เรื่องสยองบนแผ่นดินอันดาลูเซีย - โดย Mazlan Muhammad

1 เป็ นเร่ืองราวของเด็กหนุ่มชาวอันดาลูเซียนาม Muhammad Saghir ซึ่งใช้ชีวิต ภายใต้กฎเหลก็ ของศาลศาสนาที่บบี บังคบั ชาวกรานาดาละท้งิ อิสลามและหันกลบั นบั ถือศาสนาคริสต์ตามคาบญั ชาของกษัตรยิ เ์ จา้ ปกครอง ชัยค์อาลี ฏอนฏอวีย์ เราะฮิมะฮุลลอฮ์ (เสียชีวิตปีค.ศ.1999) ได้จรดปลาย ปากกาเขียนเร่ืองน้ี ผ่านตัวละครเอก Muhammad Saghir ซึ่งได้เล่าประสบการณ์ชีวิต ของตนเองในวยั เดก็ ว่า ขณะน้ัน ฉันยังเด็กอยู่ จึงไม่ค่อยรู้เรื่องเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นมากมายนัก เพียงแต่ ฉันสังเกตว่า ทุกครั้งท่ีฉันกลบั จากโรงเรียน คุณพ่อจะกระวนกระวายคล้ายคนอมทุกข์ ทุกครั้งท่ีฉันอ่านบทสวดที่ได้ท่องจามาจากคัมภีร์อันศักดิ์สิทธิ์และอ่านเน้ือหาท่ีฉันได้ เรียนมา แววตาของท่านจะเศรา้ หมองอยา่ งเหน็ ได้ชัด พ่อรีบผละออกจากฉัน แล้วเดินไปยังห้องลึกลับในบ้าน พ่อไม่อนุญาตใครผู้ใด เขา้ ไปในห้องนีโ้ ดยเดด็ ขาด ทุกๆวันพ่อจะใช้เวลาอยูใ่ นห้องน้ีนานพอสมควร ฉันไม่รูว้ ่าพ่อทาอะไรในหอ้ งนนั้ แต่ทุกครั้งทพ่ี อ่ ออกจากห้อง ฉันเห็นดวงตาของ ท่านแดงก่า เหมือนคนเพ่ิงร้องไห้หนัก พ่อมองฉันด้วยสายตาที่เอ็นดู พร้อมขมิบริม ฝีปากเหมือนพูดอะไรบางอย่าง แต่ทุกครั้งที่ฉันต้งั ใจเงี่ยหูฟั ง พ่อจะหันหลังและเดินไป โดยไมพ่ ดู อะไรสกั คา ส่วนคุณแม่ ทุกคร้ังที่ส่งฉันไปโรงเรียนหน้าบ้าน แม่จะโผกอดฉันแน่นคร้ังแล้ว คร้ังเล่าและร้องไห้สะอีกสะอ้ืน จนกระท่ังฉันรู้สึกว่า น้าตาคุณแม่ท่ีไหลอาบบนแก้มฉนั ทาใหฉ้ นั ร้สู กึ อบอนุ่ ตลอดทั้งวนั ฉันไดแ้ ต่แปลกใจ แต่ก็ยังจับตน้ ชนปลายไม่ถูกวา่ เพราะสาเหตใุ ด เมื่อฉันกลบั จากโรงเรยี น คุณแม่จะโผว่งิ มาหาฉันและกอดฉันราวกบั ว่า ฉันพราก จากบ้านนานนับสิบๆวัน บ่อยครั้งที่ฉันสังเกตพ่อแม่ถอยห่างจากตัวฉันและกระซิบ เสียงด้วยภาษาที่ไม่ใช่ภาษาสเปน ซ่ึงฉันไม่เข้าใจเลย เมื่อฉันเข้าใกล้ ท้ังสองก็หยุด

