บทเรียนโปรแกรมเล่ม4เสือน้อยนำสำรวจ

1ชุด สัตว์น้อยนําสํารวจ ชีวติ กบั สิ่งแวดล้อม เล่มที่ 4 เสือน้อยนําสํารวจ การถ่ายทอดพลงั งาน กล่มุ สาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ รหสั วชิ า ว33101 ระดับช้ันมธั ยมศึกษาปี ที่ 3 จัดทาํ โดย นางสาวปัญยลตั ณ์ สุขสงวน ตาํ แหน่ง ครู อนั ดบั คศ.3กล่มุ สาระการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ โรงเรียนบ้านหนองเตย อาํ เภอพยหุ ์ จงั หวดั ศรีสะเกษสํานักงานเขตพนื้ ทก่ี ารศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 1 สํานักงานคณะกรรมการการศึกษาข้นั พนื้ ฐาน กระทรวงศึกษาธกิ าร

คาํ นํา 2 ผูเ้ ขียนมีแรงบนั ดาลใจท่ีดีต่องานเขียน มีความใฝ่ ฝันมุ่งมน่ั ที่จะเขียนถ่ายทอดเร่ืองราว เน้ือหาสาระวิชา เกร็ดความรู้ต่างๆ เพื่อสนองตอบต่อการปฏิรูปการศึกษาตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้นั พ้ืนฐานพุทธศกั ราช 2551 ตอ้ งยดึ หลกั การจดั การเรียนรู้โดยเนน้ ผเู้ รียนเป็นสาํ คญั ท้งั น้ีผจู้ ดั การเรียนรู้ตอ้ งเชื่อวา่ ผเู้ รียนมีศกั ยภาพในการเรียนรู้ มีอิสระในการคิด พร้อมลงมือปฏิบตั ิจริง ครูมีบทบาทในการอาํ นวยความสะดวก จดั สถานการณ์และบรรยากาศให้เอ้ือต่อการแสวงหาความรู้โดย มุ่งพฒั นาผูเ้ รียนให้ครบท้งั ดา้ นร่างกาย จิตใจ สติปัญญา อารมณ์และสังคมใหเ้ ป็นคนอยา่ งสมบรู ณ์ ดังน้ันขา้ พเจ้าจึงได้ผลิตส่ือ บทเรียนโปรแกรมชุดสัตว์น้อยนําสํารวจ ชีวิตกบั สิ่งแวดล้อมข้ึนท้งั หมดจาํ นวน 8 เล่ม ดงั น้ี เล่มที่ 1 ชา้ งนอ้ ยนาํ สาํ รวจระบบนิเวศ เล่มที่ 2 หมนู อ้ ยนาํ สาํ รวจความสมั พนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ เล่มที่ 3 นกนอ้ ยนาํ สาํ รวจประชากรในระบบนิเวศ เล่มที่ 4 เสือนอ้ ยนาํ สาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งาน เล่มที่ 5 เตา่ นอ้ ยนาํ สาํ รวจวฏั จกั รของสาร เล่มที่ 6 เป็ดนอ้ ยนาํ สาํ รวจทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม เล่มที่ 7 กบนอ้ ยนาํ สาํ รวจความสาํ คญั ของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอ้ ม เล่มท่ี 8 กระต่ายนอ้ ยนาํ สาํ รวจการใชท้ รัพยากรธรรมชาติและส่ิงแวดลอ้ ม อยา่ งยง่ั ยนื เพื่อประกอบการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ในกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ รหัสวิชา ว33101เรื่อง ชีวิตกบั สิ่งแวดลอ้ ม ซ่ึงผเู้ รียนใชป้ ระกอบการเรียนรู้ร่วมกบั เพ่ือนในช้นั เรียนพร้อมเรียนรู้ดว้ ยตนเองสนองตอบต่อศกั ยภาพการเรียนรู้รายบุคคล สอดคล้องกบั การพฒั นาผูเ้ รียนในศตวรรษที่ 21.เน่ืองจากในศตวรรษท่ี 21 เด็ก เยาวชน และพลเมืองของประเทศจาํ เป็ นต้องดาํ รงชีวิตอยู่ท่ามกลางกระแสการเปลี่ยนแปลงที่เป็ นไปอย่างรวดเร็ว ชุดความรู้เดิมท่ีเคยเรียนรู้มาจึงไม่เพียงพอต่อการมีคุณภาพชีวิตท่ีดีจาํ เป็นตอ้ งพฒั นากระบวนการเรียนรู้ดว้ ยชุดความรู้ใหม่ที่เหมาะสมกบั สถานการณ์ เมื่อผเู้ รียนศึกษาบทเรียนโปรแกรม ครบท้งั 8 เล่ม ผเู้ รียนจะเกิดทกั ษะในการทาํ งาน การคิดอยา่ งเป็นระบบ ท้งั ยงั สามารถนาํ หลกั การเรียนรู้ไปปรับประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ ประจาํ วนั เพราะไดป้ ฏิบตั ิกิจกรรมครบทุกข้นั ตอนสร้างองคค์ วามรู้ไดด้ ว้ ยตนเอง เน้ือหาสาระการเรียนรู้ส่วนใหญ่ไดม้ าจากการจดั กิจกรรมการเรียนการสอนกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์รหสั วิชา ว33101 เร่ือง ชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ ม และอีกส่วนหน่ึงไดจ้ ากการสืบคน้ เอกสาร ตาํ ราวชิ าการ สื่อทางอินเทอร์เน็ต.แหล่งเรียนรู้ในทอ้ งถ่ิน ขอขอบคุณ รองศาสตราจารย์ ดร.กชกร ธิปัดดี คณะครุศาสตร์มหาวิทยาลยั ราชภฏั อุบลราชธานีท่ีให้คาํ แนะนาํ ตรวจสอบความถูกตอ้ งของบทเรียนโปรแกรมชุดสัตวน์ ้อยนาํ สํารวจ เพ่ือเพิ่มผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน อาจารย์ ดร.ปิ ยะภรณ์ พุ่มแก้ว อาจารยม์ หาวิทยาลัยราชภฏั อุบลราชธานีให้คาํ ปรึกษาด้าน

3การวดั และประเมินผล ดร.พีระพรรณ ทองศูนย์ ผูอ้ าํ นวยการ ชาํ นาญการพิเศษ โรงเรียนบา้ นมหาราชสํานักงานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาศรีสะเกษ เขต 1ให้คาํ ปรึกษาด้านหลักสูตรและการสอนนายสําราญ วงั นุราช ศึกษานิเทศก์ชํานาญการพิเศษ สํานักงานเขตพ้ืนที่การศึกษา ศรีสะเกษ เขต 1ให้คาํ ปรึกษาด้านการนิเทศและการจัดกระบวนการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ระดับมธั ยมศึกษาตอนตน้ นางมะลิวรรณ พรมทอง ตาํ แหน่งครู วทิ ยฐานะเช่ียวชาญ สาขาวทิ ยาศาสตร์ โรงเรียนบา้ นโพนงาม (พนู เพ่ิมวิทยาคาร)สํานกั งานเขตพ้ืนท่ีการศึกษาประถมศึกษาอุบลราชธานี ให้คาํ ปรึกษาดา้ นการจดั กิจกรรมการเรียนรู้วทิ ยาศาสตร์ระดบั มธั ยมศึกษาตอนตน้ ผูเ้ ขียนหวงั เป็ นอย่างย่ิงว่าเอกสารบทเรียนโปรแกรมชุดสัตวน์ ้อยนาํ สํารวจ เพื่อเพ่ิมผลสัมฤทธ์ิทางการเรียน เล่มที่ 4 เร่ืองเสือน้อยนาํ สํารวจ การถ่ายทอดพลงั งาน เล่มน้ีคงเป็ นประโยชน์อย่างดีย่ิงตอ่ ผเู้ รียนและครูผสู้ อน (นางสาวปัญยลตั ณ์ สุขสงวน) ตาํ แหน่งครู อนั ดบั คศ. 3 โรงเรียนบา้ นหนองเตย

