บทที่ 1 ความรู้เบื้องต้นการทำธุรกิจระหว่างประเทศ

ทฤษฏีการคา้ ระหวา่ งประเทศ ละอองศรี เหนย่ี งแจม่ MAY 23, 2018RMUTTO

หน่วยท่ี 4 เรื่อง...เศรษฐศาสตร์ระหวา่ งประเทศ1. ทฤษฎีการคา้ ระหวา่ งประเทศ2. นโยบายการคา้ ระหวา่ ง3.การเงินระหวา่ งประเทศ4.ระบบการเงินระหวา่ งประเทศ5.ระบบการเงินระหวา่ งประเทศของประเทศไทย6.ดุลการชาระเงิน7.การแกไ้ ขปัญหาดุลการชาระเงิน เศรษฐศาสตรร์ะหวา่ งประเทศ เศรษฐศาสตร์ระหวา่ งประเทศ คือ การศึกษาเก่ียวกบั ความสมั พนั ธ์ทางเศรษฐกิจระหวา่ งภูมิภาคหรืออาณาเขตทางเศรษฐกิจต้งั แต่ 2 แห่งข้ึนไป ประเภทต่างๆ ของการแลกเปลี่ยนในเชิงเศรษฐกิจระหวา่ งประเทศ ไดแ้ ก่ การซ้ือขายสินคา้ และบริการการเคล่ือนยา้ ยปัจจยั การผลิต การเคลื่อนยา้ ยธุรกิจการประกอบการ การถ่ายทอดความรู้ทางเทคโนโลยตี า่ งๆ “อาณาเขตทางเศรษฐกิจ” และ “อาณาเขตทางการเมือง” แตกตา่ งกนั อาณาเขตทางเศรษฐกิจกาหนดโดยคานึงถึงปัจจยั ทางเศรษฐกิจ ส่วนอาณาเขตทางการเมืองกาหนดโดยคานึงถึงปัจจยั ทางการเมือง ทฤษฎกี ารค้าระหว่างประเทศ การคา้ ระหวา่ งประเทศ เกิดจากแต่ละประเทศไมส่ ามารถผลิตสินคา้ และบริการไดท้ ุกชนิดที่คนในประเทศตอ้ งการ หรือเกิดจากตน้ ทุนในการผลิตสินคา้ ชนิดเดียวกนั ของแตล่ ะประเทศไมเ่ ท่ากนั สืบเน่ืองจาก1.ความแตกตา่ งของสภาพดินฟ้าอากาศทรัพยากรธรรมชาติ2.และความชานาญในการผลิตของแรงงานในแตล่ ะประเทศแตกตา่ งกนัทาใหเ้ กิดการแลกเปลี่ยนสินคา้ และบริการระหวา่ งประเทศข้ึน แตก่ ารคา้ ระหวา่ งประเทศจะเกิดข้ึนอยา่ งตอ่ เน่ืองเป็นเวลานาน ประชาชนในแตล่ ะประเทศตอ้ งไดร้ ับประโยชน์สูงข้ึนใกลเ้ คียงกนั ทฤษฎกี ารค้าระหว่างประเทศแบบต่างๆ 1. แนวคดิ ของ Adam Smith เรียกวา่ หลกั การได้เปรียบโดยเดด็ ขาด (Absolute Advantage) โดยเช่ือวา่รัฐควรมีนโยบายการคา้ โดยเสรี (Free Trade Policy) โดยปราศจากการแทรกแซงจากรัฐบาล เพ่ือส่งเสริมใหม้ ีการแบง่ แยกแรงงาน ใหท้ ุกประเทศผลิตสินคา้ ท่ีตนถนดั มตี ้นทนุ ต่า แล้วนามาซื้อขายแลกเปลย่ี นกัน Adam Smithช้ีใหเ้ ห็นวา่ การที่ประเทศตา่ ง ๆมีความสามารถในการผลิตไม่เทา่ กนั

