รู้เท่าทันสื่อไอซีที (ฉบับสมบูรณ์)

Ãٌ෋ҷ¹Ñ ÊèÍ× ICT @ ʹºÑ ʹ¹Ø â´Â www.inetfoundation.or.th/icthappy

ÃàÙŒ ·‹Ò·Ñ¹ÊèÍ× ICT เลขมาตรฐานสากลประจำหนังสอื พิมพครง้ั ท่ี 1 เดือนเมษายน 2555 จำนวน 5,000 เลม ราคา 90 บาท ºÃóҸԡÒÃàÅÁ‹ : ศรีดา ตนั ทะอธพิ านชิ ºÃóҸ¡Ô Òü٪Œ Ç‹  : สุจติ รา สาระอนิ ทร และ กฤษดา ทพั รงุ û٠àÅ‹Á : สณุ ษิ า ชรู ุง Ẻ»¡áÅСÒÃìµ¹Ù »ÃСͺ : มลู นธิ อิ ินเทอรเ น็ตรวมพัฒนาไทย ¾ÊÔ ¨Ù ¹ìÍ¡Ñ Éà : ศรีดา ตันทะอธิพานชิ ´ÙáÅ¡ÒÃ¼ÅµÔ : มลู นธิ ิอินเทอรเนต็ รว มพัฒนาไทย ¾ÁÔ ¾·Õè : บรษิ ทั เอเซยี แปซฟิ ค ออฟเซท็ จำกดั 54/3 หมู 10 ถนนเทพารักษ ตำบลบางปลา อำเภอบางพลี จงั หวดั สมุทรปรากร 10540 โทร. 0-2312-2351-4 สงวนลิขสทิ ธ์ิตาม พ.ร.บ. ลขิ สิทธ์ิ พ.ศ. 2537 ไมอนุญาตใหค ดั ลอก ทำซำ้ และดัดแปลง สว นใดสว นหนง�ึ ของหนังสอื ฉบบั น้� นอกจากไดรบั อนญุ าตเปน ลายลักษณอกั ษรจากเจา ของลขิ สทิ ธเ์ิ ทานั้น สนับสนุนการพมิ พและเผยแพรโดย ;·. ÁÙŹԸÔÍ›Ô Â™¯¥àq ¹çµÃÇ‹ Á¾Ñ²¹Òä·Â Internet Foundation for the Development of Thailand

ÊÒúÞÑ หนา 1. ทำไมตองรเู ทา ทันสื่อ 2 การรูเทาทนั สื่อ (Media Literacy) คืออะไร 7 ทักษะการเรยี นรูเ พ่ือเทา ทนั สือ่ 8 แนวทางการรูเ ทาทนั สอ่ื และวิเคราะหสอ่ื 10 2. รเู ทา ทันส่อื ไอซีที 15 การใชงานไอซีทีในสังคมไทย 16 อนิ เทอรเน็ต 18 เดก็ และเยาวชนใชอ นิ เทอรเนต็ ทำอะไรไดบ า ง 19 รูเทา ทันอินเทอรเ นต็ 21 เกม 28 การเลน เกมสงผลอยางไร 29 การตดิ เกม 30 รเู ทา ทนั เกม 31 โทรศัพทมอื ถือ 33 ขอมลู ท่นี า สนใจเกีย่ วกบั โทรศพั ทม ือถอื 34 รูเทาทันมอื ถือ 36 - ÊÒúÞÑ -

ÊÒúÑÞ หนา 3. การสง เสริมการรูเ ทาทนั สอ่ื 41 4. กิจกรรมการเรยี นรู 45 1. กิจกรรมการรเู ทา ทันส่อื 46 2. กิจกรรมอุปกรณไอซที นี า รู 54 3. กิจกรรมการจัดระดับความเหมาะสมของเวบ็ ไซต 63 4. กิจกรรมขอ มลู สว นบุคคล 71 5. กิจกรรมรูทัน พ.ร.บ. คอมพิวเตอร 75 6. กจิ กรรมรูจักดา นบวก-ดา นลบของเกม 77 7. กจิ กรรมคณุ ตดิ เกมแลวหรอื ยงั 82 8. กิจกรรมแนวทางการเลน เกมอยางเหมาะสม 85 9. กจิ กรรมรทู นั ภยั จากมอื ถือ 88 10. กจิ กรรมการใชโทรศพั ทมือถืออยา งปลอดภัย 93 11. กจิ กรรมการใชไอซีทสี รางสรรค 97 12. กิจกรรมรว มดว ยชว ยกนั รทู ันสอ่ื ไอซที ี 102 อา งองิ 105 - ÊÒúÑÞ -

¤Ó¹Ó รเู ทา ทนั สือ่ และสาร : ทักษะทีจ่ ำเปน ของเดก็ และเยาวชนยุคใหม เดก็ และเยาวชน ใชเ วลาอยกู บั สอ่ื วนั ละไมต ำ่ กวา 8 ชว�ั โมง รวมๆ แลว มากกวา เวลาเรยี น มากกวา เวลาทอ่ี ยกู บั ครอบครวั แนวโนม ในอนาคต สอ่ื ไอซที ี สอ่ื ออนไลน จะเขามาครอบครองเวลาสวนใหญของเดก็ และเยาวชนไปโดยไมรูตวั เปนทีย่ อมรับกนั ทวั� โลกวา ส่อื มีอทิ ธพิ ลอยางมากมาย ตอ ความคดิ พฤติกรรม และวิถชี ีวิตของคนเรา เดก็ และเยาวชนของเรานอกจากจะรับสอื่ ตางๆ มากมาย แลว ยงั กลายมาเปน ผูสรา งสือ่ เอง จงึ จำเปนตองมีทักษะชวี ติ หลายดา น เพ่อื ดำเนนิ ชวี ิตใหเ หมาะสมและมสี ขุ ภาวะทีด่ ี ไมตกเปน เหย่อื ของสงิ� มอมเมาตา งๆ ทีม่ ากับสอ่ื ไดโ ดยงา ย ทกั ษะทก่ี ำลงั มคี วามสำคญั มากขน้ึ ทกุ ขณะคอื ทกั ษะ “การรเู ทา ทนั สอ่ื ” ซง�ึ กค็ อื ความสามารถใน “การอา นสอื่ ออก เขยี นส่อื ได” หรือ ความสามารถในการเขา ใจ เน้อ� หาท่สี อ่ื เสนอ รจู กั แสวงหาขอ มลู หลายแหลง วิเคราะห วิจารณ แยกแยะ คัดกรอง สามารถใชประโยชน และพัฒนาสื่อในแบบฉบับของตนเองได - ¤Ó¹Ó -

¤Ó¹Ó กระบวนการเทา ทนั สอ่ื ชว ยพฒั นาความคดิ เปน กระบวนการทจ่ี ำเปน อยา งยง�ิ ในยุคน้� เพอื่ ที่จะทำใหเด็กและเยาวชนทกุ คนดำรงชีวิตทด่ี ีและเติบโตเปนผใู หญ ท่ีมีคุณภาพ หลายประเทศทัว� โลกไดพ ฒั นาหลกั สูตรการเรียนการสอนเร่ืองการ รเู ทา ทนั สอ่ื ทง้ั ในโรงเรยี นและนอกโรงเรยี น รวมทง้ั การเรยี นรผู า นสอ่ื และกจิ กรรม ตางๆ มากมาย หนังสอื “รเู ทา ทันส่อื ICT ” เปน อกี ส่อื หนึ�งทจ่ี ะชว ยในการเรียนรูเทา ทันส่อื ไอซที ี ซ�ึงมคี วามซับซอน เหมาะสำหรบั เดก็ เยาวชน และผูใหญท กุ คน เขม็ พร วริ ณุ ราพนั ธ ผจู ดั การแผนงานสอ่ื สรา งสขุ ภาวะเยาวชน สสย. - ¤Ó¹Ó -

1. ·ÓäÁµÍŒ §ÃÙŒà·Ò‹ ·Ñ¹ÊèÍ×

1. ·ÓäÁ ตอ งรูเทาทนั สือ่ ? ในโลกยคุ ดิจทิ ลั อปุ กรณไอซีที (ICT – Information and Communication Technology) เปน ตนวา สมารทโฟน คอมพิวเตอร แทบ็ เล็ต และอินเทอรเนต็ นั้นกลายเปนสิ�งจำเปนที่แทบจะขาดไมไดเลยในชีวิตประจำวันไมวาจะเปนผูใหญ วยั รนุ หรอื แมก ระทง�ั เดก็ ๆ ตา งกพ็ กพาอปุ กรณเ หลา นเ้� อาไวต ดิ ตอ สอ่ื สารทำงานและ อำนวยความสะดวกในดา นตา งๆ สมารท โฟนทำไดม ากกวา การพดู คยุ กนั ธรรมดาดว ย เสยี งแตม กี ลอ งทส่ี ามารถถา ยทอดภาพของคสู นทนาได แชท็ (Chat)ได เลน เกมได ทอ งเวบ็ ไซตไดอ ยา งไรข ดี จำกดั ดว ยความเจรญิ กา วหนา ทางเทคโนโลยชี ว ยยอ โลก ทง้ั ใบใหเ ลก็ ลงเพยี งปลายนว้ิ สมั ผสั คณุ กส็ ามารถตดิ ตอ สอ่ื สารกบั คนทอ่ี ยูในอกี ซกี โลกหนง�ึ ไดอ ยา งสะดวกรวดเรว็ ในราคาประหยดั ปจ จบุ นั มผี ใู ชอ นิ เทอรเ นต็ ทว�ั โลก มากกวา 2,267 ลานคน ( ธ.ค. 2554 เวบ็ ไซต www.internetworldstats.com ) และมีแนวโนม เพ�มิ ขนึ้ อยา งรวดเรว็ และตอ เนอ� ง ผใู ชอ นิ เทอรเน็ตเปน ผบู รโิ ภค ขอ มูลขา วสาร เปน ผูสรา งและเผยแพรขอ มลู ขา วสาร สรางกระแสขอมูลปริมาณ มหาศาลที่ไหลเวยี นบนทางดวนสารสนเทศ (Information Superhighway) สื่อเดิม อยางโทรทัศนและวิทยุตางก็นำเสนอเน�้อหาหลากหลายซึ�งสวนใหญแลวเปนไป ตามกลไกตลาด นั�นคอื โฆษณาดารา ละคร เกมโชว หรือรายการทีเ่ นน สรา ง คะแนนนยิ มใหกับชอ งท่นี ำเสนอเพื่อประโยชนธ ุรกิจเปนสำคญั คำถามมีอยูวา ส�ิงทน่ี ำเสนอผานสื่อนานาชนิด ไมว า จะเปน สอื่ เกา หรือสื่อใหม ไดส รา งคา นิยม 2 ·ÓäÁµŒÍ§Ãٌ෋ҷ¹Ñ ÊÍ×è

โนมนำความคดิ มอมเมา หรอื ใหส าระประโยชนเ พยี งใดกบั ผชู มโดยเฉพาะทวี ี สาธารณะ ทเ่ี ขา ถงึ ประชาชนในวงกวา ง อินเทอรเนต็ ซง�ึ เปน สอ่ื ไรการควบคุม สมารทโฟนและสามจี (3G) ท่ที ำใหก ารเขา สูอินเทอรเน็ตเปน เรอ่ื งสบายๆ สำหรับ คนทุกเพศทุกวัย จะเกดิ อะไรข้ึนหากประชาชนผบู รโิ ภค โดยเฉพาะเดก็ และเยาวชน เกดิ อาการ จับไมไ ดไลไ มทันกบั เน�้อหาขอ มลู ปรมิ าณมหาศาลทีส่ อ่ื รมุ นำเสนอ จากโครงการ วิจยั ระยะยาวในเดก็ ไทย โดย พญ. จนั ทรเ พ็ญ ชปู ระภาวรรณ นักวิชาการ ผเู ชี่ยวชาญดา นสมอง และ นายกสมาคมนักวจิ ัยไทยเพอื่ การพัฒนาเด็กและ ครอบครัว ที่ไดสำรวจเด็กและเยาวชนจาก 4,200 ครอบครวั ท�วั ประเทศ ในหลายๆ ประเดน็ ตง้ั แตป พ.ศ. 2543 – 2547 เกีย่ วกบั เร่อื งการใชส่อื พบวา เด็กไทยอายุตำ่ กวา 5 ป ชมภาพความรุนแรง เชน ตกี ัน ฆา กนั ทั้งจากขา ว และละครหรือโฆษณาวนั ละ 501 ครง้ั เดก็ ๆ ทัว� ไปใชเวลาเรยี นหนงั สอื ในโรงเรียนปละ 900 - 1,000 ชัว� โมง ในขณะ ที่ใชเ วลาดูโทรทัศน ปละ 1,000 - 1,200 ช�วั โมง เดก็ ประถมท้ังชาย-หญิง ชมรายการการตนู ท่ีเนนไปในทางเพศเปน อนั ดบั 1 ชมละคร อันดับ 2 และชมรายการเกมโชว เปนอนั ดับ 3 วยั รนุ หญงิ ทก่ี ำลงั ศกึ ษาในมหาวทิ ยาลยั ใชเ วลาดูโทรทศั นเ ฉลย่ี วนั ละ 4 ชว�ั โมง วยั รนุ ทัง้ หญิง-ชาย ชมละครอนั ดบั 1 เกมโชวอ นั ดบั 2 และเพลงอนั ดับ 3 เว็บไซตท ีม่ ที ว�ั โลก 7 ลา นเว็บ เปนเว็บโป 2 ลา นเว็บ โดยเดก็ 1 ใน 5 ทว�ั โลก ท่ีใชอนิ เทอรเ นต็ ไดร บั อเี มลท่ีสอการลอลวงทางเพศ 3 ·ÓäÁµŒÍ§ÃàÙŒ ·Ò‹ ·Ñ¹Êè×Í