4 สารบญัเร่ือง หนา้1. คาํ นาํ …………………………………………………………………………….. ก2. สารบญั ……………………………………………………………………..……… ค3. บทเรียนโปรแกรมเล่มท่ี 4………………………………………………...………… ง4. คาํ ช้ีแจง ………………………………………………………………………..…… 15. ขอ้ ทดสอบก่อนเรียน ………………………………………………………….…… 26. เฉลยแนวทดสอบก่อนเรียน ………………………………………………………... 57. เสือนอ้ ยนาํ สาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งาน กรอบท่ี 1 บทนาํ ……………………………………………………………… 6 กรอบท่ี 2 พบครู ……………………………………………………………… 7 กรอบท่ี 3 ความหมายของการถ่ายทอดพลงั งาน………………………….……. 8 กรอบที่ 4 ความหมายของการถ่ายทอดพลงั งาน (ต่อ) …….…………………... 9กรอบที่ 5 แบบทดสอบความเขา้ ใจ …………………………………………… 10กรอบที่ 6 เฉลยแบบทดสอบความเขา้ ใจ ……………………………………… 11กรอบท่ี 7 ห่วงโซ่อาหาร ………………………………………………………. 13กรอบท่ี 8 แบบทดสอบความเขา้ ใจ ……………………………………………. 14กรอบที่ 9 เฉลยแบบทดสอบความเขา้ ใจ ……………………………………… 15กรอบท่ี 10 สายใยอาหาร ……………………………………………………… 17กรอบที่ 11 แบบทดสอบความเขา้ ใจ…………………………………...………. 18กรอบที่ 12 เฉลยแบบทดสอบความเขา้ ใจ ……………..………………………. 19กรอบที่ 13 พีระมิดการถ่ายทอดพลงั งาน ………………………………………. 21กรอบท่ี 14 แบบทดสอบความเขา้ ใจ……………………………………………. 22กรอบที่ 15 เฉลยแบบทดสอบความเขา้ ใจ …………………………………. 23กรอบที่ 16 ฝึกทกั ษะการคิดเรียนรู้แบบ Y (Yarning thinking)………………… 25กรอบท่ี 17 แบบฝึกหดั ……………………………………..………………….. 26กรอบที่ 18 เฉลยแบบฝึกหดั …………………………………………………… 29 ขอ้ สอบหลงั เรียน…………………………………………………... 308. เฉลยแนวทดสอบหลงั เรียน ………………………………………………………... 33 กรอบที่ 19 เชิญศึกษาเรื่อง เต่านอ้ ยนาํ สาํ รวจ วฏั จกั รของสาร ในระบบนิเวศ ตอ่ ไป………………………………………………... 349. บรรณานุกรม ……………………………………………………………………… 35

5 ชุดสัตวน์ อ้ ยนาํ สาํ รวจ ชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ ม เล่มที่ 4 เร่ือง เสือนอ้ ยนาํ สาํ รวจ การถ่ายทอดพลงั งาน จุดประสงคก์ ารเรียนรู้ 1. บอกความหมายของการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศได้ 2. รู้ เขา้ ใจ การถ่ายทอดพลงั งานในรูปห่วงโซ่อาหาร และสายใยอาหารในระบบนิเวศ 3. อธิบาย อภปิ ราย สาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศในทอ้ งถ่ินได้ 4. คิดสร้างสรรคแ์ ต่งนิทานจากภาพการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศ รณรงค์ตระหนกั และเห็นความสาํ คญั ของการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศในทอ้ งถ่ิน

6 สวสั ดีครับ เดก็ ๆ ที่น่ารักทุกคน วนั น้ีอากาศ แจ่มใส สดชื่นดีจงั พี่เสือนอ้ ยเตรียมนาํ เดก็ ๆ ทุกคนออกสาํ รวจ การถ่ายทอดพลงั งาน ในระบบนิเวศในทอ้ งถ่ินกนั แต่ก่อนจะออก สาํ รวจ ทุกคนตอ้ งมาเรียนรู้เก่ียวกบั “การถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศ” ก่อนนะครับพเ่ี สือนอ้ ยขอบอกวา่ จุดประสงคท์ ี่ใหศ้ ึกษา“การถ่ายทอดพลงั งาน” เพอ่ื ใหเ้ ด็กๆ มีความรู้ความเขา้ ใจในเร่ือง “การถ่ายทอดพลงั งาน”ไดถ้ ูกตอ้ ง ตระหนกั และเห็นความสาํ คญั ต่อการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศในทอ้ งถ่ินตอ่ การใชช้ ีวติ ประจาํ วนั นะจะ๊ พเี่ สือนอ้ ยขอแนะนาํ ขอ้ ควรทาํ สาํ หรับเดก็ ๆ ท่ีจะศึกษา เร่ืองน้ีใหบ้ รรลุจุดประสงค์ ดงั น้ี คือ 1. ศึกษาไปตามลาํ ดบั พบคาํ ถามตอบทนั ที 2. ไมศ่ ึกษาขา้ มข้นั ตอน 3. ไมเ่ ปิ ดดูเฉลยก่อน เพราะเป็ นการไมซ่ ่ือสัตย์ ตอ่ ตนเอง 4. อยา่ ขีดเขียนขอ้ ความในบทเรียนโปรแกรม 5. เกบ็ บทเรียนโปรแกรมส่งครูผสู้ อน

7 วชิ า ว33101 ขอ้ ทดสอบ เร่ือง การถ่ายทอดพลงั งาน วทิ ยาศาสตร์ ก่อนเรียน เล่มที่ 4ช้นั มธั ยมศึกษาปี ท่ี 3 เวลา 10 นาทีไดเ้ วลาเด็กๆ ทาํ ขอ้ สอบก่อนเรียนนะครับคาํ ชี้แจง ใหผ้ เู้ รียนศึกษาและเลือกคาํ ตอบที่ถูกท่ีสุดเพยี งคาํ ตอบเดียว1.เมื่อพลงั งานในสารอาหารถูกถ่ายทอดจากผผู้ ลิตไปยงั ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ต่อไปไดเ้ พียง 10% ถา้ ไก่ตวั หน่ึงกินเมลด็ ขา้ วเปลือกจาํ นวน 2,500 เมล็ดตอ่ วนั ปริมาณพลงั งานที่ไก่ตวั น้ีสามารถใชส้ ร้างเป็นเน้ือเยอื่เทียบไดก้ บั เมลด็ ขา้ วเปลือกจาํ นวนเท่าใด ก. 25 เมลด็ ข. 250 เมล็ด ค. 2,500 เมลด็ ง. 25,000 เมลด็2. แผนภาพ สายใยอาหารของสิ่งมีชีวติ 4 ชนิดถา้ ปลามีจาํ นวนลดลงมาก เหตุการณ์ในขอ้ ใดมีโอกาสเกิดข้ึนนอ้ ยท่ีสุด ก. กงุ้ จาํ นวนเพม่ิ ข้ึน ข. จาํ นวนเหยยี่ วลดลง ค. เหยยี่ วกินกงุ้ มากข้ึน ง. สาหร่ายมีจาํ นวนลดลง3. กราฟ จาํ นวนสิ่งมีชีวติ 4 ชนิดในโซ่อาหาร จากช่วงเวลา A ถึง Fถา้ เขียนความสมั พนั ธ์ระหวา่ งสิ่งมีชีวติ ท้งั สี่ชนิดในรูปของโซ่อาหารเป็น ดงั น้ีพืช⟶ หนอน ⟶ ไก่ ⟶ง

8จากกราฟ ช่วงเวลาใดที่มีอาหารของไก่อยนู่ อ้ ยที่สุดก. A ถึง Bข. B ถึง Cค. C ถึง Dง. E ถึง F4. ห่วงโซ่อาหารเกี่ยวขอ้ งกบั เร่ืองใดมากท่ีสุด ก. ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ ข. การถ่ายทอดพลงั งานต่อๆ กนั ไป ค. หนา้ ที่ของสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ ง. ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ ม5. ขอ้ ใดแสดงลาํ ดบั การถ่ายทอดพลงั งานในรูปห่วงโซ่อาหารไดถ้ ูกตอ้ ง ก. ขา้ ว→เหยย่ี ว→งู ข. ควาย→หญา้ →ไก่ ค. คน→ววั →หญา้ ง. แพลงกต์ อน→ปลาเลก็ →ปลาใหญ่6. กลุ่มสิ่งมีชีวติ ในขอ้ ใดเป็ นผเู้ ปลี่ยนสารอินทรียใ์ ห้เป็นสาํ รอนินทรีย์ ก. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 1 ข. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 2 ค. ผยู้ อ่ ยสลาย ง. ผผู้ ลิต7. โซ่อาหารหมายความวา่ อยา่ งไร ก. ผผู้ ลิตไดพ้ ลงั งานจากดวงอาทิตย์ และผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 1 กินผผู้ ลิต ข. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 1 กินผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 2 กินผผู้ ลิตดว้ ย ค. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 2 กินผผู้ ลิต แลว้ กินผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 1 ง. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 2 กินผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 1 แลว้ กินผผู้ ลิต8. แผนภาพแสดงห่วงโซ่อาหารของส่ิงมีชีวิต 4 ชนิด เป็นดงั น้ี ผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 1 ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 2 ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 3 ถา้ “พลงั งานในสารอาหารถูกถ่ายทอดจากผผู้ ลิตไปยงั ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ตอ่ ไปเพียง 10%” และผผู้ ลิต ในห่วงโซ่อาหารน้ีไดร้ ับพลงั งานจากกระบวนการสังเคราะห์ดว้ ยแสงเป็น 10,000 กิโลแคลอรี ผบู้ ริโภค ลาํ ดบั ท่ี 3 จะไดร้ ับพลงั งานจากการกินอาหารเป็นเทา่ ใด

