กระบวนการงานยุติธรรมและสังคม

1.เจา้ หน้าทตี่ ารวจกบั เหยอื่ อาชญากรรม ชน้ั จบั กมุ /พนกั งานสอบสวน ตารวจ ดา่ นแรกของกระบวนการยุตธิ รรม คอื ภารกจิ การบงั คบั ใชก้ ฎหมาย หนา้ ทขี่ องตารวจ คอื อะไร ? มอี านาจหนา้ ทแี่ คไ่ หน มขี อ้ จากดั หรอื ไม่อยา่ งไร ? หนา้ ทสี่ าคญั ในกระบวนการยตุ ธิ รรม คอื “ตอ้ งมคี วามเป็ นกลาง” ระหวา่ ง “ผูก้ ลา่ วหา” โจทก ์ กบั “ผูถ้ กู กลา่ วหา” “จาเลย” ปัญหาในชน้ั ตารวจ คอื ตอ้ งนาผูก้ ระทาความผดิ มาดาเนินคดี การปฏบิ ตั ติ อ่ “ผูต้ อ้ งหา” “พยาน” “โจทก”์ เป็ นอยา่ งไร ระบบการบรหิ ารจดั การขององคก์ รเป็ นอย่างไร ระบบอปุ ถมั ภ ์ ระบบเสน้ สาย การบงั คบั บญั ชา ระบบการทางานรว่ มกบั องคก์ รอนื่ เป็ นอย่างไร เชน่ การขอพยานหลกั ฐาน

คดฆี าตกรรม เชอรี่ แอน ดนั แคน พ.ศ. 2529 ยอ้ นคดเี ชอรแี่ อน “แพะในตานาน” คดปี ระวตั ศิ าสตรย์ ดื เยอื้้ จา่ ย26ลา้ นไถบ่ าป “ตารวจ”ยอื้ จนสุดทาง เป็ นคดปี ระวตั ศิ าสตรท์ สี่ ะทอ้ นกระบวนการยุตธิ รรม ของไทย

คดแี พะ ประวตั ศิ าสตร ์ เมอื่ ปี 2529 น.ส.เชอรแี่ อน ดนั แคน นกั เรยี นโรงเรยี นพระกมุ ารเยซคู รสิ ต ์ (โฮล)ี่ ถูกฆาตกรรม ทงิ้ ศพในป่ าชายเลน ต.บางปูใหม่ อ.เมอื งสมุทรปราการ ตารวจ จ.สมุทรปราการ จบั กมุ นายวนิ ัย หรอื แจค๊ ชยั พานิช แฟนของเชอรแี่ อน และลกู นอ้ งอกี 4 คนคอื 1. นายรงุ่ เฉลมิ หรอื เฮาดี้ กนกชวลาชยั , 2.นายธวชั กจิ ประยูร, 3.นายพทิ กั ษ ์ คา้ ขาย และ 4.นายกระแสร ์พลอย กมุ่ พยานปากเอกคอื นายประเมนิ โภชพลดั คนขรี่ ถสามลอ้ รบั จา้ ง ทอี่ า้ งวา่ เห็นทง้ั หมดแบกรา่ งเชอรแี่ อน ออกมาจากอาคารทที่ างานของนายวนิ ัย อยั การสง่ั ไม่ฟ้ องนายวนิ ัย สว่ นลกู นอ้ งโดนสง่ ขนึ้ ศาลทงั้ หมด นายวนิ ัย เขา้ รอ้ งเรยี นตารวจกองปราบปราม ใหช้ ว่ ยตดิ ตามคดนี ี้ ซงึ่ กองปราบฯ สอบพบวา่ น.ส.เชอรแี่ อน ถกู ฆาตกรรมโดยคนอกี กลมุ่ หนึ่ง ไม่เกยี่ วกบั จาเลยทงั้ 4 คน แตส่ ายเกนิ ไป อยั การนาเรอื่ งขนึ้ สศู่ าลแลว้ และตามกฎหมายหา้ มตารวจทาอะไรจนกวา่ คดจี ะแลว้ เสรจ็ เสยี กอ่ น

