Makrovizyon ( Eylül - Ekim )

MAKRO GIDA KÜLTÜRÜYemeklerin tadı tuzuYenibaharTarçın, karanfil, kakule, karabiber, zencefil gibi pek çok baharatın çeşnisine sahip olanYenibahar, tatlılarda da tuzlularda da kullanılabilen, çok özel bir baharat... Bu nedenlede İngilizcede tüm baharatlar anlamına gelen “allspice” adıyla biliniyor. Dünyanın pekçok farklı bölgesinde, farklı kültürler tarafından benimsenen ve dünya mutfaklarında daYsıklıkla yer bulan yenibaharın faydaları da saymakla bitmiyor.enibahar çok çok eski zamanlardan beri kullanılan önemli. İşte yenibaharın özellikleri:bir baharat… Birçok baharatın tadını andırması ne-deniyle de farklı kültürlerin farklı yemeklerinde tarih • Baharat içerisindeki aktif içerikler, iltihaplanmayı ortadan kaldıran; artrit, gut, kas ağrıları ve hatta hemoroidlerdenboyunca yer bulmuş. Yani aslına bakılırsa dünyanın kurtulmak için ideal bir baharat yapan kimyasal bileşiklerhemen hemen her bölgesinde özel bir lezzet elçisi diyebi- içeriyor. Ayrıca, yaralanma veya cerrahi iyileşme durumun-liriz onun için. Özellikle muskat, tarçın ve karanfil tatlarını da ağrı azaltmaya da etkide bulunuyor.içerisinde barındıran, tropikal iklimlerde yetişen yenibaha-rın yemişleri olgunlaştıklarında toplanıyor. Olgunlaştıkla- • Antimikrobiyal, antibakteriyel ve antiseptik yönleri nede-rında kırmızı olan renkleri güneşte kurutulduğunda kahve- niyle diş sağlığını korumada yardımcı oluyor. Bu baharat ilerengiye dönüşüyor. Yenibahar, lezzet özellikleri bakımından yapılan gargaralar özellikle ağız kokusu ve diş eti iltihap-tatlı veya tuzlu yemeklerde kullanılabiliyor ve genellikle lanmasına karşı faydalı olabiliyor. Ayrıca, boğaz ve badem-tatlılarda, çorbalarda, et yemeklerinde, soslarda ve hatta ciklerde yer alan mikroplara karşı da koruma sağlayabiliyor.bazı içeceklerde bile bulunuyor. • İçerisinde önemli oranda demir ve bakır bileşenleri bu- lunuyor. Bu elementler, kırmızı kan hücrelerinin önemliKabul görmüş bir lezzet bileşenleri ve yenibahar vücudu uyararak kan dolaşımını destekliyor.Yenibahar tüm dünyada kabul görmüş bir lezzetçi olma- • Gaz sorunlarını giderme, mide kramplarına karşı, şişkinliksının yanı sıra sağlık için de oldukça faydalı. Bu nedenle ve hazımsızlık problemlerine iyi geldiği de bilinen faydalarımutfağınızdan da yemeklerinizden de eksik etmemeniz arasında yer alıyor.50 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO RÖPORTAJMakro Market İstanbul BölgeSatış Yönetimi Direktörü:Hamdi Cömert:“Tamamenhizmet odaklıyız”Gıda perakendesi sektöründe büyümesini sürdüren ve yeni yatırımlarını hayatageçirmeye devam eden Makro, İstanbul’da sunduğu hizmette de fark yaratıyor.İstanbul'da ilçeler bir yana; mahalle mahalle müşteri alışkanlıklarının çok değiştiğinibelirten Makro Market İstanbul Bölge Satış Direktörü Hamdi Cömert, “Rekabetin yoğunolduğu bölgelerde müşterilerimizin mağdur olmamaları için kâr marjı gözetmeden ürünüdoğru fiyatlara satıyor ve bölgesel ürün çeşitliliğini sağlıyoruz” diye konuşuyor. Hünkar Sibel Görel mağaza müdürü, bölge müdürü ve direktör pozis- yonlarında görev aldım.Makro Market İstanbul Bölge Satış Yöneti- mi Direktörü Hamdi Cömert, 1977, Ankara Satış Yönetimi Direktörü olarak göreviniz ne- doğumlu. Öğrenim hayatını Ankara’da ta- leri kapsıyor? mamlayan, evli ve bir çocuk babası olan Bölge müdürlüğünde ve bağlı mağazalarda satış, Cömert, iş hayatına 1995 yılında Beğendik Mağa- pazarlama, insan kaynakları, lojistik, bölgesel satın zacılık A.Ş’de şarküteri personeli olarak başlamış. alma, gider yönetimi, mağaza kârlılık ve verimlilik Kısa sürede kendini geliştirerek Beğendik A.Ş.’de şef çalışmalarını yürütüyoruz. olarak görev yapmış ve yönetim kadrosunda görev almış. 2002 yılında Makro ailesine katılan ve 15 yıl- Kaç mağazadan ve personelden sorumlusu- dır Makro bünyesinde farklı pozisyonlarda hizmet nuz? veren Hamdi Cömert ile İstanbul gibi kozmopolit ve Üçü Tekirdağ’da olmak üzere İstanbul ile birlikte 59 rekabetin yoğun yaşandığı bir şehirde çalışmaların mağazadan sorumluyum. Personel ekibimiz ise top- ne şekilde yürütüldüğünü ve farklılıklarını konuştuk. lamda 1150 kişiden oluşuyor. Makro’da daha önce hangi görevlerde ve böl- Bir gününüz nasıl geçiyor? gelerde bulundunuz? İstanbul’da gün, çok erken başlıyor. Personelimiz mağazalara 07:00’de geliyor ve mağazalarımız açılış Konya, Malatya, Ankara, Antalya, Karaman, Mersin ve son olarak İstanbul olmak üzere çok sayıda bölgede52 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017

Ayrıca mağazalarımız küçük metrekare alanlarda kurulu olsalar bile fazla teşhir açmayarak müşterile- rimize rahat alışveriş yapacakları bir mağaza ortamı sunuyoruz.\"İstanbul’da ilçeler bir yana, saatine kadar müşterilerimiz için hazırlanıyor. Bölge İstanbul kozmopolit bir kent ve her bölge-mahalle mahalle müşteri Müdürlüğü bu hazırlık aşamasında birebir mağa- de yaşayan insan profili değişiyor. Bunu gözalışkanlıkları çok değişiyor.\" zalarımızdaki eksikleri tamamlamak için organize önüne alarak ne gibi stratejiler belirliyorsu- oluyor. Günlük et, sebze ve meyve sevkiyatlarımızın nuz? kontrollerini yapıp mağazalarımıza zamanında ulaş- masını sağlıyoruz. Gün içerisinde mümkün olduğu İstanbul’da ilçeler bir yana, mahalle mahalle müş- kadar mağaza ziyaretleri gerçekleştirerek yerinde teri alışkanlıkları çok değişiyor. Rekabetin çok fazla kontrollerle müşteri ihtiyaçları ve taleplerini, per- olduğu bu bölgede bizim farkımız, tamamen hizmet sonel ihtiyaç ve taleplerini dinliyor, takip ediyor ve odaklı olmamız. Çoğunlukla site mağazacılığı yaptı- çözüme kavuşturuyoruz. ğımız için müşterilerimiz sürekli aynı kişiler oluyor. Bizler artık müşterilerimizin ailelerinden biri olmak İstanbul’a geldiğinizden bu yana ne gibi ça- için çabalıyoruz. Rekabetin yoğun olduğu bölgeler- lışmalar yaptınız? de ise müşterilerimizin mağdur olmamaları için çok fazla kâr marjı gözetmeden ürünü doğru fiyatlara İstanbul Bölge Müdürlüğü’nde çalışmalarımıza ilk satıyor ve bölgesel ürün çeşitliliğini sağlıyoruz. olarak zarar eden mağazalarımızdan başladık. Bu mağazaları iyileştirmek ve daha kârlı hale getirmek Makro’nun online satış sitesi için ekibimle beraber yoğun bir mesai harcadık. Son- marketsepeti.com.tr çalışmanız sizin bölge- rasında mağazalarımızı büyütmek için Uyum’un en niz adına nasıl ilerliyor? güçlü tarafı olan hizmet kalitesini daha iyi verebi- leceğimiz noktalar aramaya başladık. Site mağaza- Online alışveriş, bölgemizde yeni başlamış olup çok larına ağırlık vererek yeni mağazalar açtık. Hizmet güzel geri dönüşler alıyoruz. İstanbul’da sanal alış- kalitesini arttırmak için özellikle müşterilerimizin veriş çok kullanıldığı için kısa sürede bölgemizdeki online alışveriş yapabileceği marketsepeti.com.tr’yi yerini en üst sıralara çıkaracaktır. Şu an için sadece hayata geçirdik. Ayrıca site mağazalarına özel, hiçbir İstanbul Beylikdüzü bölgesinde online hizmet veri- koşul aramaksızın telefonla sipariş hattımızı kurduk. yoruz. 2017 yılının sonuna kadar tüm bölgelerimizde hizmet vermeyi hedefliyoruz. Tüketicilerin beklentilerine göre ne gibi dü- zenlemeler yapıyorsunuz? Makro Market hakkındaki görüşleriniz neler- dir? Günümüzde tüketicilerin çok bilinçli olması, bizi işimizi en iyi şekilde yapmaya ve hatta daha iyisini Makro Market, müşterilerin ihtiyaç ve beklentileri- yapmaya zorluyor. Uyum olarak biz; müşteri talep- ni en etkili biçimde karşılarken sürekli büyüyen ve lerini tek tek not alıyoruz. Ürün çeşitliliği, personel gelişen, ülke ekonomisine de büyük katkıda bulu- şikâyetleri ya da herhangi başka bir konu olduğunda nan, sektörün önde gelen, Türkiye’nin en büyük yerli takip edip hızlı bir şekilde çözüme kavuşturuyoruz. ulusal perakende markası. 15 yıldır Makro’da çalışan biri olarak, Makro’nun bulunduğu konumla gurur duyuyorum. Bundan sonraki hedeflerinizi öğrenebilir mi- yiz? Gelişime açık, yenilikçi bir firmada çalışıyor olmak, gelecek planlarınızı en doğru şekilde yapmaya ve kararlılıkla uygulayabilmeye yardımcı oluyor. Müş- teri memnuniyeti ve hizmet kalitemizi her zaman en iyiye taşımak, yeni fikirleri kısa sürede uygulayıp şirketimizi sektörün zirvesine yükseltmek, en önemli hedefimiz. Eylül-Ekim 2017 Makro Vizyon | 53

