1_การจัดการพิบัติภัยโดยใช้ชุมชนเป็นฐานversion1

การจดั การพบิ ัตภิ ยั โดยใช้ชุมชนเป็ นฐาน แนวคิดเร่ืองการจดั การพิบตั ิภยั โดยใชช้ ุมชนเป็นฐาน เป็ นการดาเนินการท่ีตอ้ งอาศยั การมีส่วนร่วม จากชุมชน การดาเนินการให้ประสบผลตอ้ งใชค้ วามรู้ทางการสื่อสาร(A Communication model) ตวั แบบ ทางการสื่อสารท่ีง่าย เป็นรากฐานสาคญั ในการใหค้ วามรู้แก่ประชาชน และการลงสู่ชุมชน และจาเป็นท่ี จะตอ้ งมีการ พฒั นาการทางานร่วมกนั กบั ภาคตี ่างๆให้เชื่อมโยงกบั สาธารณะ(Developing Partnerships and connecting with the public ) การพฒั นาสื่อ การสร้างความร่วมมือ – ( Partnership ) และการกาหนด ข้นั ตอนการสร้างองคก์ รความร่วมมือ ( Partnership ) การจดั การพิบตั ิภยั โดยใชช้ ุมชนเป็นฐาน มีการพฒั นาการดาเนินการผา่ นดปรแกรมสาคญั สอง โปรแกรมคือ Community Preparedness Programs- โปรแกรมเตรียมการชุมชนเพ่อื ความพร้อมรับพิบตั ิภยั และCommunity Disaster resilience Programs โปรแกรมเพือ่ สร้างความพร้อมแก่ชุมชนเม่ือเกิดพิบตั ิภยั และ การแกป้ ัญหาผลกระทบ แนวคดิ A Communication Model - The Persuasive Communication Continuum Model การใหค้ วามรู้ การศึกษาและการลงปฏิบตั ิงานในชุมชนจาเป็นท่ีจะตอ้ งมีความรู้ความเขา้ ใจถึง กระบวนการท่ีบุคคลจะเกิดการตดั สินใจและปรับเปล่ียนพฤติกรรมของตนในการเผชิญกบั สถานการณ์ตา่ งๆ ผเู้ ช่ียวชาญการเตือนภยั ตอ้ งเขา้ ใจระยะต่างๆที่ตอ่ เนื่องกนั ของการสื่อสารเพอื่ จูงใจ ใหเ้ กิดการ ชกั นาไปสู่การเปล่ียนแปลงพฤติกรรมความสาเร็จของการเตือนท้งั สาธารณและบุคคลข้ึนอยกู่ บั ความตระหนกั ความเขา้ ใจ และการยอมรับถึงภาวะเสี่ยงที่ตนเองจะประสบ ตัวอย่าง เพ่ือใหผ้ อู้ าศยั ในพ้นื ท่ีให้ความสนใจคาเตือนการอพยพ ลาดับทห่ี น่ึง ผพู้ กั อาศยั ตอ้ งตระหนกั ใน ความเสี่ยงของตน ลาดับทสี่ อง เขาตอ้ งเขา้ ใจผลกระทบของเหตุการณ์ท่ีจะเกิดกบั ครอบครัวเขาและ D:\\admin\\Desktop\\disaster\\course outline\\course outline/การจัดการพิบตั ภิ ัยโดยใชช้ มุ ชนเปน็ ฐาน/Dr.amorn

ชุมชน ลาดับทสี่ าม เขาตอ้ งยอมรับความคิดที่วา่ ถา้ ไม่ปฏิบตั ิตามคาเตือนอาจนาไปสู่การบาดเจบ็ และเสียชีวติ และสุดท้ายเขาตอ้ งปฏิบตั ิและสนใจคาเตือนในการอพยพดงั กล่าว Developing partnerships and connecting to public การสร้างพนั ธมิตรและการเช่ือมโยงสู่สาธารณะเป็นส่ิงสาคญั ท่ีจะตอ้ งดาเนินการอยา่ งจริงจงั เพอ่ื ให้ เกิดการร่วมมือกนั เท่าที่จะเป็ นไปไดใ้ นกลุ่มพนั ธมิตร การกระจายความรู้และการดาเนินการในพ้นื ที่ การพฒั