จากขอมูลดังกลาวจะเห็นวาเด็กและเยาวชนไทยใชเวลาจำนวนมากอยูกับสื่อ และสอื่ กม็ ีอทิ ธิพลตอการเรยี นรูของเด็กและเยาวชน สื่อบางส่ือนำเสนอเน�อ้ หาทีด่ ี มปี ระโยชน แตบางสื่อก็นำเสนอเนอ�้ หาท่ีเกินจริง แตง เตมิ สรางภาพ หรือ บิดเบอื นความจริงไปกม็ ี สื่อสวนใหญก ็คือองคกรทแ่ี สวงหาผลกำไร มีกำไร มขี าดทนุ การนำเสนอผา นสอ่ื จงึ มกี ารแขง ขนั กนั เพอ่ื นำมาซง�ึ ประโยชนท ส่ี อ่ื มงุ หวงั เปนตน วา ตองการตีแผค วามจริงใหป รากฎ ตอ งการสรางกระแสความนิยม ตอ งการเพิม� ยอดขายสินคา ซึง� สวนใหญแลวปลายทางสดุ ทา ยทต่ี อ งการกค็ อื ผลกำไรทเ่ี ปน ตวั เงนิ กลบั มาทอ่ี งคก รสอ่ื นน�ั เอง ยกตวั อยา ง เชน โฆษณา เปน ตัว กระตุนความตอ งการของผรู บั สื่อใหอ ยากซื้อ อยากลอง อยากใช จงู ใจ เสยี จนบางครง้ั ผใู หญย งั ตกเปน เหยอ่ื เสยี เอง ดงั จะเหน็ ไดจ ากขา วโฆษณาผลติ ภณั ฑ ลดน้ำหนกั ยาทาแกฝา ทำใหใบหนาขาวนวลตา งๆ ที่ใชแ ลว เกิดอันตรายเน�องจาก เปนผลติ ภัณฑท่ีไมไ ดม าตรฐานไมไ ดรับการรบั รองจากองคก ารอาหารและยา (อย.) เดก็ และเยาวชนซ�ึงเปนผรู บั สื่อโดยตรง จะมีการตง้ั รบั กบั การนำเสนอของสอื่ เหลา นน้ั ไดอ ยา งไร เดก็ ๆ จะรเู ทา ทนั สอ่ื ไดอ ยา งไร มลู นธิ อิ นิ เทอรเ นต็ รว มพฒั นาไทย จงึ ไดจ ดั ทำหลกั สตู ร “รเู ทา ทนั สอ่ื ICT” ฉบบั นข้� น้ึ เพอ่ื จะชว ยเสรมิ สรา งภมู คิ มุ กนั ใหก บั เดก็ และเยาวชนรนุ ใหมท ค่ี นุ เคยกบั การใชอ นิ เทอรเ นต็ เลน เกมอเิ ลก็ ทรอนกิ ส และพกสมารท โฟน ดว ยการใหค วามรเู กย่ี วกบั แนวทางในการเทา ทนั สอ่ื หรอื Media Literacy ลักษณะของสื่อไอซที ี และมติ ิของการรูท นั ส่อื ไอซีที การสราง วัฒนธรรมในการใชง านไอซีทีอยางสรางสรรค คอื รจู กั ใชป ระโยชนจ ากไอซที ีเปน เครอ่ื งมอื ในการเรยี นรเู พอ่ื พฒั นาตนเอง สงั คม และประเทศชาติ ในขณะทส่ี ามารถ หลกี เล่ียงและลดผลกระทบดานลบจากการใชสอ่ื ไอซีทีได 4 ·ÓäÁµŒÍ§ÃÙàŒ ·‹Ò·¹Ñ Ê×Íè

ทำไมตองรเู ทา ทันส่ือ? ตวั เราลอมรอบไปดวยสอื่ นานาชนิด สอ่ื แบง ออกเปน 2 ประเภทใหญๆ ไดแ ก 1. สือ่ สงิ� พมิ พ (Printed Media) ไดแ ก หนังสือพิมพ นิตยสาร การตนู หนงั สือ เปนตน 2. สื่ออเิ ลก็ ทรอนิกส (Electronic Media) ไดแก วทิ ยกุ ระจายเสียง วทิ ยุ โทรทัศน ภาพยนตร และอินเทอรเ น็ต เปนตน ส่ือมีอิทธิพลตอความคิด ความเชื่อ พฤติกรรม เม่อื สื่ออยลู อมรอบตัวเรา เหน็ บอยๆ ไดย ินบอ ยๆ ก็มอี ทิ ธิพลตอความคดิ ของ เราได คนจำนวนไมน อ ยเมอ่ื ไดย นิ คำโฆษณาผลติ ภณั ฑในครง้ั แรกกค็ ลอ ยตามรบี ไป ซือ้ หามาใชทันทเี พราะเช่ือวาใชแ ลวคงขาวสวยเหมอื นนางแบบในโฆษณา คนไทย เปน นกั เสพส่อื ตัวยง สำหรบั สถานการณก ารอา นของเดก็ และเยาวชนไทยในปจ จบุ นั พบวา มกี ารใชเ วลาวา ง ในการอา นหนงั สอื นอ ยลง ตวั เลขจากการสำรวจของสำนกั งานสถติ แิ หง ชาตคิ รง้ั ลา สดุ พบวา เดก็ และเยาวชนใชเ วลาอา นหนงั สอื เฉลย่ี วนั ละ 39 นาที เดมิ เคยใชเ วลา อานเฉลีย่ วนั ละ 50 นาที แตหมกมุนดทู ีวี เลน เกม แชท็ ทางมือถือ และเลน อนิ เทอรเ นต็ วนั ละหลายชว�ั โมง เปน แนวโนม ทแ่ี สดงใหเ หน็ วา เดก็ และเยาวชน หรอื แม กระทงั� ผใู หญของประเทศเราก็เปน นกั เสพสือ่ ตวั ยง 5 ·ÓäÁµÍŒ §ÃŒàÙ ·‹Ò·¹Ñ ÊÍè×

บทบาทของไอซีที มีเพิ่มมากขน้ึ ทุกขณะ คงไมมีใครปฏิเสธวา เทคโนโลยสี ารสนเทศและการส่ือสาร หรือ ไอซที ี น้นั เขามา มีบทบาทในวงการสือ่ เปน อยา งมาก กลาวคอื ไอซีที : ทำใหเ ราเขา ถงึ ขอมูลขา วสารมหาศาล ไอซที ี : ทำใหกระจายขา วสารไดอยา งรวดเรว็ ไอซีที : ทำใหเ กิดการมีสว นรวมในเน�อ้ หาขอ มลู และสารสนเทศ ไอซที ี : ทำใหเ กดิ การหลอมรวมส่อื หลายประเภทเขา ดว ยกัน ในเมื่อตวั เราลอ มรอบไปดวยสือ่ และสอ่ื ก็มอี ทิ ธพิ ลตอความคดิ ทัศนคติ และ พฤตกิ รรมคนไทยเรายังใชเวลาจำนวนมากในแตละวันกบั ส่ือ ท้ังในแงข องการ เปดรับและการผลติ โดยเฉพาะอยางยงิ� เมือ่ ไอซีทีเปน เครอื่ งมือในการเขา ถงึ และ แพรกระจายเน�้อหาสอื่ อยา งกวางขวางและรวดเร็ว หากไมมีภูมิคุมกนั ทดี่ แี ลว ก็ยอมตกเปนเหยื่อของการปลูกฝงความคดิ ความเชอ่ื ตามที่สื่อหรือผูผลิตไดนำเสนอ การสรางการรูเทาทันสื่อโดยเฉพาะในเด็กและเยาวชนจึงเปนเรื่องสำคัญที่ผูใหญ จะตอ งหันมาใหค วามสนใจและทำอยางจริงจัง 6 ·ÓäÁµÍŒ §ÃàŒÙ ·‹Ò·¹Ñ Ê×Íè

การรเู ทา ทนั ส่ือ (Media Literacy) คืออะไร? การรูเทา ทนั สือ่ คือความสามารถปอ งกนั ตนเองจากการถูกจงู ใจจากเน�้อหา ของสือ่ การสามารถวิเคราะหเน้�อหาของส่อื อยางมีวิจารณญาณ เพือ่ ใหส ามารถ ควบคุมการตีความเน�้อหาของสื่อทด่ี ู ฟง หรือมปี ฎสิ ัมพนั ธด วย แทนทีจ่ ะให การสอื่ ความหมายของสือ่ เปนไปตามเจตนาของผผู ลติ มาควบคมุ พดู ในภาษาท่ีเขา ใจงายขน้ึ การรเู ทาทันสือ่ หมายถึง การที่เราไมหลงเชอ่ื เน้อ� หาท่ีไดอ า น ไดยนิ ไดฟง แตสามารถคิด วเิ คราะห สงสัย และรจู ักตงั้ คำถาม เปนตนวา จริงหรือไมจ ริง ใครเปนคนใหขอ มลู เขาตอ งการสอื่ สารอะไร มจี ดุ มงุ หมายแอบแฝงหรอื ไม ตองการสือ่ สารใหใ คร ใครไดประโยชน ฯลฯ รศ. ดร. อุษา บก้ิ กิน้ ส ไดกลา วถงึ ทักษะการเรียนรูเพ่อื เทา ทันส่ือ ใน หนงั สอื รเู ทาทนั ส่ือ ไวอ ยา งนาสนใจ 7 ·ÓäÁµÍŒ §ÃŒÙà·‹Ò·¹Ñ Ê×èÍ

ทกั ษะการเร�ยนรเู พอ่ื เทา ทันส่ือ มอี งคป ระกอบท่ีสำคัญเรยี งตามลำดบั คือ 1. ความสามารถในการเขา ถึง (The ability to Access) การไดร ับส่อื ประเภทตา งๆ อยางเต็มที่ รวดเร็ว รับรแู ละเขา ใจเน้อ� หาของส่อื อยางเตม็ ที่ ทำความเขา ใจอยา งมี ประสิทธิภาพ สงั เกต จดจำ และเขาใจความหมายของคำศพั ท สัญลักษณ และ เทคนิคตางๆ ที่ใชในการสือ่ สาร ไมป ก ใจเชื่อเน�้อหาขอมูลท่ีไดรบั ทันที ควรหาทมี่ าของขอ มลู จากแหลง ตา งๆ ทห่ี ลากหลาย เลอื กขอ มลู คดั กรองขอ มลู ในสว นทเ่ี ราตอ งการใหส อดคลอ งกบั วตั ถปุ ระสงค ของเรา 2. ความสามารถในการวิเคราะห วิพากษ (The ability to Analyze) ตีความเน�้อหาสื่อตามองคประกอบและแบบฟอรมของสื่อแตละประเภท วา ส�งิ ท่สี อ่ื นำเสนอนั้นสง ผลกระทบอะไรบา งตอ สงั คม เศรษฐกจิ การเมือง ฯลฯ ใชพนื้ ความรเู ดิมและประสบการณในการคาดการณถึงผลท่ีจะเกิดข้นึ ใชกลวิธกี ารวเิ คราะหต า งๆ ไดแก การเปรยี บเทียบ การหาความ แตกตาง การวิเคราะหข อ มูลเชงิ เหตแุ ละผล การลำดับความสำคัญ ฯลฯ ในการ ตคี วามและคาดการณผ ลที่จะเกิด 8 ·ÓäÁµÍŒ §ÃŒÙ෋ҷѹÊÍè×

3. ความสามารถในการประเมินคณุ คาของส่ือ (The ability to Evaluate) ประเมินคุณภาพของเน�้อหา ประเมินวามีคุณคาตอผูรับสารมากนอย เพยี งใด ไดแ ก คุณคา ทางใจ อารมณ ความรูส กึ หรอื มคี ุณคาทางศีลธรรม จรรยาบรรณ สงั คม วัฒนธรรมหรอื ประเพณ� สามารถนำไปใชใหเ กิดประโยชนต อผูร ับสารในดานใดไดบ า ง สรางความเกี่ยวของของเน�้อหากับประสบการณ พรอมเสนอความเห็น ในแงม มุ ทีห่ ลากหลาย 4. ความสามารถในการสรา งสรรค หรอื สอ่ื สาร (The ability to Create or Communicate information in a variety of form) หมายถงึ การเรยี นรสู อ่ื รวมถงึ การพฒั นาทกั ษะการสรา งสอ่ื ในแบบฉบบั ของ ตนเองข้นึ มา เม่ือผเู รียนมีความรคู วามเขาใจ สามารถวเิ คราะหวจิ ารณ ประเมนิ คา สอ่ื ไดอยางถองแทแ ลวก็จะตองวางแผน เขยี นบท คนควา ขอ มลู เน�้อหามาประกอบ ความสามารถในการสรา งสรรค หรือ ส่อื สารเน�อ้ หาโดยการเขียนบรรยายความคิด ใชค ำศพั ท เสยี ง หรอื การสรา งภาพใหม ปี ระสทิ ธภิ าพตามวตั ถปุ ระสงคท ห่ี ลากหลาย โดยแยกวธิ ีการสรา งส่ือใหออก ดังน้� การระดมสมอง วางแผน เรียบเรียง และแกไข ใชภ าษาเขยี นและภาษาพดู อยา งมปี ระสทิ ธภิ าพทส่ี ดุ ตามหลกั ของภาษาศาสตร สรา งสรรคแ ละเลอื กภาพอยา งมปี ระสทิ ธภิ าพเพอ่ื บรรลเุ ปา หมายตา งๆ ท่ี กำหนดไว ใชเทคโนโลยีการสอ่ื สารในการวางโครงสรา งของเนอ�้ 9 ·ÓäÁµŒÍ§ÃÙàŒ ·‹Ò·Ñ¹Êè×Í

