สื่อการสอนออนไลน์เรื่องกาพย์เห่เรือ ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๖

ชน้ั มธั ยมศึกษาปี ท่ี ๖ นางสาวอามานี หะยมี ิง คณะศึกษาศาตรแ์ ละศิลปศาสตร์ สาขาวิชาภาษาไทย มหาวิทยาลยั หาดใหญ่

คานา สื่อการเรียนการสอนหนงั สอื อิเล็กทรอนกิ ส์ (E-Book) เลม่ นเ้ี ป็ นสว่ นหนง่ึ ของรายวิชา (๖๐๔-๓๐๓) วรรณกรรมคดั สรรในหนงั สอื เรียนทางการศึกษาภายใน หนงั สืออิเล็กทรอนกิ ส์ จะกลา่ วถึงเนอ้ื หาในกาพยเ์ หเ่ รือ ซ่ึง เป็ นสว่ นหนงึ่ ในหนงั สือเรียนรายวิชาพื้นฐานภาษาไทย วรรณคดวี ิจกั ษ์ ชน้ั มธั ยมศึกษาปี ท่ี ๖ ตามหลกั สตู ร แกนกลางการศึกษาขนั้ พ้ืนฐาน พทุ ธศกั ราช ๒๕๕๑ ไดจ้ ดั ทา ขนึ้ เพ่ือใชป้ ระกอบการเรียนการสอน สาหรบั นกั เรียน นกั ศึกษา ตลอดจนบคุ คลที่สนใจ ผจู้ ดั ทาหวงั วา่ สอ่ื การเรียนการสอน อิเล็กทรอนกิ ส์ เลม่ นจ้ี ะเป็ นประโยชนก์ บั ผทู้ ่ีสนใจเกย่ี วกบั เร่ืองกาพยเ์ ห่เรือไมม่ ากก็นอ้ ยหากมีขอ้ แนะนาหรือ ขอ้ ผดิ พลาดประการใด ผจู้ ดั ทาขอนอ้ มรบั ไวแ้ ละขออภยั มา ณ ที่นดี้ ว้ ย จดั ทาโดย อามานี หะยมี งิ

สารบญั หนา้ เร่ือง ๑ ๒ ชอื่ เรื่อง และ ผแู้ ตง่ ๓ ลกั ษณะคาประพนั ธ์ ๔-๕ เรื่องยอ่ กาพยเ์ ห่เรือ ๖-๗ ตวั อย่างรปู เรือ ๘-๙ ตวั อยา่ งรปู ปลา ๑๐-๑๑ ตวั อยา่ งรปู พรรณไม้ ๑๒ ตวั อย่างรปู นก ๑๓ คณุ คา่ ทไ่ี ดร้ บั จากเรื่อง ขอ้ คิดทไ่ี ดร้ บั จากเร่ือง

๑ ชอ่ื เรื่อง และ ผแู้ ตง่ ที่มาของชอ่ื เร่ือง ทรงสนั นิษฐานวา่ มีตน้ กาเนิดข้ึนโดยพวกพราหมณ์จาก อินเดีย และบทเห่ที่ใชใ้ นกระบวนเรือหลวงกส็ ันนิษฐานวา่ เป็นคาสวดของพราหมณ์ ต่อมาในสมยั รัชกาลท่ี 4 จึงนาบทเห่ เรือเล่นมาใชใ้ นการเห่เรือหลวง ซ่ึงมีลกั ษณะบทประพนั ธ์เป็น บทร้อยกรอง ที่ประกอบดว้ ยโคลงส่ีสุภาพ 1 บท กบั มีบทร้อย กรองเป็นกาพยย์ านี และเป็นบทพรรณนาตามอีกหลายบท ผแู้ ตง่ : เจา้ ฟ้ าธรรมธเิ บศร์ (เจา้ ฟ้ ากงุ้ )

๒ ลกั ษณะคาประพนั ธ์ กาพยเ์ ห่เรือ ๑ บท ประกอบดว้ ย โคลงสี่สุภาพนา ๑ บท แลว้ กาพยย์ านี ๑๑ ไม่จากดั จานวนบท โดยใหก้ าพยย์ านี ๑๑ บทแรกมีเน้ือความเดียวกนั กบั โคลงส่ีสุภาพทนี่ ากาพย์ ยานี ๑๑ ตวั อยา่ งบทประพนั ธ์ ปางเสดจ็ ประเวศดา้ ว ชลาลยั ทรงรัตนพิมานไชย ก่ิงแกว้ พร่ังพร้อมพวกพลไกร แหนแห่ เรือกระบวนตน้ แพร้ว เพริศพริ้งพายทอง พระเสดจ็ โดยแดนชล ทรงเรือตน้ งามเฉิดฉาย ก่ิงแกว้ แพร้วพรรณราย พายอ่อนหยบั จบั งามงอน นาวาแน่นเปนขนดั ลว้ นรูปสตั วแ์ สนยากร เรือริ้วทิวธงสลอน สาครลน่ั ครั่นคร้ืนฟอง บทประพนั ธ์จากวรรณคดีเรื่องกาพยเ์ ห่เรือ