2 สนทนาด้ือๆ แล้วเร่ิมพูดด้วยภาษาสเปน จนทาให้ฉันรู้สึกน้อยอกน้อยใจและคิดเรื่อย เป่ ือยว่า บางทีฉันคงไม่ใช่ลูกแท้ๆของท้ังสองก็ได้ บางครั้ง ฉันแอบร้องไห้คนเดียวใน บ้าน จนกระทั่งฉันกลายเป็นเด็กเกบ็ กด ไม่ค่อยสุงสิงร่าเริงกับเพื่อนๆท่ีโรงเรียน ฉันจึง ชอบอยคู่ นเดยี ว จนกระท่งั พเี่ ลีย้ งมาดงึ เสอื้ ฉันใหไ้ ปละหมาดท่โี บสถ์ ต่อมา แม่คลอดลูกชายอีกคน เม่ือพ่อทราบข่าวว่าฉันได้น้องชายคนใหม่แทนท่ี จะดีใจ ฉันเห็นใบหน้าพ่อหมองเศร้าและสายตาเหม่อลอย สมองของฉันจึงเต็มไปด้วย คาถามทีไ่ มม่ ีใครใหค้ าตอบ ฉนั รู้สึกเจ็บปวดท่ีเพ่ิมขน้ึ เป็นทวคี ณู จนกระทั่งเทศกาลเฉลิมฉลองวันอีสเตอร์ได้เวียนบรรจบอีกครั้ง เมืองกรานาดา ถูกประดบั ประดาด้วยแสงสตี ระการตาพร้อมด้วยน้าหอม โดยเฉพาะโบสถแ์ ละหอสวด ในค่าคืนอันเงียบสงัดที่ผู้คนได้หลับสนิท พ่อเรียกฉันและจูงมือฉันไปที่ห้องลับ หัวใจฉันเต้นระทึกระคนหวาดกลัว เม่ือฉันอยู่กลางห้อง พ่อรีบปิดประตูแน่นหนา และ หาตะเกียง ฉันรู้สึกวา่ ช่วงเวลาทีอ่ ยู่ในความมดื ณ วนิ าทีนน้ั ชา่ งยืดเยือ้ ยาวนานเหมอื น แรมปี เมื่อห้องเร่ิมสว่างมัวๆ ฉันเร่ิมกวาดสายตาไปยังห้อง ฉันพบแต่ความว่างเปล่า มันไม่มีอะไรเลยนอกจากพรมผืนหน่ึงกับหนังสือเล่มหน่ึงที่วางอยู่บนช้ันและดาบเล่ม หน่งึ ทแี่ ขวนติดผนัง พ่อบอกให้ฉันน่ังบนพรมและเพ่งมองฉันด้วยสายตาที่เปล่งประกาย จนกระท่ัง ฉันรู้สึกว่า ฉันกาลังอยู่ในโลกอกี โลกหน่ึง ท่ามกลางบรรยากาศอันเงียบสงดั วังเวงและ ลกึ ลบั ณ สถานทีแ่ หง่ น้ี ฉันไม่รู้จะอธิบายความรู้สึก ณ ตอนน้ันได้อย่างไร พ่อจับมือฉันอย่างอ่อนโยน และกระซิบด้วยเสยี งแผว่ เบาว่า “ลกู รัก บัดนี้เจา้ อายุ 10 ขวบแลว้ เจ้าเป็นหน่มุ เต็มตัวแลว้ พ่อจะบอกความลับที่ พ่อปิดบังเจ้ามาตลอด เจ้าสัญญาไหมว่าจะปิดความลับนี้ และไม่บอกให้ใครรู้เด็ดขาด ถึงแม้จะเป็นคณุ แม่ ญาตพิ นี่ อ้ ง เพื่อนสนทิ หรอื ใครคนไหนก็ตาม” “หากความลับน้ีแตกเมื่อไหร่ ความหายนะของครอบครัวเรา จะต้องมาเยือน แน่นอน เจา้ หนา้ ทีศ่ าลศาสนาตอ้ งลงโทษพวกเราอย่างทารุณ”

3 พลันท่ไี ดย้ ินคาวา่ ศาลศาสนา หัวใจของฉนั เต้นระทกึ ด้วยความหวาดกลัว ความ สยดสยองพร่ังพรูเข้ามาในความรู้สึก ถึงแม้ฉันอายุยังน้อย แต่ก็พอรู้ถึงกิตติศัพท์ ความโหดรา้ ยคนกลุ่มน้ี เพราะในระหว่างท่ีฉนั เดินทางไปกลับจากโรงเรียน ฉันเห็นผคู้ น ถูกทรมานเเทบทุกวัน บ้างก็โดนเผาตายทั้งเป็น บ้างก็โดนตรึงท่ีไม้กางเขน บ้างก็ถูก คว้านท้อง ผู้หญิงบางคนถูกแขวนด้วยผมศีรษะของนางแล้วถูกทรมานอย่างโหดเหย้ี ม ส่วนอปุ กรณท์ ่ีใช้ในการทรมานกช็ วนทาให้ขนลุกขนพอง

4 ภาพอันน่าสะพรึงกลัวเหล่าน้ี เข้ามาหลอนในความรู้สึกของฉัน จนกระทั่ง เนื้อ ตัวเย็นชา ฉนั แนน่ ่งิ ชว่ั ขณะ พ่อ : ทาไมลกู เงยี บ สัญญากบั พอ่ ไหมลูก ลกู : ครับพ่อ ฉันสัญญา พอ่ : เจา้ จะไมบ่ อกให้ใครทราบ ไม่ว่าจะเป็นแม่ พ่นี อ้ ง ญาติ เพ่อื นหรอื ใครก็ตาม ลกู : ครบั พอ่ พ่อ : ขยบั เขา้ มาใกล้หาพอ่ ซิลูกรัก “ พ่อต้องกระซิบบอกเจ้า เพราะเกรงว่าผนังห้องจะแอบได้ยิน แล้วมันจะไปฟ้องที่ศาล ศาสนา” ลกู : ฉันพร้อมครับพ่อ พ่อ : เจา้ รู้ไหมวา่ นี่คอื หนงั สอื อะไร ลูก : ไม่ทราบครบั พอ่ : นคี่ อื คมั ภีร์ของพระเจ้า ลูก : ออ้ คมั ภีร์ของอซี า บตุ รพระเจ้า ท่ีฉนั ทอ่ งทีโ่ รงเรียนทุกวนั ใชไ่ หมครับพ่อ พ่อ : ไม่ใช่ลูก แต่เป็นคัมภรี ์อัลกุรอาน ที่มาจากพระเจ้าผูท้ รงเอกา พระองค์ไมต่ ้องการ ความช่วยเหลือจากผู้ใด พระองค์ไม่มีบุตรและพระองค์ไม่ใช่เป็นบุตรของใคร ไม่มีผู้ใด เสมอเหมือนพระองค์ และพระองค์ได้ประทานคัมภีร์เล่มนี้ให้แก่ศาสนทูตคนสุดท้ายผู้ ประเสริฐสดุ นบมี ูฮัมมดั บนิ อับดุลลอฮ์ ‫ﷺ‬ ฉันเปดิ ตาดูหนังสอื เล่มนั้น แต่ฉนั ไมร่ ู้เรอื่ งอะไรเลย พ่อ : ลูกรัก นี่คือคัมภีร์ของอิสลาม ศาสนาที่อัลลอฮ์ทรงประทานนบีมูฮัมมัดมายัง มนุษยชาติ ก่อกาเนิดแรกเร่ิมท่ามกลางทะเลทรายอันไกลโพ้น ณ นครมักกะฮ์ ท่ามกลางชาวอาหรับเบดูอินที่งมงาย ป่าเถื่อนและบูชาเจว็ด อัลลอฮ์ให้ทางนาแก่พวก เขา พระองค์ประทานความเข้มแข็ง ความรู้และอารยธรรมอันสูงส่ง ทาให้พวกเขาได้

5 เผยแพร่สัจธรรมท่ัวคาบสมุทรอาหรับและท่ัวแว่นแคว้น ท้ังทางภาคตะวันออกและ ตะวนั ตก จนกระทงั่ อรณุ แหง่ อสิ ลามไดข้ จรขจายมายงั บรเิ วณน้ี ณ ประเทศสเปน ในอดีตราว 800 ปีที่แล้ว ดินแดนแห่งน้ีถูกปกครองโดยกษัตริย์ทรราช กดข่ี ประชาชน สร้างความเดือดร้อนไปทั่วทุกหย่อมหญ้า จนกระท่ังกองทัพอิสลามเข้ามา พิชิตดินแดนแห่งนี้และปกครองยาวนานกว่า 8 ศตวรรษ ด้วยความยุติธรรม พร้อม สร้างความเจรญิ และอารยธรรมอันสงู ส่งประชาชนอยูเ่ ย็นเป็นสุขมาอยา่ งยาวนาน ลูกรกั เราคืออาหรับมสุ ลมิ ท่สี ร้างความเจรญิ มากมายบนแผ่นดินน้ี ลูก : อาหรบั มุสลิมคอื ใครครบั คุณพ่อ พ่อ : เราคือเจ้าของแผ่นดินน้ี เราได้สร้างพระราชวังอัลฮัมบราอันย่ิงใหญ่ ท่ีปั จจุบัน กลายเป็นท่ีพักอาศัยของศัตรู โบสถ์ที่ใหญ่โตคือมัสยิดอันสวยงามของกรานาดาใน อดีต หอสวดท่ีสูงตระหง่านน่ันคือหออะซานที่ก้องกังวาลในอดีต เราได้สร้างถนน หนทาง ไฟถนน สะพานเชื่อม ระบบน้าประปาและพฒั นาด้านเกษตรกรรมจนกลายเป็น เรอื กสวนไร่นาอันเจยี วขจี แต่เมื่อ 40 ปีท่ีแล้ว ( ค.ศ. 1492) กษัตริย์ผู้น่าสงสารช่ือ อับดุลลอฮ์ ศอฆีร ซ่ึง เป็ นกษัตริย์อันดาลูเซียองค์สุดท้ายของมุสลิมได้หลงกลกับคาม่ันสัญญาของกษัตริย์ เฟอร์ดินานด์ท่ี 5 และเจ้าหญิงอิสซาเบลล่า พระองค์จึงมอบกุญแจเมืองให้แก่กษัตริย์ แห่งสเปนในสภาพท่ีน่าสมเพชเวทนาย่ิง จากนั้น พระองค์ได้อพยพไปยังดินแดนฝ่ั ง ตะวันตก และเสียชีวิตที่นั่นอย่างโดดเด่ียวและน่าสงสารท่ีสุด กรานาดาซึ่งเป็นที่มั่น สุดท้ายของอันดาลูเซียจึงตกในกามือของศัตรู ก่อนท่ีพระองค์จะมอบกุญแจเมือง พระองค์ได้ทาสัญญากับกษัตริย์สเปนว่า ขอให้ปกครองประชาชนด้วยความยุติธรรม เสมอภาค และให้สิทธิเสรีภาพในการนับถือศาสนา แต่เมื่อพวกเขามีอานาจ พวกเขา บิดพล้ิวสัญญาและได้ก่อตั้งศาลศาสนาเพ่ือบังคับมุสลิมให้นับถือศาสนาคริสต์ ผู้ใด ฝ่าฝืนจะถูกทรมานแล้วฆ่าอย่างทารุณ น่ีคือเหตุผลที่ทาให้พ่อต้องแอบทาอิบาดะฮ์ อยา่ งหลบๆซ่อนๆ

6 พวกเขาบีบบังคับให้ลูกหลานเราตกศาสนาและบังคับให้เราสนทนาด้วยภาษา สเปน ทั้งๆท่ีภาษาของเราคือภาษาอาหรับ 40 ปีแล้วที่เรายอมอดทนเราศรัทธาว่า สัก วนั อลั ลอฮจ์ ะชว่ ยเหลอื เรา อสิ ลามสอนเราอย่าเป็นคนทสี่ ้นิ หวังเดด็ ขาด ลูกรัก เจ้าต้องปิดปากเงียบ ชีวิตของพ่อข้ึนอยู่กับริมฝีปากของเจ้า พ่อไม่กลัว ตายหรอก แต่ความตั้งใจของพ่อ คือจะใช้ชีวิตที่เหลืออยู่ สอนศาสนาและภาษาให้แก่ เจ้า พ่อจะช่วยให้เจ้ารอดพ้นจากความมืดมิดของการตั้งภาคี สู่แสงสว่างแห่งการ ศรัทธาใหไ้ ด้ ลกุ ขนึ้ เถิดโอล้ กู รกั นับต้ังแต่น้ันมา ทุกครั้งท่ีฉันเห็นพระราชวังอัลฮัมบราและหออะซานกรานาดา หัวใจฉันเต้นระทึก มันคือช่วงเวลาที่ฉันดื่มกินความโศกเศร้า คลุกเคล้าความหดหู่ จิตใจถูกรุมเร้าด้วยเรื่องราวของความผิดหวังและเศร้าหมอง ฉันขังตัวเองอยู่ในวังวน ของความทุกข์อาลัยอาวรณ์ แต่ในขณะเดียวกัน หัวใจฉันชุ่มฉ่าเบิกบานด้วยความรัก และภาคภูมิใจเมื่อนึกถึงอดีตอันรุ่งโรจน์ของกลุ่มชนท่ีได้สร้างอารยธรรมอันสูงส่ง เหลา่ น้ี พวกเขาคือหยาดฝนแห่งความสมัครสมาน เมล็ดพันธุ์แห่งความดีงาม คาราวานแห่งความรู้และสายธารแห่งสันติภาพที่ไหลเวียนและงอกเงยบนแผ่นดินอัน ดาลูเซยี นานกว่า 8 ศตวรรษ