ศาลชน้ั ตน้ ประหารชวี ติ ทง้ั หมด ศาลชนั้ ตน้ พพิ ากษาประหารชวี ติ ทงั้ หมด กอ่ นทศี่ าลฎกี าจะยกฟ้ องเมอื่ ปี 2538 แนสารย์ถรกู งุ่ เทฉาลรมิา้ ยกจ็ตนรพอกิมใาจรตแถายมใลนกู คเกุ มยี นกา็เยสพยี ทชิ กวัี ติษข์ พณน้ โะททตี่ษวัอเออกงอมยาู่ใไนมเ่นราอื นนกจ็เาสยี ชวี ติ จากโรคทตี่ ดิ ขณะถกู จองจา นายกระ มเี พยี งนายธวชั ทอี่ ยู่รอดปลอดภยั แตก่ ็เสยี โอกาสในอนาคตไปเกอื บ 10 ปี หลงั มคี าพพิ ากษาไม่นานตารวจกองปราบปรามชดุ พล.ต.ต.คานึง ธรรมเกษม ผบก.ป. รอื้ คดแี ละสามารถจบั ฆาตกรตวั จรงิ คอื นายสมพงษ ์ หรอื จา้ ย บุญฤทธิ ์ และ นายสมคั ร ธปู บชู ากร และ น.ส.สวุ บิ ลู พฒั นพงษพ์ านิช แฟน อกี คนของนายวนิ ัย ทถี่ กู ซดั ทอดวา่ เป็ นผูจ้ า้ งวาน สงิ หาคม 2538 ศาลชน้ั ตน้ ตดั สนิ ประหาร น.ส.สวุ บิ ลู และนายสมพงษ ์ สว่ นนายสมคั ร ลดโทษเหลอื จาคกุ ตลอด ชวี ติ พฤษภาคม 2542 ศาลฎกี ายกฟ้ อง น.ส.สวุ บิ ลู สว่ นมอื ฆ่าเชอรแี่ อน ตอ้ งรบั โทษตามทศี่ าลชน้ั ตน้ ตดั สนิ

พยานสาคญั ใหก้ ารเท็จ นายประเมนิ พยานเอกทตี่ ารวจใชเ้ ลน่ งานแพะทงั้ 4 คน ถกู จบั กมุ และสารภาพวา่ ใหก้ ารเท็จปรกั ปราแพะเนื่องจากไดร้ บั เงนิ คา่ จา้ งจากพนักงานสอบสวนจานวน 20,000 บาท และสงั กะสมี ุงหลงั คาอกี 50 แผ่น ถกู ตดั สนิ ใจาคกุ 8 ปี ขอ้ หาใหก้ ารเท็จ แพะทเี่ หลอื อกี 2 คนคอื นายกระแสร ์และนายธวชั รว่ มกบั ทายาท-ภรรยาของนายรงุ่ เฉลมิ และนายพทิ กั ษ ์ ตดั สนิ ใจรว่ มกนั เป็ นโจทกฟ์ ้ องสานักงานตารวจแหง่ ชาติ และพนักงานสอบสวนคดนี ีท้ งั้ หมด ในขอ้ หาละเมดิ เรยี กคา่ เสยี หาย 54 ลา้ นบาท ศาลแพง่ สง่ั จา่ ย 26 ลา้ นบาท วนั ที่ 25 กนั ยายน 2546 เป็ นวนั ประวตั ศิ าสตรอ์ กี วนั ของคดนี ี้ เมอื่ ศาลแพง่ ขนึ้ อา่ นคาพพิ ากษา คดที ี่ นายก ระแสร ์พลอยกมุ่ กบั พวกรวม 7 คน ฟ้ องสานักงานตารวจแหง่ ชาติ เป็ นจาเลยที่ 1 และพนักงานสอบสวนชดุ จบั แพะอกี 5 นายเป็ นจาเลยที่ 2-6

ฉายา คดแี ห่ง ศตวรรษ คดผี ูบ้ รสิ ุทธติ์ กเป็ นเหยอื่ กระบวนการยุตธิ รรมทางอาญาทงั้ ระบบ (Crime that last century) การจบั กมุ ควบคมุ สอบสวน การคานอานาจระหวา่ งองคก์ รอยตุ ธิ รรมดว้ ยกนั การบงั คบั ใชก้ ฎหมายของหน่วยงาน แนวทางปฏบิ ตั ทิ ไี่ ม่เขา้ ขา่ ยในทางทเี่ ป็ นปกตติ ามระบบทคี่ วรจะเป็ น การสรา้ งพยานหลกั ฐานเท็จ การฟ้ องรอ้ งแกผ่ ูบ้ รสิ ทุ ธิ ์ พนักงานอยั การ การพจิ ารณาคดโี ดยศาล ระยะเวลาการดาเนินคดี กวา่ 10 ปี การพจิ ารณาของหน่วยงานทรี่ บั ผดิ ชอบ ไม่ลงรอยกนั ตารวจจะอทุ ธรณ์ คาพพิ ากษา อยั การไม่อุทธรณ์ ทาใหเ้ กดิ คาถาม วา่ ประชาชนจะไดร้ บั ความยุตธิ รรมทดี่ จี ากระบวนการยตุ ธิ รรม จรงิ หรอื

