เอกสารประกอบการเรียน เรื่อง อาหารและสารอาหาร

ก เอกสารประกอบการเรียน เรื่อง อาหารและสาร สาหรับนักเรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีท่ี 6 ฉบับได้จัดทาขึ้น เพื่อใช้เป็นส่ือการเรียนประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้สาระ การเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ซึ่งมีเนื้อหาเก่ียวข้องกับอาหารและ สารอาหาร โดยเอกสารประกอบการเรียนฉบับน้ี ประกอบไป ด้วยเนื้อหาสาระ ใบกิจกรรม แบบทดสอบ ตรงตามเนื้อหา เอกสารประกอบการเรยี น ผู้จัดหวังว่าเอกสารประกอบการเรียน เร่ือง อาหาร และสารอาหาร ฉบับนี้จะเป็นประโยชน์ต่อผู้เรียนในการเรียนรู้ และสามารถนาผู้เรียนไปสู่จุดหมายตามศักยภาพเป็นผู้ท่ีมี คุณลักษณะอันพึงประสงค์ นาความรู้ไปประยุกต์ใช้ใน ชวี ติ ประจาวันได้ คณะผูจ้ ัดทา

เรือ่ ง ข แบบทดสอบก่อนเรยี น ความหมายอาหารและสารอาหาร หนา้ กิจกรรมแยกแยะอาหาร 2 อาหารหลัก 5 หมู่ 5 6 - หม่ทู ่ี 1 โปรตนี 7 - หมูท่ ่ี 2 คารโ์ บไฮเดรต - หมู่ท่ี 3 เกลอื แร่ 20 - หมู่ท่ี 4 วิตามิน 21 - หมู่ท่ี 5 ไขมัน 22 กจิ กรรมพาเพลิน 23 กจิ กรรมจาแนกสารอาหาร 24 กจิ กรรมอาหารและสารอาหาร 28 กิจกรรมทายอาหาร 38 กินถกู หลักกบั ธงโภชนาการ 41 โภชนบัญญัติ 5 ประการ 49 แบบทดสอบหลังเรียน เฉลย บรรณานุกรม

1 มาตรฐานการเรียนรู้ ว 1.1 เข้าใจหน่วยพื้นฐานของสิ่งมีชีวิต ความสัมพันธ์ของ โครงสร้าง และหน้าที่ของระบบต่างๆ ของส่ิงมีชีวิตท่ีทางาน สัมพันธ์กัน มีกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ สื่อสารส่ิงท่ี เรียนรู้และนาความรู้ไปใช้ในการ ดารงชีวิตของตนเองและ ดแู ลส่งิ มชี ีวติ ตัวชีว้ ัดการเรยี นรู้ ป.6/3 วิเคราะห์สารอาหารและอภิปรายความจาเป็นที่ ร่างกายต้องได้รับสารอาหารในสัดส่วนท่ีเหมาะสมกับเพศ และวยั จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. อธิบายอาหารหลัก 5 หมู่ และระบอุ าหารหลักหมู่ตา่ ง ๆ ทม่ี อี ยใู่ นอาหารทก่ี นิ 2. อธิบายความแตกตา่ งระหว่างอาหารและสารอาหาร 3. บอกประเภทของสารอาหารที่มีอยู่ในอาหารหลัก 5 หมู่ และประโยชน์ของสารอาหาร

แบบทดสอบกอ่ นเรียน 2 คาชีแ้ จง ใหน้ ักเรียนทาเครอ่ื งหมาย × ทับตัวอักษรหน้าคาตอบท่ีถกู ต้อง 1. อาหารหลกั 5 หมู่ประกอบด้วยสารอาหารชนิดใดบ้าง ก . โปรตีน คารโ์ บไฮเดรต น้า เกลือแร่ และน้ามนั ข. โปรตีน คาร์โบไฮเดรต วติ ามิน นา้ และนา้ มนั ค. โปรตนี คารโ์ บไฮเดรต วติ ามนิ เกลือแร่ และน้า ง. โปรตนี คารโ์ บไฮเดรต ไขมนั วิตามนิ เกลือแร่ และน้า 2. อาหารในขอ้ ใดให้สารอาหารประเภทโปรตีนท้งั หมด ก. ปลาทะเลและถวั่ ลสิ ง ข. เนือ้ หมตู ดิ มนั และขนมปงั ค. ไข่เป็ดและขา้ วสวย ง. นมและปาทอ่ งโก๋ 3. ข้อใดกล่าวได้ถูกตอ้ งเกี่ยวกบั ประโยชนข์ องสารอาหารทม่ี ตี อ่ รา่ งกาย ก. คารโ์ บไฮเดรตช่วยซอ่ มแซมสว่ นทีส่ ึกหรอ ข. วติ ามนิ และเกลือแร่ชว่ ยควบคมุ การทางานของรา่ งกายให้เปน็ ปกติ ค. น้าช่วยให้พลงั งานแกร่ ่างกาย ง. ไขมันไมม่ ีสว่ นเกย่ี วขอ้ งกบั การใหพ้ ลงั งานตอ่ รา่ งกาย