9ก. 10,000 กิโลแคลอรีข. 1,000 กิโลแคลอรีค. 100 กิโลแคลอรีง. 10 กิโลแคลอรี9. ใหศ้ ึกษาภาพสายใยอาหารของส่ิงมีชีวติ ชนิดตา่ ง ๆ แลว้ ตอบคาํ ถามสิ่งมีชีวติ ใดเป็ นท้งั เหยอื่ และผลู้ ่า (ม.3 สาระท่ี 2 มฐ. ว2.2 ตวั ช้ีวดั ที่ 2)ก. ข.ค. ง.10. การถ่ายทอดของสารอาหารจากห่วงโซ่อาหารหน่ึงไปสู่อีกห่วงโซ่อาหารหน่ึง เรียกวา่ อะไร ก. สายใยอาหาร ข. ห่วงโซ่อาหาร ค. พรี ะมิดพลงั งาน ง. วฏั จกั รอาหาร

10ทาํ ถูกกี่ขอ้ ขอเชิญเด็กๆ ตรวจดูคาํ เฉลยนะคะทาํ คะแนนไดน้ อ้ ยไมต่ อ้ งตกใจ!! นะคะเพราะเป็ นคะแนนสอบก่อนเรี ยน เฉลยขอ้ สอบก่อนเรียน ขอ้ 1 ข ขอ้ 2 ก ขอ้ 3 ค ขอ้ 4 ข ขอ้ 5 ง ขอ้ 6 ค ขอ้ 7 ก ขอ้ 8 ง ขอ้ 9 ค ขอ้ 10 กเกณฑก์ ารใหค้ ะแนนถูก 1-4 ขอ้ ตอ้ งแกไ้ ข เร่งทาํ ความเขา้ ใจกบับทเรียนใหม้ ากๆถูก 5-7 ขอ้ พอใช้ ควรศึกษาเพิ่มเติมอีกถูก 8-9 ขอ้ ดี ผา่ นเกณฑย์ นิ ดีดว้ ยคะแต่ทดสอบหลงั เรียนตอ้ งรักษาระดบั หรือใหด้ ีกวา่ น้ีนะคะถูก 10 ขอ้ ดีมาก คุณเยยี่ มมาก ขอปรบมือให้ทดสอบหลงั เรียนตอ้ งเป็นเช่นน้ีนะคะ

วชิ า ว33101 บทเรียนโปรแกรม 11 วทิ ยาศาสตร์ ชุดสัตวน์ อ้ ยนาํ สาํ รวจชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ ม เวลา 2 ชวั่ โมงช้นั มธั ยมศึกษาปี ที่ 3 เร่ือง เสือนอ้ ยนาํ สาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งาน พเ่ี สือนอ้ ยมาแลว้ จา้ !! ทุกๆคน กาํ ลงั เดินทางไปไหน กนั จะ๊ เดก็ ๆ วนั น้ีเรามีนดั กนั นี่นา แลว้ เธอล่ะ เมย์ ไปกบั เพอ่ื นๆดว้ ยเหรอจา้ พเ่ี สือนอ้ ย สวสั ดีจา้ พวกหนูกาํ ลงั จะไปเขา้ช้นั เรียนวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ของครูปัญยลตั ณ์ครับวนั น้ีครูจะจดั กิจกรรมการเรียนรู้แบบ Y (YarningThinking) คะ ชื่อมนั แปลกดีทา่ จะสนุกนะคะพี่เสือนอ้ ย พอดีเลย พี่เสือนอ้ ยกาํ ลงั มาตามทุกคนไปเขา้ ช้นั เรียน วทิ ยาศาสตร์ดว้ ยกนั ไปพบคุณครูปัญยลตั ณ์ ดว้ ยกนั ครับ

12“สวสั ดีครับคุณครูปัญยลตั ณ์ ผมพ่ีเสือนอ้ ย และเดก็ ๆนกั เรียนช้นั มธั ยมศึกษาปี ที่ 3 ครับ ไดข้ า่ ววา่ วนั น้ีคุณครูมีส่ือบทเรียนโปรแกรมมาฝากพวกผม และมีการจดั การเรียนรู้แบบ Y (Yarning Thinking) ใช่ไหมครับ” ใช่แลว้ ค่ะ พวกหนูสนใจอยากเรียนรู้กนั หรือเปล่าสนใจมากเลยครับ พวกผมต่ืนเตน้ ที่จะไดเ้ รียนรู้จากบทเรียนโปรแกรมส่ือท่ีครูผลิตข้ึนมากๆ เลยครับ ครูยนิ ดีตอ้ นรับพวกเด็กๆ ทุกคนรวมท้งั พี่เสือนอ้ ยดว้ ยนะคะ ก่อนจะเรียนแบบ Y (Yarning Thinking) เด็กๆ ทุกคนจะมีพ่ี เสือนอ้ ยนาํ สาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งาน ท่ีทุกคนจะไดเ้ รียนรู้ร่วมกนั พร้อมแจกรางวลั โบนสั สาํ หรับ เดก็ ๆ ที่ตอบปัญหาถูก ไดเ้ วลาแลว้ ไปท่องโลกกวา้ งดว้ ย บทเรียนโปรแกรมเชิญเด็กๆทุกคนศึกษาไดเ้ ลยคะ่

13 การถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศ ดวงอาทิตยน์ บั เป็นแหล่งท่ีใหพ้ ลงั งานกบั ระบบนิเวศโลกไดร้ ับพลงั งานน้ีในรูปของการแผร่ ังสี แต่รังสีท้งั หมดที่ส่งมาจากดวงอาทิตยน์ ้นั จะผา่ นบรรยากาศของโลกลงมาเพื่อใชใ้ นการสังเคราะห์แสงเพยี งประมาณ 1% เท่าน้นั ผผู้ ลิตในระบบนิเวศจะเป็ นพวกแรกที่สามารถจบั พลงั งานจากดวงอาทิตยไ์ วไ้ ด้ ในขบวนการสังเคราะห์แสงผผู้ ลิตซ่ึงเป็ นพืชที่มีคลอโรฟิ ลล์น้ี จะเปล่ียนพลงั งานแสงให้เป็ นพลังงานเคมี แล้วนําพลังงานเคมี น้ีไปสังเคราะห์สารประกอบ ท่ีมีโครงสร้างอย่างง่าย คือคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ใหเ้ ป็นสารประกอบที่มีโครงสร้างซบั ซ้อนและมีพลงั งานสูง คือ คาร์โบไฮเดรต(CH 2n)พลงั งานท่ีผผู้ ลิตรับไวไ้ ดจ้ ากดวงอาทิตย์ และเปลี่ยนไปอยใู่ นรูปของสารอาหารน้ีจะมีการถ่ายทอดไปตามลาํ ดบั ข้นั ของการกินอาหารภายในระบบนิเวศ คือ ผบู้ ริโภคจะไดร้ ับพลงั งานจากผผู้ ลิต โดยการกินตอ่ กนั เป็นทอดๆ ในแต่ละลาํ ดบั ข้นั ของการถ่ายทอดพลงั งานน้ี พลงั งานจะค่อยๆ ลดลงไปในแตล่ ะลาํ ดบัเรื่อยๆ ไปเน่ืองจากไดส้ ูญเสียออกไปในรูปของความร้อน การรับพลงั งานจากดวงอาทิตย์ โดยผผู้ ลิตเป็นจุดแรก ท่ีมีความสาํ คญั ยง่ิ ต่อระบบนิเวศน้นั ระบบนิเวศใดรับพลงั งานไวไ้ ดม้ ากยอ่ มแสดงใหเ้ ห็นวา่ระบบนิเวศน้นั มีความอุดมสมบรู ณ์มาก การเคล่ือนยา้ ยหรือถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศในรูปของอาหารจากผผู้ ลิตไปสู่ผบู้ ริโภค และจากผบู้ ริโภคไปสู่ผบู้ ริโภคอนั ดบั ต่อไปเป็นลาํ ดบั ข้นั มีลกั ษณะเป็น\"ลูกโซ่อาหาร\" หรือ \"ห่วงโซ่อาหาร\" (food chain) ในสภาพธรรมชาติจริงๆ แล้วการกินกนั อาจไม่ได้เป็นไปตามลาํ ดบั ที่แน่นอน เช่นท่ีกล่าวมาเพราะผลู้ ่าชนิดหน่ึงอาจจะล่าเหยอื่ ไดห้ ลายชนิดและขณะเดียวกนัอาจจะตกเป็นเหยอ่ื ของผลู้ ่า เน่ืองจากทุก ๆ ลาํ ดบั ข้นั ของการถ่ายทอดจะมีพลงั งานสูญไปในรูปของความร้อนประมาณ 80-90% ดงั น้นั ลาํ ดบั ของการกินในลูกโซ่อาหารน้ีจึงมีจาํ นวนจาํ กดั โดยปกติจะสิ้นสุดในลาํ ดบั สี่ถึงห้าเท่าน้นั ลูกโซ่อาหาร สายใดมีลกั ษณะส้ันก็จะย่ิงมีประสิทธิภาพดีเท่าน้นั เพราะมีพลงั งานรั่วไหลไปจากลูกโซ่ไดน้ อ้ ย เช่นชนิดอ่ืนๆ อีกหลายชนิดเช่นกนั การถ่ายทอดพลงั งาน จึงมีความซับซ้อนมากข้ึน และสัมพนั ธ์เกี่ยวโยงกนั ไปมาในลกั ษณะ\"ข่ายใยอาหาร\" หรือ \"สายใยอาหาร\" (food web)