2.อยั การกบั เหยอื่ อาชญากรรม พนักงานอยั การมอี ทิ ธพิ ลตอ่ การดาเนินคดอี าญาในระบบกฎหมายไทย อยั การเป็ นผูแ้ ทนของรฐั ในการดาเนินคดอี าญา เป็ นผูใ้ ชด้ ลุ พนิ ิจในการสง่ั ฟ้ องหรอื สง่ั ไม่ฟ้ อง ทง้ั ฝ่ัง ผูถ้ กู กลา่ วหา และ ฝ่ังผูก้ ลา่ วหา อคตขิ องอยั การอาจเกดิ ขนึ้ ไดห้ ากมกี ารยอมรบั สนิ จา้ ง การสง่ั ฟ้ องหรอื ไม่ฟ้ องผูต้ อ้ งหา เป็ นจดุ สาคญั ของการดาเนินคดี

คดที ายาทกระทงิ แดง ยอ้ นรอย\"ทายาทกระทงิ แดง ชนตร.\" 5 ปี เลอื่ นคดมี าราธอน

ผลการสอบขอ้ เทจ็ จรงิ และขอ้ กฎหมาย การตรวจสอบขอ้ เทจ็ จรงิ และขอ้ กฎหมายของคณะกรรมการตรวจสอบขอ้ เทจ็ จรงิ และขอ้ กฎหมาย กรณีคาสง่ั ไม่ฟ้ องคดอี าญาทอี่ ยูใ่ นความสนใจของประชาชน มคี วามเหน็ โดยสรุปดงั นี้ 1. ชี้ “เจตนาฆา่ ” คณะทางานเห็นวา่ จากพฤตกิ ารณข์ องผูต้ อ้ งหา ทมี่ กี ารชนผูต้ ายแตก่ ลบั ไม่หยดุ รถ กลบั พารา่ งผูต้ ายไปไกล กวา่ 60 เมตร และลากรถจกั รยานยนตข์ องผูต้ ายไปไกลกวา่ 160 เมตร น้ันน่าจะเขา้ ข่ายการกระทา ความผดิ ฐานฆ่าผูต้ ายโดยเจตนา (เล็งเหน็ ผล) ได้ 2. ชนั้ ตารวจสอบสวนไมช่ อบ มกี ารพยายามชว่ ยเหลอื ผูต้ อ้ งหาตงั้ แตภ่ ายหลงั เกดิ เหตุ โดยสารวตั รปราบปราม สถานีตารวจนครบาลทอง หลอ่ ไดส้ รา้ งพยานหลกั ฐานเท็จ นาตวั ลกู จา้ งของครอบครวั อย่วู ทิ ยามาแทนตวั ผูต้ อ้ งหา และแมไ้ ดต้ วั ผูต้ อ้ งหา มาแลว้ กลบั มกี ารอา้ งวา่ เป็ นความผดิ ของผูต้ าย พนักงานสอบสวนไดร้ ว่ มมอื กบั ทมี ทนายผูต้ อ้ งหา ตง้ั ขอ้ หาอนั เป็ นเท็จและไม่ชอบดว้ ยกฎหมาย ตอ่ “ผูต้ าย” เพอื่ ใหร้ ปู คดเี ออื้ ประโยชนต์ อ่ การชว่ ยใหผ้ ูต้ อ้ งหาพน้ ผดิ ซงึ่ โดยหลกั แลว้ การตงั้ ขอ้ หาจะกระทา ไดเ้ มอื่ บคุ คลมชี วี ติ อยู่