4. ธงโภชนาการของไทยมีรูปรา่ งเหมอื นกับขอ้ ใด 3 ก. ข. ค. ง. 5. อาหารในขอ้ ใดควรรบั ประทานในปริมาณนอ้ ยทส่ี ุด ก. ข้าว แปง้ ข. นม เนอื้ สัตว์ ค. นา้ มนั นา้ ตาล เกลือ ง. ผัก ผลไม้ 6. สารอาหารในข้อใดใหค้ ณุ ค่าทางโภชนาการใกล้เคียงกบั ไกต่ ม้ 2 ชอ้ นกนิ ขา้ ว ก. เตา้ หู้เหลือง 4 ชอ้ นกนิ ขา้ ว ข. ปลาทู 2 ช้อนกนิ ขา้ ว ค. ไขต่ ม้ 2 ช้อนกนิ ข้าว ง. ถกู ทุกข้อ 7. อาหารในข้อใดไม่ควรรบั ประทานเป็นประจา ก. อาหารทีม่ ีรสหวานจดั ข. อาหารหมกั ดอง ค. อาหารท่ีมีสสี นั ฉดู ฉาด ง. ถูกทกุ ข้อ

4 8. ถ้าไมร่ บั ประทานข้าวนกั เรยี นควรรบั ประทานอะไรแทนจงึ จะได้รับสารอาหารชนดิ เดยี วกัน ก. ขนมปัง ข. นม ค. ผลไม้ ง. สลดั ผกั 9. ข้อใดกล่าวถึงธงโภชนาการได้ถกู ต้อง ก. เปน็ ข้อมลู แนะนาปรมิ าณและความหลากหลายของ อาหารทคี่ นไทยควรบริโภค 1 วัน ข. เป็นขอ้ มูลแนะนารา้ นขายอาหารทอ่ี ร่อยใหก้ บั คนไทย ค. ธงโภชนาการแบ่งอาหารออกเป็น 4 หมู่ ง. ธงโภชนาการแนะนาใหก้ ินผกั ในปรมิ าณทมี่ ากกวา่ ขา้ ว 10. ข้อใดไม่ใช่หลกั การของโภชนบญั ญตั ิในการรับประทานอาหาร ก. รับประทานอาหารแตล่ ะมือ้ ให้ครบ 5 หมู่ ข. รับประทานอาหารใหห้ ลากหลาย ค. รับประทานอาหารท่ีให้รสชาตถิ ูกปาก ง. รบั ประทานอาหารโดยคานึงถงึ สัดสว่ นและปริมาณท่ี เหมาะสมกบั เพศวัยและกิจกรรมท่ที า

5 อาหาร คอื สง่ิ ทีเ่ รารับประทานเข้าไปแล้วทาให้ เกิดประโยชน์ต่อร่างกาย เช่น ข้าว เน้ือสัตว์ ผัก ผลไม้ และนม เป็นต้น อาหารมีมากมายหลายชนิด อาหารแต่ ละชนิดจะให้สารอาหารที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกาย แตกต่างกัน ซึ่งถ้านาอาหารแต่ละชนิดมาจัดเป็น หมวดหมู่ จะแบ่งได้เป็น 5 หมู่ เรียกว่า “อาหารหลัก 5 หมู่ ” อาหารหลัก 5 หมู่ มีสารท่ีสิ่งมีชีวิตนาไปใช้ใน กระบวนการต่างๆ เพ่ือดารงชีวิต การเจริญเติบโต และ การซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ เรียกว่า “สารอาหาร” อาหารหลักแต่ละหมู่มีสารอาหารที่แตกต่างกันและมี ปริมาณมากน้อยแตกต่างกนั ดว้ ย

กจิ กรรม แยกแยะอาหาร 6 คาชีแ้ จง ให้นักเรียนลองแยกแยะวา่ อะไรเป็น อาหารและอะไรไมใ่ ช่อาหาร ใหท้ าเครื่องหมาย ลงในช่องว่างท่กี าหนดให้ ลาดบั ท่ี รายการ ความคิดเห็น ใช่ ไม่ใช่ 1. ข้าวราดแกง 2. เบียร์ 3. แฮมเบอรเ์ กอร์ 4. ผงชรู ส 5. โซดา 6. ขนมไทย 7. น้าผลไม้ 8. น้าอัดลม 9. ก๋วยเตีย๋ ว 10. ขนมขบเคีย้ ว 11. เครอ่ื งดม่ื ชกู าลงั 12. ยา 13. หมากฝรงั่ 14. ลูกอม 15. เฟรนชฟ์ รายด์