14อ่านแลว้ เขา้ ใจไหมคะเด็กๆ พเ่ี สือนอ้ ย เขา้ ใจครับครู แลว้ เดก็ ๆ ทุกคนกเ็ ขา้ ใจดีครับถา้ เขา้ ใจแลว้ มาทดสอบ ความเขา้ ใจนะคะ

15 แบบทดสอบความเข้าใจคําชี้แจง เม่ือผเู้ รียนศึกษาเร่ือง ความหมายของการถ่ายทอดพลงั งานแลว้ ลองตอบคาํ ถามของครู จากการศึกษา ความหมายของ การถ่ายทอดพลงั งาน มีความหมายตรงกบั ขอ้ ใด มากที่สุด 1. ผผู้ ลิตไดพ้ ลงั งานจากดวงอาทิตย์ และ ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 1 กินผผู้ ลิต 2. ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ ม ตอบขอ้ 1 เปิ ดไป กรอบท่ี 6 หนา้ 11 ตอบขอ้ 2 เปิ ดไปกรอบท่ี 6 หนา้ 12

16 เฉลยตอบขอ้ 1 ถูกตอ้ งเก่งมากค่ะจากคาํ ตอบ ความหมายของการถ่ายทอดพลงั งาน การถ่ายทอดพลงั งาน คือพลงั งานท่ีผผู้ ลิตรับไวไ้ ดจ้ ากดวงอาทิตย์ และเปล่ียนไปอยใู่ นรูปของสารอาหารน้ีจะมีการถ่ายทอดไปตามลาํ ดบั ข้นั ของการกินอาหารภายในระบบนิเวศ คือ ผบู้ ริโภคจะไดร้ ับพลงั งานจากผผู้ ลิต โดยการกินต่อกนั เป็ นทอดๆ ในแต่ละลาํ ดบั ข้นัของการถ่ายทอดพลงั งานน้ี พลงั งานจะค่อยๆ ลดลงไปในแต่ละลาํ ดบั เรื่อยๆ ไปเนื่องจากไดส้ ูญเสียออกไปในรูปของความร้อน การรับพลงั งานจากดวงอาทิตย์ โดยผผู้ ลิตเป็ นจุดแรก ท่ีมีความสาํ คญั ยิง่ ต่อระบบนิเวศน้ัน ระบบนิเวศใดรับพลังงานไวไ้ ด้มากย่อมแสดงให้เห็นว่าระบบนิเวศน้ันมีความอุดมสมบูรณ์มากการเคลื่อนยา้ ยหรือถ่ายทอดพลังงานในระบบนิเวศในรูปของอาหารจากผูผ้ ลิตไปสู่ผูบ้ ริโภค และจากผูบ้ ริโภคไปสู่ผูบ้ ริโภคอนั ดบั ต่อไปเป็ นลาํ ดบั ข้นั มีลกั ษณะเป็ น\"ลูกโซ่อาหาร\" หรือ \"ห่วงโซ่อาหาร\"(food chain) พเี่ สือนอ้ ย แจกโบนสั เป็นดาวแห่งความดี แก่เด็กๆ ท่ีตอบถูก เป็นจาํ นวน 3 ดวงนะครับ เขา้ ใจแลว้ พี่เสือนอ้ ยนาํ สาํ รวจ ศึกษากรอบที่ 6 หนา้ 11 ต่อไปเลยนะครับ

17 เฉลยตอบขอ้ 2 ไมถ่ ูกค่ะ อยา่ พ่งึ หมดกาํ ลงั ใจ ดูคาํ อธิบายขา้ งล่างก่อนนะคะจากคาํ ตอบ ความหมายของการถ่ายทอดพลงั งาน มีการถ่ายทอดไปตามลาํ ดบั ข้นั ของการกินอาหารภายในระบบนิเวศ คือ ผบู้ ริโภคจะไดร้ ับพลงั งานจากผผู้ ลิต โดยการกินต่อกนั เป็นทอดๆที่เรียกวา่ ห่วงโซ่อาหารส่วนคาํ ตอบความสมั พนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ ม เป็นคาํ ตอบที่อธิบายถึงความสมั พนั ธ์ระหวา่ งสิ่งมีชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ ม ทางชีวภาพ และทางกายภาพ เช่น ดิน หิน น้าํ แร่ธาตุ และ แสงสวา่ ง มีส่วนถูกเลก็ นอ้ ยแต่ไมท่ ้งั หมดต่อไปมาทาํ ความรู้จกั กบั ห่วงโซ่อาหารกนั เลยนะคะ แลว้ ไปศึกษากรอบ 7 หนา้ 13 ตอ่ เลยคะ่

18ห่วงโซ่อาหาร (food chain)พืชและสัตวจ์ าํ เป็นตอ้ งไดร้ ับพลงั งานเพอ่ื ใชใ้ นการดาํ รงชีวติ โดยพืชจะไดร้ ับพลงั งานจากแสงของดวงอาทิตย์ โดยใชร้ งควตั ถุสีเขียวท่ีเรียกวา่ คลอโรฟิ ลล์ (chlorophyll) เป็นตวั ดูดกลืนพลงั งานแสงเพอ่ื นาํ มาใช้ ในการสร้างอาหาร เช่น กลูโคส แป้ ง ไขมนั โปรตีน เป็นตน้พชื จึงเป็นผู้ผลติ (producer) และเป็นสิ่งมีชีวติ อนั ดบั แรกในการถ่ายทอดพลงั งานแบบห่วงโซ่อาหาร สาํ หรับสัตวเ์ ป็นส่ิงมีชีวิต ที่ไมส่ ามารถสร้าง อาหารเองได้ จาํ เป็ นตอ้ งไดร้ ับพลงั งานจากการบริโภค ส่ิงมีชีวติ อ่ืนเป็นอาหาร สัตวจ์ ึงถือวา่ เป็ น ผู้บริโภค (consumer) ซ่ึงแบง่ ออกไดเ้ ป็ นตน้• ผู้บริโภคลาํ ดับที่หนึ่ง (primary consumer) หมายถึง สัตวท์ ่ีกินผผู้ ลิต• ผู้บริโภคลาํ ดับทส่ี อง (secondary consumer ) หมายถึง สัตวท์ ี่กินผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ีหน่ึง• ผู้บริโภคลาํ ดบั สูงสุด (top consumer) หมายถึง สัตวท์ ี่อยปู่ ลายสุดของห่วงโซ่อาหาร ซ่ึงไมม่ ีสิ่งมีชีวติ ใด มากินต่อ อาจเรียกวา่ ผู้บริโภคลาํ ดับสุดท้ายศึกษาจบแลว้ เขา้ ใจไหมคะ เก่ียวกบั ห่วงโซ่อาหาร เขา้ ใจมากๆเลยครับครู เด๋ียวพ่เี สือนอ้ ย พาเดก็ ๆ ไปทดสอบความเขา้ ใจกรอบท่ี 8 ต่อไปเลย

19 แบบทดสอบความเข้าใจคาํ ชี้แจง เม่ือผเู้ รียนศึกษาเร่ือง ห่วงโซ่อาหารแลว้ ลองตอบคาํ ถามของครู การถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศในรูปแบบ ของห่วงโซ่อาหารมีลกั ษณะตรงตามขอ้ ใด 1. เป็นรูปแบบการกินต่อกนั เป็นทอดๆ เร่ิมตน้ ท่ี ผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั หน่ึง ผบู้ ริโภคลาํ ดบั สอง และผบู้ ริโภคลาํ ดบั สุดทา้ ย 2. เป็นรูปแบบการกินของผยู้ อ่ ยสลายตอบขอ้ 1 เปิ ดไป กรอบที่ 9 หนา้ 15ตอบขอ้ 2 เปิ ดไปกรอบที่ 9 หนา้ 15