อาจารย สุชาดา จักรพ สิ ทุ ธ์ิ ไดก ลาวถงึ แนวทางการรูเ ทา ทนั สือ่ และ วเิ คราะหส่ือไวใ นการบรรยายในวชิ า \"พทุ ธศาสนากบั ศาสตรส มยั ใหม\" ถวาย พระนสิ ติ ปรญิ ญาโทมหาวทิ ยาลยั มหาจุฬาลงกรณร าชวทิ ยาลยั จ.เชยี งใหม และ เปน บทความนำเสนอบนเว็บไซตข องสมาคมผบู รโิ ภคสอื่ สขี าว พอสรุปไดดงั น�้ แนวทางการรูเทา ทนั สอื่ และว�เคราะหสื่อ (Code of Conduct) 1. สอื่ คอื สิ่งทสี่ รา งขน้ึ - Media are Constructions เน�้อหาของสื่อไมไดเ กดิ ข้นึ เอง แตเปนส�ิงที่ถกู สรา งขึน้ มกี ารออกแบบ แกไข ผลิต ตกแตง องคป ระกอบตา งๆ ใหเปน ไปตามวัตถปุ ระสงคห รอื ความตองการของผผู ลิต หรอื ผสู นับสนุน (Sponsor) ดงั น้นั เนอ�้ หาของส่ือสวนใหญจงึ มาจากความตอ งการ ของผผู ลติ ทต่ี อ งการจะนำเสนอสนิ คา ในทางบวกของตวั เอง เชน โฆษณาแฮมเบอรเ กอร ดนู า กนิ ชน้ิ ใหญ แตในความเปน จรงิ อนั เลก็ นดิ เดยี ว โฆษณาผลติ ภณั ฑล ดนำ้ หนกั ภาพนางแบบกอนและหลังใชผลิตภัณฑดูแตกตางกันมากเพราะมีการตกแตงรีทัช ภาพนางแบบ เปน ตน 10 ·ÓäÁµÍŒ §ÃàÙŒ ·Ò‹ ·Ñ¹Ê×Íè

2. สอ่ื มเี ปา หมายทางธุรกิจ/โฆษณา - Media Constructions have Commercial purposes สว นใหญแลวเน้�อหาของสอ่ื จะมนี ัยทางธรุ กจิ แฝงอยู เน�องจากสอื่ มีการประเมนิ ผล ประกอบการ กำไร ขาดทุน โดยแตละธรุ กจิ ตอ งเอาตัวรอดจากการขาดทนุ ผผู ลติ สามารถกำหนดวตั ถปุ ระสงคในการนำเสนอเพอ่ื นำไปสกู ารจงู ใจผบู รโิ ภค แตค วามจรงิ ทเ่ี กดิ ขน้ึ คอื สอ่ื ยอ มไมส ามารถทำหนา ท่ีโดยเทย่ี งธรรม หากขา วสารใดมผี ลกระทบ ตอภาพลักษณและธรุ กจิ ของผมู อี ำนาจ ส่อื ก็อาจหลีกเลยี่ งหรอื นำเสนอแตเ พียง ผวิ เผิน หรือแมกระทั�งจงใจนำเสนอหรอื บดิ เบือนใหเปน ประโยชนแกผสู นบั สนุน โฆษณาเสียดว ยซ้ำ เชน โฆษณาแฝงผา นฉากละคร หรอื การใหต ัวละครพดู ถึง สินคา นนั้ ซำ้ ๆ การเชิญชวนใหสง SMS เพอ่ื ตอบคำถามหรือแสดงความคดิ เห็น ที่จริงแลวก็เปนความรวมมือทางธุรกิจระหวางสื่อกับบริษัทมือถือที่ตองการหา รายไดจ ากการสง SMS จำนวนมากๆ ใชด ารานกั แสดงทม่ี ชี อ่ื เสยี งเปน พรเี ซน็ เตอร โฆษณาสนิ คา แตทจ่ี ริงแลวนกั แสดงอาจไมไดใ ชผลติ ภณั ฑนน้ั จรงิ ๆ 11 ·ÓäÁµÍŒ §ÃÙàŒ ·‹Ò·¹Ñ ÊèÍ×

3. สือ่ สรา งคานยิ มและอุดมคติ - Media messages contain Values and Ideologies เน้อ� หาของส่ือมีการสื่อความหมายท้งั ทางตรงและทางออม ถงึ แมวาจุดประสงค ของการผลิตเน�้อหานั้นและเน�้อหาของสื่อจะเต็มไปดวยการสื่อความหมายเชิงบวก แตก ส็ ามารถใหผูรบั คดิ เหน็ เปน เชงิ ลบได หรอื เรยี กไดวานำเสนอสองแงสองงา ม หรือนำเสนอแบบอคติ ตามวตั ถุประสงคของผูผ ลติ ทัศนคตบิ างอยางท่ีคิดเห็น ไมตรงกันอาจถูกปกปดหรอื บดิ เบยี นได เชน ละครโทรทัศนท่ีมีเนอ�้ หาชงิ รกั หักสวาท สรา งคา นยิ มใหเ ปน ภรรยานอย ไมต อ งทำงานอะไรแคแตง เสรมิ เติมสวย ไปวนั ๆ กส็ บายไปตลอด ครู กั ดาราทีท่ ำตัวเจาชูหรือเลกิ กันเปนวาเลน สรา งกระแส การมกี ิ๊กใหก ับเด็กวัยรุน การเลา ขา วโดยผูดำเนินรายการดวยลลี าการเลาบวกการ วพิ ากษว ิจารณอยา งออกรส อาจทำใหผรู บั สารคลอ ยตามทัศนะทีผ่ เู ลา ขา วนำเสนอ 4. ส่ือทำใหมีผลที่ตามมาทางการเมอื งและสังคม - Media messages have Social and Political Consequences เน้อ� หาของสือ่ ทีส่ อ่ื มวลชนนำเสนอนัน้ มอี ิทธพิ ลตอ ทัศนคตทิ างการเมอื งและสงั คม การฟงขาวสารจากสื่อเพียงดานเดียวอาจจะทำใหผูฟงรูสึกเอนเอียงไปฝายใด ฝายหนึง� ได หรือทำใหพฤติกรรมเปลย่ี นแปลงไปตามสื่อ เชน กรณ�น้ำทว มเมอ่ื ปลายป พ.ศ. 2554 ท่ีผา นมานายกรัฐมนตรหี ญิงไมสามารถแกป ญหานำ้ ทวมใน ภาคกลางได แตกลับแกปญหานำ้ ทวมที่ อ.เมือง จ.เชียงใหม ได เพราะเน�องจาก เปน บานเกดิ ของนายกฯ จงึ เรง แกป ญหาไดท นั ทว งที กรณ�การนำเสนอขาวเชนน�้ อาจทำใหผรู บั สารรสู ึกไมช อบการบรหิ ารงานของนายกฯ โดยที่ในความเปนจรงิ อาจเปนเพราะ จ.เชยี งใหม มีแผนการจัดการกับนำ้ ทวมเปนอยางดีก็ได 12 ·ÓäÁµÍŒ §ÃàÙŒ ·Ò‹ ·¹Ñ ÊèÍ×

5. สอ่ื แตล ะชนิดมเี อกลกั ษณและขอจำกดั - Each Medium has a unique Aesthetic Form สอ่ื แตละประเภทมรี ปู แบบ ลกั ษณะ และกระบวนการนำเสนอทแี่ ตกตา งกนั ไป มีการใชเ ทคนิค ตดั ตอ แตง ภาพ ใชเอฟเฟค ดนตรี มุมกลอง เพอื่ ประกอบ ความหมายหรอื มนี ยั สำคัญแอบแฝง ซง�ึ ในกระบวนการผลิตน้�เองทที่ ำให \"สาร\" บางอยา งถกู ตดั ตอน ปรบั แตง ลดปรมิ าณและคณุ ภาพ รวมถงึ อาจกลายเปน การสรา ง ความจริงเทยี มข้ึนในทีส่ ุด เชน การพาดหัวขาวของหนังสอื พิมพใชค ำท่นี าสนใจ ตวั ใหญๆ ทำใหผ อู า นเตะตา และเกดิ ความรสู กึ อยากอา นเนอ้� ขา วจนตอ งควกั สตางคซ อ้ื แตในเนอ้� ขา วอาจไมแ รงเหมอื นพาดหวั ขา ว การออกอากาศทางโทรทศั นม ขี อ จำกดั เรอ่ื งเวลา ทำใหต อ งตดั ทอนเนอ้� หาใหส น้ั กระชบั ซง�ึ บางครง้ั อาจทำใหเ กดิ ความเขา ใจ คลาดเคล่อื นหรอื ผิดประเดน็ เปน ตน อาจกลาวไดวาเทคโนโลยีเปนเครื่องมือในการผลิตเน�้อหาสื่อและเผยแพรอยางมี ประสทิ ธภิ าพอยางย�ิง เทคโนโลยีดา นการสือ่ สารกา วหนา ไปมากเทาใด ส่ือยิ�งตอง แขง ขนั กันมากขนึ้ และยิ�งทำใหสื่อใชเ ทคโนโลยขี ั้นสงู ไปในการสรางเทคนิควิธีใช กลยุทธ เพื่อเอาชนะใจ \"ลกู คา\" คือผูรบั สารมากขน้ึ เทา นัน้ แนวทางของการรเู ทา ทันสื่อ อันไดแก การตัง้ คำถาม การวพิ ากษวจิ ารณ และการ คิดเชิงวเิ คราะห การเปนผูบรโิ ภคท่ีกระตือรอื รน แสวงหาขอมูลเพิม� เติม ความเห็น เพิ�มเตมิ การตอบสนองไปสูส่อื มวลชนเปนเรื่องทต่ี องฝกฝนและลงมอื ปฏิบัติดวย ตวั ของผบู รโิ ภคสอ่ื ทกุ คน การสรา งกจิ กรรมรเู ทา ทนั สอ่ื ในเดก็ และเยาวชน ในประชาชน ตอ งอาศยั ความรว มมอื จากทกุ ภาคสว นทจ่ี ะตอ งรว มแรงรว มใจกนั กระตกุ เตอื นสงั คม วาถึงเวลาแลว ที่สื่อจะตอ งปฏริ ปู และคนไทยจะตองรูเ ทา ทันสอื่ 13 ·ÓäÁµŒÍ§ÃàÙŒ ·‹Ò·¹Ñ Êè×Í

2. ÃÙŒà·Ò‹ ·Ñ¹ÊèÍ× äÍ«·Õ Õ

2. ÃàŒÙ ·‹Ò·¹Ñ ส่ือไอซท� ี ในยคุ ปจจุบนั เทคโนโลยีสารสนเทศและการสอ่ื สาร หรือ ไอซีที (ICT – Information and Communication Technology) ไดพ ฒั นาไปอยางรวดเรว็ ครอบคลุมเกือบทกุ พน้ื ท่ีท�ัวโลก เชือ่ มโยงผใู ชงานทกุ เพศทกุ วัยเขา ดว ยกนั ICT มาจากคำ 3 คำ ประกอบกนั คอื I คอื Information หมายถงึ สารสนเทศ ในบางครง้ั หมายถงึ ขอ มลู C คือ Communication หมายถึงการสือ่ สาร T คอื Technology หมายถงึ เทคโนโลยี เมื่อนำมารวมกนั ไอซที ี หมายถงึ เทคโนโลยีที่ใชจ ัดการสารสนเทศและการ สอื่ สาร เปน เทคโนโลยที ่ีเกี่ยวของตง้ั แตก ารรวบรวมจดั เก็บขอ มูล การประมวลผล การพมิ พ การสรางงาน การสือ่ สารขอมูล ฯลฯ รวมไปถงึ การใหบริการ การใช และการดแู ลขอ มลู ดงั นน้ั สอ่ื ไอซที ี หมายถงึ สอ่ื ท่ีใชเ ทคโนโลยีในการจดั การสารสนเทศใน การสือ่ สาร ถา ยทอดขอมลู ความรูตา งๆ จากผูส ง สารไปยงั ผรู บั สาร ซึง� ในทน่ี �้จะ กลา วถงึ ส่อื ไอซที หี ลกั ๆ 3 ตัว ไดแ ก อนิ เทอรเนต็ เกมอเิ ลก็ ทรอนิกส และ โทรศพั ทมอื ถือ เทานน้ั 15 Ãٌ෋ҷ¹Ñ ÊÔ×Íè äÍ«·Õ Õ

การใชง านไอซท� ีในสังคมไทย สำนกั งานสถติ ิแหง ชาติ ไดสำรวจการมีการใชเ ทคโนโลยีสารสนเทศและการ สอ่ื สารในครวั เรือนไทยอยางตอเน�องเปนประจำทกุ ป โดยมีวตั ถปุ ระสงคเ พ่อื ทราบ จำนวนประชากรที่ใชคอมพิวเตอร อินเทอรเ นต็ และโทรศพั ทม อื ถอื พฤตกิ รรมของ การใช และจำนวนครวั เรือนทม่ี อี ปุ กรณไอซีที เชน โทรศพั ทพ ื้นฐาน เครอ่ื ง คอมพวิ เตอร เครอื่ งโทรสาร และการเชื่อมตออนิ เทอรเ น็ตในครัวเรอื น ตลอดจน เรอื่ งที่ตองการใหภ าครฐั เขามาควบคุมดแู ลการใชไ อซที ี ผลการสำรวจท่สี ำคัญ มดี ังน�้ แนวโนม การใชคอมพิวเตอร อินเทอรเนต็ และโทรศัพทม ือถือของ ประชาชนอายุ 6 ปขนึ้ ไป ในระหวา งป พ.ศ. 2548 – 2554 พบวา ผูใช คอมพิวเตอรมีสัดสวนเพม�ิ ข้ึนจากรอยละ 24.5 (จำนวน 14.5 ลา นคน) เปน รอยละ 32.0 (จำนวน 19.9 ลา นคน) ผใู ชอ ินเทอรเน็ตเพม�ิ ขึ้นจากรอยละ 12.0 (จำนวน 7.1 ลานคน) เปนรอ ยละ 23.7 (จำนวน 14.8 ลานคน) และผใู ชโทรศพั ทม อื ถอื เพ�ิมข้ึน จากรอยละ 36.7 (จำนวน 21.7 ลานคน) เปน รอยละ 66.4 (จำนวน 41.4 ลานคน) 16 ÃàÙŒ ·Ò‹ ·Ñ¹Ê×ÔÍè äÍ«Õ·Õ

