บทนำ และ มลพิษทางอากาศ

Acid rain has scarred the pine forest in the Smoky Mountain 51

pH of Acid Rain น้าฝน pH = 5. 3 52

ฝนกรด (acid rain)น้าฝน pH = 5. 3 CO2 , acetic acid, formic acid เปน็ กรดอ่อนท่ีมีอย่ใู นธรรมชาติทงั้ ส้ิน ---> ไมน่ า่ ทา้ ใหเ้ กิดฝนกรดได้ สาเหตหุ ลกั ของฝนกรดนา่ จะมาจาก SOX และ NOX SO3 + H2O ---> H2SO4 O2 + 4 NO2 + 2H2O ---> 4 HNO3 53

1.16 การปอ้ งกนั และแกไ้ ขปญั หามลพษิ ทางอากาศการปอ้ งกนั ปญั หามลพษิ ได้แก่ 1. ไมเ่ ผาป่าหรอื เศษใบไม้ หรอื ขยะ คัดแยกขยะกอ่ นทิ้ง 2. ลดการใช้สารกล่มุ ซีเอฟซี 3. สรา้ งจิตสา้ นกึ ในการอนุรักษธ์ รรมชาติ ไมต่ ัดไม้ทา้ ลายปา่ รณรงค์การปลกู ต้นไม้ให้มากขึน้ และฟื้นฟูปา่ ไม้ หรือตน้ ไม้เพอ่ื ชว่ ยดูดซบั แก๊สาร์บอนไดออกไซด์ เพิ่มพืน้ ทส่ี ีเขยี ว 4. ใช้กระบวนการผลิตท่สี ะอาด (clean technology) และการประเมนิ วัฏจักรชีวิต life cycle assessment, LCA) สรา้ งผลิตภณั ฑ์ที่เปน็ มติ รกับส่ิงแวดลอ้ ม (ฉลากเขยี ว) เช่น ใชว้ สั ดทุ ่ียอ่ ยสลายได้ ไมใ่ ช้โฟม หรือใชว้ สั ดุท่รี ีไซเคิลได้ เชน่ แกว้ กระดาษ 54

5. เปล่ียนพฤติกรรมไปสูก่ ารบรโิ ภคทสี่ ะอาดและยั่งยนื 6. เลือกใชเ้ ฉพาะผลิตภัณฑท์ เ่ี ปน็ มติ รกับสิ่งแวดลอ้ ม 7. ใชท้ รพั ยากรอย่างประหยดั ประหยดั นา้ ประหยัดไฟ เลอื กใช้เครือ่ งไฟฟ้าเบอร์ 5 ใชห้ ลอดประหยดั ไฟ ควรถอดปล๊ักทุกคร้ังทีเ่ ลกิ ใช้ ต้งั ตเู้ ย็นในท่ีอากาศถ่ายเทดี หมั่นละลายนา้ แขง็ ในตู้เย็น ต้ังเครื่องปรบั อากาศทอี่ ุณหภมู ไิ มเ่ กนิ25 ºC 8. ใช้เสื้อผ้าเหมาะสมกบั อากาศ เพือ่ ลดการใชพ้ ัดลม เครอ่ื งปรับอากาศ 9. ใช้ถุงผ้า ตะกร้าแทนถุงพลาสติก 10. เดนิ ทางด้วยระบบขนสง่ สาธารณะแทนการใชร้ ถยนต์ส่วนตัว 11. อย่าซ้ือของใชต้ ามใจตวั เอง ควรซ้อื ตามความจ้าเป็น อยา่ เป็นเหยือ่โฆษณา 55

การวเิ คราะห์ตวั อยา่ งแกส๊- เกบ็ โดยการแทนท่ีน้า หรอื เกบ็ โดยใชส้ ารดดู ซับแกส๊ ท่ีน่าสนใจ การเก็บอากาศจะต้องใช้เครื่องดูดอากาศ ซึ่งมีแผ่นกรอง (filter) ทา้ หน้าที่กรองอนุภาคต่างจากอากาศ และมีถุงเกบ็ อากาศ โดยการเกบ็ ตัวอย่างอากาศในแต่ละแหลง่ มีวตั ถปุ ระสงค์ของการเกบ็ ตัวอยา่ งอากาศทแี่ ตกตา่ งกันออกไป และมีมาตรฐานวธิ กี ารเก็บตวั อย่างการใช้อปุ กรณ์/เครอ่ื งมอื ในการเก็บตัวอยา่ ง รวมถงึ มกี ฎหมายหรือมาตรฐานทใ่ี ช้ในการเปรียบเทียบแตกตา่ งกันออกไป 56

