การละหมาดกิยามุลลัยล์หลังละหมาดตะรอเวี๊ยะห์ - อ. ปราโมทย์ ศรีอุทัย เราะหิมะฮุลลอฮ์

0

1 เรอ่ื งละหมาดกยิ ามลุ ลยั ลห์ ลงั ละหมาดตะรอเวยี๊ ะห์ คำถำม หำกเรำตอ้ งกำรจะละหมำดตะฮจั ญุดอกี หลงั จำกละหมำดตะรอ เวยี๊ ะหไ์ ปแลว้ เรำตอ้ งทำอยำ่ งไรครบั ในกรณีทเ่ี รำละหมำดตะรอ เวยี๊ ะหก์ บั อหิ มำ่ มและมวี ติ ริ ฺ ตรงนีใ้ หเ้ รำแยกตวั ออกมำ (และถำ้ หำก เรำแยกตวั ออกมำเรำจะไดผ้ ลบุญอย่ำงทน่ี บบี อกหรอื ไม่) หรอื ละหมำดวติ ริ กฺ บั อหิ มำ่ ม แตห่ ะดษี ของทำ่ นนบยี ท์ วี่ ่ำ ‫ ِإ ْج َع ُل ْوا آ ِخ َر َصل َا ِت ُك ْم ِ ِف ال َّل ْي ِل ِوْت ًرا‬รบกวนอำจำรยช์ แี้ นะมำดว้ ย ... ตอบ ผมเขำ้ ใจ คำถำมวำ่ น่ำจะเป็ นอย่ำงนีค้ รบั 1. ถำ้ เรำละหมำดตะรอเวยี๊ ะหแ์ ละละหมำดวติ ริ เฺ สรจ็ พรอ้ มอหิ มำ่ มไป แลว้ และตอ้ งกำรจะละหมำดตะฮจั ญุดอกี เรำจะละหมำดตะฮจั ญดุ อยำ่ งไรในเมอื่ เรำละหมำดวติ ริ พฺ รอ้ มอหิ มำ่ มไปแลว้ ? ... 2. ถำ้ เรำละหมำดตะรอเวยี๊ ะหพ์ รอ้ มอหิ มำ่ ม แตแ่ ยกออกมำทำวติ ริ ฺ เป็ นกำรสว่ นตวั จะไดร้ บั ผลบุญเทำ่ กบั ละหมำดทงั้ คนื อยำ่ งทท่ี ำ่ น นบี ‫ ﷺ‬กล่ำวไวห้ รอื ไม่ ? 3. ควำมหมำยหะดษี ทว่ี ำ่ .. ‫ِإ ْج َع ُل ْوا آ ِخ َر َصل َا ِت ُك ْم ِبال َّل ْي ِل ِوْت ًرا‬

2 ตอบ .. ผมจะตอบคำถำมของคณุ ทลี ะขอ้ ดงั นีค้ รบั ... (1) จำกคำถำมทว่ี ำ่ .. ถำ้ เรำละหมำดตะรอเวยี๊ ะหแ์ ละละหมำดวติ ริ ฺ เสรจ็ พรอ้ มอหิ ม่ำมไปแลว้ และตอ้ งกำรจะละหมำดตะฮจั ญดุ อกี เรำ จะละหมำดตะฮจั ญดุ อยำ่ งไร ? คำตอบกค็ อื .. มะอม์ มู ทลี่ ะหมำดตะรอเวยี๊ ะหแ์ ละละหมำดวติ ริ เฺ สรจ็ พรอ้ มอหิ ม่ำมไปแลว้ ทำ่ นนบ‫ ีﷺ‬ได ้ \"ปรำม\" .. หรอื อกี นัยหนึ่งคอื \"หำ้ ม\" จำกกำรทำละหมำดสนุ ัตใดๆอกี ในเวลำทเ่ี หลอื ของคนื นั้น โดยเหตผุ ลทวี่ ำ่ เพรำะพระองคอ์ ลั ลอฮ‫ ์ﷻ‬จะประทำนผลบญุ ใหเ้ ขำ เทำ่ กบั \"ละหมำดทง้ั คนื \" แลว้ เขำจงึ ไม่จำเป็ นตอ้ งแสวงหำผลบญุ ใดๆจำกกำร \"ละหมำด\" อกี ในคนื นั้น ทำ่ นอบูซรั ฺ อลั ฆฟิ ำรยี ์ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุไดก้ ล่ำววำ่ ... ،‫َقحاِإ َّىىَنم ُتهِب ََن َذام َ ْه َنح َ ّىََقبات ََم َشذ ََْمهط َُعرَابا ْلَُِّْلثلُْيلَمِاُِلمث‬:َ ‫ َِلةَف‬،‫ىخشاَِْفمهَقِ َراس‬،َ ‫ّ ىي َََوقة َق َالَ َْيسمَْلب ِِتبٌََنعناا ِ ِ ِم َهَفنِاذْاِلهل‬،ِ‫ىمفس ْالََلَِتْحديَ َنّىلََاسةتَِبةَِبق‬،ُ‫نُث َََىفيََمال ََِْلصم ْر َُُميفسَيَْ ُُوكقص َِتْلِّمل َِاببَلن َلاِلهِ ُِهﷺَلفِِْقباوََينل َاان ى‬:ْ،،‫اَ َفُل َُّحلصقّىَْْيلْمَِنتَنال َاي‬ \"พวกเรำถอื ศลี อดกนั โดยทท่ี ่ำนรอซลู ุลลอฮ ์ ‫ﷺ‬ไมเ่ คยออกมำนำ ละหมำดพวกเรำเลย จนกระทง่ั เหลอื อกี 7 วนั ของเดอื น (คอื คนื ที่ 23 ของเดอื นเรำะมะฎอน) ทำ่ นจงึ (ออกมำ)นำพวกเรำละหมำด(ตะรอ เวยี๊ ะห)์ จนเวลำลว่ งไปหนึ่งในสำมของคนื (คอื ละหมำดเสรจ็ ประมำณ 4 ทุม่ ) ตอ่ มำท่ำนกม็ ไิ ดน้ ำพวกเรำละหมำดอกี ใน 6 วนั ท่ี เหลอื แตอ่ อกมำนำละหมำดใน 5 วนั ทเ่ี หลอื (คอื คนื ท่ี 25) จนล่วงไป ครง่ึ คนื (คอื ละหมำดเสรจ็ ประมำณเทยี่ งคนื ) เรำจงึ กลำ่ วแกท่ ่ำนวำ่ .. โอ ้ ทำ่ นรอซลู ุลลอฮ‫ ์ﷺ‬สมมุตทิ ำ่ นจะปลอ่ ยใหพ้ วกเรำละหมำด ตอ่ ไปในครง่ึ คนื ทเี่ หลอื นี้ (ก็น่ำจะด)ี .. ท่ำนรอซลู ลุ ลอฮ‫ ์ﷺ‬จงึ กล่ำว วำ่ .. แทจ้ รงิ ผใู้ ดละหมำดพรอ้ มกบั อหิ มำ่ มจนอหิ มำ่ มละหมำดเสรจ็