สำหรับผทู ี่ใชโทรศัพทมือถือ ในระหวางป พ.ศ. 2548 – 2554 พบวา สดั สว นผูใชโทรศพั ทม ือถอื ในเขตเทศบาลมีสดั สวนเพมิ� ขนึ้ จากรอ ยละ 51.7 เปน รอยละ 74.8 ในป พ.ศ. 2554 มีผูใ ชคอมพิวเตอร 19.9 ลา นคน หรอื รอยละ 32.0 มผี ูใ ชอ นิ เทอรเ น็ต 14.8 ลา นคนหรอื รอยละ 23.7 มีผใู ชโ ทรศพั ทม อื ถือ จำนวน 41.4 ลานคน หรือรอยละ 66.4 ประชากรในกรุงเทพฯ ใชคอมพวิ เตอร รอ ยละ 48.2 ใชอ ินเทอรเ นต็ รอ ยละ 40.6 และใชโทรศพั ทม อื ถอื รอ ยละ 79.6 มากกวา ภาคอน่ื ๆ ประชากรกลมุ อายุ 15-24 ป ใชอ ินเทอรเ น็ต คดิ เปน รอ ยละ 51.9 มากกวา กลุมอายุอ่นื ๆ ขอคิดเห็นจากครัวเรือนตองการใหภาครัฐเขามาควบคุมเทคโนโลยี สารสนเทศและการสอ่ื สาร ไดแ ก ตอ งการใหค วบคมุ เวบ็ ไซตล ามกอนาจาร ควบคมุ ราคาอปุ กรณโทรศพั ทม ือถือ ควบคุมราคาอปุ กรณของคอมพวิ เตอร และมี บทลงโทษเดด็ ขาดสำหรบั ผทู ี่กระทำความผิดเกี่ยวกบั ระบบคอมพวิ เตอร ควบคมุ ผูใ หบ รกิ ารรา นอินเทอรเน็ต/รา นเกมออนไลน และการเผยแพรข อความ เสยี ง ภาพตดั ตอ ดดั แปลงอนั จะทำใหผ อู น่ื เสยี ชอ่ื เสยี ง ผลการสำรวจดังกลาว ทำใหทราบวาการใชงานไอซที ีในสังคมไทยมีเพม�ิ มากข้นึ อยา งตอ เน�อง ซ�ึงเปน ไปตามแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาตแิ ละ แผนแมบทเทคโนโลยีสารสนเทศและการสอ่ื สารของประเทศ ในการสงเสรมิ การ ใชงานไอซที ีเพ่อื พฒั นาเศรษฐกจิ และสังคม เพมิ� ศกั ยภาพในการแขง ขนั แตร ฐั บาล ก็ตอ งไมลมื ดูแลปองกนั ปญหาจากการใชงานไอซที ผี ดิ ประเภท ใชผิดวตั ถุประสงค ใชผิดกฎหมาย ใชผ ิดศีลธรรม สงเสรมิ การใชง านไอซที ีอยา งรเู ทาทันดวย 17 ÃÙàŒ ·‹Ò·¹Ñ Ê×èÍÔ äÍ«·Õ Õ

อินเทอรเ น็ต เปน เครอื ขา ยคอมพวิ เตอรข นาดใหญท เ่ี ชอ่ื มโยงเครอื ขา ยคอมพวิ เตอรท ว�ั โลก เขา ดว ยกนั เรยี กอีกอยา งหน�ึงวา ไซเบอรสเปซ (Cyberspace) อินเทอรเน็ต ทำใหการเคลื่อนยายและสงผานขาวสารขอมูลจากที่หนึ�งไปยังอีกที่หนึ�ง ทำไดอยางสะดวกรวดเรว็ ราคาประหยดั สามารถสง ขอมลู ไดห ลากหลายรูปแบบ เชน ขอความ รูปภาพ วิดโี อ เสียง เด็กๆ คงจะคุนเคยกบั การสง อเี มล (email) การ แช็ททางเอม็ เอสเอ็น (MSN) หรือ สไกป (Skype) การแชรร ปู ภาพทางเฟซบุค (Facebook) หรือ การดวู ดิ โี อทางยทู วิ บ (Youtube) เหลาน้ท� ำไดใ นเส้ียววินาที อนิ เทอรเ นต็ ถกู สรา งขน้ึ มาแบบเปด ผใู ชท กุ คนสามารถเปน ผสู รา งเนอ้� หาขอ มลู เปน ผเู ผยแพรข อ มลู ในขณะเดยี วกนั กเ็ ปน ผรู บั ขอ มลู เปน ผอู า นขอ มลู เปน ผแู สดง ความคดิ เหน็ ยกตวั อยางงา ยๆ คือ เราตงั้ กระทแู ลว มีคนมาตอบกระทู เราใสข อ มลู ลงบนเวบ็ ไซตก อ็ าจมคี นสนใจมาอา นแลว นำสง�ิ ทเ่ี ราเขยี นไปใช เปน ตน อนิ เทอรเ นต็ จงึ เอื้อใหเกิดการสงผานขอ มูล ความรู ความคดิ ทัศนะ มุมมอง ขอ มลู ทง้ั ดา นบวก และลบอยา งรวดเรว็ โดยไมม หี นว ยงานใดตรวจเซน็ เซอร แมจ ะมคี วามพยายาม ในการคดั กรองหรอื ปด กน้ั ขอ มลู ไมด บี นอนิ เทอรเ นต็ อยา งเชน เวบ็ ไซตล ามกอนาจาร การพนนั ความรนุ แรง ลทั ธติ อ งหา มตา งๆ แตก เ็ ปน การแกท ป่ี ลายเหตุ และไมม ที าง ทจ่ี ะทำไดท นั การใหค วามรกู บั ผใู ชเ พอ่ื ใหส ามารถใชง านอนิ เทอรเ นต็ ไดอ ยา งเหมาะสม ไมท ำรา ยคนอน่ื ใชใ นทางทส่ี รา งสรรค เปน ประโยชน นา จะเปนแนวทางท่ดี กี วา 18 ÃàŒÙ ·‹Ò·Ñ¹ÊÔè×ÍäÍ«Õ·Õ

www เดก็ และเยาวชนใชอนิ เทอรเนต็ ทำอะไรไดบาง ? สบื คนขอมลู (Search) หรอื เปด ดูเวบ็ ไซต หรือ เวริ ล ไวด เว็บ (WWW – World Wide Web) หมายถึง การเรียกดขู อมูลทางหนา จอคอมพวิ เตอร ดว ยโปรแกรมทีเ่ รยี กวา เว็บเบราเซอร (Web Browser) ไดแ ก ไออี (IE – Internet Explorer) หรอื โมซิลลา ไฟรฟอกซ (Mozilla FireFox) การเปด ดเู ว็บไซต ผใู ชต อ งรชู อ่ื เวบ็ ไซต เชน เวบ็ ไซตก เู กลิ www.google.co.th เวบ็ ไซตส นกุ ดอทคอม www.sanook.com หรือ เว็บไซตย ูทิวบ www.youtube.com รบั -สง จดหมายอิเลก็ ทรอนิกส หรอื อเี มล (email) หมายถงึ การพิมพ ขอ ความที่ตองการสอ่ื สารกับอกี ฝายหนงึ� ในลักษณะของจดหมาย ซึ�งอาจแนบ เอกสาร รูปภาพ คลิปวดิ โี อ (video clip) หรอื คลิปเสียงไปกับจดหมายน้�ได จดหมายจะถกู สงไปยงั ผรู บั บนอินเทอรเ นต็ ในรปู ของอเี มลของผูรบั ซึง� จะตองมี อีเมลแอดเดรส (email address เชน [email protected]) ผูรับสามารถ มาเปด อา นจดหมาย ดเู อกสารแนบตางๆ และตอบกลับอีเมล (reply) ไดใ นลกั ษณะ เดยี วกนั 19 ÃŒàÙ ·Ò‹ ·Ñ¹ÊÔ×èÍäÍ«Õ·Õ

สนทนาออนไลน หรือ แชท็ (chat) หมายถงึ การพมิ พข อความโตต อบ กนั ไปมาในลกั ษณะประโยคตอ ประโยค ปจจบุ นั มักใชโ ปรแกรมแช็ท เชน MSN หรือ Skype ควบคกู ับการใชก ลอ งเล็กๆ ทีเ่ รยี กวา เวบ็ แคม (web cam) ไมโครโฟน และหูฟง เพอ่ื ใหเ ปน การพดู คยุ แบบธรรมดา คือ เห็นหนา ไดยินเสยี ง แทนการ พิมพขอ ความ การแสดงความคิดเห็นหรอื พูดคยุ ผานกระดานขา ว หรอื เวบ็ บอรด (webboard) หมายถงึ การโพสต (post) กระทหู รือแสดงความเห็นในประเด็นตา งๆ ลงบนเวบ็ ไซต เปน อกี หนง�ึ ชอ งทางทเ่ี ดก็ ๆ จะไดพ ดู คยุ หรอื แลกเปลย่ี นทศั นะในเรอ่ื ง ทีส่ นใจ เชน ประเดน็ ขาว การเมอื ง กีฬา หรอื ประเดน็ ฮอตฮติ ของสังคมในขณะนั้น เว็บไซตท เี่ ปนที่นิยมในการโพสตก ระทู ไดแก เวบ็ ไซตพันธทิพยดอทคอม www.pantip.com การสรา งเครอื ขา ยสงั คมออนไลน (Online Social Network) เชน www.twitter.com หรือ www.facebook.com หมายถงึ การสรางกลุมเพ่ือน เอาไวต ดิ ตอ พูดคยุ และอัพเดทขา วสารของกันและกัน กำลงั เปนท่นี ยิ มอยางสงู ในหมูคนไทย สามารถเลน เกมผานเว็บไซตเครอื ขายสังคมออนไลนก็ได เชน เฟซบคุ มีเกมทำฟารม หรอื farmvlillage เกมรา นอาหาร หรอื restaurant city เกมแฮปปค นเล้ียงหมู เปน ตน ดหู นงั ฟง เพลง เลนเกม บนอินเทอรเนต็ มีเวบ็ ไซตห ลายแหงใหบริการ เลนเกมออนไลน ใหดาวนโหลด (Download) หนัง ละคร การต ูน หรือคลปิ วดิ โี อมาดทู ่บี านก็ได หรอื จะคลกิ ดอู อนไลนท างเว็บไซตก ็สามารถทำได ถา ยภาพดจิ ทิ ลั หรอื ถา ยคลปิ วดิ ีโอดว ยกลอ งหรอื โทรศพั ทม อื ถอื อพั โหลด (Upload) ขน้ึ โชวเ พอ่ื นๆ ทางเวบ็ ไซตอ ยา งเฟซบคุ หรอื ฟลคิ เกอร www.flickr.com หรอื ยูทวิ บ www.youtube.com 20 ÃàÙŒ ·‹Ò·Ñ¹Ê×èÍÔ äÍ«Õ·Õ

รเู ทาทันอนิ เทอรเ นต็ เน�องจากเราทำอะไรไดหลายอยา งบนอนิ เทอรเนต็ ไมว า จะเปน การสืบคน ขอ มลู การอา นขา วสาร การเขยี นแสดงความคดิ เหน็ การพดู คยุ สนทนา การเรยี กดู และเผยแพรร ูปภาพ คลปิ วดิ ีโอตา งๆ ฯลฯ ซึ�งก็หมายความวา ส่ืออนิ เทอรเ นต็ เปดโอกาสใหเราเปน ทง้ั ผูรบั สารและผูสงสาร เปน ทง้ั ผูอา นและผูเ ขียน เปนทงั้ ผบู ริโภคและผผู ลิตเน�อ้ หาขอมูล เรายิง� จะตองระมัดระวังไมใหส �ิงทเ่ี ราไดอ า นไดย ิน ไดส มั ผสั ทางอนิ เทอรเ นต็ มามอี ทิ ธพิ ลตอ ความคดิ ความเชอ่ื หรอื พฤตกิ รรมของเรา ในขณะเดยี วกนั เราตอ งไมจ งใจเขยี นหรอื เผยแพรข อ มลู ขา วสารทจ่ี ะทำใหผ ูอ นื่ ตกเปน เหยื่อโดยรไู มเ ทาทนั เชนกัน เดก็ ๆ ตอ งรเู ทาทนั เวบ็ ไซต เมือ่ อา นเน�้อหาขอ มูลบนเวบ็ ไซต เด็กๆ ตอ งรจู ักสงสยั และต้ังคำถาม ใครเปน คน เขียนขอ มูลบนเว็บไซต คนเขยี นมคี วามชำนาญในเรื่องทเี่ ขียนหรอื ไม ขอมูลใหม ทันสมยั หรอื ตกยคุ ไปแลว เว็บไซตน ั้นมเี ปาหมายเพื่อสรา งภาพลักษณใหบ รษิ ทั ของเขาหรอื ตอ งการเพม�ิ ยอดขายสนิ คา หรอื เปลา กลมุ เปา หมายของเวบ็ ไซตเ ปน ใคร ผเู ขียนกระทมู จี ุดประสงคอะไร มอี ารมณอ ยา งไรขณะท่ีโพสตก ระทแู ละขอ มูลจาก เว็บบอรดสามารถนำมาใชอ า งองิ ไดหรือไม ฯลฯ 21 ÃÙàŒ ·‹Ò·Ñ¹ÊÔ×èÍäÍ«·Õ Õ

