อาหารpt.ล้างไตช่องท้อง

อาหารผูเปนโรคไตเรื้อรงั ท่ีไดรบั การบาํ บัดทดแทนไต ดว ยการลา งชองทอ งชนดิ ถาวร (CAPD) รศ. วลัย อนิ ทรมั พรรย ที่ปรึกษาดานโภชนบาํ บัด สมาคมโรคเบาหวาน และคลินิกโรคไต โรงพยาบาลพระมงกุฎเกลาฯ ผูเปน โรคไตเรอื้ รงั ระยะสุดทา ย ทไ่ี ดรับการบาํ บัดทดแทนไตดว ยการลา งชอ งทองชนดิ ถาวร (CAPD- Continuous Ambulatory Peritoneal Dialysis) เพ่อื ลดการคงั่ ของของเสยี และนาํ้ ชว ยให ผูปว ยมอี ายยุ นื ยาวข้ึน แตใ นการรักษาทดแทนไตดว ยการทาํ CAPD น้ี จะมีการสูญเสยี สารโปรตนี วติ ามนิ และเกลอื แรไ ปกบั น้ํายาทใ่ี ชล างชองทอง ผปู ว ยจงึ จําเปน ตองไดร ับอาหารทม่ี ีคณุ คาทางโภชนาการให เพยี งพอ มิฉะนั้นอาจขาดสารอาหารได ปญหาโภชนาการทีม่ ักพบในผทู ีไ่ ดร บั การรักษาทดแทนไตดวยการ ทํา CAPD คือ รับประทานอาหารที่ใหโ ปรตีนไมเ พยี งพอ ทําใหขาดโปรตนี มีระดบั อลั บมู ีนในเลือดตํา่ อาจเนอ่ื งมาจากผปู วยเคยชนิ กับการถูกจาํ กดั อาหารประเภทเนอื้ สัตวใ นชวงเปน โรคไตเร้ือรังระยะสุดทาย กอ นไดรบั การรกั ษาดว ยการลางชอ งทองมาเปน เวลา นาน ทําใหรับประทานอาหารท่ีใหโปรตีนไดไ มมาก พอ นอกจากน้ใี นการทาํ CAPD จาํ เปน ตองใสน้าํ ยาเขา ไปในชองทอ งครัง้ ละ 2 ลติ ร และทง้ิ ไวร ะยะเวลา หนง่ึ เพอ่ื ใหม กี ารแลกเปลย่ี นของเสยี ระหวา งเลอื ดและน้ํายาลางไต ผา นทางเยือ่ บชุ อ งทอง แลว จึงปลอย นํา้ ยาออกมา ตองทําการเปลี่ยนนาํ้ ยาลางไตวันละ 4 ครง้ั การมนี ํ้าเขา ไปอยใู นชองทอง ทาํ ใหร ูสึกแนน ชอ ง ทอง รบั ประทานอาหารไดน อยลง และนาํ้ ยา CAPD มีกลโู คสซงึ่ จะถูกดดู ซึมเขากระแสเลอื ด ทําใหผูปวย ไมรสู กึ หวิ ไมมคี วามอยากอาหาร ผูปวยบางคนยงั ขาดธาตุสงั กะสี ทาํ ใหค วามรูสึกในการรบั รส เปลีย่ นแปลง รบั ประทานอาหารไมอ รอย ทําใหร บั ประทานอาหารไดน อยลง เหลานเ้ี ปนสาเหตใุ หเ กิดการ ขาดสารโปรตีน วติ ามิน และเกลอื แรอ่ืนๆได ภาวะโภชนาการเกินหรืออว น กเ็ ปนปญ หาโภชนาการที่พบไดบอ ยในผูปว ยกลมุ น้ีเชนเดยี วกนั ทัง้ น้ีเนอื่ งจากผปู ว ยไดก ลโู คสจากนาํ้ ยา CAPD ทใ่ี ชล า งชอ งทอง ทําใหไดร บั พลังงานเพิม่ มากกวาทค่ี วร ไดร ับ ทําใหอ ว น ผปู วยบางคนอาจมรี ะดบั นาํ้ ตาลในเลอื ดสูงขนึ้ มภี าวะตา นอินสุลิน (Insulin resistance) ภาวะแทรกซอนที่มกั พบในผูปว ยทีไ่ ดรบั การรกั ษาทดแทนดวยการทาํ CAPD ก็คือ การมี ภาวะไขมนั ในเลอื ดสงู โดยเฉพาะระดบั ไตรกลเี ซอไรดในเลอื ดสูง ซงึ่ นําไปสูภาวะหลอดเลือดแดงแขง็ และเกดิ โรคหวั ใจขาดเลอื ดตามมา ผูทไี่ ดร ับการบําบดั ทดแทนไตดว ยการลา งชองทอ งชนิดถาวร จึง จาํ เปนตองเรยี นรวู ิธีการเลือกรบั ประทานอาหารใหถูกตอ ง เพ่ือการมสี ุขภาพดีและคณุ ภาพชวี ติ ทดี่ ี

ผูเปนโรคไตที่ไดรับการบําบัดทดแทนไตดวยการลางชองทองชนิดถาวร (CAPD) รับประทาน อาหารประเภทเนื้อสัตวไ ดมากนอ ยเพยี งไร ผทู ี่ไดรับการรักษาดว ยการทาํ CAPD ควรรับประทานอาหารท่ีใหโปรตีนใหเพยี งพอ ไดแ ก เน้ือ หมู ไก ปู ปลา กงุ และไขข าว ทัง้ นเ้ี พราะการทาํ CAPD จะสญู เสียอัลบูมินซงึ่ เปนสารโปรตีนไปกบั นํ้ายาลางชอ งทอ ง ผูปวยจึงตองรบั ประทานอาหารจาํ พวกเน้อื สตั วใหม ากข้นึ เพ่อื ชดเชยปรมิ าณโปรตนี ที่ สญู เสยี ไป และเพอ่ื ใหรา งกายนําสารโปรตีนเหลา น้ไี ปใชใ นการเสริมสรา งกลามเน้ือและเนอ้ื เยอ่ื ตา งๆ โดย รับประทานเนอื้ หมู เนื้อไก ทไ่ี มตดิ มันและหนงั หรือเนอ้ื ปลา มอ้ื ละ 4 ชอ นกินขา วพูนพอควร (2 รายการ ในตารางท่ี 1) วันละ 3 ม้อื หรือจะแบง อาหารเปน ม้อื เลก็ 4-5 ม้ือก็ได ไขไ กค วรไดร บั สปั ดาหละ 2 ฟอง ยกเวน ผทู ่ีมีฟอสฟอรสั ในเลือดสูง ควรงดไขแดง หากเปน ไขขาวรบั ประทานไดท ุกวนั วนั ละ 4 ฟอง โดยเฉพาะผทู ี่มีระดับอลั บมู นิ ตาํ่ กวา 3.5 กรัม/ลติ ร ตารางที่ 1 ปรมิ าณเน้ือสัตวส กุ 1 สวน (เฉพาะสวนเน้ือ) ใหโปรตีน 7 กรัม พลังงาน 65-75 กิโล แคลอรี อกไก 2 ชอ นกินขา ว ไข 1 ฟอง เนือ้ หมูแดง 2 ชอนกนิ ขา ว ไขข าว 2 ฟอง ปลาทนู า 2 ชอ นกนิ ขาว ปลาทอด 2 x 1 ½ x ½ นวิ้ 1 ชิน้ ลกู ชน้ิ ปลา 5-6 ลกู หมูบด 2 ชอ นกนิ ขา ว แฮมไมต ิดมนั 1 ช้นิ (3 ½ x3 ½ x 1/8 นวิ้ ) กงุ ขนาดกลาง 4 ตัว ตะโพกไกไ มติดหนัง 2 ชอนกนิ ขาว ผเู ปนโรคไตรับประทานขาว / กวยเตยี๋ วหรอื อาหารจําพวกแปงอ่ืนๆไดม ากนอยเทาไร ขา ว กว ยเตย๋ี ว บะหมี่ ขนมปง ขนมจนี ขาวโพด เผือก มนั ฯลฯ เปน แหลง พลังงานทีส่ ําคัญ ควรไดรบั ขา วมื้อละ 2-3 ทัพพี หรือกว ยเตย๋ี วกไ็ ด เพอ่ื ใชเ ปนพลงั งานในการทาํ งานของอวัยวะตางๆภายใน รา งกาย รวมทง้ั ใชใ นการทํางานและกจิ กรรมอ่ืนๆ และการไดร ับอาหารท่ีใหพลังงานอยางเพยี งพอ ยังชวย ใหรางกายสามารถนาํ สารโปรตนี