8

9 ได้แก่ นม ไข่ เนื้อสัตวต์ า่ งๆ ถัว่ เมลด็ แหง้ และงา สารอาหารประเภทโปรตนี ชว่ ยทาให้รา่ งกาย เจรญิ เตบิ โต และชว่ ยซ่อมแซมเซลลส์ ว่ นที่ สึกหรอ ให้พลังงานแก่ร่างกาย สร้างภูมิคุ้มกัน โรค และเป็นส่วนประกอบของเอนไซน์และ ฮอร์โมน

10

11 ไดแ้ ก่ ข้าว แปง้ นา้ ตาล เผือก มนั เปน็ สารอาหารหลกั ที่ ใหพ้ ลังงานแก่รา่ งกาย สว่ นใหญ่มนษุ ย์ได้รบั มาจากอาหารจาพวก น้าตาลและแป้ง *แต่ถ้ากินอาหารหมู่น้ีมากเกิน ความต้องการของร่างกายก็จะถูก เปลี่ยนเป็นไขมัน และทาให้เกิด โรคอ้วนได้

12

13 ได้แก่ ฟักทอง เห็ด ผักกาดขาว เป็นต้นจะให้ วิตามินและเกลือแร่แก่ร่างกาย ช่วยเสริมสร้าง ทาให้ร่างกายแข็งแรงมีภูมิต้านทานเชื้อโรค และช่วยใหอ้ วัยวะต่างๆ ทางานได้ปกติ ช่วยทา ให้ระบบขับถ่ายทางานเป็นปกติ มีเส้นใยเป็น กากชว่ ยทาใหร้ ะบบขบั ถา่ ยทางานเปน็ ปกติ

14

15 ได้แก่ มะละกอ มังคุด สม้ กลว้ ย เป็นตน้ จะให้วิตามินและเกลือแร่คล้ายกับผักแก่ ร่างกายช่วยเสริมสร้างทาให้ร่างกายแข็งแรงมี ภูมิต้านทานเชื้อโรค และช่วยให้อวัยวะต่างๆ ทางานได้ปกติ ช่วยทาให้ระบบขับถ่ายทางาน เป็นปกติ ผิวพรรณดี

16

17 ไดแ้ ก่ ไขมนั หรอื นา้ มนั จากพืชและสตั ว์ เปน็ สารอาหารท่มี ีสมบตั ิไมร่ วมตวั กับนา้ ให้พลงั งานสูง ช่วยในการดูดซมึ วติ ามนิ บาง ชนดิ ในรา่ งกายพบใตผ้ ิวหนัง และรอบอวยั วะภายในต่างๆ

ใหพ้ ลังงาน 18 โปรตีน ไขมนั คาร์โบไฮเดรต ไมใ่ ห้พลังงาน เกลอื แร่ วติ ามิน

19 อาหารหลักแต่ละหมู่ มีประโยชนแ์ ตกต่างกัน ในแต่ละวนั เราจงึ ควรรับประทานอาหารใหค้ รบ ทั้ง 5 หมู่ เพอื่ ให้รา่ งกายเจรญิ เติบโตและแข็งแรง นอกจากอาหารหลัก 5 หมู่แล้ว น้าสะอาดก็เป็น อาหารท่ีมีความสาคัญเช่นกัน เนื่องจากน้าเป็น ส่วนประกอบท่ีสาคัญของเลือดท่ีไปหล่อเล้ียงส่วน ตา่ งๆ ของรา่ งกายและสมอง ร่างกายของเรามีน้าเป็น ส่วนประกอบมากถึง 70% น้ามีส่วนสาคัญในการทา ละลายสารต่างๆในร่างกายช่วยทาให้ระบบการ ทางานของอวัยวะต่างๆ ดาเนินไปเป็นปกติ ดังน้ัน รา่ งกายจึงต้องน้าทีเ่ พียงพอและสม่าเสมอ

กิจกรรม พาเพลิน 20 คาช้ีแจง โยงเส้นจบั คู่หมู่อาหาร และสารอาหารทีส่ ัมพนั ธก์ บั ภาพอาหาร หม่อู าหาร ภาพอาหาร สารอาหาร หมทู่ ี่ 1 ไขมัน หมทู่ ่ี 2 คาร์โบไฮเดรต หมู่ท่ี 3 วติ ามนิ หมทู่ ี่ 4 โปรตนี หมู่ที่ 5 เกลอื แร่ ใครทาได้ถูกตอ้ ง รบั ผลไมไ้ ปเลย

