หลักสูตรท้องถิ่นโรงเรียนบ้านละเวง

หลกั สูตรสง่ เสริมศกั ยภาพ สคู่ วามเป็นเลิศของนักเรยี น โรงเรียนบ้านละเวง รายวิชาเพ่มิ เติมภมู ิปญั ญาท้องถิ่น : นา้ บูดคู ู่ละเวง ระดบั ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4-6 นางสาวซัลมี เปาะแต 61105010050 โรงเรียนบา้ นละเวง อาเภอไมแ้ กน่ จังหวดั ปัตตานี สานักงานเขตพ้นื ทีก่ ารศึกษาประถมศกึ ษาปัตตานี เข1 ต 3

ความนา รายวิชาเพ่ิมเติมภูมิปัญญาท้องถิ่น เป็นหนึ่งใน หลักสูตรส่งเสริมศักยภาพสู่ความเป็นเลิศของ นักเรียนโรงเรียนบ้านละเวง ท่ีพัฒนาข้ึนจากความ ต้องการของผู้ท่ีมีส่วนเก่ียวของในการจัดการศึกษา ให้กับโรงเรียนบ้านละเวง อาเภอไม้แก่น จังหวัด ปัตตานี สังกัดสานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา ประถมศึกษาปัตตานี เขต 3 โดยมีเป้าหมายเพื่อ ส่งเสริมผเู้ รียนให้มีความสนใจ มพี ้นื ฐานทางด้านภูมิ ปัญญาท้องถิ่นได้เรียนรู้และพัฒนาตนเองให้ถึง ศักยภาพสูงสุด และสามารถใช้เป็นพื้นฐานในการ ประกอบอาชีพได้ หลักสูตรน้ีได้รวบรวมข้อมูลองค์ ความรู้เกี่ยวกับภูมิปัญญาท้องถ่ินวิธีการฝึกและ ปฏบิ ตั แิ นวทางการพฒั นาเพือ่ ให้เกิดทักษะและความ ชานาญ รวมทั้งการประยุกต์ใช้ในการประกอบ อาชีพ การจัดการเชิงธุรกิจทางด้านภูมิปัญญา ท้องถ่ิน แล้วนามาสังเคราะห์และเรียบเรียงจัดเป็น รายวิชาไว้สาหรับผู้เรียนระดับชั้นประถมศึกษาปีท่ี 4-6 ซ่ึงหวังว่าหลักสูตรน้ีจะสามารถตอบสนองและ เป็นแนวทางเลือกหน่งึ ให้กับผู้เรียนท่ีมีความต้องการ ทางดา้ นน้ีโดยเฉพาะ

วสิ ยั ทัศน์ “ โรงเรียนบ้านละเวงมุ่งพัฒนาผู้เรียน ใ ห้ เ ป็ น ผู้ มี คุ ณ ลั ก ษ ณ ะ ชี วิ ต ท่ี ดี เ ยี่ ย ม เป่ี ย ม ด้ ว ย คุณ ธ ร ร ม น้อ ม น าห ลั ก ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงสู่ระบบการ บริหารจัดการที่ดี เน้นการมีส่วนร่วม จากทุกภาคส่วน “

