เครื่องมือทางภูมิศาสตร์

เคร่อื งมอื ทางภูมิศาสตร์ ช้ันมธั ยมศกึ ษาปที ี่ 3 โรงเรยี นวดั สทุ ธวิ ราราม

คลปิ วิดโี อ

ความหมาย ประเภทเก็บ พิกัด เครื่องมอื ทางภูมศิ าสตร์ ประเภทให้ รวบรวมขอ้ มลู การนาเสนอขอ้ มลู แผนที่ ขอ้ มูล ทางภมู ิศาสตร์ หลกั การใช้เครอ่ื งมอื ทางภมู ิศาสตร์ สนใจหวั ขอ้ ไหน อยากกลบั มาหนา้ นก้ี ดตวั ท่ผี มไดเ้ ลยครบั  เลือกไดเ้ ลยครบั

เครือ่ งมือทางภมู ิศาสตร์ วัสดุอุปกรณ์รูปแบบต่างๆ ท่ีนามาใช้เพ่ือ การศึกษาค้นคว้า การสารวจ การเก็บรวบรวม การบนั ทึก วิเคราะหแ์ ละเผยแพร่ขอ้ มูล

ประเภท เดียวกนั ไหมนา่

1.เครือ่ งมอื ประเภทใหข้ ้อมูล เครื่องมือทางภมู ศิ าสตร์ 2 ประเภท 2.เครอ่ื งมอื ประเภทเก็บรวบรวมขอ้ มูล

เครื่องมือทางภูมศิ าสตร์ประเภทให้ข้อมลู หมายถงึ วัสดุ อปุ กรณ์ หรือเทคโนโลยตี ่างๆ ทท่ี าหนา้ ที่ เผยแพรใ่ หค้ วามรู้ (หยิบมาใชไ้ ดเ้ ลย ไมต่ ้องแปลขอ้ มลู )

มนั คืออะไร แล้วใชย้ งั ไงนา่

แผนที่โลก

แผนท่ี คือ สิง่ ทม่ี นษุ ยส์ รา้ งขนึ้ เพื่อแสดงลกั ษณะของพืน้ ผวิ โลกและสงิ่ ต่างๆ บนผวิ โลก ดว้ ยการยอ่ สว่ นและแทนความหมายดว้ ยสี เส้น สญั ลักษณ์

ประเภทแผนที่ 1.แผนทอี่ า้ งองิ 2.แผนทเ่ี ฉพาะเรอ่ื ง

1.แผนทีอ่ า้ งอิง แผนท่ีที่สามารถใช้อ้างอิงข้อมูลท่ัวๆ ไปได้ เช่น แผนท่ีภูมิประเทศ (แสดงท่ีต่าสูง แม่น้า)

2.แผนที่เฉพาะเร่ือง แผนทที่ แี่ สดงข้อมูลหรอื รายละเอยี ด ตามจดุ ประสงค์ ทีต่ อ้ งการ เฉพาะเรอ่ื ง เชน่ แผนท่ที อ่ งเทยี่ ว แผนที่ ประวตั ศิ าสตร์ แผนที่คมนาคม แผนทร่ี ฐั กจิ เป็นตน้ Trick แผนทอี่ ะไรทไี่ มใ่ ชอ่ า้ งองิ แผนทเี่ หลา่ นน้ั คอื แผนทเี่ ฉพาะเรอ่ื ง

จดุ เด่นแผนที่ ข้อจากดั แผนท่ี -ระยะเวลาทผ่ี ลติ -พกพาและใช้งานสะดวก -เห็นภาพโดยรวมทง้ั หมด

องคป์ ระกอบของแผนที่ 1.ขอบระวางแผนที่ 2.ช่อื ของแผนท่ี 3.พิกดั ทางภมู ศิ าสตร์ (สญั ลกั ษณจ์ ดุ ,เสน้ ) 4.ทิศทาง 5.มาตราสว่ น 6.คาอธบิ ายสญั ลกั ษณ์

พิกัดภมู ศิ าสตร์ พิกัดภมู ศิ าสตรเ์ กิดจากการตัดเสน้ ละตจิ ูด และ ลองจิจูด เพอ่ื ทาใหร้ ู้ ทต่ี ง้ั วนั เวลา รวมถึงเขตอากาศ ของสถานที่น้นั ๆ มีประโยชนใ์ นการหาตาแหนง่ ตา่ งๆ บนโลก แตไ่ มส่ ามารถ บอกลกั ษณะภมู ิประเทศนนั้ ได้

