หน่วย3_ความเป็นมาของชาติไทย

หนว่ ยกำรเรยี นรู้ท่ี ๑ หนว่ ยกำรเรียนรทู้ ่ี ๒ ประวัติศาสตร์ ชนั้ ประถมศึกษาปที ี่ ๔ กลมุ่ สาระการเรียนรสู้ งั คมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม หน่วยกำรเรยี นรู้ที่ ๓ ๑_หลักสตู รวชิ าประวตั ิศาสตร์ ๒_แผนการจดั การเรียนรู้ ๓_PowerPoint_ประกอบการสอน ๔_ใบงาน_เฉลย ๕_ขอ้ สอบประจาหน่วย_เฉลย ๖_ขอ้ สอบ_เฉลย ๗_การวัดและประเมนิ ผล ๘_เสริมสาระ ๙_สอ่ื เสริมการเรียนรู้ บรษิ ัท อักษรเจรญิ ทัศน์ อจท. จำกัด : 142 ถนนตะนำว เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 Aksorn CharoenTat ACT.Co.,Ltd : 142 Tanao Rd. Pranakorn Bangkok 10200 Thailand โทรศัพท์ : 02 622 2999 โทรสำร : 02 622 1311-8 [email protected] / www.aksorn.com

๓หนว่ ยการเรยี นรู้ท่ี ความเปน็ มาของชาตไิ ทย จุดประสงคก์ ารเรยี นรู้ ๑. อธิบำยพฒั นำกำรของอำณำจักรสุโขทัยโดยสังเขปได้ ๒. บอกประวตั แิ ละผลงำนของบคุ คลสำคญั สมยั สโุ ขทยั ได้ ๓. อธิบำยภมู ปิ ัญญำไทยทส่ี ำคัญสมัยสโุ ขทยั ท่นี ่ำภำคภมู ิใจและควรคำ่ แก่กำรอนุรกั ษ์ได้

ชาตไิ ทย

การต้ังอาณาจักร • กอ่ นกำรสถำปนำอำณำจกั รสโุ ขทยั ขนึ้ ดินแดนในแถบนี้ เคยถูกอำณำจักรเขมรโบรำณซ่ึงมคี วำมยง่ิ ใหญ่ ได้ขยำย สโุ ขทัย อิทธิพลเขำ้ มำปกครองชมุ ชนหลำยแหง่ ในบริเวณนี้ วดั พระศรีรัตนมหำธำตุเชลยี ง ตำนำนเรอ่ื งพระรว่ งสง่ สว่ ยน้ำให้เขมร ทีอ่ ำเภอศรีสัชนำลยั จังหวดั สโุ ขทยั โบรำณสถำนศิลปะเขมรซึง่ สรำ้ งก่อนสมยั สุโขทัย • พุทธศตวรรษที่ ๑๘ พ่อขนุ ผำเมอื งและพ่อขนุ บำงกลำงหำวร่วมมอื กนั ขบั ไล่ อำนำจของเขมรออกไปได้สำเรจ็ พ่อขุนผำเมอื งสถำปนำและพอ่ ขนุ บำงกลำงหำวเป็นกษตั รยิ ์ ครองกรงุ สโุ ขทัย มีพระนำมวำ่ พ่อขุนศรอี นิ ทรำทติ ย์ นบั เป็น กษัตริย์พระองค์แรกแหง่ รำชวงศ์พระรว่ ง

พระมหากษัตรยิ ์ สมัยสโุ ขทัย ลาดบั พระนาม ปีครองราชย์ ๑ พอ่ ขนุ ศรอี ินทรำทิตย์ รำว พ.ศ. ๑๗๙๒-ปใี ดไมป่ รำกฏ ๒ ปีใดไม่ปรำกฏ ถงึ -๑๘๒๒ ๓ พอ่ ขนุ บำนเมือง พ.ศ. ๑๘๒๒-๑๘๔๑ ๔ พ.ศ. ๑๘๔๑-ปีใดไม่ปรำกฏ ๕ พ่อขนุ รำมคำแหงมหำรำช ปีใดไม่ปรำกฏ-๑๘๙๐ ๖ พระยำเลอไทย พ.ศ. ๑๘๙๐-๑๙๑๑ ๗ พ.ศ. ๑๙๑๑-๑๙๔๒ พระยำง่ัวนำถม ๘ พ.ศ. ๑๙๔๒-๑๙๖๒ พระมหำธรรมรำชำท่ี ๑ (พระยำลไิ ทย) ๙ พระมหำธรรมรำชำที่ ๒ พ.ศ. ๑๙๖๒-๑๙๘๑ พระมหำธรรมรำชำที่ ๓ (พระยำไสลอื ไทย หรอื ไสลิไทย) พระมหำธรรมรำชำท่ี ๔ (บรมปำล) ครองเมอื งพษิ ณโุ ลกซ่งึ เป็นเมือง หลวงของอำณำจกั รสโุ ขทยั ขณะนั้น