การเกบ็ ตวั อย่างอากาศเพือ่ เปรยี บเทยี บกับกฎมายหรอื ค่ามาตรฐานอยู่3 แหลง่ ใหญๆ่ ไดแ้ ก่ 1. การเกบ็ ตัวอยา่ งอากาศในบริเวณสถานทท่ี า้ งาน (workplace airsampling) 2. การเก็บตัวอยา่ งอากาศจากปลอ่ งหรอื ช่องเปิดท่รี ะบายอากาศออกจากสถานประกอบกิจการ/ โรงงานอตุ สาหกรรม (stack air sampling) 3. การเกบ็ ตวั อยา่ งอากาศจากบรรยากาศรอบๆ สถานประกอบกจิ การ/ โรงงานอุตสาหกรรม หรอื จากบรรยากาศบรเิ วณชมุ ชนตดิ กบั สถานประกอบการ/ โรงงานอุตสาหกรรม (ambient air sampling) 57

1. การเกบ็ ตวั อยา่ งอากาศในบรเิ วณสถานที่ทา้ งาน (workplace airsampling) - มีวตั ถุประสงค์เพอื่ ประเมนิ การสัมผัสมลพิษอากาศของผปู้ ฏบิ ัตงิ าน ท้งั นี้เพือ่ ความปลอดภัยและเฝา้ ระวัง ปอ้ งกันปญั หาสุขภาพอนามัยท่อี าจเกิดข้นึ กบั ตวัผปู้ ฏบิ ตั งิ าน 58

สายพลาสติก ป๊มั ดูดอากาศอุปกรณ์สะสมสารเคมี มิเตอร์วดั การไหลของอากาศ(collection devices)ชอ่ งเปิดใหอ้ ากาศเข้า ไซโคลนอุปกรณเ์ กบ็ ตัวอย่างฝนุ่ รวม (Total Dust) 59

2. การเกบ็ ตวั อยา่ งอากาศจากปล่องหรอื ชอ่ งเปดิ ทร่ี ะบายอากาศออกจากสถานประกอบกจิ การ/ โรงงานอตุ สาหกรรม (stack air sampling) - มีวัตถปุ ระสงค์เพือ่ ควบคมุ และตรวจสอบคุณภาพอากาศที่ปลอ่ ยออกจากสถานประกอบกิจการ/โรงงานอตุ สาหกรรมส่สู ่งิ แวดล้อมภายนอก เพือ่ ความปลอดภัยและเฝ้าระวัง ปอ้ งกนั ปญั หาสุขภาพอนามยั ทอ่ี าจเกิดขนึ้ กับประชาชนท่ีอยู่ใกลเ้ คียงโดยรอบสถานประกอบกจิ การ/ โรงงานอุตสาหกรรมน้นั 60

เครอ่ื งเก็บตวั อย่างฝนุ่ ละอองรวม (Total Suspended Particulate) 61

3. การเกบ็ ตวั อยา่ งอากาศจากบรรยากาศรอบๆ สถานประกอบกจิ การ/โรงงานอตุ สาหกรรม หรอื จากบรรยากาศบรเิ วณชุมชนตดิ กบั สถานประกอบการ/ โรงงานอตุ สาหกรรม (ambient air sampling) - มีวัตถุประสงค์เพ่ือเฝา้ ระวังคุณภาพอากาศในบรรยากาศโดยรวม ทง้ั น้ีเพื่อความปลอดภัยและป้องกนั ไม่ให้เป็นอนั ตรายตอ่ มนุษย์ พืช สตั ว์ทรพั ยากรธรรมชาติตา่ งๆ เพอื่ ประโยชน์ตอ่ การดา้ รงชพี ของประชาชนทีอ่ ยูใ่ กล้เคยี งโดยรอบสถานประกอบกิจการ/โรงงานอุตสาหกรรม และ/หรอื ประชาชนในแหลง่ชมุ ชนตา่ งๆ เน่ืองจากแหล่งก้าเนดิ มลพิษอากาศมอี ยูห่ ลายแหลง่ ไมเ่ ฉพาะโรงงานอตุ สาหกรรม ยงั มีแหล่งอนื่ ๆ อีก เชน่ จากแหล่งก้าเนดิ เคลือ่ นที่ พวกรถยนตต์ า่ งๆเป็นตน้ 62