กิจกรรม จาแนกสารอาหาร 21 คาชแี้ จง ให้นักเรยี นจาแนกสารอาหารลงในรปู ผลไมท้ กี่ าหนดใหถ้ กู ตอ้ ง แป้งสาลี ข้าวโพด นา้ ตาลทราย นมสด เน้ือววั เผอื ก มนั เทศ ไข่ นา้ มนั หมู มะพร้าว ราขา้ ว งาดา ถั่วดา ปลานิล เบคอน เนยแขง็ มะเขอื เทศ ออ้ ย มะละกอ ผักคะน้า มะนาว ขา้ วซอ้ มมอื ฟักทอง สม้ มะมว่ ง เส้นบะหมี่ น้ามนั ตับปลา แครอท ฝร่งั แอปเป้ลิ โปรตีน คาร์โบไฮเดรต …….……………………………… …….……………………………… …………………………………… …………………………………… ……………………………........ ……………………………........ …………………………. …….…………วิต…า…ม…ิน…………… …………………………. …………………………………… ……………………………........ เกลอื แร่ …………………………. ไขมนั …….……………………………… …….……………………………… …………………………………… …………………………………… ……………………………........ ……………………………........ …………………………. ………………………….

กจิ กรรม อาหารและสารอาหาร 22 คาช้ีแจง ขีด หน้าข้อความทถ่ี ูก และขดี หน้าข้อความทีผ่ ดิ 1. อาหารหมขู่ ้าว แปง้ น้าตาล เผอื ก มัน จะใหส้ ารอาหาร ประเภทคาร์โบไฮเดรตเป็นสว่ นใหญ่แก่ร่างกาย 2. ผักและผลไมใ้ หส้ ารอาหารประเภทวติ ามินและเกลือแร่ 3. อาหารหมไู่ ขมันพชื และสัตว์ จะใหพ้ ลงั งานและความอบอนุ่ แก่ร่างกาย 4. การรบั ประทานอาหารประเภทเนอ้ื สัตว์เปน็ ประจา จะช่วย ใหร้ ่างกายได้รบั แต่วติ ามนิ และเกลอื แร่เพิม่ ขนึ้ 5. ถ้าร่างกายขาดวติ ามนิ ซีจะทาให้เกิดโรคลกั ปิดลักเปิดได้ 6. อาหารประเภทเครอ่ื งในสตั ว์ ไขแ่ ดง และผักใบเขยี ว จะให้ เกลือแรป่ ระเภทเหลก็ แก่รา่ งกาย 7. การรบั ประทานอาหารใหเ้ หมาะสมกบั เพศและวยั จะทาให้ ร่างกายเจรญิ เตบิ โตและแข็งแรง 8. ถา้ ขาดสารอาหารประเภทโปรตีนจะทาให้เกดิ โรคหัวใจได้

กิจกรรม ทายอาหาร 23 คาชี้แจง ใหน้ ักเรียนเขยี นจาแนกส่วนประกอบของอาหารตามหมู่ให้ ถกู ต้องกบั ภาพ และตอบคาถามในชอ่ งวา่ งให้ถกู ตอ้ ง ชื่ออาหาร จดั อยูใ่ นอาหาร สารอาหารที่ ประโยชน์ที่เกดิ 5 หมู่ประเภท รา่ งกายได้รับ ต่อร่างกาย ใดบ้าง ………………………..….. ………………………..….. ………………………..…..



25 นอกจากการบรโิ ภคใหค้ รบทุกหม่แู ลว้ ปรมิ าณการ บริโภคอาหารในแตล่ ะหมกู่ ม็ ีความสาคัญอยา่ งย่งิ ตอ่ ภาวะโภชนาการ ต่อมาจงึ มีความพยายามใน การเผยแพรค่ วามรเู้ กีย่ วกบั สดั สว่ นอาหารทค่ี วร บริโภค ในรูปแบบพีรามิดโภชนาการ หรือใน ประเทศไทยนิยมใชเ้ ปน็ ธงโภชนาการ

26 ข้นั ท่ี 1 กลุ่มขา้ ว แป้ง กนิ ปรมิ าณมากท่สี ุดเพราะเปน็ แหลง่ พลงั งาน ขั้นที่ 2 กลุ่มผักและผลไม้ กินปริมาณรองลงมา เพ่อื ใหไ้ ดว้ ติ ามนิ แร่ธาตุและใยอาหาร ขน้ั ที่ 3 กลุม่ เน้ือสตั ว์ ถ่วั ไข่ และกล่มุ นม กนิ ปริมาณพอเหมาะ เพือ่ ให้ไดโ้ ปรตนี เหลก็ และแคลเซียม ขั้นที่ 4 กลุม่ นา้ มัน น้าตาล เกลอื กนิ แตน่ อ้ ยเท่าที่จาเปน็

