พระราชประวัติ

สมเดจ็ พระกนิษฐาธริ าชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชประวตั ิ

พระราชประวตั ิ

พระราชประวัติ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชสมภพเมื่อวันเสารท่ี 2 เมษายน พ.ศ. 2498 (ตรงกับวันขึ้น 10 ค่ํา เดือน 5 ปมะแม สัปตศก) ณ พระที่น่ังอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต เปนสมเด็จพระเจาลูกเธอ พระองคท่ี 3 ในพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวภูมิพลอดุลยเดช และสมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถไดรับการถวาย พระนามจากสมเด็จพระสังฆราชเจา กรมหลวงวชิรญาณวงศ วาสมเด็จพระเจาลูกเธอ เจาฟาสิรินธรเทพรัตนสุดา กิติวัฒนาดุลโสภาคย พรอ มท้ังประทานคาํ แปลวา นางแกว อนั หมายถึง หญิงผูประเสรฐิ พ ร ะ น า ม \" สิ ริ น ธ ร \" นั้ น นํ า มา จ า ก ส ร อ ย พ ร ะ น า ม ของสมเด็จพระราชปตุจฉา เจาฟาวไลยอลงกรณ กรมหลวงเพชรบุรี ราชสิรินธร ซึ่งเปนสมเด็จพระราชปตุจฉา (ปา) ในพระบาทสมเด็จ พระเจาอยูห วั ภมู พิ ลอดุลยเดช สรอยพระนาม \"กิติวัฒนาดุลโสภาคย\" ประกอบขึ้น จากพระนามาภิไธยของสมเด็จพระบรมราชบุพการี 3 พระองค ไดแก \"กิติ\" มาจากพระนามาภิไธยของ \"สมเด็จพระนางเจาสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ\" สมเด็จพระราชชนนี สวน \"วัฒนา\" มาจาก พระนามาภิไธยของ \"สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพนั วัสสาอยั ยกิ าเจา \" สมเด็จพระปยยิกา (ยาทวด) และ \"อดุลย\" มาจากพระนามาภิไธยของ \"สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดช- วกิ รม พระบรมราชชนก\" สมเดจ็ พระอัยกา (ป)ู

การศึกษา ทรงเขาศึกษาตอในระดับปริญญาเอก ณ คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยศรีนคริน พระองคทรงเริ่มตนการศึกษาระดับอนุบาล วิโรฒ ทรงเปนนิสิตปริญญาการศึกษาดุษฎี เม่ือพุทธศักราช ๒๕๐๑ ณ โรงเรียนจิตรลดา ในพระตําหนัก บัณฑิต สาขาพัฒนาศึกษศาสตร รุนที่ 4 จิตรลดารโหฐาน พระราชวังดุสิต โดยทรงศึกษาตอในโรงเรียน พระองคทรงทําวิทยานิพนธในหัวขอเรื่อง จติ รลดาจนถึงระดบั มัธยมศึกษาตอนปลายในแผนกศลิ ปะเม่อื พ.ศ. ๒๕๑๖ “การพัฒนานวัตกรรมเสริมทักษะการเรียน ก า ร ส อ น ภ า ษ า ไ ท ย สํ า ห รั บ นั ก เ รี ย น ชั้ น ท ร ง ส อ บ เ ข า ศึ ก ษ า ต อ ใ น ร ะ ดั บ อุ ด ม ศึ ก ษ า มธั ยมศกึ ษาตอนปลาย” ทรงสําเร็จการศึกษา ณ คณะอักษรศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย โดยสามารถ ในระดับปริญญาเอก เมื่อวันที่ 17 ตุลาคม ทําคะแนนสอบเอ็นทรานซเปนอันดับ 4 ของประเทศ ซ่ึงถือเปน พ.ศ.2529 สมเด็จเจาฟาพระองคแรกที่ทรงเขาศึกษาตอระดับอุดมศึกษา ในประเทศ จนกระท่ัง ป พ.ศ. 2520 พระองคทรงสําเร็จ การศึกษาไดรับปริญญาอักษรศาสตรบัณฑิต สาขาประวัติศาสตร เกียรตนิ ิยมอนั ดับหนง่ึ เหรยี ญทอง ดว ยคะแนนเฉลี่ย 3.98 ทรงศึกษาตอในระดับปริญญาโท ดานจารึก ภาษาตะวันออก (ภาษาสันสกฤต และภาษาเขมร) ณ คณะ โบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร และสาขาภาษาบาลีและ สันสกฤต จากภาควิชาภาษาตะวันออก คณะอักษรศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวทิ ยาลัย โดยทรงทําวิทยานิพนธหัวขอเร่ือง “จารึกพบท่ี ปราสาทพนมรุง” ทรงสําเร็จการศึกษาไดรับปริญญาศิลปศาสตรมหา บัณฑิตและเขารับพระราชทานปริญญาบัตรเมื่อวันที่ 11 ตุลาคม พ.ศ. 2522 หลังจากนั้น พระองคทรงทําวิทยานิพนธหัวขอเรื่อง “ทศบารมีในพุทธศาสนาเถรวาท” ทรงสําเร็จการศึกษาไดรับ ป ริ ญ ญ า อั ก ษ ร ศ า ส ต ร ม ห า บั ณ ฑิ ต จ า ก ค ณ ะ อั ก ษ ร ศ า ส ต ร จุฬาลงกรณม หาวทิ ยาลยั และไดเ ขารับพระราชทานปริญญาบัตร เมื่อวันท่ี 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2524

