งานเครื่องยนต์แก๊สโซลีน

3หลกั กำรทำงำนและชิ้นส่วนของเคร่ืองยนต์แก๊สโซลนี สำระกำรเรียนรู้ หลกั กำรทำงำน จุดประสงค์กำรเรียนรู้ และชิน้ ส่วน1. หลกั การทางานของเคร่ืองยนตแ์ ก๊สโซลีน ของเครื่องยนต์ 1. อธิบายหลกั การทางานของเครื่องยนตแ์ ก๊สโซลีน2. ชิ้นส่วนของเครื่องยนตแ์ กส๊ โซลีน แก๊สโซลนี ได้ 2. อธิบายความสมั พนั ธใ์ นการเคลื่อนท่ีของชิ้นส่วน สสมมสรรมรรถรถรนนถะนะปปะรรปะะจรจะำำหจหำนหน่ว่วนยย่วย เคร่ืองยนตไ์ ด้ 3. อธิบายแผนภาพแสดงการเปิ ด-ปิ ดของลิ้นได้ 1. อธิบายหลกั การทางานของเคร่ืองยนตแ์ ก๊สโซลีน 4. ถอด ประกอบและตรวจสภาพสายพานไทมิ่งได้ 2.อธิบายข้นั ตอนการถอด ประกอบชิ้นส่วน 5. อธิบายหนา้ ที่และการทางานของชิ้นส่วนท่ีไม่ เคล่ือนที่ของเคร่ืองยนตไ์ ด้ เคร่ืองยนตแ์ กส๊ โซลีน 6. อธิบายหนา้ ท่ีและการทางานของชิ้นส่วนท่ี 3.ปฏิบตั ิการถอด ประกอบและตรวจสภาพชิ้นส่วน เคล่ือนท่ีของเครื่องยนตไ์ ด้ 7. ถอด ประกอบและตรวจฝาสูบได้ เคร่ืองยนตแ์ ก๊สโซลีน 8. ถอด ประกอบและตรวจชุดลูกสูบได้ 9. ถอด ประกอบและตรวจเพลาขอ้ เหว่ยี งได้ 10. ใชเ้ ครื่องมือ วสั ดุและอุปกรณ์ไดอ้ ยา่ งถูกตอ้ ง ปลอดภยั 11. มีกิจนิสยั ที่ดีในการทางานดว้ ยความเป็นระเบียบ สะอาด ประณีต ปลอดภยั และรักษาสภาพแวดลอ้ ม 69

3หลกั กำรทำงำนและชิ้นส่วนของเคร่ืองยนต์แก๊สโซลนี1. หลกั กำรทำงำนของเคร่ืองยนต์แก๊สโซลนี 1.1 หลกั กำรทำงำนของเครื่องยนต์ 4 จังหวะ จังหวะท่ี 1 เป็นจงั หวะประจุไอดีหรือจงั หวะดูด (Suction Stroke) จงั หวะที่ 2 เป็นจงั หวะอดั (Compression Stroke) จงั หวะท่ี 3 เป็นจงั หวะการขยายตวั หรือจงั หวะกาลงั (Power Stroke) จังหวะท่ี 4 เป็นจงั หวะคาย (Exhaust Stroke) 70

3รูปที่ 3.1 แสดงจงั หวะการทางานของเครื่องยนตแ์ ก๊สโซลีน 4 จงั หวะ 71

3 ตำรำงแสดงกำรเปิ ด-ปิ ดของลนิ้ (Valve Timing Diagram) จงั หวะ ทศิ ทำงกำรเคลื่อนที่ ลนิ้ ไอดี ลนิ้ ไอเสีย สภำวะใน ของลูกสูบ กระบอกสูบจงั หวะดูด เปิ ด ปิ ดจงั หวะอดั ลง ปิ ด ปิ ด ไอดีเขา้จงั หวะกาลงั ข้ึน ปิ ด ปิ ด อดั ไอดีจงั หวะคาย ลง ปิ ด เปิ ด เผาไหม้ ข้ึน ไอเสียออก 72