27 1. กนิ อาหารให้ครบ 5 หมู่ 2. กลมุ่ อาหารท่ีบริโภคจากมากไปน้อย แสดงด้วยพ้ืนที่ ในภาพ 3. อาหารที่หลากหลายชนิดในแต่ละกลุ่มสามารถเลือก กินสลบั เปลย่ี นหมุนเวยี นกันได้ภายในกลุม่ เดยี วกัน 4. กล่มุ ผกั กลุ่มผลไม้และกลมุ่ เน้ือสัตว์ สาหรบั กล่มุ ข้าว แป้ง ให้กินข้าวเป็นหลัก อาจลับกับผลิตภัณฑ์ที่ทาจาก แปง้ เป็นบางม้ือ 5. ปรมิ าณอาหาร บอกจานวนเป็นหน่วยครัวเรือน เช่น ทพั พี ชอ้ นกินขา้ ว แก้ว และ ผลไม้กาหนดเป็นสดั ส่วน 6. ชนิดของอาหารท่ีควรกินปริมาณน้อย ๆ เท่าท่ี จาเปน็ คอื กลุ่มน้ามัน น้าตาล



29 1. รับประทานอาหารครบ 5 หมู่ แต่ละหม่ใู ห้ มีความหลากหลายและหมน่ั ดแู ลน้าหนักตวั คือ การรับประทานอาหารหลายๆชนิด เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารต่างๆ ครบใน ปริมาณท่ีเพยี งพอกับความต้องการในแต่ละวนั ในวันหนึ่งๆ เราจะต้องเลือกรับประทาน อาหารในแต่ละหมู่ให้ครบท้ัง 5 หมู่ ในปริมาณท่ี พอเหมาะและควรเลือกรับประทานให้หลากหลาย เพ่ือให้ได้สารอาหารต่างๆ ครบตามความต้องการ ของร่างการอันท่ีจะนาไปสู่การมีภาวะโภชนาการท่ี ดี และควรดูแลน้าหนักตัวให้เหมาะสมตามวัยและ ไดส้ ดั สว่ นกบั ความสงู ของตัวเอง

30 2. รับประทานข้าวเป็นอาหารหลกั สลบั กบั อาหารประเภทแปง้ เป็นบางมอื้ ข้าวจัดเป็นอาหารหลักของคนไทย ซึ่งมี คุณทางโภชนาการมาก โดยเฉพาะข้าวท่ีผ่านการ ขัดสีน้อย เช่น ข้าวซ้อมมือ หรือที่ปัจจุบันเรียกว่า ข้าวกล้อง ซ่ึงนอกจากให้สารอาหารประเภท คาร์โบไฮเดรตแล้ว ยังมีวิตามินท่ีเป็นประโยชน์ต่อ ร่างกายมากอีกด้วย หากเบื่อข้าวก็สามารถ รับประทานอาหารประเภทอื่นๆ สลับเป็นบ้างมื้อ ได้ เช่น ก๋วยเต๋ียว บะหม่ี ขนมปัง เป็นต้น แต่ คุณค่าของอาหารเหล่าน้ีจะน้อยกว่าการได้รับจาก ขา้ ว

31 3. รับประทานผักใหม้ าก และรบั ประทานผลไมเ้ ปน็ ประจา พืชผักผลไม้เป็นแหล่งสาคัญของวิตามิน และแร่ธาตุ รวมทั้งสารอ่ืนๆ ซ่ึงล้วนแต่มีความ จาเป็นต่อร่างกายท่ีนาไปสู่สุขภาพท่ีดีจึงควร รับประทานพืชผักทุกม้ือให้หลากหลายชนิด ส่วน ผลไม้ควรรบั ประทานเป็นประจาสมา่ เสมอ

32 4. รบั ประทานปลา เนือ้ สตั วไ์ ม่ติดมัน ไข่ และถั่วเมล็ดแหง้ เปน็ ประจา ร่างกายต้องการสารอาหารประเภท โปรตีน เพื่อนาไปเสริมสร้างร่างกายทาให้ เจริญเติบโต เราควรเลือกเน้ือสัตว์ที่ไม่มีไขมัน หรือมีไขมันในปริมาณน้อย เพ่ือไม่ให้เกิดการ สะส ม ไ ข มั น ภา ยใ น ร่ า งก า ย โป ร ตี น เป็ น สารอาหารท่ีจาเป็นอย่างยิ่งของเด็กในวัยเรียน ห า ก ข า ด โ ป ร ตี น แ ล้ ว จ ะ มี ผ ล ก ร ะ ท บ ต่ อ ก า ร เจริญเติบโต ทัง้ ร่างกาย และสมอง

33 5. ด่มื นมใหเ้ หมาะสมตามวยั นมเป็นอาหารท่ีย่อยง่าย อุดมไปด้วย สารอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย เช่น โปรตีน แคลเซียม ฟอสฟอรัส และวิตามินต่างๆ เด็กใน วัยเรียนมีความต้องการสารอาหารเหล่านี้มาก ควรดื่มอย่างน้อยวันละ 2 – 3 แก้ว เพราะอยู่ใน วัยเจริญเติบโต ร่างกายต้องนาไปสร้างกระดูก ฟัน กลา้ มเนื้อ เปน็ ต้น