ไปใชในการเสรมิ สรา งซอมแซมเซลลแ ละกลา มเน้ือไดอ ยา งมี ประสิทธภิ าพ ผทู ไ่ี ดรบั การรกั ษาดว ยการทํา CAPD จะไดรับการใสน ้ํายาไปในชองทอ ง ทาํ ใหร สู กึ แนน อึดอดั ทอ ง และบางครงั้ รูสึกเบ่ืออาหาร ทําใหรบั ประทานขาว กว ยเต๋ยี วไดนอยลง จึงควรแบง ม้อื อาหาร เปน มอื้ เลก็ วนั ละ 4-5 มือ้ โดยจดั ใหมอี าหารวางระหวา งมือ้ ในแตล ะมอ้ื ควรมีเนือ้ สัตว เชน ปลา ไก ให 2

เพียงพอดวย เพอื่ ปองกันการขาดสารโปรตีน สาํ หรับผทู อ่ี ว นมาก ควรลดปริมาณขาวหรืออาหารจาํ พวก แปง อ่นื ๆลงบาง เพอ่ื ควบคมุ น้ําหนกั ใหอยูในเกณฑท่ีเหมาะสม ตารางท่ี 2 ปริมาณขา วและแปง 1 สวน มีโปรตีน 2 กรมั ใหพลงั งาน 70-80 กิโลแคลอรี ขาวตม 2 ทพั พี ขนมปงกรอบ 3 แผน ขา วสกุ 1 ทัพพี มนั ฝร่งั สุก ½ ถว ย กวยเต๋ยี วลวก 1 ทพั พี ขาวเหนียวนึ่ง 1/4 ถวย วุน เสน 2/3 ถว ย ซเี รยี ลไมเคลอื บน้ําตาล ½ ถวยตวง ขนมปง 1 แผน ขนมจีน 1 จับ ขาวโพดตม 1 ฝกกลาง ผทู ่รี ักษาดว ยการทาํ CAPD จะรบั ประทานขนมหวาน น้ําหวานไดหรอื ไม ผูที่รักษาดว ยการทาํ CAPD ควรหลกี เลยี่ งการรับประทานขนมหวานจดั นํา้ หวาน เน่อื งจากใน น้าํ ยา CAPD มกี ลูโคสผสมอยจู าํ นวนมาก โดยเฉพาะผูท ใ่ี ชน า้ํ ยาซง่ึ มคี วามเขม ขนของกลูโคส 4.25% กลโู คสจะถกู ดดู ซมึ เขาไปมาก อาจทาํ ใหเ กิดภาวะน้ําตาลในเลอื ดสงู ระดบั อินสลุ นิ ในเลอื ดสูงขน้ึ นํ้าหนกั ตวั เพ่มิ ข้ึน มภี าวะตานอินสลุ นิ เกิดโรคเบาหวาน และมภี าวะไขมนั ในเลอื ดสูง จึงควรหลีกเลย่ี งขนมท่ี หวานจดั เชน ทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง สังขยา ขนมหมอ แกง ฯลฯ ขนมเช่ือมตางๆ ขนมนา้ํ เชอ่ื ม ขนมกวน รวมท้ังนาํ้ หวาน บางคร้งั ถาอยากรบั ประทานขนมหวาน ควรเลอื กรบั ประทานขนมทหี่ วานนอ ย เชน ขนมกลว ย ขนมมัน ขนมตาล ขนมสาล่ี เคก ไมมีหนา ฯลฯ ควรหลกี เล่ียงขนมท่มี ีเนยหรือกะทิ และ พยายามควบคมุ น้าํ หนกั ใหอ ยูในเกณฑท ีเ่ หมาะสม ผทู ่รี ักษาดวยการทาํ CAPD ตองจํากดั อาหารจาํ พวกไขมนั หรอื ไม ผทู ร่ี ักษาดว ยการทาํ CAPD จะไดร ับพลงั งานสวนเกินจากกลโู คสในน้ํายาลา งชอ งทอ ง ทําให อวน มีระดับไตรกลีเซอไรดและระดบั โคเลสเตอรอลในเลือดสงู ซึ่งเปน ภาวะแทรกซอ นทีพ่ บบอ ยในผูปว ย 3