สมรรถนะสาคัญของผเู้ รียน หลักสตู รโรงเรยี นบา้ นละเวง มุ่งเนน้ ใหผ้ ้เู รียนเกดิ สมรรถนะสาคญั คอื 1. ความสามารถในการส่ือสาร เป็นความสามารถในการรับและส่งสาร มี วฒั นธรรมในการใชภ้ าษาถา่ ยทอดความคดิ ความร้คู วามเขา้ ใจ ความรูส้ ึก และทศั นะ ของตนเองเพ่อื แลกเปลยี่ นข้อมลู ข่าวสารและประสบการณ์อันจะเป็นประโยชน์ต่อการ พัฒนาตนเองและสงั คม รวมท้งั การเจรจาต่อรองเพ่อื ขจดั และลดปัญหาความขัดแย้ง ต่าง ๆ การเลือกรับหรือไม่รับข้อมูลข่าวสารด้วยหลักเหตุผลและความถูกต้อง ตลอดจนการเลือกใช้วิธีการส่ือสาร ที่มีประสิทธิภาพโดยคานึงถึงผลกระทบที่มีต่อ ตนเองและสังคม 2. ความสามารถในการคิด เป็นความสามารถในการคิดวิเคราะห์ การคิด สังเคราะห์ การคิดอย่างสร้างสรรค์ การคิดอย่างมีวิจารณญาณ และการคิดเป็น ระบบ เพ่ือนาไปสู่การสร้างองค์ความรู้หรือสารสนเทศเพ่ือการตัดสินใจเก่ียวกับ ตนเองและสังคมไดอ้ ยา่ งเหมาะสม 3. ความสามารถในการแก้ปัญหา เป็นความสามารถในการแก้ปัญหาและ อุปสรรคต่าง ๆ ท่ีเผชิญได้อย่างถูกต้องเหมาะสมบนพ้ืนฐานของหลักเหตุผล คุณธรรมและข้อมูลสารสนเทศ เข้าใจความสัมพันธ์และการเปล่ียนแปลงของ เหตุการณ์ต่าง ๆ ในสังคม แสวงหาความรู้ ประยุกต์ความรู้มาใช้ในการป้องกันและ แก้ไขปัญหา และมีการตัดสินใจที่มีประสิทธิภาพโดยคานึงถึงผลกระทบท่ีเกิดขึ้น ต่อ ตนเอง สงั คมและส่ิงแวดลอ้ ม 4. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต เป็นความสามารถในการน ากระบวนการ ต่าง ๆ ไปใช้ในการดาเนินชีวิตประจาวัน การเรียนรู้ด้วยตนเอง การเรียนรู้อย่าง ต่อเนือ่ ง การทางาน และการอยรู่ ่วมกันในสังคมด้วยการสร้างเสริมความสมั พันธอ์ นั ดี ระหว่างบุคคล การจัดการปัญหาและความขัดแย้งต่าง ๆ อย่างเหมาะสม การ ปรับตัวให้ทันกับการเปลี่ยนแปลงของสังคมและสภาพแวดล้อม และการรู้จัก หลีกเล่ยี งพฤตกิ รรมไมพ่ งึ ประสงคท์ สี่ ง่ ผลกระทบต่อตนเองและผอู้ น่ื 5. ความสามารถในการใช้เทคโนโลยี เป็นความสามารถในการเลือกและใช้ เทคโนโลยดี า้ นต่าง ๆ และมที ักษะกระบวนการทางเทคโนโลยี เพื่อการพัฒนาตนเอง และสงั คม ในดา้ นการเรยี นรู้ การสือ่ สาร การทางาน การแกป้ ัญหาอยา่ งสรา้ งสรรค์ ถกู ตอ้ ง เหมาะสม และมคี ณุ ธรรม

คณุ ลักษณะอันพงึ ประสงค์ 1. รักชาติ ศาสน์ กษัตรยิ ์ 2. ซอ่ื สัตย์สจุ รติ 3. มีวินัย 4. ใฝ่เรียนรู้ 5. อยูอ่ ย่างพอเพยี ง 6. มุ่งมน่ั ในการทางาน 7. รักความเป็นไทย 8. มจี ิตสาธารณะ