34 6. รับประทานอาหารทม่ี ีไขมนั พอควร ไขมนั เป็นสารอาหารท่ใี หพ้ ลงั งานและ ความอบอ่นุ แก่ร่างกาย แต่ตอ้ งรบั ประทานใน ปริมาณท่ีพอเหมาะ ควรใชไ้ ขมนั จากพืชในการ ปรุงอาหาร มากกว่าไขมันจากสตั ว์ และไม่ควร เกิน 3 ชอ้ นโต๊ะต่อวัน หากรบั ประทานไขมันใน ปริมาณท่ีมากเกินไปจะทาให้ระดับไขมันคอ เรสเตอรอลในเลือดสูง และถ้าสะสมตาม รา่ งกายจะทาใหเ้ กิดโรคอว้ นได้

35 7. หลกี เลีย่ งการรบั ประทานอาหาร รสหวานและเคม็ จัด การรับประทานน้าตาลในปริมาณ มาก จะใหร้ ่างกายเส่ียตอ่ การเกิดโรค เช่น โรค อว้ น โรคเบาหวาน เชน่ เดียวกบั การรบั ประทาน อาหารรสเค็มจัด จะทาใหเ้ ส่ียงต่อการเกิดโรค ไต และความดนั เลือดสงู ได้ จึงควรลดการเติม เคร่ืองปรุงรสโดยไม่จาเป็น และหลีกเล่ียง อาหารท่มี ีรสหวานและเคม็ จดั

36 8. รับประทานอาหารท่ีสะอาด ปราศจากการปนเปื้อน ถ้าอาหารที่เรารับประทานเกิดการ ปนเปื้อน จากเช้ือโรคและสารเคมีต่างๆ ก็จะทา ให้เกิดโรคต่อร่างกายได้ ดังน้ัน เราควรเลือก รับประทานอาหารท่ีปรุงสุกใหม่ๆ สด สะอาด ปราศจากสัตว์นาโรค และแมลงวันตอม รวมทั้ง อ า ห า ร ท่ี มี สี สั น ฉู ด ฉ า ด ก็ ไ ม่ ค ว ร รั บ ป ร ะ ท า น เชน่ กัน

37 9. งดเครอื่ งดืม่ มนึ เมา เคร่อื งด่ืมแอลกอฮอร์ เช่น สรุ า ยาดอง เหลา้ เบยี ร์ ไวน์ ซง่ึ เป็นอนั ตรายตอ่ สุขภาพอย่าง ย่ิง ทาใหเ้ ป็นโรพิษสรุ าเรือ้ รงั มะเร็งตบั เป็นตน้ จึง ค ว ร เ ลื อ ก ด่ื ม เ ฉ พ า ะ เ ค ร่ือ ง ด่ื ม มี ป ร ะ โ ย ช น์ เทา่ นน้ั เชน่ นา้ ผกั นา้ ผลไม้ เป็นตน้

แบบทดสอบหลังเรยี น 38 คาช้ีแจง ใหน้ กั เรยี นทาเคร่ืองหมาย × ทับตวั อักษรหนา้ คาตอบที่ถูกต้อง 1. อาหารในข้อใดควรรับประทานในปรมิ าณนอ้ ยทส่ี ดุ ก. ข้าว แปง้ ข. นม เนอ้ื สตั ว์ ค. น้ามนั น้าตาล เกลอื ง. ผัก ผลไม้ 2. สารอาหารในข้อใดให้คณุ ค่าทางโภชนาการใกลเ้ คยี งกับไก่ตม้ 2 ช้อนกินขา้ ว ก. เตา้ หูเ้ หลือง 4 ช้อนกินขา้ ว ข. ปลาทู 2 ช้อนกนิ ข้าว ค. ไข่ต้ม 2 ชอ้ นกินขา้ ว ง. ถูกทกุ ขอ้ 3. ข้อใดกลา่ วถึงธงโภชนาการได้ถูกต้อง ก. เปน็ ขอ้ มูลแนะนาปรมิ าณและความหลากหลายของอาหารทีค่ น ไทยควรบรโิ ภค 1 วัน ข. เป็นข้อมูลแนะนารา้ นขายอาหารท่ีอรอ่ ยใหก้ บั คนไทย ค. ธงโภชนาการแบ่งอาหารออกเปน็ 4 หมู่ ง. ธงโภชนาการแนะนาใหก้ นิ ผักในปรมิ าณทีม่ ากกวา่ ขา้ ว

