ถอดบทเรียนบ้านหนังสือชุมชน พ.ศ.2559

ทาอยา่ งไร : ดาเนนิ การโดยเน้นการมสี ว่ นร่วมจากเครอื ข่าย การดําเนินงานของบ๎านหนังสือชุมชนบ๎านโพธ์ิทอง เน๎นการดําเนินการแบบมีสํวนรํวมของเครือขํายทุกภาคสํวน ทั้งภาคราชการและภาคประชาชน มีการประชุมปรึ กษาหารือกันท้ังแบบเป็นทางการ และไมํเป็นทางการ รํวมกันวางแผนหารูปแบบการจัดกิจกรรมสํงเสริมการอําน และกิจกรรมอื่น ๆ รํวมกัน การแก๎ไขปัญหาและหาแนวทางการพัฒนาเพื่อความเข๎มแข็ง และยั่งยืน เชํน องค๑การบริหารสํวนตําบลโนนสมบูรณ๑ ให๎การสนับสนุนงบประมาณในการทําปูายบ๎านหนังสือชุมชน โรงเรียนโพธิ์ทองวิทยา โรงเรียนบ๎านทองสายให๎การสนับสนุนสื่อ และช้ันวางหนังสือ เป็นต๎น มีอาสาสมัครในหมํูบ๎านมาชํวยกันดูแลรักษาความสะอาดปรับสภาพภูมิทัศน๑ รับบริจาคหนังสือ ประชาสัมพันธ๑งานตําง ๆ ของบ๎านหนังสือชุมชนและการจัดทําเอกสาร เชํน ทะเบียนหนังสือ บัญชีผ๎ูมาใช๎บริการ แบบสอบถามความพึงพอใจเป็นต๎น ด๎านส่ือ หนังสือ มีการจัดหมวดหมูํตําง ๆ ไว๎อยํางเป็นระเบียบเรียบร๎อย สะดวกตํอการใช๎บริการ ด๎านกิจกรรมมีการจัดกิจกรรมท่ีหลากหลาย เชํน กิจกรรมบ๎านหลังเรียนกิจกรรมพี่ชวนน๎องอํานน๎องชวนพี่วาด กิจกรรมผู๎เฒําเลํานิทาน กิจกรรมแขํงขันอํานจากบัตรคํากิจกรรมสุภาษิตหรรษา เป็นต๎น นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมอื่นๆ เชํน กิจกรรมฝึกอาชีพระยะสั้น กลํุมสนใจ การประชุมของกลํุมองค๑กรตําง ๆ ในชุมชน กิจกรรมออกกําลังกาย(มีสระวํายน้ําสําหรับเด็ก) มีการทําสถิติผู๎มาใช๎บริการ และมีการรายงานผลการดําเนินงานอยาํ งตอํ เนอื่ ง 49

ผลการดาเนนิ งาน : พฒั นาตนเอง พัฒนางาน พัฒนาหมบู่ ้าน นางปรชี า เดชเมอื ง เจ๎าของบา๎ นหนงั สือชุมชนบ๎านโพธท์ิ อง เลําให๎ฟังวํา ส่ิงท่ีเกิดข้ึนจากการมีบ๎านหนังสือชุมชน คือ ชาวบ๎านนําความร๎ูที่ได๎จากการเรียนรู๎ไปพัฒนาตนเอง พัฒนางานพัฒนาหมํูบ๎าน ทําให๎มีผู๎มาใช๎บริการหลากหลายกลุํม มีท้ังเด็ก เยาวชน ผู๎สูงอายุในหมูํบ๎านและหมูํบ๎านใกล๎เคียงมาใช๎บริการอยาํ งตอํ เนอ่ื ง ทําให๎ร๎ูจักใช๎เวลาวํางให๎เกิดประโยชน๑ ประชาชนในหมูํบ๎านมีนิสัยรักการอํานมาก มีความสามัคคี เป็นสังคมแหํงความเอื้ออาทร พ่ึงพาอาศัยซ่ึงกันและกัน เป็นชุมชนแหํงการเรียนร๎ูอยํางแท๎จริง และสามารถเ ป็นต๎นแบบให๎แกํชุมชนหมูํบ๎านอื่น ๆ ตํอไปได๎อีกด๎วย เครือขํายก็เข๎ามามีสํวนรํวมมากขึ้น ให๎การสนับสนุนสื่อ หนังสือ สิ่งของ อุปกรณ๑ตําง ๆ เพราะเห็นการทํางานกันอยํางจริงจัง มีการจัดกิจกรรมอยาํ งหลากหลาย มีคนมาใช๎บรกิ ารอยํางตํอเนือ่ ง และเกิดผลดีกับชมุ ชนอยํางเปน็ รปู ธรรม 50

ปญั หา-อปุ สรรค-แนวทางแก้ไข บ๎านหนังสือชุมชนบ๎านโพธิ์ทอง ยังขาดสื่อส่ิงพิมพ๑ท่ีมีคุณภาพ ตลอดจนส่ือนวัตกรรมใหมํ ๆ ท่ีทันสมัย เพื่อมาให๎บริการประชาชน ในชุมชน โดยพร๎อมท่ีจะรับการสนับสนุนจากทุกภาคสํวน และตอ๎ งการขยายพ้ืนทดี่ ําเนินงานให๎เพิม่ มากขน้ึ ตามความต๎องการ ของชุมชน เพือ่ เปน็ แหลํงศกึ ษาหาความร๎ู ข๎อมูลขําวสาร และเป็นท่ี จดั กจิ กรรมชุมชนเพม่ิ ข้ึนจดุ เดน่ : การมสี ่วนร่วมของชมุ ชน จุดเดํนของบ๎านหนังสือชุมชนบ๎านโพธ์ิทอง คือ การมีสํวนรํวมของชุมชนเป็นหลัก ท้งั ภาครัฐ ภาคประชาชน รวมทงั้ ผ๎ูนําระดับชุมชน ผ๎ูนําท๎องถิ่น ภูมิปัญญาชาวบ๎าน ตลอดจน มีเครือขํายท่ีรํวมสนับสนุนส่ือ หนังสือ อุปกรณ๑ตําง ๆ และเห็นความสําคัญของกิจกรรม สงํ เสริมการอํานและสรา๎ งนิสัยรักการอํานให๎แกํคนในชุมชน นอกจากน้ีบ๎านหนังสือชุมชนบ๎านโพธิ์ทอง ยังตั้งอยํใู นบริเวณทเ่ี ป็นจดุ ศูนย๑กลางของชุมชนใกล๎ร๎านค๎า ซ่ึงเป็นจุดศูนย๑รวมของประชาชน ในชมุ ชน ทําให๎ประชาชนเข๎าถึงไดง๎ ําย และมาใช๎บริการได๎สะดวก 51

แนวทางการพัฒนา บ๎านหนังสือชุมชนบ๎านโพธิ์ทอง มีแนวทางการพัฒนาโดยพยายาม จัดหาสื่อส่ิงพิมพ๑ นวัตกรรมท่ีทันสมัยจากทุกภาคสํวน เพื่อสํงเสริม และพัฒนาการอํานแกํคนในชุมชน รวมท้ังการสร๎างแรงจูงใจ เผยแพรํ ยกยํองเชิดชูเกียรติ ยอดนักอําน อาสาสมัครสํงเสริมการอําน ผู๎สํงเสริม สนับสนุนงานบ๎านหนังสือชุมชน ผ๎ูรํวมกิจกรรมสํงเสริมการอําน เพื่อเป็น แรงบันดาลใจแกํผู๎มาใช๎บริการ นักศึกษา เยาวชน และประชาชนทั่วไป และ ท่ีสําคัญ คือพ ยายามพัฒน าบ๎านหนังสือชุม ชน บ๎าน โพธิ์ ทอ ง ไปสูํหอ๎ งสมดุ ชมุ ชน เพือ่ ใหบ๎ รกิ ารประชาชนได๎กว๎างขวางมากข้นึการเตรยี มการเผยแพรป่ ระชาสัมพนั ธ์ บ๎านหนังสือชุมชนบ๎านโพธิ์ทอง ได๎มีการเผยแพรํประชาสัมพันธ๑ผลการดําเนินงานแล๎วโดยศูนย๑เทคโนโลยีทางการศึกษา ได๎มาถํายทํา ผลการดําเนินงาน เพื่อออกอากาศทางรายการ สายใย กศน. และปัจจุบันประชาชนสํวนใหญํเลํน Facebook เลํน Line กันเกือบทุกคนคดิ วาํ จะมีการประชาสมั พันธ๑ การจัดกจิ กรรมตําง ๆ ของบ๎านหนังสือชุมชนบ๎านโพธ์ิทอง บนสื่อออนไลน๑ดังกลําวเพื่อให๎ประชาชนที่สนใจเขา๎ มาใช๎บรกิ ารเพิ่มมากขึ้นดว๎ ย 52

บา้ นพ่ึงตน หมู่ที่ 2 บ้านพ่งึ ตน ตาบลควนชะลกิ อาเภอหัวไทร จงั หวัดนครศรีธรรมราช“ในสมยั ทเ่ี ป็นเด็ก ไมม่ หี นังสือให้อ่าน ตอ้ งแอบเอาเงินค่าอาหารไปเช่าหนังสืออา่ น เราดอ้ ยโอกาส เป็นบา้ นนอกมาก จึงอยากให้เด็กได้อ่านหนงั สือ” ครไู พรินทร์ รุยแกว้ บ๎านหนังสือชุมชนบ๎านพึ่งตน เดิมเป็นบ๎านพักครูหลังแรกของโรงเรียนวัดควนชะลิกท่ีสร๎างข้ึนเมื่อปี พ.ศ.2515 มีลักษณะเป็นบ๎านสองช้ันมีใต๎ถุนสูงช้ันบนมีห๎องนอน 2 ห๎องมีห๎องครัว1 ห๎องและเมื่อปี พ.ศ. 2545 โรงเรียนวัดควนชะลิกจะขอร้ือถอนเน่ืองจากชํารุด ไมํสามารถพักอาศัยได๎อีกตํอไปศนู ย๑วฒั นธรรมเฉลิมราชควนชะลิก ได๎ขอไว๎เพ่ืออนุรักษ๑และปรับปรุงซํอมแซม เป็นห๎องสมุดชุมชนตํอมา พ.ศ. 2555 ได๎รับงบประมาณจากกรมสํงเสริมวัฒนธรรมและศูนย๑วัฒนธรรมเฉลิมราชควนชะลิกปรับปรงุ ซอํ มแซมบ๎านพกั ดังกลาํ ว โดยใหค๎ งสภาพโครงสร๎างเดิมของบ๎านพกั ไวใ๎ หม๎ ากที่สุด แตทํ าสี 53

ให๎สดใส เพื่อสร๎างบรรยากาศที่สดชื่นแจํมใส และเพ่ือการยืดอายุของไม๎ รวมท้ังใช๎ต๎นไม๎เป็นรั้วเพื่อบังตาและให๎ความรํมรื่น ตํอมาในปี พ.ศ. 2556 กศน. อําเภอหัวไทร ได๎คัดเลือกสถานท่ีแหํงน้ีเป็นบ๎านหนังสืออัจฉริยะตามนโยบายของสํานักงาน กศน. จนกระท่ังปี พ.ศ. 2559 ยังคงดําเนินการอยาํ งตอํ เนอ่ื ง และไดเ๎ ปลย่ี นชื่อเป็น “บา๎ นหนังสอื ชมุ ชน” ตามทส่ี ํานักงาน กศน. กาํ หนด 54