ที่ต้ังและสภาพชมุ ชนบา้ นละเวง โรงเรียนบ้านละเวงต้ังอยู่ที่ หมู่บ้านละเวง หมู่ที่3 ตาบลดอนทราย อาเภอไม้แก่น จังหวัดปัตตานี ต้ังอยู่ระหว่างทะเลอ่าวไทยและคลองไม้แก่น มีปากอ่าว อยู่ท้ายหมู่บ้านมีสะพานข้ามคลองท่ียาวและกว้าง ภายใน หม่บู า้ นเตม็ ไปดว้ ยตน้ สนและตน้ หมูบ่ ้านละเวงเปน็ หมบู่ า้ นเล็กๆที่มีพ้นื ท่ีติดกับ ชายทะเล ซึ่งไม่สามารถประกอบอาชีพได้หลากหลาย ชาวบ้านส่วนใหญ่จะประกอบอาชีพทาการประมงและ ค้าขาย ซ่ึงรายได้นั้นไม่เพียงพอต่อการเลี้ยงดูครอบครัว ชาวบ้านบางส่วนก็ต้องออกไปทางานที่ประเทศมาเลเซีย เพ่ือส่งเงินกลับมาให้ครอบครัวท้ิงผู้เฒ่าผู้แก่อยู่ตามลาพัง กับลูกหลาน จนกระทั่งเมื่อปี พ.ศ.2527 นับว่าเป็นปีแห่ง ความโชคดีของชาวบ้าน เนื่องจากสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินีนาถ ในรัชการท่ี 9 ได้มีพระราชดาริให้ จัดตั้งศูนย์ศิลปาชีพบ้านละเวง จากการดาเนินงานทาให้ ชาวบ้านสามารถสร้างรายได้เสริมให้แก่ครอบครัวเพ่ิม มากขึ้น ชาวบ้านสามารถดารงชีวิตได้อย่างมีความสุขมา จนถงึ ปัจจบุ นั

ท่ตี ัง้ และสภาพชุมชนบ้านละเวง สภาพเศรษฐกิจของชุมชนบ้านละเวง ขึ้นอยู่กับ ความเอื้อของธรรมชาติเป็นหลัก เนื่องจากประชาชนในชุมชน บ้านละเวงส่วนใหญ่ประกอบอาชีพด้านการประมงชายฝั่ง และ การเกษตร ซึ่งรายได้ข้ึนอยู่กับจานวนผลผลิตท่ีได้ตาม ธรรมชาติ จึงไม่สามารถคาดการได้เลยว่า ในแต่ละปีสภาพ เศรษฐกิจจะดหี รือไม่ อย่างไร ประกอบกับการจ้างงานต่างๆใน พื้นที่มีน้อย ประชาชนบางส่วนจึงว่างงาน และบางส่วนก็ต้อง ทางานนอกพื้นที่ การสร้างงานในพ้ืนที่จึงเป็นเรื่องท่ีสาคัญยิ่ง ในการให้ความช่วยเหลือผู้มีรายได้น้อยและว่างงาน การ ดาเนินงานตามหลักเศรษฐกิจพอเพียง การสร้างความเข้มแข็ง แก่ชุมชน โดยการรวมกลุ่มอาชีพต่างๆ การส่งเสริมสนับสนุน การประกอบอาชีพและการสร้างการเรียนรู้ในการประกอบ อาชีพ จึงเปน็ เรื่องสาคญั ทีต่ อ้ งดาเนินการ ชมุ ชนบ้านละเวงมอี าหารทส่ี าคญั ทจ่ี าเปน็ ตอ้ งมีใน ทุกมื้ออาหาร นั่นคือ น้าบูดู มีคุณลักษณะคล้ายกับปลาร้า ปลาแดก น้าเคย และน้าแกงพุงปลา คือทาจากปลาไส้ตันหมัก กับเกลือ ผสมน้าตาลโตนดหรือน้าตาลมะพร้าวด้วยเล็กน้อย ซงึ่ เป็นภูมิปัญญาของชาวบ้านท่ีคิดค้นวิธีการถนอมอาหารให้อยู่ ได้นาน จนกระท่ังปัจจุบันน้าบูดูได้กลายมาเป็นส่ิงที่เป็นจุดเด่น ของชมุ ชนและเปน็ อาหารหลักในการรับประทานอาหารของชาว ไทยเชื้อสายมลายู

จุดม่งุ หมาย 1. เพื่อนาความรู้และภูมิปัญญาในท้องถ่ินมา จัดกิจกรรมการเรยี นการสอน 2. เพอื่ ใหเ้ หน็ คณุ ค่าของทรัพยากรในท้องถ่ิน 3. เพ่ือให้เกิดการเรียนรู้แบบบูรณาการ เกี่ยวกับ ทอ้ งถ่ิน 4. เพื่อให้ชุมชน/ท้องถิ่น/ครูภูมิปัญญา มีส่วน รว่ มในการจดั กิจกรรมการเรยี นการสอน 5. เพื่อให้สามารถนาไปประยุกต์ใช้ ใน ชีวิตประจาวันอย่างถูกต้องและเหมาะสม 6. เพื่อนาความรู้ไปต่อยอดหารายได้เสริมแก่ ตัวนกั เรยี น