4. อาหารในข้อใดใหส้ ารอาหารประเภทโปรตนี ทัง้ หมด 39 ก. ปลาทะเลและถ่ัวลสิ ง ข. เนือ้ หมูตดิ มนั และขนมปงั ค. ไข่เป็ดและข้าวสวย ง. นมและปาทอ่ งโก๋ 5. ธงโภชนาการของไทยมรี ปู รา่ งเหมอื นกบั ข้อใด ก. ข. ค. ง. 6. ถา้ ไมร่ บั ประทานขา้ วนกั เรียนควรรบั ประทานอะไรแทนจึงจะได้รับสารอาหาร ชนดิ เดยี วกัน ก. ขนมปงั ข. นม ค. ผลไม้ ง. สลัดผัก 7. ข้อใดกล่าวได้ถูกตอ้ งเก่ยี วกับประโยชนข์ องสารอาหารทม่ี ีต่อร่างกาย ก. คาร์โบไฮเดรตช่วยซ่อมแซมส่วนท่สี ึกหรอ ข. วิตามนิ และเกลือแรช่ ่วยควบคมุ การทางานของร่างกายใหเ้ ป็นปกติ ค. น้าชว่ ยให้พลังงานแก่รา่ งกาย ง. ไขมนั ไมม่ ีส่วนเก่ียวข้องกับการให้พลงั งานตอ่ รา่ งกาย

40 8. ขอ้ ใดไมใ่ ช่หลักการของโภชนบญั ญัตใิ นการรบั ประทานอาหาร ก. รับประทานอาหารแตล่ ะมื้อให้ครบ 5 หมู่ ข. รบั ประทานอาหารใหห้ ลากหลาย ค. รบั ประทานอาหารที่ใหร้ สชาตถิ ูกปาก ง. รับประทานอาหารโดยคานงึ ถงึ สัดส่วนและปริมาณท่เี หมาะสมกบั เพศ วัยและกิจกรรมทีท่ า 9. ข้อใดไมใ่ ช่โภชนบญั ญติ 9 ประการ ก. รบั ประทานอาหารครบ 5 หมู่ แตล่ ะ่ หมใู่ หห้ ลากหลาย ข. รับประทานอาหารทม่ี ีไขมนั ให้มาก ค. รบั ประทานผักใหม้ ากและรับประทานผลไม้เปน็ ประจา ง. รบั ประทานขา้ วเป็นอาหารหลัก สลบั กับอาหารประเภทแปง้ เป็นบาง ม้ือ 10. อาหารหลกั 5 หมู่ประกอบดว้ ยสารอาหารชนิดใดบ้าง ก . โปรตนี คาร์โบไฮเดรต น้า เกลือแร่ และน้ามัน ข. โปรตีน คาร์โบไฮเดรต วติ ามนิ น้า และนา้ มนั ค. โปรตนี คาร์โบไฮเดรต วิตามิน เกลอื แร่ และน้า ง. โปรตนี คาร์โบไฮเดรต ไขมัน วติ ามิน เกลอื แร่ และน้า



กจิ กรรม แยกแยะอาหาร 42 คาชีแ้ จง ให้นักเรียนลองแยกแยะวา่ อะไรเป็น อาหารและอะไรไม่ใชอ่ าหาร ใหท้ าเครื่องหมาย ลงในช่องว่างท่กี าหนดให้ ลาดบั ท่ี รายการ ความคิดเห็น ใช่ ไม่ใช่ 1. ข้าวราดแกง 2. เบียร์ 3. แฮมเบอรเ์ กอร์ 4. ผงชรู ส 5. โซดา 6. ขนมไทย 7. น้าผลไม้ 8. น้าอัดลม 9. ก๋วยเตีย๋ ว 10. ขนมขบเคีย้ ว 11. เครอ่ื งดม่ื ชกู าลงั 12. ยา 13. หมากฝรงั่ 14. ลูกอม 15. เฟรนชฟ์ รายด์

กิจกรรม พาเพลิน 43 คาช้ีแจง โยงเส้นจบั คู่หมู่อาหาร และสารอาหารทีส่ ัมพนั ธก์ บั ภาพอาหาร หม่อู าหาร ภาพอาหาร สารอาหาร หมทู่ ี่ 1 ไขมัน หมทู่ ่ี 2 คาร์โบไฮเดรต หมู่ท่ี 3 วติ ามนิ หมทู่ ี่ 4 โปรตนี หมู่ที่ 5 เกลอื แร่ ใครทาได้ถูกตอ้ ง รบั ผลไมไ้ ปเลย