3 เขำกถ็ ูกบนั ทกึ (ผลบุญ) ใหเ้ ทำ่ กบั ละหมำดทง้ั คนื แลว้ \" ... (บนั ทกึ โดย ทำ่ นอบดู ำวูด หะดษี ที่ 1375 ทำ่ นอนั นะซำอยี ์ หะดษี ท่ี 1604 ท่ำนอตั ตริ มฺ ซี ยี ์ หะดษี ที่ 806 ทำ่ นอบิ นุมำญะฮ ์ หะดษี ท่ี 1327 ทำ่ นอบิ นุอบยี ช์ ยั บะฮ ์ ในหนังสอื \"อลั มศุ อ็ นนัฟ\" เลม่ ท่ี 2 หนำ้ 286 ทำ่ นอบิ นุคซุ ยั มะฮ ์ หะดษี ที่ 2206 ท่ำนอฏั เฏำะหำวยี ใ์ นหนังสอื \"ชรั หฺ ม์ ะอำนีย ์ อลั อำษำร\"ฺ เลม่ ท่ี 1 หนำ้ 349 และทำ่ นอลั บยั ฮะกยี ์ เล่มท่ี 2 หนำ้ 494) ... สำยรำยงำนของหะดษี บทนี้ ถูกตอ้ ง .. ดงั คำกลำ่ วของทำ่ นอตั ตริ มฺ ี ซยี แ์ ละท่ำนอลั อลั บำนีย ์ ... จะเห็นไดว้ ่ำ ทำ่ นอบูซรั ฺ ซงึ่ เป็ นเศำะหำบะฮท์ ่ำนหนึ่งทรี่ ว่ มละหมำด ตะรอเวยี๊ ะหจ์ นเสรจ็ สนิ้ พรอ้ มท่ำนนบใี นคนื นั้น มคี วำมกระตอื รอื รน้ ทจี่ ะไดร้ บั ผลบญุ ละหมำดเพมิ่ อกี (เชน่ เดยี วกบั พวกเรำในสมยั นี้ แต่ ตำ่ งกนั คอื พวกทำ่ นจะขออนุญำตต่อทำ่ นนบ‫ ีﷺ‬กอ่ น)จงึ ไดเ้ สนอแนะ (หรอื ขออนุญำต) ต่อท่ำนนบี ‫ﷺ‬เพอื่ จะทำละหมำดสนุ ัตต่อไปใน ครง่ึ คนื ทเี่ หลอื ณ เวลำทม่ี คี ำถำมถูกเสนอมำน้ัน ตำมหลกั กำรจงึ ถอื วำ่ เป็ น ‫ َو ْق ُت ا ْل َحا َج ِة‬คอื เวลำท่ี \"จำเป็ นทสี่ ุด\" ทที่ ำ่ นนบจี ะตอ้ งเปิ ดเผย หลกั กำรศำสนำใหเ้ ศำะหำบะฮท์ ถ่ี ำม ไดร้ บั ทรำบควำมจรงิ อยำ่ ง กระจำ่ งและชดั เจนทสี่ ดุ โดยไม่ปิ ดบงั อำพรำงวำ่ สงิ่ ทถ่ี ูกถำมน้ัน ทำ ไดห้ รอื ทำไม่ได.้ .. กำรปิ ดบงั อำพรำงควำมจรงิ หรอื ‫ ِك ْت ِما ٌن‬ถอื เป็ น กำรทุจรติ ในกำรเผยแพรศ่ ำสนำ ซงึ่ เป็ นเรอื่ งตอ้ งหำ้ มสำหรบั ผูเ้ ป็ น รอซลู ้ ทุกทำ่ น ... คำตอบของทำ่ นนบขี ำ้ งตน้ จงึ เป็ นกำรปฏเิ สธ ไม่ใหผ้ ถู้ ำมและขอรอ้ ง - คอื ทำ่ นอบูซรั ฺ อลั ฆฟิ ำรยี ์ เรำะฎยิ ลั ลอฮุ อนั ฮุ - ทำละหมำดสนุ ัตใดๆอกี ตำมทข่ี อ .. หลงั จำกทไ่ี ด ้ \"ละหมำด ญะมำอะฮต์ ะรอเวยี๊ ะฮแ์ ละละหมำดวติ ริ \"ฺ เสรจ็ สนิ้ พรอ้ มอหิ ม่ำมแลว้ ...

4 สมมุตถิ ำ้ ผเู้ ป็ น \"มะอม์ ูม\" ยงั สำมำรถละหมำดสุนัตใดๆไดห้ ลงั จำก ละหมำดญะมำอะฮต์ ะรอเวยี๊ ะฮแ์ ละละหมำดวติ ริ เฺ สรจ็ สนิ้ พรอ้ ม อหิ มำ่ มแลว้ - ดงั ทพ่ี วกเรำบำงคนกระทำกนั อยู่ - ก็เท่ำกบั วำ่ กำร หำ้ มปรำมของท่ำนนบตี อ่ กำรขออนุญำตทำละหมำดสุนัตเพมิ่ เตมิ ของทำ่ นอบูซรั ใฺ นคนื น้นั ถอื เป็ นกำร \"อธรรม\" ตอ่ ทำ่ นอบซู รั ฺ อลั ฆิ ฟำรยี ์ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ และเป็ นควำมบกพรอ่ งอยำ่ งรำ้ ยแรงต่อ กำรปฏบิ ตั หิ นำ้ ทร่ี อซลู ้ ของทำ่ น ฐำนขดั ขวำงมใิ หเ้ ศำะหำบะฮ ์ กระทำ \"สงิ่ ด\"ี ซงึ่ เป็ นกำรเพมิ่ เตมิ ผลบุญของเขำ - คอื กำรละหมำด - ตำมทเ่ี ขำขออนุญำตมำ ...... กรณีผเู้ ป็ น \"มะอม์ มู \" ซงึ่ ทำ่ นนบไี ดป้ รำมหรอื หำ้ มละหมำดใดๆอกี หลงั ละหมำดญะมำอะฮต์ ะรอเวยี๊ ะหแ์ ละวติ ริ เฺ สรจ็ สนิ้ พรอ้ มอหิ มำ่ ม แลว้ ดงั หะดษี ของทำ่ นอบูซรั ขฺ ำ้ งตน้ นี้ ต่ำงกบั กรณีผเู้ ป็ น \"อหิ มำ่ ม\" ทนี่ ำละหมำดตะรอเวยี๊ ะหแ์ ลว้ ในสถำนทหี่ นึ่ง แลว้ ต่อมำกไ็ ปนำ ละหมำดตะรอเวยี๊ ะหใ์ นอกี สถำนทหี่ นึ่ง ซงึ่ กรณีอหิ มำ่ มนีอ้ ำจเป็ นขอ้ อนุโลมได้ .. ดงั กำรกระทำของทำ่ นฏ็อลก ์ บนิ อลยี ์ เศำะหำบะฮอ์ กี ทำ่ นหนึ่ง -ไมข่ อเลำ่ รำยละเอยี ด ณ ทน่ี ี้ เพรำะจะเป็ นกำรยดื เยอื้ เกนิ ไป- .. จำกคำกลำ่ วของทำ่ นนบที ี่ ‫ﷺ‬ว่ำ ‫ َم ْن َقا َم َم َع ْاِْل َما ِم‬..... (ผใู้ ดไดย้ นื ละหมำดพรอ้ มอหิ มำ่ ม .....) ก็บง่ ชคี้ วำมหมำยชดั เจนแลว้ วำ่ ผทู้ ่ี ท่ำนนบี ‫ﷺ‬หำ้ มมใิ หก้ ระทำละหมำดสุนัตใดๆอกี ดงั หะดษี ขำ้ งตน้ กค็ อื ผเู้ ป็ นมะอม์ มู มใิ ชผ่ เู้ ป็ นอหิ มำ่ ม!... หำกมผี โู้ ตแ้ ยง้ วำ่ มรี ำยงำนมำว่ำ เศำะหำบะฮแ์ ละตำบอิ นี บำงทำ่ น เคยละหมำดกยิ ำมลุ้ ลยั ลแ์ ละละหมำดวติ ริ แฺ ลว้ ตอนหวั คำ่ หลงั จำก น้ันพวกท่ำนกล็ ุกขนึ้ ทำละหมำดตะฮจั ญดุ อกี ในตอนดกึ แสดงวำ่ สำมำรถทำละหมำดไดอ้ กี เรำจะใหค้ ำตอบในเรอื่ งนีอ้ ย่ำงไร ? ... ขอตอบวำ่ ตำมทมี่ รี ำยงำนมำวำ่ มเี ศำะหำบะฮแ์ ละตำบอิ นี บำงทำ่ น