เนอ้ื หาหลกั สูตร ประกอบไปด้วย 7 หนว่ ย ดงั น้ี หนว่ ยที่ 1 รจู้ กั น้าบดู ู หนว่ ยที่ 2 น้าบูดใู นชมุ ชน หนว่ ยท่ี 3 รงั สรรคน์ ้าบูดู หน่วยท่ี 4 ผลิตน้าบูดู หน่วยที่ 5 ต่อยอดนา้ บูดู หนว่ ยท่ี 6 นา้ บดู สู ตู่ ลาด หนว่ ยที่ 7 นักธรุ กจิ ตัวนอ้ ย

แหล่งเรยี นร/ู้ สื่อประกอบการเรียน 1. ใบความรเู้ นื้อหา ประวตั ิทม่ี าและความสาคญั ของ น้าบดู ู 2. ใบความรู้เนอ้ื หาอปุ กรณ์ทใ่ี ชใ้ นการผลติ น้าบูดู ขั้นตอนวธิ ีการผลิตน้าบดู แู ละการเพิ่มมลู คา่ ผลิตภัณฑน์ ้าบูดู 3. ใบความรู้เนื้อหาการนาผลติ ภัณฑ์น้าบูดูออกสู่ ตลาดเพ่ือเพมิ่ รายได้การทาบัญชรี ายรบั -รายจา่ ย และการทาธุรกจิ สาหรบั นักเรยี น 4. แหลง่ เรยี นรูโ้ รงงานผลติ นา้ บดู ูภายในบ้านละเวง

กจิ กรรมการเรียนรู้ 1. ศึกษาขอ้ มลู ความร้ดู ้านทฤษฎี 2. ฝกึ ปฏิบตั จิ ริง 3. ศกึ ษาจากแหล่งเรียนรู้/ภมู ิปญั ญาทอ้ งถิน่ การวัดและประเมินผล • การสงั เกตพฤตกิ รรม • การสอบถาม/สัมภาษณ์ • ผลสัมฤทธ์ทางการเรยี น

คาอธิบายรายวชิ า หลักสตู รทอ้ งถิน่ น้าบดู คู ู่ละเวง กลุม่ สาระการเรยี นรูก้ ารงานอาชพี ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 4 เวลา 10 ชัว่ โมง ศึกษาความรู้เบ้ืองต้นเกี่ยวกับ ลักษณะท่ัวไป ท่ีมาและความสาคัญของน้าบูดู สถานที่ผลิตน้าบูดใู นชมุ ชนและวตั ถุดิบและอปุ กรณ์ทใี่ ชใ้ นการผลติ นา้ บูดู โดยใชก้ ระบวนการทางานอยา่ งเปน็ ระบบ ได้ลงมอื ปฏิบัติจรงิ ออกนอกสถานท่ีซึ่งเป็น แหล่งเรยี นรนู้ อกสถานท่ีจริงเพ่ือให้ผู้เรียนได้สัมผัส เห็นความสาคัญ และประโยชน์ของการ ทางานแล้วนามาวิเคราะห์ วางแผน ค้นคว้ารวบรวมข้อมูลเก่ียวกับการแสวงหาความรู้ด้วย วธิ ีการที่หลากหลาย เพ่ือให้เกิดความรู้ ความเข้าใจ เกิดทักษะ มีความรับผิดชอบ มุ่งมั่นในการทางาน พง่ึ พาตนเองโดยยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับท้องถ่ิน ของตนเองและมีจิตสานึกในการอนุรักษ์ ใฝ่รู้ใฝ่เรียน นาความรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อ ตนเอง ครอบครัวและชมุ ชน ผลการเรยี นรู้ 1. ผ้เู รียนมีความร้คู วามเขา้ ใจเกีย่ วกับลกั ษณะทั่วไปและความสาคัญของน้าบดู ู 2. ผูเ้ รยี นรู้จกั สถานทผ่ี ลติ นา้ บูดใู นชมุ ชน 3. ผูเ้ รียนสามารถบอกวตั ถุดบิ และอปุ กรณ์ท่ใี ชใ้ นการผลติ นา้ บูดู