...ทาไมถงึ ทา...ผอ.ชุมแกว้ รุยแกว้ ครไู พรินทร์ รุยแก้ว ผอ.ชุมแก๎ว และครูไพรินทร๑ รุยแก๎ว เป็นบุคคลท่ีให๎ความสําคัญกับเด็ก และการศึกษาโดยเฉพาะการอํานมากดังที่น๎องสา (คุณวิลาวัณย๑ ทองปาน) ผ๎ูดูแลบ๎านหนังสือชุมชน ได๎เลําวํา“ผอ.ชุมแก้ว เป็นคนน่ารักมาก อารมณ์ดี รักเด็กมาก รับฟังลูกหลาน ส่วนอาจารย์ไพรินทร์จะเป็นคนเก่งมาก มีความคิดดี ชอบบันทึก อาจารย์เขียนหนังสือเป็นเล่ม ๆ จะเป็นคนคิดเป็นหัวเรี่ยวหัวแรงหลัก คนอ่ืน ๆ เป็นผู้ช่วย อาจารย์ทาด้วยใจรัก ” ทําน ผอ.ชุมแก๎วเกษียณอายุราชการในตําแหนํงผู๎อํานวยการโรงเรียนวัดควนชะลิก และปัจจุบันในวัย 74 ปีเป็นประธานศูนย๑วัฒนธรรมเฉลิมราชควนชะลิก ซ่ึงการสํงเสริมแหลํงเรียนร๎ูเป็นบทบาทหนึ่งของศนู ยว๑ ฒั นธรรมดังกลําว 55

สํวนครูไพรินทร๑ อายุ 65 ปี เคยเป็นครูสอนภาษาไทยกํอนเกษียณอายุราชการซึ่งครูได๎เลําใหเ๎ ราฟังวํา “ในสมัยที่เป็นเด็ก ไมํมีหนังสือให๎อําน ต๎องแอบเอาเงินคําอาหารไปเชําหนังสืออํานเราด๎อยโอกาส เป็นบ๎านนอกมาก จึงอยากให๎เด็กได๎อํานหนังสือ” และครูไพรินทร๑ ได๎เลําตํอวําตนเองได๎จัดห๎องสมุดชุมชนต้ังแตํยังไมํเกษียณอายุราชการ เน๎นให๎ประชาชนเข๎ามาอํานหนังสือแตํเนือ่ งจากอยูํชัน้ 2 ของศนู ย๑วฒั นธรรมเฉลิมราชควนชะลิก ทําให๎ชาวบ๎านไมํสะดวกในการมาใช๎บริการและเป็นสถานที่ที่มีคนมาติดตํอเป็นประจํา ทําให๎ผ๎ูอํานไมํมีสมาธิ จึงขอย๎ายมาอยูํท่ีบ๎านพักหลังแรกในปี พ.ศ.2545 ซึ่งมีทําเลที่ต้ังดี ติดถนน สะดวกในการเข๎าถึงบริการเพ่ือให๎ผ๎ูปกครองที่มารอรับลูกหลาน และชาวบ๎านมาใช๎ตามโอกาส ซึ่งคร้ังแรกยังคงเป็นสภาพอาคารเกําจึงเป็นจดุ เริม่ ตน๎ ของการดําเนินงานบ๎านหนงั สือชุมชน มาจนถึงทุกวันนี้ 56

...ใครทาบา้ ง... ด๎วยความที่ครูไพรินทร๑ต๎องการให๎เด็กได๎มีโอกาสอํานหนังสือ จึงทําห๎องสมุดมาต้ังแตํสมยั เปน็ ครแู ละปรบั เปล่ียนเร่ือยมาให๎เหมาะสมกับสภาพและการบริการ จนในที่สุดได๎ปรับปรุงอาคารบ๎านพักครูให๎เป็นบ๎านหนังสือที่สวยงาม นําเข๎ามาใช๎บริการ เด็กนักเรียนชายคนหน่ึงไมํเข๎าไปใช๎บริการห๎องสมุดของโรงเรียนตนเอง แตํมาใช๎บริการที่บ๎านหนังสือแหํงน้ี คงจะเป็นคําตอบท่ีดีท่ีสุด นอกจากครูไพรินทร๑แล๎ว ยังมี ผอ.ชุมแก๎ว ชํวยเหลือในทุก ๆ ด๎าน รวมทั้งนายกองค๑การบริหารสํวนตําบลบางนบ นายสายัณต๑ แก๎วมณี ผู๎ใหญํบ๎านหมูํท่ี 4 และนางอุบลรัตน๑ ทองคงผใู๎ หญบํ า๎ นหมูํที่ 5 รํวมจัดด๎วย นายสายณั ต์ แก้วมณี ผ้ใู หญ่บา้ นหมทู่ ี่ 4 และ นางสาววลิ าวัณย์ ทองปาน นางอบุ ลรตั น์ ทองคง ผู้ใหญบ่ ้านหม่ทู ี่ 5 (คนซา้ ย) ผู้ดูแลบ้านหนงั สอื ชมุ ชนงง 57

...ทาอะไร... ครไู พรินทร๑ ผอ.ชมุ แก๎ว และทีมงานของศูนย๑วัฒนธรรมเฉลิมราชควนชะลิก โดยเฉพาะน๎องสา ได๎ปรับปรุง ซํอมแซมบ๎านพักครูท่ีเกํา ทรุดโทรม ให๎มีสภาพที่ใช๎งานได๎ รวมท้ังทาสีให๎สดใส นําเข๎ามาใช๎บริการ สร๎างบรรยากาศในการอําน จัดหนังสือท่ีหลากหลาย คอมพิวเตอร๑และอินเทอร๑เน็ต ให๎บริการแกํคนในชุมชนควนชะลิก นอกจากน้ีได๎มีการจัดกิจกรรมตําง ๆเพือ่ สํงเสริมการรกั การอาํ นอยํางตํอเนื่อง ได๎แกํ การจัดประกวดยอดนักอ่าน มีการกําหนดรางวัลไว๎และให๎รางวัล 3 ประเภท คือ1) รางวัลอํานสมํ่าเสมอ 2) รางวัลอํานเอาเป็นเอาตาย และ 3) รางวัลอํานตามความสนใจโดยน๎องสาได๎จัดทําสถิติชํวง 3 เดือนติดตํอกันที่มาใช๎บริการหนังสือเป็นประจํา โดยไมํแจ๎งให๎ผ๎อู ํานทราบลํวงหน๎า ส่งหนังสือสู่บ้าน น๎องสาจัดทําประกาศรับสมัครบ๎านท่ีเป็นสมาชิก และจัดหนังสือไปให๎ที่บ๎านท้ังพํอ แมํ และลูก โดยการสอบถามความต๎องการอํานและพิจารณาจากสถิติการยืมหนังสือ สําหรับผ๎ูใหญํให๎คร้ังละ 5 เลํม ยืมได๎ 3-5 วัน สํวนเด็ก ให๎คร้ังละ 1-2 เลํมยืมได๎ 2 วันซึ่งได๎รับการสนับสนุน กระเป๋าหนังสือจากศนู ย๑วฒั นธรรมราชควนชะลิก และ กศน.อาํ เภอหัวไทร 58

ให้ยมื แวน่ ตาแก่ผ้สู งู อายุ ครไู พรินทร๑ และน๎องสา ได๎จัดแวํนตาให๎สําหรับผู๎สูงอายุท่มี าบ๎านหนงั สอื ชุมชนยืมได๎ เพ่ือใหอ๎ ํานหนังสือ หรือดูภาพจากหนงั สอื ได๎ชดั เจนยง่ิ ขึ้น ประกวดการทาหนังสือเล่มเล็ก เป็นกิจกรรมที่เสริมสร๎างกระบวนการคิด อํานและเขียนโดยศูนย๑วัฒนธรรมเฉลิมราชควนชะลิก จัดทําประกาศเรื่องการประกวดไปทุกโรงเรียนในอําเภอหัวไทร เพื่อสมัครเข๎ามาประกวด ซง่ึ มโี รงเรียนทส่ี มัครเข๎าประกวด จํานวน 13 แหํงแบํงออกเป็น 2 ระดับ คือ ระดับประถมศึกษา ป. 4 - 6 และระดับมัธยมศึกษา ม. 1 - 3 ครูแตํละโรงเรียนจะต๎องสอนการทําหนังสือเลํมเล็กเอง แล๎วสํงนักเรียนมาประกวด เป็นทีม ทีมละ 3 คนในการประกวดใช๎เวลา6 ชวั่ โมงซึง่ น๎องสาเลําวํา “ได๎เห็นความสามารถของนกั เรียน มีการแบงํ งานกนั ทาํ คนหน่ึงจะแตํงเร่ืองคนหน่ึงเขียนและอีกคนหนึ่งวาดภาพ” ตํอมา บางโรงเรียนได๎พัฒนาตอํ ยอดจากกจิ กรรมประกวดการทาํ หนังสอื เลํมเล็กครง้ั นี้ โดยการใหน๎ ักเรยี นทาํ หนังสอื เลมํ เลก็ เก่ียวกับเร่ืองวิชาการ เพื่อสํงเข๎าประกวดงานวิชาการ และได๎รับรางวัลระดับจังหวัด คือรางวลั เหรยี ญเงินในระดับประถมศึกษา และรางวัลเหรียญทองในระดับมัธยมศกึ ษา หนังสอื ทามอื 59

จัดประกวดมุมหนังสือท่ีบ้าน ศูนย๑วัฒนธรรมเฉลิมราชควนชะลิก ได๎ประกาศเร่อื งการประกวดมมุ หนังสือทบี่ ๎าน และให๎มาสมัคร แตํงตั้งคณะกรรมการประเมนิ และมอบรางวัล เป็นแหลง่ เรยี นรู้ ครนู ํานกั เรยี นมาเรียนรูน๎ อกห๎องเรียนทบ่ี ๎านหนังสือชุมชน โดยให๎นักเรียนเลือกหนังสืออํานตามความสนใจ แล๎วบันทึกเร่ืองที่อําน ใครเป็นผู๎แตํง เดือนละคร้ังเพื่อให๎นักเรยี นรกั การอํานและเป็นการฝึกการเขียนให๎ถูกต๎อง เขียนยํอจับใจความสําคัญได๎ ซึ่งนักเรียนท่ี มี ค ว า ม ตั้ ง ใ จ จ ะ มี พ ฤ ติ ก ร ร ม เ ป ลี่ ย น แ ป ล งให๎เห็นอยํางชัดเจน จะมีความรับผิดชอบมากข้ึนต้ังใจเรียนมากขึ้น เนื่องจากบ๎านหนังสือชุมชนแหํงน้ีจะมีบรรยากาศที่นําอําน มีอิสระในการเข๎าใช๎บริการน อ ก จ า ก นี้ ยั ง มี เ ด็ ก จ า ก ศู น ย๑ พั ฒ น า เ ด็ ก เ ล็ กมาใชบ๎ รกิ ารด๎วย 60