MAKRO RÖPORTAJReckitt Benckiser Türkiye Genel MüdürüMike Tignol:“Farkımız, yenideğer yaratmamız”Temelleri 1823 yılına dayanan Reckitt Benckiser (RB), bugün 60 ülkede faaliyetgösteriyor ve 200 farklı ülkede de ürünleri satışa sunuluyor. Türkiye pazarına 30 yılönce Calgon markasıyla giren ve bunun yanı sıra farklı 14 markasıyla Türk tüketicisineürün sunan marka, Türkiye pazarında önemli bir konumda bulunuyor. Bu başarıyı RBTürkiye Genel Müdürü Mike Tignol, “Farkımız, tüketiciler için yeni değer yaratmamız”şeklinde açıklıyor. Hünkar Sibel Görel RB, dünyanın en büyük deterjan ve temizlik malzeme üreticilerinden biri. Markanın tarihiBugün hemen herkesin evinde en az bir Re- hakkında biraz bilgi verebilir misiniz? citt Benckiser (RB) markası görmek mümkün. Türkiye’de 14 farklı markası ve farklı ürün grup- RB, merkezi Slough/İngiltere’de olan uluslararası bir larıyla hizmet sunan RB, önümüzdeki süreçte de tüketim ürünleri şirketidir. Sağlık, hijyen ve ev ürünleri Türk pazarına güçlü yatırımlar yapmaya devam edecek. üretir. Benckiser, 1823’te Benckiser Johann A.Tarafından “Bizim için Ar-Ge, tüketici odaklı keşiftir, onların ihti- kurulurken, Reckitt & Sons ise 1840’ta kuruldu. İngilte- yaçlarını anlayarak hayatlarını değiştirmek için yeni re merkezli Reckitt & Colman plc ile Hollanda merkezli yollar keşfetmektir” diyen RB Türkiye Genel Müdürü Benckiser NV şirketlerinin birleşmesi 1999’da gerçek- Mike Tignol ile markanın Türkiye’deki çalışmalarını, sos- leşti ve kurulan yeni şirketin ismi Reckitt Benckiser (RB) yal sorumluluk projelerini ve hedeflerini konuştuk. oldu. Günümüzde RB, 60 farklı ülkede faaliyet gösterir- ken ürünleri yaklaşık 200 ülkede satılıyor. Öncelikle sizi tanıyalım, bize profesyonel geç- mişinizden söz eder misiniz? Türkiye’de raflarda bulunan markalarınız neler- dir? Bunlardan kısaca bahsedebilir misiniz? Bir Belçikalı olarak, kariyerime P&G’de başladım, 15 yıl boyunca Batı Avrupa’da Satış ve Pazarlama depart- Türkiye’de 14 büyük markamız var ve bunların her biri manlarında çalıştım. 2009 yılının sonunda Rusya Satış tüketicide bir değer yaratmamızı ve o kategorileri yö- Direktörü olarak RB’de çalışmaya başladım; bu benim netmemizi sağlıyor. Ev markalarımız Finish, Vanish, gelişen pazarlardaki ilk tecrübemdi. Birkaç sene sonra, Calgon, Airwick, Cillit Bang, Marc ve Woolite; kişisel 2013’te, yeni oluşturulan RB-Balkanlar Bölgesinin (Ro- bakım markalarımız Durex, Scholl ve Veet; sağlık mar- manya, Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan) Genel Mü- kalarımız ise Gaviscon, Strepsils, Strefen ve Nurofen’dir. dürü oldum. 2015 sonunda ise RB için dünya çapındaki Bizim stratejik farkımız, yeni kategoriler üretmemiz ve güçlü pazarlardan olan RB Türkiye’nin Genel Müdürü olarak görevime başladım.54 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017

\"Türkiye pazarına 30 yıl önce Calgon ile girdik, bu yıl Calgon’un 30. yılını kutlarken aynı zamanda çok başarılı 14 markamızla Türkiye pazarında önemli bir konumdayız.\"RB'nin Türkiye'de 14 bu sebeple müşterilerimize ve tüketicilerimiz için yeni sponsorluğunda, Avustralya’dan Güney Afrika’ya kadarbüyük markası bulunuyor. değerler yaratmamızdır. Özellikle Finish, Vanish, Calgon, her yerde binlerce çocuğa nasıl el yıkayacaklarını öğ- Airwick, Veet ve Scholl gibi markalarımızla, tüketicileri- rettik. mizin hayatını daha kolay ve daha sağlıklı hale getirir- ken, aynı zamanda yeni alışkanlıklar da getirdiğimize Peki, Türkiye’de faaliyet göstermeye başladığı- inanıyoruz. nız 1987 yılından bu yana sizce Türk toplumun- da neleri değiştirdiniz? Türkiye’de üretim tesisleriniz bulunuyor mu? Türkiye pazarına 30 yıl önce Calgon ile girdik, bu yıl Ar-Ge ve üretim süreçlerinizi anlatır mısınız? Calgon’un 30. yılını kutlarken aynı zamanda çok başarılı 14 markamızla Türkiye pazarında önemli bir konumda- Evet, Tuzla/İstanbul’da bir fabrikamız bulunuyor, bu- yız. Güçlü markalarımıza odaklanıp değerlerimize sadık rada ağırlıklı olarak ev ürünlerimizi üretiyoruz. (Vanish, kalarak, 1987’den bu yana çok büyük yol kat ettik. Gü- Cillit Bang, Calgon gibi) nümüzde, en büyük tüketici ürünleri grubundan biriyiz ve Türkiye’deki en ünlü markalardan bir kısmına sahibiz. Sizce Türk tüketicisi RB markalarını nasıl değer- Bunun haricinde, karşılanmayan tüketici ihtiyaçlarına lendiriyor ve neden sizi tercih etmeli? hitap ederek ve müşterilerimizle birlikte satışlarımızı arttırarak hem müşterilerimizde hem de tüketicilerde Markalarımız, 200 farklı ülkede bulunurken dünya muazzam değerler yarattık. çapında tüketici güvenini de kazandı. Bunun sebebi, insanların hayatlarını değiştirmemiz; günlük rutinleri Sosyal sorumluluk projeleriniz hakkında bilgi daha kolay ve iyi yapmalarını sağlamamızdır. Türk tü- verebilir misiniz? Bu yıl ne gibi sosyal sorum- keticisinin değişen ihtiyaçlarını sürekli takip edip de- luluk projelerine imza attınız ya da atacaksınız? ğerlendirerek, Türkiye pazarına en uygun ürünleri ge- Dünya çapında stratejik partnerliğimizin olduğu “Save tirmeye çalışıyoruz. the Children”, dünyanın lider çocuk derneklerinden biri olarak 120 ülkede faaliyet gösteriyor. Çocuklara eğitim, sağlık ve afet sonrası yardım sunarak çocuk haklarını Toplumsal değişime katkıda bulunmak, hedefle- korumaya katkı sağlayan “Save the Children” için, her riniz arasında bulunuyor. Bu değişimle neyi ifa- sene RB Türkiye olarak bağış topluyoruz. Hedefimiz, 5 de ediyorsunuz ve neler yapıyorsunuz? yaşından küçük çocukların ölüm oranını azaltmak. Topluluklara nasıl daha sağlıklı yaşayabileceklerini öğ- Temizlik ürünleri hemen her eve, tesise, işlet- reterek toplumsal değişime katkıda bulunmayı hedef- liyoruz. Örneğin, RB Global olarak dünyadaki ilk Dünya El Yıkama Etkinliği’ni gerçekleştirdik. Dettol markamızın Eylül-Ekim 2017 Makro Vizyon | 55