5 เคยลุกขนึ้ ละหมำดตะฮจั ญุดหลงั จำกไดล้ ะหมำดกยิ ำมลุ้ ลยั ลแ์ ละ ละหมำดวติ ริ แฺ ลว้ ตอนหวั คำ่ ดงั กำรบนั ทกึ ของทำ่ นอบิ นุนัศรฺ ใน หนังสอื ‫ َص ََل ُة ا ْل ِوْت ِر‬และหนังสอื ‫ ِق َيا ُم ال َّل ْي ِل‬ของทำ่ นนั้น .. ตำมรปู กำรณ์ แลว้ น่ำจะเป็ นกำรละหมำดกยิ ำมลุ้ ลยั ลส์ ว่ นตวั ทบ่ี ำ้ นในคนื ธรรมดำ ทว่ั ไป หรอื หำกเป็ นละหมำดตะรอเวยี๊ ะหใ์ นเดอื นเรำะมะฎอน กเ็ ป็ น กำรละหมำดสว่ นตวั ไม่ใชล่ ะหมำดญะมำอะฮจ์ นเสรจ็ พรอ้ มอหิ มำ่ ม เพรำะไมม่ ขี อ้ ควำมใดในรำยงำนเหล่ำนั้นทร่ี ะบุวำ่ เป็ นกำรละหมำด ญะมำอะฮต์ ะรอเวยี๊ ะฮแ์ ละวติ ริ จฺ นเสรจ็ สนิ้ พรอ้ มอหิ มำ่ มแลว้ .. ดงั หะดษี ขำ้ งตน้ นี้ .. รำยงำนเหลำ่ น้ันจงึ เป็ นคนละกรณีกนั กบั คำถำมขำ้ งตน้ ... สรปุ แลว้ ผมจงึ ไมข่ อสนับสนุนให ้ \"มะอม์ มู \" ทำ่ นใดทล่ี ะหมำดญะ มำอะฮต์ ะรอเวยี ะหแ์ ละวติ ริ เฺ สรจ็ พรอ้ มอหิ มำ่ มทมี่ สั ยดิ แลว้ \"ฝ่ ำฝื น\" คำหำ้ มปรำมของทำ่ นรอซลู ้ ุลลอฮ ์ ‫ﷺ‬ดว้ ยกำรกลบั ไปทำละหมำดกิ ยำมลุ้ ลยั ลห์ รอื ละหมำดตะฮจั ญุดอะไรทบ่ี ำ้ นอกี เพรำะเรำยอ่ มทรำบดแี ลว้ วำ่ ผูท้ ฝ่ี ่ ำฝื นคำสง่ั ทำ่ นนบจี ะไดร้ บั ผล อยำ่ งไร แต่ขอสง่ เสรมิ ใหท้ ่ำนเกบ็ เกยี่ วผลบญุ เพมิ่ เตมิ ในสว่ น กลำงคนื ทเี่ หลอื ของเดอื นรอมะฎอนหลงั จำกละหมำดญะมำอะฮต์ ะ รอเวยี๊ ะหแ์ ละวติ ริ พฺ รอ้ มอหิ มำ่ มแลว้ ดว้ ยกำรอำ่ นอลั กุรอฺ ำน และ ซกิ รุล้ ลอฮอ์ นื่ ๆแทนกำรละหมำดครบั ... วลั ลอฮุ อะอลฺ มั .... ควำมหมำยหะดษี .. ‫ِإ ْج َع ُل ْوا آ ِخ َر َصل َا ِت ُك ْم ِبال َّل ْي ِل ِوْت ًرا‬ หะดษี บทนีแ้ ปลว่ำ .. \"จงใหล้ ะหมำดสุดทำ้ ยยำมคำ่ คนื ของพวกท่ำน เป็ นละหมำดวติ ริ \"ฺ หะดษี บทนีจ้ งึ เป็ น \"คำสง่ั \" ของทำ่ นรอซลู ้ ลุ ลอฮ‫ ์ﷺ‬ใหล้ ะหมำด \"สดุ ทำ้ ย\" ของพวกเรำตอนกลำงคนื เป็ นละหมำดวติ ริ ฺ (ละหมำดทมี่ ี รอ็ กอะฮเ์ ป็ นจำนวนค)ี่ ...

6 พนื้ ฐำน \"คำสง่ั \" ตำมกฎวชิ ำอุศูลุลฟิ กฮถ์ อื ว่ำ เป็ น \"วำญบิ \" .. คอื \"จำเป็ นจะตอ้ งปฏบิ ตั ติ ำม\" .. ยกเวน้ จะมหี ลกั ฐำนอนื่ มำแปรเปลยี่ น คำสง่ั นั้นจำกวำญบิ ใหเ้ ป็ นสุนัต .. กรณีคำสง่ั ในหะดษี ขำ้ งตน้ นีก้ ็จดั เขำ้ อยูต่ ำมหลกั เกณฑย์ กเวน้ ดงั กลำ่ ว คอื กำรละหมำดวติ ริ เฺ ป็ นละหมำดสุดทำ้ ยยำมค่ำคนื นั้นเป็ น เพยี งสุนัต มใิ ชเ่ ป็ นวำญบิ !.. ดงั หลกั ฐำนทจ่ี ะกลำ่ วถงึ ในตอนหลงั ... ดว้ ยเหตนุ ี้ จงึ มรี ำยงำนวำ่ ทงั้ เศำะหำบะฮแ์ ละตำบอิ นี จำนวนหนึ่งใน อดตี ทหี่ ลงั จำกละหมำดวติ ริ แฺ ลว้ ในชว่ งตน้ ของกลำงคนื จะตนื่ ขนึ้ มำทำละหมำดตะฮจั ญดุ อกี ในตอนดกึ ... มรี ำยงำนมำว่ำ วธิ ที ำละหมำดตะฮจั ญุดของเศำะหำบะฮแ์ ละตำบอิ นี เหลำ่ น้ัน แมจ้ ะมี 2 ลกั ษณะทแ่ี ตกตำ่ งกนั แต่มเี ป้ ำหมำยเดยี วกนั คอื เพอื่ หลกี เลยี่ งจำกกำรขดั แยง้ กบั คำสง่ั ใหล้ ะหมำดวติ ริ เฺ ป็ นละหมำด สุดทำ้ ยของหะดษี บทนี้ และหลกี เลยี่ งจำกกำรขดั แยง้ กบั หะดษี อกี บทหนึ่งทท่ี ำ่ นฏ็อลก ์ บนิ อลยี ์ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ. ไดร้ ำยงำนมำจำก ทำ่ นรอซลู ลุ ลอฮ ์ ‫ﷺ‬วำ่ .. ‫ل َا ِوْت َرا ِن ِ ِ ْف َل ْي َلة‬ \"ไมม่ ลี ะหมำดวติ ริ ฺ 2 ครง้ั ในคนื เดยี วกนั \" (บนั ทกึ โดย ท่ำนอนั นะซำอยี ์ทำ่ นอบิ นุอบชี ยั บะฮ ์ทำ่ นอบิ นุคุซยั มะฮ ์ และทำ่ นอนื่ ๆ) ซงึ่ 2 ลกั ษณะกำรละหมำดตะฮจั ญดุ ของเศำะหำบะฮแ์ ละตำบอิ นี หลงั จำกละหมำดวติ ริ แฺ ลว้ มดี งั นี้ ... ลกั ษณะท่ี 1. .. หลงั จำกละหมำดวติ ริ แฺ ลว้ ในชว่ งตน้ ของกลำงคนื ก็ จะลุกขนึ้ มำทำละหมำดตะฮจั ญุดในตอนดกึ เป็ น \"รอ็ กอะฮจ์ ำนวน