นาส่ือสารมวลชนพนั ธมิตร Developing Media Partnerships การพฒั นาการทางานในชุมชนอย่างมีประสิทธิภาพเริ่มจากการสร้างพนั ธมติ ร ส่ือมวลชนเป็ นพนั ธมติ รท่ี สาคัญสาหรับการดาเนินการระบบเตือนภัย หากไมม่ ีส่ือสารมวลชนก็ยากที่จะกระจายความรู้การเตือนภยั ไดอ้ ยา่ งฉบั ไว แนวทางการสร้างความสัมพนั ธ์กบั สื่อมวลชน 1. พบกบั สื่อสารมวลชนที่เราตอ้ งการเป็นพนั ธมิตรก่อนที่จะเกิดเหตุวกิ ฤตหรือเหตุฉุกเฉินต่างๆ เพอ่ื แลกเปล่ียนความรู้ ข่าวสาร เชิญชวนให้รู้จกั หน่วยงานและทีมงาน 2. ใหค้ วามรู้แก่สื่อมวลชนเก่ียวกบั พิบตั ิภยั ต่างๆท้งั ในรูปเอกสาร สื่อต่างๆการประชุมปฏิบตั ิการ D:\\admin\\Desktop\\disaster\\course outline\\course outline/การจดั การพิบัติภยั โดยใชช้ มุ ชนเปน็ ฐาน/Dr.amorn

3.หาโอกาสทางานร่วมกบั ผอู้ านวยการหรือบรรณาธิการของส่ือต่างๆหากตอ้ งการโอกาสการเผยแพร่หรือ ออกอากาศ 4.จดั เตรียมขอ้ มลู เร่ืองราวและผเู้ ช่ียวชาญท่ีจะสนบั สนุนขอ้ มูลแก่สื่อในภาวะวกิ ฤติต่างๆ Connecting with the Public: A Simple Communication Model การส่ือสารอยา่ งมีประสิทธิภาพในภาวะวกิ ฤติมีองคป์ ระกอบท่ีสาคญั 5 ประการ 1.ตอ้ งมีแหล่งขอ้ มลู ท่ีน่าสนใจ Source 2. มีการออกแบบการส่ือขอ้ มูลท่ีไดข้ อ้ มูลชดั เจน Message clearly stated 3. เลือกช่องทางในการสื่อใหเ้ หมาะสม channel 4.กาหนดผรู ับสารใหช้ ดั เจน Audience 5. มีช่องทางยอ้ นกลบั Feedback ท้งั คาถามความเห็นและขอ้ งเสนอแนะ โปรแกรมการเตรียมชุมชนเพอื่ พร้อมรับภัยพบิ ัติ(Community Preparedness Programs) องคป์ ระกอบสาคญั ประกอบดว้ ย - การเพ่ิมความตระหนกั ของสาธารณชนและใหเ้ กิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในพ้ืนที่เพื่อลดความ รุนแรงและเตรียมความพร้อม - จดั หาระบบเตือนภยั ท่ีมน่ั คง เป็นไปไดแ้ ละมีประสิทธิภาพ - พฒั นาระบบส่งขอ้ มลู ข่าวสารท่ีมีประสิทธิภาพท่ีเขา้ ใจไดง้ ่ายในการตอบสนองของชุมชนเพอ่ื บรรเทาความรุนแรง เตรียมการใหพ้ ร้อมและส่ือสารแจง้ เตือน D:\\admin\\Desktop\\disaster\\course outline\\course outline/การจดั การพิบตั ิภยั โดยใชช้ มุ ชนเปน็ ฐาน/Dr.amorn

Safer กรณีศึกษาที่สาคญั ท่ี Asian Disaster Preparedness Center Communities ( ADPC ) ศึกษาไว้ เป็นกรณี ตวั อยา่ งดีๆที่การเตรียมการและการบรรเทาความรุนแรง ดาเนินการท้งั องคก์ รในภาครัฐ และนอกภาครัฐ โดยมีวตั ถุประสงค์ เพอ่ื หลีกเลี่ยงและลดความเสี่ยงของชุมชนที่อาศยั อยใู่ นพ้นื ที่อนั ตราย ชุมชนท่ีมีความ ปลอดภยั กวา่ ไดแ้ สดงใหเ้ ห็นถึงกระบวนการและผตู้ ดั สินใจ การพฒั นาแผน การมีผปู้ ฏิบตั ิการในการบริหา จดั การภิบตั ิภยั ,ผนู้ าชุมชน และผฝู้ ึกอบรมซ่ึงจะมีผทู้ ี่มีแนวคิด , เครื่องมือ, ทางเลือกนโยบาย และ ยทุ ธศาสตร์ท่ีขบั เคลื่อนจากการวเิ คราะห์ประสบการณ์ในชีวติ จริง, ตวั อยา่ งที่ดี และบทเรียนจากเอเชีย บทเรียนสาคญั ทไ่ี ด้เรียนรู้ คือ 1. เม่ือผมู้ ีส่วนไดเ้ สียไดร้ ับการกระตุน้ ความสนใจ และเขา้ มาร่วมเป็ นเจา้ ของในการริเริ่มโครงการ ( Initiative ) ทรัพยากรในท้องถน่ิ และศักยภาพ ซึ่งก่อนหน้านีไ้ ม่เคยแสดงจะบังเกดิ ขนึ้ 2. การรณรงคใ์ หเ้ กิดความตระหนกั ของสาธารณชน ตอ้ งออกแบบโดย มีชุมชนเป็ นฐาน และคานึงถึง สังคมทอ้ งถิ่นและวถิ ีทางวฒั นธรรม เพ่ือใหข้ า่ วสารไดถ้ ูกเขา้ ใจและยงั คงอยู่ 3. ไม่มีคนใดที่จะ “Reinvent the wheel” เอกสารสื่อเพือ่ การตระหนกั ท่ีมีอยแู่ ละเคร่ืองมือต่างๆที่ไดม้ ี การพฒั นาไวแ้ ลว้ โดยองคก์ รตา่ งๆ สามารถนามาปรับใชใ้ หเ้ ขา้ กบั เง่ือนไขของแต่ละพ้นื ท่ี เพ่ือลด ระยะเวลาในการวจิ ยั หรืออกแบบ 4. การทาใหช้ ุมชนตระหนกั ดว้ ยการใชแ้ นวคิดใหมท่ ี่สร้างสรรคจ์ ะเป็นสิ่งท่ีดีที่สุดวธิ ีหน่ึง แนวคิดที่มี ประสิทธิภาพและวธิ ีการ จะเกิดจากองคก์ รและกลุ่มท่ีมีบทบาทสัมพนั ธ์กบั ศิลปวฒั นธรรม, ส่ือ และองคก์ รสตรี 5. การเลือกใชช้ ่องทางท่ีสร้างสรรคแ์ ทนที่ช่องทางเดิมๆ และส่ือสารผา่ นสื่อเป็ นกญุ แจสาคญั ที่จะ นาไปสู่ความตระหนกั ของชุมชน 6. การสร้างศกั ยภาพของพ้ืนที่ใหต้ ระหนกั ถึงการรณรงคใ์ ห้สาธารณชนเกิดความตระหนกั สามารถ สร้างผลกระทบใหเ้ กิดการขยายตวั กิจกรรมเกี่ยวกบั การตระหนกั รู้จะเกิดการทาซ้าโดยคนพ้ืนท่ีที่ มีส่วนเกี่ยวขอ้ ง 7. การเขา้ ถึงกลุ่มที่ออ่ นไหว เปราะบางตา่ งๆของประชากรในชุมชน เช่น ผหู้ ญิง คนแก่ เด็ก จะมี ประสิทธิภาพ ถา้ โครงการรณรงคเ์ พ่ือความตระหนกั จะใหม้ ีความจาเพาะกบั กลุ่มและมุมมองในแต่ ละกลุ่ม Safer Cities เป็นกรณีศึกษา โดยใชแ้ นวคิดของการเตรียมการ และบรรเทาปัญหาดว้ ย Community - Base Disaster Risk Management ( CBDRM ), และการจดั การอยา่ งมีธรรมาภิบาล บทเรียนจาก Safer Cities 1. ระบบเตือนภยั แต่เนิ่นๆจะมีประสิทธิภาพ เมื่อบุคคลและชุมชนเขา้ ใจประโยชน์ของระบบ 2. การทีส่วนร่วมของชุมชนในการพฒั นาระบบการเตือนภยั ในระยะแรก (Early warning systems ) D:\\admin\\Desktop\\disaster\\course outline\\course outline/การจดั การพิบัติภัยโดยใชช้ มุ ชนเป็นฐาน/Dr.amorn