20 เฉลยตอบขอ้ 1 ถูกตอ้ งเก่งมากค่ะจากคาํ ตอบ ห่วงโซ่อาหาร (food chain) พืชเป็นผู้ผลติ (producer) และเป็นสิ่งมีชีวติ อนั ดบั แรกในการถ่ายทอดพลงั งานแบบห่วงโซ่อาหาร สาํ หรับสัตวเ์ ป็ นส่ิงมีชีวติ ที่ไมส่ ามารถสร้าง อาหารเองได้ จาํ เป็นตอ้ งไดร้ ับพลงั งาน จากการบริโภค ส่ิงมีชีวติ อ่ืนเป็นอาหาร สัตวจ์ ึงถือวา่ เป็ นผบู้ ริโภค (Consumer) ซ่ึงแบง่ ออกไดเ้ ป็น ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่หน่ึง (Primary consumer) หมายถึง สัตวท์ ่ีกินผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ีสอง(Secondary consumer) หมายถึง สตั วท์ ่ีกินผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ีหน่ึง ผบู้ ริโภคลาํ ดบั สูงุด (Top consumer)หมายถึง สัตวท์ ี่อยปู่ ลายสุดของห่วงโซ่อาหาร ซ่ึงไมม่ ีสิ่งมีชีวติ ใดมากินต่อ อาจเรียกวา่ ผบู้ ริโภคลาํ ดบัสุดทา้ ย พ่เี สือนอ้ ย แจกโบนสั เป็นดาวแห่งความดี แก่เดก็ ๆ ที่ตอบถูก เป็นจาํ นวน 3 ดวงนะครับ เขา้ ใจแลว้ พ่ีเสือนอ้ ยนาํ สาํ รวจ ศึกษากรอบที่ 9 หนา้ 16 ต่อไปเลยนะครับ

21 เฉลยตอบขอ้ 2 ไม่ถูกคะ่ อยา่ พ่งึ หมดกาํ ลงั ใจ ดูคาํ อธิบายขา้ งล่างก่อนนะคะจากคาํ ตอบ เป็นรูปแบบการกินของผยู้ อ่ ยสลาย ไม่ไดอ้ ยใู่ นรูปห่วงโซ่อาหาร เพราะขาดผผู้ ลิตท่ีเป็นแหล่งอาหารท่ีใหพ้ ลงั งาน และไม่มีการกินตอ่ กนั เป็ นทอดๆตอ่ ไปมาทาํ ความรู้จกั กบั สายใยอาหารกนั เลยนะคะ แลว้ ไปศึกษากรอบ 10 หนา้ 17 ตอ่ เลยค่ะ

22สายใยอาหาร ( food web) ในกลุ่มสิ่งมีชีวติ หน่ึงๆ ห่วงโซ่อาหารไมไ่ ดด้ าํ เนินไปอยา่ งอิสระ แตล่ ะห่วงโซ่อาหารอาจมีความสัมพนั ธ์ กบั ห่วงโซ่อื่นอีก โดยเป็นความสมั พนั ธ์ที่สลบั ซบั ซอ้ น เช่น สิ่งมีชีวติ หน่ึงในห่วงโซ่อาหารอาจเป็ นอาหาร ของส่ิงมีชีวติ อีกชนิดหน่ึงในห่วงโซ่อาหารอ่ืนกไ็ ด้ เราเรียกลกั ษณะห่วงโซ่อาหารหลายๆห่วงโซ่ที่มีความสัมพนั ธ์เกี่ยวขอ้ งกนั อยา่ งสลบั ซบั ซอ้ นวา่ สายใยอาหาร (food web) สายใยอาหารของกลุ่มสิ่งมีชีวติ ใดที่มีความซบั ซอ้ นมาก แสดงผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 2 และลาํ ดบั ท่ี 3มีทางเลือกในการกินอาหารไดห้ ลายทาง มีผลทาํ ใหก้ ลุ่มสิ่งมีชีวติ น้นั มีความมนั่ คง ในการดาํ รงชีวติ มากตามไปดว้ ย ศึกษาจบแลว้ ไปตรวจสอบความเขา้ ใจกนั ค่ะ

23 แบบทดสอบความเข้าใจคาํ ชี้แจง เม่ือผเู้ รียนศึกษาเรื่อง สายใยอาหารแลว้ ลองตอบคาํ ถามของครู การถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศในรูปแบบ ของห่วงโซ่อาหารมีลกั ษณะตรงตามขอ้ ใด 1. เป็นรูปแบบการกินต่อกนั เป็นทอดๆ เร่ิมตน้ ท่ี ผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั หน่ึง ผบู้ ริโภคลาํ ดบั สอง และผบู้ ริโภคลาํ ดบั สุดทา้ ย 2. เป็นรูปแบบการกินของผยู้ อ่ ยสลายตอบขอ้ 1 เปิ ดไป กรอบท่ี 12 หนา้ 19ตอบขอ้ 2 เปิ ดไปกรอบที่ 12 หนา้ 20

24 เฉลยตอบขอ้ 1 ถูกตอ้ งเก่งมากค่ะจากคาํ ตอบ ห่วงโซ่อาหาร (food chain) พืชเป็นผู้ผลติ (producer) และเป็นสิ่งมีชีวติ อนั ดบั แรกในการถ่ายทอดพลงั งานแบบห่วงโซ่อาหาร สาํ หรับสัตวเ์ ป็ นส่ิงมีชีวติ ที่ไมส่ ามารถสร้าง อาหารเองได้ จาํ เป็นตอ้ งไดร้ ับพลงั งาน จากการบริโภค ส่ิงมีชีวติ อ่ืนเป็นอาหาร สัตวจ์ ึงถือวา่ เป็ นผบู้ ริโภค (Consumer) ซ่ึงแบง่ ออกไดเ้ ป็น ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่หน่ึง (Primary consumer) หมายถึง สัตวท์ ่ีกินผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ีสอง(Secondary consumer) หมายถึง สตั วท์ ่ีกินผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ีหน่ึง ผบู้ ริโภคลาํ ดบั สูงุด (Top consumer)หมายถึง สัตวท์ ี่อยปู่ ลายสุดของห่วงโซ่อาหาร ซ่ึงไมม่ ีสิ่งมีชีวติ ใดมากินต่อ อาจเรียกวา่ ผบู้ ริโภคลาํ ดบัสุดทา้ ย พเี่ สือนอ้ ย แจกโบนสั เป็นดาวแห่งความดี แก่เดก็ ๆ ที่ตอบถูก เป็นจาํ นวน 3 ดวงนะครับ เขา้ ใจแลว้ พ่ีเสือนอ้ ยนาํ สาํ รวจ ศึกษากรอบที่ 9 หนา้ 16 ต่อไปเลยนะครับ

25 เฉลยตอบขอ้ 2 ไมถ่ ูกคะ่ อยา่ พ่งึ หมดกาํ ลงั ใจ ดูคาํ อธิบายขา้ งล่างก่อนนะคะจากคาํ ตอบ เป็นรูปแบบการกินของผยู้ อ่ ยสลาย ไมไ่ ดอ้ ยใู่ นรูปห่วงโซ่อาหาร เพราะขาดผผู้ ลิตท่ีเป็นแหล่งอาหารท่ีใหพ้ ลงั งาน และไมม่ ีการกินต่อกนั เป็นทอดๆตอ่ ไปมาทาํ ความรู้จกั กบั พีระมิดการถ่ายทอดพลงั งานกนั เลยนะคะ แลว้ ไปศึกษากรอบ 13หนา้ 21 ตอ่ เลยคะ่

26พรี ะมิดการถ่ายทอดพลงั งาน ( food pyramid )1. พรี ะมดิ จํานวน ( pyramid of number )แตล่ ะข้นั แสดงใหเ้ ห็นจาํ นวนส่ิงมีชีวติ ในแตล่ ะลาํ ดบั ข้นั ของ ห่วงโซ่อาหารต่อหน่วยพ้นื ที่หรือปริมาตรสิ่งมีชีวติ ที่อยบู่ นยอดสุดของพีระมิดถูกรองรับ โดยส่ิงมีชีวติ จาํ นวนมาก2. พรี ะมิดมวลชีวภาพ ( pyramid of biomass ) คลา้ ยกบั พรี ะมิดจาํ นวนแตข่ นาดของพีระมิดแต่ละข้นั จะบอก ถึงปริมาณหรือมวลชีวภาพ ของ ส่ิงมีชีวติ ในแต่ละลาํ ดบั ข้นั ของห่วงโซ่อาหาร3. พรี ะมดิ พลงั งาน ( pyramid of energy ) แสดงค่าพลงั งานในส่ิงมีชีวติ แตล่ ะหน่วยมีหน่วยเป็น กิโลแคลอรีต่อตารางเมตรต่อปี

27 แบบทดสอบความเข้าใจคาํ ชี้แจง เม่ือผเู้ รียนศึกษาเร่ือง พีระมิดการถ่ายทอดพลงั งานแลว้ ลองตอบคาํ ถามของครู พีระมิดการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศ มีกี่ประเภท 1. 3 ประเภท คือ พรี ะมิดจาํ นวน พรี ะมิดมวล ชีวภาพ และพรี ะมิดพลงั งาน 2. 2 ประเภท คือ พีระมิดจาํ นวน และพรี ะมิด ชีวภาพ ตอบขอ้ 1 เปิ ดไป กรอบท่ี 15 หนา้ 23 ตอบขอ้ 2 เปิ ดไปกรอบที่ 15 หนา้ 23