7 ค\"ู่ เลย .. โดยไมต่ อ้ ง \"ยกเลกิ \" ละหมำดวติ ริ ทฺ ที่ ำไปแลว้ และไม่ตอ้ ง ทำละหมำดวติ ริ ใฺ หม่อกี ใหก้ ลำยเป็ น 2 วติ ริ ทฺ ต่ี อ้ งหำ้ มในคนื เดยี ว นี่คอื สงิ่ ทร่ี บั รแู ้ ละปฏบิ ตั กิ นั แพรห่ ลำยในมษั ฮบั ชำฟิ อยี ์ .. ดงั คำ กล่ำวของท่ำนอหิ ม่ำมนะวะวยี ใ์ นหนังสอื \"อลั มจั ญมอุ \"ฺ เลม่ ท่ี 3 หนำ้ 480 .. ท่ำนอบิ นุลมนุ ซริ ไฺ ดอ้ ำ้ งรำยงำน (ทงั้ รำยงำนถูกตอ้ งและไมถ่ กู ตอ้ ง) วำ่ ผูท้ ปี่ ฏบิ ตั ดิ งั กลำ่ วนีไ้ ดแ้ ก่ ทำ่ นอบบู กั รฺ ทำ่ นอมั มำรฺ บนิ ยำซริ ฺ ทำ่ นอบิ นุอบั บำส ทำ่ นสะอดั บนิ มำลกิ ท่ำนฏอวสู ท่ำนอลั กอมะฮ ์ ท่ำนมำลกิ ท่ำนอะหม์ ดั เป็ นตน้ ... ลกั ษณะท่ี 2 .. จะ \"ยกเลกิ \" ละหมำดวติ ริ (ฺ ละหมำดจำนวนค)ี่ ทท่ี ำ มำแลว้ ตอนตน้ ดว้ ยกำรทำละหมำดอกี รอ็ กอะฮห์ นึ่งเพอื่ ใหม้ นั กลำยเป็ นจำนวนคู่กบั วติ ริ แฺ รก จำกนน้ั ก็จะทำละหมำดตอ่ ไปเป็ นคๆู่ ตำมตอ้ งกำร แลว้ จะตบทำ้ ยดว้ ยละหมำดวติ ริ อฺ กี ครงั้ หนึ่ง เพอื่ ให ้ เป็ นไปตำมคำสง่ั ทำ่ นนบ‫ ีﷺ‬ทใ่ี หล้ ะหมำดสดุ ทำ้ ยเป็ นละหมำดวติ ริ ฺ ... โดยนัยนี้ ละหมำดวติ ริ ตฺ ำมทศั นะนี้ - ตำมขอ้ เทจ็ จรงิ - จงึ มถี งึ 3 ครงั้ ในคนื เดยี วกนั .. ผทู้ ป่ี ฏบิ ตั ดิ งั กล่ำวนี้ - ตำมรำยงำนของทำ่ นอบิ นุลมนุ ซริ ฺ - ไดแ้ ก่ ท่ำนอษุ มำน ท่ำนอลยี ์ ทำ่ นสะอดั ท่ำนอบิ นุมสั อูด ทำ่ นอบิ นุอบั บำส ท่ำนอบิ นุซรี นี ทำ่ นอบิ นุอมุ รั ฺ ท่ำนอสิ หำก บนิ อบิ รอฮมี เป็ นตน้ ... โดยเฉพำะอยำ่ งยง่ิ ในรำยงำนจำกทำ่ นอบิ นุอุมรั ฺ ร.ฎ. นั้น ทำ่ นมซั รูกซงึ่ เป็ นตำบอิ นี ทำ่ นหนึ่ง ไดถ้ ำมท่ำนว่ำ กำรกระทำดงั กล่ำวนีเ้ อำ หลกั ฐำนมำจำกไหน ทำ่ นอบิ นุอมุ รั ฺ เรำะฎยิ ลั ลอฮุอนั ฮุ ตอบว่ำ ... ‫ ل َا ِر َوا َي َة َع ْن َأ َحد‬،‫ِإ ىن َما ُه َو َش َْ ئٌت َأ ْف َع ُل ُه ِب َ ْرأ ِ ْي‬

8 \"มนั เป็ นเพยี งสงิ่ ทฉ่ี นั ทำตำมควำมเห็น(สว่ นตวั )ของฉนั เทำ่ น้ัน ไมใ่ ชเ่ ป็ นรำยงำนจำกผใู้ ดหรอก\" ... (บนั ทกึ โดย ทำ่ นอฏั เฏำะหำวยี ใ์ นหนังสอื \"ชรั หฺ ม์ ะอำนีย ์ อลั อำษำร\"ฺ เล่มท่ี 1 หนำ้ 341) ... ทอี่ ธบิ ำยมำน้ันคอื \"รำยงำนลกั ษณะกำรปฏบิ ตั \"ิ ละหมำดตะฮจั ญดุ หลงั ละหมำดวติ ริ ฺ ของเศำะหำบะฮแ์ ละตำบอิ นี ในยคุ แรกๆ ซงึ่ ผมขอ งดเวน้ จำกกำรออกควำมเห็นหรอื วจิ ำรณใ์ ดๆทง้ั สนิ้ ... สว่ นกำรทไี่ ดก้ ล่ำวในตอนตน้ ว่ำ แมท้ ่ำนนบี ‫ﷺ‬จะสง่ั ใหล้ ะหมำดวติ ริ ฺ เป็ นละหมำดสุดทำ้ ยของกลำงคนื และพนื้ ฐำนของคำสง่ั ถอื เป็ นวำ ญบิ แตค่ ำสง่ั ในกรณีนีถ้ อื เป็ นคำสง่ั สนุ ัต มใิ ชค่ ำสง่ั วำญบิ เพรำะมี หลกั ฐำนอนื่ มำ \"เปลยี่ นแปลง\" หลกั กำรพนื้ ฐำนน้ันดงั ต่อไปนี้ .. ก. จำก \"กำรกระทำ\" ของท่ำนนบี ‫ﷺ‬เอง ... ทำ่ นหญงิ อำอชิ ะฮ ์ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮา ไดร้ ำยงำนมำตอนหนึ่งมี ใจควำมวำ่ ในคนื หนึ่งทำ่ นนบี ‫ﷺ‬ไดล้ ะหมำด 8 รอ็ กอะฮร์ วดแลว้ น่ัง อ่ำนตะชะฮฮ์ ดุ ครงั้ แรก จำกนั้นทำ่ นก็ลุกขนึ้ ทำอกี หนึ่งรอ็ กอะฮ ์ (ละหมำดวติ ริ )ฺ แลว้ ทำ่ นก็น่ังอ่ำนตะชะฮฮ์ ดุ ครงั้ สดุ ทำ้ ยแลว้ ใหส้ ลำม จำกนั้นทำ่ นก็ \"ละหมำดอกี 2 รอ็ กอะฮ\"์ ขณะกำลงั น่ังอยู่ ... (บนั ทกึ โดยทำ่ นมสุ ลมิ ท่ำนอบดู ำวูด ทำ่ นอนั นะซำอยี ์ ทำ่ นอบูอะวำ นะฮ ์ท่ำนอบิ นุนัศร ์และทำ่ นอนื่ ๆ) ... ท่ำนอบิ นุลกอ็ ยยมิ ไดอ้ ำ้ งในหนังสอื \"ซำดลุ มะอำด\" เล่มที่ 1 หนำ้ 111 ถงึ ทศั นะของนักวชิ ำกำรกล่มุ หนึ่งทกี่ ลำ่ วว่ำ หะดษี บทนีเ้ ป็ น หลกั ฐำนวำ่ อนุญำตใหล้ ะหมำดสุนัตหลงั ละหมำดวติ ริ ไฺ ด ้ และคำสง่ั