การอานทบทวนและทำความเขาใจกับเนอ�้ หาทอ่ี านจากเวบ็ ไซต การตรวจสอบ ขอ มลู จากแหลง อ่ืนๆ เพอื่ เปรยี บเทยี บ ก็เพือ่ ใหรจู กั เลือกใชขอ มลู เพื่อไมใหเ ชอ่ื หรือคลอ ยตามและตกเปนเหยือ่ ของการโฆษณาขายสนิ คา เพือ่ ไมใหถ กู หลอก ถูกโกงจากกระทขู ายสินคา เพ่ือไมห ลงเช่ือคำบอกกลาวของคนไมใชห มอแตชอบ ทำตัวเปนหมอที่คอยใหคำแนะนำกับผูอานเว็บบอรดใหกินยาตัวโนนทายา ตวั น้� เพ่ือใหเลิกตน่ื ตระหนกตกใจกบั ขาวโคมลอยทางเน็ต เพ่อื ไมห ลงใชข อมลู เกาๆ ลา สมยั บนเว็บไซต เพ่ือไมไ ปละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ขอ มลู ทีก่ อ ปปหรือสงตอๆ กนั มาแลว สงตอๆ กันไป อยา ลืมเลือกเว็บไซตดีๆ ทม่ี สี าระ เวบ็ ไซตขาวสาร เวบ็ ไซตส ุขภาพ แหลงเรยี นรู มากมายทั�วโลกไดถูกนำเสนอในรูปของเว็บไซตที่เราสามารถเขาไปคลิกชมได เชน พิพธิ ภณั ฑว ิทยาศาสตร สารานุกรมทงั้ ของไทยและตา งประเทศ สารคดี เนช�นั แนลจีโอกราฟฟ (National Geography) ดสิ คฟั เวอรีชาแนล (Discovery Channel) บบี ีซี (BBC) ซีเอน็ เอ็น (CNN) หรือแมแตดสี นย�  (Disney) กม็ ี บริการบนเว็บไซต หากตองการสบื คน ขอมลู หรือคน หาเวบ็ ไซต อยา ลืมใช เครอ่ื งมือสบื คน หรือ เสชิ เอน็ จน้ิ (Search Engine) ซงึ� มีดวยกนั หลายตวั เชน กูเกิล้ www.google.com ยาฮู www.yahoo.com พบเห็นเวบ็ ไซตเนอ้� หาไมเหมาะสม ผิดกฎหมาย เปน อันตรายตอเดก็ ละเมิด ตอสถาบันอนั เปนทรี่ ักของเราชาวไทยเปน ภยั ตอสงั คมและความม�ันคงของประเทศ ชว ยกนั สอดสอ งและปราบปราม โดยแจง ชอ่ื เวบ็ ไซตด งั กลา วไปทเ่ี วบ็ ไซตไทยฮอตไลน www.thaihotline.org หรอื สำนกั งานตำรวจแหง ชาติ http://webmonitor.police.go.th/ หรือ กระทรวงไอซีที http://www.mict.go.th/main.php?filename=complaint 22 ÃŒÙà·Ò‹ ·Ñ¹Ê×èÔÍäÍ«Õ·Õ

เดก็ ๆ ตอ งรเู ทา ทันคนบนอินเทอรเน็ต ไมใชว าทุกคนทีพ่ ดู คยุ กบั เราบนโลกออนไลนจ ะเปน มติ รเสมอไป บนอนิ เทอรเนต็ มี มจิ ฉาชีพ มีคนดี คนโกง มีเพือ่ น มศี ัตรู เชนเดยี วกับในสังคมปกตทิ เี่ ราเดนิ สวนกนั ไปมานัน้ กม็ ที ง้ั คนดแี ละคนเลว เราย�ิงตองระมัดระวังการคบเพือ่ นบนอินเทอรเ นต็ เน�องจากเทคโนโลยีเปดโอกาสใหเ ราบอกรบั เพอื่ นไดงา ยๆ เพยี งแคเขาสงคำขอ เปนเพือ่ นมาทางอเี มล ทางเฟซบคุ ทางเอ็มเอสเอน็ แลว เรากต็ อบรบั โดยไมเ คย เห็นหนา ไมเ คยพดู คุย หรือรจู กั กันมากอ นวา เขาเปน ลกู เตา เหลาใคร บา นชอ ง อยทู ่ีไหน โลกอนิ เทอรเนต็ เปดโอกาสใหแ ตละคนสามารถสรางตัวตนใหมท ส่ี วยกวา รวยกวา นิสัยดีกวา หลอกลวงกนั ไดง า ยๆ เดก็ ๆ ตอ งตระหนกั รูในความจริงท่วี า แมเราแช็ทหรอื สงอีเมลพูดคุยกบั ใครสกั คน มาแลว 1 เดอื น หรือ 3 เดอื น ก็ไมไ ดแปลวาเรารจู ักเขาแลว เพราะการ ติดตอสื่อสารกันบนอินเทอรเน็ตนั้น เริ�มตนจากการพูดคุยกันดวยตัวหนังสือ ดรู ปู ถา ยทเ่ี ขาสง มาให ซง�ึ อาจไมใชภ าพจรงิ นสิ ยั จรงิ ก็ได เดก็ จำนวนมากโดนหลอก ไปลว งละเมดิ ทางเพศ หายตวั ออกจากบา นหลงั จากแชท็ กบั เพอ่ื นใหมท างอนิ เทอรเ นต็ มจิ ฉาชีพมกั แกลง ทำดกี บั เรา ทำเปนเขา อกเขาใจเรา อาสาแกป ญหาใหเรา เชน ใหเ งินซอ้ื กระเปา รองเทา ของทเ่ี ราอยากได ยอมเปน เพ่อื นคุยยามเหงา พวกน�ม้ ักมคี วามอดทน มีจิตวทิ ยาในการพดู คุย และเมอื่ เขาไดค วามไววางใจ จากเราแลว เขาจะเริ�มขอเบอรโทรศัพท ขอนัดพบ และหลายๆ กรณท� ่ีเกดิ ขนึ้ กค็ อื ภัยมาถงึ ตวั เมื่อเดก็ ไปพบตามนดั เหยอื่ บางรายถกู คนรายมาดักฉุดจากบาน หรือหนาโรงเรียนเพราะเคยเผลอบอกที่อยูหรือชื่อโรงเรียนและเคยแลก รปู ถายกัน ดงั นั้น ขอมูลสว นตวั ของเรา เชน หมายเลขโทรศัพท รปู ถาย ที่อยูท บี่ าน บตั รประจำตวั รหสั บตั รตางๆ ทั้งของตัวเองและของพอ แม เปนสิง� มีคาทีเ่ ด็กๆ ไมค วรโพสตบนเว็บไซต หรอื แจกใครๆ บนอนิ เทอรเนต็ 23 ÃÙàŒ ·Ò‹ ·Ñ¹ÊÍÔè× äÍ«·Õ Õ

เด็กๆ ตองรวู าของทุกอยา งบนอินเทอรเนต็ มีเจา ของ ใชวา ทกุ อยางท่ีเห็นบนหนาจอจะกอปปมาใชได หนัง เพลง รปู ภาพ โปรแกรม บทความ ผลงานตางๆ บนเนต็ ลวนมเี จา ของ งานบางชิน้ มลี ขิ สิทธหิ์ รือสิทธิบตั ร มกี ารคมุ ครองตามกฎหมาย เจา ของผลงานบางคนยนิ ดีใหกอ ปปง านของเขามาใช ไดโ ดยไมค ิดเงนิ เจาของบางคนขอใหระบุขอความใหเครดิตเขาดว ยหากเราจะนำ เน�อ้ หาขอ มูลหรอื รปู ภาพของเขามาใช เจา ของบางคนไมยินยอมใหเผยแพรง าน ของเขาหากไมไ ดข อและอนุญาตกนั เปน ลายลักษณอักษร เดก็ ๆ ตองรจู กั เรอ่ื ง ลิขสิทธ์ิ ทรัพยส ินทางปญญา รจู กั ใหเ กยี รติใหเ ครดติ เจาของผลงาน ไมล ะเมิด ไมขโมยผลงาน หรือแอบอางวาเปน ผลงานของตนแมอ ินเทอรเ นต็ จะเออ้ื ใหการ กอปปก ารขโมยผลงานทำไดง า ยๆ ก็ตาม ภาพยนตร เพลง ซอฟตแ วร หรือผลงานท่จี ดลิขสทิ ธ์ิ จะไดรับความคมุ ครองตาม กฎหมาย ผูด าวนโหลดของที่มลี ิขสิทธิ์โดยไมไ ดรับอนญุ าตจากเจาของ ถือวา ละเมดิ ลขิ สทิ ธิ์ และมีความผิดตามกฎหมาย 24 ÃàÙŒ ·‹Ò·¹Ñ ÊÍÔ×è äÍ«·Õ Õ

เด็กๆ ตอ งไมหมน่ิ ประมาท หรือละเมิดสทิ ธิสว นบุคคล แมอินเทอรเนต็ จะเปดใหร บั รขู าวสาร จะพดู จะเขียน หรอื แสดงความคิดเหน็ ก็ สามารถทำไดง ายๆ ในเวทีสาธารณะอยางเว็บบอรดหรอื แช็ทรมู แตก็ใชว าจะไมมี ขอบเขต สทิ ธเิ สรภี าพท่ดี ีจะตองไมไ ปละเมิดผอู น่ื ดงั น้นั การสง ตอ (forward) คลปิ ลับดารา การโพสตกระทูดาทอ เสียดสคี นอืน่ การตัดตอ ภาพทท่ี ำใหเจา ตวั เขา ไดร ับความอบั อายหรือถูกดหู ม�นิ เกลียดชังจากสงั คมน้ันผดิ กฎหมาย ผิดศลี ธรรม ไมค วรกระทำ เดก็ ๆ ตอ งรวู า ของฟรีไมม ีในโลก มเี ว็บไซตหลายแหง ชอบโปรโมทตวั เองวาแจกฟรีโปรแกรม หนัง เพลง พวกเรา มักต่นื เตนเวลาไดยนิ คำวา “ฟรี” จงระลึกไวเสมอวา ของฟรไี มมีในโลก ตอ งมี ใครสกั คนทจ่ี ายคาความคิด คาผลติ และคาโฆษณา ถามคี นลงทนุ แลวเขาไดอ ะไร จากการแจกฟรี ยกตวั อยางเชน ฮอตเมล (www.hotmail.com) แจกฟรีอเี มล ใหค นทั�วโลก สิง� ท่ีเขาไดค ือคาโฆษณาบนเว็บไซต เวบ็ ไซตบ างแหงยังสง โฆษณา สนิ คาไปใหสมาชิกทางอีเมล จงึ ไมต องสงสยั วา เหตใุ ดตจู ดหมายของเราจงึ อัดแนน ไปดว ยอเี มลโฆษณาเวบ็ ไซตท ใ่ี หบ รกิ ารดาวนโหลดฟรตี า งๆ บางครง้ั กเ็ อาของทล่ี ะเมดิ ลขิ สทิ ธม์ิ าแจกฟรซี ง�ึ อาจทำใหผ ใู ชอ ยา งเราตอ งตดิ คกุ ในขอ หาละเมดิ ลขิ สทิ ธ์ิไปดว ย ที่แยไปกวานั้นคือเว็บไซตแจกฟรีทั้งหลายมักมีของแถมอีกชนิดหนึ�งคือไวรัส คอมพวิ เตอรห รอื โปรแกรมอนั ตรายตา งๆ ทพ่ี วกแฮกเกอรแ อบวางไวเ พอ่ื ใหต ดิ ไปกบั ผใู ชง านทไ่ี มร ะมดั ระวงั ตนเอง โปรแกรมเหลา นม้� กั ทำอนั ตรายใหก บั เครอ่ื งคอมพวิ เตอร และขอมลู ของเรา บางครง้ั กท็ ำใหเ ครือ่ งทำงานผิดปกติ เปน ตน วา ทำงานชา ลง ฮารดดิสกเตม็ เร็วขึ้น ลำโพงสงเสียงประหลาด ฯลฯ คำวา แฮกเกอร (Hacker) 25 Ãٌ෋ҷѹÊèÍÔ× äÍ«·Õ Õ

ใชกับผูมีความรคู วามชำนาญพเิ ศษทางดานคอมพิวเตอร แตในระยะหลงั แฮกเกอร ทต่ี กเปน ขา วสว นใหญใชค วามรคู วามสามารถในทางหาประโยชน เชน เจาะระบบ เขาขโมยขอมูลธนาคาร แกไขตัวเลขในบัญชี จงึ ทำใหคำวาแฮกเกอรในระยะหลัง มคี วามหมายในดา นลบ เดก็ ๆ ตอ งรูจ ักแบง เวลาใหเหมาะสม ไมเลนเนต็ แชท็ กบั เพอื่ น อา นการต นู ออนไลน ดหู นัง ฟงเพลง เพลิดเพลนิ กับ กจิ กรรมมากมายบนอินเทอรเ น็ตจนลืมการเรยี น หรือจะตองชวยงานบา นพอ แม อยาลืมวาผูสรางอินเทอรเน็ตตองการใหอินเทอรเน็ตเปนเครื่องมือสื่อสาร สืบคน เขา ถึง กระจาย และหมุนเวยี นขอ มลู ขา วสารเชือ่ มโยงผูค นทั�วโลก ใหเกิดการแลกเปล่ียนเรียนรเู พ่ือการพัฒนาหรอื ทำใหดยี ิง� ขน้ึ อนิ เทอรเนต็ เปน ส่อื อิเล็กทรอนกิ สทท่ี รงอานุภาพที่สุดอยางท่ีไมเคยมสี ่อื ใดทำไดมากอน ดังนน้ั จงใช อนิ เทอรเนต็ ใหสมประโยชน สมตามความมงุ หมายของผสู รา งทอี่ ตุ สาหสรา งสรรค มาใหพวกเราไดใ ชก นั เดก็ ๆ ตองรจู กั มารยาทพนื้ ฐานในการใชอ ินเทอรเ น็ต ใชอ ินเทอรเน็ตทำแตกจิ กรรมท่ีไมผดิ กฎหมาย ไมผ ิดศีลธรรม ไมเ ปน ภยั ตอ สังคม ใชภ าษาสุภาพ เคารพและใหเกยี รตผิ ูอน่ื การสือ่ สารออนไลนใหย ึด มาตรฐานความประพฤตเิ ดยี วกบั การส่อื สารในชวี ติ จรงิ ตอ งนกึ วาเราสือ่ สารกับ คนท่เี รารูจัก มีตัวตน และมีปฏสิ มั พนั ธต อกนั ดงั นน้ั ควรพูดดี และหวังดีตอ กัน 26 Ãٌ෋ҷѹÊè×ÍÔ äÍ«Õ·Õ