๓ เร่ืองย่อ กาพยเ์ ห่เรือ กล่าวถึงขบวนพยหุ ยาตราทางชลมารค ซ่ึง ประกอบดว้ ยเรือพระท่ีนงั่ กิ่ง และเรือท่ีมีโขนเรือเป็นรูป สตั วต์ ่าง ๆ เรียกวา่ เห่เรือ คือ เรือครุฑยดุ นาค เรือ ไกรสรมุข เรือสมรรถชยั เรือสุวรรณหงษ์ เรือชยั เรือคช สีห์ เรือมา้ เรือสิงห์ เรือนาคา (วาสุกรี) เห่ชมปลา กล่าว พรรณนาชมปลาต่าง ๆ มี ปลานวลจนั ทร์ คางเบือน ตะเพียน ปลาทุก น้าเงิน ปลากราย หางไก่ ปลาสร้อย เห่ชมไม้ เม่ือเรือแล่นเลียบชายฝั่ง ชมไมท้ เ่ี ห็นตาม ชายฝั่ง ซ่ึงมี นางแยม้ จาปา ประยงค์ พุดจีบ พิกลุ สุกรม สายหยดุ บุนนาค กาหลง มะลิวลั ย์ ลาดวน เห่ชมนก เมื่อใกลพ้ ลบค่าเห็นนกบินกลบั รัง กช็ มนกต่าง ๆ มี นกยงู สร้อยทอง สาลิกา นางนวล แกว้ ไก่ฟ้า แขกเตา้ ดุเหวา่ และจบลงดว้ ยบทเห่ครวญ เป็นการคร่าครวญ คิดถึงนางที่เป็ นที่รักในยามค่าคืน

๔ ตวั อย่างรปู เรือ เรือไกรสรมขุ

๕ ตวั อยา่ งรปู เรือ เรือสวุ รรณหงส์

๖ ตวั อยา่ งรปู ปลา ปลาตะเพียน

๗ ตวั อยา่ งรปู ปลา ปลานวลจนั ทร์

๘ ตวั อยา่ งรปู พรรณไม้ ดอกพิกลุ

๙ ตวั อยา่ งรปู พรรณไม้ ดอกลาดวน

๑๐ ตวั อยา่ งรปู นก นกยงู

๑๑ ตวั อย่างรปู นก นกนางนวล

๑๒ คณุ คา่ ท่ีไดร้ บั จากเร่ือง คณุ คา่ ทางดา้ นวรรณศิลป์ ๑. ดเี ดน่ ทางดา้ นการพรรณนาใหเ้ ห็นภาพ และให้ อารมณค์ วามรสู้ ึกดี ๒. ศิลปะการแตง่ ดี มกี ลวิธพี รรณนาโดยใชก้ าร อปุ มา การเลน่ คา การใชค้ าท่แี นะใหเ้ ห็นภาพ คาทน่ี าใหน้ กึ ถึงเสยี ง คาท่แี สดง อารมณต์ า่ ง ๆ ไดด้ ี คณุ ค่าทางดา้ นสงั คม ๑. สะทอ้ นภาพชวี ิตของคนไทยในปลายกรงุ ศรี อยธุ ยาท่ใี ชก้ ารสญั จรทางนา้ เป็ นสาคญั เนอ่ื งจากประเทศไทย มแี มน่ า้ ลาคลองมาก ๒. ใหค้ วามรเู้ ก่ยี วกบั ขบวนพยหุ ยาตราทางชลมารค และประเพณีการเหเ่ รือ ๓. สะทอ้ นใหเ้ ห็นขนบธรรมเนยี มประเพณี ค่านยิ ม และความเชอ่ื ของคนไทย

๑๓ ขอ้ คิดท่ีไดร้ บั จากเร่ือง ๑. วรรณคดชี ว่ ยทาใหจ้ ติ ใจของมนษุ ย์ ออ่ นโยน ความงดงามของภาษาจะชว่ ยขดั เกลา ทาใหส้ งบและมคี วามสขุ ๒ .การเดนิ ทาง ทางนา้ เป็ นชวี ิตของคน ไทยในอดตี ๓. ในนา้ มปี ลา เป็ นภาพสะทอ้ นของ ระบบนเิ วศท่ดี เี ยี่ยม สมควรทคี่ นรนุ่ ปัจจบุ นั จะตอ้ งฟื้ นฟู ธรรมชาตใิ หก้ ลบั คืนมาใหไ้ ด้ ๔. การเดนิ ทางจะไมน่ า่ เบ่ือถา้ สามารถ เขยี นคาประพนั ธห์ รือบนั ทึกการเดนิ ทางเพอ่ื ให้ ผอู้ นื่ ไดอ้ า่ น

นางสาวอามานี หะยีมงิ รหสั นกั ศึกษา ๖๒๐๖๕๑๐๐๔๓ คณะศึกษาศาตรแ์ ละศิลปศาสตร์ สาขาวิชาภาษาไทย