พฒั นาการ ดา้ นการเมอื งการปกครอง เศรษฐกจิ ด้านการเมอื งการปกครองในสุโขทยั การสร้างความม่นั คงของสุโขทยั ในระยะแรก กรงุ สุโขทยั ยังมีดินแดนไม่กวำ้ งใหญม่ ำกนัก และตอ้ งทำสงครำมกับอำณำจกั รใกล้เคยี งเพื่อขยำยอำนำจ เชน่ ขุนสำมชนเจำ้ เมืองฉอด ไดย้ กทัพมำตเี มอื งตำกของสโุ ขทยั ในกำรรบนพ้ี ระโอรสองคเ์ ล็กของพอ่ ขุนศรีอินทรำทติ ย์ ชนช้ำงเอำชนะขนุ สำมชนได้พ่อขุนศรอี ินทรำทติ ย์ทรงตง้ั ช่ือให้ท่ำนว่ำ “พระรามคาแหง” หมำยถงึ รำมผ้กู ลำ้ หำญ

ในสมยั ของพอ่ ขนุ รำมคำแหง สโุ ขทยั มอี ำนำจมนั่ คงและขยำยดินแดนได้กว้ำงขวำง โดยพระองค์ใช้วิธี ผูกมติ รกบั เพ่อื นบ้ำนดว้ ยกำรสง่ ทตู ไปจีน และกำรทำสงครำม สุโขทัย มอญ พะเยำ ผูกมติ ร ล้ำนนำ ล้ำนนำ พะเยำ นครศรีธรรมรำช มอญ สโุ ขทัย นครศรธี รรมรำช

สถานะของผ้ปู กครองในสมยั สโุ ขทัย ในระยะแรกกรงุ สโุ ขทยั ยังมดี ินแดนไม่กวำ้ งใหญ่ ประชำชนมีนอ้ ย ทำให้ผปู้ กครองสุโขทยั มีควำมใกล้ชิดกับประชำชน เปรียบเหมอื นพ่อกบั ลกู ผ้ปู กครองเรยี กพอ่ ขนุ ประชำชน ศิลำจำรกึ หลกั ท่ี ๑ หรอื ศลิ ำจำรกึ พอ่ ขุนรำมคำแหง กลำ่ วถงึ วธิ ที ่พี ่อขุนรำมคำแหง ทรงใชเ้ พือ่ ใหเ้ กิดควำมสงบสขุ แก่รำษฎร

๑ เมืองหลวง รปู แบบการปกครองในสมยั สโุ ขทยั • เปน็ ศูนย์กลำงกำรปกครอง และเป็นศนู ย์กลำงวฒั นธรรม ๒ เมอื งลกู หลวง • เป็นเมืองทีบ่ รรดำลูกหลวงออกไปปกครอง ทำหน้ำท่เี ปน็ เมอื งหนำ้ ดำ่ น เป็นที่สะสมเสบียงอำหำรและกำลังคน เมอื งลกู หลวงประกอบดว้ ย เหนอื เมืองศรีสชั นำลัย เมอื งสระหลวง ตก ออก เมืองสองแคว (พิษณุโลก) เมอื งชำกังรำว (กำแพงเพชร) ใต้

๓ เมอื งพระมหานคร • เป็นเมืองทตี่ ง้ั อย่หู ่ำงจำกเมืองลกู หลวงออกไป เมืองหลวงอำจส่งคนไป เป็นเจ้ำเมอื งหรือเปน็ เชื้อสำยของเจำ้ เมืองเดมิ • มอี ำนำจปกครองตนเองแตข่ ้ึนตรงต่อสุโขทยั ๔ เมืองออกหรือเมืองประเทศราช • เป็นเมืองท่ีมีกษัตริย์ของตนปกครอง แตย่ อมอ่อนน้อมต่อสุโขทัย ดว้ ยกำรถวำยเครอ่ื งบรรณำกำร เมอื งประเทศรำชอยู่ห่ำงไกลจำก เมืองหลวง