63

อปุ กรณท์ ใ่ี ชใ้ นการเกบ็ ตวั อย่างฝนุ่ ละอองจากบรรยากาศ 64

ตารางแสดงมาตรฐานคณุ ภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวั่ ไป คา่ เฉลยี่ ความเขม้ ขน้ ค่ามาตรฐานสารมลพษิ ในเวลา1. ก๊าซคารบ์ อนมอนอก 1 ชม. ไมเ่ กิน 30 ppm. (34.2 มก./ ลบ.ม.)ไซด์ (CO) 8 ชม. ไม่เกนิ 9 ppm. (10.26 มก./ ลบ.ม.)2. กา๊ ซไนโตรเจน 1 ชม. ไม่เกนิ 0.17 ppm. (0.32 มก./ ลบ.ม.)ออกไซด์ (NO2) 1 ปี ไม่เกิน 0.03 ppm. (0.057 มก./ ลบ.ม.)3. ก๊าซโอโซน (O3) 1 ชม. ไม่เกิน 0.10 ppm. (0.20 มก./ ลบ.ม.) 8 ชม. ไม่เกิน 0.07 ppm. (0.14 มก./ ลบ.ม.)4. ก๊าซซลั เฟอร์ได 1 ปี ไมเ่ กนิ 0.04 ppm. (0.10 มก./ ลบ.ม.)ออกไซด์ (SO2) 24 ชม. ไมเ่ กนิ 0.12 ppm. (0.30 มก./ ลบ.ม.) 1 ชม. ไม่เกนิ 0.3 ppm. (780 มคก./ ลบ.ม.)5. ตะกั่ว (Pb) 1 เดอื น ไม่เกนิ 1.5 มคก./ ลบ.ม. 65

สารมลพษิ ค่าเฉลยี่ ความ คา่ มาตรฐาน เขม้ ขน้ ในเวลา6. ฝุ่นละอองขนาด ไมเ่ กนิ 0.33 มก./ ลบ.ม.ไม่เกนิ 100 24 ชม. ไมเ่ กิน 0.10 มก./ ลบ.ม.ไมครอน 1 ปี7. ฝุ่นละอองขนาด ไมเ่ กิน 0.12 มก./ ลบ.ม.ไมเ่ กนิ 10 ไมครอน 24 ชม. ไมเ่ กนิ 0.05 มก./ ลบ.ม.8. ฝุ่นละอองขนาด 1 ปี ไมเ่ กิน 0.05 มก./ ลบ.ม.ไม่เกนิ 2.5 ไมครอน 24 ชม. ไมเ่ กนิ 0.025 มก./ ลบ.ม. 1 ปีหมายเหตุ: 1. มาตรฐานคา่ เฉลีย่ ระยะส้นั (1, 8 และ 24 ซม.) ก้าหนดขน้ึ เพื่อปอ้ งกนัผลกระทบต่อสุขภาพอนามยั อย่างเฉยี บพลัน (acute effect) 2. มาตรฐานคา่ เฉลย่ี ระยะยาว (1 เดอื น และ 1 ป)ี กา้ หนดเพือ่ ป้องกันผลกระทบยาวหรอื ผลกระทบเรือ้ รังที่อาจเกดิ ข้นึ ตอ่ สุขภาพอนามยั (chronic effect) 66

ชุดเครอ่ื งมอื เกบ็ ตวั อย่างอากาศทเี่ ปน็ กา๊ ซและไอระเหย กรณีเกบ็ ตัวอย่างอากาศเพื่อทราบปริมาณการฟงุ้ กระจายของสารเคมีทีอ่ ยู่ในรปู ของก๊าซและไอระเหย ชดุ เครอ่ื งมือทใี่ ช้เก็บตวั อยา่ งอากาศจะมีโครงสร้างดงั รูป สายพลาสติก ป๊มั ดูดอากาศอุปกรณส์ ะสมสารเคมี มเิ ตอร์วัดการไหลของอากาศ(collection devices) 67ช่องเปดิ ให้อากาศเขา้ ไซโคลน

โดยอปุ กรณ์สะสมสารเคมีท่นี ยิ มใช้มีหลายชนิด เชน่1. หลอดผงถา่ น (Charcoal) ซ่งึ รุ่นน้ีจะเปน็ แบบ universal ใช้ไดท้ ั่วไป ไม่จา้ เพาะสารกลุ่มใดพิเศษ ท้าให้ความไววเิ คราะห์ค่อนข้างต้่า 68

2. ซิลิกาเจล เชน่ เดยี วกบั ผงถ่าน 69

3. สารอนิ ทรยี ส์ งั เคราะหบ์ นปลายหมซู่ ลิ ิกา (ร่นุ ทเี่ อามาใหด้ เู ป็น DNPH จ้าเพาะกบั สารกลุ่มคาร์บอนลิ ) 70

4. แบบดกู ารเปลย่ี นแปลงของสี ซงึ่ tube แตล่ ะอันจะจ้าเพาะกบั สารตัวใดตัวหนงึ่ เท่านั้นและสามารถอ่านค่าได้หน้างานเลย 71

การเกบ็ ตวั อยา่ งแบบตดิ ตวั บคุ คล (Personal Sampling) 72