่ือง ดงั น้ันปัจจยั ในการดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรจึงประกอบด้วย วตั ถุดิบ ตลาด เงินทุน กาลงั คน การจดั การ และเคร่ืองจกั รอุปกรณ์ ปัจจยั ท้ัง 6 น้ีมีความสาคญั เท่าเทียมกนั และจะต้อง ปฏิบตั ิงานประสานสอดคลอ้ งกนั ตามเป้ าหมายที่กาหนดไว้ จะขาดปัจจยั ใดปัจจยั หน่ึงไปไม่ได้ ปัจจยั ที่ สาคญั ของอุตสาหกรรมท้งั 6 ปัจจยั มีดงั น้ี

3 1. วัตถุดิบ (raw material) วตั ถุดิบคือส่ิงที่ถูกนามาแปรรูป เพื่อให้เกิดผลิตภณั ฑ์ข้ึน ดงั น้นั ถ้าไม่มีวตั ถุดิบ ก็ไม่สามารถจะผลิตผลิตภณั ฑ์ออกมาได้ การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรน้ัน วตั ถุดิบส่วนใหญ่ท่ีนามาใชแ้ ปรรูป คือผลผลิตเกษตรต่าง ๆ ซ่ึงตอ้ งการใชป้ ริมาณมาก และจะตอ้ งมี คุณภาพตามขอ้ กาหนดหรือมาตรฐานของโรงงานอุตสาหกรรม เพื่อให้สามารถผลิตผลิตภณั ฑ์ท่ีมี คุณภาพตามความตอ้ งการของตลาดหรือผซู้ ้ือส่วนใหญ่ ท้งั น้ีเพราะคุณภาพของวตั ถุดิบจะส่งผลโดยตรง ต่อคุณภาพของผลิตภณั ฑ์ หากวตั ถุดิบมีคุณภาพต่าก็ไม่สามารถจะนามาแปรรูปให้เป็ นผลิตภณั ฑ์ท่ีมี คุณภาพสูงได้ ดงั ตวั อยา่ ง ขา้ วเปลือกท่ีมีคุณภาพต่า เช่น เป็ นขา้ วเปลือกท่ีเปราะ ไม่แกร่ง เมื่อนาไปสี จะไม่สามารถสีเป็ นขา้ วสารขนาด 100 % ได้ ท้งั น้ีเพราะเมล็ดขา้ วจะหกั มากเมื่อผา่ นเคร่ืองสีขดั ขาว เป็นตน้ นอกจากปริมาณและคุณภาพของวตั ถุดิบแลว้ ราคาของวตั ถุดิบมีส่วนสาคญั ต่อตน้ ทุนการผลิต ผลิตภณั ฑ์ อนั จะเก่ียวโยงไปถึงราคาขายผลิตภณั ฑ์และการแข่งขนั ในการขายดว้ ย การดาเนินการได้ อยา่ งมีประสิทธิภาพและใหผ้ ลตอบแทนคุม้ ค่า ปัจจยั เรื่องวตั ถุดิบจึงเป็ นปัจจยั แรกของการดาเนินการ อุตสาหกรรมเกษตร ซ่ึงจะตอ้ งพิจารณาโดยละเอียดเก่ียวกบั ปริมาณการใชป้ ระโยชน์ของวตั ถุดิบท่ีมีอยู่ แลว้ คุณภาพของวตั ถุดิบ ราคาของวตั ถุดิบ ความสามารถในการผลิต และการเพ่ิมปริมาณผลผลิต 2. ตลาด (market) ตลาดเป็ นแหล่งที่จะจาหน่ายผลิตภณั ฑ์ท่ีโรงงานอุตสาหกรรมผลิตข้ึน การที่อุตสาหกรรมจะดาเนินไปไดอ้ ย่างมีประสิทธิภาพน้ัน จาเป็ นจะตอ้ งมีการหาตลาดเพื่อจาหน่าย ผลิตภณั ฑใ์ ห้ไดม้ ากที่สุดและจะตอ้ งสามารถครองตลาดไวใ้ หไ้ ด้ ดว้ ยการสร้างความนิยมในผลิตภณั ฑ์ ข้ึนจนเป็ นที่ยอมรับของผูซ้ ้ือหรือผูบ้ ริโภค ลักษณะโครงสร้างของตลาดอุปสงค์ (demand) และ อุปทาน (supply) ตลอดจนขอ้ มูลต่าง ๆ ของผบู้ ริโภค (consumers) ความสามารถในการซ้ือ และ การดาเนินการกระจายผลิตภณั ฑไ์ ปยงั ผบู้ ริโภคอยา่ งสม่าเสมอและทนั เวลา เป็ นเรื่องของการดาเนินการ อุตสาหกรรมเกษตร การที่อุตสาหกรรมเกษตรจะสามารถพฒั นาข้ึนไดน้ ้นั ตลาดเป็นปัจจยั ที่มีส่วนช่วย อยา่ งสาคญั การวางแผนการตลาดของผลิตภณั ฑ์อุตสาหกรรมเกษตรแบ่งออกไดเ้ ป็ น 2 ส่วนดว้ ยกนั คือ การวางแผนเพื่อจาหน่ายภายในประเทศ หรือประเทศท่ีมีพรมแดนติดกนั กบั การวางแผนเพ่ือส่งออก จาหน่ายต่างประเทศ การผลิตผลิตภณั ฑเ์ พ่ือการส่งออกน้นั จะตอ้ งผลิตผลิตภณั ฑใ์ ห้ไดม้ าตรฐานสากล และให้อยภู่ ายใตข้ อ้ กาหนดของประเทศที่จะส่งผลิตภณั ฑไ์ ปจาหน่ายดว้ ยท้งั จะตอ้ งมีราคาพอสมควรที่ จะสามารถแข่งขนั จาหน่ายกบั ต่างประเทศผูผ้ ลิตอ่ืน ๆ และตอ้ งเตรียมรับสถานการณ์การผกู ขาด การ กีดกนั ทางการคา้ การเมืองระหวา่ งประเทศดว้ ย ปัจจยั เร่ืองการตลาดเป็นปัจจยั ที่สาคญั ของการดาเนินอุตสาหกรรมเกษตร หากผลิตผลิตภณั ฑ์ ไดจ้ านวนมากแต่ไม่สามารถจะจาหน่ายออกไปได้ หรือไม่อาจแข่งขนั จาหน่ายในตลาดได้ จะทาให้มี ผลิตภณั ฑเ์ หลือตกคา้ งอยเู่ ป็ นเหตุใหผ้ ลิตภณั ฑม์ ีคุณภาพเปล่ียนแปลงหรือลา้ สมยั หากเหลือคา้ งอยเู่ ป็ น เวลานานซ่ึงจะทาให้ตอ้ งเสียค่าใชจ้ ่ายในการเกบ็ รักษาท้งั ยงั ทาให้เงินทุนค่าใชจ้ ่ายติดคา้ งอยู่ การดาเนิน อุตสาหกรรมน้นั จะตอ้ งชะงกั หรืออาจตอ้ งเลิกลม้ ไปในที่สุด