MAKRO RÖPORTAJ \"Faaliyet gösterdiğimiz kategorilerin çoğundakullanım ve penetrasyon açısından çok büyükbir potansiyel olduğunu düşündüğümüz için planlarımız, Türkpazarına güçlü yatırımlar yapmaya devam etmek olacak.\"meye giren ürünler. Onlar olmadan olmuyor. tığımız tüketici ve pazar araştırmalarından yarar- Makro Market veAncak birtakım temizlik ürünleri mekanları lanıyoruz. Özellikle Türk pazarına göre geliştirilmiş RB, güçlü iş birlikleritemizlerken, atığa dönüştüğü esnada doğaya birkaç ürünümüz bulunuyor ve bu ürünler genelliklezarar veriyor. Siz ürünlerinizin çevresel etki- ev ve hijyen kategorilerinden çünkü şirketimiz ürün yapmaya devamleri için neler söyleyebilirsiniz? portföyü olarak bu kategorilerde daha esnek olma- ediyor. mıza olanak sağlıyor. Buna örnek olarak, Marc TümRB, hem küresel çapta, hem de Türkiye ofisi olarak, Yüzeyler ürünümüzü verebilirim.ürünlerin çevresel etkilerini azaltmak için çok nethedef ve planlara sahiptir. Örnek olarak size küre- 2017 için dünyada ve tabii Türkiye’de hedef-sel çapta su tüketimini azaltmak için gösterdiğimiz leriniz nelerdir?çabadan bahsedebilirim: 2012 yılından beri, süreçgeliştirme projelerimizle, üretim başına düşen su Faaliyet gösterdiğimiz kategorilerin çoğunda kulla-kullanımını %31,8 oranla azaltmayı başardık. nım ve penetrasyon açısından çok büyük bir potan- siyel olduğunu düşündüğümüz için planlarımız, TürkRB değerlerini ve şirket kültürünü göz önüne pazarına güçlü yatırımlar yapmaya devam etmekaldığınızda, nasıl bir fark yarattığınızı düşü- olacak. Pazarlama araçlarımızın (TV, medya vs.) yanınüyorsunuz? sıra müşterilerle olan güçlü partnerliğimize de bü- yük yatırım yapmayı düşündüğümüzü belirtmek is-Büyük etki yaratmak ve tüketici odaklı araştırmalar terim. Ne de olsa alışveriş yapacak kişiler, kararlarınıyapmak, daha sağlıklı yaşam ve daha mutlu evler çok büyük bir oranda mağaza içinde veriyorlar. Part-hedefimize ulaşmak için kullandığımız ana metot- nerlerimizle çift taraflı kazanca dayalı iş modellerilardandır. İnovasyon, yeni bir formül üretmek değil, yaratmaya ve onların daha kârlı satışlar yapmalarınıinsanların hayatlarında değişiklik yapabilmekten sağlamaya devam edeceğimize inanıyoruz.gelir. Tüketici odaklı olduğumuz kadar bilime debağlıyız. Bizim araştırma ve geliştirmeye olan yak- Son olarak Makro Market ile nasıl bir iş birliğilaşımımız tamamen eşsiz. Yaptığımız her şey tüke- içindesiniz ve Makro Market hakkındaki gö-ticiyle başlayıp tüketiciyle sonlanır. Bizim için Ar-Ge, rüşlerinizi öğrenebilir miyiz?tüketici odaklı keşiftir, onların ihtiyaçlarını anlayarakhayatlarını değiştirmek için yeni yollar keşfetmektir. Makro Market ile çok güçlü bir ilişkimiz ve iş birli- ğimiz bulunuyor. Makro Market’in Türk ekonomisi-Türk tüketicisinin kullanım alışkanlıklarını ne katkısını her anlamda takdir ediyoruz. Sürekliliğigöz önünde tutarak geliştirdiğiniz yeni veya olan ve ‘kazan-kazan’a dayalı bir iş modeli yaratarakfarklı özellikte ürünler oluyor mu? Varsa ör- her sene Makro Market ile ilişkilerimizi geliştiriyoruz.nekler misiniz? Tüm Makro Market ailesine devamlı destekleri ve iş birlikleri için çok teşekkür ederim.Türkiye’de yeni ürün çıkaracağımızda, öncelikle yap-56 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO İNSAN KAYNAKLARI Öğrenmek, akıntıya karşı yüzmek gibidir, ilerleyemediğiniz takdirde gerilersiniz. Çin AtasözüYaşam Boyu Öğrenmeİçinde olduğumuz bilgi çağında dünya büyük bir hızla değişiyor, yenilikler ve gelişmelerçığ gibi büyüyerek yayılıyor. Bireyler ve kurumların bu çağın gereksinimlerine kendileriniuyarlamaları gerekiyor. Bu hızlı değişim ve gelişim hareketlerine karşı “yaşamboyu öğrenme” kavramı bizlerin dünyasında yer bulmaya başladı. Örgün eğitiminberaberinde, yaşam boyu öğrenen bireylerin, kendi kendilerine öğrenme isteğine sahipBolması yaşam boyu öğrenmenin temelini oluşturuyor.irey, doğumuyla başlayan bir öğrenme süre- öğrenme, keşfetme ve hizmet etmedir. N.M. Nords-cinin parçası olmuş, hayatta kalma becerisi trom (2008), yaşam boyu öğrenmenin 10 yararındanve evreni tanıyarak anlamlandırma yetisini ilk söz etmektedir: olarak ailede kazanmaya başlamıştır. Bir par- • Doğal yeteneklerin tam olarak gelişmesine yardımçası olduğu kültürün her türlü pratiklerini yaparak ve eder, zihinleri açar.yaşayarak öğrenmiştir. Sosyal yaşam becerilerini öğ- • Meraklı ve aç bir zihin ortaya çıkarır.renirken örgün öğretim ile tanışmıştır.İçinde yaşadıkları toplum tarafından yetişkin olarak • Erdemimizi artırır.tanımlanan dönemde ise bireyin öğrenme süreci • Dünyayı daha iyi bir yer haline getirir.devam etmektedir. Bu döneme kadar edinmiş olduk- • Değişime uyum sağlamamıza yardım eder. Yapılan araştırmalarları bilgi ve becerilerin geliştirilmesi, değişen yaşam • Hayatımızda anlamlı şeyler bulmamızı sağlar. üniversite mezunlarınınkoşulları ve toplumsal gelişmelere uyum sağlayabil- • Topluma aktif katkıcı olarak müdahil olmamızı sağ-meleri, kişisel gelişimlerini ve kendilerini gerçekleş- lar. %42’sinin mezuntirebilme ihtiyacını giderebilmesi için hazırlanan her olduktan sonratürlü planlı ve düzenli eğitim etkinliği, “yaşam boyu • Yeni arkadaşlar edinmemizi ve değerli ilişkiler kur-öğrenme” kapsamında değerlendirilmektedir. mamızı sağlar. kitap okumadığını göstermektedir.Yaşam boyu öğrenmenin ana bileşenleri ise “bi- • Kendimizi gerçekleştirmemizi sağlar.rey, aile, eğitim kurumları, işletmeler ve sivil toplum • Hayatın daha da zenginleşmesini sağlar.kuruluşları”dır. Her bir bileşen, bireyin eğitsel yöndendesteklenmesi için farklı yaşam dönemlerinde tek tekya da beraber rol üstlenirler.Neden Yaşam Boyu Öğrenme?Yapılan araştırmalar üniversite mezunlarının %42’si-nin mezun olduktan sonra kitap okumadığını gös-termektedir. Sadece eğitim hayatında değil, bireyinokuduğu kitaplardan, internetten, akranlarından, işarkadaşları ve ortamından kazandığı tecrübe, dene-yim ve öğrenilen bilgiler olarak anlaşılmalıdır. Mesle-ki çeşitlilik ve uzmanlıkların geliştirilebilmesi, kişiselgelişim sağlanabilmesi ve toplumsal değişime ayakuydurulabilmesi için yaşam boyu öğrenmeye gerek-sinim duyulmaktadır.Yaşam boyu öğrenmenin özünü oluşturan değerler58 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO İNSAN KAYNAKLARI Bilgiye ulaşmanın çok güç olduğu zamanlar geride kalmıştır. Artık internet üzerinde sınırsız bilgi her saniye güncellenerek kullanıcılara ulaşmaktadır.Öğrenilen konuları Gerek yaşam boyu öğrenme gerekse yaşam Bireyin Rolü Nedir?paylaşmanın ve boyu istihdam edilebilme, artık çocukluk veöğretmenin en iyi gençlik dönemlerinde alınan eğitim veya örgün Benzer konularda bilgi edinen ve çalışan kişilerlepekiştirme metodu olduğu okul eğitimi ile garanti altına alınamamaktadır. bir araya gelmek ya da iletişime geçmek, öğren-unutulmamalıdır. Sürekli yapısal değişimler, bütün ekonomileri meyi pekiştirerek destek almanıza da yardımcı etkilemekte ve beceri ve yetkinliklerin güncel- olmaktadır. Yalnızca sunulan bilgiyi tek kaynak-Yaş aralığı ne olursa olsun, lenmesinin önemini arttırmaktadır (Simmons- tan öğrenmek değil, sorgulamak ve teyit etmek,bireyin kendi potansiyelini McDonald, 2009; Koper- Verjans, 2008). hedefler belirleyerek adım adım öğrenmek veküçümsememesi iç kaynaklı uzmanlaşmak, sağlıklı bir öğrenme süreci ge-motivasyonunu her zaman Yaşam Boyu Öğrenmenin çirilmesini sağlamaktadır. Öğrenilen konularıyüksek tutması önemlidir. Önündeki Engeller paylaşmanın ve öğretmenin en iyi pekiştirme metodu olduğu unutulmamalıdır. Öğrenilen ko-60 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017 Yetişkin bireyler öğrenmeye zaman ayırama- nularda uygulamalar yapmak, geri bildirimler yacak kadar meşgul olduklarını ifade ederler. alarak kendini test etmek bireyin en önemli rol- Ancak, sosyal ve görsel medya kanallarında ya lerinden biridir. da trafikte harcanılan zamanlar, anlamlı ve prog- ramlı bir şekilde öğrenme fırsatına dönüştürül- Nöroloji ve psikoloji çalışmaları, kişinin 80 ya- düğünde zamansızlığın söz konusu olmadığı şında dahi yeni bilgiler öğrenebileceğini gös- görülmektedir. termektedir. Yaş aralığı ne olursa olsun, bireyin kendi potansiyelini küçümsememesi iç kaynak- Maliyetinin karşılanamayacağı düşünüldüğü için lı motivasyonunu her zaman yüksek tutması birçok eğitim fırsatı kaçmaktadır. Oysaki yeni bir önemlidir. şey öğrenmek için her zaman kurslara başvur- mak gerekmemektedir. Bunun yanı sıra ücretsiz “Öğrenmenin sonsuzluğu, insana ne kadar kurs ve seminerlerden yararlanma imkânı da de- az bildiğini gösterir.” ğerlendirilmelidir. Edward Young Bilgiye ulaşmanın çok güç olduğu zamanlar geride kalmıştır. Artık internet üzerinde sınırsız Kaynaklar: bilgi her saniye güncellenerek kullanıcılara ulaş- maktadır. Eğitim programları, kitaplar, videolar ve * Nordstrom, N. M. (2008). Top 10 Benefits of Lifelong Le- eğitim materyallerine erişmek, yalnızca saniye- arning. Erişim: Eylül 2017, http://www.selfgrowth.com/artic- lerle ifade edilmektedir. les/Top_10_Benefits_of_Lifelong_Learning.html Yer ve mekâna bağlı kalmaksızın bilgilenmeyi * Simmons-McDonald, H. (2009). Employability and Lifelong kolaylaştıran dijital dünya, ücretsiz, hızlı ve sı- Learning, ICDE Standing Conference of Presidents- Quality in nırsız bilgi ile yaşam boyu öğrenmeyi destekle- the Context of the Financial Crisis Barcelona, Spain - 19-21 mektedir. November 2009 * Koper, R. - Verjans, S. (2008). Employability and Lifelong Learning in the Knowledge Society (Özel Sayı), Campus-Wi- de Information Systems, 25(4), ( Selected papers from the e-portfolio 2007 Conference, October, 15-19, 2007, Maast- richt, The Netherlands). Erişim: Ocak 2012, http://hdl. handle. net/1820/1679



MAKRO İLETİŞİMAile içi iletişim,çocukları etkiliyorAile, çocuk için gelecek hayatını şekillendiren en önemli kurum. Yapılan araştırmalargösteriyor ki huzurlu ve sıcak bir ailede büyüyen çocuklar daha sevecen, empatikurabilen ve başarılı bireyler haline geliyorlar. Aile içi iletişimin sağlıklı olması, aileüyelerinin karşılıklı olarak birbirlerinin düşüncelerini ve duygularını anlamalarını veÇçocukların gelişmesi için uygun bir ortamın oluşmasını sağlıyor. ocukların gelecek yaşamını şekillendiren en Çocuğunuz kendini suçlayabilir önemli kurum, aile. İngiltere’de York Üniver- sitesi tarafından yapılan araştırmanın sonu- Aile içi iletişimin sağlıklı olması, aile üyelerinin kar- cunda çocukların psikolojisinin, boşanmadan şılıklı olarak birbirlerinin düşüncelerini ve duyguları- nı anlamalarını sağlıyor ve işbirliği, yardımlaşma ve daha çok ebeveynlerin ayrılık öncesinde ettiği paylaşımı arttırarak çocukların gelişmesi için uygun bir ortam oluşmasına vesile oluyor. Bununla birliktekavgalardan etkilendiği belirlendi. Araştırma sonu- yine de farklı aile ve kültürden gelen çiftlerin kimicunda, ailesi kavga eden çocukların %30’unda dav-ranış bozukluğu tespit edildi. Aile Terapileri ve Tera- zaman fikir ayrılıkları, bazı sıkıntılar ve tartışmalarpistleri Derneği (TERAPİDER) Genel Başkanı Uz. Dr. yaşamaları kaçınılmaz olabiliyor. Tartışma sırasındaTaner Canatar da araştırmaların huzurlu, sıcak ailede çiftlerin yıkıcı eleştiriler yapmadan ve hakaret et-büyüyen çocukların daha sevecen, empatik ve ba- meden birbirlerini dinlemeleri, şiddete başvurma-şarılı olduğunu gösterdiğini söylüyor ve bu konuda dan sonunda birbirlerini anlamayı başarmaları çokebeveynlere tavsiyelerde bulunuyor. önemli. Bunu başarabilirlerse çocukların ortamdan62 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017