3รูปที่ 3.2 แสดงการเปิ ด-ปิ ดของลิ้น (Valve Timing Diagram) 73

3ตำรำงเปรียบเทยี บกำรเปิ ด-ปิ ดของลนิ้ ไอดี ลนิ้ ไอเสียในทำงทฤษฎแี ละตำมสภำพจริงจงั หวะ ระยะเปิ ด-ปิ ด ลนิ้ ไอดี ลนิ้ ไอเสีย สภำวะใน ตำมทฤษฎี กระบอกสูบ กาลงั TDC 45° ก่อน BDCคายไอเสีย 180° 45° ก่อน BDC 5° หลงั TDC 135° 180° 5° ก่อน TDC 45° หลงั BDC 230° ดูด 180° 45° ก่อน BDC 230° อดั 180° TDC 135°1 วฏั จกั ร 720° 730° 74

33.1.2 หลกั การทางานของเคร่ืองยนต์ 2 จงั หวะ จังหวะดูดและจังหวะอัดรูปท่ี 3.3 แสดงการทางานจงั หวะดูดและจงั หวะอดั 75

3จังหวะระเบิดและจังหวะอัดไอดใี นห้องเพลาข้อเหวย่ี งรูปท่ี 3.4 แสดงการทางานจงั หวะระเบิดและจงั หวะอดั ไอดีในหอ้ งเพลาขอ้ เหวยี่ ง 76

3จังหวะคายและจังหวะอัดไอดีในห้องเพลาข้อเหวยี่ งรูปท่ี 3.5 แสดงการทางานจงั หวะคายและจงั หวะอดั ไอดีในหอ้ งเพลาขอ้ เหวยี่ ง 77

3จงั หวะคายและจงั หวะกวาดล้างไอเสียรูปที่ 3.6 แสดงการทางานจงั หวะคายและจงั หวะกวาดลา้ งไอเสีย 78

3รูปท่ี 3.7 แสดงการเปิ ด-ปิ ดช่องไอดีและช่องไอเสีย 79

3ตำรำงแสดงควำมแตกต่ำงระหว่ำงเคร่ืองยนต์แก๊สโซลนี 4 จงั หวะ และ 2 จังหวะ เครื่องยนต์ 4 จงั หวะ เครื่องยนต์ 2 จงั หวะ1. ไดก้ าลงั ทุกๆ การหมุนของเพลาขอ้ เหวยี่ ง 2 รอบ 1. ไดก้ าลงั ทุกๆ การหมุนของเพลาขอ้ เหวยี่ ง 1 รอบ2. ใชล้ ิ้นในการประจุและคายไอเสีย 2. ใชช้ ่องในการประจุและคายไอดีไอเสีย3. ในเคร่ืองยนตข์ นาดเท่ากนั จะไดก้ าลงั นอ้ ยกวา่ ที่รอบ 3. ในเครื่องยนตข์ นาดเท่ากนั จะไดก้ าลงั มากกวา่ ท่ีรอบ เท่ากนั เท่ากนั 4. ไดก้ าลงั ทุกรอบเครื่องยนตเ์ ดินเรียบกวา่ ใชล้ อ้ ช่วยแรง4. ตอ้ งใชล้ อ้ ช่วยแรงขนาดใหญ่ในการทาใหเ้ ครื่องยนต์ ขนาดเลก็ 5. ประสิทธิภาพเชิงกลมากกวา่ เดินเรียบ5. ประสิทธิภาพเชิงกลนอ้ ยกวา่ เนื่องจากมีความเสียดทาน 6. การสูญเสียไอดีเน่ืองจากกระบวนการทางานมากจึงได้ กาลงั นอ้ ย มากกวา่ 7. ส่วนใหญ่ระบายความร้อนดว้ ยอากาศ6. การสูญเสียไอดีเนื่องจากกระบวนการทางานนอ้ ยกวา่ จึง 8. ใชใ้ นจกั รยานยนตแ์ ละเคร่ืองยนตเ์ รือขนาดเลก็ 9ใชน้ ้ามนั หล่อลื่นมาก ไดก้ าลงั มากกวา่7. ส่วนใหญ่ระบายความร้อนดว้ ยน้า8. ใชใ้ นรถยนตน์ งั่ และรถยนตเ์ พื่อการพาณิชย์9. ใชน้ ้ามนั หล่อล่ืนนอ้ ย 80