ผลการสอบขอ้ เทจ็ จรงิ และขอ้ กฎหมาย ชน้ั พนกั งานสอบสวน พนักงานสอบสวนไม่มกี ารตง้ั ขอ้ หาเสพยาเสพตดิ ทงั้ ทมี่ กี ารตรวจทางนิตวิ ทิ ยาศาสตรพ์ บสารแปลกปลอมใน รา่ งกายผูต้ อ้ งหาเชอื่ มโยงกบั สารโคเคนและแอลกอฮอล ์ มกี ารรบั ฟังพยานฝ่ ายผูต้ อ้ งหา ซงึ่ ใหก้ ารขดั แยง้ กบั ผลตรวจทางนิตวิ ทิ ยาศาสตรม์ าเป็ นเหตใุ หส้ ง่ั ไม่ฟ้ องคดี มกี ารสง่ สานวนใหก้ บั พนักงานอยั การลา่ ชา้ กวา่ กาหนด 6 เดอื น นับแตว่ นั ทไี่ ดร้ บั การปลอ่ ยตวั ชว่ั คราว โดยไม่มี การนาผูต้ อ้ งหาไปฝากขงั ตอ่ ศาลกอ่ นครบกาหนดปลอ่ ยตวั ชว่ั คราว มกี ารรว่ มมอื กนั จดั ใหร้ องศาสตราจารย ์ ส. ไดพ้ บกบั พนั ตารวจโท ธ. เพอื่ นาเสนอวธิ กี ารคานวณความเรว็ ใหม่ พรอ้ มทง้ั เปลยี่ นแปลงวนั ทสี่ อบปากคาเพอื่ ใหก้ ารคานวณความเรว็ ใหม่มรี ะยะเวลาน่าเชอื่ ถอื โดยมกี ารบบี บงั คบั ใหน้ ายตรวจคนดงั กลา่ วใหก้ ารเปลยี่ นความเห็นเรอื่ งความเรว็ ในการขบั รถของผูต้ อ้ งหา เพอื่ ใหส้ อดคลอ้ งกบั ผลการคานวณของศาสตราจารย ์ ส. และภายหลงั ทนี่ ายตารวจคนดงั กลา่ วตอ้ งการขอยกเลกิ คาใหก้ าร พนั ตารวจโท ว. ได ้ ปฏเิ สธโดยอา้ งวา่ สง่ สานวนใหพ้ นักงานอยั การไปแลว้

ชนั้ อยั การ 3.สมคบคดิ ประวงิ คดี ชนั้ อยั การสมคบคดิ ประวงิ คดี มกี ารความรว่ มมอื ของผตู ้ อ้ งหา ทมี ทนายความ เจา้ หนา้ ทรี่ ฐั และบคุ คลทว่ั ไป เพอื่ เปิ ดชอ่ งใหผ้ ูต้ อ้ งหาใช ้ “ระบบการรอ้ ง ขอความเป็ นธรรม” ถงึ 14 ครงั้ เพอื่ ประวงิ คดจี นทาใหค้ ดขี าดอายุความ และเป็ นการเปิ ดโอกาสใหพ้ นักงานอยั การพจิ ารณาการรอ้ งขอความเป็ นธรรมจากผูต้ อ้ งหาไดอ้ ย่างไม่มขี อ้ จากดั อกี ทง้ั มี กแตารก่ อลนบั ุญปราะตสใบหผม้ ลกี สารากเรลจ็ ใบั นคควรางั้มทเหี่ 1็น4คทาสพี่ ง่ั จิ ฟา้ อรงณในาคเพดยีอี งาพญยาาทนสี่ หง่ั ไลปกั แฐลาวน้ ไเดดม้ มิ กี ทาเี่ รคสยง่ั พยจิุตากิ ราณรราอ้ไงปขแอลคว้ วซามงึ่ อเปยั ็ นกธารรสรมงู ไสปดุ ถแงึละ1ร3องครงั้ อยั การสงู สดุ พจิ ารณาแลว้ เห็นว่ามพี ริ ธุ ไม่น่าเชอื่ ถอื จนสง่ั ยุตฯิ ไป อยั การผูเ้ ชยี่ วชาญพเิ ศษ สานักงานอยั การสูงสดุ ปฏบิ ตั ริ าชการหนา้ ทอี่ ยั การพเิ ศษฝ่ ายคดรี อ้ งขอความเป็ นธรรมราย หนึ่งไดม้ คี วามเห็นใหย้ ตุ กิ ารรอ้ งขอความเป็ นธรรมในครงั้ ที่ 14 โดยเห็นวา่ พยานหลกั ฐานทผี่ ูร้ อ้ งขอความเป็ นธรรมเสนอ ในครง้ั ที่ 14 นี้ ไม่ใชพ่ ยานหลกั ฐานใหม่ “อนั เป็ นสาระสาคญั ทจี่ ะเปลยี่ นแปลงความเหน็ และคาสง่ั เดมิ ได”้ และ เชอื่ วา่ การรอ้ งขอความเป็ นธรรมหลายครง้ั น้ันเป็ นไปเพอื่ ประวงิ คดเี นื่องจากผตู้ อ้ งหาซงึ่ อยู่ระหว่างการหลบหนีคดไี ม่เคย มารอ้ งขอดว้ ยตนเอง