28 เฉลยตอบขอ้ 1 ถูกตอ้ งเก่งมากค่ะจากคาํ ตอบ จากคาํ ตอบ พีระมิดการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศมี 3 ประเภท คือ พีระมิดจาํ นวน พรี ะมิดมวลชีวภาพ และพรี ะมิดพลงั งาน พเ่ี สือนอ้ ย แจกโบนสั เป็นดาวแห่งความดี แก่เดก็ ๆ ที่ตอบถูก เป็นจาํ นวน 3 ดวงนะครับ เขา้ ใจแลว้ พเ่ี สือนอ้ ยนาํ สาํ รวจ ศึกษากรอบท่ี 9 หนา้ 16 ตอ่ ไปเลยนะครับ

29 เฉลยตอบขอ้ 2 ไมถ่ ูกค่ะ อยา่ พ่งึ หมดกาํ ลงั ใจ ดูคาํ อธิบายขา้ งล่างก่อนนะคะจากคาํ ตอบ พีระมิดการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศมี 2 ประเภท คือ พรี ะมิดจาํ นวน พรี ะมิดมวลชีวภาพยงั ไม่ถูกท้งั หมด เพราะถา้ จะใหถ้ ูกตอ้ งที่สุดคือตอ้ งรวมพีระมิดพลงั งานเขาไปดว้ ยต่อไปเดก็ ๆจะไดเ้ รียนรู้เก่ียวกบั รูปแบบ Y(Yarning Thinking) ไปทาํ ความรู้จกั กนั คะไปศึกษากรอบ 16 หนา้ 25 ต่อเลยค่ะ ครับ/คะ่

30ไดเ้ วลาสู่กระบวนการเรียนรู้รูปแบบ Y (Yarning Thinking)กนั แลว้ นะคะเด็กๆ ครูปัญยลตั ณ์ใหเ้ ดก็ ๆออกไปสาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศในทอ้ งถ่ินกบั พเี่ สือนอ้ ยชอบไหมคะ สงสยั อะไรไหมคะ กาย ยกมือสงสัยครับครู กระบวนการเรียนรู้รูปแบบ Y (Yarning Thinking) มนั มีข้นั ตอนยงั ไงครับพวกผมตอ้ ง ทาํ หนา้ ที่อะไรบา้ งเก่งมากคะ่ เดี๋ยวครูช้ีแจง กระบวนการเรียนรู้รูปแบบ Y (Yarning Thinking) ใหเ้ ขา้ ใจนะคะ เพ่ือที่เดก็ ๆจะไดป้ ฏิบตั ิหนา้ ที่ตนเองไดถ้ ูกตอ้ ง เป็ นการเรียนรู้เพอื่ พฒั นาพฤติกรรมทางสงั คม (Social Skill) เป็นรูปแบบการเรียนรู้ที่ใหผ้ เู้ รียนทาํ งานเป็นกลุ่มโดยมีข้นั ตอนการดาํ เนินกิจกรรมดงั ต่อไปน้ีข้นั ท่ี 1 ครูผสู้ อนกาํ หนดประเด็นศึกษา ใหผ้ เู้ รียนศึกษาขอ้ มูลจากแหล่งขอ้ มลูสารสนเทศที่เตรียมไว้ แลว้ คิดแตง่ เป็ นเรื่องราวเป็นนิทานเชิงสร้างสรรคอ์ นุรักษ์ส่ิงแวดลอ้ มข้นั ที่ 2 แต่ละกลุ่มวางแผนร่วมกนั ในการทาํ งานตามหวั ขอ้ วางเคา้ โครงเร่ืองราวของนิทาน แหล่งความรู้ที่สืบคน้ข้นั ที่ 3 กลุ่มดาํ เนินงานตามแผนท่ีวางไว้ โดยศึกษาจากแหล่งขอ้ มลู ท้งั ภายในและภายนอกโรงเรียน คิดแตง่ นิทานการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศข้นั ที่ 4 กลุ่มรวบรวมขอ้ มลู จากการดาํ เนินงานในกิจกรรมข้นั ตอนท่ี 3 ร่วมกนันาํ เสนอนิทานท่ีแต่งข้ึนต่อไปเดก็ ๆ จบั กลุ่มร่วมกนั คิด วางแผนการทาํ งานออกไปสาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศในทอ้ งถ่ิน พร้อมบนั ทึกในแบบฝึกหดั กรอบ 14หนา้ 26 กรอบที่ 16 หนา้ 23กรอบที่ 18 หนา้ 25 แลว้ นาํ เสนอหนา้ ช้นั เรียนตรวจผลงาน

31 แบบฝึ กหดัคาํ ชี้แจง กิจกรรมท่ี 1 ครูกาํ หนดสถานการณ์ปัญหาเป็ น 2 ฐานใหผ้ เู้ รียนเลือกเรื่องที่สนใจเตรียมตวั ออกไปสาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งาน ฐานท่ี 1 ระบบนิเวศทุง่ นาในทอ้ งถิ่น ฐานที่ 2 ระบบนิเวศป่ าชุมชนในทอ้ งถ่ินพร้อมบนั ทึกขอ้ มลู ในแบบฝึ กหดั ต่อไปน้ี ในรูปแบบ กิจกรรมนิทานของฉนั (คะแนนเตม็ 20 คะแนน) นิทานของฉนั ฐานท่ี 1 ระบบนิเวศทุ่งนาในทอ้ งถ่ิน ช่ือเร่ือง………………………. ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………….…. ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………..………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………..

32 แบบฝึ กหัดคําชี้แจง กิจกรรมที่ 1 ครูกาํ หนดสถานการณ์ปัญหาเป็ น 2 ฐานใหผ้ เู้ รียนเลือกเรื่องท่ีสนใจเตรียมตวั ออกไปสาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งาน ฐานที่ 1 ระบบนิเวศทุง่ นาในทอ้ งถ่ิน ฐานท่ี 2 ระบบนิเวศป่ าชุมชนในทอ้ งถ่ินพร้อมบนั ทึกขอ้ มลู ในแบบฝึ กหดั ต่อไปน้ี ในรูปแบบ กิจกรรมนิทานของฉนั (คะแนนเตม็ 20 คะแนน) นิทานของฉนั ฐานที่ 2 ระบบนิเวศป่ าชุมชนในทอ้ งถ่ิน ช่ือเร่ือง………………………. ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………..………………. ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………..… ……………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………….เกณฑก์ ารใหค้ ะแนนทาํ ได้ 15 คะแนน คุณเยย่ี มมากทาํ ได้ 13 -14 คุณคือคนเก่งทาํ ได้ 11-12 คุณผา่ นเกณฑ์ ยนิ ดีดว้ ยครับทาํ ได้ 9 -10 คะแนน ควรศึกษาเพม่ิ เติมนะครับทาํ ได้ 1 – 8 คะแนน กลบั ไปศึกษาใหมน่ ะครับ