Unutulmamalı ki çocukları inandıran en önemli unsur, davranışlardır. İşte bu nedenle çiftler, birbirlerini sevmeye devam ettiklerini anlatan söylemlerini davranışlarıyla pekiştirmeli.Çiftler birbirlerini olumsuz şekilde etkilenmesinin önüne geçilebilir. bozukluklar, huzursuzluk, mutsuzluk gibi sorunlarlasevseler bile anlaşmazlık Ancak, kapıların çarpıldığı, sinirli bağrışmaların yer karşı karşıya kalabiliyorlar. Çocuklar, en güvendikleriyaşayabilecekleri ve bunun aldığı, şiddet içeren, yıkıcı tartışmaların kavgaya dö- kişiler olan anne ve babalarını iletişim kuramazkençözüme ulaştırılmasıyla nüştüğü durumlarda çocuğun güven duygusu zarar gördükleri için, dış dünyaya karşı güvensiz bireylerilişkilerinin olumlu yönde görüyor, çoğunlukla da kendini güvensiz ve suçlu olarak yetişiyorlar. Böyle problemlerle karşılaşma-etkilenip güçleneceği mesajını hissediyor. Çocuk, anne ile babanın arasının onun mak için tartışma sonrasında çocuklarla konuşurkençocuklarına mutlaka vermeliler. yüzünden bozulduğunu ya da anne ve babasının çiftlerin birbirini kötülemeden, eleştirmeden, mutlu kendisini sevmediğini düşünebiliyor. Ayrıca anne- olduğu mesajını vermesi büyük önem taşıyor. babasının ayrılacağı ve kendisinin ortada kalacağına dair yoğun bir kaygı içine düşebiliyor. Ebeveynlerinin Öte yandan çiftler, yaşanan anlaşmazlıkların çocuğa tartışma sırasında şiddet uyguladığına tanık olan olan sevgiyi eksiltmeyeceğini de mutlaka dile ge- çocuklar ise ileriki yaşamlarında şiddetin ya uygu- tirmeli ve çocuğa güven vermeli. Çocuklara evdeki layıcısı ya da kurbanı olmaya yatkınlık gösteriyorlar. sorunlar her ne olursa olsun, yeterince ilgi ve sevgi gösterilmeli. Unutulmamalı ki çocukları inandıran en “Anlaşmazlık yaşanabilir” önemli unsur, davranışlardır. İşte bu nedenle çiftler, mesajını verin birbirlerini sevmeye devam ettiklerini anlatan söy- lemlerini davranışlarıyla pekiştirmeli. Çiftler birbirlerini sevseler bile anlaşmazlık yaşaya- bilecekleri ve bunun çözüme ulaştırılmasıyla ilişki- Sağlıklı iletişim için… lerinin olumlu yönde etkilenip güçleneceği mesajını çocuklarına mutlaka vermeliler. Bunu başaramayan Aile içi sağlıklı iletişim kurmak için bunlara dikkat çiftlerin çocuklarının şu andaki ve gelecekteki ruh- edin: sal sağlığı ve daha sağlıklı nesiller yetiştirebilmeleri için muhakkak aile ve evlilik terapisi desteği almaları • Birbirinizle net, direkt konuşmaya özen gösterin. gerekiyor. Çünkü çocuklarda ebeveynlerin tartışma- sı nedeniyle öz güven eksikliği, kaygı bozukluğu ve • Birbirinize düzenli olarak zaman ayırın, aile içindeki dikkat eksikliği gibi psikolojik kökenli sorunlar ortaya açmazları konuşmaktan kaçınmayın. çıkabiliyor. Bazı çocuklar ise yaşadıkları travmadan dolayı öfke, içe kapanma, sinirlerini kontrol etmekte • Suçlayıcı olmayın. zorlanma, depresif duygu durumları, uyku düzeninde • Birbirinizin sevdiğiniz taraflarını söylemekten çe- kinmeyin. • Çözüme ulaşmak için birbirinize şans ve zaman tanıyın. Eylül-Ekim 2017 Makro Vizyon | 63

MAKRO RÖPORTAJ‘Cerebral Palsy’li çocuklar içinhareket zamanıDünya Sağlık Örgütü’nün en son 2013 yılında yaptığı açıklamaya göre dünyaüzerinde 17 milyon ‘Cerebral Palsy’li birey bulunuyor. Türkiye’de ise her 8 saatte 1Cerebral Palsy’li bebek doğuyor. Ülkemizde her 1.000 canlı doğumdan 4’ü CerebralTPalsy’li olarak dünyaya geliyor. ile ilgili dünya çapında yürütülen en geniş kapsamlı ürkiye Spastik Çocuklar Vakfı’nın ülke temsil- farkındalık ve bağış toplamaya yönelik sosyal so- cisi olduğu, 9 ülkede eş zamanlı gerçekleşti- rumluluk projesi olan “Steptember”, ülkemizde bu yıl rilen “Steptember” sosyal sorumluluk projesi dördüncü kez düzenlenecek. Türkiye Spastik Çocuklar kapsamında herkese Eylül ayı boyunca Ce-rebral Palsy’li çocuklar için günde 10 bin adım atma Vakfı olarak Steptember’ın Türkiye’deki öncüsü ve yü-çağrısında bulunuluyor.Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı rütücüsü olmaktan büyük mutluluk duyuyoruz” diyor.Genel Direktörü Nigar Evgin, Steptember sosyal so- Nigar Evgin ile Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı’nın ça-rumluluk projesinin 2011 yılında Avustralya’nın öncü- lışmalarını konuştuk.lüğünde başlatıldığının bilgisini vererek, “Çeşitli bağışkampanyaları ve sosyal sorumluluk projeleriyle Vakfı- Öncelikle sizi tanıyalım, bize profesyonel geç-mızın çalışmalarını genişletme ve daha fazla Cerebral mişinizden söz eder misiniz?Palsy’li çocuğa ulaşma amacındayız. Cerebral Palsy Liseyi Sankt Georg Avusturya Ticaret Lisesi’nde ta-64 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017

Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı > Steptember Genel Direktörü Nigar Evgin nedir? Dünya Sağlık Eylül (September) ve Örgütü’nün en son adım (Step) kelimelerinin 2013 yılında yaptığı birleşmesinden türemiş olan Steptember, 9 açıklamaya göre ülkede eş zamanlı dünya üzerinde 17 olarak düzenlenen sağlıklı ve eğlenceli bir milyon Cerebral etkinlik. Bu yıl 4 Eylül ve Palsy’li birey 1 Ekim 2017 tarihleri bulunuyor. arasında gerçekleşecek projeye katılmak isemamladım. 1988 yılında Viyana Ekonomi Üniversi- İnisiyatifi’nde görev alıyorum. Engellilik konusun- oldukça kolay. Projeyetesi Turizm İşletmeciliği Fakültesi’nden mezun ol- da çalışan çeşitli organizasyonlara gönüllü destek www.steptember.dum. İş hayatına köklü bir bankanın turizm yatırım veriyorum. Bu bağlamda 2013 yılından beri Dünya org.tr üzerinden kayıtşirketinde başladım. İş hayatımın ilk 15 yılı otelcilik Mobil Kongresi’nde Türkiye’den tek jüri üyesi olarak olarak 4 kişilik bir takımve yiyecek içecek sektöründe geçti. çalışıyorum. Aynı zamanda Türkiye Özel Olimpiyatlar oluşturmanız gerekiyor. Derneği’nin de Yönetim Kurulu Üyesiyim. Daha sonar bağışNe kadar zamandır Türkiye Spastik Çocuklar hedefi belirleniyor veVakfı’nda görev yapıyorsunuz? Bu vakıf için Türkiye’deki spastik çocuklarla ilgili rakamsal üyeliğin ardından üyeçalışma fikri nasıl gelişti? bilgileri paylaşır mısınız? olan herkese içinde adımsayarın olduğuTürkiye Spastik Çocuklar Vakfı’nın Kurucu Mütevel- Dünya Sağlık Örgütü’nün en son 2013 yılında yaptığı bir Steptember Kitililer Kurulu Üyesi olan amcam Erol Evgin sayesinde açıklamaya göre dünya üzerinde 17 milyon Cerebral gönderiliyor. 4 Eylül’denVakfı yakından takip ediyor ve Vakfın çalışmaların- Palsy’li birey bulunuyor. Türkiye’de ise her 8 saat- itibaren üye olan herkesindan her zaman heyecan duyuyordum. Bir gün am- te 1 Cerebral Palsy’li bebek doğuyor. Ülkemizde her her gün attığı adımlarıcam beni aradı ve sektör değiştirmeye sıcak bakıp 1.000 canlı doğumdan 4’ü Cerebral Palsy’li olarak web sitesine girmesinebakmayacağımı sordu. Türkiye Spastik Çocuklar dünyaya geliyor. gerekiyor.Vakfı’na mali konulara hâkim, uluslararası ilişki-leri yürütebilecek bir yönetici aradıklarını söyledi. Ebeveynler ne gibi durumlarda çocuklarından Steptember’da üç yıldaBu teklif beni çok mutlu etti. Vakıf ile profesyonel şüphelenmeliler? toplanan bağışlarla 487anlamda yolum bu şekilde kesişti. Vakfın kurucusu kişiye bin 784 seans özelve Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Hıfzı Özcan ile Cerebral Palsy; duruşu ve hareketleri etkileyen, eğitim, rehabilitasyon,birkaç görüşme yaptık ve 2003 yılının şubat ayında doğum öncesi, esnası ve sonrasında beynin hasar fizyoterapi ve erkensektör değiştirerek Vakıf Müdürü olarak görevime görmesi sonucunda oluşan fiziksel engellilik duru- müdahale desteği verildi.başladım. mudur. Belirtiler arasında öncelikle yeni doğan dö- Atılan her bir adım ve neminde (0-2 ay) bebeğin huzursuz olması, sürekli bağış kampanyalarıyla2009 yılında Vakıf bünyesinde İdari İşlerden Sorum- ağlaması, sağ-sol el veya ayaklarında hareketlerinin toplanan her bir kuruş,lu Direktör olarak atandım. 2012 yılından beri de farklı olması, aynı şekilde el ve ayak eklemlerinde gelecek için büyük birTürkiye Spastik Çocuklar Vakfı ve Vakfa bağlı işlet- sertliklerin olması görülebilir. Ayrıca bebeğin 3. ay- umut taşıyor.melerden sorumlu Genel Direktör olarak görevime dan itibaren baş kontrolünü sağlayamaması ve 6.devam ediyorum. Aynı zamanda Vakfa bağlı Aile aydan itibaren tek başına oturamaması da belirtilerDanışma Merkezi, Özel Eğitim Rehabilitasyon Mer- arasında yer alabilir. Fiziksel gelişimde gecikme olankezi ve Özel Metin Sabancı Özel Eğitim Okullarının ya da bir problemden şüphelenen her ebeveynin,Kurucu Temsilciliğini yürütüyorum. Türkiye Spas- mutlaka çocuklarını nöroloğa götürmelerini tavsiyetik Çocuklar Vakfı’nı temsilen Uluslararası Caravan ediyoruz.2000 Federasyonu’nda ve Dünya Cerebral Palsy Eylül-Ekim 2017 Makro Vizyon | 65