..ทาอยา่ งไร... น๎องสา เลําวํา สํวนใหญํครูไพรินทร๑จะเป็นคนคิดทั้งหมด ทั้งกิจกรรม และการสร๎างบรรยากาศ อาคารสถานที่ การตกแตํง การจัดมุมตําง ๆ สํวนการปฏิบัตินั้นจะมีตนเองและคนอ่ืน ๆเป็นคนชํวยทํา ผอ.ชุมแก๎วจะสนับสนุนในฐานะประธานศูนย๑วัฒนธรรมเฉลิมราชควนชะลิกเป็นอยํางดี ทั้งงบประมาณในการปรับปรุงซํอมแซมอาคาร ซื้อหนังสือ สื่อตําง ๆ มอบหมายบุคลากรจากศูนย๑วัฒนธรรมเฉลิมราชควนชะลิก มาเป็นผ๎ูดูแลบ๎านหนังสือชุมชน คือ น๎องสา นั่นเองซ่ึงน๎องสา ต๎องดูแลทําความสะอาด จัดกิจกรรมตําง ๆ ท้ังในและนอกบ๎านหนังสือชุมชนมีการแตํงต้ังคณะกรรมการบ๎านหนังสือชุมชน ซึ่งท้ังหมดเป็นอดีตครู ทําให๎การประสานคนในชุมชนได๎งําย เน่ืองจากทุกคนในชุมชนเป็นลูกศิษย๑ของครูทุกทําน ประกอบกับการดําเนินงานท่ีทําให๎ชาวบ๎านเห็นเป็นรูปธรรม และเป็นประโยชน๑แกํคนในชุมชนจึงได๎รับความรวํ มมอื จากคนในชมุ ชนเปน็ อยาํ งดี ทงั้ การของบประมาณสมทบ หรือการรับบริจาคหนังสือการมาเข๎ารวํ มกจิ กรรมท่บี ๎านหนังสอื ชมุ ชนจดั เป็นต๎น 61

ผลของการจัด ประชาชนท่ีมาอํานหนังสือที่น่ี อํานแล๎วสามารถนําไปใช๎ได๎จริง เชํน คุณวิลาวรรณ คงเรืองอํานแล๎วจดบันทึกทุกคร้ังในเร่ืองที่ตนเองสนใจ วันหนึ่งเธอต๎องการทําปุ๋ยหมัก เธอมาเปิดดูสมุดที่จดไว๎และคิดวิเคราะห๑วําวัสดุใดให๎แรํธาตุอะไร ในชุมชนตนเองมีวัสดุใดมาทําปุ๋ย ได๎บ๎างถา๎ ไมํมีมีที่ไหน ถา๎ ไปซ้อื มาทําค๎ุมไหม ถ๎าจะทําปุย๋ ต๎องมคี ุณภาพดี ปลอดภยั ที่สําคัญราคาต๎องถูกด๎วยแล๎วจะทําอยํางไร นอกจากค๎นจากหนังสือแล๎ว เธอยังไปหาจากอินเทอร๑เน็ต ถามผ๎ูร๎ู ไปศึกษาดูงานซ้ือปุ๋ยที่ขายท่ัวไปมาดู ลองผิดลองถูก จนปัจจุบันเธอทําปุ๋ยขายและใช๎ปุ๋ยตนเองปลูกมะละกอและพริก ขณะน้ีกําลังทดลองทําเรื่องไรํละหกแสนบาทจากหนังสือท่ีอํานพบ เธอไมํเช่ือวําจะเป็นไปได๎ แล๎วคงได๎ทราบในอนาคต นอกจากเร่ืองของเธอแล๎ว ยังมีกรณีการฟูองร๎องขอที่ดินคืนผู๎ร๎องเห็นเรื่องคล๎ายของตนเองในหนังสือ จึงทําตาม ฟูองร๎องตามขั้นตอนจนชนะในที่สุดจะเหน็ ไดว๎ าํ ประชาชนจะอํานก็ตอํ เมือ่ การอํานน้ันเป็นประโยชน๑ นาํ ไปใชไ๎ ด๎ทนั ที ปัจจบุ ันบ๎านหนงั สือแหํงน้เี ปน็ แหลงํ ศึกษาดูงานของโรงเรียน พัฒนาชุมชน และผ๎ูสนใจท่ัวไปเนื่องจากบ๎านหนังสืออยํูในบริเวณเดียวกันกับศูนย๑วัฒนธรรม ผ๎ูท่ีมาศูนย๑วัฒนธรรมจะพบเหน็ บา๎ นหนังสือด๎วย เปน็ ทช่ี ่ืนชอบของผ๎ูพบเหน็ มหี ลายทํานได๎นาํ หนังสอื มามอบให๎ดว๎ ย 62

ปญั หา/แนวทางแกไ้ ข พอถามถงึ ปญั หาครไู พรินทร๑บอกวํา ไมํมี เพราะคนชอบอํานก็มาอําน คนไมํชอบอํานก็ไมํมาแตํจะทําอยาํ งไรให๎คนไมชํ อบมาอําน ผลกระทบเชิงบวก ผู๎มาใช๎บริการนําความรู๎จากหนังสือไปปฏิบัติจนสามารถเป็นต๎นแบบได๎ สามารถยืนได๎ด๎วยตนเอง เป็นเครือขํายซ่ึงกันและกัน ใครที่ไมํรู๎จักกัน พอมีอาชีพเดียวกันก็จะร๎ูจักกันปรึกษาหารือกัน ...จดุ เดน่ ... สถานที่ต้ังของบ๎านหนังสือชุมชนที่ติดถนน สะดวกแกํการเข๎ามาใช๎บริการ บรรยากาศดึงดูดใจให๎เข๎าใช๎บริการ สถานที่มีความรํมร่ืน สวยงาม ตลอดจนการรักการอํานของครูไพรินทร๑ความมํุงม่ันตั้งใจของครูไพรินทร๑ท่ีทําให๎ทุกคนเห็น จึงได๎รับความชํวยเหลือ สนับสนุนเป็นอยํางดี ตลอดจนความเข๎มแข็งของชุมชนท่ีเขา๎ มามีสํวนรวํ มในการจัดและรับบริการ 63

ความฝนั ของเจ้าของบ้าน ต๎องการให๎มีหนังสือเกี่ยวกับเทคโนโลยีการเกษตรมากขึ้น เพราะคนในชุมชนชอบอํานแล๎วเอาไปใชไ๎ ดจ๎ ริง หนังสอื ไมํถูกใจกไ็ มํอาํ น และต๎องการท่ีจะจัดมุมเฉพาะเรื่องท่ีเกี่ยวข๎องกับชุมชนเชนํ เร่ืองปาล๑ม เพ่ือใหค๎ นมาใช๎บริการหาหนังสอื และเอกสารงํายยิง่ ขึ้นการเตรียมการเผยแพร่ เนื่องจากผู๎ดูแลมีเพียงคนเดียว ถ๎าหากไมํอยูํวันใด คนมาศึกษาดูงานหรือใช๎บริการก็ไมสํ ะดวก จงึ คิดวาํ จะทาํ สือ่ มลั ติมีเดีย เพอื่ เปิดใหด๎ ูเน้อื หาทตี่ อ๎ งการเผยแพรไํ ดส๎ ะดวกยิง่ ขน้ึ 64

บา้ นท่าเชียดหม่ทู ี่ 3 บ้านทา่ เชียด ตาบลคลองใหญ่ อาเภอตะโหมด จงั หวัดพัทลงุ“จรงิ ๆ แล้ว ผมเปน็ คนไมช่ อบอา่ นหนงั สือ นายสวาท สันหละ แตท่ ท่ี าเพราะทาตามหน้าท่ี” ผูใ้ หญบ่ า้ น หมู่ที่ 3 65

ทาไมถงึ ทา...... ผู๎ใหญํสวาท สันหละ เจ๎าของบ๎านหนังสือชุมชน ปัจจุบันอายุ40 ปี เป็นบุตรคนท่ี 2 ในจํานวนพ่ีน๎อง 5 คน มีบิดาเป็นผ๎ูใหญํบ๎านซงึ่ ในบ๎านของบิดามีมุมหนังสือท่ัวไป และหนังสือพิมพ๑ จนบิดาเกษียณแล๎วจึงได๎รับเลือกเป็นผ๎ูใหญํบ๎านตํอจากบิดา และย๎ายบ๎านออกมาอยํูกับภรรยาและบุตรอีก 3 คน รวมท้ังนําช้ันหนังสือของบิดามาด๎วยเป็นชั้นเหล็กเกํา ๆ จํานวน 4 หลัง เพราะคิดวําเป็นสํวนหน่ึงของบ๎านผู๎ใหญํบ๎านด๎วย นิสัยสํวนตัวแล๎ว ผ๎ูใหญํสวาทแอบกระซิบวํา“จริง ๆ แล้ว ผมเป็นคนไม่ชอบอ่านหนังสือ แต่ท่ีทาเพราะทาตามหน้าที่ ผมชอบอ่านเร่ืองเกษตรอย่างเดียว” ในขณะที่ ตอบเพ่ือนผู๎ใหญํสวาทบอกวํา “ถ้าชอบอ่าน ป่านนี้ไปไกลแล้ว”ถา๎ เป็นอยาํ งน้ีแล๎ว ผ๎ูใหญํสวาททําไมจึงทําบ๎านหนังสือลํะ ผ๎ูใหญํสวาทขยายความตอํ ไปอกี วาํ “ผมชอบสังสรรค์ ชอบให้มคี นมาบ้านเยอะ ๆต้องการมีเพ่ือน พอใจถ้ามีเพ่ือนเยอะ และด้วยหน้าที่ผู้ใหญ่บ้านตอ้ งมีบา้ นเป็นจุดรวมของชาวบ้าน ประสานงานง่ายขึ้น สะดวกขึ้นใคร ๆ ก็มาได้ ถ้ามีบ้านหนังสือด้วย คนที่มาคอยติดต่องานหรือมาคอยประชุม ก็เปิดหนังสืออ่านบ้างดูบ้างไปพลาง ๆ ”ด๎วยความคิดน้ี ผ๎ูใหญํสวาท จึงต๎องจัดพ้ืนท่ีบริเวณบ๎านให๎มีต๎นไม๎ใหค๎ วามรมํ รื่นนาํ เข๎ามานัง่ พักนงั่ ด่ืมกาแฟ พดู คุย ดู อํานหนงั สือด๎วย 66

ใครทาบ้าง เม่ือสํานักงาน กศน. มีนโยบายทําบ๎านหนังสืออัจฉริยะ ในปี 2556 บ๎านผ๎ูใหญํก็เข๎าโครงการกบั เขาดว๎ ย พอมกี ารประกวดบ๎านหนังสือชุมชน กศน.อําเภอตะโหมด ก็สํงเข๎าประกวดด๎วยอีก จนกระท่ังวันหน่ึงนายสมทบ กรดเต็ม ผู๎อํานวยการ สํานักงาน กศน.จังหวัด พัทลุงได๎มาเยี่ยมเยียน จึงทราบวํา ได๎รับรางวัลชนะเลิศในระดับจังหวัด และจะสํงเข๎าชิงในระดับกลุํมสํานักงาน กศน. จังหวัด ตอนนั้นมี กศน.อําเภอตะโหมด โดยครูสัจตรีญา อาดํา หรือครูมะ นําหนังสือชน้ั วางหนงั สือมาให๎เพ่ิมเตมิ ทําปูายชอ่ื บา๎ นหนงั สอื ชุมชน มาชวํ ยจัดกจิ กรรม ให๎คําแนะนาํ ตําง ๆ ฯลฯ แตํภาระของผ๎ูใหญํบ๎านนั้นมีมาก ประกอบกับผ๎ูใหญํสวาทก็ไมํคํอยชอบอํานหนังสือแตอํ ยากให๎เดก็ ๆ ได๎อํานหนังสือ จึงไมํคํอยได๎จัดบ๎านหนังสือ จะมีก็แตํภรรยา (นางสาลีนา สันหละ)และผู๎ชํวยผ๎ูใหญํบ๎าน (นางสาวสะริม คํารักษ๑) เป็นผู๎จัดการดูแลบ๎านหนังสือ หากมีปัญหาจึงปรึกษาและขอคําแนะนําจากผ๎ูใหญํสวาท ทั้งสองทํานได๎จัดหนังสือข้ึนช้ันให๎เป็นระเบียบคอยยกหนงั สอื ทใี่ หบ๎ รกิ ารหน๎าบา๎ น และยกเข๎าห๎องเมื่อเวลาฝนตก เพราะกลัววาํ หนงั สอื จะเปยี กช้นืนางสาลีนา สนั หละ นางสาวสัจตรญี า อาดา หรอื ครมู ะ นางสาวสะริม คารกั ษ์ภรรยาผู้ใหญบ่ ้าน ครู กศน. ตาบล ผู้ชว่ ยผูใ้ หญบ่ า้ น 67