ราษฎรในสมยั สุโขทยั มอี ิสระในกำรดำรงชีวิตและกำรประกอบอำชพี ศลิ ำจำรึกหลักท่ี ๑ ระบวุ ำ่ “ใครจกั ใครค่ ้าช้าง ค้า ใครจักใคร่คา้ มา้ คา้ ใครจักใคร่คา้ เงนิ คา้ ทอง คา้ ” ประชำชนตอ้ งอยภู่ ำยใตก้ ำรปกครองทม่ี ีกฎหมำย ยำมสงบ ประชำชนทำไรไ่ ถนำค้ำขำย และในยำมสงครำมตอ้ งทำหน้ำที่ เปน็ ทหำร

การสญู เสยี อานาจของสโุ ขทัย สาเหตุ ควำมอ่อนแอทำงดำ้ นกำรทหำร กำรแย่งชิงอำนำจภำยในของสุโขทยั กำรคำ้ กบั ต่ำงประเทศเริม่ ตกต่ำ กรงุ ศรีอยธุ ยำที่อยูท่ ำงตอนใต้มีควำมเขม้ แข็งทำงดำ้ นกำรเมอื ง กำรทหำรเพิ่มขน้ึ และอยู่ในทำเลท่ีต้งั ทด่ี กี วำ่ สโุ ขทัย

ดา้ นเศรษฐกจิ การเกษตร เกษตรกรรมแบบพ่งึ ตนเอง พืชหลักที่ปลูกคอื ขำ้ ว และพชื อืน่ ๆ มตี ลำดสำหรบั นำสนิ ค้ำมำขำย เรยี กว่ำ “ปสาน”

สนิ คา้ ที่ขายที่ปสาน

ทำงกำรได้ส่งเสรมิ กำรคำ้ ขำยใหส้ ะดวกยิ่งขึ้นดว้ ยกำรอนุญำตให้ค้ำขำยอย่ำงเสรีและยกเว้นกำรเก็บ “จงั กอบ” (จกอบ) หรือภำษีผ่ำนดำ่ นใหแ้ กพ่ อ่ คำ้ ต่ำงถน่ิ ทำใหม้ พี อ่ คำ้ ตำ่ งถ่ินเข้ำมำติดตอ่ ค้ำขำยมำก ดังปรำกฏในศิลำจำรกึ หลักท่ี ๑ ว่ำ “...เมอื่ ชั่วพอ่ ขุนรำมคำแหง...เจ้ำเมืองบ่เอำจกอบ ในไพรล่ ทู ่ำง เพอื่ นจูงววั ไปคำ้ ขม่ี ้ำไปขำย ใครจกั ใคร่คำ้ ชำ้ ง ค้ำ ใครจักใคร่คำ้ ม้ำ ค้ำ ใครจกั ใคร่คำ้ เงินทอง คำ้ ...” (ข้อความทแี่ ปล) …ในสมยั พ่อขุนรำมคำแหง…เจ้ำเมืองไมเ่ ก็บภำษีผ่ำนดำ่ น…ประชำชนเดนิ ทำงไปคำ้ ขำยได้ อยำ่ งสะดวก สำมำรถจูงวัว จูงมำ้ ไปขำย คำ้ ช้ำง คำ้ ม้ำ คำ้ แร่เงนิ ค้ำแร่ทอง ได้ตำมอิสระ…

การคา้ กบั ต่างประเทศ โดยมีชำวจนี อนิ เดีย และอำหรบั เดินทำงเขำ้ มำคำ้ ขำย และมีกำรคำ้ รูปแบบใหมเ่ กดิ ข้ึนในสมยั นี้ คอื กำรค้ำภำยใตร้ ะบบ รัฐบรรณำกำรระหวำ่ งไทยกับจนี สโุ ขทยั ได้ผลิตเคร่ืองปั้นดนิ เผำที่เรยี กว่ำ “เครอ่ื งสังคโลก” ทั้งเพ่ือขำยในรำชอำณำจกั รและได้สง่ ไปขำยยังรัฐใกลเ้ คียง กำรค้ำกบั ตำ่ งประเทศในสมัยสุโขทยั ไมม่ หี ลักฐำนแนช่ ัดว่ำเปน็ กำร ดำเนินกำรโดยรำชสำนักหรือเอกชน