9 ของทำ่ นนบเี รอ่ื งใหล้ ะหมำดวติ ริ เฺ ป็ นละหมำดสดุ ทำ้ ยของกลำงคนื ถอื เป็ นคำสง่ั สุนัต มใิ ชค่ ำสง่ั วำญบิ ... ข. จำก \"คำสง่ั \" ของทำ่ นรอซลู ้ ุลลอฮ ์ ‫ﷺ‬... ท่ำนอบิ นุคุซยั มะฮไ์ ดบ้ นั ทกึ ในหนังสอื \"อศั เศำะเหยี๊ ะฮ\"์ ของท่ำน หะ ดษี ที่ 1106, ทำ่ นอดั ดำรกุ ฏุ นียใ์ นหนังสอื \"อสั สนุ ัน\" เลม่ ที่ 2 หนำ้ 36, และทำ่ นอดั -ดำรมิ ยี ใ์ นหนังสอื \"อสั -สนุ ัน\" หะดษี ท่ี 1594 โดย รำยงำนจำกทำ่ นเษำบำน เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ จำกทำ่ นรอซลู ้ ลุ ลอฮ ์ ‫ﷺ‬ทก่ี ลำ่ วว่ำ ... ‫ َف ِإ ِن ا ْس َت ْي َق َظ َوِإل ىا َكا َن َتا َل ُه‬،‫َفإ َذا َأ ْوَت َر َأ َح ُد ُك ْم َف ْل َ ْيَك ْع َرْك َع َت ْ ِِي‬ \"เมอื่ พวกท่ำนคนใดละหมำดวติ ริ แฺ ลว้ กใ็ หเ้ ขำทำละหมำดอกี 2 รอ็ กอะฮ,์ เพรำะถำ้ หำกเขำตนื่ ขนึ้ มำในตอนกลำงคนื (โดยไมไ่ ดท้ ำ มนั กอ่ นนอน กจ็ ะไดท้ ำมนั ) แต่ถำ้ เขำไมต่ นื่ ทง้ั 2 รอ็ กอะฮน์ ้ันก็เป็ น ของเขำ (คอื เขำไดท้ ำมนั กอ่ นนอน) แลว้ \" ... ทำ่ นอบิ นุคซุ ยั มะฮไ์ ดก้ ลำ่ วใหนังสอื \"อศั เศำะเหยี๊ ะฮ\"์ ของทำ่ น เลม่ ที่ 2 หนำ้ 159 สรปุ วำ่ .. คำสง่ั ในหะดษี บทนีท้ ใ่ี หล้ ะหมำดสุนัตสอง รอ็ กอะฮห์ ลงั จำกละหมำดวติ ริ แฺ ลว้ แสดงวำ่ กำรละหมำดสุนัตหลงั ละหมำดวติ ริ เฺ ป็ นทอี่ นุญำตแกท่ กุ คนทปี่ ระสงคจ์ ะทำมนั มใิ ชเ่ ป็ น เรอ่ื ง \"เฉพำะตวั \" ของทำ่ นนบี ‫ﷺ‬แตอ่ ยำ่ งใด ... หมำยเหตุ จำกคำกลำ่ วของท่ำนนบ‫ ีﷺ‬ทวี่ ำ่ .. \"กใ็ หเ้ ขำทำละหมำดอกี 2 รอ็ กอะฮ\"์ .. แสดงวำ่ ทำ่ นกำหนดใหท้ ำละหมำดหลงั จำกละหมำดวิ ตริ แฺ ลว้ เพยี ง 2 รอ็ กอะฮ ์ ! .. และทำ่ นเองกท็ ำเพยี ง 2 รอ็ กอะฮ ์ เชน่ เดยี วกนั ดงั หลกั ฐำนจำกหะดษี บทท่ี 1 .....

10 คำสง่ั นี้ กค็ ลำ้ ยๆกบั คำสง่ั ของทำ่ นต่อผทู้ เี่ ขำ้ ไปในมสั ญดิ วำ่ ... ‫َإ َذا َد َخ َل َأ َح ُد ُك ُم ا ْل َم ْس ِج َد َف ْل َ ْيَك ْع َرْك َع َت ْ ِِي َق ْب َل َأ ْن َي ْج ِل َس‬ \"เมอื่ พวกทำ่ นคนใดเขำ้ ไปในมสั ญดิ กใ็ หเ้ ขำละหมำด 2 รอ็ กอะฮ ์ กอ่ นจะน่ังลง\" (บนั ทกึ โดยมุสลมิ ท่ี 69 จำกอบูกอตำดะฮ ์ เรำะฎยิ ลั ลอฮุอนั ฮุ) ... น่ันคอื คำสง่ั ใหท้ ำละหมำดตะหยี้ ะตลุ มสั ญดิ ได ้ 2 รอ็ กอะฮ ์ ไม่นอ้ ย หรอื มำกไปกวำ่ นน้ั .. ผมไมเ่ คยเจอนักวชิ ำกำรทำ่ นใดกลำ่ วว่ำ อนุญำตใหท้ ำละหมำด ตะหยี้ ะตุลมสั ญดิ เกนิ กวำ่ 2 รอ็ กอะฮ ์ ตำมทที่ ำ่ นนบี ‫ ﷺ‬กำหนดไวไ้ ด ้ ..และไม่เคยเจอหะดษี มรั ฟฺ ูอฺ (หะดษี ทอ่ี ำ้ งไปถงึ ทำ่ นนบ‫) ีﷺ‬บทใดที่ กลำ่ ววำ่ อนุญำตใหท้ ำละหมำดหลงั จำกวติ ริ เฺ กนิ 2 รอ็ กอะฮไ์ ด ้ .. และเมอื่ พจิ ำรณำจำกกำรกระทำของเศำะหำบะฮห์ รอื ตำบอิ นี ทผี่ ำ่ น มำทที่ ำละหมำดหลงั วติ ริ เฺ กนิ กวำ่ 2 รอ็ กอะฮ ์ กไ็ มป่ รำกฏวำ่ พวก ท่ำนคนใดจะอำ้ งหลกั ฐำนยนื ยนั กำรกระทำของพวกทำ่ นเลย เชน่ เดยี วกนั ... สมมุตถิ ำ้ จะมกี ำรอำ้ งหะดษี ทว่ี ำ่ .. \"กำรละหมำดตอนกลำงคนื ใหท้ ำ ทลี ะคู่ ทลี ะคู่ .....\" มำเป็ นหลกั ฐำนเรอื่ งอนุญำตทำละหมำดตอน กลำงคนื ไดม้ ำกเทำ่ ทตี่ อ้ งกำรในกรณีนีก้ ็คงไม่ได ้ เพรำะหะดษี บทนีห้ มำยถงึ \"กำรละหมำดกลำงคนื กอ่ นละหมำดวติ ริ \"ฺ .. ดงั หลกั ฐำนจำกขอ้ ควำมตอนทำ้ ยของหะดษี นีท้ วี่ ่ำ .. \"เมอื่ พวก ท่ำนคนใดกลวั จะถงึ เวลำละหมำดซบุ ฮ ์ กใ็ หเ้ ขำทำอกี 1 รอ็ กอะฮ ์ เพอื่ มนั จะไดเ้ ป็ นวติ ริ ขฺ องสงิ่ ทท่ี ำไปแลว้ \" ...