ที่ทาํ CAPD และนําไปสูการเกดิ โรคหัวใจขาดเลือด เพอื่ เปนการลดความเสยี่ งตอการเกิดโรคดงั กลาว ควร เลือกรับประทานอาหารที่มีไขมนั นอย หลกี เลี่ยงเน้ือตดิ มนั อาหารที่ทําจากกะทิ หรอื มสี วนประกอบของ เนย ครมี มาการนี ไดแก เคก คุกก้ี พาย ครวั ซอง เพสตร้ี ซงึ่ มีไขมันอิม่ ตวั มาก รวมท้งั หลีกเลย่ี งอาหาร ทมี่ โี คเลสเตอรอลมาก เชน ไขแดง หนงั เปด หนังไก หนงั หมู มันหมู เครือ่ งในสัตว ปลาหมกึ และ อาหารจําพวกฟาสฟดู เชน พซิ ซา แฮมเบอรเ กอร ไกท อด ควรเลือกใชนา้ํ มนั พืช เชน น้ํามนั ถวั่ เหลือง นํ้ามันปาลม นํ้ามนั รํา นํ้ามันถว่ั ลิสง ในการประกอบอาหาร ใชแ ตนอยโดยใชผ ดั แทนการทอด และ หลกี เลี่ยงการรบั ประทานนาํ้ สลัดจาํ พวกมายองเนส และสลัดครมี ฯ ผทู อ่ี ว นควรลดน้ําหนกั ลง โดยหลกี เลยี่ งการรบั ประทานอาหารทีม่ ไี ขมนั มาก เชน เนือ้ สตั วติด มันและหนัง ขาหมู หมูสามช้นั และอาหารทอดตางๆ เชน อาหารชุบแปง ทอด มันทอด กลวยแขก ขา ว เกรยี บ ทอดมนั หอยจอ ปาทองโก หมหู นั หนังเปด ปก กิ่ง ควรเลือกรับประทานอาหารท่ที าํ โดยการตม น่งึ ยาง อบ ผดั น้าํ มันนอย หรือยํา อาหารทีม่ ีไขมันอิม่ ตัวและโคเลสเตอรอลสูง จะทําใหร ะดบั โคเลสเตอรอลในเลือดสงู มรี ะดบั แอล ดี แอล (LDL) ในเลอื ดสงู และมีระดบั เอช ดี แอล (HDL) ในเลอื ดตํ่า ทาํ ใหเพมิ่ อัตราเสยี่ งตอโรคหัวใจ ขาดเลอื ด ผูปวยควรควบคุมระดบั ไขมนั ในเลอื ดใหอ ยใู นเกณฑท ่ีแสดงในตารางท่ี 3 และควรเลือก รับประทานอาหารตามตารางท่ี 4 ในชอ งทแ่ี นะนาํ ใหเ ลือก ในตารางที่ 5 แสดงปริมาณโคเลสเตอรอลใน อาหาร เพื่อใหทราบวา อาหารชนดิ ใดมีโคเลสเตอรอลมาก และควรหลกี เลยี่ ง ตารางท่ี 3 ระดับไขมนั ในเลือด 1 ระดับท่ีเหมาะสม (มก/ดล) < 200 โคเลสเตอรอลในเลือดทง้ั หมด < 100 หรอื < 130 แอล. ดี. แอล. (โคเลสเตอรอลชนิดเลว) > 55 เอช. ดี. แอล. (โคเลสเตอรอลชนิดดี) < 150 ไตรกลีเซอไรด 1 * จาก NCEP/ATP III, 2001 (ดัดแปลงจาก Environment Nutrition กรกฎาคม 2001) 4

ตารางท่ี 4 ปรมิ าณอาหารที่ควรเลอื กและควรเล่ยี ง อาหารท่มี ีไขมนั นอยควรเลอื กรบั ประทาน อาหารที่มไี ขมันอิ่มตวั และอาหารทีม่ ไี ขมันมาก (ควรเลือกรับประทาน) (ควรหลีกเลี่ยง) เนือ้ ปลา เนือ้ สตั วติดมนั หมสู ามช้ัน คอหมู ขาหมู ไกตอน ฯ เน้อื หมูไมต ิดมัน หมหู ัน เปด ปกก่ิง หนงั หมูทอด ฯ เนือ้ ไก / เปด ไมติดมนั / หนงั ไสกรอก กุนเชียง