คดิ กอ นโพสตห รอื สง อเี มล หากเราจะสง ขอ ความ รปู ภาพ เสยี ง หรือ คลปิ วดิ ีโอใดๆ ไปในอนิ เทอรเน็ต ควรคดิ ทบทวนเสียกอนวาไมไ ดส รา งความ เสยี หายหรือทำรา ยใคร เพราะเมอ่ื สง ไปแลว จะเรยี กคนื ไมไ ด หนำซ้ำคนอน่ื อาจกอปปส ง�ิ ทีเ่ ราสงนัน้ ไปตกแตง บดิ เบือน หรือสงตอ สรางความเสยี หายหรือ ผลกระทบอยางท่เี ราคาดไมถึง แบงปนความรแู ละขอ มูลขา วสารทีม่ ปี ระโยชน หากมสี �ิงทดี่ ีสามารถ นำมาแบง ปนกบั เพื่อนๆ ในสังคมออนไลนได ดังคำกลา วทีว่ า “ เน้�อหาดีใหก ด like เนอ้� หารายไมก ด share ” อยา งไรกต็ ามตอ งไมล ืมตรวจสอบคณุ ภาพของขอมูล ขาวสารนั้นกอ นที่จะกดไลคหรอื แชร ควบคุมอารมณ เวลาแสดงความคิดเหน็ บนเวทสี าธารณะอยางเวบ็ บอรด เปน ไปไดท่จี ะมีคนเห็นดวยหรอื ไมเหน็ ดว ยกับสง�ิ ทเี่ ราโพสต จงยอมรับความเห็น ท่แี ตกตาง ควรรจู กั ยับย้ังชง�ั ใจหรอื ควบคุมอารมณ ไมทะเลาะวิวาทกบั คนที่มี ความเห็นหรอื ความรูส กึ ที่แตกตางหรืออยูค นละขัว้ เคารพความเปนสว นตวั ของผอู ่ืน ไมเ ปดอานอีเมลของคนอนื่ ไมส ง ตอ ขอ มูลหรอื ความลบั ของคนอนื่ แมจ ะไดรไู ดเ ห็นหรือไดรบั จากการสงตอ (forward) กันมาก็ตาม ไมมีใครอยากตกเปน ที่ซุบซิบนนิ ทา เสยี หาย หรือเปน เหยื่อของ S T Pสงั คม แมแตต ัวเราเอง เพราะฉะน้ันตอ งคดิ กอ นสง ตอหรือแชรขอมูล = หยดุ เผยแพรเ นอ้ื หา 27 ÃŒÙà·‹Ò·¹Ñ ÊÍÔ×è äÍ«Õ·Õ

เกม (Game) เกม ในท่ีนห�้ มายถึงเกมอเิ ล็กทรอนิกส ไดแ ก เกมคอมพวิ เตอร และเกม ออนไลน เกมคอมพวิ เตอรม วี วิ ฒั นาการมาจากวดิ โี อเกม ซง�ึ มกี ารพฒั นามาอยา ง ตอ เนอ� งไมน อ ยกวา 40 ป ปจจบุ ันแบง เกมเปน หลายประเภท หากแบง ตาม เครอ่ื งเลนไดแก เกมเครอ่ื ง (เชน เพลยส เตช�ัน) เกมพกพา (เชน Nintendo, PSP, DS) เกมพซี ีคือเลนบนคอมพวิ เตอร เกมออนไลนคือเลนบนคอมพิวเตอรที่ เชือ่ มตอ อินเทอรเ นต็ ดว ย เกมบนโทรศพั ทมือถือ เกมตู (หยอดเหรียญ) เปนตน หากแบง ตามวธิ กี ารเลน ไดแ ก เกมแอค็ ชน�ั เกมผจญภัย เกมวางแผน เกม จำลอง เกมสวมบทบาท เปนตน เกมถกู สรา งมาเพอ่ื ตอบสนองความตอ งการพน้ื ฐานหลายอยา งของคน ถกู ออก แบบมาอยางดโี ดยนกั ออกแบบและพฒั นาเกม ในเกมเราทำภารกจิ ซำ้ ๆ ได หลายครั้ง เชน ลองผดิ ลองถกู ตายแลว รเี ซตเกมใหม แตในชวี ิตจรงิ เร่อื งบางเรือ่ งเราลองหลายครั้งไมไ ด เราตายไดค ร้ังเดยี วเทาน้ัน เราสรางตวั ตน ฝก ฝนจนเกงกาจ เปนทยี่ อมรับไดไ มย ากในเกม เราอาจเปนแชม็ ปเ ทนนิสในเกม ไดในเวลาเพียงสามเดอื น แตในชวี ิตจรงิ นักเทนนิสมอื อาชพี ทปี่ ระสบความสำเร็จ ทั้งหลายใชเวลาเปน สบิ ๆ ปกวาจะกาวข้นึ มาถึงจดุ ที่ไดรับการยอมรับอยา งท่ีเห็น เกมทา ทายความสามารถ มีดา นยากงา ยใหเ ลน มปี ริศนาใหแ ก โจทยยากขึ้น เรอื่ ยๆ ย�ิงทา ทายผเู ลน เกมเติมเตม็ จนิ ตนาการ เชน การผจญภัยในโลกแฟนตาซี เราไดส วมบทบาทตวั ละครตางๆ ในเกม เกมออนไลนท ำใหเรามีเพื่อนใหมๆ เกมทำใหเ ราหลดุ ออกจากโลกทจี่ ำเจอยางการงาน การเรยี น หลายๆ เหตุผล ท่ีกลา วมาแลว นเ� อง ทีท่ ำใหคนชอบเลน เกม และบางรายถึงกบั ตดิ เกม 28 ÃÙàŒ ·‹Ò·¹Ñ Ê×ÔèÍäÍ«·Õ Õ

การเลน เกมสงผลอยางไร? ในดา นบวก เกมสรา งความสนุกสนานเพลิดเพลนิ เพราะมคี วามสมจรงิ ทง้ั ภาพ แสง สี และเสียง ผเู ลน สามารถสวมบทบาทเปนตัวละครในเกมได ทำใหเขาถึงอารมณ ในเกม เกมออนไลนทำใหเ ด็กๆ มีเพอ่ื นใหมท ร่ี ว มเลนเกมทำภารกจิ ในเกมรวมกัน เกมยงั มีประโยชนห ลายอยา ง เชน คลายเครียด ใหค วามสนกุ เกมฝกทกั ษะ เชน เกมกีฬา ฝก พิมพด ีด ฝกภาษา เกมเฉพาะดา น เชน เกมฝก ขบั เครอ่ื งบิน การใชอ าวธุ ฝกยุทธวธิ ีการรบในวงการทหาร เกมฝก ผาตัดในวงการแพทย เปนตน ในดา นลบ เกมอาจทำใหเกิดโทษหากเด็กเลอื กเกมไมเ หมาะสม หรอื เลนเกมตดิ ตอกนั เปน เวลานานเกนิ ไป เชน หากเดก็ เลน เกมรุนแรง เกมผิดศลี ธรรม กจ็ ะซมึ ซบั คนุ ช้นิ กบั พฤติกรรมน้นั ๆ ในเกมไปดวย การใชเ วลาเลน เกมมากเกินไป ทำใหเ ด็กตดิ เกม เปนโรคเกบ็ ตวั ซมึ เศรา ขาดปฏสิ ัมพันธกับคนรอบขา ง ละเลยการเรียนและ กิจกรรมอนื่ ๆ อาจกอปญหาอาชญากรรมเพื่อหาเงินมาจา ยคาเกม พอ แม ผปู กครองควรดแู ลเดก็ ไมใหเลน เกมมากจนเกินไป ควรเลน เกมหลากหลาย ประเภท และเลือกเกมทเ่ี หมาะกับเพศและวยั ใหก บั ลกู หลีกเลย่ี งเกมทีส่ ง เสริม ความรุนแรง เกมลามก หรือเกมทข่ี ดั ตอ กฎหมาย ศีลธรรม และวัฒนธรรมสงั คม 29 ÃàÙŒ ·Ò‹ ·Ñ¹ÊÍÔ×è äÍ«Õ·Õ

การติดเกม ส�งิ ที่พอแมเปนหว งคอื การทล่ี ูกๆ ตดิ เกม โดยทวั� ไปแลว การเลนเกม ชอบเกม ตดิ เกม นน้ั ไมเหมอื นกัน ทกุ คนเลนเกมได เลนเม่ือวา ง เลน แกเซง็ เลนคลายเหงา เลนเพราะเพื่อนชวน ถือวา แคเลนเกม แตถา เลน เกมแลว สนุก มเี วลาวางเมอื่ ไหรก ็เลนเกม เลนไปเลนมาบอ ยๆ ก็พัฒนาสคู วามชอบในระดับน�้ คือมคี วามสนใจ อยากเลน เลน เมื่อวาง เปนงานอดิเรก แตถา มกี ารงาน หรือตดิ ภารกิจก็สามารถงดเลน ได คือไมไ ดท ำใหเ สียงานการเรียน หรือกระทบตอ การดำรงชีวติ ตามปกติ แตการตดิ เกมนน้ั จะมอี าการรนุ แรงกวา เปนตนวา อยากเลนเกมอยตู ลอดเวลา มภี าพเกมในหัว อยากเพ�ิมเวลาเลนเกมมากขึ้นเร่ือยๆ ในขณะท่ีพยายามลดหรือตัดกจิ กรรมอื่นๆ จะโมโหโกรธาหากไมไ ดเลนหรอื ถกู บอกใหเ ลิกเลน มักปลีกตวั จากสังคมและครอบครวั เพ่ือมาเลนเกม เกิดปญ หา ตอสุขภาพรางกาย จติ ใจ และสงั คม งานวิจัยหลายชน้ิ ระบวุ า การเลน เกมมากๆ จนเขาขน้ั ตดิ เกม จะมีอาการเหมือนคนติดสารเสพตดิ คือมคี วามสุขเมอ่ื ไดเ ลน กระหายที่จะเลนอยตู ลอดเวลา จะหงุดหงิดโมโหจนถึงกาวรา วเมื่อไมไดเลน หรอื ถูกขดั คอขณะเลน เด็กตดิ เกมบางคนตอ งออกจากการเรียน และใชเ วลาบำบัดรักษาเปน ปๆ กวาจะกลบั เขาสสู ังคมปกติได การรกั ษาเดก็ ตดิ เกมตองใชจิตแพทยพ ูดคยุ รวมกับ การฝก วนิ ยั และการปรบั เปลยี่ นพฤติกรรมของเด็ก ซึ�งพอ แมมีสวนสำคญั ในการ แกไ ขเด็ก การรักษาเด็กตดิ เกมบางรายตองใชยาควบคไู ปกับการพดู คยุ และปรบั พฤติกรรม และใชเวลานานหลายป ดังน้นั การปองกนั เด็กตดิ เกมโดยการฝก ระเบียบวนิ ัยและการควบคมุ เวลาการเลน เกมของเดก็ ต้ังแตตนยอ มเปน การปองกัน ทีด่ ีกวามาตามแกไขกนั เม่อื เดก็ โตแลว ติดเกมมากแลว 30 ÃàŒÙ ·‹Ò·¹Ñ ÊÍÔè× äÍ«·Õ Õ

รูเทาทันเกม เดก็ ๆ ควรรทู ันเกม เกมถูกสรา งขึ้นมาใหต ิด คอื สนกุ สนาน สมจริง ทาทาย สนองตอบความตองการ พ้นื ฐานหลายอยา งของมนษุ ย คนเลนเกมจงึ มกั ติดเกมไดง ายๆ ผูผลติ เกมและ รานเกมสามารถทำเงนิ ไดม ากจากการขายแผนเกม ขายช�ัวโมงเลนเกม ขายสนิ คา ในเกม (game item) ดังนัน้ ย�ิงผูเลนเลน นานเทา ไหร เลน หลายเกมเทา ไหร เลน ในระดบั สูงข้ึนเทาไหร บริษัทเขาก็ย�งิ ไดเ งนิ มากข้นึ เทาน้ัน สำรวจตวั เอง ติดเกมหรือไม? กลบั บา นพอวางกระเปา กว็ ง�ิ เปด เครอ่ื งเลน เกมกอ นเลย ถงึ เวลาทานขา วไมย อมลกุ ยงั เลน เกมตอ ไป อยากจะเลนเกมทุกลมหายใจ มภี าพเกมในหวั อยากจะเพ�ิม เวลาเลนเกมมากขึน้ เร่ือยๆ พยายามตดั ตัวเองจากกจิ กรรมอื่นๆ ที่เคยทำเพอื่ เอา เวลามาเลนเกม เวลาถูกขัดจังหวะหรือใครบอกใหเ ลกิ เลนเกมจะโมโหหงดุ หงดิ เกบ็ ตวั เงียบเลนแตเ กม ไมค อยสงุ สงิ กบั เพ่อื นหรือคนในครอบครวั เหมือนเคย ขาดความรบั ผิดชอบตอ การเรียน การงาน ไมชว ยเหลือพอ แม หากนองๆ มอี าการเหลา น้เ� ปน สวนใหญ ก็แสดงวา ติดเกมแลว ใหพ ยายามลด ละ เลิก ฝก ควบคุมตนเองใหได แตถา เกินความสามารถ คณุ พอคณุ แมคงตองพาไป พบจิตแพทยเพือ่ ใหความชว ยเหลือโดยดว น 31 ÃàÙŒ ·Ò‹ ·Ñ¹ÊÍèÔ× äÍ«Õ·Õ