4 3. เงินทุน (money) การดาเนินงานอุตสาหกรรมตอ้ งใช้เงินทุนเป็ นจานวนมากไม่วา่ จะเป็ น อุตสาหกรรมขนาดเล็กหรือขนาดใหญ่ เงินลงทุนน้นั แบง่ ออกไดเ้ ป็น 2 ส่วน คือ 3.1 งบลงทุน ซ่ึงเป็ นเงินท่ีใช้จ่ายในการจดั หาอาคารสถานที่ เคร่ืองจกั รกล เคร่ืองมือ เครื่องใช้ อุปกรณ์ ท้งั ในดา้ นการผลิต การขนส่ง การเก็บรักษา และการบริหารงาน 3.2 งบดาเนินงาน ซ่ึงเป็ นเงินท่ีจะต้องนามาใช้เป็ นทุนหมุนเวียนในการดาเนินงาน อุตสาหกรรม เช่น ค่าจา้ งแรงงาน ค่าซ้ือวตั ถุดิบต่าง ๆ เพื่อนามาผลิตผลิตภณั ฑ์ ค่าเช้ือเพลิง ค่า โฆษณา รวมท้งั คา่ ใชจ้ า่ ยตา่ ง ๆ ในการบริหารงาน ฯลฯ การดาเนินงานอุตสาหกรรม จึงต้องมีเงินทุนเพียงพอท้งั งบลงทุนท่ีจะนาไปสร้างโรงงาน อุตสาหกรรมท่ีสามารถดาเนินการผลิตผลิตภณั ฑ์ที่มีคุณภาพตามความตอ้ งการของตลาดได้ และงบ หมุนเวียน ซ่ึงเป็ นค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ในการที่จะได้ผลิตภณั ฑ์ออกมาจาหน่ายในปริมาณและเวลาที่ กาหนดไว้ การขาดเงินทุนไม่วา่ ในส่วนใดจะทาใหก้ ารดาเนินงานอุตสาหกรรมตอ้ งชะงกั ลง โดยเฉพาะ เม่ือขาดเงินทุนหมุนเวียนหรือขาดเงินงบลงทุนเพ่ือขยายหรือปรับปรุงโรงงาน การท่ีจะไดผ้ ลิตภณั ฑ์ ออกมาจาหน่ายในปริมาณและเวลาที่กาหนดไว้ การขาดเงินทุนไม่ว่าในส่วนใด จะทาให้การ ดาเนินงานอุตสาหกรรมตอ้ งชะงกั ลง ปัญหาเรื่องเงินทุนมีความสาคญั ย่ิงสาหรับอุตสาหกรรมเกษตรขนาดเล็ก ในเร่ืองเงินลงทุน ก่อสร้างอาคาร และจดั หาเครื่องมืออุปกรณ์ในการผลิต ซ่ึงเป็ นเงินจานวนไม่น้อย ท้งั ยงั จะตอ้ งมีเงิน หมุนเวียนอีกจานวนหน่ึงสาหรับดาเนินงาน โรงงานอุตสาหกรรมน้นั ถึงแมว้ ่าจะเป็ นขนาดเล็ก แต่ก็ จะตอ้ งมีขนาดของโรงงานอุตสาหกรรมและปริมาณการผลิตต่าสุดที่จะสามารถดาเนินกิจการไดโ้ ดยไม่ ขาดทุนอยู่ ซ่ึงเป็ นเคร่ืองบังคับให้ต้องมีเงินทุนมากพอในการที่จะดาเนินกิจการแม้จะเป็ นเพียง อุตสาหกรรมเกษตรขนาดเล็กก็ตาม และถา้ ยิ่งเป็ นอุตสาหกรรมเกษตรขนาดใหญ่ดว้ ยแลว้ ก็ยิ่งตอ้ งใช้ เงินทุนเป็ นจานวนมากทาให้เกิดการรวมกลุ่มของนกั ธุรกิจในการจดั ต้งั โรงงานอุตสาหกรรมข้ึนไดใ้ น จานวนจากดั หรือร่วมทุนกบั นักธุรกิจต่างประเทศ ดาเนินงานในรูปของบริษทั ลงทุนขา้ มประเทศ (multinational corporation) ดว้ ยการไดร้ ับการส่งเสริมการลงทุนจากรัฐบาลซ่ึงทาให้เกิดการผกู ขาดข้ึน กล่าวอยา่ งกวา้ ง ๆ คาว่า “ผูกขาด” หมายถึง การจากดั ทางเลือกพฤติกรรมการผกู ขาดแสดงออกดว้ ย การกีดกนั ผอู้ ่ืนดว้ ยกลวธิ ีตา่ ง ๆ ไม่ใหเ้ ขา้ มาประกอบการแข่งขนั กบั ตนหรือใชก้ ลวธิ ีต่าง ๆ เขา้ ยดึ ครอง ตลาดทาลายคู่แข่งขนั หรือใชข้ อ้ ตกลงตา่ ง ๆ ของกลุ่มไปจากดั ทางเลือก จากดั การเลือกซ้ือเลือกขายของ ผอู้ ่ืน 4. กาลังคน (man power) ในการดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตร จะตอ้ งมีคนหน่ึงเป็ นผทู้ า และผู้บริ หารที่มีความรู้และความสามารถในทางวิชาการและเทคโนโลยีด้านต่าง ๆ รวมท้ัง ประสบการณ์นามาประยุกต์ใช้เพื่อให้เกิดผลผลิตท่ีตอ้ งการจากวตั ถุดิบ เคร่ืองมือและอุปกรณ์ และ เคร่ืองจกั รกลท่ีมีอยขู่ ีดความสามารถของคนผทู้ าและผูบ้ ริหารงานเหล่าน้ีจะมีผลกระทบถึงวิธีการผลิต คุณภาพของผลผลิต ประสิทธิภาพในการผลิตและการจดั การดา้ นการตลาดของผลิตภณั ฑด์ ว้ ย นอกจาก

5 เจา้ หนา้ ท่ีเทคนิคและเจา้ หนา้ ท่ีบริการแลว้ ในการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรยงั ตอ้ งการคนงานเพ่ือ ช่วยในดา้ นการผลิต คนงานเหล่าน้ีจะตอ้ งมีความชานาญและมีประสบการณ์ที่สามารถทางานร่วมกบั เคร่ืองจกั รกลได้ ทาใหเ้ กิดผลผลิตท้งั ดา้ นคุณภาพและปริมาณท้งั เจา้ หนา้ ที่เทคนิคและคนงาน จะกล่าว ร่วมกนั ไดว้ า่ เป็นทรัพยากรมนุษยแ์ ละกาลงั คน (human resources and manpower) ซ่ึงเป็นปัจจยั สาคญั อนั หน่ึงของการผลิตผลิตภณั ฑ์ ถา้ จะพิจารณาถึงการผลิตในระบบเศรษฐกิจจะพบวา่ ปัจจยั การผลิตท้งั สี่ประการ กล่าวคือ ที่ดินและทรัพยากรธรรมชาติ แรงงาน ทุน และผูป้ ระกอบการ มนุษย์เป็ น องค์ประกอบของปัจจยั การผลิตสองในสี่ประการข้างต้น คือ เป็ นท้งั แรงงานและผูป้ ระกอบการ โดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ ส่วนท่ีสาคญั ที่สุดในการผลิตของระบบเศรษฐกิจ คือ แรงงานน้นั มีบทบาทสาคญั ยิ่ง ต่อการพฒั นาการเศรษฐกิจโดยตรง ดงั น้ันเมื่อพิจารณาในแง่อุปทานของปัจจยั การผลิตของระบบ เศรษฐกิจ มนุษยจ์ ึงเป็ นอุปทานของปัจจยั การผลิตของระบบเศรษฐกิจดว้ ย เช่นเดียวกบั ทรัพยากรหรือ ปัจจยั การผลิตอื่น ๆ ทรัพยากรมนุษยซ์ ่ึงเป็ นปัจจยั หน่ึงของการผลิตน้ี จึงตอ้ งไดร้ ับการปรับปรุงและ พฒั นาใหด้ ีย่ิงข้ึน ท้งั ในดา้ นคุณภาพและปริมาณ เพ่ือเร่งประสิทธิภาพในการผลิตหรือเร่งเพ่ิมปริมาณ ผลผลิตของระบบเศรษฐกิจโดยเฉพาะในประเทศกาลงั พฒั นา เช่น ประเทศไทย การท่ีจะมีทรัพยากรมนุษยท์ ี่มีคุณภาพและปริมาณพอเพียงสาหรับการอุตสาหกรรมเกษตรน้นั จาตอ้ งมีการวางแผนในการให้การศึกษาและฝึ กอบรมในระดบั ต่าง ๆ ท้งั ของรัฐบาลและของโรงงาน อุตสาหกรรมเกษตรเอง รัฐบาลซ่ึงมีหนา้ ท่ีในการใหก้ ารศึกษาแก่ประชาชนอยแู่ ลว้ จึงมีหนา้ ท่ีวางแผน การศึกษาในสาขาวิชาชีพท่ีสนับสนุนอุตสาหกรรมเกษตรในระดบั ต่าง ๆ เพ่ิมข้ึนจากการศึกษาภาค บงั คบั สาหรับประชาชนทว่ั ไป โดยเฉพาะการให้การศึกษาในระดบั อุดมศึกษาและอาชีวศึกษา แต่ การศึกษาที่ใหแ้ ก่ประชาชน เพ่ือก่อใหเ้ กิดกาลงั คนท่ีมีคุณภาพน้นั จะตอ้ งจดั การศึกษาใหส้ อดคลอ้ งกบั วตั ถุประสงค์ของการใช้กาลังคน ด้วยการจดั หลักสูตรการศึกษาให้เหมาะสมที่จะให้ท้ังความรู้ ประสบการณ์พอเพียง ท่ีจะนาไปใชง้ านได้ ส่วนในด้านฝึ กอบรมก็เพื่อจะให้เกิดแรงงานฝี มือ หรือ คนงานฝี มือ สาหรับการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรให้มีประสิทธิภาพ ซ่ึงเป็ นหนา้ ที่ของรัฐบาล และโรงงานอุตสาหกรรมเกษตรเองที่จะดาเนินการฝึ กอบรมคนงานเหล่าน้ันในการดาเนินงาน อุตสาหกรรมเกษตรขนาดใหญ่ จะมีหน่วยงานท่ีฝึ กอบรมคนงานและเจา้ หน้าท่ีของโรงงานท้งั ด้าน วิธีการผลิต การควบคุมคุณภาพ และดา้ นการจดั จาหน่ายผลิตภณั ฑ์ จะเกิดปัญหาดา้ นการฝึ กอบรม คนงานเฉพาะโรงงานอุตสาหกรรมขนาดเล็กหรือขนาดกลางท่ีไม่มีขีดความสามารถพอที่จะดาเนินการ ฝึกอบรมคนงานและเจา้ หนา้ ที่ของตนเอง จึงตอ้ งพ่ึงหน่วยงานของรัฐบาล หรือสถาบนั การศึกษา หรือ สถาบนั การศึกษาวิชาชีพเป็ นผดู้ าเนินการให้ตามแต่โอกาสจะอานวย ซ่ึงเป็ นปัญหาของโรงงานขนาด เล็กและขนาดกลางในการท่ีจะมีคนงานฝี มือทดั เทียมโรงงานขนาดใหญ่ ตามปกติแลว้ การฝึ กอบรมน้นั เป็ นที่หวงั ไดว้ า่ จะส่งผลในทางยกระดบั ประสิทธิภาพในการผลิตในอนาคต หรือยกระดบั คุณภาพของ เจา้ หน้าท่ีหรือคนงานน้ัน จึงเป็ นท่ีน่าสังเกตว่า เมื่อเจา้ หน้าท่ีหรือคนงานมีความรู้และทกั ษะหรือมี คุณภาพสูงข้ึนจากการที่ไดร้ ับการฝึ กอบรมแลว้ น้นั เจา้ หนา้ ที่และคนงานเหล่าน้นั จะทาประโยชน์ใหแ้ ก่