66.5 องศาเหนอื 23.5 องศาเหนอื 0 23.5 องศาใต้ 66.5 องศาใต้

เสน้ ละตจิ ดู (Latitude) ลากตามแนวตะวนั ออก-ตะวันตก แบ่งโลกออกเปน็ ซีกโลกเหนือกบั ซกี โลกใต้ เพอ่ื แบง่ เขตอากาศ 4 L-aหsน.6าว6เห21นNือ แบง่ เขตอากาศอบอุ่นเหนือ 4 2 Las.23 1 N แบง่ เขตอากาศร้อนเหนอื 2 - อบอุ่นเหนือ 2 1 Las.0 แบง่ เป็นซกี โลกเหนอื ซกี โลกใตไ้ ด้ 1 3 Las.23 1 S แบง่ เขตอากาศรอ้ นใต้- 2 53 อบอนุ่ ใต้ 5 1 Las.66 2 S แบง่ เขตอากาศอบอนุ่ ใต้- หนาวใต้

เสน้ ลองจิจูด (Longitude) เปน็ เส้นสมมติ ท่ลี ากผ่านแนวเหนือใต้ของ โลก ใชใ้ นการแบ่งเวลา ตะวนั ตก ตะวนั ออก (G.M.T) กาหนดให้ เส้นลองจจิ ูดทีล่ ากผ่าน ตาบลกรีนชี เมืองลอนดอน ประเทศองั กฤษ เปน็ เสน้ เมอร์เรเดียน 0 องศา แบง่ โลกออกเป็น ซีกตะวนั ออกและตะวันตก เรยี กว่า เวลามาตราฐานกรนี ีช (G.M.T)

ซีกโลกตะวนั ตก เส้นลองจจิ ดู ซกี โลกตะวนั ออก (เวลาชา้ กว่า) แบง่ เวลา (เวลาเรว็ กว่า) ซีกโลกเหนือ เส้นละตจิ ดู แบ่งโซนอากาศ ซกี โลกใต้

การคานวณเวลา เสน้ ลองจิจดู รอบโลกทง้ั หมด 360 เส้น เท่ากบั 24 ชว่ั โมง ระยะห่าง 1 เส้นเมรเิ ดยี น = 4 นาที ดงั น้นั ระยะหา่ ง 15 เส้นเมรเิ ดยี น = 60 นาที เมืองทต่ี งั้ อยู่ทางตะวนั ออก เวลาจะเรว็ กวา่ เวลา GMT เมืองทต่ี งั้ อยู่ทางตะวนั ตก เวลาจะชา้ กวา่ เวลา GMT **ประเทศไทย ตั้งอยู่ท่ี 105 องศาตะวนั ออก ดงั นั้นมีเวลา เรว็ กว่ามาตรฐาน 7 ชวั่ โมง

มาตราสว่ นในแผนที่ แผนทีม่ ักใช้ระบบตวั เลข ยง่ิ ตัวเลขดา้ นหลังน้อย แสดงถึงความ ละเอยี ดของพ้ืนท่ี นิยมใช้มาตรสว่ น 1: 50,000 และ 1: 250,000

แผนทภ่ี มู ปิ ระเทศ สูตรการคานวณ 1:50,000 วดั ความยาวถนน ได้ 5 ซม. อยากทราบวา่ พน้ื ท่ีถนนจรงิ ยาวกกี่ โิ ลเมตร

สญั ลกั ษณ์ของแผนท่ี

แผนที่เลม่ แผนท่ที ี่รวมแผนท่หี ลายๆ ชนิดไวด้ ้วยกนั

เส้นขนาน (เส้นรงุ้ ) ขัว้ โลกเหนอื ลกู โลก เปน็ การจาลองขนาดของโลกใหเ้ ล็กลง บนวสั ดุตา่ งๆ เปรียบเสมือนโลกจริง เส้นศูนยส์ ูตร มขี ้อมลู ที่ปรากฏอยู่ 2 ลักษณะ เสน้ เมรเิ ดียน(เสน้ แวง) - ลกั ษณะทางกายภาพ ข้ัวโลกใต้ - เสน้ ละตจิ ดู ลองจจิ ูด

จุดเด่นลกู โลก ข้อจากัดลกู โลก -แสดงตาแหน่งของโลก -ไมส่ ะดวกแก่การพกพา ได้เสมือนจริงมากท่ีสุด เชน่ องศา และตาแหนง่ -แสดงรายละเอยี ดไดน้ ้อยหาก ลกู โลกมีขนาดเล็ก



รโี มทเซนซงิ (Remote Sensing) การรวบรวมข้อมูลเก่ียวกับวัตถุ หรือ ปรากฏการณ์ต่างๆ โดยไม่มีการสัมผัสวัตถุ นน้ั ๆ บนั ทกึ ขอ้ มูลจากการสะท้อนแสงหรือการ แผ่รงั สีพลงั งานแม่เหลก็ ไฟฟ้า