11 แต่ทเ่ี รำกำลงั พูดถงึ ขณะนี้ คอื \"ละหมำดสนุ ัตหลงั จำกละหมำดวติ ริ ฺ แลว้ \" .. ซงึ่ เป็ นคนละกรณีกบั หะดษี บทนี้ แถมในกำรละหมำดสุนัต หลงั ละหมำดวติ ริ ฺ ยงั มคี ำสง่ั ชดั เจนจำกทำ่ นนบ‫ ีﷺ‬ใหท้ ำเพยี ง 2 รอ็ กอะฮด์ ว้ ย ... ทอี่ ธบิ ำยมำนี้ มใิ ชจ่ ะตดั สนิ วำ่ กำรละหมำดสนุ ัตหลงั วติ ริ เฺ กนิ กว่ำ 2 รอ็ กอะฮ ์ทำไดห้ รอื ทำไม่ได้ ... เพยี งแตต่ งั้ ขอ้ สงั เกตและสงสยั วำ่ ... 1. กำรละหมำดสนุ ัตหลงั จำกละหมำดวติ ริ เฺ กนิ กวำ่ 2 รอ็ กอะฮ ์จะเป็ น กำรฝ่ ำฝื นหรอื ทำ \"เกนิ เลย\" จำกคำสง่ั ของท่ำนนบี ‫ﷺ‬หรอื ไม่ ? .. 2. มหี ลกั ฐำนบทใดทอ่ี นุญำตใหก้ ระทำอยำ่ งนีไ้ ด ้ ? ... อ. ปรำโมทย ์ ศรอี ุทยั ‫ ﷺ‬เรำะฎยิ ลั ลอฮุอนั ฮุ

12 วเิ คราะหห์ ะดษี การ ٌ‫( ُمذَا َك َرة‬ทบทวน) เวลาละหมาดวติ ริ ฺระหว่าง ทา่ นอบูบกั รฺและทา่ นอุมรั ฺ อบิ นุล้ ค็อฏฏอบ เราะฎยิ ลั ลอฮุอนั ฮุ

13 มรี ำยงำนมำวำ่ ทำ่ นรอซลู ลุ ลอฮ ์ ‫ ﷺ‬ไดส้ อบถำมเรอ่ื ง \"เวลำ\" ละหมำดวติ ริ ขฺ องคอลฟี ะฮผ์ ทู้ รงคณุ ธรรมสองทำ่ น คอื ทำ่ นอบบู กั รฺ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ และทำ่ นอมุ รั ฺ อบิ นุลค็อฏฏอบ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ หะดษี บทดงั กลำ่ วนี้ - มรี ำยงำนมำทงั้ หมดรวม 4 กระแส .. เป็ น รำยงำนที่ \"มสุ นัด\" 3 กระแส, และเป็ นรำยงำนที่ \"มรุ ซฺ ลั \" 1 กระแส อธบิ ำยง่ำยๆวำ่ สำยรำยงำนทม่ี ุสนดั คอื สำยรำยงำนทตี่ อ่ เนื่องไม่ ขำดตอน ส่วนสำยรำยงำนทม่ี รุ ฺซลั คอื สำยรำยงำนทข่ี ำดตอน ถำ้ หะดษี ใดทรี่ ำยงำนมำทง้ั 2 ลกั ษณะ คอื ทงั้ มสุ นัดและมรุ ซฺ ลั แลว้ มขี อ้ ควำมขดั แยง้ กนั รำยงำนไหนทเี่ ชอื่ ถอื ได ้ และรำยงำนไหนทเี่ ชอื่ ถอื ไมไ่ ด ้ ? สำยรำยงำนทง้ั 4 กระแสของหะดษี บทนี้ เป็ นดงั นี้ ... กระแสท่ี 1 เป็ นกำรรำยงำนมำจำกทำ่ นอบิ นุอมุ รั ฺ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ ท่ำนอบิ นุคซุ ยั มะฮไ์ ดบ้ นั ทกึ กระแสนีใ้ นหนังสอื \" ‫ \" الصحييح‬ของท่ำน หะดษี ท่ี 1085 ทำ่ นอบิ นุนัศรฺ ไดบ้ นั ทกึ ในหนังสอื \"‫ \"صلاة الوتر‬หนำ้ 63 ทำ่ นอลั บยั ฮะกยี ์ ไดบ้ นั ทกึ ในหนังสอื \"‫ \"السنن الكبرى‬เลม่ ท่ี 3 หนำ้ 36 และทำ่ นอบิ นุหบิ บำน ไดบ้ นั ทกึ ในหนังสอื \"‫\"موارد الظمآن‬ หะดษี ท่ี 673 .. โดยสบื สำยรำยงำนไปถงึ ทำ่ นอบิ นุอมุ รั ฺ เรำะฎยิ ลั ลอ ฮอุ นั ฮุ ทก่ี ล่ำววำ่ : ‫ن‬:َ ‫ ْ َأوَِتن ُارُمُث ُىثمىمَأ َنَأاُقُمْو َُمقا ِ َمل‬:‫ ُا‬:‫َم َََّم َّتَ ُتت ُْتوِتْ ُوِتر ُر؟؟َقاَق َال َل‬: :‫ُه‬..‫ َأ ِْيَفل َْبع ُْعكَلٍَمراََْلررَ َِقِرِ ِِو َ ِّضىَضاَألاَل ُلخه ْل ُذه َع ََْنعت ُْهن‬:‫ق َالَفَِلَِ َل ِس‬،َ‫ َ ََقفتا‬،‫اإِبلاىَّْللن ْي َا ِحل ْلىنِِزََمفى ُتأَأ ْ َوِتخ ُْرذﷺ‬