พระอจั ฉรยิ ภาพดานภาษา พระองคทรงมีความรูทางดานภาษาบาลี ภาษาสันสกฤต และภาษาเขมร ทรงสามารถรับสั่งเปน ภาษาอังกฤษ ภาษาฝรั่งเศส และภาษาจีน และทรงกําลังศึกษา ภาษาเยอรมัน และภาษาลาตินอีกดวย ขณะท่ีทรงพระ เยาวน้ัน สมเด็จพระนางเจาฯ พระบรมราชินีนาถ ทรงสอนภาษาไทยแกพระราชโอรสและพระราชธิดา โดยทรงอาน วรรณคดีเรื่องตาง ๆ พระราชทาน และทรงใหพระองคทรงคัดบทกลอนตาง ๆ หลายตอน ทําใหพระองคโปรดวิชา ภาษาไทยต้ังแตน ้นั มา นอกจากนี้ ยงั ทรงสนพระราชหฤทัยในภาษาองั กฤษและภาษาบาลีดว ย เมื่อทรงเขาศึกษา ณ คณะอักษรศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยน้ัน พระองคทรงเลือกเรียนสาขา ประวัติศาสตรเปนวิชาเอก และวิชาภาษาไทย ภาษาบาลี และภาษาสันสกฤตเปนวิชาโท ทําใหทรงศึกษาวิชาภาษาไทย ในระดับชั้นสูงและละเอียดลึกซ้ึงย่ิงข้ึนท้ังดานภาษาและวรรณคดี สวนภาษาบาลีและสันสกฤตน้ัน ทรงศึกษาทั้งวิธีการแบบด้ังเดิมของไทย คือ แบบท่ีเรียนกันในพระอารามตาง ๆ และแบบภาษาศาสตรซ่ึงเปนวิธีการ ตะวันตก ต้ังแตไวยากรณข้ันพื้นฐานไปจนถึงข้ันสูง และเรียนตามวิธีการอินเดียโบราณเปนพิเศษในระดับปริญญาโท โดยวิทยานิพนธในระดับปริญญาโทของพระองค เร่ือง ทศบารมีในพุทธศาสนาเถรวาท น้ัน ยังไดรับการยกยอง จากมหามกุฏราชวทิ ยาลัยวา เปนวิทยานิพนธท่แี สดงถงึ พระปรชี าสามารถ ในภาษาบาลีพุทธวจนะเปน พเิ ศษ พระปรีชาสามารถทางดานภาษาของพระองคนั้นเปนท่ีประจักษ จึงไดรับการทูลเกลาถวายปริญญาดุษฎี บัณฑิตกิตติมศักดิ์ทางดานภาษาจากมหาวิทยาลัยตาง ๆ ท้ังในและตางประเทศ เชน มหาวิทยาลัยรามคําแหง มหาวิทยาลัยเชียงใหม มหาวิทยาลัยมาลายา ประเทศมาเลเซีย มหาวิทยาลัยบักกิงแฮม สหราชอาณาจักร เปนตน