6 โรงงานดว้ ยการเพ่ิมประสิทธิภาพในการผลิตไดม้ ากเพียงใดและนานเท่าใด และถา้ ปรากฏวา่ ภายหลงั จากที่ รับการฝึ กอบรมแลว้ คนงานเหล่าน้ีลาออกไปทางานในโรงงานอื่นหรือหน่วยธุรกิจอื่น ทาให้ โรงงานเดิมหรือหน่วยธุรกิจเดิมไม่ไดร้ ับผลตอบแทนใด ๆ และกลบั เสียประโยชน์ไปอีกดว้ ย ดงั น้ัน เรื่องคน จึงมิใช่เพียงมีคนท่ีมีคุณภาพดา้ นวชิ าการ เทคโนโลยี และประสบการณ์เท่าน้นั จะตอ้ งมีคนที่ มีคุณธรรมและความภกั ดีตอ่ หน่วยงานดว้ ย คุณภาพของคนจึงเป็ นสิ่ งสาคัญ ซ่ึงเก่ียวโยงไปถึงปัจจัยอ่ืน ๆ ที่คนต้องมีส่ วนร่วม โดยเฉพาะคนท่ีจะตอ้ งทาหน้าท่ีบริหารงาน นฤดม บุญ-หลง (2532) ไดก้ ล่าวถึงลกั ษณะของคนที่มี คุณภาพไวด้ งั น้ี 4.1 ลกั ษณะคนท่ีมีคุณภาพตอ้ งมีองคป์ ระกอบ 9 ประการ ซ่ึงถือวา่ เป็นลกั ษณะของคนที่ โลกต้องการ ประเทศชาติถ้ามีประชากรท่ีมีลักษณะครบเช่นน้ี จะสามารถพฒั นาประเทศได้อย่าง รวดเร็ว คนท่ีมีคุณภาพควรตอ้ งมีลกั ษณะเด่นดงั น้ี 4.1.1 รู้จกั ใช้ความคิดอย่างมีจุดหมายปลายทาง รู้จกั ใช้สมองในการทางาน มี ความคิดริเร่ิมท่ีแปลกและใหม่อยเู่ สมอ การรู้จกั คิดน้นั จะตอ้ งมีจุดหมายดว้ ย เพราะหากไม่มีจุดหมาย กจ็ ะกลายเป็นคนสร้างวมิ านในอากาศ หรือเพอ้ ฝันลม ๆ แลง้ ๆ ซ่ึงเป็นลกั ษณะของคนดอ้ ยคุณภาพ 4.1.2 เป็ นคนที่สามารถคาดคะเนเหตุการณ์ภายหน้าได้ ซ่ึงหมายความว่าเม่ือได้ พิจารณาตามสภาพข้อเท็จจริง ประกอบกับความรู้และประสบการณ์แล้วก็จะสามารถคาดคะเน เหตุการณ์ภายหนา้ ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งหรือใกลค้ วามจริงมาก นอกจากน้ียงั หมายความรวมถึงความสามารถ ในการวางแผนและปฏิบตั ิใหเ้ ป็นไปตามแผนดว้ ย 4.1.3 เป็ นผู้ท่ีสามารถดาเนินกิจการที่ยุ่งยากสลับซับซ้อนได้ คือ เป็ นผู้มี ความสามารถในการทางานใหญ่ ซ่ึงโดยทวั่ ไปผทู้ างานชนิดน้ีได้ จะตอ้ งเป็นผมู้ ีสติปัญญาดี 4.1.4 เป็นคนซ่ึงพร้อมจะรับฟังและพยายามทาความเขา้ ใจกบั ความคิดเห็นของผอู้ ่ืน คือ เป็นคนท่ีมีใจเปิ ดกวา้ ง และมีทรรศนะกวา้ งไกล ไมส่ าคญั วา่ ตนมีความรู้ดีกวา่ ผอู้ ื่น 4.1.5 เป็ นผมู้ ีความชานาญในการติดต่อสัมพนั ธ์กบั คนอื่น ทางานร่วมกบั ผอู้ ่ืนได้ เป็นอยา่ งดีและเขา้ กบั คนอื่นได้ 4.1.6 เป็ นผูม้ ีระเบียบวินยั มีพฤติกรรมอยใู่ นระเบียบแบบแผน และกฎขอ้ บงั คบั ของสังคมปฏิกิริยาที่แสดงออกอยใู่ นเกณฑส์ งั คมไวว้ างใจและยอมรับ 4.1.7 เป็ นผมู้ ีความรับผดิ ชอบสูง เมื่อไดร้ ับมอบหมายใหท้ างานหรือรับผดิ ชอบใน เร่ืองท่ีมอบหมาย จะมีความสานึกในภาระหนา้ ท่ี และรับผิดชอบต่อการกระทาของตนเองโดยไม่ตอ้ ง ให้ผใู้ ดมาควบคุมบงการซ่ึงตรงกนั ขา้ มกบั คนท่ีดอ้ ยคุณภาพ ซ่ึงนอกจากไม่ตอ้ งการรับผดิ ชอบ ยงั โยน ความรับผดิ ชอบของตนไปใหผ้ อู้ ื่น 4.1.8 เป็ นคนเชื่อม่ันตนเอง พ่ึงพาตนเอง และมีจิตใจมั่นคง ต้องการได้รับ ความสาเร็จในการงานจากการกระทาของตนเอง