7 แต่ทุกครั้งท่ีฉันนึกถึงความโหดเหี้ยมของศาลศาสนา ทาให้ฉันรีบว่ิงกลับบ้าน เพ่ือท่องตาราที่ฉันเรียนกับคุณพ่อฉันเร่ิมหัดเขียนอักขระอาหรับ เรียนรู้วิธีอาบน้า ละหมาด และเร่มิ ละหมาดตามหลงั คุณพ่อในห้องลบั น้ัน ช่วงน้ี คุณพ่อมักทดสอบฉันอยู่เนืองๆ คุณแม่มักจะถามฉันตลอดว่า พ่อสอน อะไรบ้าง แม่รู้ว่าเจ้าทาอะไรลบั ๆกับพอ่ เจ้ามีอะไรปิดบงั แม่หรือ ทุกคร้ังท่ีแม่ถามเรอ่ื งนี้ ฉนั ตอบว่าไม่ ไมร่ ู้ ไม่ทราบ ถึงแมค้ ุณแม่จะคะยน้ั คะยอแคไ่ หนกต็ าม จนกระทง่ั ฉันเร่ิมแตกฉานภาษาอาหรับ อ่านอัลกรุ อานได้อย่างคลอ่ งแคล่ว และ เข้าใจหลักการอสิ ลามเบ้อื งตน้ เป็นอย่างดี พ่อได้แนะนาให้ฉนั รูจ้ ักกับลุงคนหนงึ่ เราทงั้ 3 ได้นัดแนะเพ่อื ทบทวนบทเรยี นและทาอิบาดะฮร์ ว่ มกันเสมอ ศาลศาสนาได้เพ่ิมดีกรีความโหดร้ายเป็นทวีคูณ ทุกๆวันฉันเห็นคนท้ังชายหญิง ถูกทรมานมากมายนับสิบๆคน บางคนถูกตรึงที่ไม้กางเขน บางคนถูกเผาทั้งเป็น บาง คนถกู ถอดเลบ็ มือเลบ็ เทา้ บางคนถูกตดั น้ิวมอื แลว้ นาไปเผา ก่อนทจี่ ะจอ่ ใสป่ ากนกั โทษ บางคนถกู เฆยี่ นตีจนเนอ้ื หนังแตกกระจยุ

8 วันเวลาผ่านไปหลายปี เช้าวันหน่ึง คุณพ่อบอกฉันว่า โอ้ลูกรัก พ่อรู้สึกว่าวัน เวลาใกล้มาทุกขณะแล้ว พ่อเฝ้าฝั นถึงชะฮีดทุกเมื่อยาม บางทีอัลลอฮ์จะประทานสวน สวรรค์ให้พ่ออีกในไม่ช้า หลังจากท่ีพ่อช่วยพยุงเจ้าให้ออกจากมุมมืดของการต้ังภาคี พอ่ ไม่ไดห้ วังอะไรในชีวิตนอ้ี ีกแล้ว ลูกรกั เม่ือถึงเวลานน้ั เจา้ จงเชื่อฟั งลงุ คนน้ัน อย่าขัด ขืนคาสง่ั ของเขาโดยเด็ดขาด วันเวลาผันผ่าน ในค่าคืนอันมืดมิด ลุงมาหาฉันและส่ังให้ตามเขา ด้วยความ ช่วยเหลือของอลั ลอฮ์ เราสามารถลัดเลาะเสน้ ทางทแ่ี สนอนั ตราย เพอ่ื มุง่ ส่ทู ศิ ตะวนั ตก เม่ือฉันม่ันใจว่าปลอดภัย ฉันถามลุงว่าพ่อและแม่ฉนั อยู่ที่ไหน ลุงกามือฉนั แน่น พร้อมตอบวา่ พอ่ ของเจ้าเคยส่ังให้เชื่อฟั งฉนั ไม่ใชห่ รือ ฉนั เงียบและเดนิ ตามลงุ โดยดี ลงุ บอกฉันวา่ จงอดทนเถิดหนูนอ้ ย พ่อแม่ของเจา้ คงสุขสบายในสวรรคฟ์ ิรเดาส์ ดว้ ยน้ามอื ของศาลศาสนาแลว้ กระมัง ทั้งสองมงุ่ เดินทางไปยงั ชายฝ่ั งตะวันตกและได้ถงึ ท่ตี นู ิเซยี เมืองมสุ ลิมโดยสวสั ดิ ภาพ และใช้ชวี ติ อยทู่ ี่นัน่ หลายปีหลังจากนั้น ณ ดินแดนตูนิเซีย ได้ปรากฏผู้รู้ผู้ย่ิงใหญ่นามว่า มูฮัมมัด บินอับดุลรอฟีอฺ ท่านใช้ชวี ิตทีต่ นู ิเซียและเป็นอุละมาอผฺ ู้ย่ิงใหญ่ทเ่ี ผยแพร่อสิ ลามและ แตง่ ตาราทางศาสนามากมาย ท่านเสียชีวติ ปี ฮ.ศ. 1052 ‫رحم الله العالم الرباني الشيخ محمد بن عبد الرفيع بن محمد الشريف الحسيني المرس ي الأندلس هي وغفر له‬ ‫ولوالديه وأسكنهم فسيح جناته وجمعنا معهم في الفردوس الأعلى من الجنة آمين يا رب العالمين‬