โครงสรา้ งรายวชิ า หลักสตู รท้องถิ่น น้าบดู คู ลู่ ะเวง กลุม่ สาระการเรียนร้กู ารงานอาชีพ ชัน้ ประถมศึกษาปีท่ี 4 เวลา 10 ชั่วโมง หนว่ ยเรยี นรู้ ชอ่ื หน่วยการ สาระสาคัญ เวลา น้าหนัก ที่ เรียนรู้ (ชม.) คะแนน 1 รจู้ ักนา้ บดู ู − ทมี่ าและความสาคัญของ 60 น้าบูดู − ความหมายของน้าบูดู 6 − ลักษณะทว่ั ไปของนา้ บดู ู − ประเภทและชนิดของนา้ บดู ู 2 นา้ บดู ูในชมุ ชน − สถานทผ่ี ลติ น้าบดู ูในชุมชน 2 20 3 รงั สรรค์น้าบดู ู − วัตถุดิบท่ีใช้ในการผลติ น้าบู ดู 2 20 − อุปกรณท์ ใ่ี ชใ้ นการผลิตนา้ บู ดู รวม 10 100

คาอธบิ ายรายวชิ า หลักสตู รทอ้ งถน่ิ น้าบดู ูคู่ละเวง กล่มุ สาระการเรียนร้กู ารงานอาชพี ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ่ี 5 เวลา 10 ช่วั โมง ศึกษาความรู้เบ้ืองต้นเกี่ยวกับวัตถุดิบ อุปกรณ์ท่ีใช้ในการผลิตน้าบูดู ข้ันตอน วธิ ีการผลิตน้าบดู แู ละการเพิ่มมูลคา่ ผลติ ภณั ฑ์น้าบูดู โดยใชก้ ระบวนการทางานอยา่ งเป็นระบบ ได้ลงมือปฏบิ ัติจรงิ ออกนอกสถานที่ซ่ึงเป็น แหลง่ เรียนรู้นอกสถานท่ีจริงเพื่อให้ผู้เรียนได้สัมผัส เห็นความสาคัญ และประโยชน์ของการ ทางานแล้วนามาวิเคราะห์ วางแผน ค้นคว้ารวบรวมข้อมูลเก่ียวกับการแสวงหาความรู้ด้วย วิธีการทห่ี ลากหลาย เพื่อให้เกิดความรู้ ความเข้าใจ เกิดทักษะ มีความรับผิดชอบ มุ่งมั่นในการทางาน พ่ึงพาตนเองโดยยดึ หลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับท้องถิ่น ของตนเองและมีจิตสานึกในการอนุรักษ์ ใฝ่รู้ใฝ่เรียน นาความรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อ ตนเอง ครอบครัวและชุมชน ผลการเรยี นรู้ 1. ผเู้ รียนมคี วามรคู้ วามเข้าใจเกยี่ วกบั วัตถดุ ิบและอปุ กรณท์ ่ีใชใ้ นการผลติ น้าบดู ู 2. ผูเ้ รยี นเข้าใจขั้นตอนวธิ กี ารผลติ น้าบูดู 3. ผูเ้ รยี นสามารถทาการผลิตน้าบดู ไู ด้ 4. ผู้เรียนมีทกั ษะในการเพิม่ มูลคา่ ผลิตภัณฑน์ า้ บดู ู