ทาอะไร ผู๎ใหญํสวาทแอบวางแผนไว๎ในใจวํา ต๎องการจัดบ๎านให๎เป็นศูนย๑กลางของคนในชุมชนเพ่ือสะดวกในการทําหน๎าท่ีผู๎ใหญํบ๎าน จึงจัดเตรียมช้ันหนังสือ มุมหนังสือพิมพ๑ กาแฟและกานํ้าร๎อน ซ่ึงเสียบปลั๊กไฟตลอด 24 ชั่วโมงไว๎บริการเพื่อคนที่เข๎ามาใช๎บริการจะได๎ไมํผิดหวังอยากอํานได๎อําน อยากดื่มได๎ดื่ม ซ่ึงตํอมาสถานท่ีนี้ก็เป็นศูนย๑กลางจริง ๆ เป็นสถานท่ีพบปะพูดคุยสถานท่ีจัดประชุม และศูนย๑รวมการจัดกิจกรรมพัฒนาอาชีพเพ่ือเพิ่มรายได๎ของคนในชุมชนเชํน หมํูบ๎านเศรษฐกิจพอเพียงต๎นแบบ ศูนย๑ปฏิบัติการตามโครงการแก๎ไขปัญหาความยากจนท่ีทาํ การกองทนุ หมบูํ า๎ น กลุํมออมทรัพย๑เพื่อการผลติ กองทุนแมขํ องแผํนดนิ เป็นต๎น เย้ืองไปจากบ๎านผ๎ูใหญํมีมัสยิดท่ีเด็ก ๆ จะต๎องมาเรียนศาสนาในวันเสาร๑ทุกคนผู๎ ป ก ค ร อ ง ที่ ม า สํ ง แ ล ะ รั บ เ ด็ ก ก็ จ ะ แ ว ะ ม า อํ า น ห นั ง สื อ ร ะ ห วํ า ง ร อ ลู ก ม า เ รี ย น ศ า ส น า(อํานคัมภีร๑อัลกุรอาน) ที่มัสยิดเป็นประจํา นอกจากนี้ครูมะ ครู กศน.ตําบล และคณะได๎มารวํ มกนั จัดกิจกรรมสงํ เสริมการอํานให๎แกเํ ดก็ ๆ ด๎วย 68

ทาอย่างไร ภรรยา และผ๎ูชํวยผู๎ใหญํบ๎านจะเป็นผู๎ดูแลบ๎านหนังสือ กิจกรรมประจําท่ีเด็กชื่นชอบคือ การวาดภาพระบายสี ก็จะมภี รรยาผใู๎ หญบํ ๎านมาชํวยจัด มีครูมะ นายพสธร อินแพง (บรรณารักษ๑)และนางสาวจิราพร วํนุ สนิ (ครูสอนคนพิการ) รวํ มกันจดั กิจกรรมสงํ เสริมการอําน เชํน กิจกรรมเลํานิทานกิจกรรมหน๎ากากแฟนซี กิจกรรมทิชชูํมหัศจรรย๑ กิจกรรมอํานหนังสือตามรอยคําสอนพํอหลวงกิจกรรมทายปริศนาสํานวนสุภาษิตคําพังเพย กิจกรรมประดิษฐ๑พัดนกฮูกอาเซียน เป็นต๎นโดย กศน.อําเภอตะโหมด จะจัดทําเป็นตารางการจัดกิจกรรมสํงเสริมการอํานหมุนเวียนไปยงั บา๎ นหนังสือชุมชนทุกแหํงในอําเภอ 69

ผลของการจดั บา้ นหนงั สอื ชมุ ชน ผู๎ใหญํสวาทไมํได๎มุํงหวังรางวัลอะไร คิดเพียงจัดไปตามหน๎าท่ี พยายามทําให๎ดีตามที่มีคนแนะนํา และเป็นสถานท่ีอําน เขียนสําหรับลูก ๆ ของผู๎ใหญํด๎วย ทั้งเรียนท้ังเลํน โดยเฉพาะลูกสาวคนเล็ก นอกจากชวนเพ่ือน ๆ มาวาดรูปแล๎ว ผู๎ใหญํได๎ถือโอกาสสอนเร่ืองของความมีระเบียบสอนให๎เก็บของทุกครั้งท่ีเลํนเสร็จแล๎ว สําหรับคนในชุมชนก็ได๎รับประโยชน๑จากการอํานบ๎างแตยํ งั ไมํเป็นที่พงึ พอใจของผใ๎ู หญํนกั และคดิ วําเพิง่ ทําได๎เพียง 60 - 70 % เทํานน้ั ในชวํ งที่ผใู๎ หญไํ ด๎จัดงานกุศลของมัสยิด มีผู๎นาํ ชมุ ชน และประชาชนทั่วไปมางานน้ีนับหม่ืนคนจากเกอื บทุกจงั หวัดของภาคใต๎ ไดม๎ าเหน็ บา๎ นหนงั สือของผู๎ใหญํ ตํางชืน่ ชมและจะนําไปจดั บ๎างปัญหา ผู๎ใหญํสวาท บอกวํา อยากได๎ชั้นวางหนังสือเพิ่ม เพ่ือจะได๎จัดวางหนังสือให๎บริการไดอ๎ ยํางเปน็ สัดสํวนมากขนึ้ผลกระทบเชิงบวก ผ๎ูใหญํสวาท เลําให๎ฟังวํา ภรรยาทําขนมและน้ําผลไม๎ขาย เม่ือมีบ๎านหนังสือและบ๎านเป็นจุดศูนย๑กลางของคนในชมุ ชน ทาํ ใหข๎ ายของได๎ดีมากขนึ้ กวําเดิม รายได๎สวํ นหนึ่งก็นําไปซอ้ื กาแฟและหนงั สือพมิ พ๑มาใหบ๎ ริการ และท่ีสําคัญมีผ๎ูนําจากชุมชนอื่นมาเห็นรูปแบบแล๎ว ต๎องการไปทําท่ีหมบํู า๎ นตนเองบ๎าง เปน็ การขยายผลทน่ี ําดีใจจริง ๆ 70

จดุ เด่น ไมํอาจกลําวได๎วําจุดเดํนของที่น่ี คือ กิจกรรมเก่ียวกับการอําน แตํในอนาคตคาดวําจะมีคนในชุมชนรักการอํานมากข้ึน ความเป็นศูนย๑กลางของคนในชุมชน จะเป็นจุดเริ่มท่ีดีในการก๎าวไปข๎างหน๎าในการจัดกิจกรรมใดกิจกรรมหนึ่ง เพียงแตํตอนนี้ชุมชนยังต๎องคํานึงถึงเศรษฐกจิ ปากท๎องกอํ น แตสํ ําหรับเดก็ แลว๎ สามารถปลูกฝังเรือ่ งการอํานได๎อยํางดี มีเด็กในชุมชนประมาณ 120 คน ซึ่งผู๎ชํวยผู๎ใหญํบา๎ นไดเ๎ อาใจใสํเปน็ พเิ ศษอกี ด๎วย ความฝันของเจ้าของบ้าน ผ๎ูใหญํสวาท ต๎องการท่ีจะพัฒนาพื้นท่ีบ๎านให๎มีความนําใช๎บริการ เป็นสัดสํวนมากข้ึนโดยการจัดหาชั้นวางหนังสือเพิ่ม จัดหาหนังสือท่ีมีเน้ือหาเกี่ยวกับการเกษตร / การประมงเพ่มิ เติม รวมทั้งตอ๎ งการให๎ กศน. เข๎ามามีสวํ นรวํ มในการจัดกจิ กรรมให๎มากขึน้ กวาํ เดมิเตรียมการเผยแพร่ สํานักงาน กศน.จังหวัด ได๎ถํายทําคลิปวิดีโอบ๎านหนังสือขึ้นเผยแพรํบนยูทูป และ กศน.อําเภอ ได๎จัดทําเอกสารสํงให๎ สํานักงาน กศน.จังหวัดนําเสนอผลการดําเนินงานในที่ประชุมจัง หวัด รวมท้ั งจะจัดทําวารสารประจาํ เดอื นของ กศน.อาํ เภอ ดว๎ ย 71

บ้านทา่ หมน่ื ราม268 หมู่ที่ 1 บา้ นท่าหมนื่ ราม ตาบลท่าหม่ืนราม อาเภอวังทอง จังหวัดพิษณุโลก นายอนนั ต์ สุขโฉม ผชู้ ว่ ยผใู้ หญ่บ้าน“จิตใตส้ านึกของคนเกเร คนติดเหล้า เป่ียมไปด้วยจิตบริการอันย่ิงใหญ่”คุณอนันต๑ สุขโฉม เจ๎าของบ๎านหนังสือชุมชนบ๎านทําหม่ืนราม ปัจจุบันอายุ 55 ปีอยํูบา๎ นเลขที่ 286 หมํูท่ี 1 ตําบลทําหมื่นราม อําเภอวังทอง จังหวดั พิษณโุ ลก บ๎านหนังสือชุมชนแหํงน้ีต้ังอยํูใจกลางชุมชน ใกล๎ ๆ กัน มีวัด โรงเรียน จึงมีเด็ก นักเรียน และชาวบ๎าน วนเวียนมาอํานหนังสือเป็นประจาํ คุณอนนั ต๑ เปน็ ผู๎ชํวยผ๎ูใหญบํ า๎ นได๎ประมาณ 6 เดือน เหตุท่ีมาเป็นผ๎ูชํวยผ๎ูใหญํบ๎านเพราะต๎องการชวํ ยเหลือชาวบา๎ น และคดิ วาํ จะใช๎ความร๎ู ความสามารถด๎านชํางไฟฟูา ชํางซํอมอุปกรณ๑ไฟฟูาชํางศิลป์ ชํวยเหลือชาวบ๎านได๎ เน่ืองจากเคยประกอบอาชีพรับจ๎างท่ัวไป และเคยเป็นครูพิเศษสอนวาดภาพกําแพงโรงเรยี นมากอํ น 72