‫‪9‬‬ ‫قصة واقعية مؤثرة جدا‬ ‫محمد الصغير ‪ :‬هو محمد بن رفيع الأندلسي‬ ‫بقلم الأديب الشيخ علي الطنطاوي‬ ‫قال‪ :‬كنت يومئذ صغيرا ً‪ ،‬لا أفقه شيئا ًمما كان يجري في الخفاء‪ ،‬ول كني كنت‬ ‫أجد أبي رحمه الله يضطرب‪ ،‬و يصفر لونه‪ ،‬كلما عدت من المدرسة‪ ،‬فتلوت‬ ‫عليه ما حفظت من \" الكتاب المقدس \"‪ ،‬وأخبرته بما تعلمت من اللغة الإسبانية‪،‬‬ ‫ثم يتركني و يمضي إلى غرفته التي كانت في أقصى الدار‪ ،‬والتي لم يكن يأذن‬ ‫لأحد بالدنو من بابها‪ ،‬فلبث فيها ساعات طو يلة‪ ،‬لا أدري ما يصنع فيها‪ ،‬ثم‬ ‫يخرج منها محمر العينين‪ ،‬كأنهكان بكى بكاء ً طو يلا ً‪ ،‬و يبقى أياما ً ينظر إل َّى بلهفة‬ ‫وحزن‪ ،‬و يحرك شفتيه‪ ،‬فعل من يهم بالكلام‪ ،‬فإذا وقفت مصغيا ً إليه ولاني‬ ‫ظهره وانصرف عني من غير أن يقول شيئا ً‪ ،‬وكنت أجد أمي تشيعني كلما ذهبت‬ ‫إلى المدرسة‪ ،‬حزينة دامعة العين‪ ،‬وتقبلني بشوق وحرقة‪ ،‬ثم لا تشبع مني‪،‬‬ ‫فتدعوني فتقبلني مرة ثانية‪ ،‬ولا تفارقني إلا باكية‪ ،‬فأحس نهاري كله بحرارة‬ ‫دموعها على خدي‪ ،‬فأعجب من بكائها ولا أعرف له سببا ً‪ ،‬ثم إذا عدت من‬ ‫المدرسة استقبلتني بلهفة واشتياق‪ ،‬كأني كنت غائبا ً عنها عشرة أعوام‪ ،‬وكنت‬ ‫أرى والدي يبتعدان عني‪ ،‬و يتكلمان همسا ً بلغة غير اللغة الإسبانية‪ ،‬لا أعرفها‬ ‫ولا أفهمها‪ ،‬فإذا دنوت منهما قطعا الحديث‪ ،‬وحولاه‪ ،‬وأخذا يتكلمان بالإسبانية‪،‬‬ ‫فأعجب وأتألم‪ ،‬وأذهب أظن في نفسي الظنون‪ ،‬حتى أني لأحسب أني لست‬ ‫ابنهما‪ ،‬وأني لقيط جاءا به من الطر يق‪ ،‬فيبرح بي الألم‪ ،‬فآوي إلى ركن في الدار‬ ‫منعزل‪ ،‬فأبكي بكاء ً مرا ً‪ .‬وتوالت علي الآلام فأورثتني مزاجا ً خاصا ً‪ ،‬يختلف عن‬

‫‪10‬‬ ‫أمزجة الأطفال‪ ،‬الذين كانوا في مثل سني‪ ،‬فلم أكن أشاركهم في شيء من‬ ‫لعبهم ولهوهم‪ ،‬بل أعتزلهم وأذهب‪ ،‬فأجلس وحيدا ً‪ ،‬أضع رأسي بين كفي‪،‬‬ ‫واستغرق في تفكيري‪ ،‬أحاول أن أجد حلا ً لهذه المشكلات‪ ..‬حتى يجذبني‬ ‫الخوري من كم قميصي‪ ،‬لأذهب إلى الصلاة في ال كنسية‪.‬‬ ‫وولدت أمي مرة‪ ،‬فلما بشرت أبي بأنها قد جاءت بصبي جميل‪ ،‬لم يبتهج‪ ،‬ولم تلح‬ ‫على شفتيه ابتسامة‪ ،‬ول كنه قام بجر رجله حزينا ً ملتاعا ً‪ ،‬فذهب إلى الخوري‪،‬‬ ‫فدعاه ليعمد الطفل‪ ،‬وأقبل يمشي وراءه‪ ،‬وهو مطرق برأسه إلى الأرض‪ ،‬وعلى‬ ‫وجهه علائم الحزن المبرح‪ ،‬واليأس القاتل‪ ،‬حتى جاء به إلى الدار ودخل به على‬ ‫أمي‪ ..‬فرأيت وجهها يشحب شحوبا ً هائلا ً‪ ،‬وعينيها تشخصان‪ ،‬ورأيتها تدفع إليه‬ ‫الطفل خائفة حذرة‪ ..‬ثم تغمض عينيها‪ ،‬فحرت في تعليل هذه المظاهر‪ ،‬وازددت‬ ‫ألماص على ألمي‪.‬‬ ‫حتى إذا كان ليلة عيد الفصح‪ ،‬وكانت غرناطة غارقة في العصر والنور‪ ،‬والحمراء‬ ‫تتلألأ بالمشاعل والأضواء‪ ،‬والصلبان تومض على شرفاتها ومآذنها‪ ،‬دعاني أبي في‬ ‫جوف الليل‪ ،‬وأهل الدار كلهم نيام‪ ،‬فقادني صامتا ً إلى غرفته‪ ،‬إلى حرمه‬ ‫المقدس‪ ،‬فخفق قلبي خفوقا ً شديدا ً واضطربت‪ ،‬ل كني تماسكت وتجلدت‪ ،‬فلما‬ ‫توسط بي الغرفة أحكم إغلاق الباب‪ ،‬وراح يبحث عن السراج‪ ،‬وبقيت واقفا ًفي‬ ‫الظلام لحظات كانت أطول علي من أعوام‪ ،‬ثم أشغل سراجا ًصغيرا ً كان هناك‪،‬‬ ‫فتلفت حولي فرأت الغرفة خالية‪ ،‬ليس فيها شيء مما كنت أتوقع رؤ يته من‬ ‫العجائب‪ ،‬وما فيها إلا بساط وكتاب موضوع على رف‪ ،‬وسيف معلق بالجدار‪،‬‬ ‫فأجلسني على هذا البساط‪ ،‬ولبث صامتا ًينظر إلي نظرات غريبة اجتمعت علي‪،‬‬ ‫هي‪ ،‬ورهبة المكان‪ ،‬وسكون الليل‪ ،‬فشعرت كأني انفصلت عن الدنيا التي تركتها‬