การใชอ้ ทิ ธพิ ลทางการเมอื งกดดนั ใชอ้ ทิ ธพิ ลทางการเมอื งกดดนั กระบวนการยุตธิ รรม มกี ารใชอ้ ทิ ธพิ ลทางการเมอื งกดดนั กระบวนการยตุ ธิ รรม โดยการรอ้ งขอความเป็ นธรรมเมอื่ วนั ที่ 4 พฤษภาคม 2459 กบั คณะกรรมาธกิ ารทปี่ ระกอบดว้ ยเจา้ หนา้ ทรี่ ฐั ระดบั สงู ในกระบวนการยุตธิ รรม ขา้ ราชการ ทหาร และตารวจระดบั สงู ซงึ่ มคี ณะกรรมาธกิ ารบางคนไดจ้ ดั ทาพยานหลกั ฐานเท็จ พรอ้ มกบั เขา้ เป็ นประธาน คณะทางานในการพจิ ารณาการรอ้ งขอ้ ความเป็ นธรรมทรี่ อ้ งตอ่ คณะกรรมาธกิ าร กรรมาธกิ ารคนดงั กลา่ วยงั เขา้ เป็ นพยานและใหป้ ากคาสนับสนุนขอ้ อา้ งของผูต้ อ้ งหาในการสอบสวนเพมิ่ เตมิ ตอ่ พนักงานสอบสวนวนั ที่ 15 มถิ นุ ายน 2561 มกี ารโยกยา้ ยโดยผูบ้ งั คบั การกองการตา่ งประเทศ ทไี่ ดแ้ จง้ ใหต้ ารวจสากลทราบถงึ หมายจบั ผูต้ อ้ งหา โดย ผดิ ปกติ ทนายความผูต้ อ้ งหามสี ว่ นสาคญั ในการทาใหไ้ ม่สง่ั ฟ้ องผูต้ อ้ งหา โดยไดม้ กี ารไปพบกบั รองศาสตราจารย ์ ส. พรอ้ มนาย ช. เพอื่ ใหค้ านวณความเรว็ รถผูต้ อ้ งหาใหม่ และรว่ มใหม้ กี ารสอบปากคาพนั ตารวจโท ธ. เพอื่ เปลยี่ นคาใหก้ าร

3.ศาลกบั เหยอื่ อาชญากรรม การทาหนา้ ทใี่ นการพจิ ารณาคดขี องศาล ยตุ ธิ รรม ศาลถอื เป็ นองคก์ รทสี่ าคญั ในระบบงานยุตธิ รรม ผูพ้ พิ ากษาอยู่ในองคก์ รตอ้ งดาเนินคดโี ดยปราศจากอคติ ตอ้ งความเป็ นกลาง การพจิ ารณาคดคี อื การพสิ จู นค์ วามจรงิ จากพยานหลกั ฐานตา่ ง ๆ ในการกระทาผดิ พสิ จู นด์ ว้ ย พยานหลกั ฐาน ถา้ ไม่ผดิ ก็ปลอ่ ยตวั ไป ถา้ ผดิ ก็ลงโทษ ตามความหนักเบา ความรา้ ยแรงของคดี คดอี าญา ศาลจะตอ้ งพสิ จู นจ์ นปราศจากขอ้ สงสยั ใด ๆ คดเี ชอรี่ แอนดนั แคน ทาใหเ้ กดิ เหยอื่ อาชญากรรมในศาลไดเ้ ชน่ กนั

4.ราชทณั ฑก์ บั เหยอื่ อาชญากรรม ราชทณั ฑเ์ ป็ นองคก์ รสดุ ทา้ ยของระบบงานยตุ ธิ รรม ราชทณั ฑใ์ นฐานะสถาบนั ในการป้ องกนั สงั คมใหป้ ลอดภยั จากอาชญากรรม เป็ นชน้ั ทเี่ กยี่ วกบั ผูก้ ระทาผดิ หรอื ตอ้ งโทษเนื่องจากคดไี ดย้ ตุ แิ ลว้ ทศี่ าล เป็ นผูล้ งโทษผูก้ ระทาความผดิ หลกั จากศาลตดั สนิ เด็ดขาด เป็ นดา่ นสดุ ทา้ ยกอ่ นทจี่ ะคนื ผูต้ อ้ งขงั กลบั สสู่ งั คม ดงั น้ัน อานาจราชทณั ฑ ์ จงึ มสี ว่ นอยา่ งยงิ่ ทจี่ ะทาใหเ้ หยอื่ คลายความทุกขค์ วามเดอื ดรอ้ น ไม่ใหผ้ ูท้ ถี่ กู ปลอ่ ย ตวั กลบั เขา้ มาในเรอื่ งจาหรอื กระทาความผดิ ซา้ อกี