14 \"แทจ้ รงิ ท่ำนนบี ‫ ﷺ‬ไดก้ ล่ำวแกท่ ำ่ นอบูบกั รฺ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ วำ่ .. ท่ำนละหมำดวติ ริ เฺ มอื่ ไร ? .. ทำ่ นอบบู กั รตฺ อบวำ่ .. ฉนั ละหมำดวติ ริ ฺ กอ่ น แลว้ ฉนั ก็จะนอน ทำ่ นนบยี จ์ งึ กล่ำววำ่ (แสดงวำ่ ) ทำ่ นเอำท่ี ชวั รๆ์ ไวก้ อ่ น แลว้ ทำ่ นกถ็ ำมทำ่ นอุมรั ฺ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ วำ่ ท่ำนละ่ ละหมำดวติ ริ เฺ มอื่ ไร ? ทำ่ นอมุ รั ตฺ อบวำ่ : ฉนั นอนกอ่ น แลว้ ฉันจะลุก ขนึ้ ในตอนกลำงคนื แลว้ ทำละหมำดวติ ริ ฺ ท่ำนนบจี งึ กลำ่ ววำ่ : กำร กระทำเยย่ี งคนแข็งแรงเท่ำนั้นทท่ี ำ่ นยดึ ถอื \" สำยรำยงำนกระแสนีเ้ ป็ นสำยรำยงำนทม่ี สุ นัด แต่มขี อ้ บกพรอ่ ง เล็กนอ้ ย เพรำะมชี อื่ ของ \"มหุ มั มดั บนิ อบั บำด อลั มกั กยี ์ และยะหย์ ำ บนิ สลุ ยั ม ์ อฏั ฏออฟิ ี ย\"์ .. อย่ใู นสำยรำยงำนดว้ ย ... รำยแรกมคี วำมพลง้ั เผลอเล็กนอ้ ย และรำยหลงั ควำมจำไมด่ ี ... แต่ขอ้ ควำมของหะดษี นีถ้ ูกตอ้ ง เพรำะมี \"ชำฮดิ \" ยนื ยนั จำกอกี 2 กระแสตอ่ ไปนีค้ อื ... กระแสที่ 2 เป็ นกำรรำยงำนมำจำกทำ่ นญำบริ ฺบนิ อบั ดลุ ลอฮ ์ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ ท่ำนอะหม์ ดั ไดบ้ นั ทกึ หะดษี กระแสนีใ้ นหนังสอื \"‫ \"المسند‬เล่มที่ 3 หนำ้ 309 และ 330, ท่ำนอบิ นุมำญะฮ ์ ไดบ้ นั ทกึ ในหะดษี ที่ 1202, ท่ำนอบิ นุอบยี ช์ ยั บะฮไ์ ดบ้ นั ทกึ ในหนังสอื \"‫ \"المصنف‬เลม่ ท่ี 2 หนำ้ 183, ทำ่ นอบูดำวดู อฏั เฏำะยำลซิ ยี ์ ไดบ้ นั ทกึ ในหนังสอื \" ‫\" المسند‬ หะดษี ที่ 551, และทำ่ นอฏั เฏำะวยี ์ ไดบ้ นั ทกึ ในหนังสอื \" ‫شرح معانى‬ ‫ \"الآثار‬เล่มท่ี 1 หนำ้ 342 ดว้ ยสำนวนคำถำมจำกท่ำนบยี ์ และ คำตอบจำกทำ่ นอบบู กั รฺ ว่ำ : ‫ َأ ىو َل ال َّل ْي ِل َب ْع َد ا ْل َع َت َم ِة‬: ‫َأ ىى ِح ْ ٍِي ُت ْوِت ُر ؟ َقا َل‬

15 \"ตอนไหนทท่ี ำ่ นละหมำดวติ ริ ฺ ? .. ทำ่ นอบบู กั รตฺ อบว่ำ .. ตอนตน้ ของกลำงคนื หลงั จำกยำมแรก (ระหวำ่ งหวั คำ่ กบั 4 ทุ่ม) \" ... และมเี พมิ่ เตมิ ในบนั ทกึ ของทำ่ นอบิ นุอบยี ช์ ยั บะฮว์ ำ่ ... ‫ قَ ْب َل أَ ْن أَنَا َم‬: (กอ่ นฉันจะนอน) ... สำยรำยงำนนี้ เป็ นสำยรำยงำนทมี่ สุ นัด และหะดษี นีก้ เ็ ป็ นหะดษี ที่ ถูกตอ้ ง ดงั กำรรบั รองของทำ่ นอลั อลั บำนียใ์ นหนังสอื \"เศำะเหยี๊ ะฮ ์ อบิ นุมำญะฮ\"์ เล่มท่ี 1 หนำ้ 198 กระแสท่ี 3 เป็ นกำรรำยงำนมำจำกทำ่ นอบูเกำะตำดะฮ ์ เรำะฎยิ ลั ลอ ฮอุ นั ฮุ ท่ำนอบดู ำวดู ไดบ้ นั ทกึ หะดษี กระแสนีใ้ นหะดษี ท่ี 1434, ทำ่ นอบิ นุคุ ซยั มะฮ ์ ในหนังสอื \" ‫ \" الصحييح‬หะดษี ท่ี 1084, ทำ่ นอลั -หำกมิ ใน หนังสอื \"‫ \"المستدرك‬หะดษี ที่ 1120, และทำ่ นอลั -บยั ฮะกยี ์ ในหนังสอื \" ‫ \" السنن الكبرى‬เลม่ ท่ี 3 หนำ้ 35 .. ดว้ ยสำนวนคลำ้ ยคลงึ กบั กำร รำยงำนของทำ่ นอบิ นุอมุ รั ฺ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ จำกกระแสที่ 1 ... สำยรำยงำนนีก้ ็เป็ นสำยรำยงำนทมี่ สุ นัดเชน่ เดยี วกนั และทำ่ นอษั - ษะฮะบยี ์ ไดก้ ลำ่ วรบั รองในหนงั \"‫ \"تلخيص المستدرك‬ว่ำ สำยรำยงำนนี้ ถกู ตอ้ ง, ตรงตำมเงอื่ นไขของทำ่ นมสุ ลมิ หะดษี ทง้ั 3 กระแสขำ้ งตน้ นีจ้ งึ เป็ นหะดษี มสุ นัด .. คอื \"สำยรำยงำน ต่อเนื่อง\" ทม่ี ขี อ้ ควำม \"ถกู ตอ้ ง\" โดยปรำศจำกขอ้ สงสยั ... สรุปเนือ้ หำของหะดษี มสุ นัดทถ่ี ูกตอ้ งทง้ั 3 กระแสนีก้ ็คอื ทำ่ นอบู บกั รตฺ อบทำ่ นนบยี เ์ พยี งวำ่ \"ฉันละหมำดวติ ริ กฺ อ่ นนอน\" แลว้ ไม่ได้ พดู ขอ้ ควำมใดเพมิ่ เตมิ อกี

16 ไม่มกี ำรกล่ำวว่ำ ฉันจะ \"ลกุ ขนึ้ มำ\" ทำละหมำดทลี ะคู่ ทลี ะคอู่ กี จนถงึ รงุ่ เชำ้ ... สว่ นทำ่ นอมุ รั ตฺ อบวำ่ ทำ่ นจะนอนกอ่ นแลว้ ลุกขนึ้ มำละหมำดวติ ริ ฺ หะดษี บทนีจ้ งึ เป็ นหลกั ฐำนเพยี งวำ่ กำรละหมำดวติ ริ นฺ ้ัน ใครจะทำ กอ่ นนอนกไ็ ด้ จะทำหลงั จำกนอนแลว้ กไ็ ด ้ ... กระแสท่ี 4 จำกทำ่ นสะอดี บนิ อลั มซุ ยั ยบั (เป็ นตำบอิ นี สนิ้ ชวี ติ ปี ฮ. ศ. 94) ทำ่ นอลั ค็อฏฏอบยี ์ (สนิ้ ชวี ติ ปี ฮ.ศ. 388) ไดอ้ ำ้ งรำยงำนจำกทำ่ นสะ อดี บนิ อลั มุซยั ยบั วำ่ ... ،‫با َأ ِ ىمحا َأ َنا َف ُأ َص ىِّْل‬:َ ‫ش ْ َفف ًَعقاا َ َلح َأّىَُب ْتو َبالْك ىٍرص‬،َ ‫ت َ َذف ِاإ َكَذَارااا ْْلسِ َوتْتْيَ َرق ِْعظ ْن َُدت َر َُسص َّْل ْوي ِل ُتال َلِشه ْف ًعاﷺ‬،َ ‫َُأث ىىنم ََأأ ََبناا َ ُبم ْك ٍَعر َّ َِول ُع ِ َومْتَ ٍرر‬ \"ท่ำนอบบู กั รแฺ ละทำ่ นอุมรั ฺ ไดท้ บทวนเรอื่ งละหมำดวติ ริ กฺ นั ตอ่ หนำ้ ทำ่ นรอซลู ้ ลุ ลอฮ ์ ‫ ﷺ‬ทำ่ นอบบู กั รกฺ ล่ำวว่ำ สำหรบั ฉัน จะละหมำด (กยิ ำมลุ ลยั ล)์ แลว้ กจ็ ะนอนโดยละหมำดวติ ริ เฺ รยี บรอ้ ยแลว้ .. \"ครน้ั เมอื่ ฉันตนื่ ขนึ้ มำ ฉนั ก็จะทำละหมำดทลี ะคู่ ทลี ะคจู่ นถงึ รงุ่ เชำ้ \" วเิ คราะห ์ ในสำยรำยงำนของกระแสนี้ มสี งิ่ ทตี่ อ้ งพจิ ำรณำอยู่ 3 ประเด็น ดว้ ยกนั คอื 1. ผรู้ ำยงำนระหวำ่ งท่ำนอลั ค็อฏฏอบยี ก์ บั ทำ่ นสะอดี บนิ อลั มซุ ยั ยบั (ระยะเวลำของทงั้ คูห่ ำ่ งกนั 294 ปี ) มกี คี่ น เป็ นใครบำ้ ง ทกุ คน เชอื่ ถอื ไดห้ รอื ไม่ ? ประเด็นนีม้ ม่ ขี อ้ มลู เพรำะศษิ ยท์ ส่ี ง่ หะดษี กระแส