‫‪11‬‬ ‫وراء هذا الباب‪ ،‬وانتقلت إلى دنيا أخرى‪ ،‬لا أستطيع وصف ما أحسست به‬ ‫منها‪ ..‬ثم أخذ أبي يدي بيديه بحنو وعطف‪ ،‬وقال لي بصوت خافت‪:‬‬ ‫يا بني‪ ،‬إنك الآن في العاشرة من عمرك‪ ،‬وقد صرت رجلا ً‪ ،‬وإني سأطلعك على‬ ‫السر الذي طالما كتمته عنك‪ ،‬فهل تستطيع أن تحتفظ به في صدرك‪ ،‬وتحبسه‬ ‫عن أمك وأهلك وأصحابك والناس أجمعين؟‬ ‫إن إشارة منك واحدة إلى هذا السر تعرض جسم أبيك إلى عذاب الجلادين من‬ ‫رجال \" ديوان التفتيش‪\" .‬‬ ‫فلما سمعت اسم ديوان التفتيش ارتجفت من مفرق رأسي إلى أخمص قدمي‪ ،‬وقد‬ ‫كنت صغيرا ً حقا ً‪ ،‬ول كني أعرف ما هو ديوان التفتيش‪ ،‬وأرى ضحاياهكل يوم‪،‬‬ ‫وأنا غاد إلى المدرسة‪ ،‬ورائح منها فمن رجال يصلبون أو يحرقون‪ ،‬ومن نساء‬ ‫يعلقن من شعورهن حتى يمتن‪ ،‬أو تبقر بطونهن‪ ،‬فسك ُت ولم أجب‪.‬‬ ‫فقال لي أبي ‪ :‬مالك لا تجيب! أتستطيع أن تكتم ما سأقوله لك؟‬ ‫قلت‪ :‬نعم‬ ‫قال‪ :‬تكتمه حتى عن أمك وأقرب الناس إليك؟‬ ‫قلت‪ :‬نعم‬ ‫قال‪ :‬أقترب مني‪ .‬أرهف سمعك جيدا ً‪ ،‬فإني لا أقدر أن أرفع صوتي‪ .‬أخشى أن‬ ‫تكون للحيطان آذان‪ ،‬فتشي بي إلى ديوان التفتيش‪ ،‬فيحرقني حيا‪ً.‬‬ ‫فاقتربت منه وقلت له‪:‬‬ ‫إني مصغ يا أبت‪.‬‬ ‫فأشار إلى الكتاب الذي كان على الرف‪ ،‬وقال‪:‬‬

‫‪12‬‬ ‫أتعرف هذا الكتاب يا بني؟‬ ‫قلت‪ :‬لا‬ ‫هذا كتاب الله‪.‬‬ ‫قلت ‪ :‬الكتاب المقدس الذي جاء به يسوع بن الله‪.‬‬ ‫فأضطرب وقال‪:‬‬ ‫كلا‪ ،‬هذا هو القرآن الذي أنزله الله‪ ،‬الواحد الأحد‪ ،‬الفرد الصمد‪ ،‬الذي لم يلد‬ ‫ولم يولد‪ ،‬ولم يكن لهكفوا ً أحد‪ ،‬على أفضل مخلوقاته‪ ،‬وسيد أنبيائه‪ ،‬سيدنا محمد‬ ‫بن عبد الله النبي العربي ‪.‬ﷺ‬ ‫ففتحت عيني من الدهشة‪ ،‬ولم أكد افهم شيئا‪ً.‬‬ ‫قال‪ :‬هذا كتاب الإسلام‪ ،‬الإسلام الذي بعث الله به محمدا ً إلى الناس كافة‪..‬‬ ‫فظهر هناك‪ ..‬وراء البحار والبوادي‪ ..‬في الصحراء البعيدة القاحلة‪ ..‬في مكة في‬ ‫قوم بداة‪ ،‬مختلفين‪ ،‬مشركين‪ ،‬جاهلين‪ ،‬فهداهم به إلى التوحيد‪ ،‬وأعطاهم به‬ ‫الاتحاد‪ ،‬والقوة‪ ،‬والعلم والحضارة‪ ،‬فخرجوا يفتحون به المشرق والمغرب‪ ،‬حتى‬ ‫وصلوا إلى هذه الجزيرة‪ ،‬إلى إسبانيا‪ ،‬فعدلوا بين الناس‪ ،‬وأحسنوا إليهم‪ ،‬وأمنوهم‬ ‫على أرواحهم وأموالهم‪ ،‬ولبثوا فيها ثمانمئة سنة‪ ..‬ثمانمئة سنة‪ ،‬جعلوها فيها أرقى‬ ‫وأجمل بلاد الدنيا‪.‬‬ ‫نعم يا بني نحن العرب المسلمين‪..‬‬ ‫فلم أملك لساني من الدهشة والعجب والخوف‪ ،‬وصحت به‪:‬‬ ‫ماذا‪.‬؟ نحن؟ ‪ ..‬العرب المسلمين!‬