จะทาใหเ้ กิดการตอบสนองอยา่ งฉบั ไว 3. การฝึกฝน สามารถใชท้ ดสอบและแสดงใหเ้ ห็นท้งั จุดแขง็ และจุดอ่อน 4. การกระตุน้ ใหม้ ีการฝึกซอ้ มช่วยใหแ้ ต่ละภาคส่วนที่เกี่ยวขอ้ งไดม้ ีส่วนในการแลกเปลี่ยนความรู้ ทกั ษะ ในการเตรียมการและตอบสนองสถานการณ์ร่วมกนั ระหวา่ งผเู้ ฝ้ าดู ผชู้ ้ีแนะและผมู้ ี ประสบการณ์ ซ่ึงจะช่วยกระตุน้ ใหเ้ กิดความมุง่ มนั่ มานะพยายาม ค้นหาพนั ธมติ รและลกู ค้า (Identifying Partners and Customers) Partners-พนั ธมิตร คือ องคก์ รรัฐ หรือกลุ่มองคก์ รท่ีไมใ่ ช่องคก์ รรัฐ ท่ีมีบทบาทเชื่อมถึงกนั ในห่วง โซ่ของการเตือนภยั ซ่ึงหมายรวมถึง - ผใู้ หบ้ ริการขอ้ มลู ท้งั ในและต่างประเทศ - องคก์ รรัฐ และกลุ่มเอกชน รวมถึงสื่อสารมวลชนที่เป็นช่องทางสื่อสารและเผยแพร่ - องคก์ รรัฐ และกลุ่มเอกชน ที่ฝึกอบรมและใหก้ ารศึกษาแก่ผรู้ ่วมทีมและลูกคา้ อื่นๆ Customers – ลูกค้า คือกลุ่มหรือบุคคลที่ทางศูนยเ์ ตือนภยั และภาคีจะใหข้ อ้ มูลการเตือนอยา่ งถูกตอ้ ง และทนั เวลาเพื่อป้ องกนั ท้งั ชีวติ และทรัพยส์ ินลูกคา้ รวมถึง - สาธารณชนท้งั หลาย - องคก์ รเอกชน เช่น สภากาชาด และกลุ่มภาคเอกชนท่ีมีบทบาทในการตอบสนองต่อสถานการณ์ - องคก์ รของรัฐที่ตอ้ งตอบสนองต่อสถานการณ์ ประเดน็ สาคญั ทคี่ วรจาสาหรับ โปรแกรมการเตรียมพร้อมของชุมชน 1. การเขา้ สู่ชุมชนและการส่ือสารกบั สาธารณชนเป็ นประเด็นสาคญั ท่ีตอ้ งเขา้ ใจถึงธรรมชาติของ น้าทว่ มและภยั ของมนั ความเส่ียงของบุคคลและทรัพยส์ ิน และข้นั ตอนที่จะช่วยลดความเส่ียง ตา่ งๆ 2. ในระหวา่ งเกิดน้าทว่ ม ศูนยเ์ ตือนภยั ควรแจง้ ใหห้ น่วยงานทางบรรทุกขป์ ระสานความช่วยเหลือ ผา่ นส่ือตา่ งๆ 3. แผนการประสานความร่วมมือและกระบวนการทางานกบั สื่อและสาธารณ หน่วยงานราชการ เป็นส่ิงจาเป็นที่จะทาใหร้ ะบบเตือนภยั ประสบความสาเร็จ D:\\admin\\Desktop\\disaster\\course outline\\course outline/การจัดการพิบตั ิภัยโดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน/Dr.amorn

โปรแกรมการเตรียมชุมชนเพอื่ ความพร้อมในการเผชิญและฟื้ นฟูจากพบิ ตั ภิ ัย Community-Based Disaster Resilience Program ประสิทธิภาพของโปรแกรมการเตรียมพร้อมของชุมชน จะรวมถึงการประเมินภาวะอนั ตรายและ กลุ่มท่ีมีความเปราะบาง อ่อนแอ ปฏิบตั ิการที่ยง่ั ยนื จะลดหรือขจดั ความเส่ียงในระยะยาวต่อชีวติ และ ทรัพยส์ ิน โดยอยบู่ นพ้ืนฐานของการประเมินความเสี่ยง การดาเนินการเหล่าน้ีรวมถึงการวางแผน การ กาหนดพ้นื ที่ เพ่ือการพฒั นาการจดั การใหม้ ีความเหมาะสมกบั ภยั ธรรมชาติ การก่อสร้างที่ตา้ นภาวะอากาศ และปกป้ องโครงสร้างพ้ืนฐานและสถานที่สาคญั การดาเนินการเหล่าน้ีจะเป็ นฐานไปสู่ Community - Based Disaster Resilience Program องค์ประกอบของชุมชนในการมีความสามารถทจ่ี ะคืนสู่สภาพเดมิ - จดั ทาแนวทางคาแนะนาพ้ืนฐานสาหรับชุมชนให้ดาเนินการเพื่อใหม้ ีความยดื หยนุ่ และปรับเขา้ สู่ สภาพเดิมได้ ( Resilient ) - กระตุน้ ใหม้ ีการจดั ทาสื่อการศึกษาท่ีตอบสนองระหวา่ งชุมชนและระบบฉุกเฉินแห่งชาติ - ใหก้ ารยอมรับชุมชนที่ปรับใช้ Community resilience guideline ) - เพ่ิมความตระหนกั และเขา้ ใจของชุมชนต่อสภาวะอากาศที่เลวร้ายและภยั ต่างๆ - พฒั นาแผนชุมชนเพื่อรองรับผลกระทบจากพบิ ตั ิภยั Processes of Community Resilience - การส่ือสารและการประสานงาน (Communication and Coordination) - การรับการเตือนภยั (Warning Reception) - การกระจายคาเตือนภยั (Warning Dissemination) - การเตรียมชุมชนใหพ้ ร้อม(Community Preparedness) - การจดั การ(Administration) ประโยชน์ของ Community Resilience Programs - เกิดการเตรียมการท่ีจะช่วยใหม้ ีการรอดชีวติ มากข้ึน - การเพม่ิ ข้ึนของการติดต่อระหวา่ ง ผจู้ ดั การภาวะฉุกเฉินกบั นกั วจิ ยั - การใหข้ อ้ มูลข่าวสารแก่สาธารณะที่ดี - ทรัพยากรท่ีจาเป็ นต่อการฟ้ื นคืนสภาพจะไดถ้ ูกคน้ พบ - การกาหนดจุดหรือตาแหน่งในการรับทุนจากระดบั ประเทศและจงั หวดั เหมาะสมข้ึน D:\\admin\\Desktop\\disaster\\course outline\\course outline/การจดั การพบิ ัตภิ ัยโดยใชช้ มุ ชนเปน็ ฐาน/Dr.amorn

- เพม่ิ ความมน่ั คงของโครงสร้างพ้ืนฐานในการสนบั สนุนความตระหนกั ของชุมชน - แสดงใหเ้ ห็นประโยชน์ตอ่ สาธารณชนถึงภาษีท่ีจ่ายไปจะถูกนามาเพือ่ การจดั การภยนั ตรายตา่ งๆ Assessment Tools 1. Hazard analysis 2. Facilities analysis 3. Society analysis 4. Economic analysis 5. Environmental analysis 6. Mitigation opportunities analysis ประเดน็ สาคัญทตี่ ้องระลกึ ถึงสาหรับ Community – based Disaster Resilience Programs - Community Resilience Programs จะส่งเสริมการเตรียมพร้อมภยั อนั ตราย โดยการประสานความ ร่วมมือระดบั ชาติ ระดบั จงั หวดั และหน่วยบริหารภาวะฉุกเฉินในพ้นื ท่ีและชุมชน - ชุมชนท่ีมีความพร้อมรับและฟ้ื นคืนสภาพ คือชุมชนท่ีมีความสามารถในการบรรเทาอนั ตรายและ ลดความเส่ียง เรียบเรียงจาก Chapter 7: Community-Based Disaster Management Flash Flood Early Warning System Reference Guide www.meted.ucar.edu/communities/hazwarnsys/ffewsrg/FF_EWS.Chap.7.pdf D:\\admin\\Desktop\\disaster\\course outline\\course outline/การจัดการพบิ ัตภิ ัยโดยใช้ชมุ ชนเป็นฐาน/Dr.amorn