7 4.1.9 เป็นผแู้ สวงหาความรู้และรู้จกั ใชเ้ วลาวา่ งให้เกิดประโยชน์ คนมีคุณภาพ มกั ชอบอ่านหนงั สือ ชอบทางาน และชอบดดั แปลงแกไ้ ข ทุกหน่วยงานตอ้ งการคนที่มีคุณภาพเหมาะสมกบั งานที่ทา ซ่ึงทาใหม้ ุ่งคดั เลือกรับ เฉพาะคนเก่งเท่าน้ันซ่ึงยงั ไม่เพียงพอ คนท่ีมีคุณภาพเหมาะสมงานจะต้องเป็ นท้งั คนเก่งและคนดี ลกั ษณะของคนเก่งและคนดีมีดงั น้ี คนเก่ง คือคนที่เป็ นเลิศทางวิชาการซ่ึงไม่เห็นแก่ตวั ไม่นาความรู้ไปใช้ ในทางที่ผิด เอารัดเอาเปรียบคดโกง หรือประกอบกิจกรรมท่ีเป็ นภยั แก่สังคมแก่ประเทศชาติ คนเก่ง จะตอ้ งมีความโอบออ้ มอารีย์ มีความเห็นอกเห็นใจกนั คนดี คือคนท่ีไม่เบียดเบียนตวั เอง ไม่เบียดเบียนผูอ้ ่ืน รักกนั ช่วยเหลือกนั ให้ทุกคนหมดทุกข์ หมดปัญหาโดยประการท้งั ปวง คนดีจะตอ้ งรู้จกั ข่มใจตนเอง มีความอดทนอด กล้นั และอดออม มีความกตญั ญูกตเวที และจะตอ้ งรู้จกั ละวางความชวั่ 5. การจัดการ (management) การจดั การหรือการบริหารงาน เป็ นอีกปัจจยั ท่ีสาคญั ปัจจยั หน่ึงของการดาเนินงานอุตสาหกรรม โดยเฉพาะการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร ซ่ึงมีวิธีการ บริหารงานหรือการจดั การท่ีแตกต่างไปจากอุตสาหกรรมชนิดอื่น ๆ อยหู่ ลายประการ เช่น การจดั การ เกี่ยวกบั วตั ถุดิบ ต้งั แต่การวางแผนการผลิตวตั ถุดิบให้ได้ปริมาณและมีคุณภาพตามท่ีต้องการ การ กาหนดวนั ปลูกวนั เก็บเก่ียว กาหนดเน้ือท่ีสาหรับการเก็บเกี่ยวให้ไดว้ ตั ถุดิบปริมาณพอป้ อนโรงงาน ตอ่ เน่ืองกนั ไปใหน้ านท่ีสุดเท่าที่ฤดูกาลผลิตวตั ถุดิบจะอานวยให้ การกาหนดวธิ ีการปฏิบตั ิหลงั การเก็บ เก่ียวของวตั ถุดิบ และการเก็บเกี่ยววตั ถุดิบก่อนนาเขา้ แปรรูป โดยให้สัมพนั ธ์กบั การวางแผนการผลิต ของโรงงาน ฯลฯ การจดั การหรือการบริหารงานยงั เกี่ยวโยงไปถึงเรื่องการจดั ระเบียบ และกาหนด รูปแบบงาน การควบคุมการผลิต การคดั เลือกบุคคลเขา้ ประจาหน้าที่ให้ถูกตอ้ ง และการเก็บรักษาไว้ ซ่ึงความสัมพนั ธ์อันดีระหว่างคนงานและนายจ้าง การสวสั ดิการ ฯลฯ อันจะช่วยให้การผลิตมี ประสิทธิภาพสูงข้ึนโดยประหยดั ค่าใชจ้ ่าย รวมท้งั การหาตลาดจาหน่ายผลิตภณั ฑด์ ว้ ย อุตสาหกรรมเป็ นเรื่องของการผลิตท่ีเกี่ยวข้องด้วยวสั ดุที่ใช้ในการผลิต การทาให้เป็ น ผลิตภณั ฑส์ าเร็จรูป การใชเ้ ครื่องจกั รโดยมีคนงานเป็ นผูค้ วบคุมและมีนายงานท่ีสัมพนั ธ์กบั คนงานท้งั ในการสั่งการ และในการควบคุมการผลิตให้เป็ นไปตามเป้ าหมาย หรือนโยบายที่ได้กาหนดไว้ อุตสาหกรรมจะเจริญกา้ วหนา้ และดารงอยไู่ ดโ้ ดยมีกาไรข้ึนอยกู่ บั ประสิทธิภาพของการผลิต คือจะตอ้ ง ผลิตให้ไดผ้ ลิตภณั ฑต์ ามปริมาณ และระยะเวลาท่ีกาหนด ผลิตภณั ฑท์ ี่ไดม้ ีคุณภาพตามที่ตลาดตอ้ งการ ตน้ ทุนการผลิตต่า สามารถแข่งขนั กบั เวลา ตลาดไดอ้ ยา่ งกวา้ งขวาง อุตสาหกรรมน้นั ก็เป็ นธุรกิจอยา่ ง หน่ึง ตอ้ งดาเนินการโดยเส่ียงกบั การไดก้ าไร และการแข่งขนั กบั ราคาในตลาด ตอ้ งดาเนินการติดต่อ สัมพันธ์กับธุรกิจอ่ืน ๆ ธุรกิจท้ังหลายยึดเหนี่ยวซ่ึงกันและกัน โดยการซ้ือกันบ้างขายกันบ้าง แลกเปลี่ยนกนั บา้ ง อุตสาหกรรมมิใช่มีหน้าที่แต่เพียงอยา่ งเดียวจะตอ้ งเกี่ยวขอ้ งกบั ธุรกิจอ่ืน ๆ ดว้ ย เช่น ตอ้ งจดั ซ้ือวตั ถุดิบเพ่ือมาทาการผลิต ตอ้ งจดั จาหน่ายผลิตภณั ฑท์ ่ีผลิตไดใ้ หแ้ ก่ผบู้ ริโภค หรือธุรกิจ

8 อ่ืน ตอ้ งมีการติดต่อกบั สถาบนั การเงินในการดาเนินงานหรือเพื่อการกูย้ มื มาลงทุน มีการใชบ้ ริการเพ่ือ การติดต่อสื่อสาร และตอ้ งพ่ึงสาธารณูปโภคต่าง ๆ เพื่อการดาเนินงาน ดงั น้ันจึงจาตอ้ งวางนโยบาย และมีแผนงานกาหนดไวล้ ่วงหน้าอย่างละเอียดถูกตอ้ ง และจดั การให้ช่วงการผลิตตามระยะต่าง ๆ ดาเนินไปโดยไม่ติดขดั เป็นระเบียบ ตอ่ เนื่องกนั โดยไมม่ ีการหยดุ ชะงกั ทาใหเ้ สียเวลา ฝ่ ายจดั การหรือฝ่ ายบริหาร มีหนา้ ที่ในการจะสั่งการใหป้ ฏิบตั ิตามแผนงานท่ีกาหนดไว้ และ ควบคุมการปฏิบตั ิงานให้มีประสิทธิภาพ ตรวจสอบและประเมินผลการปฏิบตั ิงาน แก้ไขปัญหา ขอ้ ขดั ขอ้ งต่าง ๆ ของการดาเนินงาน ฝ่ ายจดั การจึงจะตอ้ งมีท้งั ความรู้มีประสบการณ์หลายดา้ นและมี ความสามารถในการบริหารงาน ท้งั ในด้านการใช้หลกั การทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในการ บริหารงานและในดา้ นการบริหารงานบุคคล การบริหารงานแบบน้ีก่อใหเ้ กิดผลแก่อุตสาหกรรมต่าง ๆ มาก ทาใหส้ ามารถเพิม่ ปริมาณการ ผลิตได้สูงข้ึนและลดค่าใช้จ่ายในการผลิตลง ท้งั ยงั สามารถจ่ายค่าแรงคนงานได้สูงกว่าเดิม ทาให้ คนงานมีความเตม็ ใจทางานและสนใจในงานที่ทา ท้งั ยงั สร้างความสมั พนั ธ์อนั ดีระหวา่ งฝ่ ายบริหารกบั ผูป้ ฏิบตั ิงาน เพราะสามารถตกลงในเรื่องค่าจา้ งแรงงานได้อย่างยุติธรรมจากวิธีการปฏิบตั ิงานท่ีได้ กาหนดมาตรฐานไวแ้ ลว้ ผลดีเกิดข้ึนท้งั ฝ่ ายโรงงานและฝ่ ายคนงาน ฝ่ ายโรงงานหรือฝ่ ายนายจา้ ง จะ ไดผ้ ลิตผลมากข้ึนและแน่นอนทาให้มีกาไรเพ่ิมข้ึน ท้งั ยงั สามารถตดั ค่าใชจ้ ่ายต่าง ๆ ในการผลิตท่ีไม่ จาเป็ นทาให้สามารถนาค่าใชจ้ ่ายส่วนน้ีไปเพ่ิมเป็ นค่าแรงให้แก่คนงานได้ สามารถลดการควบคุมการ ปฏิบตั ิงานลงเพราะมีวธิ ีการปฏิบตั ิเป็นมาตรฐานไวแ้ ลว้ ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งคนงานและนายจา้ งดีข้ึน การขดั แยง้ ต่าง ๆ นอ้ ยลง คนงานมีความพอใจและเต็มใจทางานให้เต็มที่ ไดค้ นงานท่ีมีความชานาญ เพราะมีการเปลี่ยนงานนอ้ ย สามารถควบคุมความประพฤติในการทางานของคนงานไดเ้ พราะมีประวตั ิ การทางานท่ีแน่นอน ทางฝ่ ายคนงานมีผลดีในการที่ทาให้การเคลื่อนไหวร่างกายต่าง ๆ ท่ีทาให้ความ เหน็ดเหนื่อยนอ้ ยลง ไม่ตอ้ งทางานท่ีเกินกาลงั และขีดความสามารถของตน ทาให้สุขภาพไม่เสื่อม ไม่ เกิดความเบ่ือหน่ายในการทางาน มีวธิ ีปฏิบตั ิงานต่าง ๆ อยา่ งเป็ นระเบียบ ไม่ตอ้ งรับภาระมากเกินไป เกิดความชานาญในงานที่ทาอยู่ เพราะทาแต่เพียงส่วนเดียวเป็ นประจา ทาให้งานท่ีทามีคุณภาพสูง มี การผิดพลาดตาหนิน้อยหรือไม่มีเลย ทางานได้ผลงานมากข้ึน และได้รับค่าตอบแทนเพ่ิมข้ึนตาม คุณภาพและปริมาณของงานท่ีตนทา ทาให้เกิดเสถียรภาพในการทางาน ย่งิ ทางานนานเขา้ ก็ยิ่งมีความ ชานาญมากข้ึนจนกลายเป็นคนงานฝีมือ (skilled worker) นฤดม บุญ-หลง (2532) กล่าวถึง การเพิ่มผลผลิตอุตสาหกรรม ตอ้ งผลิตให้ไดเ้ ร็วเพื่อครอง ตลาดให้ไดก้ ่อน ตอ้ งผลิตให้ไดม้ ากเพื่อให้ตน้ ทุนต่า ตอ้ งขายออกไปไดม้ ากและเร็ว เพื่อเอากาไรจาก การหมุนเวยี น ฝ่ ายจดั การจึงมีบทบาทมาก ตอ้ งเพิม่ ผลผลิตในทรัพยากรทุกอยา่ งของกิจการใหม้ ากและ ดีที่สุด เริ่มต้งั แต่การจดั ซ้ือ การผลิต การจดั จาหน่าย การต้งั ราคาและการรักษาตลาด การท่ีจะเพ่ิม ผลผลิตให้ไดอ้ ยา่ งรวดเร็วและจริงจงั จาเป็ นตอ้ งไดร้ ับความช่วยเหลือจากทุก ๆ ฝ่ ายที่เก่ียวขอ้ ง เช่น การเพ่ิมผลผลิตในโรงงานจะได้ผล ต้องให้เจา้ ของ ผูบ้ ริหารทุกระดับ และคนงานทุกคน มีความ