‫‪13‬‬ ‫قال‪ :‬نعم يا بني‪ .‬هذا هو السر الذي سأفضي به إليك‪.‬‬ ‫نعم نحن‪ .‬نحن أصحاب هذه البلاد‪ ،‬نحن بنينا هذه القصور‪ ،‬التي كانت لنا‬ ‫فصارت لعدونا‪ ،‬نحن رفعنا هذه المآذن التي كان يرن فيها صوت المؤذن‪ ،‬فصار‬ ‫يقرع فيها الناقوس‪ ،‬نحن أنشأنا هذه المساجد‪ ،‬التي كان يقوم فيها المسلمون صفا ً‬ ‫بين يدي الله‪ ،‬وأمامهم الأئمة‪ ،‬يتلون في المحار يب كلام الله‪ ،‬فصارت كنائس‬ ‫يقوم فيها القسوس والرهبان‪ ،‬يرتلون فيها الإنجيل‪.‬‬ ‫نعم يا بني ‪ ..‬نحن العرب المسلمين‪ ،‬لنا في كل بقعة من بقاع إسبانيا أثر‪ ،‬وتحت‬ ‫كل شبر منها رفات جد من أجدادنا‪ ،‬أو شهيد من شهدائنا‪ .‬نعم ‪ ..‬نحن بنينا‬ ‫هذه المدن‪ ،‬نحن أنشأنا هذه الجسور‪ ،‬نحن مهدنا هذه الطرق‪ ،‬نحن شققنا هذه‬ ‫الترع‪ ،‬نحن زرعنا هذه الأشجار‪.‬‬ ‫ول كن منذ أر بعين سنة‪ ..‬أسامع أنت؟ منذ أر بعين سنة خدع الملك البائس أبو‬ ‫عبد الله الصغير‪ ،‬آخر ملوكنا في هذه الديار‪ ،‬بوعود الإسبان وعهودهم‪ ،‬فسلمهم‬ ‫مفاتيح غرناطة‪ ،‬وأباحهم حمى أمته‪ ،‬ومدافن أجداده‪ ،‬وأخذ طر يقه إلى بر‬ ‫المغرب‪ ،‬ليموت هناك وحيدا ً فريدا ً‪ ،‬شريدا ً طريدا ً وكانوا قد تعهدوا لنا بالحر ية‬ ‫والعدل والاستقلال‪ .‬فلما مل كوا خانوا عهودهم كلها‪ ،‬فأنشؤوا ديوان التفتيش‪،‬‬ ‫أفدخلنا في النصرانية قسرا ً‪ ،‬وأجبرنا على ترك لغتنا إجبارا ً‪ ،‬وأخذ منا أولادنا‪،‬‬ ‫لينشئهم‪ ،‬على النصرانية‪ ،‬فذلك سر ما ترى من استخفائنا بالعبادة‪ ،‬وحزننا على ما‬ ‫نرى من أمتهان ديننا‪ ،‬وتكفير أولادنا‪.‬‬ ‫أر بعون سنة يا بني‪ ،‬ونحن صابرون على هذا العذاب‪ ،‬الذي لا تحمله جلاميد‬ ‫الصخر‪ ،‬ننتظر فرج الله‪ ،‬لا نيأس لأن اليأس محرم في ديننا‪ ،‬دين القوة والصبر‬ ‫والجهاد‪.‬‬

‫‪14‬‬ ‫هذا هو السر يا بني فاكتمه‪ ،‬واعلم أن حياة أبيك معلقة بشفتيك‪ ،‬ولست والله‬ ‫أخشى الموت أو أكره لقاء الله‪ ،‬ول كني أحب أن أبقى حيا ً‪ ،‬حتى أعلمك لغتك‬ ‫ودينك أنقذك من ظلام ال كفر إلى نور الإيمان‪ ،‬فقم الآن إلى فراشك يا بني‪.‬‬ ‫صرت من بعد كلما رأيت شرف الحمراء أو مآذن غرناطة‪ ،‬تعروني هزة عنيفة‪،‬‬ ‫وأحس بالشوق والحزن‪ ،‬والبغض والحب‪ ،‬يغمر فؤادي‪ ،‬وكثيرا ً ما ذهلت عن‬ ‫نفسي ساعات طو يلة فإذا تنبهت أطوف بالحمراء وأخاطبها وأعاتبها‪ ،‬وأقول لها‬ ‫أيتها الحمراء ‪ ..‬أيتها الحبيبة الهاجرة‪ ،‬أنسيت ب ُناتك‪ ،‬وأصحابك الذي غذوك‬ ‫بأرواحهم ومهجهم‪ ،‬وسقوك دماءهم ودموعهم‪ ،‬فتجاهلت عهدهم‪ ،‬وأنكرت‬ ‫ودهم؟‬ ‫أنسيت الملوك الصيد‪ ،‬الذين كانوا يجولون في أبهائك‪ ،‬و يتكئون على أساطينك‪،‬‬ ‫و يفيضون عليك‪ ،‬ما شئت من المجد والجلال‪ ،‬والأبهة والجمال‪ ،‬أولئك الأعزة‬ ‫ال كرام‪ ،‬الذين إن قالوا أصغت الدنيا‪ ،‬وإن أمروا لبى الدهر‪ .‬أألفت النواقيس بعد‬ ‫الأذان؟ أرضيت بعد الأئمة بالرهبان؟؟‬ ‫ثم أخاف أن يسمعني بعض جواسيس الديوان‪ ،‬فأسرع ال كرة إلى الدرة لأحفظ‬ ‫درس العربية‪ ،‬الذي كان يلقيه علي أبي‪ ،‬وكأني أراه الآن يأمرني أن أكتب له‬ ‫الحرف الأعجمي‪ ،‬فيكتب لي حذاءه الحرف العربي‪ ،‬و يقول لي‪ :‬هذه حروفنا‪.‬‬ ‫و يعلمني النطق بها ورسمها‪ ،‬ثم يلقي علي درس الدين‪ ،‬و يعلمني الوضوء والصلاة‬ ‫لأقوم وراءه نصلي خفية في هذه الغرفة الرهيبة‪.‬‬ ‫وكان الخوف من أن أزل فأفشي السر‪ ،‬لا يفارقه أبدا ً‪ ،‬وكان يمنحنني فيدس‬ ‫أمي إلي فتسألني‪:‬‬ ‫ماذا يعلمك أبوك؟‬