33 เฉลยแบบฝึ กหดัคาํ ชี้แจง ใหผ้ เู้ รียน พิจารณาแนวการตอบ กิจกรรมที่ 1 ครูกาํ หนดสถานการณ์ปัญหาเป็ น 2 ฐานใหผ้ เู้ รียนเลือกเรื่องท่ีสนใจเตรียมตวั ออกไปสาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งาน ฐานที่ 1 ระบบนิเวศทุง่ นาในทอ้ งถ่ินฐานที่ 2 ระบบนิเวศป่ าชุมชนในทอ้ งถ่ิน พร้อมบนั ทึกขอ้ มูลในแบบฝึกหดั ต่อไปน้ี ในรูปแบบ กิจกรรมนิทานของฉนั (คะแนนเตม็ 20 คะแนน) นิทานของฉนั ฐานท่ี 1 ระบบนิเวศทุ่งนาในทอ้ งถ่ิน ชื่อเร่ือง…แกว้ กบั กลา้ …….…...….ในหมบู่ า้ นแห่งหน่ึงชื่อวา่ บา้ นตน้ น้าํ ชาวบา้ นประกอบอาชีพเกษตรกรรมเป็ นส่วนใหญ่ คือการไร่ทาํ นา ในระบบนิเวศทุ่งนายงั คงความอุดมสมบูรณ์ มีแหล่งน้าํ พชื ท่ีเป็นตน้ ขา้ วในนาขา้ วของชาวบา้ นเจริญเติบโตเขียวขจี ทุกปี ชาวบา้ นจะไดผ้ ลผลิตเป็นขา้ วหอมมะลิ………มีครอบครัวแกว้ กบั กลา้ กาํ ลงั เรียนอยชู่ ้นั มธั ยมศึกษาปี ที่ 3 อาศยั อยกู่ บั ตายายที่มีฐานะคอ่ นขา้ งยากจนมีท่ีดินสําหรับปลูกข้าวเพียง 2 ไร่ แต่เด็กท้ังสองคนเป็ นเด็กกตัญ�ู ขยนั ช่วยงานในบ้าน ทาํ มาหากินชอบออกไปตกเป็ดปลาในทอ้ งนาเป็นประจาํ ทุกวนั และในวนั น้ีก็เช่นเดียวกนั แกว้ กบั กลา้ ไดช้ วนกนั ออกไปตกเบด็ ปลาในทุ่งนา ซ่ึงเป็ นฤดูฝนท่ีขา้ วกาํ ลงั เจริญเติบโต เขียวเตม็ ไปหมด ขณะที่เด็กท้งั สองกาํ ลงั ปักเบด็ ไว้ตามคนั นา เพ่ือเสียบเหยื่อแล้วหย่อนลงไปล่อปลาในน้าํ ในนาขา้ ว กลา้ ก็คิดไดว้ ่า เม่ือวนั ศุกร์ได้เรียนวิชาวทิ ยาศาสตร์กบั ครูปัญยลตั ณ์ เร่ืองการถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศ จึงเอย่ ถามกลา้ วา่ “ในระบบนิเวศทุ่งนาที่อุดมสมบูรณ์ มีลาํ ดบั การถ่ายทอดพลงั งานจากอะไรไปหาอะไรบา้ ง” กลา้ ตอบวา่ “มีลาํ ดบั รูปแบบการกินต่อกนั เป็นทอดๆ เริ่มตน้ ที่ผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั หน่ึง ผบู้ ริโภคลาํ ดบั สอง และผบู้ ริโภคลาํ ดบั สุดทา้ ยในระบบนิเวศทุง่ นาในฤดูฝน จะมีตน้ ขา้ วซ่ึงเป็นพชื เป็นผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่หน่ึงอาจมีหลายชนิด เช่น ปูหอย แมลงศตั รูขา้ ว และหนอน ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ีสอง คือ งู กบ เขียด ปลา และผบู้ ริโภคลาํ ดบั สุดทา้ ย คน หรือผยู้ อ่ ยอินทรียสาร” แกว้ พดู ชมเชยกลา้ วา่ “ตอบไดต้ รงประเดน็ ดีมาก” เด็กๆ ท้งั สอง ใส่เบด็ ปลาจนรอบนาขา้ วกวา่ จะเสร็จเกือบค่าํ มืด จึงชวนกนั กลบั บา้ น ช่วงเวลาประมาณ 19.00 น.จึงออกมายามเป็ดอีกคร้ังหน่ึง………นิทานเร่ืองน้ีสอนใหร้ ู้วา่ ควรช่วยกนั รักษาส่ิงแวดลอ้ ม ระบบนิเวศทุ่งนาในทอ้ งถ่ินใหอ้ ุดมสมบรู ณ์พชื ต่างๆ ส่ิงมีชีวติ ในระบบนิเวศท่ีอาศยั ร่วมกนั มีระบบการพ่งึ พากนั เป็นท้งั แหล่งอาหารใหก้ นั และกนั กินต่อกนั เป็นทอดๆ ถ่ายทอดพลงั งานใหก้ นั จะทาํ ใหส้ งั คมชนบทน่าอยตู่ ลอดไป

34 เฉลยแบบฝึ กหดัคําชี้แจง ใหผ้ เู้ รียน พจิ ารณาแนวการตอบ กิจกรรมที่ 1 ครูกาํ หนดสถานการณ์ปัญหาเป็ น 2 ฐานใหผ้ เู้ รียนเลือกเรื่องท่ีสนใจเตรียมตวั ออกไปสาํ รวจการถ่ายทอดพลงั งาน ฐานท่ี 1 ระบบนิเวศทุ่งนาในทอ้ งถ่ินฐานที่ 2 ระบบนิเวศป่ าชุมชนในทอ้ งถ่ินพร้อมบนั ทึกขอ้ มูลในแบบฝึกหดั ต่อไปน้ี ในรูปแบบ กิจกรรมนิทานของฉนั (คะแนนเตม็ 20 คะแนน) นิทานของฉนั ฐานที่ 2 ระบบนิเวศป่ าชุมชนในทอ้ งถ่ิน ช่ือเรื่อง…หนูนากะหนูนุย้ …….…...….ในหมู่บา้ นแห่งหน่ึงช่ือว่าบา้ นป่ าติ้ว ในละแวกหมู่บา้ นมีป่ าชุมชนท่ีคงความอุดมสมบูรณ์ ผูค้ นในชุมชนไดใ้ ชเ้ ป็นแหล่งในการหาอาหารป่ าเช่น เห็ดชนิดตา่ งๆ ตน้ พชื ป่ าที่กินได้ สตั วป์ ่ า………มีครอบครัวหนูนากบั หนูนุ้ย กาํ ลงั เรียนอยูช่ ้ันมธั ยมศึกษาปี ท่ี 3 อาศยั อยู่กบั พ่อแม่ที่มีฐานะดีมากครอบครัวหน่ึง พอ่ ของหนูนากบั หนูนุย้ เป็นเหนา้ ท่ีป่ าไม้ ที่ตระหนกั และเห็นความสําคญั ของป่ า ช่วยประสานให้ขอ้ มูลกบั ชาวบา้ นในชุมชนบา้ นป่ าติ้วอยา่ งสม่าํ เสมอ เม่ือมีการเกิดเหตุการณ์ที่ชาวบา้ นบางคน บางกลุ่มชอบไปลกั ลอบตดั ตน้ ไม้ หรือเผาป่ าเพ่ือล่าสัตว์ อยมู่ าวนั หน่ึงหนูนากบั หนูนุย้ ไดอ้ อกไปเดินสํารวจป่ าชุมชนเพ่ือศึกษาระบบนิเวศป่ าชุมชนในทอ้ งถิ่น และการถ่ายทอดพลงั งานในป่ าชุมชน ท้งั สองออกเดินสํารวจไปเร่ือยๆ หนูนาไดถ้ ามหนูนุ้ยข้ึนว่า “ในระบบนิเวศป่ าชุมชนมีลาํ ดบั การถ่ายทอดพลงั งานอย่างไร” หนูนุ้ยตอบว่า “มีตน้ ไม้ และตน้ หญา้ เป็ นผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ีหน่ึง คือ หนอน แมลง ผูบ้ ริโภคลาํ ดบั ที่สองคือกิ้งก่า นก และผบู้ ริโภคลาํ ดบั สุดทา้ ยคือ คน ผยู้ อ่ ยอินทรียสาร พวกเห็ด รา” หนูนากล่าวชมเชยหนูนุย้ พร้อมชวนกนั เดินสํารวจไปเรื่อยๆ จนกระทง่ั ไดย้ นิ เสียงเลื่อยไฟฟ้ า ดงั ตรงทา้ ยป่ าชุมชนจึงเดินไปแอบดูตรงพุม่ ไม้เห็นชาวบ้านกาํ ลงั ลักลอบตดั ต้นไม้ หนูนาจึงบอกหนูนุ้ยให้เฝ้ ารออยู่ตรงน้ี เขาจะรีบวิ่งไปบอกพ่อและเจา้ หนา้ ท่ีที่เกี่ยวขอ้ ง เพราะไม่ไกลจากหมู่บา้ นมากนกั หนูนาและพ่อของเธอพร้อมกาํ นนั ผูใ้ หญ่บา้ นป่ าติ้วรีบมาดูเหตุการณ์เพื่อระงับเหตุไม่ให้ชาวบ้านตัดต้นไม้อีก เพราะกว่าต้นไม้ในป่ าชุมชนจะเกิดข้ึนมาเจริญเติบโตเป็ นป่ าใหญ่ในชุมชนไดเ้ ท่าน้ีตอ้ งใชเ้ วลานาน พร้อมให้ขอ้ มูลกบั ชาวบา้ นเพ่ือตระหนกั และเห็นความสาํ คญั ของป่ าไมท้ ี่เป็ นทรัพยากรธรรมชาติเป็ นประโยชน์ต่อ คน สัตวห์ ลากหลายชนิดท่ีตอ้ งอาศยั อยใู่ นป่ าชุมชน………นิทานเร่ืองน้ีสอนให้รู้ว่า ป่ าไมค้ ือตน้ น้าํ และมีความสําคญั ต่อสิ่งมีชีวิตพืช สัตว์ และคนในชุมชนดงั น้นั จึงควรช่วยกนั อนุรักษร์ ่วมมือกนั รักษาป่ าชุมชนใหค้ งอยคู่ ู่กบั ชุมชนต่อไป