...ทาไมถึงทา...ไมํเป็นคํากลําวที่เกินความจริงเลย เพราะเม่ือกํอนคุณอนันต๑เป็นคนเกเร ติดเหล๎าตดิ บหุ ร่ี ตอ๎ งเข๎าออกโรงพยาบาลเป็นวําเลํน ประกอบกับรักตัวกลัวตาย จึงตัดสินใจเลิกท้ังเหล๎าและบุหรี่ และด๎วยเป็นคนชอบอํานหนังสือมาต้ังแตํเด็ก ชอบอํานทั้งหนังสือชีวประวัติ วารสารนิตยสารเป็นอยํางมาก เม่ือจบ ป.7 แมํเสียชีวิต ไมํมีเงิน ทําให๎ไมํได๎เรียนตํอ จึงเดินทางเข๎ากทม. เพื่อชํวยญาติค๎าขายระยะหนึ่ง ตํอมาพํอเสียชีวิต จึงกลับมาบ๎านทําหม่ืนราม ในสมัยน้ันมีคนที่บ๎านทําหม่ืนรามไปทํางาน กทม. 3 - 4 คน เม่ือกลับมาบ๎านจะนําหนังสือ ประมาณ 30 - 40 เลํมมาฝากใหเ๎ ป็นประจาํ เพราะเห็นวาํ ชอบอํานหนงั สอื เชํน หนงั สอื การต๑ ูน คูํสรา๎ งคํูสม เป็นตน๎ ตํอมาปี พ.ศ. 2554 ครูน๎องนุช เกตุทอง ครู ศรช. ของ กศน. ตําบลบ๎านทําหมื่นราม มาชวนให๎เรียนตํอ กศน. ในระดับ มธั ยมศกึ ษาตอนตน๎ และเรยี นจนจบระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ในปี พ.ศ. 2558 ในชํวงที่เรียนได๎สมัครเป็นอาสาสมัคร สํงเสริมการอํานของ กศน. ตําบลทําหมื่นราม เพื่อชํวย รับสํงหนังสือให๎บ๎านหนังสืออัจฉริยะ (ซ่ึงเป็นโครงการของ สํานักงาน กศน.) ของตําบล จํานวน 8 แหํง หากวันใดเจ๎าของบ๎าน หนังสอื อัจฉรยิ ะไมสํ ามารถมารับหนงั สอื พมิ พ๑ วารสาร นิตยสาร ครนู อ้ งนชุ เกตทุ อง ไ ด๎ ด๎ ว ย จิ ต บ ริ ก า ร จึ ง อ า ส า นํ า สํ ง ถึ ง บ๎ า น ห นั ง สื อ อั จ ฉ ริ ย ะครู ศรช. ตาบลท่าหมืน่ ราม ดว๎ ยตนเอง รวมท้ังได๎เข๎ารับการอบรมและศึกษาดูงานในที่ตําง ๆ 73

เชํน เมืองทองธานี กทม. ทําให๎เกิดความร๎ูสึก และความนึกคิดท่ีจะพัฒนาชุมชนของตนเองบ๎างตามคาํ พูดเลํา ของคุณอนันต๑ที่วํา “การได้รับการอบรม และการได้ศึกษาดูงาน ทาให้เห็นอะไรดี ๆอยากให้ชมุ ชนของตนเองมีอะไรดี ๆ บ้าง ใจรักการอ่าน อยากให้คนในชุมชนได้อ่านหนังสือบางคนอ่านหนงั สอื ไม่ออก เชน่ คนเฒา่ คนแก่” จงึ เป็นจดุ เร่ิมตน๎ ของการจัดทําบ๎านหนงั สอื ชุมชน...ใครทาบ้าง...ในระยะแรกคุณอนันต๑ จัดบ๎านหนังสือเอง จัดด๎วยใจรักจัดเพราะอยากจัด อยากทํา ไมํได๎มํุงหวังที่จะแขํงขันประกวดประชันกับใครท้ังส้ินเพียงแตํอยากให๎เด็ก ๆ ได๎อํานหนังสือบ๎างจนกระทั่งสํานักงาน กศน. ได๎มีการสํารวจบ๎านหนังสืออัจฉริยะท่ีพร๎อมจะดําเนินการเป็นบ๎านหนังสือชุมชน ครูน๎องนุชเห็นแวว นางวนิดา หาญสาเภาของบ๎านหนังสือคุณอนันต๑ จึงได๎เลือกเป็นบ๎านหนังสือชุมชน ผอู้ านวยการกศน. อาเภอวงั ทองพรอ๎ มทง้ั ประกาศจดั ต้ังใหเ๎ ป็น “บา๎ นหนงั สือชมุ ชนบา๎ นทาํ หม่นื ราม”ในปี พ.ศ. 2558 นางวนิดา หาญสําเภา ผู๎อํานวยการ กศน.อําเภอ ได๎ย๎ายมาท่ี กศน.อําเภอวังทองชื่นชอบงานบ๎านหนังสือเป็นพิเศษพอเห็นบ๎านหนังสือของคุณอนันต๑แล๎ว คิดทันทีวําถ๎ามีการพัฒนาบวกความมจี ิตอาสาของคุณอนันต๑บ๎านหนังสือแหํงน้ีจะก๎าวไกล จึงท้ังชํวยคิด ชํวยทํา ชํวยหา ชํวยพัฒนาชํวยแก๎ไขปัญหา และให๎กําลังใจอยํางสมํ่าเสมอ คุณอนันต๑เห็นหนทางที่สดใส มีคนชํวยคิดชํวยทาํ ไมโํ ดดเดีย่ วอกี ตอํ ไป ประกอบกับวิสัยทัศน๑ที่กว๎างไกลของผ๎ูอํานวยการ เห็นวําถ๎าจะไปให๎ถึงปลายทางนําจะสํงเข๎าประกวด เพื่อกระต๎ุนและพัฒนาอยํางมีจุดมํุงหมาย จนในที่สุดส่ิงท่ีคาดหวังกเ็ ป็นจรงิ บ๎านหนงั สือชมุ ชนบ๎านทําหมื่นราม กไ็ ดร๎ ับรางวลั ในปี พ.ศ. 2558 และ 2559 74

ทาอะไร... นอกจากคุณอนันต๑ จะให๎บริการการอํานในบ๎านหนังสือแล๎ว ยังจัดเป็นแหลํงเรียนรู๎แลกเปลี่ยนความคิดเห็นของชุมชนท้ังในบ๎าน และนอกบ๎านหนังสือชุมชน ความเป็นคนจิตอาสาของคุณอนนั ต๑ชัดเจนขึ้นอกี เม่อื เข๎ารํวมกจิ กรรมอําเภอเคลอ่ื นที่งานวัน กศน. 8 กันยายน งานวันที่ 2 เมษายน งานวันเด็กและได๎รวํ มจัดกจิ กรรมตําง ๆ มากมาย เชํน วาดภาพระบายสี เป็นต๎นกิจกรรมเดํน ได๎แกํ การจัดกิจกรรม walk rally ตลาดความรู๎สํูชุมชนกิจกรรมทั้งหมดนีใ้ ชเ๎ งินรางวัลทีร่ บั จากการชนะการประกวด ...ทาอย่างไร คณุ อนันต๑ ได๎ใช๎ทุนสํวนตัวปรบั ปรุงพื้นท่ี ก้ันพ้ืนท่ีโลํง ใต๎ถนุ ให๎เป็นสัดสํวน ทาสี ตกแตํงให๎สวยงามด๎วยความสามารถ การเป็นชํางศิลป์ จัดหาช้ันวางหนังสือ และหนังสือเพ่ิม ประกอบกับครูน๎องนุช เกตุทอง ได๎เลือก และเสนอให๎ กศน.อําเภอประกาศจัดตั้งให๎เป็นบ๎านหนังสือชุมชนบ๎านทําหมื่นราม พร๎อมสํงบุคลากรเข๎ามาชํวยเหลือสํงเสริมสนับสนุนและรํวมจัดบ๎านหนังสือชุมชนให๎เป็น “ตลาดความรู๎” นําเขํงมาใสํหนังสือให๎ผู๎ใช๎บริการมาจับจํายหนังสือ ซ่ึงเป็นจุดดึงดูดความสนใจ จัดหาโต๏ะ เก๎าอี้ ชั้นวางหนังสือ ตลอดจนหนงั สอื ตาํ ง ๆ ท่ี กศน.ตาํ บล ไดร๎ บั มาจากห๎องสมดุ ประชาชนอาํ เภอวงั ทอง 75

นอกจากนี้ คุณอนันต๑ยังได๎รับกําลังใจจากภรรยา คณุ ลาดวนอุทยั กันคือ คณุ ลําดวน อุทัยกัน ซ่ึงเปิดร๎านขายก๐วยจ๊ับอยูํที่บ๎านหนังสือ ภรรยามีความสามารถด๎านงานประดิษฐ๑ เรียนร๎ูด๎วยตนเองและเป็นอาสาสมคั รสอนงานประดิษฐ๑แกํเพื่อนบ๎านที่สนใจ อาทิการทําเหรยี ญโปรยทานจากริบบิ้น พวงมาลัยริบบิ้นสําหรับบูชาดอกไม๎จากกระดาษสา และเศษผ๎า ดอกไม๎จากริบบ้ิน เป็นต๎นและยังเป็นคนรักการอําน จะอํานหนังสือทุกเลํมที่ได๎รับบริจาคจึงทําให๎การดําเนินงานบ๎านหนังสือชุมชนประสบผลสําเร็จเป็นความลงตัวกันของอาชีพและการอําน คือ ขายของอําน ขายความร๎ู76

ทาแลว้ ...ไดอ้ ะไรโดยลักษณะนิสัยของคนในชนบทโดยเฉพาะคนไทย การอํานหนังสือเป็นความจําเป็นเกือบสุดท๎าย การผลักดันให๎คนไมํรักการอํานมากํอนมาอํานหนังสือเป็นเรื่องยากฉะนนั้ บ๎านหนงั สอื ของคณุ อนนั ตก๑ เ็ ชนํ กัน กวาํ ท่จี ะมีคนมาอาํ นหนงั สือ 1 คน 2 คน 3 คน จึงต๎องใช๎เวลานานนับเดือน จนถึงปัจจุบันมีคนอํานมากขึ้น และคุณอนันต๑เองก็รํวมกับ กศน.อําเภอจัดหาหนังสอื ได๎ถูกใจคนอํานเปน็ พิเศษ หนงั สอื บางเลมํ อํานแล๎วนําไปประกอบอาชพี ได๎จรงิ เชํนป้าทรัพ ย์ ( น าง รุ่งน ภา ขุ น ชาว น า) เคยเรี ย นนวดแผนโบราณมาแล๎ว จนสอบได๎ใบประกอบวิชาชีพจากกระทรวงสาธารณสุข มาพบหนังสือนวดท่ีนี่ ดีใจมากอ ย า ก เ พิ่ ม เ ติ ม ค ว า ม ร๎ู รี บ เ ก็ บ ไ ว๎ กํ อ น แ ล๎ ว ยื ม ไ ป แ ล๎ วนอกจากน้ี คุณนิตติยา นุ่มฉนวน เลําวํา “เคยปลูกเห็ดเม่ือ 10 ปีที่แล๎ว ตํอมาสามีเสียชีวิต ต๎องเล้ียงลูกคนเดียว ป้าทรัพย์จึงอยากหันมาปลูกเห็ดใหมํเพ่ือเพิ่มรายได๎ มาถามหา นางรุ่งนภา ขนุ ชาวนาหนังสือเก่ียวกับเห็ดที่บ๎านหนังสือจนพบ ดีใจมากวันน้ีจะยืมไปอําน” ด๎านกํานัน ผ๎ูใหญํบ๎าน นายก อบต.พูดเป็นเสียงเดียวกันวํา ดีใจ ภูมิใจที่มีบ๎านหนังสือชุมชนที่บ๎านทําหมื่นราม และคนในชุมชนก็อํานหนังสือมากข้ึนร๎ูกฎหมายมากขนึ้ ดว๎ ยเชํนกนั คณุ นติ ติยา น่มุ ฉนวน 77