MAKRO RÖPORTAJ \"Toplumun Cerebral Palsy hakkında bilinçlendirilmesi gerekiyor. Cerebral Palsy’li bireylerin hareket yeteneklerini arttıracak çevreselkoşullar sağlandığında, hayatın her alanında bütün bireylerle eşit fırsatlara sahip olacaklarına inanıyorum.\"Cerebral Palsy’li çocukların davranış özellikleri Cerebral Palsy’li bireylerin günlük yaşantısında karşı- Eylül (September) ve adım (Step)hakkında neler söyleyebiliriz? laştıkları en büyük sorun, hareket ve ulaşım zorluğu. kelimelerinin birleşmesinden Bunun için okulların ve ulaşım kaynaklarının, hareket türemiş olan Steptember, 9Cerebral Palsy’li çocukların üçte ikisi erken doğuma güçlüğü çeken çocuklar için uygun donanıma sahip ülkede eş zamanlı olarakbağlı sebeplerden bu durumla karşı karşıya kalıyor, olması gerekiyor. Örneğin, her sınıfta tekerlekli san-dolayısıyla erken doğan bebeklerde görülen davranış dalyeye uygun masalar olabilir. Cerebral Palsy’li ço- düzenlenen sağlıklı ve eğlenceliözellikleri mevcut olabilir. Çocukluk döneminde daha cuklarda yüksek oranlarda görsel algı problemleri gö- bir etkinlik.çekingen, kaygılı olabilirler. Çevreyle uyum ile ilgili rülüyor. Bu nedenle sınıfların buna uygun olabileceğigüçlükleri olabilir. Cerebral Palsy’li çocuk, sosyal çevre şekilde düzenlenmesi gerekebilir.ile iç içe büyürse ve aile dostu uygulamalarla destek-lenirse yaşıtları ile eş şekilde sosyalleşebilir. Dolayı- Cereabral Palsy’li çocuğu olan ailelere özelsıyla çocukların hareket ve koordinasyon problemleri önerileriniz var mıdır?kadar öğrenme ve sosyal becerileri açısından da takipedilmesi gerekir. Cereabral Palsy’li çocuklar, normal çocukların doğal- lıkla yapabileceği, öğrenebileceği şeyleri öğrenmekteCerebral Palsy’li bireylerin topluma kazandırıl- zorluk yaşayabildikleri için ailelerin öğretici olmasımaları açısından hem topluma hem de devlete daha da önem kazanır. Aileler, çocuklar için yapılandüşen görevler nelerdir? bütün desteklerin tedavi amaçlı değil eğitim amaçlı olduğunu benimsemelidir. Tedavi bakış açısında süreçÖncelikle toplumun Cerebral Palsy hakkında bilinç- kroniktir, başlangıcı ve bitişi belirli olmalıdır. Eğitimlendirilmesi gerekiyor. Cerebral Palsy’li bireylerin ha- bakış açısında ise çocuk sosyal hayatın içinde, yaşan-reket yeteneklerini arttıracak çevresel koşullar sağ- tısına katılımcı, uyum yeteneği yüksek, aktif çocuklarlandığında, hayatın her alanında bütün bireylerle eşit olarak devam eder. Aynı şekilde eğitim bakış açısı ilefırsatlara sahip olacaklarına inanıyorum. Bunun dışın- çocuğun çevreyle, akranlarıyla, oyuncaklarıyla vakitda ulaşımla ilgili sıkıntıların giderilmesine yönelik ça- geçirmesi yine en az terapi kadar öğrenme fırsatılışmalar da düzenlenmeli. Çünkü Cerebral Palsy’li ço- sağlayacaktır.cuklar, erken çocukluk döneminde daha fazla ebeveyndesteğine ihtiyaç duyarlar. Anne veya baba bu süreçte Aileler sizlere hangi kanallardan ulaşabilir?iş yaşantısından ayrılabilir. Bu durum ailenin yalnız-laşmasına neden olur, gelirini azaltır. Bu etmenler de Ailelerin Türkiye Spastik Çocuklar Vakfı’na ulaşmasıhem Cerebral Palsy’li çocuğun hem de ebeveynlerin oldukça kolay. www.tscv.org.tr web sitemizden, 0850sosyal hayatta fırsat eşitsizliğine neden oluyor. 220 07 08 numaralı telefondan veya [email protected] mail adresinden bizimle iletişime geçebilirler.Okul ve eğitim alanında fırsatlar yeterli mi?Neler yapılabilir ve yapılmalıdır?66 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO SANAT Çömlekçi Nihat Togay: “İnsan da çamur gibidir, işlendikçe sanat eserine dönüşür” İnsanlığın çömleği nasıl keşfettiği tam olarak bilinmese de çömlekçilik tarihte, yerleşik hayata geçilmesiyle gelişmiş. Anadolu’da yapılan ilk çömlekler 'Neolitik' döneme, yani yaklaşık M.Ö. 7000'li yıllara dayanıyor. İlk yapılan çömlekler sargı-dolama usulü ile elde şekillendirmiş ve pişirim ise genellikle açık ateşte yapılmış. M.Ö. 3000 yılında çömlekçi çarkının bulunmasıyla çark üzerinde şekillendirmeler başlamış. Yine aynı dönemde toprağın pişirilmesi için ilkel fırınlar da kullanılmaya başlanmış. Bugün halen Anadolu'nun pek çok yerinde, farklı tekniklerde çömlek yapımı sürüyor.68 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017

İnsanlığın çömleği > Hasan Usta nasıl keşfettiği tam kimdir? olarak bilinmese de çömlekçilik tarihte, 1909 yılında, Bulgaristan'ın Şumnu yerleşik hayata kentinde doğan Hasan geçilmesiyle gelişiyor. Togay, “Toprağın Anadolu’da yapılan ilk Ustası” namıyla biliniyor. Henüz 15 yaşındayken çömlekler ‘Neolitik’ çömlekçiliği Kadir döneme, yani yaklaşık ve Ömer ustalardan öğrenen Hasan Usta M.Ö. 7000’li yıllara 1928’de Şumnu’da ilk dayanıyor. çömlekhanesini açmış. Deneyimlerini 1930’daNihat Togay, nam-ı diğer Nihat Usta, toprağın yıl ustabaşı olarak çalışmış. Daha sonra ustalığını Türkiye’ye taşıyarak ustası diye bilinen Hasan Usta’nın 1952 yı- Hasan Usta’nın yanında sürdürmüş. Ardından 1990 sonradan bütün yaşamını lında Göksu Çömlekhanesi’nde doğan oğlu. yılında Beykoz’da kendi çömlek atölyesini açmış. geçireceği çömlekhaneye Doğumundan itibaren babasının çömlekha- Burada 10 yıl boyunca toprakla dostluğunu çöm- 1936 yılında işçi nesinin çamuruna bulanmış, tozunu yutmuş. Daha leklere işlemiş. 2000 yılında bu çömlek atölyesini olarak girmiş. Oradan okul çağına gelmeden, babasının tornasına tırmanıp Beykoz’dan Göksu’ya taşıyan Nihat Usta, halen Gök- Adapazarı’na gitmiş ve bulduğu topaçları eze boza kendince bazı çömlek- su Çömlek Atölyesi’nde alın terini toprakla yoğuru- çalışmalarına 3 yıl kadar çikler yapmaya başlamış. Oğlunun çamurla oynama- yor. Göksu Çömlek’te ziyaret ettiğimiz Nihat Usta ile burada devam etmiş. sı çok hoşuna giden Hasan Usta “Aferin oğlum, top- çömlekçiliği konuştuk. Derken tekrar İstanbul’a rağa şekil vermek için önce avuçlarında onu sıkacak, gelerek Kağıthane’de sevecek, boza boza öğreneceksin” diyormuş. Okula “İnsan da çamur gibidir, önce şekilsiz kaba bir ça- iki yıl Ermeni Vaha’nın başlayan Nihat Usta boş zamanlarını atölyede geçi- murdur. İşlendikçe ondan bir sanat eseri ortaya çı- yanında çalışmış. Daha riyor, babasının toprağa hayat vermesini seyrediyor, kar” diyen Nihat Usta, atölyesinde tek başına çalışı- sonra ailesiyle birlikte, sonra öğreneceklerini uyguluyormuş. Çömlekçilikte yor. Bugüne kadar pek çok fuara katılmış, televizyon Göksu'da çalışmış olduğu çıraklık dönemi de böylelikle başlamış. Bir okul olan programlarına çıkmış hatta İstanbul Avrupa Kültür ilk çömlekhaneye gelmiş. bu atölyede 16 yaşına geldiğinde, artık tornada top- Başkenti etkinlikleri kapsamında “Dünden-bugüne” 1940 yılından yaşamının rağa istediği gibi şekil verebilen bir usta-çırak olmuş. isimli bir sergi de açmış. Ancak bu mesleğe karşı in- sonuna kadar birbirinden Hayatını baba mesleğiyle kazanmak, öğrendiklerine sanların duyarsız olmasından, tarihi M.Ö. 7000’lere güzel çömleklerini bu yeni buluşlar eklemek için 1980 yılında, Almanya’ya dayanan çömlekçiliğin bugün unutulmaya yüz tut- atölyede pişirmiş. ve İsviçre’ye, araştırma yapmaya gitmiş. 1981 yılında masından yakınıyor. Nihat Usta, okullara hobi ça- yurda döndüğünde Gorbon Işıl Sanat Atölyesi’nde 1 muru, üniversitelere heykel çamuru şeklinde ham- madde satışı da gerçekleştiriyor. Üniversitelerden ziyarete gelen, ustalığın sırlarını öğrenmek isteyen öğrencilere de kapısı her daim açık. Bilinen en eski mesleklerden İnsanlığın çömleği nasıl keşfettiği tam olarak bilin- mese de çömlekçilik tarihte, yerleşik hayata geçil- mesiyle gelişiyor. Anadolu’da yapılan ilk çömlekler Eylül-Ekim 2017 Makro Vizyon | 69