35 วชิ า ว33101 ขอ้ ทดสอบ เรื่อง การถ่ายทอดพลงั งาน วทิ ยาศาสตร์ หลงั เรียน เล่มที่ 4ช้นั มธั ยมศึกษาปี ท่ี 3 เวลา 10 นาทีไดเ้ วลาเด็กๆ ทาํ ขอ้ สอบหลงั เรียนนะครับ1. กลุ่มสิ่งมีชีวติ ในขอ้ ใดเป็นผเู้ ปลี่ยนสารอินทรียใ์ หเ้ ป็ นสาํ รอนินทรีย์ ก. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 1 ข. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 2 ค. ผยู้ อ่ ยสลาย ง. ผผู้ ลิต2. โซ่อาหารหมายความวา่ อยา่ งไร ก. ผผู้ ลิตไดพ้ ลงั งานจากดวงอาทิตย์ และผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 1 กินผผู้ ลิต ข. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 1 กินผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 2 กินผผู้ ลิตดว้ ย ค. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 2 กินผผู้ ลิต แลว้ กินผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 1 ง. ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 2 กินผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 1 แลว้ กินผผู้ ลิต3. แผนภาพแสดงห่วงโซ่อาหารของส่ิงมีชีวิต 4 ชนิด เป็นดงั น้ี ผผู้ ลิต ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 1 ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ท่ี 2 ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ที่ 3 ถา้ “พลงั งานในสารอาหารถูกถ่ายทอดจากผผู้ ลิตไปยงั ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ตอ่ ไปเพยี ง 10%” และผผู้ ลิต ในห่วงโซ่อาหารน้ีไดร้ ับพลงั งานจากกระบวนการสงั เคราะห์ดว้ ยแสงเป็น 10,000 กิโลแคลอรี ผบู้ ริโภค ลาํ ดบั ท่ี 3 จะไดร้ ับพลงั งานจากการกินอาหารเป็นเท่าใด ก. 10,000 กิโลแคลอรี ข. 1,000 กิโลแคลอรี ค. 100 กิโลแคลอรี ง. 10 กิโลแคลอรี4.ใหศ้ ึกษาภาพสายใยอาหารของส่ิงมีชีวติ ชนิดตา่ ง ๆ แลว้ ตอบคาํ ถาม

36สิ่งมีชีวติ ใดเป็ นท้งั เหยอ่ื และผลู้ า่ (ม.3 สาระที่ 2 มฐ. ว2.2 ตวั ช้ีวดั ที่ 2)ก. ข.ค. ง.5. การถ่ายทอดของสารอาหารจากห่วงโซ่อาหารหน่ึงไปสู่อีกห่วงโซ่อาหารหน่ึง เรียกวา่ อะไร ก. สายใยอาหาร ข. ห่วงโซ่อาหาร ค. พรี ะมิดพลงั งาน ง. วฏั จกั รอาหาร6.เมื่อพลงั งานในสารอาหารถูกถ่ายทอดจากผผู้ ลิตไปยงั ผบู้ ริโภคลาํ ดบั ตอ่ ไปไดเ้ พยี ง 10% ถา้ ไก่ตวั หน่ึงกินเมล็ดขา้ วเปลือกจาํ นวน 2,500 เมลด็ ต่อวนั ปริมาณพลงั งานท่ีไก่ตวั น้ีสามารถใชส้ ร้างเป็นเน้ือเย่อืเทียบไดก้ บั เมล็ดขา้ วเปลือกจาํ นวนเท่าใด ก. 25 เมลด็ ข. 250 เมลด็ ค. 2,500 เมลด็ ง. 25,000 เมลด็7. แผนภาพ สายใยอาหารของสิ่งมีชีวติ 4 ชนิดถา้ ปลามีจาํ นวนลดลงมาก เหตุการณ์ในขอ้ ใดมีโอกาสเกิดข้ึนนอ้ ยท่ีสุด ก. กงุ้ จาํ นวนเพม่ิ ข้ึน ข. จาํ นวนเหยยี่ วลดลง ค. เหยยี่ วกินกงุ้ มากข้ึน ง. สาหร่ายมีจาํ นวนลดลง8. กราฟ จาํ นวนสิ่งมีชีวติ 4 ชนิดในโซ่อาหาร จากช่วงเวลา A ถึง F

37ถา้ เขียนความสัมพนั ธ์ระหวา่ งสิ่งมีชีวติ ท้งั สี่ชนิดในรูปของโซ่อาหารเป็น ดงั น้ีพืช⟶ หนอน ⟶ ไก่ ⟶งจากกราฟ ช่วงเวลาใดท่ีมีอาหารของไก่อยนู่ อ้ ยท่ีสุดก. A ถึง Bข. B ถึง Cค. C ถึง Dง. E ถึง F9. ห่วงโซ่อาหารเก่ียวขอ้ งกบั เร่ืองใดมากที่สุด ก. ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ ข. การถ่ายทอดพลงั งานต่อๆ กนั ไป ค. หนา้ ท่ีของส่ิงมีชีวิตในระบบนิเวศ ง. ความสัมพนั ธ์ระหวา่ งส่ิงมีชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ ม10. ขอ้ ใดแสดงลาํ ดบั การถ่ายทอดพลงั งานในรูปห่วงโซ่อาหารไดถ้ ูกตอ้ ง ก. ขา้ ว→เหยยี่ ว→งู ข. ควาย→หญา้ →ไก่ ค. คน→ววั →หญา้ ง. แพลงกต์ อน→ปลาเล็ก→ปลาใหญ่

38ทาํ ถูกก่ีขอ้ ขอเชิญเด็กๆ ตรวจดูคาํ เฉลยนะคะทาํ คะแนนใหไ้ ดม้ ากกวา่ ก่อนเรียน!! นะคะเพราะเป็นคะแนนสอบหลงั เรียน เฉลยขอ้ สอบหลงั เรียน ขอ้ 1 ค ขอ้ 2 ก ขอ้ 3 ง ขอ้ 4 ค ขอ้ 5 ก ขอ้ 6 ข ขอ้ 7 ก ขอ้ 8 ค ขอ้ 9 ข ขอ้ 10 งเกณฑก์ ารใหค้ ะแนนถูก 1-4 ขอ้ ตอ้ งแกไ้ ข เร่งทาํ ความเขา้ ใจกบับทเรียนใหม้ ากๆถูก 5-7 ขอ้ พอใช้ ควรศึกษาเพิ่มเติมอีกถูก 8-9 ขอ้ ดี ผา่ นเกณฑย์ นิ ดีดว้ ยคะแต่ทดสอบหลงั เรียนตอ้ งรักษาระดบั หรือใหด้ ีกวา่ น้ีนะคะถูก 10 ขอ้ ดีมาก คุณเยย่ี มมาก ขอปรบมือให้ทดสอบหลงั เรียนตอ้ งเป็นเช่นน้ีนะคะ

39หายเหนื่อยแลว้ ใช่ไหมคะขอเชิญเรียนเร่ืองวฏั จกั รของสาร เล่มที่ 5 พบกบั พเี่ ตา่ นอ้ ยนาํ สาํ รวจนะคะเด็กๆ ครับ/คะ่

40 บรรณานุกรมกระทรวงวทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยแี ละส่ิงแวดลอ้ ม (2556) “การถ่ายทอดพลงั งานในระบบนิเวศ” (ออนไลน์) เขา้ ถึงไดจ้ าก https://web.ku.ac.th/schoolnet/snet6/envi1/ecosystem/b4.htm สืบคน้ วนั ที่ 2 มีนาคม 2558.กรมวชิ าการ. (2551). หลกั สูตรกลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์. กรุงเทพฯ : โรงพิมพค์ ุรุสภาลาดพร้าวฝ่ ายวชิ าการ. (2537). วทิ ยาศาสตร์ ม. 3. กรุงเทพฯ : ภูมิบณั ฑิตการพมิ พ.์สมนึก ภทั ทิยธนี. (2549). การวดั ผลการศึกษา. กาฬสินธุ์ : ประสานการพิมพ.์สถาบนั ส่ิงแวดลอ้ ม. (2558). “ปัญหาทเ่ี กดิ จากการเพมิ่ จํานวนประชากร” (ออนไลน์) เขา้ ถึงไดจ้ าก http://environment.ekstepza.ws/population-problem.html. สืบคน้ วนั ท่ี 2 มีนาคม 2558. . (2558). “ความสัมพนั ธ์ของสิ่งมีชีวติ กบั สิ่งแวดล้อมทางกายภาพ” [ออนไลน]์ .เขา้ ถึงไดจ้ าก http://environment.ekstepza.ws/physical-environment-relationship.html. สืบคน้ วนั ท่ี 2 มีนาคม 2558.สารานุกรมสาํ หรับเยาวชน. (2558). ”ระบบนิเวศ” (ออนไลน)์ เขา้ ถึงไดจ้ าก http//kanchanapisek.or.th/kp6. สืบคน้ วนั ที่ 2 มีนาคม 2558.สุวทิ ย์ มลู คาํ . (2549). ครบเคร่ืองเรื่องการคดิ . กรุงเทพฯ : หา้ งหุน้ ส่วนจาํ กดั ภาพพมิ พ์สุวทิ ย์ มลู คาํ และสุนนั ทา สุนทรประเสริฐ. (2550). ผลงานทางวชิ าการสู่...การเล่อื นวทิ ยฐานะ. กรุงเทพฯ : หา้ งหุน้ ส่วนจาํ กดั ภาพพมิ พ.์ฤทธ์ิ วฒั นชยั ยงิ่ เจริญ. (2549). ชีวติ กบั สิ่งแวดลอ้ มสิ่งมีชีวติ กบั กระบวนการดาํ รงชีวติ . พิมพค์ ร้ังท่ี 1. กรุงเทพ ฯ : อกั ษรเจริญทศั น์.

41จัดพมิ พ์โดย นางสาวปัญยลตั ณ์ สุขสงวน ครูโรงเรียนบ้านหนองเตยสพป.ศรีสะเกษ เขต 1