ทุกอยา่ งมีปัญหา แก้ไขอย่างไร หลัก ๆ เลย คุณอนันต๑บอกวําก็คือ เรื่องหนังสือ ต๎องการหนังสือใหมํ ๆ และแถมท๎ายยังเคยเปรย ๆ วํา “ถ๎าบ๎านหนังสือน้ีเล็กเกินไป ผมมีที่นาอยูํ ที่นี้จะทําบ๎านหนังสือโดยเฉพาะเลยก็ได๎” นคี่ อื ความใจใหญขํ องคณุ อนนั ต๑ ผู๎มจี ิตบรกิ าร ยอมทุํมเททรพั ยเ๑ พ่อื ชมุ ชนสิง่ ที่ไมค่ ดิ ...วา่ จะเกิด หมํูบ๎านอ่ืน ๆ ต๎องการทําบ๎านหนังสือชุมชนด๎วย ขณะนี้มีประมาณ 3 - 4 แหํงที่จะจัดบางแหํงสร๎างแล๎วก็มี โดยมีคุณอนันต๑เป็นตัวชํวยสนับสนุน และเป็นท่ีปรึกษา นอกจากนี้คือคุณลําดวน อุทัยกัน ภรรยาคุณอนันต๑ซึ่งเปิดร๎านขายก๐วยจ๊ับอยํูท่ีบ๎านหนังสือ ใครมาซื้อก๐วยจั๊บระหวาํ งรอก็เปิดหนงั สือดไู ปพลาง ๆ สกั วนั หนึ่งคนมาซื้อกว๐ ยจ๊ับก็คงได๎กว๐ ยจบ๊ั ความร๎ูกลบั บา๎ นเชํนกันจุดเด่น (Best Practice) เจ๎าของบ๎านคือ คุณอนันต๑เป็นคนมีจิตอาสา เห็นแกํประโยชน๑สํวนรวมมากกวําประโยชน๑สํวนตน ดังที่คุณอนันต๑ พูดวํา “รู๎สึกสบายใจ อยากทําประโยชน๑ให๎ชุมชนไปเร่ือยๆและไดร๎ ับการสนับสนนุ จากครู ผ๎ูนําชุมชน ผ๎ูใหญํบ๎าน ก็เลยชอบ” เป็นบุคคลรักการอํานหนังสือเป็นชีวิตจติ ใจ รวมท้งั การเป็นแบบอยํางของการเปล่ียนแปลงการดําเนินชีวิตท่ีดีข้ึนให๎แกํคนในชุมชนรวมทง้ั การมคี รู กศน. คือ ครนู อ๎ งนชุ ครู ศรช. ซ่ึงเป็นศิษย๑เกํา กศน. จบ กศน. ระดับมัธยมศึกษาตอนปลายท่ตี ําบลดินทอง อําเภอวงั ทอง จงึ มคี วามเข๎าใจงาน กศน. และความต๎องการของผ๎ูรับบริการได๎เป็นอยํางดีนอกจากนี้ได๎รับการสนับสนุนจากผู๎อํานวยการ กศน.อําเภอ คือ นางวนิดา หาญสําเภา ผู๎นําชุมชนเจ๎าอาวาส ทใ่ี หก๎ ารสนับสนนุ 78

คณุ อนันต์ ฝนั ว่า.... ต๎องการขยายให๎ทกุ ชุมชนมีบา๎ นหนังสือและอยากใหท๎ กุ คนรักการอาํ น คุณอนันต๑ภูมิใจมากที่“ตัวเองเป็นตัวอยํางของคนอื่นด๎วย” ท้ังที่เร่ิมต๎นจากคนเกเร จนประสบผลตามที่ต้ังใจถงึ แมจ๎ ะไมํทงั้ หมดแตกํ ็เหน็ ได๎อยํางชัดเจนเตรยี มการเผยแพร่ เตรียมจัดทําเอกสารเพ่ิมเติมเพ่ือประชาสัมพันธ๑ และแก๎ไขของเกําให๎นําดูและข๎อมูลเปน็ ปัจจบุ ัน หนังสอื บางสํวนกจ็ ะคัดออกนาํ ไปบริจาคให๎ทแ่ี หํงอ่นื ตํอไป 79

โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตาบลทา้ ยนา้ หมทู่ ่ี 2 ตาบลทา้ ยนา้ อาเภอโพทะเล จงั หวดั พิจิตร คุณหมอธีรวิชญ์ กลา้ หาญผู้อานวยการ รพ.สต.ตาบลท้ายน้า บ๎านหนังสือชุมชนโรงพยาบาลสํงเสริมสุขภาพ ตําบลท๎ายน้ํา (รพ.สต.ท๎ายนํ้า) แหํงนี้ มีคุณหมอธี รวิ ชญ๑ กล๎าหาญ เป็นผู๎อํานว ยก าร ซ่ึงถ๎าใคร ได๎เห็นคุณหมอ ทํานนี้แล๎ว นอกจากจะช่ืนชมความหลํอเหลาของคุณหมอแล๎ว ทํานยังมีความรู๎ความสามารถอีกมากมาย ดังจะกลําวตํอไป คุณหมอธีรวิชญ๑ รักษาการตําแหนํง ผ๎ูอํานวยการ ประมาณ 6 ปี จนปี พ.ศ. 2556 ได๎เป็นผ๎ูอํานวยการ คุณหมอจัดสํวนหน๎าภายในอาคาร รพ.สต. ท๎ายน้ํา เป็นมุมหนังสือ ให๎เป็นท่ีนั่งพักผํอน ระหวํางรอคอยหมอ หรือสําหรับญาติที่มาด๎วย ทุกคนที่เข๎ามาใน รพ.สต. จะต๎องผํานห๎องนี้ ได๎เห็น การให๎บริการหนังสือ ซึ่งสํวนใหญํจะแวะอํานหนังสือ หรืออํานหนังสือในชํวงรอพบแพทย๑ ประมาณวันละ 30 - 40 คน ยกเว๎นวันที่ รพ.สต. มีกิจกรรม เชํน วันพฤหัสบดีท่ี 2 ของทุกสัปดาห๑ กําหนดให๎บริการตรวจ เบาหวาน ความดันโลหิต หรือทุกวันที่ 15 ของเดือน กําหนดให๎เป็นคลินิกวัคซีนเด็ก จะมีผ๎ูใช๎บริการ อาํ นหนงั สือในมมุ หรอื ทเี่ ราเรียกวํา “บ๎านหนงั สือชุมชน” แหํงน้ี ประมาณวันละ 100 คน 80

ทาไมถึงทา.. เมื่อกลําวถึงจุดเร่ิมต๎น แรงบันดาลใจของการจัดทําบ๎านหนังสือชุมชน ณ รพ.สต. ท๎ายนํ้า คุณหมอได๎พูดถึงความสําคัญของการศึกษากับการสาธารณสุข ซึ่งต๎องทํางานรํวมกันเป็นเกลียวจากประสบการณ๑การทํางานสาธารณสุขมานานหลายปี มีเพ่ือนและญาติลูกพ่ีลูกน๎องท่ีเป็นครู กศน. ทําให๎เห็นวํา การศึกษาและการสาธารณสุขเป็นการทางานท่ีทับซ้อนกัน ทางานเหมือนกันการสาธารณสุขเองต้องให้การศึกษาด้านสาธารณสุขแก่ประชาชนเพ่ือเป็นการปูองกันมากกวํ ารักษา และ มีความเชื่อ วํ าก“ากราศรกึ ศษึกาษมาคี เวปาม็นสพําค้ืนญั ฐมาานกขในอกงาทรดุกําสเนิ่งนิ ขชอีวงิตคขอุณงมภนาษุพยช๑ ีวดิตังคใาํ คพรดู กท็ตวี่ าํ มท่ีมีการศึกษา มักจะทําอะไรได๎ดี” จึงคิดวํา รพ.สต. จําเป็นต๎องมีหนังสือให๎บริการแกํประชาชนผู๎มารับบริการใน รพ.สต. คุณหมอจึงไปคุยกับครูลักขณา เพชรกล๎า ครูอาสามัคร กศน. เพื่อรํวมกันจัดทาํบา๎ นหนังสอื ชมุ ชนท่ี รพ.สต. ขนึ้ 81

..ใครทาบา้ ง แตํเดิมมา รพ.สต. และ กศน. ทํางานรํวมกันมาโดยตลอด กิจกรรมของ รพ.สต. มีครู กศน.เข๎าไปชํวยเชํนเดียวกับที่กิจกรรม กศน. ก็มี รพ.สต. เข๎าไปชํวยเชํนกัน จนบางคร้ังมีคนทักวํา หมอไปอยู่ กศน.ตั้งแต่เมื่อไหร่ เมื่อสํานักงาน กศน. มีโครงการบ๎านหนังสือชุมชน คุณหมอก็เห็นดีด๎วยกับ กศน. และยินดีให๎ใช๎พื้นที่ใน รพ.สต. จัดมุมหนังสือตามสภาพพื้นที่ รวมท้ังจัดโต๏ะ เก๎าอ้ี น้ําดื่ม และพัฒนาปรับปรุงมุมหนังสือเรื่อยมา โดยมี คุณบํารุง กลีบจําปา เป็นอาสาสมัคร ดูแลในทุกเรื่องของมุมหนังสือนี้ ตั้งแตํจัดหนงั สือเข๎าช้นั รบั แลกเปลี่ยนหนงั สือจาก กศน.ตําบล รับบริจาคหนงั สือจากประชาชนทั่วไป นอกจากน้ียังมี คุณอัมพร โคตะสาร อาสาสมัคร ฯ ซึ่งเป็นประธานบิสคลับ จังหวัดพิจิตร ได๎เข๎ามาชํวยออกแบบช้ันวางหนังสือ รํวมคิดรํวมทํากับ กศน. และ รพ.สต. มาตลอด เห็นได๎วํา บ๎านหนังสือแหํงนี้เป็นผลงานที่เกิดจากความรวํ มมือของเครอื ขาํ ยอยํางแท๎จรงิ 82