MAKRO SANAT Nihat Usta, “Her şeyi tam kıvamında yapmak gerekiyor, gerçekten ince bir çizgi üstünde yürüyorsun” diyor.‘Neolitik’ döneme, yani yaklaşık M.Ö. 7000’li yıllara ayarlıyorum. Ardından tornanın üstüne çıkıyorum vedayanıyor. İlk yapılan çömlekler, sargı-dolama usulü başlıyorum şekillendirmeye.”ile elde şekillendiriliyor ve pişirim ise genellikle açıkateşte yapılıyor. M.Ö. 3000 yılında çömlekçi çarkı- İş şekillendirmeyle kalmıyor elbette. Ardından kurut-nın bulunmasıyla çark üzerinde şekillendirmeler ma aşamasına geçiliyor. Temizliği yapıldıktan sonrabaşlıyor. Yine aynı dönemde toprağın pişirilmesi için ise fırına veriliyor. Fırında yaklaşık 14 saat pişme-ilkel fırınlar da kullanılmaya başlanıyor. Bugün ha- si gerekiyor. Nihat Usta, “Her şeyi tam kıvamındalen Anadolu’nun pek çok yerinde, farklı tekniklerde yapmak gerekiyor, gerçekten ince bir çizgi üstündeçömlek yapımının sürdüğünü söyleyen Nihat Usta, yürüyorsun” diyor ve devam ediyor: “Bu işin çalmasıGöksu çömlekçiliğinin de oldukça meşhur olduğu- olmaz. Bir kilodan yapacağın ‘desti’nin çamurundannu hatta Evliya Çelebi’nin, ‘Seyahatname’de Göksu 100 gram çalsan formun küçük kalır, ateşi eksik ver-çömlekçiliğinden bahsettiğini anlatıyor. Öte yandan sen malın çatlak çıkar.”çömlekçiliğin bilinen en eski mesleklerden biri ol-duğunu ve bütün kültürlerde karşımıza çıktığını da Toprağın “alev oyunu”sözlerine ekliyor. Kil çeşitleri de yöreye göre farklılık gösteriyor. HerHer yörenin tekniği farklı yörenin kendine göre bir toprak rengi var. Toprağın özelliklerine göre renk de değişiyor. Kütahya’da be-Çömlekçilikte de farklı teknikler var elbette. Eski- yaz, Avanos’ta kırmızı toprağın çıktığını belirten Ni-şehir yöresinde elle yapım teknikleri süregelirken, hat Usta, İstanbul’da Beykoz ile Çavuşbaşı’nın bileAvanos’ta ayakla torna çevriliyor. Teknolojiyle birlik- toprağının farklı olduğunu ekliyor. Astarla toprağıte bu işin de kolaylaşan yönleri olmuş. Ancak Nihat birbirine adapte etmenin başlı başına bir iş oldu-Usta profesyonel biri için hangi tekniği kullandığının ğuna değinen Usta, çömleği renklendirmeninseçok fark etmediğini, torna devrini bulduğu zaman farklı usulleri olduğunu anlatıyor: “Yeşil olmasınıistediğini yapabildiğini söylüyor. Kendi üretim sü- istiyorsan krom koyarsın, mavi yapacaksan kobaltrecini ise şöyle anlatıyor: “Önce toprağını alıyorum. koyarsın. Öte yandan odunun oksidine göre de top-Burada toprağı karıştırıp 3-5 gün suyla dinlendirip, rak renk değiştiriyor. Biz buna ‘alev oyunu’ diyoruz.sonra merdanede eziyorum. Ondan sonra yoğurma Aynı sırdan kahverengisi de yeşili de mavisi de çıkı-işlemi var. Yapacağım ürünün ebadına göre çamuru yor. Ama artık her şey sıradanlaştı, teknoloji her şeyikilolandırarak topaç veya bir blok haline getiriyo- sıradanlaştırdı.”rum. Tornada çalışacağım işin boyutuna göre devrini70 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO RÖPORTAJAnne sütü, bebeğibirçok hastalıktan koruyor!Besinler arasında birebir karşılığı olmayan tek besin, anne sütü! Bu nedenle ilkdoğduğu andan itibaren annelerin bebeklerine verebilecekleri en değerli besin deo! Üstelik bebeği kanser dâhil olmak üzere pek çok hastalıktan koruyor. ÇocukSağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Melike Özberk Koç, özellikle ilk 6 aybebeğe anne sütü dışında herhangi bir gıdanın verilmemesi gerektiğini söylüyor. Bikem Öğünç ve alerjiler olmak üzere, ömür boyu kanser dâhil pek çok hastalıktan koruyor.Bebek sağlığı ve gelişimi için en ideal besleyici gıda, anne sütü. İçeriğinde bebeğin doğum İlk 6 ay bebeklerin anne sütüyle beslenmesi sonrası gününe uygun olarak ihtiyaçlarını neden önemli? karşılayacak süt şekeri, protein, yağ, gerekli Özellikle ilk 6 ay bebeğin sindirim sistemi anne sü- vitaminler, mineraller ve bebeğin bağırsak florasını tünü sindirebilecek durumda oluyor. Bebeğin ayına ve bağışıklığını geliştirecek canlı hücreler bulunuyor. göre anne sütünün içeriği değişiyor. Yani 1 aylık be- Röportajımızda, Aydın Üniversitesi VM Medical Park beğin anne sütüyle 4 aylık bebeğin anne sütünün Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yrd. içeriği birbirinden farklı. Mümkünse ilk 6 ay bebeğe Doç. Dr. Melike Özberk Koç, anne sütünün önemini anne sütü dışında başka bir besin verilmemeli. anlatıyor. Emzirmenin kadın sağlığı açısından önemi Anne sütü bebekleri hastalıklardan korur nedir? mu? Emziren anne, bebeğiyle kurduğu temas sonucu Anne sütü içeriğindeki doğal bağışıklık elemanlarıy- la bebeği başta sindirim ve solunum yolu hastalıkları72 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO RÖPORTAJ \"Beslenme sonrasında bebek rahat ve huzurluysa; günlük 20-30 gram, haftalık ise 150-200 gram kilo alıyorsa ve günde en az 5 kez idrarını yapıyorsa bu, anne sütü yeterlidir anlamına geliyor.\"Anne sütünü diğer sütlerden daha mutlu ve özgüveni yüksek annedir. Annenin yorumlardan kaçınılmalı. Anneye rahatlatıcı masajayıran en önemli özellik, bebeğini emzirmesi, doğum sonrası rahmin eski desteği sağlanmalı. Beslenmesine önem verilmeli veannenin kendi bebeğine haline dönmesini sağlıyor. Doğum kilolarının daha sıvı tüketimi arttırılmalı. Hekimine danışarak anneözel olması… çabuk verilmesine yardımcı oluyor. Anneyi meme, sütünün artmasında destek olabilen gıda takviyele- rahim ve yumurtalık kanserinden koruyor. rinden alması da önerilebilir.Çocuk Sağlığı veHastalıkları Uzmanı Yrd. Emziren bir anne nasıl beslenmeli, hangi gı- Bebeklerin kaç yaşına kadar anne sütüyleDoç. Dr. Melike Özberk Koç daları tüketmeli ve hangi gıdalardan uzak beslenmesini tavsiye ediyorsunuz? durmalı? Emziren anne tüm sağlıklı ve doğal gıdalardan ala- İlk 6 ay sadece anne sütü olmak üzere, 2 yaşına rak dengeli beslenmeli, bol sıvı tüketmeli; yoğurt, kadar emzirmenin devam ettirilmesini tavsiye edi- kefir, boza gibi sağlıklı gıdalardan faydalanmalı. Tüm yorum. hazır paket gıdalardan, aşırı kahveden uzak durmalı. Eğer bebekte gaz sıkıntısı varsa, bakliyat tüketimini Anne sütünü diğer sütlerden ayıran nedir? de sınırlandırmasını öneriyoruz. Anne sütünü diğer sütlerden ayıran en önemli özel- Bir anne, sütünün yeterli olup olmadığını na- lik, annenin kendi bebeğine özel olması… Çünkü sıl anlayabilir? her canlı doğal olarak kendi bebeğine uygun süt Beslenme sonrasında bebek rahat ve huzurluysa; üretmeye programlanmıştır. Ayrıca annenin kendi günlük 20-30 gram, haftalık ise 150-200 gram kilo sütüyle bebeğin kendi ayına göre önemli farklılıklar alıyorsa ve günde en az 5 kez idrarını yapıyorsa bu, gösteriyor. anne sütü yeterlidir anlamına geliyor. Bebeğin gün- lük kaka yapma sıklığıysa anne sütü yeterliliği açı- Benim annelere ve anne adaylarına önerim, gebe- sından önemli bir kriter değil. likten itibaren anne sütü danışmanlığı almaları ve doğum sonrası ilk dakikalardan itibaren bebeğin ve Annenin sütü bebeğe yetersiz geliyorsa neler annenin sağlık durumu uygunsa emzirme sürecinin yapılmalı? başlatılması. Kliniğimizdeki uygulamamızda, doğum Anne-bebek teması arttırılmalı, yani bebek daha sık sonrası ilk dakikalar ve hatta ilk saniyeler içerisin- emzirilmeli. Annenin yanında sütüyle ilgili negatif de sağlık durumları uygunsa anne-bebek temasını sağlayıp bebeğin emzirilme sürecini başlatıyoruz.74 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO SAĞLIKBilinçsiz yapılan sporyarar değil, zarar veriyorVücut sağlığını korumak isteyen herkes düzenli egzersize ve spora yaşamındamutlaka yer açmalı. Ancak sporun bilinçsizce yapılanı da zararlı olabiliyor. FizikTedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Gülçin Gülşen, evlerdeki koşu bantları,spor salonlarında veya parklardaki aletlerin yanlış kullanımı ve kişinin kas, kemikyapısına aşırı yük bindiren spor çalışmalarının travmayla aynı sonuçlara yol açtığınısöylüyor. Bunlara bağlı olarak omuz kas yırtıkları, dizde çapraz bağ kopmaları,menüsküs yırtıkları, bel ve boyun fıtıkları gibi ciddi sakatlıklara neden olabileceğineSde dikkat çekiyor. yor. Ancak çoğu kişi için spor bir yaşam biçimi değil on yıllarda teknolojinin ilerlemesiyle birlikte ve bu alışkanlığı çocukluğundan bu yana edinmiş de sabit pozisyonda çalışan ve yaşayan kişilerin değil. Bu nedenle de ani bir hevesle başlayan ve her- bel, boyun fıtığı, omuz, diz problemi gibi so- hangi bir sağlık kontrolüne girme gereği duyulma- runlarla karşılaşması ya da bu sorunları yaşa-yabilme ihtimaline karşı önlem almak için spor yap- dan bilinçsizce yapılan spor ve spor aletlerinin yanlışma eğilimleri giderek artıyor. Bu eğilime bir de kilo kullanılması, eklem ve kas sakatlanmalarına, omurgaverme ihtiyacı eklenince, spor salonlarını ya da park- sorunlarına yol açabiliyor. Acıbadem Ataşehir Cerrahilardaki spor aletlerini kullananların sayısı da çoğalı- Tıp Merkezi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı76 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon > Anatomik yapıya Uzmanı Prof. Dr. Gülçin Gülşen uygun egzersiz Ani bir hevesle başlayan Egzersiz yapmak ve herhangi bir sağlık için gidilen bazı spor kontrolüne girme merkezlerinde yanlış gereği duyulmadan uygulamalar ve gereksiz bilinçsizce yapılan spor ağırlıklarla eklem ve kaslara yüklenme sonucu ve spor aletlerinin yanlış kas, menüsküs yırtıkları, kullanılması, eklem ve bel ve boyun fıtıkları kas sakatlanmalarına, sıklıkla karşılaşılan omurga sorunlarına yol sorunlar arasında yer açabiliyor. alıyor. Sonuçta uygun olmayan hareketler, sporProf. Dr. Gülçin Gülşen, bu sonuçlarla karşılaşmamak ni geliştirmeye yönelik bu uygulama her ne kadar yapan kişilere yarardaniçin, spor salonları, parklar ya da ev, tercih edilen toplum sağlığı adına olumlu olsa da spor yapacak çok zarar verebiliyor.mekân ne olursa olsun doğru spor aletlerinin doğru olan kişilerin dikkatli olması gerekiyor. Açık alan- Bu nedenle spor merkezibir şekilde kullanılmasının öneminin ve herkes için lardaki spor aletleri daha önce spor yapmış kişiler seçerken ve spor aletikişiye özel bir egzersiz programının uygulanması tarafından dikkatli kullanılıyorsa herhangi bir sorun kullanılırken de çokgerektiğinin altını çiziyor. teşkil etmeyebilir. Ancak daha önce bir spor alış- dikkatli olmak gerekiyor. kanlığı bulunmayan kişiler tarafından bilinçsizceProf. Dr. Gülçin Gülşen, kişinin öncelikle kalp-damar kullanılırsa beklenmedik sakatlanmalar yaşanabilir. Özellikle gençlerdesistemi yönünden kardiyoloji uzmanınca değerlen- Prof. Dr. Gülçin Gülşen, “Örneğin bu alanlarda çok fazla ağırlık çalışmak,dirilmesi ve spora başlaması uygunsa kas iskelet kullanılan bel çevirme hareketi disk kaymalarına yol sıklıkla omuz ve dizsistemi için fizik tedavi uzmanının değerlendirme- açabileceği için fizik tedavi uzmanları tarafından ke- problemlerine nedensinden sonra belirlediği uygun egzersiz programının sinlikle önerilmeyen, son derece zararlı bir hareket. olabiliyor. Bu nedenletercih edilmesi gerektiğini söylüyor. Aynı zamanda omuz güçlendirmek amacıyla yapılan egzersiz programlarının, yanlış hareketler de sıklıkla kaslarda yırtıklara sebep kişinin anatomikKişiye göre koşu bandı ayarı olabiliyor” şeklinde uyarıda bulunuyor. özellikleri, kas, eklem yapısı, postürü veÖzellikle evlerde en sık tercih edilen ve en basit spor mevcut hastalıklarınınaleti olarak görülen koşu bandının seçimini yapar- değerlendirilmesininken, tartan denilen yumuşatıcı sisteminin bulunma- ardından oluşturulmasısına dikkat etmek gerekiyor. Yumuşatıcısı olmayan önemli. Egzersizle birliktekoşu bantlarının kullanımı, kalça, diz ve ayak bileği ortaya bir ağrı çıktıysaeklemlerine daha fazla yük binmesine neden olabi- bu, vücudun kişiye birliyor. Ayrıca eğim, süre ve hızının da kişinin kas gücü, sinyal yolladığı anlamınauzunluğu, eklem pozisyonu, tendon ve bağ yapısı- gelebilir ve mutlakana göre ayarlanması gerekiyor. Bu nedenle uygun ciddiye alınması gerekir.sporlar ve spor aletleri mutlaka doktor tarafından Egzersiz sonrasındabelirlenmeli. Ayrıca yine doktor önerisine göre kişiler ortaya çıkan ağrı ikievdeki spor aletlerini de programlayabilirler. saatten fazla devam ediyorsa, eklemde şişlik,Parkta spor yaparken dikkat! kızarıklık varsa mutlaka bir doktora başvurmakSon yıllarda belediyeler mahallelerde bulunan park- gerekiyor.lara spor aletleri yerleştirmeye başladı. Spor bilinci- Eylül-Ekim 2017 Makro Vizyon | 77