9 สานึกและตื่นตวั ท่ีจะร่วมมือกนั เพิ่มผลผลิตอยา่ งจริงจงั การเพ่ิมผลผลิตจะเป็ นเคร่ืองวดั ความเจริญและ กา้ วหนา้ ทางเศรษฐกิจและสังคมไดเ้ ป็ นอยา่ งดี ในโลกน้ีทุกคนและทุกประเทศจะตอ้ งแข่งขนั กนั ใน การเพ่ิมประสิทธิผลในธุรกิจทุกอย่าง เพื่อเอาชนะกนั และเพื่อความมง่ั คงั่ และความยิ่งใหญ่ของตน ธุรกิจจะอยู่รอดไดจ้ าเป็ นตอ้ งพฒั นาคาสองคาให้เกิดข้ึน นนั่ คือ “ฝี มือ” และ “คุณภาพ” ส่ิงเหล่าน้ีจะ แสดงออกมาในรูปการเพมิ่ ผลผลิต 6. เคร่ืองจักรอุปกรณ์ (machinery) ในการดาเนินการแปรรูปวตั ถุดิบเกษตรจานวนมาก เพื่อให้ไดผ้ ลิตภณั ฑ์ที่มีคุณภาพ ราคา และปริมาณตามกาหนดน้นั จาเป็ นตอ้ งใชเ้ คร่ืองมืออุปกรณ์หรือ เคร่ืองจกั รกลช่วย เพื่อให้ไดผ้ ลิตภณั ฑ์ตามตอ้ งการภายในระยะเวลากาหนด เครื่องมืออุปกรณ์หรือ เครื่องจกั รกลที่ใช้จะต้องสามารถทางานได้ตามที่ตอ้ งการ โดยสูญเสียท้งั ปริมาณและคุณภาพของ วตั ถุดิบน้อยที่สุด ท้งั จะตอ้ งปฏิบตั ิงานอยา่ งมีประสิทธิภาพดว้ ย เครื่องมืออุปกรณ์หรือเคร่ืองจกั รกล เหล่าน้ี มนุษยเ์ ป็นผปู้ ระดิษฐค์ ิดคน้ ข้ึนมา และเป็ นผคู้ วบคุมการปฏิบตั ิงานผลงานท่ีเกิดข้ึนจะดีหรือเลว เพียงใดยอ่ มข้ึนอยกู่ บั ประสิทธิภาพของเครื่องมืออุปกรณ์ส่วนหน่ึงและอีกส่วนหน่ึงอยกู่ บั การควบคุม ในการปฏิบตั ิงาน การจะใชเ้ ครื่องมืออุปกรณ์หรือเคร่ืองจกั รกลชนิดไหนอยา่ งไรเพื่อแปรรูปวตั ถุดิบน้นั ข้ึนอยู่ กบั กรรมวิธีในการแปรรูป และจุดประสงค์ของการผลิตผลิตภณั ฑ์และจะตอ้ งคานึงถึงตน้ ทุนในการ ผลิตด้วย เพราะจะเกี่ยวขอ้ งไปถึงราคาจาหน่ายผลิตภณั ฑ์ เช่น ตอ้ งการจะทาผลิตภณั ฑ์กล้วยตาก อาจทาการแปรรูปไดห้ ลายวธิ ี เช่น การตากแดด (sun drying) การใชต้ ูอ้ บลมร้อน (mechanical drying) หรืออาจใช้วิธีอื่น ๆ อีก เมื่อเลือกกรรมวิธีในการแปรรูปท่ีเหมาะสมไดแ้ ลว้ ตอ้ งเลือกเคร่ืองมือและ อุปกรณ์ในการแปรรูปให้ถูกตอ้ ง นามาจดั ต้งั ต่อเนื่องกนั ตามลาดบั การปฏิบตั ิงานเพ่ือให้วตั ถุดิบผ่าน (flow) ไปตามลาดบั ของกรรมวธิ ีการแปรรูปโดยไม่เกิดการชะงกั งนั จนสุดทา้ ยจะไดผ้ ลิตภณั ฑ์ท่ีแปร รูปเสร็จแลว้ นาไปจดั จาหน่ายต่อไป นอกจากจะใชเ้ ครื่องมืออุปกรณ์หรือเครื่องจกั รกลไดอ้ ยา่ งมีประสิทธิภาพแลว้ ยงั จะตอ้ งรู้จกั การบารุงรักษาและตรวจสอบประสิทธิภาพของเครื่องมืออุปกรณ์เหล่าน้นั ดว้ ย โดยเฉพาะอุปกรณ์พวก มาตรวดั ต่าง ๆ เช่น มาตรวดั ความดันไอน้า เคร่ืองช่ัง เครื่องวดั อุณหภูมิ เป็ นต้น ชิ้นส่วนของ เครื่องมืออุปกรณ์การแปรรูปท่ีมีอายุการใช้งาน จะตอ้ งตรวจสอบและเปลี่ยนชิ้นส่วนอะไหล่ตาม กาหนด เครื่องมือและอุปกรณ์หรือเคร่ืองจักรกลในการแปรรู ปที่ใช้อยู่ในปัจจุบันจะเป็ นชนิด ก่ึงอตั โนมตั ิ หรือชนิดอตั โนมตั ิ เช่น เครื่องผนึกกระป๋ องอาหาร จะเกิดปัญหาในการผลิตอยู่เสมอ เนื่องจากความไม่สม่าเสมอของวตั ถุดิบและมกั จะทาใหก้ ารผลิตเกิดการชะงกั งนั ข้ึนได้ การจดั หาเครื่องมืออุปกรณ์หรือเครื่องจกั รกลในการแปรรูปวตั ถุดิบเกษตรทาไดย้ ากและตอ้ ง ใชเ้ วลา เพราะเคร่ืองมือและอุปกรณ์เหล่าน้ีจะตอ้ งถูกสั่งสร้างข้ึนมาใหมใ่ หต้ รงกบั ความตอ้ งการใชง้ าน ตอ้ งใช้เวลาและจะตอ้ งมีความรู้ซ่ึงเป็ นขอ้ จากดั ของผูบ้ ริหารงานอุตสาหกรรมเกษตร หรือนักธุรกิจ อุตสาหกรรม จะเห็นได้วา่ ในตอนเร่ิมแรกดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรของรัฐบาล ดว้ ยการจดั ต้งั