ทาอย่างไร กํอนท่ีจะจัดทําบ๎านหนังสือใน รพ.สต. ครูลักขณา ได๎ปรึกษากับผ๎ูใหญํบ๎าน หมูํท่ี 8 คือ คุณสลาก เขียวขํา ซึ่งขณะน้ันเป็นนักศึกษา กศน.ระดับ ม.ปลาย เพ่ือหารือเร่ืองการจัดบ๎านหนังสืออัจฉริยะ โดยตําแหนํงหน๎าท่ีครูลักขณา ได๎จัดกิจกรรมสํงเสริมการอํานหลากหลายรูปแบบอยํูแล๎วเชํน ห๎องสมุดมีชีวิต กิจกรรมเคลื่อนที่ ที่ประกอบด๎วยการตอบคําถามชิงรางวัล เลํนบิงโก บริการตะกร๎าหนังสือ นอกจากน้ี ครู กศน. ต๎องรับร๎ูเร่ืองราวในชุมชนด๎วยจึงเข๎ารํวมประชุมกับผ๎ูนําหมูํบ๎าน ท่ีประชุม อสม.เม่ือได๎พบปะกันยํอมมีเรื่องราวในชุมชนให๎ปรึกษาหารือกัน ครูลักขณาจึงได๎ประสานคุณหมอ ผ๎ูซึ่งเปิดใจรับการทํางานรํวมกับภาคีเครือขํายโดยเฉพาะ กศน. จึงรํวมกันจัดบ๎านหนังสืออัจฉริยะ ซึ่ง กศน. ให๎การสนับสนุนงบประมาณหนังสือพิมพ๑วันละ 2 ฉบับ และนิตยสารเร่ือยมาจนมาถึงวันท่ี กศน. ไมํมีงบประมาณให๎คุณหมอก็ยังยืนหยัดท่ีจะจัดเป็นบ๎านหนังสือชุมชน เพราะทํานเล็งเห็นถึงความจําเป็นของคนในชุมชนต๎องมคี วามร๎ู น่คี อื คุณสมบตั ขิ องคุณหมอนักพฒั นา 83

คุณหมอ ไมํพ่ึงพางบประมาณจาก กศน. ได๎การจัดทอดผ๎าปุา ซึ่งได๎เงินไมํตํ่ากวําปีละแสนนํามาพัฒนาสถานท่ีให๎เหมือนบ๎าน รีสอร๑ท มากกวําโรงพยาบาล รวมท้ังการดําเนินงานบ๎านหนังสือชุมชนเป็นกิจกรรมท่ีสอดคล๎องกับภารกิจตามนโยบายของกระทรวงสาธารณสุขที่มอบหมายให๎ รพ.สต.ต๎องดําเนินงาน โครงการกินกอดเลํนเลํา (สายใยรักเดิม) ที่เก่ียวข๎องกับสุขอนามัยของเด็กวัย 0 - 5 ปีคุณหมอธีรวิชญ๑ และคุณหมออร (นางสาวณัฐวลัณธ๑ พรมจันทร๑ เจ๎าหน๎าท่ีพนักงานสาธารสุขชํานาญงาน)ได๎ประสานขอหนงั สือเด็กจากบริษทั DreamPublishingได๎มาประมาณ 200 กวําเลํม รวมท้ังช้ันวางหนังสือเด็กและยังได๎รับหนังสือใหมํ ๆ อยํางตํอเนื่อง ในขณะที่มีผ๎ูคนในชุมชนมากมายเข๎ามามีสํวนรํวมจัดหนังสือ ทําความสะอาดเป็นประจําทุกวัน รวมท้ังประชาสัมพันธ๑บ๎านหนังสือชุมชน ท้ังคุณบํารุงอาสาสมัครสํงเสริมการอําน เจ๎าหน๎าท่ี รพ.สต. ทุกคน นักศึกษา กศน. ท่ีเป็นสมาชิก To be number oneท่ีสลับปรับเปล่ียนหมุนเวียนกันมา จึงทําให๎การดําเนินงานบ๎านหนังสือชุมชนไมํเป็นภาระของบุคคลใดบุคคลหนึง่ แตเํ ปน็ การสร๎างให๎ชมุ ชนเป็นเจ๎าของบ๎านหนังสือชุมชน นอกจากนี้ คุณหมอธีรวิชญ๑ และคุณหมออร ได๎เชิญชวนนักศึกษา กศน. จํานวนสิบกวําคนเข๎ารํวมกิจกรรมTo be number oneเข๎าประกวดคร้ังแรกที่วัดพร๎าวได๎รางวัลท่ี 3 ทําให๎นักศึกษากศน.. มีความมั่นใจในตนเองมากขึ้น จงึ ไดใ๎ ห๎นกั ศึกษา กศน. เข๎ารํวมเป็นวิทยากรเผยแพรํความรู๎เกี่ยวกับเพศศึกษาและยาเสพติดแกํเยาวชนทั้งในระบบโรงเรียนและนอกระบบโรงเรียน และทุกครั้งจะนําหนังสือจากบา๎ นหนงั สือชมุ ชนไปบริการด๎วย 84

ผลของการจดั บา้ นหนงั สือชุมชน ระดับคุณหมอแล๎วกํอนทําอะไรได๎เล็งเห็นผล และคาดการณ๑ ไวล๎ วํ งหน๎าแลว๎ วํา บา๎ นหรอื มมุ หนงั สือน้ีจะชํวยให๎คนในชุมชนมีความร๎ู เรอ่ื งโรคภัยไขเ๎ จ็บ และร๎ูวธิ ปี อู งกัน ดกี วําให๎เป็นแล๎วมารักษา ผลที่ได๎ ก็ตรงกับวัตถุประสงค๑ท่ีตั้งไว๎ ถึงแม๎จะไมํทั้งหมด คนไข๎ เด็ก หรอื ประชาชนท่วั ไปที่มา รพ.สต. หยิบหนังสืออําน ระหวํางคอยหมอ บ๎างอํานหนังสือพิมพ๑ อํานวารสาร บ๎างก็ดูรูป บางคนอํานเรื่องโรค ในวัยตําง ๆ เพ่ือดูแลตัวเอง หรือเพ่ือนําความรู๎ท่ีได๎ไปดูแลพํอแมํ ญาตพิ ่ีนอ๎ ง แครํ ๎บู า๎ งก็ดกี วําไมํรูเ๎ ลย อีกอยํางคือ มุมน้ีจัดเป็นมุมสบาย ๆ เหมาะกับการน่ังรอ น่ังพกั ผํอน ปัญหามีไว้ให้แก้ คุณหมอบอก ปัญหามีไว๎ให๎แก๎ ไมํมีอะไรท่ีทําแล๎วไมํมี ปัญหา ถ๎ามีก็คํอย ๆ แก๎กันไป บ๎านหนังสือ ยังมีหนังสือใหมํ ๆ น๎อย อยากได๎นิตยสารใหมํ ๆ และหนังสือพิมพ๑ใหมํ ๆ แตํปัจจุบันก็ได๎ หนังสอื ใหมํ จาก กศน.ตําบล มาสนับสนนุ แล๎วบ๎าง 85

ผลกระทบเชงิ บวก คุณอัมพร โคตะสาร อาสาสมัคร ฯ ซ่ึงเป็นประ ธาน บิสคลับจัง หวัดพิจิตรเสรมิ วํา “นง่ั คอยหมอนาน ๆ กต็ ้องหยิบขึ้นมาอา่ นบา้ งแหล่ะ มมุ หนังสือแห่งน้ีเป็นหน้าเป็นตาของชุมชนด้วย แขกไปใครมา สาธารณสุขจากเขตอ่ืนมาดูงาน เค้าก็ชื่นชม แสดงออกถึงความมสี ว่ นรว่ มของเครอื ข่าย ประชาชนก็สะดวก มาที่เดียวได้รับบรกิ ารหลายอยา่ ง” จดุ เด่น กศน. และ รพ.สต. มีกระบวนการทํางานที่สามารถ สร๎างความเช่ือม่ันให๎แกํชุมชน โดยการทําให๎ชาวบ๎านเห็นผลงาน และด๎วยบุคลิกภาพของคุณหมอธีรวิชญ๑ ที่เป็นผู๎ให๎เกียรติ เปน็ กนั เองแกํผูร๎ ํวมงานและผู๎รับบริการทุกคน มีความมํุงม่ัน ตั้งใจ รั กชุ มชน มี วิ ธี คิ ดเพ่ื อสํ วนรวม และมี จิ ตบริ การสู ง อาจกลําวได๎วําเป็นคุณหมอนักพัฒนา ซ่ึงมีแนวคิดการพัฒนา แบบองค๑รวม ไมํแยกสํวนการพัฒนาเฉพาะสุขภาพ แตํต๎องให๎มี ความร๎ูเพื่อปูองกัน ดูแลสุขภาพมากกวําการรักษา ประสานการ ทํางานกั บหนํวยงานภาครั ฐ เอกชน รวมท้ังเปิดโอกาส ให๎ ประชาชนเข๎ ามามี สํวนรํ วม และสร๎ างความเข๎ าใจ ในการเข๎ามารํวมเปน็ เจ๎าของ รพ.สต. 86

ความฝันของเจ้าของบ้าน คุณหมอบอก ต๎องการมีเครื่องคอมพิวเตอร๑สักเคร่ือง เพ่ือให๎ผ๎ูมาใช๎บริการสืบค๎นข๎อมูลสํวนความฝันรํวมกับครู กศน. คือ ต๎องการให๎เป็นบ๎านหนังสือที่มีชีวิต มีกิจกรรม และขยายมุมหนังสือไปยังหอ๎ งอ่นื ๆเตรยี มการเผยแพร่ ท่ีแหํงนี้เป็นจุดศึกษาดูงาน ในระยะตํอไปจะทําข๎อมูลประวัติของชุมชน ประวัติบ๎านหนังสือจัดมุมให๎สวยงาม ปรับเปลี่ยนให๎ดูแปลกใหมํย่ิงข้ึน โดยมีคุณชูชีพ สิงห๑อนันต๑ ประธานสภาองค๑การบรหิ ารสํวนตําบลท๎ายนํ้า ชํวยประชาสัมพันธ๑ และสนับสนุนงานบ๎านหนังสือทุกอยําง เพียงขอแคํให๎บอกมา 87

บา้ นอาเภอ 184 หมู่ท่ี 14 ตาบลนาจอมเทียน อาเภอสัตหบี จงั หวดั ชลบุรีรู้จกั กนั ก่อน:บ้านหนังสือชุมชนบ้านอาเภอ บ๎านหนังสือชุมชนบ๎านอําเภอ ตั้งอยํูบ๎านเลขท่ี 184หมูํที่ 14 บ๎านอําเภอ ตําบลนาจอมเทียน อําเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรีมีนางประทุม เรืองอรําม เป็นเจ๎าของบ๎าน สภาพเป็นบ๎านเด่ียวช้ันเดียวภายในบ๎านเปิดเป็นร๎านขายของชํา บริเวณข๎างบ๎านทําเป็นมุมหนังสืออยูํติดถนนสุขุมวิท (สายสัตหีบ-พัทยา) เป็นเส๎นทางการจราจร นางประทุม เรืองอรา่ มที่ทสะ่ี ดวก ชสะุมดชวนกมีสภาพเป็นชุมชนเมือง มีประชากรหนาแนํนพอสมควร ท้ังคนในชุมชน และผ๎ูคนที่เดินทางสัญจรไปมา เพราะบ๎านปูาประทุม เรืองอรําม นอกจากจะเป็นบ๎านหนังสือชุมชนแล๎ว ยังเป็นจุดให๎บริการขึ้นรถตู๎โดยสารประจําทางด๎วย จึงมีประชาชนมาน่ังรอรถต๎ูบริเวณหน๎าบ๎านเป็นประจําอยํางตํอเน่ืองสํวนท่ีจัดเป็นบ๎านหนังสือชุมชนจะอยูํบริเวณข๎างบ๎านด๎านทิศตะวันออกของบ๎านปูาประทุม มีรํมไม๎ใหญํบรรยากาศรํมรื่น มีชั้นวางหนังสือพร๎อมหนังสือที่หลากหลาย มีโต๏ะ เก๎าอี้ สําหรับบริการน่ังอํานหนังสือให๎แกํชาวบ๎าน นักเรียน และประชาชน ได๎มาใช๎บริการอํานหนังสือตามที่ตนเองสนใจ เปิดให๎บริการทุกวันต้งั แตเํ วลา 06.00 -20.00 น. โดยมี กศน. ตาํ บลนาจอมเทียน เปน็ ผ๎ดู แู ลรบั ผิดชอบรวํ มกนั 88