MAKRO GIDA KÜLTÜRÜ > Kremalı Mantar ÇorbasıMutfağınızdan eksik olmasın Malzemeler:MANTAR • 250 gram mantar100 gram mantar, yetişkin bir kişinin günlük selenyum • 1 adet orta boy kuru soğanihtiyacının yaklaşık yüzde 30’unu, bakır ihtiyacının yüzde 20’sini, • 5 yemek kaşığı zeytinyağı • 1/2 su bardağı kremapotasyum ihtiyacının yüzde 10’unu ve protein ihtiyacının ise • 2 yemek kaşığı un • 5 su bardağı sıcak suyüzde 4’ünü karşılıyor. Bağışıklık sistemini de güçlendiren • 1 çay kaşığı tuz • 1/2 çay kaşığı tazemantarın her yörede farklı çeşitleri bulunuyor. Üstelik mantar, çekilmiş tane karabiberKyemeklere de oldukça güzel bir tat katıyor. Günümüzde 140 bini aşkın mantar türü var ancak Hazırlanışı:arbonhidrat-protein yapılı fito besin öğeleri bilim dünyası tarafından bu mantar türlerinin henüziçeren mantar, bu özelliği sayesinde bağışıklık yüzde 10’u biliniyor. Bu mantar türleri dünya üze- Üzerlerini nemli bir bezsistemini güçlendiriyor, artrit gibi hastalıklar- yardımıyla temizlediğiniz mantarları küçük parçalardan koruyor, kanser riskini azaltıyor ve kalp rinde en etkili doğal ilaçları içeriyorlar. Araştırmalar ya da ince dilimler halindesağılığını destekliyor. Uzmanlar yaklaşık olarak 100 elbette hız kesmiyor ve sağlık açısından teşvik edici kesin. Kuru soğanı küçükgram mantarda, yetişkin bir kişinin günlük ihtiyacı faydaları için yaklaşık 100 tür mantar inceleniyor. küpler halinde doğrayın. 3olan selenyum, bakır, potasyum gibi minerallerin yemek kaşığı zeytinyağını geniş bir tencerede kızdırın.önemli bir kısmının karşılandığını ve protein ihti- Et yerine mantar Doğranmış kuru soğanlarıyacının bir kısmının da mantar tüketimiyle gideri- ekleyip kavurmaya başlayın. Mantarlarılebileceğini belirtiyor. Özetle, mantarı mutfaklardan Hayvansal gıdaların tüketimiyle vücudunuz protein katıp hafif bir renk alıpeksik etmemek gerekiyor. suyunu çekene kadar kuru kadar yağ da alıyor. Oysa mantarda yağ oranı yok soğanlarla birlikte kavurma işlemini sürdürün. KavrulanToksinlere mantarla veda edin denecek kadar az. Mantarla vücut, saf protein alıyor. mantar ve kuru soğanlara 100 gram etten alınan protein oranı %17-20 civa- sıcak su ekleyip kısık ateşte kaynamaya bırakın. Ayrı birMantarda bulunan selenyum ve bakır gibi mineraller rında değişirken, alınan yağ yüksek miktarda oluyor. tavada kalan zeytinyağınıvücudu toksinlerden temizliyor. Antioksidan etkisi Mantar ise hem yağ içermiyor hem de protein ihti- kızdırıp azar azar unolduğu ve vücudu toksinlerden arındırdığı düşü- yacının bir kısmını karşılamış oluyor. Aynı zamanda ekleyin. Kısık ateşte süreklinülen bu mucizevi besin, hem lezzetli hem de tam vücudun ihtiyacı olan C, B1, B2, B6 ve D vitaminle- karıştırıp kokusu çıkanaanlamıyla bir şifa kaynağı. Yapılan bilimsel çalışma- ri açısından da oldukça zengin olan mantarda bol kadar kavurun. Kaynamaktalar, düzenli olarak mantar tüketilmesinin vücuttaki miktarda amino asit bulunuyor ve kansızlığa da iyi olan çorba suyundan kavrulmuş una ilave edipantioksidan enzimleri uyardığını söylüyor. geliyor. bir çırpıcı yardımıyla hızlıca karıştırarak kıvamını açın. Hazırladığınız unlu terbiye karışımını çorba tenceresine aktarın. Tuz ve taze çekilmiş tane karabiber ile tatlandırın. Aralarda karıştırarak orta ateşte kaynamaya bırakın. Son olarak kremayı ekleyip kısık ateşte 2-3 dakika daha pişirdikten sonra ocaktan alın. Afiyet olsun.78 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO YAŞAM Kuşlar için evler yapardık oysa Penceremizde, saçağımızda, bahçemizde Sesleri alıştığımız bir şeydi Ne oldu da uzaklaştık kuşlardan, Kuşsuz dünya biraz da insansızlık değil mi?” -Turgay FişekçiKuşlar içinevler yapardık oysa…“Kuşları boğdular, çimenleri söktüler, yollar çamur içinde kaldı. Dünya değişiyordostlarım. Günün birinde gökyüzünde, güz mevsiminde artık esmer lekelergöremeyeceksiniz. Günün birinde yol kenarlarında, toprak anamızın koyu yeşil saçlarınıda göremeyeceksiniz. Bizim için değil ama çocuklar, sizin için kötü olacak. Biz kuşlarıve yeşillikleri çok gördük. Sizin için kötü olacak. Benden hikâyesi…” diyor Sait FaikAbasıyanık; “Son Kuşlar” isimli hikâye kitabında… Üstelik 1952 yılında yazıyor busatırları. Evet, dünya değişiyor. Artık apartman dairelerinde, sınırlı metrekarelerdeyaşıyoruz. Çoğumuzun yeşil bir dal görmeye hasret kaldığı bir dünyaya bakıyoruz. Kuşseslerini kim kaybetmiş de biz duyuyoruz?SBikem Öğünç Serçe, saka, kırlangıç gibi kuşlar için inşa edilmiş kuş onbahar ile birlikte sesleriyle hayatımıza no- evlerinin geçmişi, çok eskilere uzanıyor. 15. yüzyılda talar serpen kuşların da göç mevsimi başla- klasik Osmanlı mimarisiyle paralel şekilde sayıları dı. Birçoğu bizi bırakıp sıcak ülkelere doğru çoğalan bu minik konutlardan kimileri, Osmanlı ön- kanat çırpıyor şimdilerde. Peki, ya kalanlar cesi dönemlerde de inşa ediliyormuş. Türklerin 19. yüzyıla kadar yapımını devam ettirdiği bu sevimline yapıyor? Osmanlı’dan günümüze miras kalan, kuş evlerinin amacı; uçsuz bucaksız göklerde özgür- ce salınan ama bir o kadar yalnız olan kuşlara ba-bugün tarihi pek çok yapıda karşımıza çıkan kuş ev- rınak sağlamakmış. Kuş evleri, iki grupta toplanıyor.leri, daha önce hiç dikkatinizi çekti mi? İşte belki depek çoğunuzun ilk kez okuyacağı bir hikâye, kuşlarınevleri…80 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017