10 โรงงานน้าตาลทรายข้ึนท่ีเกาะคา จงั หวดั ลาปาง และที่จงั หวดั อุตรดิตถ์น้นั ไดซ้ ้ือโรงงานเก่ามาติดต้งั ผลิตใหม่ และวิธีเช่นน้ีก็ยงั เป็ นที่นิยมปฏิบตั ิของนกั ธุรกิจอุตสาหกรรมเพราะสามารถตรวจสอบไดว้ ่า เครื่องมืออุปกรณ์เหล่าน้นั สามารถให้ผลิตไดจ้ ริง ๆ แทนท่ีจะสั่งสร้างเครื่องมืออุปกรณ์ใหม่ตามความ ตอ้ งการซ่ึงเป็นเคร่ืองมือท่ีทนั สมยั มีประสิทธิภาพสูงกวา่ เพราะไมม่ น่ั ใจวา่ เครื่องมืออุปกรณ์จะสามารถ ผลิตผลิตภณั ฑ์ไดต้ ามตอ้ งการ เคร่ืองมืออุปกรณ์หรือเคร่ืองจกั รกลเหล่าน้ีมีราคาแพงและไม่มีผลิต ออกวางจาหน่ายจะสร้างข้ึนเฉพาะตามที่มีผสู้ ่งั จองเทา่ น้นั ทาใหผ้ ปู้ ระกอบธุรกิจอุตสาหกรรมขนาดเล็ก ไม่สามารถจะจดั หามาใช้ไดจ้ ึงจาเป็ นตอ้ งจดั สร้างข้ึนเองโดยช่างในทอ้ งถิ่น และดดั แปลงใชอ้ ุปกรณ์ หรือเคร่ืองมืออะไหล่ต่าง ๆ ประกอบเขา้ ด้วยกนั ซ่ึงจะเป็ นทางให้เกิดการพฒั นาการสร้างเครื่องมือ อุปกรณ์การแปรรูปอุตสาหกรรมเกษตรข้ึนได้ หลกั การดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร หลกั การดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรมีความแตกต่างจากการดาเนินงานอุตสาหกรรมอ่ืน ๆ ดงั ท่ีกล่าวมาแลว้ เพื่อให้การดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรมีประสิทธิภาพ จึงไดแ้ บ่งการดาเนินงาน ออกเป็ น 4 ส่วนดว้ ยกนั ไดแ้ ก่ การดาเนินการจดั หาหรือผลิตวตั ถุดิบ การแปรรูประบบอุตสาหกรรม การใช้ประโยชน์จากผลพลอยได้ และของเหลือ และการจดั จาหน่ายผลิตภณั ฑ์ โดยแต่ละส่วนจะมี ความสัมพนั ธ์เกี่ยวขอ้ งกนั เพ่ือให้การผลิตผลิตภณั ฑ์สามารถดาเนินการไปได้อย่างราบร่ืนโดยไม่ หยดุ ชะงกั หลกั การดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรแบ่งออกได้ 4 ส่วน ดงั น้ี 1. การดาเนินการจัดหาหรือผลิตวัตถุดิบ ในการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรมีความ แตกต่างจากการดาเนินงานอุตสาหกรรมอ่ืน ๆ อย่างเด่นชดั อยูอ่ ยา่ งหน่ึงคือวตั ถุดิบ ท้งั น้ีเพาะวตั ถุดิบ ของอุตสาหกรรมเกษตร ซ่ึงเป็ นปัจจยั ที่สาคญั เป็ นอนั ดบั แรกท่ีตอ้ งพิจารณาในการดาเนินการ วตั ถุดิบ หรือผลิตผลทางการเกษตรเป็ นสิ่งชีวภาพ มีการเปล่ียนแปลงและเส่ือมเสียโดยธรรมชาติ มีเฉพาะ ทอ้ งถิ่นและเฉพาะฤดูกาล มีปริมาณและคุณภาพไม่คงที่แน่นอนเปลี่ยนแปลงไปตามสภาวะแวดลอ้ ม ธรรมชาติหรือการดาเนินการผลิต และอีกส่วนยงั ถูกนาไปใชอ้ ย่างอื่นไดเ้ ช่น การบริโภคสด การใช้ เป็ นวตั ถุดิบเพื่อผลิตผลิตภณั ฑ์ต่าง ๆ เป็ นเหตุให้ราคาวตั ถุดิบไม่แน่นอน ส่งผลทาให้ราคาผลิตภณั ฑ์ เปล่ียนแปลงไปดว้ ย ไพศาล วุฒิจานงค์ (2552) กล่าววา่ ลกั ษณะคุณภาพของผลิตผลทางการเกษตรประกอบดว้ ย ลกั ษณะปรากฏ เน้ือสัมผสั กลิ่นรส และคุณค่าทางโภชนาการ ปริมาณการสูญเสียของผลิตผลทาง การเกษตรระหวา่ งการเก็บเกี่ยวและการแปรรูปข้ึนกบั ปัจจยั ต่าง ๆ ท่ีอาจเกิดข้ึนไดท้ ้งั ในฟาร์ม ระหวา่ ง การขนส่ง และตลอดท้งั ระบบการจดั การ (การคดั เลือก การคดั ขนาด การบ่ม การลดอุณหภูมิ และการ เก็บรักษา) ช่วงเวลาระหวา่ งการเก็บเก่ียวและการแปรูปอาจเป็ นปัจจยั ที่สาคญั ในการรักษาคุณภาพและ ความสดของผลิตผลเกษตร การลดความล่าชา้ ที่อาจเกิดข้ึนทวั่ ท้งั ระบบการจดั การหลงั การเก็บเกี่ยวให้

11 น้อยท่ีสุดจะช่วยลดการสูญเสียคุณภาพ โดยเฉพาะผลิตผลทางการเกษตรท่ีเน่าเสียง่าย เช่น ผกั ผลไม้ เน้ือสัตว์ และสัตวน์ ้า เป็ นตน้ เม่ือทราบถึงปัจจยั ต่าง ๆ ท่ีมีผลต่อคุณภาพวตั ถุดิบ สามารถกาหนดวธิ ีการ ผลิตหรือจดั หาวตั ถุดิบท่ีมีปริมาณและคุณภาพตามท่ีโรงงานกาหนด 2. การแปรรูประบบอุตสาหกรรม เป็ นการดาเนินการผลิตผลิตภัณฑ์จานวนมาก โดยใช้ เครื่องจกั รกล เครื่องมือและอุปกรณ์ด้วยหลักการผลิตระบบอุตสาหกรรมอย่างต่อเน่ือง ให้ได้ ผลิตภณั ฑ์ท่ีมีปริมาณ คุณภาพและราคาตามท่ีตอ้ งการ ภายในระยะเวลาท่ีกาหนด และตอ้ งคงรักษา คุณภาพและราคาของผลิตภณั ฑ์เอาไวใ้ ห้คงที่ตลอด กบั จะตอ้ งดาเนินการควบคุมมลภาวะต่าง ๆ ที่ เกิดข้ึนจากการดาเนินการไม่ใหเ้ กิดข้ึนกบั สิ่งแวดลอ้ มธรรมชาติ การผลิตระบบอุตสาหกรรมอยา่ งต่อเนื่อง คือกิจกรรมที่ใชเ้ ครื่องจกั รกลส่งวตั ถุดิบผา่ นเขา้ ไป ยงั เครื่องมือหรืออุปกรณ์การแปรรูปต่าง ๆ ซ่ึงทาหน้าท่ีเปลี่ยนสภาพวตั ถุดิบให้เป็ นผลิตภัณฑ์ ตามลาดบั ข้นั ตอนของการผลิตจนได้ผลิตภณั ฑ์ท่ีต้องการ ตวั อย่างเช่น การแปรรูปเงาะในน้าเชื่อม บรรจุกระป๋ อง วตั ถุดิบคือเงาะจะถูกส่งเขา้ ไปยงั เครื่องลา้ ง แล้วถูกนาไปยงั เครื่องคดั ขนาด ต่อไปยงั แผนกปอกเปลือก และเอาเมล็ดออก ผ่านการตดั แต่งเสร็จแล้วนาไปล้างน้าและแช่สารเคมี บรรจุ กระป๋ อง เติมน้าเช่ือม ไล่อากาศ ปิ ดฝา แลว้ ฆ่าเช้ือด้วยหมอ้ น่ึงความดนั (retort) ทาให้เยน็ รอการ ตรวจสอบคุณภาพแลว้ นาไปปิ ดฉลากและบรรจุลงหีบห่อเพอ่ื ส่งจาหน่ายตอ่ ไป การที่จะดาเนินการผลิตระบบอุตสาหกรรมอยา่ งต่อเน่ืองน้ีจะประกอบไปดว้ ย 3 ส่วน ไดแ้ ก่ การวางสายการผลิต การพฒั นากรรมวิธีการแปรรูป การคิดคน้ ประดิษฐห์ รือจดั หาเคร่ืองจกั รอุปกรณ์ใน การผลิต และการทาแผนผงั การผลิตผลิตภณั ฑ์ 2.1 การวางสายการผลิต (process line) ใหม้ ีการรับช่วงวตั ถุดิบต่อเนื่องกนั ตามลาดบั ของ กรรมวิธีการผลิตด้วยการขนถ่ายระบบสายพานหรือระบบท่อเร่ิมต้งั แต่จุดแรกคือการรับวตั ถุดิบไป จนถึงจุดสุดทา้ ยคือการบรรจุผลิตภณั ฑท์ ี่ไดล้ งหีบห่อเพื่อการขนส่งสู่ตลาดต่อไป 2.2 การพฒั นากรรมวิธีการแปรรูป จดั หาเคร่ืองจักรและอุปกรณ์ในการแปรรูปให้ เหมาะสมกบั การปฏิบตั ิงาน เพ่ือให้มีประสิทธิภาพและความรวดเร็วในการปฏิบตั ิงานไดต้ ามที่ตอ้ งการ ดว้ ย เช่น การใชเ้ ครื่องมือในการฆ่าเช้ือจุลินทรียแ์ ละสปอร์ในน้านมโดยวิธี (Ultra High Temperature; UHT) ซ่ึงใชค้ วามร้อนสูงถึง 135-150 oซ เป็นเวลา 2-8 วนิ าที แลว้ ทาใหเ้ ยน็ ลงทนั ที 2.3 การทาแผนภูมิการผลิตผลิตภณั ฑ์ เป็ นแผนภูมิแสดงกรรมวิธีการแปรรูป ผลิตภณั ฑ์ และแสดงจุดที่ต้งั เครื่องจกั รอุปกรณ์ในการผลิตตามลาดบั ก่อนหลงั แสดงการส่งวตั ถุดิบจากจุดหน่ึงไป ยงั จุดต่อไปเริ่มต้งั แต่นาวตั ถุดิบเขา้ สายการผลิต จนถึงไดผ้ ลิตภณั ฑ์ออกมา ตวั อย่างเช่นกรรมวิธีการ ผลิตขา้ วโพดฝักอ่อนบรรจุกระป๋ อง เป็ นตน้ ดงั ภาพที่ 3.1 การผลิตระบบอุตสาหกรรมอยา่ งต่อเนื่องน้ีได้ พยายามพฒั นากรรมวธิ ีการผลิต การคิดคน้ ประดิษฐ์เคร่ืองจกั ร เคร่ืองมือและอุปกรณ์ในการผลิต เพ่อื ให้ สามารถดาเนินการผลิตระบบอุตสาหกรรมอย่างต่อเน่ือง ซ่ึงสามารถทาการควบคุมได้ด้วยระบบ