ทาไมถงึ ทา…เหตุเกดิ จากความบังเอญิ ปูาประทุม เลําให๎ฟังวํา สาเหตุท่ีมาเป็นบ๎านหนังสือชุมชนตามท่ีเห็นอยํูในปัจจุบันนี้เกิดจากความบังเอิญ จากการที่มีคนมาวางหนังสือท้ิงไว๎ เพราะหน๎าบ๎านปูาเป็นจุดรอรถต๎ู ประชาชนท่ีเขามารอรถตู๎เขามักจะนําหนังสือโดยเฉพาะนิตยสารคํูสร๎างคูํสม หรือเด็กนักเรียนท่ีชอบนําหนังสือการ๑ตูนมาอํานขณะรอรถ พอรถมาแล๎วขึ้นรถ เขาก็ไมํเอาหนังสือไป นานวันเข๎าหนังสือเร่ิมเยอะขึ้น ปูาก็เอามารวมกันและให๎บริการคนท่ีเขามารอรถตู๎ได๎อํานกันไปเร่ือย ๆ บางทีปูาก็เหงา อยากมีคนคุยด๎วยเพราะอยํูกันสองคนตายาย ลูก ๆ ก็ไปทํางานกันหมด จึงเปิดให๎คนที่มารอรถตู๎ได๎อํานหนังสือ และเราก็ได๎มีเพ่ือนคุยด๎วยปูาก็ไมํได๎คิดวําจะมามีบ๎านหนังสือชุมชนแบบน้ี จนมี กศน. เข๎ามาให๎การสนับสนุน และให๎ปูาเป็นอาสาสมัครบ๎านหนังสือชุมชน (และปูาก็จบ กศน. ม.ต๎น ด๎วย) คอยให๎คําปรึกษา จัดหาหนังสือพิมพ๑ วารสาร นิตยสารมาให๎บริการ (แตํปัจจุบันไมํมีแล๎ว ปูาประทุม หัวเราะ) รวมท้ังมอบหนังสือที่ได๎จากการรับบริจาคมาให๎บ๎านหนังสือชุมชน หาหนังสือตําง ๆ หลากหลายมาให๎เร่ือย ๆ และมีการจัดกิจกรรม กศน. ตําง ๆ มากมายปัจจุบันปูาก็คอยดูแลบ๎านหนังสือชุมชน และพัฒนามาเร่ือย ๆ โดยมีเครือขํายเข๎ามารํวมด๎วยชํวยกันมีกํานนั ตําบลนาจอมเทียน ผ๎ใู หญบํ า๎ น เทศบาล ทีม อสม. ครู กศน. เขา๎ มาชํวยกัน และรวํ มกันจดั กิจกรรม 89

เวลามีกิจกรรมสํวนมากก็มาจัดที่บ๎านหนังสือชุมชนตรงน้ี ปูาก็คิดวําเป็นความบังเอิญเพราะปูาไมํได๎ต้ังใจจะทําจริงจัง แตํมี กศน. เข๎ามาชํวยเลยได๎ทําอยํางจริงจัง บ๎านหนังสือชุมชนกเ็ ลยเกิดข้ึน เพราะความบังเอิญระหวําง กศน. กบั ปูา(ปูาประทุม หวั เราะ) ใครทา....เครือข่ายร่วมคดิ ร่วมทา ถึงแม๎วําปูาประทุมจะเป็นเจ๎าของบ๎าน แตํการบริหารจัดการบ๎านหนังสือชุมชน ก็ไมํได๎ดําเนินการแตํเพียงผ๎ูเดียว หากแตํได๎มีหนํวยงานตําง ๆ เข๎ามามีสํวนรํวมในการดําเนินงานโดยการรํวมคิด รํวมทํา เชํน มีทหารเรือ เทศบาลตําบลนาจอมเทียน ประธานกลุํมแมํบ๎านกํานัน ผู๎ใหญํบ๎าน กลํุม อสม. ประชาชนในชุมชน ครู กศน.ตําบล นักศึกษา กศน. ซ่ึงกํานันกับผู๎ใหญํบ๎านจะชํวยกันดูแลให๎ความชํวยเหลือ และจะมี กศน.เป็นผ๎ูดูแลการจัดหาหนังสือมาให๎บ๎านหนังสอื ชุมชนสาํ หรบั บรกิ ารประชาชนดว๎ ย 90

ทาอย่างไร : การสับเปลี่ยนหมนุ เวียนหนงั สือ บ๎านหนังสือชุมชนของบ๎านปูาประทุม ใช๎พ้ืนท่ีบริเวณด๎านข๎างของบ๎านจัดทําเป็นบ๎านหนงั สือชุมชน ได๎จัดซ้ือชั้นวางหนังสือ มีโต๏ะ เก๎าอี้ พร๎อมสําหรับผู๎มาใช๎บริการอํานหนังสือมาทํากิจกรรม หรือน่ังพักผํอน มานั่งรอรถต๎ูโดยสารก็ได๎ โดยมีการจัดหาหนังสือที่หลากหลายประเภทมาใหอ๎ ําน บางคร้งั หากพบวํา มีหนังสือประเภทใดหายไปกจ็ ะหาหนังสือประเภทนั้นมาทดแทน หรือมีผู๎ท่ีอํานหนังสือเป็นประจําก็นําหนังสือมาบริจาคให๎ และมี กศน.ท่ีคอยจัดหาหนงั สือมาสับเปลี่ยนหมุนเวียนให๎อํานอยํางสมํ่าเสมอ มีกํานัน และผ๎ูใหญํบ๎านให๎การสนับสนุนในการจัดหาหนังสือพิมพ๑ โดยสับเปล่ียนเวรกัน นอกจากจะให๎บริการอํานหนังสือแล๎วบา๎ นหนังสือชมุ ชนแหํงนี้ ยังเป็นสถานท่ีนัดประชุม หรือจัดกิจกรรมตําง ๆ ของชุมชน เชํนกลุมํ อสม. กจิ กรรมของ กศน.รวมท้งั กิจกรรมอน่ื ๆ ของชมุ ชนตลอดมา 91

ผลการดาเนินงาน : เกดิ แหลง่ เรยี นรู้ในชมุ ชน ด๎วยความต้ังใจของปูาประทุมท่ีต๎องการให๎มีแหลํงเรียนรู๎ในชุมชน จึงได๎รํวมกับ กศน.จัดต้ังบ๎านหนังสือชุมชนเพื่อเป็นแหลํงเรียนรู๎ หรืออํานหนังสือของชุมชนมาเป็นเวลาหลายปีผลท่ีเกิดข้ึนจากการมีบ๎านหนังสือชุมชน ทําให๎ปูาประทุม พบวํา มีผ๎ูคนที่ยังสนใจอํานหนังสือเป็นจํานวนมากพอสมควร ทั้งเด็กและผู๎ใหญํ ชํวงเลิกเรียนจะมีเด็ก ๆ มานั่งอํานหนั งสือเป็นจํานวนมาก จนบางคร้ังดูเหมือนจะกลายเป็นที่เล้ียงเด็ก (ปูาประทุมหัวเราะ) นอกจากนั้นปูาประทุมยังทําสถิติจํานวนผู๎มาอํานหนังสือในแตํละวันเป็นประจําทุกเดือน พบวํา วันศุกร๑กับวันอาทิตย๑ จะมีผู๎มาใช๎บริการอํานหนังสือเป็นจํานวนมากกวําวันอ่ืน ๆ และมีจํานวนเพ่ิมข้ึนทุก ๆ ปี และที่สําคัญการมีบ๎านหนังสือชุมชน ทําให๎ปูาไมํเหงาเพราะมีผ๎ูคนให๎เราได๎คุยมากข้ึนและมีกิจกรรมให๎ทําด๎วย บ๎านหนังสือชุมชนแหํงน้ีไมํเป็นภาระของบุคคลใดบุคคลหน่ึง แตํเป็นการสร๎างการมสี วํ นรํวมให๎ชุมชนเปน็ เจ๎าของบ๎านหนังสือชุมชนรํวมกนั 92

ปญั หาและแนวทางแกไ้ ข การดําเนินงานของบ๎านหนังสือชุมชนบ๎านอําเภอ ยังไมํคํอยพบปัญหายํุงยากแตํประการใด จะมีแตํการขาดแคลนหนังสือดี ๆ ท่ีทันสมัยมาให๎ประชาชนได๎อําน หรือแตํกํอนเคยได๎รับการสนับสนุนจาก กศน. ในการจัดหาหนังสือพิมพ๑ นิตยสาร มาให๎บริการแตํปัจจุบัน กศน. ไมํได๎ให๎การสนับสนุนแล๎ว แตํก็แก๎ไขปัญหาโดยการซื้อเองบ๎าง กํานันผูใ๎ หญบํ ๎าน ซ้อื ใหบ๎ า๎ ง สบั เปลยี่ นหมนุ เวียนกันไปจดุ เด่น บ๎านหนังสือชุมชนบ๎านอําเภอ แม๎จะมีจุดกําเนิด จากความบังเอิญ แตํด๎วยเจ๎าของบ๎านเป็นบุคคลท่ีมีจิตอาสาเป็นทุนเดิม ทําหน๎าที่เป็นอาสาสมัครบ๎านหนังสือชุมชน การมีสํวนรํวมของเครือขํายท่ีมองเห็นความสําคัญของการเรียนร๎ูในชุมชน จึงมีการสํงเสริม สนับสนุนเพือ่ พัฒนาบ๎านหนงั สอื ชมุ ชน ให๎เปน็ แหลงํ เรียนร๎ู ศกึ ษาหาข๎อมูลขําวสารของชุมชน นอกจากนั้นยังเป็นสถานที่เหมาะสม บรรยากาศรํมรื่น ผู๎คนสามารถมาใช๎บริการได๎สะดวกสบายเพราะต้ังอยูใํ นชุมชน การคมนาคมสะดวก เหมาะแกกํ ารใช๎บรกิ ารเป็นแหลํงเรยี นรข๎ู องชุมชน 93

การเตรียมการเผยแพรป่ ระชาสมั พนั ธ์ สาํ หรับการเผยแพรํประชาสัมพันธ๑ ขณะนี้ก็มี ครู กศน. ที่รับผิดชอบบ๎านหนังสือชุมชนทําFacebook ประชาสัมพันธ๑บ๎านหนงั สอื ชมุ ชนอยํแู ล๎ว เวลามีงานก็นาํ เอารปู ภาพไปประชาสัมพันธ๑เผยแพรํให๎ ก็จะมีคนเห็นการทํางานของเรา หรือเวลามีกิจกรรมของบ๎านหนังสือชุมชนผู๎ใหญํบา๎ นจะประกาศเสียงตามสายของหมํูบ๎าน ตํอไปก็ต๎องการให๎มีการเผยแพรํประชาสัมพันธ๑ในหลาย ๆ ชอํ งทางเพือ่ ให๎คนได๎ร๎จู กั บา๎ นหนังสอื ชุมชนแหงํ น้ใี หก๎ ว๎างขวางย่ิงขึ้น 94

ภาคผนวก

96

97

98