หมยู อ ฯ อาหารท่ีผัดนา้ํ มันนอย แฮมเบอรเกอร พซิ ซา ฯ อาหารที่เตรียมโดยการตม นึง่ ยา ง อบ หมูสะเตะ หมูปง อาหารทีไ่ มใสก ะทิ แกงกะทิ ขนมใสก ะทิ ขนมครก ฯลฯ อาหารจําพวกแกงสม ตมยํา แกงจดื ขนมอบท่มี ีเนยมาก เชน เคก คกุ กี้ พาย เพสตรี้ ฯ อาหารประเภทยํา ที่มีผกั มาก เชน สม ตํา นาํ้ สลัดชนดิ ขน สลัดครมี ยาํ ผักตา งๆ อาหารทอดทกุ ชนิด เชน ไกทอด กุงทอด ปลาทอด ผัดผกั ตางๆ กลว ยทอด ปาทองโก มันฝร่ังทอด ขาวเกรยี บ ฯ หมายเหตุ : น้าํ มนั ทีใ่ ชผ ัด ควรใชนํ้ามนั รํา อาหารทม่ี โี คเลสเตอรอลมาก เชน ไขแ ดง ไขป ลา น้ํามันถั่วเหลือง น้ํามันถั่วลิสง หรือใชนํ้ามัน ปลาหมกึ น้าํ มนั หมู เนย เครอ่ื งในสัตว เชน ปาลมโอเลอนี รวมกบั น้ํามันถ่วั เหลอื ง 1:1 ตับ ปอด หัวใจ ไต ฯ ตารางท่ี 5 ปริมาณโคเลสเตอรอลในอาหารสว นทก่ี นิ ได 100 กรัม2 ผปู วยควรหลกี เลี่ยงอาหารเหลานี้ ชนดิ อาหาร จาํ นวนอาหาร มิลลกิ รมั ไขไ ก (เฉพาะไขแ ดง) 6 ฟอง 1602 ไขไ กท ัง้ ฟอง 2 ฟองใหญ 548 ไขเ ปด ท้ังฟอง 2 ฟองกลาง 884 ไขน กกระทา 11 ฟอง 844 2 ขอมูลจาก รศ. ดร. ปรียา ลีฬหกุล หนวยโภชนวิทยาและชีวเคมีทางการแพทย คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาล รามาธบิ ดี 5

ไขป ลา 10 ชอนชา 374 ตับไก 10 ชอนโตะ 631 ชนดิ อาหาร จาํ นวนอาหาร มิลลิกรมั ตบั หมู 10 ชอนโตะ 355 ไตหมู 10 ชอ นโตะ 480 กุง สุก 10 ชอนโตะ 195 ปลาหมึก 10 ชอนโตะ 260 หอยนางรม 4 ตวั กลาง 100 ผูทร่ี ักษาดว ยการทาํ CAPD ตอ งจาํ กดั ผัก ผลไมหรือไม ผเู ปน โรคไตเรอื้ รังทรี่ ักษาดว ยการทาํ CAPD จะมกี ารสญู เสยี โพแทสเซยี มไปกบั น้ํายาลางไต จงึ ควรรับประทานผกั และผลไมใหม ากพอ มิฉะนนั้ อาจขาดโพแทสเซียม ซง่ึ มผี ลตอ การทํางานของกลามเนื้อ หวั ใจได โพแทสเซยี มมีมากในผกั สีเขยี วจัด ผปู ว ยควรรับประทานเปน ประจาํ ใหเพยี งพอ ซ่งึ จะทาํ ใหไ ด เหล็ก แคลเซยี ม วิตามนิ และใยอาหารเพมิ่ ขนึ้ ดว ย แตค วรหลีกเลย่ี งผลไมท ีห่ วานจดั เชน ทเุ รยี น ขนุน ลําไย ฯ ผลไมกวนและผลไมเชอ่ื ม เนือ่ งจากทาํ ใหร ะดับน้ําตาลในเลอื ดและไตรกลเี ซอไรดในเลอื ดสูงได ควรเลือกรบั ประทานผลไมท ี่ไมหวานจดั และมโี พแทสเซียมมาก เชน สม เขียวหวาน มะละกอสุก แคนตา ลูป ฝร่งั กระทอ น ลกู พรนุ รบั ประทานวนั ละ 2-3 ครัง้ และควรรบั ประทานในรปู