32. ชิ้นส่วนของเคร่ืองยนต์แก๊สโซลนี 2.1 กำรทำงำนของชิ้นส่วนในเครื่องยนต์รูปท่ี 3.8 แสดงโครงสร้างของเคร่ืองยนตแ์ ก๊สโซลีน 81

2.2 ชิ้นส่วนทีไ่ ม่เคล่ือนท่ขี องเครื่องยนต์ 3 2.2.1 เสื้อสูบ (Cylinder Block) ประกอบดว้ ย 82 1) กระบอกสูบ (Cylinder Block) 2) เปลือกน้า (Water Jacket) 3) ช่องทางส่งน้ามนั (Oil Gallery) 4) แบริ่งเพลาขอ้ เหวย่ี ง (Crank-shaft)

3รูปท่ี 3.9 แสดงเส้ือสูบแบบต่างๆ 83

2.2.2 ฝาสูบ (Cylinder Head) ประกอบดว้ ย 3 1) ส่วนที่ประกอบเป็นหอ้ งเผาไหม้ 2) ช่องทางไอดี-ไอเสีย 84 3) ช่องติดต้งั หวั เทียน 4) ช่องน้าหล่อเยน็ และช่องทางเดินน้ามนั เครื่อง

3รูปท่ี 3.10 แสดงฝาสูบ 85

32.2.3 อ่างน้ามนั เครื่อง (Oil Pan)รูปที่ 3.11 แสดงอ่างน้ามนั เคร่ือง 86

32.2.4 ท่อร่วมไอดี (Intake Manifold)2.2.5 ท่อร่วมไอเสีย (Exhaust Manifold)รูปที่ 3.12 แสดงท่อร่วมไอดีและไอเสีย 87

32.3 ชิ้นส่วนทเ่ี คล่ือนที่ของเครื่องยนต์ 2.3.1 เพลาข้อเหวี่ยง (Cranks Shaft)รูปที่ 3.13 แสดงเพลาขอ้ เหวย่ี ง 88

3 2.3.2 แบร่ิงก้านสูบและเมนแบร่ิง (Connecting rod Bearings and MainBearings)รูปท่ี 3.14 แสดงแบริ่งและส่วนประกอบ 89

32.3.3 แบร่ิงกนั รุน (Thrust Bearing)รูปที่ 3.15 แสดงแบร่ิงกนั รุน 90

32.3.4 ลกู สูบ (Piston)รูปท่ี 3.16 แสดงลูกสูบและส่วนประกอบ 91

32.3.5 แหวนลกู สูบ (Piston Ring) 1) แหวนอดั (Compression Ring)รูปท่ี 3.17 แสดงแหวนอดั แบบต่างๆ 92

32) แหวนกวาดน้ามนั (Oil Control Rings)รูปท่ี 3.18 แสดงแหวนกวาดน้ามนั 93

2.3.6 สลกั ก้านสูบ (Piston Pin) 3 1) ยดึ แน่นกบั ลูกสูบ 2) ยดึ แบบก่ึงลอยตวั 94 3) ยดึ แบบลอยตวั

3รูปท่ี 3.19 แสดงการยดึ สลกั ลูกสูบแบบต่าง ๆ 95

32.3.7 ก้านสูบ (Connecting Rod)รูปที่ 3.20 แสดงกา้ นสูบและประกบั กา้ นสูบ 96

32.3.8 เพลาลกู เบ้ียว (Camshafts) 1) แบบเพลาลูกเบ้ียวอยขู่ า้ งเส้ือสูบ (Over Head Valve : OHV) 2) แบบเพลาลูกเบ้ียวอยบู่ นฝาสูบ (Over Head Camshaft: OHC)รูปที่ 3.21 แสดงเพลาลูกเบ้ียว 97

32.3.9 ลน้ิ (Valve) รูปท่ี 3.22 แสดงลิ้นไอดี ไอเสีย 98

32.3.10 ล้อช่วยแรง (Fly Wheel)รูปที่ 3.23 แสดงลอ้ ช่วยแรง 98