12 อตั โนมตั ิหรือใชเ้ คร่ืองคอมพวิ เตอร์ในการสั่งการ จนสามารถลดเวลาที่ใชใ้ นการผลิตลงมาก ท้งั สามารถ ลดตน้ ทุนการผลิตลงไดด้ ว้ ย กรรมวธิ ีการผลิตขา้ วโพดฝักออ่ นบรรจุกระป๋ อง ขา้ วโพดฝักออ่ นท่ีปอกเปลือกแลว้ ลวกในสารละลายกรดซิตริก 0.2 % แช่ในสารละลายแคลเซียมคลอไรด์ หรือ แคลเซียมไฮดรอกไซด์ 0.05 % นาน 10 นาที ทาใหเ้ ยน็ บรรจุกระป๋ องที่ลา้ งสะอาดและลวกฆา่ เช้ือแลว้ ดว้ ยไอน้า ไล่อากาศ ปิ ดฝา ฆ่าเช้ือในหมอ้ น่ึงความดนั ท่ี อุณหภมู ิ 121 oซ สาหรับกระป๋ องขนาด 307x408 ทาใหก้ ระป๋ องเยน็ ปิ ดฉลาก, บรรจุกล่อง จาหน่าย ภาพที่ 3.1 แผนภมู ิการผลิตผลิตภณั ฑ์ขา้ วโพดฝักอ่อนบรรจุกระป๋ อง ที่มา : วไิ ล รังสาดทอง (2543)

13 3. การใช้ประโยชน์จากผลพลอยได้และของเหลอื ท่ีเกิดข้ึนจากการแปรรูประบบอุตสาหกรรม ไปใชป้ ระโยชน์ ของเหลืออาจจะจาหน่ายโดยตรง หรือนาไปแปรรูปเป็ นผลิตภณั ฑ์ เช่น กากน้าตาล ซ่ึงไดจ้ ากการแปรรูปออ้ ยเป็ นน้าตาล อาจขายเป็ นวตั ถุดิบในการผลิตผลิตภณั ฑ์อ่ืน หรือนาไปแปรรูป เองกไ็ ด้ และของเหลือน้นั จาเป็นจะตอ้ งหาวธิ ีกาจดั เพอ่ื ไมใ่ หเ้ กิดมลภาวะ 4. การจัดจาหน่ายผลิตภัณฑ์ ซ่ึงรวมถึงการขนส่งผลิตภณั ฑ์ไปยงั ตลาด หรือผูบ้ ริโภค การเก็บรักษาผลิตภณั ฑ์เพื่อรอจาหน่าย การประกนั คุณภาพผลิตภณั ฑ์ และการให้คาแนะนาต่าง ๆ เพ่ือให้ผบู้ ริโภคนาเอาผลิตภณั ฑ์ไปใช้ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ งเหมาะสม นอกจากน้นั ยงั ตอ้ งหาข่าวสารขอ้ มูล เก่ียวกับผลิตภณั ฑ์เพื่อนาไปใช้วิจยั พฒั นา หรือใช้ในการปรับปรุงคุณภาพผลิตภณั ฑ์สนองความ ตอ้ งการของผบู้ ริโภค การส่งจาหน่ายผลิตภณั ฑเ์ ป็นการกระจายผลิตภณั ฑ์จากแหล่งผลิตไปยงั ผบู้ ริโภค อย่างทว่ั ถึงสม่าเสมอ ไดป้ ริมาณตามตอ้ งการ ตอ้ งระมดั ระวงั ไม่ให้ผลิตภณั ฑ์เส่ือมเสียระหว่างการ ขนส่งดว้ ย ความรวดเร็วในการขนส่งและค่าใช้จ่ายในการขนส่ง เป็ นปัจจยั สาคญั อย่างหน่ึงที่มีผลต่อ คุณภาพและราคาของผลิตภณั ฑด์ ว้ ย การดาเนินการอุตสาหกรรมเกษตรนอกจาก 4 ส่วนดงั กล่าวแลว้ ยงั มีปัจจยั ที่สาคญั อยา่ งอ่ืน อีก คือการวจิ ยั และพฒั นาผลิตภณั ฑ์ ท้งั น้ีเพราะมนุษยซ์ ่ึงเป็ นผบู้ ริโภคผลิตภณั ฑ์ตอ้ งการคุณภาพทาง ประสาทสัมผสั (sensory quality) จากผลิตภณั ฑด์ ว้ ย มีความตอ้ งการไมส่ ิ้นสุด มกั แสวงหาสิ่งท่ีดีกวา่ อยู่ ตลอดเวลา การผลิตระบบอุตสาหกรรมจึงต้องมีการปรับปรุงและพฒั นาผลิตภัณฑ์ (research and product development) ใหเ้ ป็ นที่ยอมรับของผบู้ ริโภคส่วนมากและเป็นทางเลือกใหม่ ๆ ในการเลือกซ้ือ ผลิตภณั ฑด์ ว้ ย การจัดหน่วยงานอุตสาหกรรมเกษตร การจดั หน่วยงานอุตสาหกรรมเกษตรทว่ั ไป ประกอบไปดว้ ยฝ่ ายนโยบาย และฝ่ ายปฏิบตั ิ เช่นเดียวกบั ธุรกิจอ่ืน ๆ ฝ่ ายปฏิบตั ิของอุตสาหกรรมทวั่ ไป ประกอบดว้ ย 4 สายงาน คือ จดั หา ผลิต หรือโรงงาน ควบคุมคุณภาพและคน้ ควา้ วิจยั และจาหน่าย สายงานท้งั 4 สายงานน้ีบางบริษทั หรือ บางองคก์ ารจะรวมไวใ้ นหน่วยงานเดียวกนั เช่น รวมจดั หากบั จาหน่ายไวใ้ นหน่วยเดียวกนั หรือรวม โรงงานกบั ควบคุมคุณภาพและคน้ ควา้ วจิ ยั ไวใ้ นหน่วยเดียวกนั เป็นตน้ อุตสาหกรรมเกษตรมีหน่วยงานที่ทาหน้าที่จดั หาวตั ถุดิบผลิตผลเกษตรซ่ึงเป็ นวตั ถุดิบหลกั ของการแปรรูปออกจากหน่วยจดั หาของบริษทั ท่ีทาหน้าที่จดั หาวสั ดุสิ่งของที่ต้องการใช้ในการ ดาเนินงานท้งั หมด หน่วยงานจดั หาวตั ถุดิบของอุตสาหกรรมเกษตรเรียกว่า “ฝ่ ายไร่” ซ่ึงมีหน้าที่ รับผิดชอบจดั หาหรือผลิตวตั ถุดิบหลกั ป้ อนสายการแปรรูปตามกาหนดการผลิตผลิตภณั ฑ์ของโรงงาน