‫‪15‬‬ ‫فأقول ‪ :‬لا شيء‬ ‫فتقول‪ :‬إن عندك نبأ مما يعلمك‪ ،‬فلا تكتمه عني‪.‬‬ ‫فأقول‪ :‬إنه لا يعلمني شيئا‪ً.‬‬ ‫حتى أتقنت العربية‪ ،‬وفهمت القرآن‪ ،‬وعرفت قواعد الدين‪ ،‬فعرفني بأخ له في‬ ‫الله‪ ،‬نجتمع نحن الثلاثة على عبادتنا وقرآننا‪.‬‬ ‫وأشتدت بعد ذلك قسوة ديوان التفتيش‪ ،‬وزاد في تنكيله بالبقية الباقية من‬ ‫العرب‪ ،‬فلم يكن يمضي يوم لا نرى فيه عشرين أو ثلاثين مصلوبا ً‪ ،‬أو محرقا ًبالنار‬ ‫حيا ً‪ ،‬ولا يمضي يوم لا نسمع فيه بالمئات‪ ،‬يعذبون أشد العذاب وأفظعه‪ ،‬فتقلع‬ ‫أظافرهم ‪ ،‬وهم يرون ذلك بأعينهم‪ ،‬ويسقون الماء حتى تنقطع أنفاسهم‪ ،‬وتكوى‬ ‫أرجهلم وجنوبهم بالنار‪ ،‬وتقطع أصابعهم وتشوى وتوضع في أفواههم‪ ،‬ويجلدون‬ ‫حتى يتناثر لحمهم‪.‬‬ ‫واستمر ذلك مدة طو يلة‪ ،‬فقال لي أبي ذات يوم‪ :‬إني أحس يا بني كأن أجلي‬ ‫قد دنا وأني لأهوى الشهادة على أيدي هؤلاء‪ ،‬لعل الله يرزقني الجنة‪ ،‬فأفوز بها‬ ‫فوزا ً عظيما ً‪ ،‬ولم يبق لي مأرب في الدنيا بعد أن أخرجتك من ظلمة ال كفر‪،‬‬ ‫وحملتك الأمانة ال كبرى‪ ،‬التي كدت أهوي تحت أثقالها‪ ،‬فإذا أصابني أمر فأطع‬ ‫عمك هذا ولا تخالفه في شيء‪.‬‬ ‫ومرت على ذلك أيام‪ ،‬وكانت ليلة سوداء من ليالي السِّرار‪ ،‬وإذا بعمي هذا‬ ‫يدعوني و يأمرني أن أذهب معه‪ ،‬فقد يسر الله لنا سبيل الفرار إلى عدوة المغرب‬ ‫بلد المسلمين فأقول له ‪ :‬أبي وأمي‪.‬؟‬ ‫فيعنف علي ويش ُّدني من يدي و يقول لي‪ :‬ألم يأمرك أبوك بطاعتي؟‬

‫‪16‬‬ ‫فأمضي معه صاغرا ً كارها ً‪ ،‬حتى إذا ابتعدنا عن المدينة وشملنا الظلام‪ ،‬قال لي‪:‬‬ ‫اصبر يا بني‪ ..‬فقد كتب الله لوالديك المؤمنين السعادة على يد ديوان التفتيش‪.‬‬ ‫و يخلص الغلام إلى بر المغرب و يكون منه العالم المصنف سيدي محمد بن عبد‬ ‫الرفيع الأندلسي وينفع الله به وبتصانيفه‪.‬‬ ‫ترجمة صاحب القصة ‪:‬‬ ‫محمد بن رفيع الأندلسي ‪ :‬هو محمد بن عبد الرفيع بن محمد الشر يف الحسيني‬ ‫الجعفري المرسي الاندلسي‪ ،‬سكن تونس ‪ ،‬ذكر الزركلى(‪ )1‬ما جاء بخطه فى‬ ‫نهايةكتابه الأنوار النبو ية وهو \" وقع الفراغ من جمعه وتحرير فصوله وكتبه عشية‬ ‫يوم الجمعة الزهراء بحضرة تونس العلية الخضراء عام ‪ … 1044‬الي قوله ‪ :‬علي يد‬ ‫جامعه وكاتبه العبد إلي الله محمد الرفيعى الشر يف الجعفرى الأندلسى المرسى‬ ‫المال كي الموثى طر يقة ومذهبا ًوبأحد الحرمين الشر يفين إن شاء الله مدفنا \" انتهي‬ ‫‪ .‬توفى سنة ‪ 1052‬للهجرة‪.‬‬ ‫المصادر ‪ :‬ذكر هذه القصة الواقعية الأستاذ المرحوم علي الطنطاوي في كتابه‬ ‫قصص من التاريخ‪.‬‬ ‫مأخوذة من موقع‬ ‫‪www.wikipedia.org‬‬

17

18

19

20

21