พระอจั ฉริยภาพดา นดนตรี พระองคทรงเปนผูเช่ียวชาญดานดนตรีไทยผูหน่ึง โดยทรงเครื่องดนตรีไทยไดทุกชนิด แตที่โปรดทรง อยปู ระจาํ คือ ระนาด ซอ และฆอ งวง โดยเฉพาะระนาดเอก พระองคทรงเร่มิ หดั ดนตรไี ทย ในขณะทีท่ รงศึกษาอยู ช้ันมัธยมศึกษาปท่ี 2 โรงเรียนจิตรลดา โดยทรงเลือกหัดซอดวงเปนเคร่ืองดนตรีช้ินแรก และหลังจากที่ทรง เขาศกึ ษาในระดบั อดุ มศึกษา ณ คณะอักษรศาสตร จฬุ าลงกรณม หาวิทยาลัย พระองคทรงเขา รว มชมรมดนตรีไทย ของสโมสรนิสิตจฬุ าลงกรณมหาวิทยาลยั และคณะอกั ษรศาสตร โดยทรงเลนซอดวงเปน หลกั ในขณะท่ีทรงพระเยาว เคร่ืองดนตรีท่ีทรงสนพระราชหฤทัยนั้น ไดแก ระนาดเอกและซอสามสาย ซ่ึงพระองคทรงเริ่มเรียนระนาดเอกอยางจริงจังเมื่อป พ.ศ. 2528 หลังจากการเสด็จทรงดนตรีไทย ณ บานปลายเนิน ซึ่งเปนวังของสมเด็จพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟาจิตรเจริญ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ โดยมี สิริชัยชาญ พักจํารูญ เปนพระอาจารย พระองคทรงเร่ิมเรียนต้ังแตการจับไมระนาด การตีระนาดแบบตาง ๆ และทาที่ประทับขณะทรงระนาด และทรงเริ่มเรียนการตีระนาดตามแบบแผนโบราณ จนกระทั่ง พ.ศ. 2529 พระองคจึงทรงบรรเลงระนาดเอก รวมกับครูอาวุโสของวงการดนตรีไทยหลายทานตอหนาสาธารณชนเปนครั้งแรก ในงานดนตรีไทยอุดมศึกษา คร้ังท่ี 17 ณ มหาวิทยาลัยเชียงใหม โดยเพลงที่ทรงบรรเลง คือ เพลงนกขมนิ้ (เถา) นอกจากดนตรีไทยแลว พระองคยังทรงดนตรีสากลดวย โดยทรงเร่ิมเรียนเปยโนตั้งแตพระชนมายุ 10 พรรษา ไดทรงเลิกเรียนหลังจากนั้น 2 ป และทรงฝกเครื่องดนตรีสากล ประเภทเคร่ืองเปา จากพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว จนสามารถทรงทรมั เปตนําวงดุริยางคใ นงานคอนเสริ ตสายใจไทย และทรงระนาดฝรงั่ นาํ วงดรุ ยิ างคในงานกาชาดคอนเสริ ต

พระอัจฉรยิ ภาพดานพระราชนิพนธ พระองคโปรดการอานหนังสือและการเขียนมาต้ังแตทรงพระเยาว จึง ทรงพระราชนพิ นธห นงั สอื ประเภทตางๆ ออกมามากกวา 100 เลม ซึ่งมี ห ล า ก ห ล า ย ป ร ะ เ ภ ท ทั้ ง ส า ร ค ดี ป ร ะ เ ภ ท วิ ช า ก า ร และประวัติศาสตร หนังสือสําหรับเยาวชน หนังสือที่เก่ียวของกับ พระบรมวงศานุวงศไทย ประเภทพระราช-นพิ นธแ ปล และหนงั สอื ทั่วไป นอกจากพระนาม \"สิรินธร\" แลว พระองคยังทรงใช นามปากกาในการพระราชนิพนธหนังสอื อีก 4 พระนาม ไดแ ก \"กอนหินกอนกรวด\" เปนพระนามแฝงท่ีทรงหมายถึง พระองคและพระสหาย นามปากกานี้ ทรงใชครั้งเดียวตอนประพันธ บทความ \"เรื่องจากเมอื งอิสราเอล\" เมือ่ ป พ.ศ. 2520 \"แวนแกว\" เปนชื่อที่พระองคทรงตั้งข้ึนเอง พระนามแฝง แวนแกวน้ี พระองคเริ่มใชเม่ือป พ.ศ. 2521 เมื่อทรงพระราช- นิพนธและทรงแปลเร่ืองสําหรับเด็ก ไดแก แกวจอมซน แกวจอม แกน และขบวนการนกกางเขน \"หนูนอย\" โดยพระองคทรงใชเพียงคร้ังเดียวในบทความ เรือ่ ง “ปองทร่ี กั ” ตพี ิมพใ นหนังสือ 25 ปจ ิตรลดา เมื่อป พ.ศ. 2523 และ \"บันดาล\" ซึ่งพระองคทรงใชในงานแปลภาษา อังกฤษเปนภาษาไทยที่ทรงทําใหสํานักเลขาธิการคณะกรรมการ แหงชาติ วาดวยการศึกษาวิทยาศาสตรและวัฒนธรรม แหง สหประชาชาติ กระทรวงศึกษาธกิ าร เมอื่ ป พ.ศ. 2526