บคุ คลสาคญั สมยั สุโขทยั

พอ่ ขนุ ศรีอนิ ทราทิตย์ • มพี ระนำมเดิมวำ่ พ่อขนุ บำงกลำงหำว (ครองรำชย์ประมำณ พ.ศ. ๑๗๙๒ – ปีใดไม่ปรำกฏ) • เป็นกษตั รยิ พ์ ระองค์แรกแหง่ รำชวงศ์พระร่วง ผลงานสาคญั • ตอ่ สขู้ ับไลอ่ ำนำจของเขมรออกไปได้สำเรจ็ • ทำสงครำมกับขนุ สำมชนเจำ้ เมืองฉอด จนไดร้ ับชัยชนะ

พอ่ ขนุ รามคาแหงมหาราช • ทรงเป็นพระมหำกษัตรยิ พ์ ระองค์ท่ี ๓ แห่งอำณำจักรสโุ ขทยั • พระองค์เป็นพระรำชโอรสของพ่อขุนศรอี นิ ทรำทิตยก์ ับ นำงเสือง • เมื่อพระองคม์ ีพระชนมำยุ ๑๙ พรรษำ ทรงออกรบร่วมกบั พระรำชบดิ ำ โดยชนช้ำงชนะขนุ สำมชนเจ้ำเมอื งฉอดได้ • ทรงขึ้นครองรำชสมบตั ิสบื ตอ่ จำกพ่อขนุ บำนเมอื งซ่ึงเปน็ พระเชษฐำ

ผลงานสาคัญ • ทรงปกครองรำษฎรอย่ำงใกลช้ ิดจนเรยี กกนั ต่อมำวำ่ กำร ปกครองแบบ “พอ่ ปกครองลูก” • ทรงสรำ้ งควำมมัน่ คงใหอ้ ำณำจกั รโดยขยำยอำณำเขตของ สโุ ขทยั ออกไปอยำ่ งกว้ำงขวำง • ทรงสง่ เสรมิ กำรนับถือพระพทุ ธศำสนำ ทำให้ พระพุทธศำสนำเปน็ ศำสนำของรัฐไทยสมัยตอ่ ๆ มำ • ใน พ.ศ. ๑๘๒๖ ทรงประดิษฐ์อกั ษรไทยหรือลำยสอื ไทย • ทรงให้ต้งั เตำเผำเพ่อื ผลิตเครือ่ งสังคโลก ทรงให้ สร้ำงทำนบกกั เก็บนำ้ ยกเว้นภำษีผำ่ นดำ่ น (จังกอบ) • ทรงสร้ำงควำมสมั พันธท์ ำงกำรทูตและวฒั นธรรมกบั แว่นแคว้นต่ำงๆ

พระมหาธรรมราชาท่ี๑ (ลไิ ทย) ครองรำชสมบัติในชว่ ง พ.ศ. ๑๘๙๐-๑๙๑๑ ผลงานสาคญั • ทรงมพี ระรำโชบำยรวบรวมเมอื งต่ำงๆ เขำ้ มำรวมกบั สโุ ขทยั ดงั เดิม • พระองค์ทรงพระรำชนพิ นธ์หนังสอื เกย่ี วกับพระพุทธศำสนำ เรอื่ งไตรภูมิพระรว่ ง • พระองค์ทรงใช้พระพทุ ธศำสนำมำเป็นส่อื กลำงในดำ้ น กำรเจริญสมั พันธไมตรแี ละวฒั นธรรมกับแว่นแควน้ ตำ่ งๆ

ภมู ปิ ัญญาสมยั สุโขทยั

ภมู ิปญั ญา ในการดารงชีวติ ชำวสุโขทัยใช้ระบบชลประทำนชว่ ยควบคุมน้ำที่ไหลมำจำก ภเู ขำและน้ำที่ทว่ มตำมลำนำ้ ตำ่ งๆ ดว้ ยกำรสรำ้ งคนั ดินและสร้ำง ทำนบกนั้ น้ำ เรยี กวำ่ สรีดภงส์ สรำ้ งฝำยทดน้ำในที่ลุ่มและขุดคลองส่งนำ้ เพอ่ื นำน้ำไปใช้ในพ้ืนท่ี รอบเมืองสุโขทยั และขุดบอ่ สระนำ้ เรยี กว่ำ ตระพัง

ภมู ปิ ญั ญา ในด้านศิลปวัฒนธรรม พอ่ ขนุ รำมคำแหงคดิ ประดิษฐ์อกั ษรไทย หรือเรียกว่ำ ลายสือไทย กำรผลติ เคร่อื งสงั คโลกนับเปน็ ภูมิปญั ญำอยำ่ งหน่ึงของชำวสโุ ขทัย ศิลปะสมัยสุโขทยั จดั ได้วำ่ เปน็ ศลิ ปะไทยที่มีควำมงดงำมทส่ี ุด และมเี อกลกั ษณเ์ ฉพำะของไทยมำกทส่ี ดุ