17 นีม้ ำ ไมไ่ ดส้ ง่ สำยรำยงำนมำดว้ ย จงึ ไม่สำมำรถตดั สนิ ไดว้ ำ่ หะดษี กระแสนี้ สำยรำยงำนเศำะเหยี๊ ะหห์ รอื เฎำะอฟี 2. หะดษี กระแสนี้ กำรรำยงำนมลี กั ษณะ \"มุรซฺ ลั \" หรอื ขำดตอน เพรำะท่ำนสะอดี บนิ อลั มซุ ยั ยบั ทอ่ี ำ้ งรำยงำนนีม้ ำจำกทำ่ นนบ‫ีﷺ‬ และทำ่ นอบบู กั รฺ ไม่ทนั ไดเ้ จอทงั้ ทำ่ นนบ‫ีﷺ‬ และทำ่ นอบบู กั รฺ เรำะฎยิ ลั ลอฮอุ นั ฮุ. ทงั้ นี้ เพรำะท่ำนสะอดี บนิ อลั มุซยั ยบั เกดิ หลงั จำกท่ำนนบ‫ีﷺ‬ สนิ้ ชวี ติ แลว้ ประมำณ 5 ปี กวำ่ ๆ และหลงั จำกทำ่ นอบบู กั รฺ เรำะฎยิ ลั ลอฮุอนั ฮุ สนิ้ ชวี ติ ไปแลว้ ประมำณ 2 ปี กว่ำๆ ... 3. ขอ้ ควำมจำกคำพดู ของทำ่ นอบบู กั รฺ เรำะฎยิ ลั ลอฮุอนั ฮุ ในหะดษี มุรซฺ ลั บทนีท้ วี่ ่ำ .. \"ครนั้ เมอื่ ฉนั ตนื่ ขนึ้ มำ ฉันก็จะทำละหมำดทลี ะคู่ ทลี ะคู่ จนถงึ รงุ่ เชำ้ \" เป็ นขอ้ ควำม \"เพมิ่ เตมิ \" ทข่ี ดั แยง้ กบั หะดษี มุสนัดทงั้ 3 บทขำ้ งตน้ เพรำะขอ้ ควำมนีไ้ ม่มกี ลำ่ วไวใ้ นหะดษี มสุ นัด ทง้ั 3 กระแสขำ้ งตน้ เลย .. ดงั ไดอ้ ธบิ ำยมำแลว้ ... ดงั ไดก้ ล่ำวมำแลว้ ว่ำ หะดษี ใดทม่ี รี ำยงำนมำทง้ั ลกั ษณะมสุ นัดและ มุรซฺ ลั แลว้ มขี อ้ ควำมขดั แยง้ กนั สงิ่ ทตี่ อ้ งยดึ ถอื ก็คอื ขอ้ ควำมของ หะดษี มสุ นัด โดยนัยนี้ คำกลำ่ วของทำ่ นอบูบกั รทฺ วี่ ่ำ \"ครนั้ เมอื่ ฉนั ตนื่ ขนึ้ มำ ฉนั ก็ จะทำละหมำดทลี ะคู่ ทลี ะคู่ จนถงึ รงุ่ เชำ้ \" ดงั มรี ะบอุ ย่กู ระแสท่ี 4 จงึ ถอื ว่ำ เป็ น ٌ‫( ِز َيادَةٌ َشاذَّة‬ขอ้ ควำมเพมิ่ เตมิ ทผี่ ดิ เพยี้ น หำกสำยรำยงำน ระหว่ำงท่ำนอลั ค็อฏฏอบยี ก์ บั ทำ่ นสะอดี บนิ อลั มซุ ยั ยบั เชอื่ ถอื ได)้ , หรอื มฉิ ะนั้นกเ็ ป็ น ٌ‫( ِز َيادَةٌ ُم ْن َك َرة‬ขอ้ ควำมเพมิ่ เตมิ ทถี่ กู ปฏเิ สธเพรำะ เฎำะอฟี มำก หำกสำยรำยงำนระหว่ำงท่ำนอลั ค็อฏฏอบยี ก์ บั ท่ำนสะ อดี บนิ อลั มซุ ยั ยบั เชอื่ ถอื ไมไ่ ด)้ ...

18 แตไ่ มว่ ำ่ จะเป็ น ٌ‫ ِزيَادَةٌ َشاذَّة‬หรอื เป็ น ٌ‫ ِزيَادَةٌ ُم ْن َك َرة‬ขอ้ ควำมนีก้ ถ็ อื วำ่ เป็ น ขอ้ ควำมทเี่ ฎำะอฟี ตำมหลกั วชิ ำกำรหะดษี และจะนำมำอำ้ งเป็ น หลกั ฐำนไม่ได้ .. สรปุ แลว้ กำรอำ้ งคำพดู ของทำ่ นอบบู กั รใฺ นกระแสท่ี 4 ของหะดษี บท นีเ้ ป็ นหลกั ฐำนเพอื่ ทำละหมำดสุนัตเกนิ กวำ่ 2 รอ็ กอะฮห์ ลงั ละหมำด วติ ริ ฺ จงึ ไมถ่ ูกตอ้ งตำมหลกั วชิ ำกำร สรุป กำรทำละหมำดสนุ ัต \"เกนิ กวำ่ 2 รอ็ กอะฮ\"์ หลงั ละหมำดวติ ริ ฺ ทำได ้ หรอื ทำไมไ่ ด้ น้ัน ยงั ไมเ่ คยเจอหลกั ฐำนทถ่ี ูกตอ้ ง ทอี่ นุญำตใหท้ ำ ละหมำดสนุ ัตเกนิ กว่ำ 2 รอ็ กอะฮห์ ลงั ละหมำดวติ ริ แฺ ลว้ หำกผูใ้ ดเจอหลกั ฐำนบทอนื่ ใดทถี่ กู ตอ้ งเกยี่ วกบั เรอื่ งนี้ กรณุ ำแจง้ มำ จะไดเ้ กบ็ ไวเ้ ป็ นหลกั ฐำนตอ่ ไป ... อ. ปรำโมทย ์ ศรอี ุทยั