ดา นการพฒั นาหองสมดุ และการรูหนังสือ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงสนพระราชหฤทัยการอานและการพัฒนาหองสมุด ทรงรับสมาคมหองสมุดแหงประเทศไทยฯ ไวในพระราชูปถัมภ เมื่อวันที่ 2 กันยายน พ.ศ. 2519 หลาย โอกาสที่เสด็จพระราชดําเนินตางประเทศ ไดเสด็จเย่ียมและทรงดูงานหองสมุดช้ันนําหลายแหง ซ่ึงไดพระราชทานขอแนะนําแกสมาคมหองสมุด แหงประเทศไทยฯ และบรรณารักษไทยในการนําความรูไปพัฒนาหองสมุดโรงเรียนและหองสมุดประชาชน รวมทั้งหองสมุดประชาชนเฉลิมราชกุมารี ที่เปนแหลงเรียนรูเพื่อขยายโอกาสใหประชนในการพัฒนาการรูหนังสือ นอกจากนี้ยังทรงพระกรุณาเสด็จพระราชดําเนินเปนองคประธานในการประชุมสามัญ ประจําปของสมาคม หองสมุดแหงประเทศไทยฯ เสมอมา รวมท้ังไดเสด็จพระราชดําเนินแทนพระองคพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัว ทรงเปนประธานในโอกาสท่ีประเทศไทยเปนเจาภาพการประชุมสมาพันธสมาคมหองสมุดฯ นานาชาติ (IFLA) และมีพระราชดํารัสเปด การประชมุ IFLA คร้ังท่ี 65 ท่กี รุงเทพมหานครในป 1999

การสถาปนาพระอสิ รยิ ศกั ดิ์ พ ร ะ บ า ท ส ม เ ด็ จ พ ร ะ เ จ า อ ยู หั ว ภู มิ พ ล อ ดุ ล ย เ ด ช มีพระราชดําริวา สมเด็จพระเจาลูกเธอ เจาฟาสิรินธรเทพรัตนสุดา กิติวัฒนาดุลโสภาคย ทรงไดรับความสําเร็จในการศึกษา อยางงดงาม และทรงไดบําเพ็ญพระองคใหเปนประโยชนแกชาติ บานเมืองเปนอเนกปริยาย โดยเสด็จพระราชดําเนินไปทรงเย่ียม เยียนราษฎรในภูมิภาคตาง ๆ อยูเสมอ ในดานการพัฒนาบานเมือง เสด็จพระราชดําเนินไปทรงศึกษาและชวยเหลือกิจการโครงการ ตามพระราชดําริทุกโครงการ พรอมทรงรับพระบรมราโชบาย มาทรงดําเนินการสนองพระเดชพระคุณในดานตาง ๆ นับเปนการ ดแู ลสอดสองพระราชกรณยี กจิ สว นหน่งึ ตางพระเนตรพระกรรณ ในดานการพระศาสนา มีพระหฤทัยม่ันคงในพระรัตนตรัยและสนพระหฤทัยศึกษาหาความรูดาน พระพุทธศาสนาและศาสนาอ่ืนอยางแตกฉาน ในสวนราชการในพระองคน้ัน ก็ไดสนองพระเดชพระคุณใน พระราชภารกิจที่ทรงมอบหมายใหส าํ เรจ็ ลุลวงไปดวยดี สมเด็จพระเจาลูกเธอ พระองคนี้ กอปรดวยพระจรรยามารยาท เพียบพรอมดวยคุณสมบัติ แหงขัตติยราชกุมารีทุกประการ เปนที่รักใครนับถือ ยกยองสรรเสริญพระเกียรติคุณกันอยูโดยทั่ว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกลาฯ สถาปนาพระอิสริยยศและพระอิสริยศักด์ิใหสูงข้ึน ใหทรงรับพระราชบัญชา และสัปตปฏลเศวตฉัตร (เศวตฉัตร 7 ชั้น) พรอมท้ัง เฉลิมพระนามตามท่ีจารึกในพระสุพรรณบัฏวา สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจาฟามหาจักรีสิรินธร รัฐสีมาคุณากรปยชาติ สยามบรมราชกุมารี เมื่อวนั ท่ี 5 ธนั วาคม พ.ศ. 2520