ภมู ปิ ัญญา ด้านศาสนา ผูป้ กครองเปรยี บเหมอื นธรรมรำชำ ถอื เปน็ หลักกำรปกครองของกษัตริยไ์ ทยทุกยคุ ทกุ สมยั กำรได้ศึกษำเกยี่ วกับพระพทุ ธศำสนำ ทำให้พระมหำธรรมรำชำที่ ๑ (ลิไทย) ไดท้ รงพระรำชนิพนธ์ หนังสือเรอ่ื งไตรภมู พิ ระร่วง กำรเคำรพนบั ถือในพระพุทธศำสนำ ทำให้ชำวสโุ ขทยั ไดส้ รำ้ งสรรค์งำนศิลปะท่ีมคี วำมงดงำม เพอ่ื อทุ ิศแดพ่ ระพุทธศำสนำ

คณุ คา่ ของภมู ิปัญญา สมัยสโุ ขทัย ภูมิปัญญำในกำรประดษิ ฐ์อักษรไทยของพ่อขนุ รำมคำแหงมหำรำช กำรนำสระมำเรียงอยู่ระดบั กำรเขยี นพยญั ชนะทกุ ตัว ไมม่ พี ยญั ชนะซอ้ นกนั เดียวกนั กบั พยัญชนะ เรยี งอยู่บนบรรทัดเดยี วกัน ทีม่ ำภำพ : http://ksp-prachin2.com/category/

ภำษำไทยเป็นภำษำประจำชำตไิ ทย และเป็นภำษำของคนไทย เป็นสญั ลักษณ์อย่ำงหนึ่งท่ีแสดงถงึ ควำมเป็นคนไทยและ ชำตไิ ทย เรำจงึ ควรนึกถึงคุณคำ่ ของภำษำไทย และชว่ ยกันรักษำภำษำไทย ด้วยกำรปฏิบัติ ดงั น้ี พูดออกเสียงภำษำไทย ใหช้ ดั เจน ไม่พูดภำษำไทยคำ พูดควบกล้ำใหถ้ ูกตอ้ ง ภำษำอังกฤษคำ เขียนคำให้ถูกตอ้ ง ตำมตวั สะกด

ศลิ ปะ ศิลปะสมยั สโุ ขทยั เป็นศิลปะแบบไทยท่ีแสดงถึงควำมงดงำมและมเี อกลักษณเ์ ปน็ ของตนเอง ศิลปะและมรดกทำงวฒั นธรรม ทบ่ี รรพบรุ ษุ ได้สรำ้ งขน้ึ นี้ ทำให้ทำงอทุ ยำนประวัตศิ ำสตรส์ โุ ขทัยไดร้ ับกำรยกย่องใหเ้ ปน็ มรดกโลก

อทุ ยานประวตั ศิ าสตร์สุโขทัย ในอดีตเคยเป็นรำชธำนีของไทย ภำยในเขตอุทยำนประวตั ิศำสตร์สโุ ขทยั ประกอบด้วยสถำนทีส่ ำคัญมำกมำย ปัจจบุ ันได้รับควำมยกย่องจำกองค์กำร กำรศกึ ษำ วิทยำศำสตร์ และวฒั นธรรมแหง่ สหประชำชำติ (UNESCO) ให้เปน็ มรดกโลกเม่ือ พ.ศ. ๒๕๓๔ วัดพระพำยหลวง วดั ศรชี มุ วัดมหำธำตุ สรีดภงค์

เรำทกุ คนจงึ ควรมสี ่วนร่วมในกำร อนุรกั ษ์มรดกของชำติดว้ ยกำร ปฏบิ ตั ิ ดงั นี้ ไม่ปนี ป่าย โบรำณสถำนเพรำะอำจทำให้แตกหักพงั ลงมำได้ ช่วยกนั ดูแลรักษา โบรำณสถำนโบรำณวัตถุ ไม่ขดี เขยี น ลงโบรำณสถำน โบรำณวตั ถุ แค่ลงมือปฏิบัติ เพ่อื นๆ ไดม้ สี ว่ นรว่ มในกำรอนรุ กั ษ์สมบตั ขิ องชำติแล้ว