กิจกรรม จาแนกสารอาหาร 44 คาชแ้ี จง ให้นักเรยี นจาแนกสารอาหารลงในรูปผลไมท้ ก่ี าหนดใหถ้ กู ตอ้ ง แป้งสาลี ข้าวโพด น้าตาลทราย นมสด เนือ้ วัว เผือก มนั เทศ ไข่ นา้ มันหมู มะพรา้ ว ราข้าว งาดา ถว่ั ดา ปลานิล เบคอน เนยแข็ง มะเขือเทศ ออ้ ย มะละกอ ผกั คะนา้ มะนาว ขา้ วซอ้ มมอื ฟักทอง สม้ มะม่วง เส้นบะหมี่ นา้ มันตบั ปลา แครอท ฝร่งั แอปเปิ้ล โปรตีน คารโ์ บไฮเดรต นมสด เนื้อววั ไข่ วิตามนิ แปง้ สาลี น้าตาล เผอื ก ปลานิล เบคอน มันเทศ เส้นบะหมี่ น้ามันตับปลา มะพรา้ ว อ้อย ขา้ วซอ้ มมอื ถัว่ ดา มะละกอ ส้ม มะม่วง เกลือแร่ ฝรงั่ แอปเป้ิล งาดา ไขมัน ข้าวโพด มะเขอื เทศ น้ามันหมู เนยแข็ง มะนาว ฟกั ทอง ผกั คะนา้ แครอท

กจิ กรรม อาหารและสารอาหาร 45 คาช้ีแจง ขีด หน้าข้อความทถ่ี ูก และขดี หน้าข้อความทีผ่ ดิ 1. อาหารหมขู่ ้าว แปง้ น้าตาล เผอื ก มัน จะใหส้ ารอาหาร ประเภทคาร์โบไฮเดรตเป็นสว่ นใหญ่แก่ร่างกาย 2. ผักและผลไมใ้ หส้ ารอาหารประเภทวติ ามินและเกลือแร่ 3. อาหารหมไู่ ขมันพชื และสัตว์ จะใหพ้ ลงั งานและความอบอนุ่ แก่ร่างกาย 4. การรบั ประทานอาหารประเภทเนอ้ื สัตว์เปน็ ประจา จะช่วย ใหร้ ่างกายได้รบั แต่วติ ามนิ และเกลอื แร่เพิม่ ขนึ้ 5. ถ้าร่างกายขาดวติ ามนิ ซีจะทาให้เกิดโรคลกั ปิดลักเปิดได้ 6. อาหารประเภทเครอ่ื งในสตั ว์ ไขแ่ ดง และผักใบเขยี ว จะให้ เกลือแรป่ ระเภทเหลก็ แก่รา่ งกาย 7. การรบั ประทานอาหารใหเ้ หมาะสมกบั เพศและวยั จะทาให้ ร่างกายเจรญิ เตบิ โตและแข็งแรง 8. ถา้ ขาดสารอาหารประเภทโปรตีนจะทาให้เกดิ โรคหัวใจได้

กิจกรรม ทายอาหาร 46 คาช้ีแจง ใหน้ กั เรยี นเขียนจาแนกส่วนประกอบของอาหารตามหมู่ให้ ถกู ต้องกบั ภาพ และตอบคาถามในชอ่ งว่างใหถ้ ูกต้อง ชือ่ อาหาร จดั อย่ใู นอาหาร สารอาหารท่ี ประโยชนท์ เี่ กิด 5 หมปู่ ระเภท รา่ งกายได้รบั ตอ่ ร่างกาย ใดบ้าง หมู่ 1 โปรตีน ใหพ้ ลงั งานแกร่ า่ งกาย หมู่ 2 คารโ์ บไฮเดรต ช่วยเสรมิ สรา้ งทาให้ หมู่ 3 วติ ามนิ เกลือแรจ่ ากผัก รา่ งกายแข็งแรงมีภมู ิ หมู่ 5 ไขมนั ตา้ นทานเชือ้ โรค ชว่ ย ทาใหร้ ะบบขบั ถา่ ย ข้าวคลุกกะปิ ทางานเป็นปกติ หมู่ 1 ใหพ้ ลงั งานแกร่ า่ งกาย หมู่ 2 โปรตนี ช่วยเสรมิ สรา้ งทาให้ หมู่ 3 คารโ์ บไฮเดรต หมู่ 5 รา่ งกายแข็งแรงมีภมู ิ วติ ามนิ เกลือแรจ่ ากผกั ตา้ นทานเชือ้ โรค ชว่ ย ไขมัน ทาใหร้ ะบบขบั ถ่าย ขา้ วผัดหมู ทางานเป็นปกติ หมู่ 1 โปรตีน ใหพ้ ลงั งานแก่รา่ งกาย หมู่ 2 คาร์โบไฮเดรต ช่วยเสรมิ สรา้ งทาให้ หมู่ 3 วิตามนิ เกลือแร่จากผัก รา่ งกายแขง็ แรงมีภมู ิ หมู่ 5 ไขมัน ตา้ นทานเชือ้ โรค ชว่ ย ทาใหร้ ะบบขบั ถา่ ย ข้าวมนั ไก่ ทางานเป็นปกติ

47 เฉลยแบบทดสอบกอ่ นเรยี น 1. ง 2. ก 3. ข 4. ข 5. ค 6. ง 7. ง 8. ก 9. ก 10. ค