ประวตั คิ วามเปน มา หองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกมุ ารี” อําเภอเมืองแมฮ อ งสอน จังหวัดแมฮองสอน เมื่อวันที่ 25 ธันวาคม 2556 สํานักงานสงเสริมการศึกษานอกระบบและ การศึกษาตามอัธยาศัยจังหวัดแมฮองสอน ไดเสนอโครงการกอสรางหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี จังหวัดแมฮองสอน เพ่อื ขอรับงบประมาณสนบั สนนุ จากงบพฒั นาจังหวัด โดยการจัดสรางหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี”อําเภอเมืองแมฮองสอน จังหวัดแม ฮ องสอน เ พ่ื อเป นก า ร เ ทิ ดพ ร ะ เ กี ย ร ติ เ น่ื อ งใ น ม หา ม งค ลสมั ย ท่ี สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงเจริญพระชนมายุ 60 พรรษาในปพุทธศักราช 2558 โดยใชแบบแปลนหองสมุด ประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” แบบมาตรฐานปรับปรุง 08/2545 ของฝายออกแบบและ กอสราง กลุมงานเลขานุการกรม กรมการศึกษานอกโรงเรียน กระทรวงศึกษาธิการ กอสรางอาคารในบริเวณสํานักงาน กศน.จังหวัดแมฮองสอน มีพื้นท่ี 3 งาน 93 ตารางวา โดยใชงบประมาณ 6,620,000.00 บาท (หกลานหกแสนสองหมื่นบาทถวน) เมื่อวันที่ 12 กันยายน 2557 ไดรับหนังสือแจงวาทรงมีพระราชานุญาต ใหดําเนินการใน ข้ันตอนการกอสราง และเขารวมโครงการจัดตั้งหองสมุดประชาชน “เฉลิมราชกุมารี” เพ่ิมเติมเปนลําดบั ท่ี 104

เม่ือวันท่ี 23 มกราคม 2560 มีหนังสือจากสํานักงาน กศน. แจงใหเขาเฝาถวายแผนศิลาฤกษ ในวันพฤหัสบดี ที่ 2 มีนาคม 2560 สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจา กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานวโรกาสเขาเฝาทูลละอองพระบาททูลเกลา ฯ ถวายแผนศิลาฤกษเพ่ือทรงเจิม และทรงพระสุหราย ณ ศาลาดสุ ดิ าลัย สวนจิตรลดา ประกอบดวยคณะ นายสบื ศกั ดิ์ เอ่ียมวจิ ารณ ผวู าราชการจงั หวัดแมฮอ งสอน นายพเิ ชษฐ อยุ ยานกุ ลู โยธาธกิ ารและผงั เมืองแมฮ องสอน นายทัพพเทพ สุนทรพลเชฏฐ หวั หนา สาํ นกั งานจงั หวัด นายอาํ นาจ พัวตะนะ เลขานกุ ารผูวา ราชการจงั หวัดแมฮ องสอน นายสทุ ัศน กันทะมา รองผอู าํ นวยการสาํ นกั งาน กศน.จงั หวดั แมฮอ งสอน เขาเฝาทลู เกลาฯ

ประมวลภาพการกอ สรา ง

พธิ อี ัญเชญิ แผน ศิลาฤกษ ไดร ับพระราชทานแผน ศิลาฤกษ จากสมเด็จพระกนษิ ฐาธิราชเจา กรมสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทที่ รงพระสุหรา ย และทรงเจมิ สําหรบั นาํ ไปประกอบพธิ ีวางศลิ าฤกษ ณ อาคารหอ งสมดุ ประชาชน “เฉลิมราชกุมาร”ี อําเภอเมอื งแมฮอ งสอน จงั หวดั แมฮอ งสอน ไดด ําเนินการประกอบพธิ ีวางศลิ าฤกษ เมอ่ื วนั พธุ ที่ 25 กรกฎาคม 2561

พธิ อี ัญเชญิ แผน ศิลาฤกษ