ผลไมมากกวา นาํ้ ผลไม ผูท ่รี ักษาดวยการทํา CAPD ตอ งจํากดั เกลอื และน้ําหรือไม โดยทว่ั ไป ผูท ่ีรักษาดว ยการทํา CAPD ไมตอ งจาํ กดั เกลอื โซเดียมและน้าํ เพราะมกี ารสูญเสยี ไป กับน้าํ ยาลางชอ งทอ ง รับประทานอาหารรสเค็มไดตามปกติ ถามกี ารสูญเสียมาก อาจตอ งรบั ประทาน อาหารท่ีมรี สเค็มเพ่มิ ขน้ึ แตหากมีความดนั โลหติ สงู หรอื บวม กจ็ ําเปนตอ งจํากดั อาหารท่มี ีรสเค็มจดั และ ปรมิ าณน้าํ ท่ไี ดร บั ผูที่รักษาดวยการทํา CAPD รับประทานอาหารจาํ พวกถ่ัวเมล็ดแหง ไดหรือไม ถัว่ เมล็ดแหง ทกุ ชนิดมีสารฟอสฟอรสั สูง การรบั ประทานอาหารทม่ี ฟี อสฟอรัสมาก ทําใหระดบั ฟอสฟอรัสในเลือดสูง มีผลตอ การดูดซมึ แคลเซียม ทําใหแคลเซยี มในเลือดตํ่า เปนผลตอการทํางานของ 6

กระดกู ทําใหก ระดูกพรุน หกั งา ย ปวดกระดกู ผเู ปนโรคไตเร้อื รงั ท่ที าํ CAPD จึงควรหลกี เล่ียงถ่ัวเมล็ด แหง ทุกชนิด และเมลด็ พชื ตามตารางท่ี 6 รวมท้ังอาหารอ่ืนทมี่ ฟี อสฟอรสั สงู ดว ย เชน ไขแ ดง เคร่อื งใน สตั ว นาํ้ นม ตารางที่ 6 ชนดิ ของอาหารที่มีฟอสฟอรัสสูง ที่ผปู ว ยควรหลีกเลี่ยง / งด ถ่วั แดง เม็ดมะมว งหมิ พานต ปลาทอดกรอบทั้งกระดูก ถ่วั ดาํ เมล็ดถวั่ ลันเตา ตับหมู ตบั ไก ไต หัวใจ ปอด ฯ ถวั่ เขียว เมลด็ ทานตะวนั ไขแ ดง ถ่วั แระ เมล็ดแตงโม เนอื้ ววั ถ่ัวลสิ ง เมลด็ ฟก ทอง นํา้ นม, โยเกิรต ถัว่ เหลอื ง เครอ่ื งดม่ื ประเภทโคลา เนยแขง็ ถัว่ อลั มอนต ชอ็ กโกแลต จมกู ขา วสาลี ถ่ัวพติ สั ชโิ อ ปลาซาดีนกระปอง ปลาแกว /ปลาขาวแหง พคี านนัท ปลาไสต ัน สาหรายแหง เคก / โดนทั ปาทองโก เครื่องดื่มแอลกอฮอล นอกจากน้ี ฟอสฟอรัสยงั มมี ากในสารเจือปน (Food additive) ซง่ึ ใชเ ติมในอาหารตา งๆเพ่อื เปนวัตถุกนั เสยี หรอื ปรบั คุณภาพ หรอื เพ่มิ ความคงตวั ในอาหารและในผงฟู จึงควรอานฉลากและ รบั ประทานแตนอ ยดว ย 7

ผูเปน โรคไตท่รี ักษาดวยการทาํ CAPD ควรปฏบิ ัตติ ัวในการรับประทานอาหารอยางไร โดยสรปุ ผูปวยควรปฏิบัตติ วั ในการรบั ประทานอาหารดงั น้ี 1. รับประทานอาหารประเภทเน้ือสัตวไมติดมัน เชน เนื้อหมู ไก ปลา กุง แตละม้ือประมาณ 4 ชอนกิน ขา วพูนนอ ย 2. รับประทานขาว กว ยเต๋ยี ว หรือแปง อื่นๆในมอ้ื หลกั ม้อื ละ 2-3 ทัพพีเล็ก (ในหมอหงุ ขาวไฟฟา ) 3. แบงอาหารเปนมื้อเล็ก โดยรับประทานวันละ 5-6 ม้ือ แทนการรับประทานอาหารม้ือใหญวันละ 2-3 ครั้ง จะชวยใหไ มร ูสึกแนน ทอ งหลงั รับประทานอาหาร 4. รับประทานผักสเี ขยี ว ผักสเี หลือง และผลไมใหเ พียงพอทกุ มื้อ 5. ถาตองการดื่มนม ใหด่ืมไมเกิน ½ - 1 แกวตอวัน และถามีระดับฟอสเฟตในเลือดสูง ควรงดนม และ เครอ่ื งด่มื ประเภทนม 6. เล่ยี งการเตมิ นาํ้ ตาลในอาหาร เคร่อื งด่มื และไมดื่มน้ําหวาน นํ้าอดั ลม 7. รบั ประทานผลไมท ี่ไมห วานจดั แทนขนมหวาน หลกี เลย่ี งการดมื่ นํ้าผลไม 8. รับประทานอาหารท่ีมีไขมันนอย และหลีกเล่ียงไขมันอิ่มตัว เชน เนย ครีม เน้ือติดมัน ไขมันสัตว หนังสตั ว ฯ อาหารใสกะทิ 9. ผูปวยที่อวน ควรหลีกเลี่ยงอาหารทอดทุกชนิด เชน ทอดมัน แฮกึ๊น ขาวเกรียบ มันทอด ขาวตัง ปาทองโก ฯ 10. หลกี เล่ียงอาหารฟาสฟูด ทม่ี ไี ขมนั และโคเลสเตอรอลสูง 11. หลีกเล่ยี งการรับประทาน ถ่วั เมลด็ แหง เมล็ดแตงโม เมลด็ ทานตะวัน เครอ่ื งในสัตว ไขแ ดง ไขป ลา 12. ใชนํา้ มันพชื จาํ พวกนาํ้ มนั ถวั่ เหลอื ง นํา้ มนั รํา นํา้ มันถ่วั ลิสง นํา้ มันปาลม ในการทําอาหาร 13. ควรงดเครอ่ื งดืม่ ทมี่ ีแอลกอฮอล นอกจากน้ี ผปู วยควรควบคุมนํา้ หนกั ใหอ ยูในเกณฑท่เี หมาะสม และควรหาเวลาออกกําลงั กาย โดยการเดนิ บา ง หรือวธิ ีอน่ื ๆท่ไี มห นกั เกินไป ซ่ึงจะทาํ ใหส ุขภาพดีขึน้ ควรพบแพทยแ ละนกั โภชนาการ ตามเวลาท่ีกําหนด การดูแลเร่อื งอาหารอยา งถกู ตอง เปน สิง่ สาํ คัญสําหรับผูปว ยไตวายเรือ้ รังท่ไี ดร ับการบาํ บัด ทดแทนไตดวยการลา งทองชนิดถาวร (CAPD) จะชวยปองกนั โรคแทรกซอ นตา งๆได ชว ยใหมสี ุขภาพดี _______________________ 8

ตัวอยางรายการอาหารผูเ ปน โรคไตเรือ้ รังที่รักษาดวยการทาํ CAPD ใหพลังงาน 1750 กโิ ลแคลอรี มโี ปรตีน 73 กรมั มีฟอสฟอรสั 920 มลิ ลกิ รมั (สาํ หรับผูท ่มี นี าํ้ หนกั ตวั 55-60 กิโลกรมั ) ตัวอยางท่ี 1 อาหารเชา ขาวสุก 2 ทพั พี ไกทอดกระเทียม 4 ชอ นกนิ ขา ว ผัดผกั กาดขาว 1 จานเล็ก อาหารวา งเชา สม เขียวหวาน 1 ผล อาหารกลางวัน กวยเตีย๋ วเสน เลก็ แหง หมู 1 ชาม ฝรงั่ ½ ผล อาหารวา งบา ย ซาละเปาไสห มสู ับ 1 ลูกขนาดกลาง แคนตาลปู 8 ชนิ้ คาํ อาหารเยน็ ขา วสกุ 2 ทพั พี ปลาเจย๋ี นน่งึ (2x2x1/2 นวิ้ ) 1 ชิน้ ผดั พริกใหญกับหมไู มต ิดมัน 1 จานเลก็ มะละกอสกุ 8 ชนิ้ คาํ อาหารวางกอ นนอน แอปเปล 1 ผล ตวั อยา งท่ี 2 ขา วสุก 2 ทัพพี อาหารเชา ปลาผัดคื่นชาย 6 ชอ นกนิ ขาว อาหารวา งเชา อาหารกลางวนั แกงสม 1 ถวย อาหารวา งบาย สม โอ 3 กลีบ อาหารเยน็ ขาวราดหนา กระเพราไก 1 จาน (ขาว 3 ทพั พี) ชมพู 3 ผล สาคูไสห มู/ปลา 6-8 ชน้ิ ขาวสกุ 2 ทพั พี ปลาทนู ง่ึ 1 ตัวกลาง นํา้ พริก ¼ ถวย ผักสด แครอท แตงกวา มะเขอื ผกั บงุ ตม 9