En eski örnekleri XVI. yüzyılda Klasik Osmanlı döneminden kalan kuş evleri, tamamen kuşların barınmaları amacıyla yapılıyordu.Yalnızca İstanbul’da Birinci gruptakiler, kâgir yapıların cephe kaplamaları lirken, 18. yüzyılda ince bir estetiği yansıtan, konforludeğil, Trakya’dan Doğu arasında özel olarak bırakılmış bir ya da yan yana yapılara dönüştüler.Anadolu’ya kadar, nereye birkaç küçük delik halinde. Yani cephe yüzeyindeninsan eli değdiyse orada da dışa pek taşmayan yapılar. İstanbul’da Süleymani- Kuş evi deyip geçmemek gerek. Hepsinin belli stan-mutlaka bir kuş evi var. ye Camisi, Yeni Cami ve Büyükçekmece Köprüsü bu dartları olmak zorundaydı ve bunların en başta ge- grubun en başta gelen örneklerini sergiliyor. Bir de leni de kuşların kendilerini güvende hissetmelerini bulundukları yüzeyin dışına taşan, çıkıntılı kuş evleri sağlamaktı. Kuş evlerinin şiddetli esen rüzgâra karşı var. İstanbul’un kuş evine sahip diğer önemli yapı- korunaklı olan ve binaların daha çok güneş alan dış larından bazıları ise şunlar: Feyzullah Efendi, Seyyid cephesine inşa edilmesi, birinci kuraldı. Sivil mima- Hasan Paşa Medreseleri, III. Mustafa Türbesi, Çukur- rinin en güzel örnekleri içinde yer alan kuş evleri, çeşme Hanı, Balat Ahrida Sinagogu. Üsküdar’daki hemen her yapının göz bebeğiydi. Bazıları binalara Yeni Valide, Ayazma, Selimiye Camileri, Topkapı Sa- sonradan eklense de pek çoğu yapıyla birlikte inşa rayı’ndaki Darphane’nin iç avlusunda kuş evleri yer ediliyordu. alıyor. Hayvan sevgisinin simgeleri Yalnızca İstanbul’da da değil, Trakya’dan Doğu Anadolu’ya kadar, nereye insan eli değdiyse orada En eski örnekleri XVI. yüzyılda Klasik Osmanlı döne- da mutlaka bir kuş evi var. Kırklareli, Tekirdağ, Edirne, minden kalan kuş evleri, tamamen kuşların barın- Bolu, Bursa, Milas, Antalya, Amasya, Kayseri, Anka- maları amacıyla yapılıyordu. Klasik Osmanlı mimarisi ra, Nevşehir, Sivas, Erzurum, Şanlıurfa, Doğu Beyazıt, dönemi sonrasında da yapımı devam eden maket kuş evi bulunan şehirlerden yalnızca bazıları… görünümlü kuş evleri, aynı zamanda Türk toplumun- daki hayvan sevgisini de ifade etmeleri adına önem Olmazsa olmazları vardı taşıyorlardı. Bazı yabancı gezginler, eserlerinde Türk- lerin yardımsever-liklerinden bahsederken, hayvan- Eskiden binaların duvarlarında görülen bu küçük ka- lara karşı olan ilgilerini de dile getirdiler. Örneğin bartma yapılar, büyük yapının küçük bir örneği, planı Thevenot, seyahatnamesinin Türkiye’yi de içine alan sanılıyordu. Oysa esas yapı ile ilgisi olmayan bu gü- birinci kısmında şöyle yazmış: “…Onların iyiliksever- zel motifler Türk sanatına özgü bir hayal mimarisinin liği hayvanlara, bu arada kuşlara kadar ulaşır. Her muhteşem örnekleri olarak kabul ediliyor. Üstelik ta- gün birçok kimse pazarlara kuş satın almaya gider rihten miras bu kuş evleri de çeşit çeşitti. Gecekondu ve bunları serbest bırakırlar. Söylediklerine göre, bu gibi derme çatma olanı da vardı, saray gibi ihtişamlı kuşların ruhları, kıyamet gününde Allah’ın huzurun- olanı da. Kuş evleri ilk başlarda daha basit inşa edi- da onların iyiliklerine şahitlik edeceklerdir.” Moltke ise Türkiye Mektupları’nda, “Türkler ha- yırseverliklerini hayvanlara karşı bile gösterirler. Üsküdar’da bir kedi hastanesi bulursun, Bayezid Camisi’nin avlusunda da güvercinler için bir bakım yeri vardır. Birçok mezar taşının altı yalak şeklinde oyulmuştur. Buraya yağmur suları toplanır ve sıcak yaz günlerinde köpekler ve kuşların susuzluklarını giderebilecekleri küçük mikyasta bir fukara mutfağı vazifesini görür. Müslümanlar, hayvanların şükranı- nın da insanlara hayır getireceğine inanırlar” diyor. Eylül-Ekim 2017 Makro Vizyon | 81

MAKRO ÇOCUĞUMÇocuğunuzun iştahı içinen etkili önerilerEğer çocuğunuzun iştah sorunu varsa, siz de “Ne versem yemiyor”, “Bir türlüyediremiyorum”, “Zorla versem ya çiğneyip duruyor ya kusuyor” diyenlerdensenizyalnız değilsiniz. Pek çok anne-babanın ortak problemlerinden biri de çocuklarınıniştahsızlığı… Ancak çaresiz değilsiniz, basit yöntemlerle bu sorunun üstesinden gelebilirPve çocuğunuzun dengeli beslenmesini sağlayabilirsiniz.ek çok anne-babanın ortak serzenişi, ‘Ço- nabilirken, geri kalan büyük kısmında ise yaklaşımcuğuma bir şey yedirmek deveye hendek büyük önem taşıyor” diyor.atlatmaktan zor’ şeklinde oluyor. Kimi çocuk hiç yemek yemek istemezken, kimi yalnızca Yemek disiplini oluşturunsevdiği yemekleri yemek istiyor. Bu da çocuklarındengeli ve sağlıklı beslenmesine engel oluyor. Her Yemek yedirirken çocuğun dikkatini dağıtmamak ol-türlü çabası boşa çıkan ebeveynler, sonuç olarak ya dukça önemli… Çocuğu yemek sırasında gürültü vesoluğu doktor kapısında alıyorlar ya da internetten oyalamadan uzak tutmak gerekiyor. Her lokmadanve çevrelerinden benzer durumları araştırarak çare sonra ağzını silmek ise farkında olmadan yapılanbulmaya çalışıyorlar. Acıbadem Altunizade Hastane- ama çocuğu huzursuz edip yemekten uzaklaştıransi Çocuk Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Tülay Er- bir yaklaşım. Sandalyesinin masada olmasına ve yemek süresince masada kalmasına dikkat etmeli-kan, sağlıklı çocukların yaklaşık 4’te 1’inde beslenme siniz. Masaya oturması için başta eline sevdiği birsorunları gözlendiğini belirtiyor ve “Çocuklarda iştah oyuncağını verebilirsiniz. Ancak yemeye başlayıncasorununun yüzde 16-30’u bir hastalıktan kaynakla- oyuncağı kaldırmalısınız, oyuncak da dikkatini da-82 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO ÇOCUĞUM Çocuğunuzun tabağını iyice doldurmayın aksine onu küçük porsiyonlar halinde besleyin. Yaşına göre besinlerin dengeli dağılımını sağlayarak tek tip beslenmemesine dikkat edin.Yemek yeme alışkanlığının ğıtabilir. Masaya oturduktan sonra 15 dakika içinde Çocuğunuzun tek başına masaya oturması bunukazanılmasında diğer aile yemeye başlatın, süreyi 30-35 dakika ile sınırlayarak gereksiz, oyun saatinden çalan bir şey gibi görme-bireylerinin tutumu oldukça bir yemek disiplini oluşturun. sine neden olabilir ve yemek yemeye karşı daha dabüyük önem taşıyor. isteksizleşebilir. Ebeveynlerinin yemek masasında Acıkmasını bekleyin yemeğe yaklaşımları, yemek seçip seçmemeleri deÇocuk Gastroenteroloji Uzmanı çocuk üzerinde etkili oluyor.Prof. Dr. Tülay Erkan Ebeveynlerin en büyük yanlışlarından biri “çocuk aç kalacak”, “o acıksa da söylemez” gibi düşüncelerle Hayal gücünüzü kullanın acıkmasına fırsat vermeden sürekli bir şeyler yemesi için uğraşılması. Bu durumda karnında tokluk hisse- Sebzelerin faydalarına yönelik bilgiler edinip bunları den çocuk, yemek yedirmek için masaya oturttuğu- hayal gücünüzü de kullanarak hikâyelerle süsleyin. nuzda da yemeyi reddediyor. Bu nedenle çocuğunu- Böylece çocuğunuz için yemeği daha ilgi çekici bir zun iştah artışını özendirmek için yemek aralarını en hale getirebilirsiniz. Sorular sormasına zemin hazır- az 3-4 saat olarak belirleyin, besin değeri düşük olan layın ve sağlıklı büyüyüp gelişmesi için kendisinin de ve abur cubur tarzı gıdalardan kaçının. Meyve suyu bu sebzeleri, tıpkı hikâye kahramanında olduğu gibi ve sütü abartmayın; susadığında yalnızca su verin. yeterince yemesinin önemini anlatın. Hemen pes etmeyin Dolu tabak korkutuyor Çocuğunuzun yaşına, büyüme ve gelişme özellik- Çocuğunuzun tabağını iyice doldurmayın aksine lerine uygun kıvamdaki besinleri yedirmeye özen onu küçük porsiyonlar halinde besleyin. Yaşına göre gösterin. Bir sebzeyi yemeyince o anda ısrarcı olma- besinlerin dengeli dağılımını sağlayarak tek tip bes- yın ama hemen pes de etmeyin. Sevmediği sebze- lenmemesine dikkat edin. Çocuğun neyi, ne zaman, leri belirli aralıklarla ve farklı şekillerde hazırlamalı, nerede yiyeceğine ebeveyni; ne kadar yiyeceğine ise hoşuna gideceği sunumlarla masaya getirmelisiniz. kendisi karar vermeli. Onun için farklı lezzetler yaratmalısınız. Tükettiği be- sin miktarı kadar yeni gıdalara alışması da önemli. Öte yandan çocuğunuzun huyunun sıkıntılı olup olmadığını, duyusal zorlukları, oral-motor uyumsuz- Rol model olun luğu ve akut/kronik hastalığı olup olmadığını takip edin. Böyle bir sorun varsa mutlaka doktora götürün. Yemek yeme alışkanlığının kazanılmasında diğer Huzursuz ve rahatsız olduğu dönemde çok zorla- aile bireylerinin tutumu oldukça büyük önem taşıyor. mayın, aksi halde yemekten daha çok soğuyacaktır. Çocuğunuzun rol modeli olduğunuzu, sözleriniz de- Sevgi, sabır ve şefkatle, bugüne dek fayda sağlama- ğil davranışlarınızla ona yol gösterdiğinizi unutma- yan yaklaşımınızı da değiştirerek yemek yemesinin yın. Ailece yemek masasına oturmaya özen gösterin. önündeki engelleri aşabilirsiniz.84 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO TARİFFajitaMalzemeler Marinasyon için: Hazırlanışı • 2 yemek kaşığı limon suyu• 500 gr dana biftek (4 parça) • 3 diş sarımsak Tüm marinasyon malzemesini derin bir kabın içinde karıştırın, etleri içine koyup• 1 adet orta boy soğan • 1 adet rendelenmiş soğan karıştırın ve üzerini streç filmle kapatarak dolaba kaldırın. En az 8 en fazla 24• 2 adet dolmalık biber • 1/4 su bardağı esmer şeker saat bekletin. Sostan çıkardığınız etleri ister ızgarada, isterseniz az zeytinyağı• 2 adet kırmızı biber • 1/3 su bardağı zeytinyağı kızdırdığınız tavada arkalı önlü kızartın. Soğan ve biberleri jülyen doğrayıp iste-• Zeytinyağı • 1 çorba kaşığı Fajita Baharatı diğiniz miktarda tuz ekleyerek az zeytinyağında soteleyin. Uzun şeritler halinde• Tuz kestiğiniz tortillaları servis tabağınıza alın. Üzerine soğan ve biber sotesini koyun ve son olarak uzun uzun dilimlediğiniz etleri üzerine dizin.86 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO TARİFPeynir ToplarıMalzemeler Hazırlanışı• 200 gram beyaz peynir Kaplaması için: Tüm peynirleri bir kapta iyice karıştırın. Hazırladığınız karışımdan ceviz bü-• 100 gram lor peyniri • 1 demet Frenk soğanı (ağız tadınıza göre yüklüğünde toplar hazırlayın. Kaplama için kullanacağınız tüm malzemeleri• 100 gram rendelenmiş kaşar maydanoz ya da dereotu da koyabilirsiniz.) ayrı ayrı, düz tabaklara koyun. Peynir toplarını kaplama malzemelerine bu-peyniri • Kavrulmuş Susam layın. Afiyet olsun!• 100 gram krem peynir • Çörek Otu • Tatlı Kırmızı Biber88 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO ÇOCUK90 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO ÇOCUK92 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017



MAKRO BULMACA Çözümler:Sudoku Bulmacaİpucu olarak verilen sayılardanyola çıkarak, yukarıdan aşağıyaher sütunu, soldan sağa hersatırı ve her 3x3’lük kutuyu,1’den 9’a kadar rakamlarıbirer kez yazarak doldurmanızgerekiyor.94 | Makro Vizyon Eylül-Ekim 2017