ปองกันการติดเกม โดยการดูแลตวั เองตงั้ แตเร�มิ เลน เกม ควบคมุ เวลาในการเลน เกมไมใหเ กนิ วันละ 1-2 ชว�ั โมง และไมจำเปนตองเลน เกมทุกวัน เพื่อไมให พฒั นาไปสูระดับการติดเกม จะไดไ มเสียเงิน เสียเวลา เสียการเรยี น เสียสขุ ภาพ และเสยี เพ่ือน เลนเกมนั้นเลนได แตอ ยา เลน มากจนหมกมนุ อยา ลืมวา มีกิจกรรม อ่ืนๆ ทนี่ า สนใจมากกวาน�ังขลุกอยหู นา จอ สำรวจตวั เอง ติดเกมหรอื ไม? เกมมีเน้อ� หา มีเรอ่ื งราว มีภารกจิ ทผ่ี เู ลน จะตองทำใหไดใ นเกม ผูเลนจะตอ ง เขาใจวาเกมเปนเพียงเรื่องสมมุติที่ถูกสรางขึ้นมาเพื่อความสนุกสนานบันเทิง เพม�ิ สสี รรสรา งอรรถรสไมใชเรอ่ื งจรงิ ผเู ลนจะตอ งแยกใหอ อก ไมซ ึมซบั อารมณ บทบาท หรือภารกิจท่ีตอ งทำในเกมเอาออกมาใชใ นชวี ติ จรงิ เคยมเี ดก็ ประถม กระโดดลงจากโตะ เลยี นแบบในเกมแตผ ลคอื เดก็ ขาหกั เคยมีวยั รุน จช้ี ิงทรพั ยคนขับ แท็กซเ่ี ลยี นแบบวธิ หี าเงนิ ในเกม แตผ ลคือวยั รุนพล้ังมอื ฆาคนขบั แท็กซแ่ี ลว โดนตำรวจจบั เดก็ ๆ ควรเลอื กเกมใหเหมาะสมกบั เพศและวัย เลอื กเกมท่ีเปนประโยชน หรอื อยา งนอ ยไมเ ปน โทษตอตวั เรา อยางไรก็ตาม การเลนเกมบอยๆ แมร ูทันเน�้อหาของเกม แตบ างครัง้ กอ็ าจติดหรือซมึ ซบั อารมณ พฤติกรรมหรือบทบาทในเกมโดยไมไดต งั้ ใจ เชน พฤตกิ รรมชกตอ ย ขับรถเรว็ ขโมยของ เปนตน ทางทด่ี คี อื ไมเ ลน เกมใดเกมหนงึ� ตดิ ตอกันซ้ำๆ เปน เวลานาน หลายเดอื น เพอ่ื ปองกันไมใหหมกหมุน หรือติดเกม ติดพฤตกิ รรมในเกมแลว เอามาใชใ นชวี ติ จริง 32 ÃŒÙ෋ҷѹÊèÔÍ× äÍ«·Õ Õ

โทรศัพทมอื ถอื เดก็ และเยาวชนสว นใหญม โี ทรศัพทม ือถอื และใชบ รกิ ารหลากหลาย ใชเวลา กบั โทรศพั ทมือถอื วันละมากๆ ไมวา จะเปน การพูดคุย สงขอความ เลนเกมบน มือถอื ถายรูป ถายคลิปวดิ ีโอ ฟงเพลง รับขา วสาร ปจ จุบันน้�โทรศพั ทม อื ถอื ทำอะไรไดม ากมายเรยี กวา สมารทโฟน (Smart Phone) เชอ่ื มตอ อินเทอรเ นต็ ได ทำใหสามาถเปด เขา เว็บไซต ใชบริการเฟสบคุ ไฮไฟว ทวิตเตอร และสง ขอความแชท็ กบั เพอื่ นๆ ได การคุยกนั ดว ยสมารท โฟนสมัยน้� กก็ ลายเปน แบบเรยี ลไทมเฟซทเู ฟซ (real time face to face) คือถา ยทอดสดทงั้ ภาพและ เสยี งของคูส นทนา ผานระบบเครือขา ยสามจี (3G) กลายเปนของเลน เปนแฟชั�น ของคนรุนใหมเ ลยทีเดียว โทรศพั ทมอื ถือชว ยอำนวยความสะดวกในการติดตอสอื่ สาร โดยเฉพาะ ในยามคับขันและจำเปน เปนเครือ่ งมือสืบหาขอ มูลและใหค วามบันเทงิ ในยามวาง ชว ยเสรมิ สรา งความสัมพันธร ะหวา งบุคคล แตก็อาจสงผลกระทบดา นลบหากใช อยา งไมเ หมาะสม เปน ตน วา ใชโทรศพั ทมือถือขณะขับรถอาจทำใหเกิดอุบัตเิ หตุ คุยโทรศัพทกับเพื่อนมากเกินไปทำใหละเลยการอานหนังสือหรือชวยพอแม ทำงานบาน ทำใหขาดปฏิสมั พันธก บั คนในครอบครวั ทำใหส ้ินเปลอื งคาใชจาย โทรศัพทมือถือยังเปนเครื่องมือสนับสนุนพฤติกรรมที่ไมเหมาะสมหากเด็ก และเยาวชนนำไปใชใ นทางท่ีไมด ี เชน แอบถา ยใตก ระโปรง โหลดคลิปโป เลนพนัน ใชขูก รรโชก และกออาชญากรรมอื่นๆ 33 ÃàÙŒ ·Ò‹ ·¹Ñ ÊÍÔè× äÍ«·Õ Õ

ขอ มลู ทน่ี า สนใจเกี่ยวกบั โทรศพั ทมอื ถือ จากการสำรวจพฤตกิ รรมการใชโ ทรศพั ทม อื ถอื ของกลมุ ตวั อยา งผใู ชโ ทรศพั ท มือถือทพ่ี กั อาศยั อยูในเขตกรงุ เทพมหานคร จำนวนทั้งสนิ้ 641 คน สำรวจ ระหวา งวันที่ 10-14 กุมภาพนั ธ 2555 ทีผ่ า นมา พบขอมูลท่ีนา สนใจ ดังน้� รอ ยละ 78.7 ระบมุ โี ทรศพั ทมอื ถือ 1 เครื่อง รอ ยละ 17.4 ระบมุ ี โทรศัพทม ือถือ 2 เครือ่ ง ขณะทร่ี อ ยละ 3.9 ระบุมีโทรศพั ทมอื ถือมากกวา 2 เครือ่ ง รอ ยละ 49.4 ระบใุ ชโ ทรศัพทม ือถือประเภทหนา จอสี รองลงมาหรอื รอ ยละ 43.8 ระบใุ ชสมารท โฟน เชน ไอโฟน (iPhone) แบลคเบอรรี่ (BlackBerry) ซัมซุงกาแลคซี่ (Sumsung Galaxy) รอ ยละ 12.7 ใชโ ทรศัพท มือถอื ประเภท 2 ซมิ และรอ ยละ 7.7 ใชโ ทรศัพทมอื ถอื ประเภทหนาจอขาว-ดำ คา บริการโทรศพั ทมือถอื ตอเดอื น พบวา รอ ยละ 26.6 ใชไมเ กนิ 300 บาท รอ ยละ 36.3 ใชต้งั แต 300 บาทแตไ มเ กนิ 500 บาท รอ ยละ 26.6 ใชตง้ั แต 500 บาท แตไมเ กนิ 1,000 บาท และรอยละ 10.5 ใชตงั้ แต 1,000 บาทขึน้ ไป เฉลีย่ คา บริการโทรศัพทม ือถอื ตอ เดือนอยทู ี่ 480 บาท ขอมลู ทนี่ า สนใจจากแหลง อื่นๆ วยั รนุ ไทยใชโทรศพั ทมือถือโทรหาเพือ่ นบอ ยทีส่ ดุ รอยละ 55.9 รองลง มาเปนแฟน รอ ยละ 26.2 ตามมาดว ยพอแม รอ ยละ 16.5 (ขอ มูลป พ.ศ. 2552 จากศูนยวิจัยมหาวิทยาลยั กรุงเทพ) เยาวชนสว นใหญม โี ทรศพั ทม อื ถอื ครง้ั แรกเมอ่ื อายุ 14 ป โดยพอ แม ผปู กครองซอ้ื ให 34 ÃàŒÙ ·Ò‹ ·Ñ¹ÊÍÔ×è äÍ«Õ·Õ

ใชง านเฉล่ียวันละประมาณ 1-5 ชั�วโมง โดยมรี ะยะเวลาโทรคยุ ตอ เน�อง ยาวนานท่สี ุดประมาณ 1 ชว�ั โมง 50 นาที ชว งเวลาท่ีใชโทรศพั ทจ ะเลือกตามความสะดวก รองลงมาคือชวงเวลา หกโมงเย็นถึงเที่ยงคืน สว นใหญใชโทรศพั ทร ะบบเตมิ เงิน (83.2%) พบการโฆษณาในหนา ทา ยๆ เลม ของนติ ยสารหลายฉบบั ใหด าวนโหลด ภาพหรอื คลปิ วดิ โี อแนววาบหววิ โดยใชโทรศพั ทมอื ถือ ในบางพ้ืนท่ี เด็กซ้อื โทรศัพทมือถือหรอื นำโทรศพั ทไปซอม แลวมี บริการโหลดภาพหรือคลิปวาบหววิ มาใหใ นเคร่อื งเลย เดก็ ซ้ือโทรศัพทร าคาถูก เชน ไอโฟน (จากแมส าย) หรือ Blackberry แลว ใชซ มิ แบบแชท็ ในการแชท็ กบั เพอ่ื นๆ ผา นมอื ถอื ไมต อ งผา นเครอ่ื งคอมพวิ เตอร ขา วดงั จากประเทศสเปน เด็กอายุ 12 ป ไมส ามารถใชช วี ิตไดต าม ปกติถา ไมม โี ทรศัพทม ือถอื นับเปน รายแรกของประเทศสเปนที่ตอ งไดร ับการ รักษาโรค “เสพติดมอื ถือ” ในโรงพยาบาลจติ เวช (ขาวป พ.ศ. 2551 จากหนงั สอื “มือถอื ในมอื เดก็ ” ของ สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการ โทรทศั น และกิจการโทรคมนาคมแหง ชาติ (สำนักงาน กสทช.) ขอ มูลเหลาน�้แสดงใหเห็นวา คนไทยใชโ ทรศพั ทม อื ถอื กันมาก และมี แนวโนมเปลยี่ นเปน สมารท โฟนมากขน้ึ เร่อื ยๆ ตามกระแสและความกา วหนาของ เทคโนโลยี โดยเฉพาะเด็กและเยาวชนและคนในเมอื งท่ีมีความพรอ มในเร่ืองของ เครอื ขา ยความเรว็ สงู มากกวา กจ็ ะใชส มารท โฟนในการเชอ่ื มตอ เขา สอู นิ เทอรเ นต็ ดว ย 35 ÃÙàŒ ·Ò‹ ·Ñ¹ÊÍè×Ô äÍ«·Õ Õ

รูเ ทา ทันมอื ถอื เดก็ ๆ ควรรูทนั โฆษณามอื ถือ บอ ยครง้ั ทเ่ี ราเหน็ ดารา นางแบบ นกั รอ ง หรอื ศลิ ปน ทน่ี อ งๆ ชน่ื ชอบ เปน พรเี ซน็ เตอร โฆษณาโทรศัพทมือถือยห่ี อนั้นยี่หอน้� ไมเฉพาะโทรศพั ทมือถอื แตเ ปนสนิ คา นานาชนดิ บริษัทผผู ลิตจา งศลิ ปน มาใสเ สือ้ ผาสวยๆ มีโทรศพั ทส มารท โฟน รนุ ใหมล าสดุ อยูในมือ และพูดโนม นา วใหเ ชอื่ วาโทรศัพทดอี ยา งไร กระผม (ดฉิ นั ) ตดิ ใจตรงไหน ที่รูปทรงสวยนำสมัย ตดิ กลองความละเอยี ดสงู ถายภาพแลว กดแชรบนเน็ตไดเ ลย ฯลฯ เหลาน�้ เปน เทคนิคทางการคาท่เี อาดาราทก่ี ำลังไดร บั ความนยิ มเอานกั รอ งทว่ี ยั รนุ ยดึ ถอื เปน แบบอยา งมาโฆษณา เดก็ ๆ พรอ มจะทำตาม ทกุ อยางที่ศิลปนในดวงใจของเขาบอก เดก็ ๆ ตองรวู า ดาราไมไ ดใชสินคาทกุ ตวั ที่ โฆษณาแนๆ และเราก็ไมจ ำเปนตอ งทำตามไปเสียทกุ เรื่อง การเลอื กซ้อื สินคา ควรดทู ่ีราคา ความจำเปน ในการใชงาน ความคุมคา อยาตามเพ่ือน อยาตามแฟชั�น เปน ตัวของเราเองดที ี่สดุ อันตรายจากคลนื่ แมเ หล็กไฟฟา โทรศพั ทม อื ถอื ปลอ ยคลน่ื แมเ หลก็ ไฟฟา ออกมาขณะตดิ ตอ สอ่ื สาร ดงั นน้ั การพดู คยุ โทรศพั ทแ บบเอาแนบหเู ปน เวลานานกย็ ง�ิ เปน อนั ตราย โดยเฉพาะเมอ่ื เวลาแบตเตอร่ี ใกลหมดนัน้ คลื่นย�งิ แรง การอยูใกลเสาสญั ญาณโทรศพั ทม อื ถอื ก็ไมดี โดยเฉพาะ เดก็ เลก็ ๆ ดว ยแลว คลน่ื จะมีผลอันตรายรายแรงตอ รา งกายมากกวาผใู หญ ดังนน้ั จงึ ควรใชโ ทรศัพทม อื ถือพูดคยุ แตนอย คุยส้นั กระชบั ไดใ จความ และควรใชห ฟู ง หรอื ใชบ ลทู ธู ชว ย หรอื ไมก ็ใชโ ทรศพั ทแ บบมสี ายไปเลยจะดกี วา 36 ÃÙàŒ ·Ò‹ ·Ñ¹Êè×ÍÔ äÍ«·Õ Õ