14 และวตั ถุดิบเหล่าน้ีจะต้องมีคุณภาพตามความต้องการของฝ่ ายโรงงานมีปริมาณของวตั ถุดิบและ ระยะเวลาท่ีส่งวตั ถุดิบ ตามกาหนดทยอยตอ่ เน่ืองกนั พร้อมท้งั จะตอ้ งมีราคาพอสมควรดว้ ย หน่วยงานฝ่ ายไร่ เป็ นหน่วยงานท่ีทาหน้าที่รับผิดชอบโดยตรงและจะตอ้ งดาเนินการสร้าง คุณภาพของวตั ถุดิบข้ึนต้งั แต่เริ่มผลิตทางการเกษตรกรรม เพ่ือให้เกษตรกรผลิตผลิตผลเกษตรที่มี คุณภาพตามท่ีโรงงานต้องการ เช่น การเลือกพันธุ์ที่มีปัจจยั คุณภาพ (quality factor) ท่ีต้องการ ตวั อยา่ งเช่น เลือกแตงกวาพนั ธุ์ที่ใชด้ อง ซ่ึงเป็นแตงกวาท่ีมีคุณลกั ษณะเหมาะกบั การนาไปดองเพราะมี เน้ือหนาไส้เลก็ บางพนั ธุ์ไมม่ ีไส้เลย เปลือกสีเขียว เม่ือนาไปดองจะคงรูปไมเ่ ห่ียวยน่ นฤดม บุญ-หลง (2532) ได้กล่าวถึง หน้าที่ของฝ่ ายไร่จึงประกอบไปด้วยงานต่าง ๆ ที่ เก่ียวขอ้ งกบั เกษตรกรผผู้ ลิตวตั ถุดิบ และจดั หาวตั ถุดิบป้ อนโรงงานซ่ึงแบ่งออกเป็ นงานต่าง ๆ ไดด้ งั น้ี งานดา้ นจดั หาและควบคุมพนั ธุ์ที่ใช้ในการผลิต งานด้านสนับสนุนการผลิต และป้ องกันกาจดั ศตั รู งานตรวจสอบและควบคุมคุณภาพผลิตผลเกษตร งานดา้ นมาตรฐานระดบั ช้นั ผลิตผลเกษตร งานดา้ น สหกรณ์การเกษตร และสินเช่ือเกษตร งานจดั หาและวางแผนผลิตวตั ถุดิบป้ อนโรงงาน งานด้าน กาหนดวนั เก็บเกี่ยว และปฏิบตั ิหลงั การเก็บเก่ียว ดูแลการขนส่ง และขนถ่ายวตั ถุดิบจากไร่ถึงโรงงาน งานเกษตรกรสัมพนั ธ์และสังคมชนบท งานติดต่อประสานงานกบั เจา้ หนา้ ที่เกษตรของรัฐในทอ้ งถิ่น และงานจดั การฟาร์มของบริษทั (ถา้ มี) จะเห็นได้ว่า หน้าท่ีและความรับผิดชอบของเจา้ หน้าท่ีฝ่ ายไร่กวา้ งขวางกว่าเจา้ หน้าท่ีฝ่ าย จดั หา และตอ้ งประสานงานท้งั กบั เกษตรกร และเจา้ หน้าที่ของรัฐบาลในทอ้ งถ่ิน ท้งั ยงั เป็ นตวั แทน ของบริษทั ด้านประชาสัมพนั ธ์และสังคมชนบท เพ่ือให้เกิดความเขา้ ใจและร่วมพฒั นาสังคม โดย โรงงานควรจะมีส่วนร่วมไม่แยกตวั ออก เพราะโรงงานยงั ตอ้ งใช้วตั ถุดิบส่วนใหญ่จากเกษตรกรใน ทอ้ งถิ่น โรงงานไม่สามารถท่ีจะผลิตวตั ถุดิบได้เพียงพอท่ีจะป้ อนสายงานการแปรรูปของโรงงานได้ ท้งั หมด ท้งั น้ีการดาเนินธุรกิจอุตสาหกรรมเกษตร การจดั หน่วยงานเป็นเร่ืองจาเป็นท่ีทาใหก้ ารบริหาร จดั การอุตสาหกรรมเกษตรให้สามารถดาเนินไปได้อย่างราบร่ืนท้งั องค์กร แต่ละหน่วยงานสามารถ บริหารจดั การภายในหน่วยงานเองในเบ้ืองตน้ ตามนโยบายเดียวกนั ไมใ่ หเ้ กิดปัญหาและสามารถทางาน ภายในหน่วยใหบ้ รรลุตามจุดประสงคแ์ ละเป้ าหมายเดียวกนั ของบริษทั

15 เอกสารอ้างองิ กรมอาชีวศึกษา. การพฒั นาผลติ ภัณฑ์ใหม่. กรุงเทพฯ: สถาบนั พฒั นาครูอาชีวศึกษาร่วมกบั ภาควชิ า พฒั นาผลิตภณั ฑ์ คณะวชิ าอุตสาหกรรมเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์, 2545. ชาติประชา สอนกลิ่น. “แนวโน้มธุรกจิ อุตสาหกรรมการผลติ แตงกวาดองแปรรูปในตลาดโลก”. กรุงเทพฯ : เคหการเกษตร, 2551. นฤดม บุญ-หลง. การจัดการอุตสาหกรรมเกษตร. กรุงเทพฯ : คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์, 2532. ไพศาล วฒุ ิจานงค.์ เทคโนโลยหี ลงั การเก็บเก่ียวของผลิตผลทางการเกษตร. น.175-190. ในรุ่งนภา พงศส์ วสั ด์ิมานิต (บรรณาธิการ). การพฒั นาผลติ ภัณฑ์ในอุตสาหกรรมเกษตร. พิมพค์ ร้ังที่ 3. กรุงเทพฯ : คณาจารยภ์ าควชิ าพฒั นาผลิตภณั ฑ์ คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์, 2552. วรรณภา เสนาดีและคณะ. “ถอดรหัสมันสาปะหลงั พชื ทองคาใต้ดิน”. กรุงเทพฯ : เคหการเกษตร, 2551. วไิ ล รังสาดทอง. เทคโนโลยกี ารแปรรูปอาหาร. พิมพค์ ร้ังท่ี 1. กรุงเทพฯ : สถาบนั เทคโนโลยพี ระ จอมเกลา้ พระนครเหนือ, 2543. สมบตั ิ ขอทวพี ฒั นา. ความสาคญั ของอุตสาหกรรมเกษตร. น.1-5. ในรุ่งนภา พงศส์ วสั ด์ิมานิต (บรรณาธิการ). การพฒั นาผลติ ภณั ฑ์ในอุตสาหกรรมเกษตร. พมิ พค์ ร้ังท่ี 3. กรุงเทพฯ : คณาจารยภ์ าควชิ าพฒั นาผลิตภณั ฑ์ คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์, 2552. อทิพฒั น์ บุญเพมิ่ ราศรีและคณะ. “ผกั ผลไม้ทผี่ ้คู ้าและผู้บริโภคต้องการ”. กรุงเทพฯ : เคหการเกษตร, 2551. การจัดหน่วยงานอุตสาหกรรมเกษตร. (2555). [ออนไลน์] [อา้ งเมื่อ 10 มีนาคม 2555] เขา้ ถึงไดจ้ าก : http://www.innnews.co.th/shownews/show?newscode=367639 การดาเนินการผลติ ระบบอุตสาหกรรมอย่างต่อเนื่อง. (2555). [ออนไลน์] [อา้ งเม่ือ 10 มีนาคม 2555] เขา้ ถึงไดจ้ าก : http://sdzs.en.alibaba.com/

16 แบบฝึ กหัดท้ายบท ตอนท่ี 1 จงตอบคาถามตอ่ ไปน้ีใหถ้ ูกตอ้ ง 1. จงบอกหลกั การพ้นื ฐานของการดาเนินงานอุตสาหกรรม …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… 2. จงบอกปัจจยั ที่ใชใ้ นการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตร …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… 3. จงอธิบายหลกั การดาเนินงานของอุตสาหกรรมเกษตร …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… 4. จงบอกการจดั หน่วยงานอุตสาหกรรมเกษตรแบง่ ไดก้ ี่ฝ่ าย อะไรบา้ ง …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………

17 ตอนท่ี 2 จงทาเคร่ือง  หนา้ ขอ้ ที่ถูก เคร่ืองหมาย X หนา้ ขอ้ ท่ีผดิ ……..1. หลกั การพ้ืนฐานของการดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรที่ดีตอ้ งไม่หยดุ ชะงกั งนั และมีความ เจริญกา้ วหนา้ ……..2. การดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรมีองคป์ ระกอบของปัจจยั ที่สาคญั อยู่ 6 ปัจจยั โดยจะขาด ปัจจยั ใดปัจจยั หน่ึงไม่ได้ ……..3. คุณภาพของวตั ถุดิบเป็นปฏิภาคโดยตรงกบั คุณภาพผลิตภณั ฑก์ ล่าวคือถา้ คุณภาพวตั ถุดิบดีจะ ทาใหค้ ุณภาพของผลิตภณั ฑ์ออกมาดีดว้ ย ……..4. ตลาดคือแหล่งจาหน่ายผลิตภณั ฑ์ ตลาดท่ีดีตอ้ งมีใหน้ อ้ ยท่ีสุดเพราะไม่ตอ้ งครองตลาดใหย้ าก ……..5. งบลงทุน เป็นเงินที่จะตอ้ งนามาใชเ้ ป็นทุนหมุนเวยี นในการดาเนินงานอุตสาหกรรม เช่น คา่ จา้ งแรงงาน คา่ ซ้ือวตั ถุดิบ คา่ เช้ือเพลิง ค่าโฆษณา ……..6. คนท่ีมีคุณภาพเหมาะสมงานจะตอ้ งเป็นท้งั คนเก่งและคนดี ……..7. การดาเนินงานอุตสาหกรรมเกษตรมีวธิ ีการบริหารงานหรือการจดั การที่แตกต่างไปจาก อุตสาหกรรมชนิดอ่ืน ๆ ท่ีเด่นชดั คือ การจดั การเก่ียวกบั วตั ถุดิบ ……..8. ลกั ษณะของวตั ถุดิบอุตสาหกรรมเกษตร มีการเปล่ียนแปลงและเสื่อมเสียโดยธรรมชาติ มี เฉพาะทอ้ งถ่ินและเฉพาะฤดูกาล มีปริมาณและคุณภาพไมค่ งที่แน่นอน ……..9. Flow Chart เป็นแผนผงั แสดงกรรมวธิ ีการแปรรูปผลิตภณั ฑแ์ ละแสดงจุดท่ีต้งั เคร่ืองจกั ร อุปกรณ์ในการผลิตตามลาดบั ก่อนหลงั ……..10. หน่วยงานฝ่ ายบริหาร ทาหนา้ ท่ีรับผดิ ชอบโดยตรงเก่ียวกบั คุณภาพของวตั ถุดิบ