เคร่ืองวัสดุหรืออุปกรณ์บันทึก ติดอยู่กับยานสารวจ เช่น เคร่อื งบนิ ดาวเทยี ม การเตอื นภัยจากธรรมชาติ การพยากรณ์อากาศ ดา้ นส่งิ แวดล้อม

รปู ถา่ ยทางอากาศ ภาพถา่ ยจากดาวเทยี ม

รปู ถ่ายทางอากาศ เปน็ รูปทถี่ ่ายโดยใชก้ ล้อง ติดกับเครื่องบนิ หรอื อากาศยาน ที่บนิ อยูเ่ หนอื ภมู ิประเทศ

ข้อดี -ลกั ษณะของรูปถา่ ยจะแสดง รายละเอยี ดของพน้ื ทบี่ รเิ วณกวา้ ง -ทาให้สามารถศกึ ษาขอ้ มลู ในภมู ิ ประเทศได้จรงิ ขอ้ จากดั จากัดพ้นื ที่ในระยะไมก่ ว้าง เก็บข้อมูลได้แค่เวลาขณะนน้ั

ภาพถา่ ยจากดาวเทยี ม เป็นภาพที่ถ่ายระยะไกลโดยใช้ ดาวเทยี ม อาศัยการสะท้อนแสง กลางคืน ใชค่ ล่นื แมเ่ หลก็ ภาพท่ีไดค้ รอบคลมุ พืน้ ที่ บรเิ วณกว้าง

ขอ้ ดี มปี ระโยชนต์ ่อการสารวจทรพั ยากร ขอ้ มลู อปั เดต และทางานตลอดเวลา ข้อจากัด ภาพที่ไดต้ อ้ งแปลความโดยผ้เู ช่ยี วชาญเทา่ นั้น



เหมอื นกันไหมนา่

GPS (Global Positioning System) ระบบกาหนดตาแหน่งโลก บอกตาแหน่งสถานทต่ี า่ งๆ ได้ สะดวก รวดเรว็ อาจเกิดความผดิ พลาดถ้าข้อมลู ทไี่ ดม้ าไม่ถกู ต้อง

GIS (Geographic Information System) ระบบสารสนเทศทางภมู ศิ าสตร์

คอื การรวบรวม บนั ทึกประมวลผล ใชว้ างผงั เมอื ง ใชไ้ ด้ท้งั คมนาคม ข้อมลู ด้วยระบบคอมพิวเตอร์ ทางบก ทางนา้ อากาศ

เวบ็ ไซต์ www.cia.gov แสดงขอ้ มลู ทางภูมศิ าสตรท์ ท่ี ันสมยั

เว็บไซต์ (Website) เป็นเครือขา่ ยคอมพิวเตอร์ขนาดใหญ่ มกี ารเชอ่ื มต่อหลายเครอื ขา่ ยท่วั โลก ผูใ้ ชส้ ามารถสบื ค้นข้อมูลขากเว็บไซต์ตา่ งๆ ได้

ข้อดี ทราบขอ้ มลู ตา่ งๆ ได้รวดเรว็ ขอ้ จากดั มหี ลายขอ้ มูลในเว็บไซตใ์ หศ้ กึ ษาคน้ หา มีภาพ สอื่ ต่าง ๆ ประกอบ - ศึกษาข้อมลู หลายๆ แหลง่ นามาเปรยี บเทยี บซง่ึ กันและกนั เพื่อใหไ้ ด้ ข้อมลู ทถี่ กู ตอ้ งทส่ี ดุ









เคร่ืองมอื ทางภมู ศิ าสตร์ประเภทเก็บรวบรวมขอ้ มูล หมายถงึ วัสดุ อุปกรณ์ หรือเทคโนโลยี อปุ กรณ์ใช้กับแผนท่ี ตา่ งๆ ท่ีทาหนา้ ทเ่ี พอื่ สารวจ ตรวจวัดบันทกึ เกบ็ อปุ กรณใ์ ช้กบั เคร่อื งวัดอากาศ รวบรวม วเิ คราะหข์ อ้ มูลและแสดงผลทางภูมศิ าสตร์

เข็มทศิ สาหรับหาทศิ ของตาแหนง่ พื้นท่ี มีหนว่ ยเปน็ องศา

กลอ้ งวดั ระดบั พ้นื ท่ี (Theodolite) อุปกรณว์ ดั ระดับความสูงจากพ้ืนดนิ เพอ่ื สารวจพื้นทีส่ ร้างถนน โดยจะชว่ ยกาหนดระดบั แนวถนนได้ตามที่ต้องการ