อาหารวา งกอนนอน แกงจดื ตาํ ลงึ หมสู บั 1/2 ถวย มังคดุ 4 ผล มะละกอสกุ 8 ชน้ิ คํา หมายเหตุ - ทพั พี หมายถงึ ทัพพตี กั ขา วในหมอ หุงขา วไฟฟา - กว ยเตี๋ยวเสน ใหญน ํา้ 1 ชาม มเี สน กวยเต๋ยี ว 2 ทัพพี - กวยเตย๋ี วเสน เล็กแหง 1 ชาม มีเสน กว ยเตย๋ี ว 2-3 ทัพพี - แคลอรที ไ่ี ดรบั ไมรวมแคลอรจี ากกลูโคสในน้าํ ยาลา งชอ งทอ ง เอกสารอางอิง Environment Nutrition. Volume 24, July 2001. Institute of Nutrition, Mahidol University. Thai composition table. 1991. Mc Cann Lind. Nutrition management of the adult peritoneal dialysis patients. A clinical guide to nutrition care in end-stage renal disease. The American Dietetic Association, 1994. National Renal Diet: Professional Guide; Nutrition Considerations for Peritoneal Dialysis. The American Dietetic Association. 1993. ชมรมผูใหความรูโรคเบาหวาน. การบรโิ ภคอาหารเพอ่ื สุขภาพทด่ี ีของผูปว ยโรคเบาหวาน. 2542. พรรณบุปผา ชูวิเชียร. โภชนบําบัดในผูปวยลางชองทองถาวร (CAPD). ใน “Nutrition and renal disease” สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย. 2540. วลัย อินทรัมพรรย. ความรูพื้นฐานทางโภชนาการกับโรคไต. ใน “Nutrition and renal disease” สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย. 2540. สุรัตน โคมินทร และวลัย อินทรัมพรรย. การใหโภชนบําบัดในผูปวยไตวายท่ีไดรับการรักษาทดแทนไต. ใน “Nutrition and renal disease” สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย. 2540. อุดม ไกรฤทธิชัย. อาหารในผูปวย ซี เอ พี ดี. วารสารเบาหวาน สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย ป ที่ 30, ฉบบั ที่ 4 ตุลาคม – ธนั วาคม 2541. อุษณา ลุวีระ. อาหารและโรคไต. ใน “Nutrition and renal disease” สมาคมโรคไตแหงประเทศไทย. 2540. Valai : อาหารผูเปนโรคไตเร้ือรังทีร่ กั ษาดว ยการทาํ CAPD 10