เด็กๆ ไมค วรหลงโปรโมช่นั มือถือ ดวยการแขงขนั ทางธุรกจิ ผปู ระกอบการมักเสนอแพ็กเกจบริการหลากหลาย เพ่ือเปนทางเลอื กใหก บั ลูกคา เปน ตนวา ยง�ิ คยุ นานย�งิ ราคาถูก, สง SMS 10 แถมฟรี 1, เหมาจา ยรายเดือนโทรไมอ ้นั เปนตน เหลาน�้ ทำใหเ ราจา ยมากขึ้น โดยไมร ตู วั เพราะแมอัตราโทรตอนาทีจะถกู ลง แตเราจะคุยนานข้ึนทั้งท่ีไมม ี ความจำเปน ตอ งคยุ นานขนาดนน้ั เชน เดยี วกัน เราพยายามจะสง ขอความ SMS 10 ขอ ความ เพื่อใหไดฟ รี 1 ขอ ความ ทัง้ ที่ในความเปนจริงแลว เราอาจโทรคุยสนั้ ๆ 2 นาที หรือสง SMS 3 ขอความ กส็ ื่อสารกนั รเู รอื่ งแลว รูอยางน�้แลว จงตั้งสติ อยาหลงโปรโมชัน� ท่ีเนนใหเ ราใชเ ยอะ คยุ นาน เราตองยืนหยัดวิธีใชโ ทรศพั ท ที่ถกู ตอง คือ สื่อสารแตพอดี ชัดเจน สนั้ ไดใจความ ประหยดั เงิน ประหยดั เวลา และหลีกเลีย่ งการไดรบั อันตรายจากคลนื่ แมเหลก็ ไฟฟา อีกดว ย อยา รับแจกซมิ ฟรี ตอนรับแจกซมิ ฟรี มักตองกรอกใบสมคั ร เซน็ ชอื่ แนบสำเนาบตั รประจำตัว ประชาชน เรามกั ไมค อ ยอา นเอกสารเพราะมวั ตน่ื เตน กบั ของฟรจี นตอ งรบี รบั รบี เซน็ ชอ่ื แตน ั�นเทา กับเราสมคั รจายคาบริการรายเดอื นโดยไมร ูต วั พอครบเดือนจะมบี ิลมา เรียกเก็บเงินคา ใชบริการ จะปฏิเสธก็ไมไ ด เพราะกรอกเอกสาร เซ็นชอื่ ไปแลว จำไวว าของฟรีไมม ีในโลก 37 ÃÙŒà·Ò‹ ·Ñ¹Ê×ÍèÔ äÍ«·Õ Õ

เด็กๆ ถกู รบกวนทางมือถือ ดูดวง ฟงขำขัน รับขา วสาร ชงิ โชค ขายสินคา นานาชนดิ ฯลฯ เยอะแยะไปหมด ถา อยากบอกเลกิ ก็โทรหาผใู หบริการเครอื ขา ยที่เราใชอยู ทหี่ มายเลข Call center ของแตล ะคาย เชน AIS 1175 , TRUE 1331, DTAC 167, HUTCH 1128, TOT 1100, TT&T 1103 และ CAT 1322 แจง ขอระงับรบั บรกิ ารขา วสาร ดดู วง ขายของตา งๆ แตห ากยังไมไ ดเ รื่อง ใหตดิ ตอ 1200 กด 1 บริการโทรฟรี ของ สำนักงานคณะกรรมการกจิ การกระจายเสยี งกจิ การโทรทัศน และกิจการ โทรคมนาคมแหง ชาติ (สำนกั งาน กสทช.) หรอื ทางเว็บไซต www.tci.or.th อีเมล [email protected] เด็กๆ เคยมยั้ ทดลองใชบรกิ ารฟรี แตเ สยี เงนิ ตวั อยา งเชน มกี ารเสนอบรกิ ารเสยี งรอสายฟรี 7 วนั เรากเ็ หน็ วา ดี ตอบตกลง กะวา พอครบ 7 วนั จะรบี บอกยกเลกิ บรกิ ารทนั ที จะไดไ มเ สยี สกั บาท แตท ไ่ี หนได ยกเลกิ ไมไ ด แถมมขี อ ความแจง เกบ็ เงนิ ลว งหนา 1 เดอื น ใชค รบ 1 เดอื นถงึ จะไดร บั บรกิ ารฟรอี กี 7 วนั อยา คดิ เอาเปรยี บเขาเพราะเราไมม ที างไดเ ปรยี บบรษิ ทั หรอก เนต็ ความเร็วสงู ขายฝน เวลาดูโทรทัศน เหน็ สมารทโฟนโชวโปรแกรม เกมใหมๆ เกๆ เทหๆ ถายภาพ สง ภาพวดิ โี อไดค มชดั รวดเรว็ สมจรงิ เสมอื นคสู นทนานง�ั อยตู รงหนา เดก็ ๆ ตอ งรวู า ความเร็วในการติดตอสื่อสารไมไดขึ้นกับสมารทโฟนหรือโทรศัพทรุนที่ดีที่สุดเพียง อยา งเดยี ว แตข น้ึ อยกู บั ความเรว็ ของเครอื ขา ยและเทคโนโลยกี ารรบั สง ขอ มลู เชน 3G, Wi-Fi, GPRS, EDGE ดวย ดังน้ัน หากจังหวดั ของเรา ทองท่ีของเรายงั ไมม บี รกิ าร เครอื ขา ยอนิ เทอรเ นต็ ความเรว็ สงู มากพอ ซอ้ื สมารท โฟนมากเ็ สยี เปลา เพราะเนต็ เตา คงดวู ิดโี อ คุยกนั สดๆ ทงั้ ภาพและเสยี งไมค มชดั รวดเร็วอยา งท่เี หน็ ในทวี ีแนๆ 38 ÃàŒÙ ·‹Ò·Ñ¹ÊÍÔ×è äÍ«·Õ Õ

โรคติดมอื ถือ เคยมั้ย ตน่ื เชา กร็ บี ควานหามือถอื กอนเลย ตองเชค็ ดวู าพลาดรับไปก่ีสาย มี SMS อะไรมาบา ง ตองรบี ตอบกอ นทำอยา งอ่ืน หูแวว ไดยนิ เสียงโทรศัพทห รอื SMS เขา มาบอยๆ จะกินขาว เขาหองน้ำ เขา นอน กต็ อ งตดิ มือถือไวก ดดูไดตลอด วา งเมือ่ ไหรต อ งยกมือถือขน้ึ มาดู ไมมีใครโทรมาก็ขอโทรหาใครสักคนกย็ งั ดี หงดุ หงดิ ทุกทที ตี่ องปดมือถือ หากใครมีอาการเหลา น�ส้ ว นใหญ แสดงวา ตดิ มือถือ เสยี แลว พยายามลดการใชงานมอื ถือลงสกั พกั อาการเหลาน�น้ า จะดขี น้ึ ถา ทำ ดวยตวั เองไมได คงจะตองพ�ึงจิตแพทยอ กี แลว อยาลืมเรอ่ื งมารยาทในการใชม อื ถือ ไมค ุยโทรศพั ทบนโตะ อาหารหรือเวลามีแขก ยกเวนถาจำเปนกค็ ุยใหสั้นไดใจความ แลว รบี วางสาย ไมพ ดู คำหยาบ ไมค ยุ เสยี งดงั ในทส่ี าธารณะ เพราะไมม ีใคร อยากไดย นิ เรอ่ื งสว นตวั ของเรา อยาใหเบอรมือถือกบั คนแปลกหนา อยา เอา โทรศัพทค ลอ งคอลอโจร และหมนั� ชารตแบตเตอรีแ่ ละเตมิ เงนิ ไวใหพอใชไดใ นยาม ฉุกเฉนิ และควรเก็บหมายเลขสำคญั ๆ ของพอแม เพอื่ น และหมายเลขฉุกเฉนิ ขอความชวยเหลอื เชน ตำรวจ รถดับเพลิง โรงพยาบาล จะไดโทรดวนได ในยามคับขันจำเปน แตอ ยาโทรดว ยคึกคะนองไปกอกวนแจงเหตดุ ว นเหตุรา ย เพราะจะทำใหค นอน่ื เดือดรอ น 39 ÃÙŒà·Ò‹ ·¹Ñ ÊÍèÔ× äÍ«·Õ Õ

3. ¡ÒÃÊ‹§àÊÃÔÁ ¡ÒÃÃٌ෋ҷѹÊÍè× º·ºÒ·¢Í§ ᵋÅÐÀÒ¤ÊÇ‹ ¹

3. ¡ÒÃʧ‹ àÊÃÁÔ การรูเทา ทันสื่อ บทบาทของแตล ะภาคสวน ทกุ คนสามารถมสี ว นชว ยในการสง เสรมิ การรเู ทา ทนั สอ่ื ในสงั คมไทย เรม�ิ ทต่ี วั เอง ขยายสคู นรอบขาง เรม�ิ ที่บาน ขยายสูชมุ ชน สงั คม และประเทศชาติในท่ีสดุ เด็กและเยาวชน ตอ งมีทักษะในการเขา ถงึ สอ่ื ดว ยเครอื่ งมือดวยวิธกี ารที่หลากหลาย รจู กั วิเคราะห เน้�อหาส่อื มีวจิ ารณญานในการบรโิ ภคสือ่ รจู ักประเมนิ คณุ คา ของส่ือวามปี ระโยชน กับตัวเรามากนอยเพียงใด รูจ กั เลอื กเสพสือ่ ทม่ี ีเน�อ้ หา ความคดิ มุมมอง และ คา นยิ มทด่ี ีและเปน ประโยชน รูจ ักนำไปใชอ ยางเหมาะสม à´¡ç ä·Â ©ÅҴ㪌 ICT 41 ¡ÒÃʧ‹ àÊÃÔÁ¡ÒÃÃàŒÙ ·Ò‹ ·Ñ¹Ê×Íè º·ºÒ·¢Í§áµ‹ÅÐÀҤʋǹ

ครแู ละโรงเรยี น ควรสอดแทรกเนอ�้ หาเรอื่ งการรเู ทาทันสอ่ื เขา ไปในหองเรยี น ในวชิ าท่ีเรียน หัวใจ ของการสอนใหรเู ทาทนั ส่อื คือการฝก คดิ ฝก ปฏิบตั ิหลายๆ รอบ ครคู วรนำขาวสาร ขอ มลู หรอื เน้�อหาจากส่ือหลากหลายประเภทเขามาในหอ งเรียน เพอ่ื ใหเดก็ ไดฝ ก ตั้งคำถาม ตีความ วิเคราะหเ นอ�้ หา ประเมนิ คุณคา และคาดการณผลกระทบ ตอผูรบั ส่ือ ฝก สรา งและสื่อสารเน�้อหาท่ีผานกระบวนการคิดวิเคราะห แกไข เรียบเรยี งใหมไปยงั เพื่อนๆ ยงิ� ฝกฝนก็ยิ�งจะทำใหเดก็ มีทกั ษะการรูเทา ทันสอื่ ท่ี แขง็ แรงขน้ึ ตามลำดับ โรงเรยี นควรจดั กิจกรรมรณรงคการรูเทาทนั สอื่ ในโรงเรยี น โดยการจัดตั้งครูและนักเรียนแกนนำในการรณรงคสงเสริมและจัดกิจกรรมอยาง ตอ เน�อง เพือ่ ใหเกิดความตื่นตัวและเกดิ กระแสความนยิ มใหมท ี่เปน ผูบรโิ ภคสอื่ อยา งชาญฉลาด ใชส ่อื อยา งเหมาะสมและพอเพียง 42 ¡ÒÃʧ‹ àÊÃÁÔ ¡ÒÃÃÙŒà·Ò‹ ·Ñ¹ÊèÍ× º·ºÒ·¢Í§áµÅ‹ ÐÀҤʋǹ

ผผู ลติ และสือ่ มวลชน ตอ งคำนึงถึงจรรยาบรรณเปน หลัก ไดแก การซื่อสัตยตอ ขาว นำเสนอส�งิ ท่ีเปน จริง ไมบดิ เบือน ไมเอนเอยี ง นำเสนอส�งิ ทเี่ ปน ประโยชนต อ สงั คม ตองนึกเสมอวา มีเดก็ และเยาวชนบริโภคสอ่ื อยดู วย จึงจะตองทำหนาท่ีใหดีที่สุด สอ่ื ในปจจบุ นั สว นใหญ หวังเพียงผลงาน ผลกำไรท่จี ะเขากระเปา เปนการเอาเปรียบผูบ ริโภคและไมไ ด ทำใหเกิดการพัฒนาอยา งสมดลุ และยัง� ยืน ส่ือควรพัฒนามาตรฐานในการนำเสนอ ควรมีสวนรวมในการคุมครองเด็กและเยาวชนซึ�งก็คือลูกหลานของพวกเรานั�นเอง หนวยงานท่รี ับผิดชอบดูแลส่ือ ก็ควรมีนโยบายสง เสรมิ สนบั สนนุ การสรา งสอ่ื ดๆี เพ่ือการพัฒนาเดก็ เยาวชน และสังคม ควรตอตานสอ่ื ท่สี ง เสริมคา นิยม ความคดิ หรอื พฤติกรรมที่ไมดี แนน อนวา สอ่ื คอื ธรุ กิจ ส่อื ดๆี อาจมีตนทนุ สูง ผลติ ไดย าก และไมไดร ับความสนใจมากเทาสอ่ื ท่ีใหค วามบนั เทิงฉาบฉวย แตใน ระยะยาวแลว สอ่ื ดเี ทา นน้ั ทม่ี พี ลงั ในการสรา งเดก็ และสรรคส รา งสงั คม รฐั บาล ควรมกี ารออกกฎหมายควบคมุ สอ่ื และโฆษณา และมีการบงั คับใชก ฎหมายอยา ง เขม แขง็ จรงิ จงั ควรมอี งคก รทำหนา ทค่ี วบคมุ ดแู ลจรรยาบรรณของสอ่ื ใหไ ดม าตรฐาน ควรมนี โยบายสง เสรมิ สนบั สนนุ การเรยี นรเู ทา ทนั ส่ือผา นสถาบนั ตางๆ ควรสรา ง การมสี ว นรว มใหก บั เดก็ และเยาวชนในเรอ่ื งสอ่ื เพราะเดก็ ๆ เทา นน้ั จงึ รวู า สอ่ื มผี ล ตอ ตวั เขามากนอ ยเพยี งใด การใหเ ดก็ มสี ว นรว มในการทำงานยอ มเกดิ การเรยี นรู แลกเปลย่ี นประสบการณแ ละมมุ มอง และแนวทางการทำสอ่ื ใหมๆ โดยเดก็ เพอ่ื เดก็ และพฒั นาเด็ก 43 ¡ÒÃʧ‹ àÊÃÔÁ¡ÒÃÃÙàŒ ·‹Ò·¹Ñ Ê×Íè º·ºÒ·¢Í§áµÅ‹ ÐÀÒ¤ÊÇ‹ ¹

4. ¡Ô¨¡ÃÃÁ ¡ÒÃàÃÕ¹ÃÙŒ à¾è×ÍÊÃÒŒ §¡Òà ÌàÙ ·Ò‹ ·¹Ñ Ê×Íè äÍ«·Õ Õ