โครงสร้างรายวชิ า หลักสูตรทอ้ งถ่ิน นา้ บดู ูคูล่ ะเวง กลุ่มสาระการเรียนรู้การงานอาชพี ชน้ั ประถมศกึ ษาปีท่ี 5 เวลา 10 ช่ัวโมง หน่วย ชอ่ื หน่วยการ สาระสาคญั เวลา น้าหนกั เรียนรทู้ ี่ เรยี นรู้ (ชม.) คะแนน 3 รงั สรรค์น้าบดู ู − วัตถุดบิ ที่ใชใ้ นการผลิต 4 นา้ บูดู 2 20 5 − อปุ กรณ์ที่ใช้ในการผลิต นา้ บูดู ผลิตน้าบูดู − ขนั้ ตอนวธิ ีการผลติ นา้ บูดู 60 6 − ลงมอื ปฏิบัติการผลิตนา้ บูดู ตอ่ ยอดนา้ บดู ู − การเพิม่ มลู คา่ ผลติ ภัณฑ์ 2 20 นา้ บูดู รวม 10 100

คาอธบิ ายรายวชิ า หลกั สูตรท้องถ่นิ นา้ บูดคู ลู่ ะเวง กลมุ่ สาระการเรยี นรกู้ ารงานอาชพี ชั้นประถมศกึ ษาปีที่ 6 เวลา 10 ชวั่ โมง ศึกษาความรู้เบ้ืองต้นเกี่ยวกับการเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์น้าบูดู การนาผลิตภัณฑ์น้าบูดู ออกสตู่ ลาดเพ่อื เพ่ิมรายได้การทาบญั ชีรายรับ-รายจ่ายและการทาธุรกจิ สาหรบั นักเรยี น โดยใช้กระบวนการทางานอยา่ งเปน็ ระบบ ไดล้ งมือปฏิบตั จิ ริง ออกนอกสถานที่ซึ่งเป็น แหลง่ เรียนรนู้ อกสถานที่จริงเพื่อให้ผู้เรียนได้สัมผัส เห็นความสาคัญ และประโยชน์ของการ ทางานแล้วนามาวิเคราะห์ วางแผน ค้นคว้ารวบรวมข้อมูลเก่ียวกับการแสวงหาความรู้ด้วย วิธกี ารท่ีหลากหลาย เพ่ือให้เกิดความรู้ ความเข้าใจ เกิดทักษะ มีความรับผิดชอบ มุ่งม่ันในการทางาน พึง่ พาตนเองโดยยดึ หลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีความรู้ความเข้าใจเก่ียวกับท้องถิ่น ของตนเองและมีจิตสานึกในการอนุรักษ์ ใฝ่รู้ใฝ่เรียน นาความรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อ ตนเอง ครอบครัวและชมุ ชน ผลการเรยี นรู้ 1. ผูเ้ รียนมีทักษะในการเพมิ่ มลู ค่าผลิตภณั ฑ์น้าบดู ู 2. ผู้เรียนมีทักษะในการนาผลติ ภณั ฑ์น้าบดู อู อกส่ตู ลาดเพอื่ เพม่ิ รายได้ 3. ผูเ้ รยี นสามารถทาบญั ชีรายรับ-รายจา่ ยได้ 4. ผู้เรียนมีความรู้ความเขา้ ใจเก่ยี วกบั การทาธุรกิจสาหรบั นกั เรียน

โครงสรา้ งรายวชิ า หลกั สูตรทอ้ งถิ่น นา้ บดู คู ูล่ ะเวง กลุ่มสาระการเรยี นรู้การงานอาชีพ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 6 เวลา 10 ชว่ั โมง หนว่ ย ชื่อหน่วยการ สาระสาคัญ เวลา นา้ หนกั เรียนรู้ที่ เรียนรู้ (ชม.) คะแนน 5 ตอ่ ยอดนา้ บูดู − การเพมิ่ มูลค่าผลิตภณั ฑ์ 2 20 6 นา้ บูดสู ตู่ ลาด น้าบดู ู 5 50 7 − การนาผลิตภัณฑ์น้าบูดูออก สตู่ ลาดเพ่อื เพ่ิมรายได้ − สนิ ค้า otop ของชมุ ชน 3 30 นกั ธรุ กจิ ตัวน้อย − การทาบญั ชรี ายรับ- 10 100 รายจ่ายได้ − การทาธรุ กจิ สาหรบั นกั เรียน รวม