ตวั อย่างเช่น สมมติวา่ ประเทศไทย และประเทศญี่ป่ ุนตา่ งก็มีความตอ้ งการสินคา้ 2 ชนิด คือขา้ ว และ ผา้ และสมมุติวา่ การผลิตขา้ และผา้ ใชแ้ รงงานเป็นปัจจยั การผลิตเพยี งอยา่ งเดียวโดยท่ีความสามารถในการผลิตสินคา้ของคนงานในประเทศไทยและประเทศญ่ีป่ ุนเป็ นไปตามตาราง ดงั น้ี สินค้า ผลผลติ ของคนงาน 1คน/1วนั ไทย ญป่ี ่ ุนขา้ ว (ถงั ) 10 4ผา้ (เมตร) 20 40 จากตารางสรุปได้ว่า ไทยมีความไดเ้ ปรียบโดยเด็ดขาดเหนือญี่ป่ ุน คือ ขา้ ว ตรงกนั ขา้ มญ่ีป่ ุนไดเ้ ปรียบโดยเด็ดขาดเหนือไทยคือ ผา้ ไทยควรผลิตขา้ ว แลว้ มาแลกเปลี่ยนกนั ญ่ีป่ ุนควรผลิตผา้ ก่อใหเ้ กิดการคา้ ระหวา่ งประเทศ8.5 หลกั การได้เปรียบโดยเปรียบเทยี บ (Comparative Advantage) David Ricardo กล่าววา่ แมป้ ระเทศหน่ึงจะอยใู่ นฐานะเสียเปรียบอีกประเทศหน่ึงในการผลิตสินคา้ ทุกชนิดกต็ ามประเทศท้งั สองกย็ อ่ มทาการคา้ ต่อกนั ได้ โดยแต่ละประเทศจะเลือกผลิตสินคา้ ซ่ึงเม่ือเปรียบเทียบกบั สินคา้ อ่ืนแลว้ ประเทศตนสามารถผลิตไดด้ ว้ ยตน้ ทุนต่าสุด แลว้ นาไปแลกเปลี่ยนกบั อีกประเทศหน่ึงท้งั 2 ประเทศ ต่างก็จะไดร้ ับประโยชน์จากการคา้ ระหวา่ งประเทศโดยการเปรียบเทียบตน้ ทุนการผลิต แต่ถา้ ท้งั 2 ประเทศตา่ งมีตน้ ทุนเปรียบเทียบเทา่ กนั แลว้ ริคาร์ โดเห็นวา่ การคา้ ระหวา่ งประเทศก็จะไม่เกิดข้ึนเพราะไม่มีฝ่ ายใดได้ประโยชนจ์ ากตน้ ทุนเปรียบเทียบ สินค้า ผลผลติ ของคนงาน 1คน/1วัน ไทย ญป่ี ่ ุนขา้ ว (ถงั ) 10 12ผา้ (เมตร) 20 40

-3-จากตารางสรุปได้ว่า ประเทศญี่ป่ ุนมีความสามารถผลิตขา้ ว ไดเ้ ทียบประเทศไทยเท่ากบั 12 : 10 หรือ 1.2 : 1และมีความไดเ้ ปรียบในการผลิตผา้ 40 : 20 หรือ 2: 1 ดงั น้นั ญ่ีป่ ุนมีความไดเ้ ปรียบผา้ มากกวา่ ประเทศญี่ป่ ุนจึงควรใชป้ ัจจยั การผลิตท่ีมีอยผู่ ลิตผา้ เทา่ น้นั ส่วนประเทศไทยพบวา่ มีความเสียเปรียบในการผลิตขา้ วนอ้ ยกวา่ คือเสียเปรียบเพียง 1.2 เทา่ เม่ือเปรียบเทียบกบั การผลิตผา้ ซ่ึงเสียเปรียบเทา่ กบั 2 เทา่ ดงั น้นั ประเทศไทยจึงควรเลือกผลิตขา้ วหลกั และทฤษฎกี ารค้าระหว่างประเทศสมัยใหม่ (Heckscher & Ohlin)กล่าววา่ “ ปริมาณทรัพยากรการผลิตท่ีแต่ละประเทศมีอยู่ (Factor endowments) เป็นตน้ เหตุท่ีทาใหเ้ ส้นการเป็นไปไดข้ องการผลิต (Production Possibility Curve หรือ PPC) ของแต่ละประเทศแตกตา่ งกนั และการที่แต่ละประเทศมี PPC แตกต่างกนั จึงเกิดการคา้ ระหวา่ งประเทศข้ึนตามทฤษฎีการไดเ้ ปรียบโดยการเปรียบเทียบ(Theory of Comparative Advantage) ” กล่าวคือประเทศใดมีทรัพยากรการผลิตชนิดเหลือเฟื อประเทศน้นั ก็มีความได้เปรียบในการผลติ ซ่ึงใช้ปัจจัยการผลติ ชนิดน้ันเป็นส่วนประกอบแลว้ ส่งออกไปซ้ือขายแลกเปลี่ยนกบั ประเทศอื่น ๆ เช่นประเทศ ก มีแรงงานมาก Wage ต่า การผลิตควรใชแ้ รงงานเพราะวา่ จะผลิตไดต้ น้ ทุนต่า เป็นตน้ ประโยชน์ของการค้าระหว่างประเทศ การดาเนินนโยบายการคา้ ระหวา่ งประเทศโดยเสรี นอกจากจะก่อใหเ้ กิดผลผลิตหรือรายไดท้ ่ีแทจ้ ริงเพม่ิ ข้ึนแลว้ ยงั สามารถก่อให้เกิดประโยชน์ต่อประเทศคู่คา้ ที่สาคญั อยา่ งนอ้ ย 6 ประการ ดว้ ยกนั ไดแ้ ก่ 1. ผลต่อแบบแผนการบริโภค และราคาของสินคา้ เน่ืองจากการคา้ ขายระหวา่ งประเทศ ทาใหจ้ านวน สินคา้ ท่ีอุปโภคและบริโภคมีเพม่ิ มากข้ึนความเป็นอยขู่ องผบู้ ริโภคจะดีข้ึน 2. ผลตอ่ คุณภาพและมาตรฐานสินคา้ การคา้ ระหวา่ งประเทศนอกจากจะทาใหป้ ริมาณการผลิตสินคา้ และ บริการเพื่อตอบสนองความตอ้ งการของผบู้ ริโภคเพม่ิ ข้ึน ยงั ทาใหผ้ บู้ ริโภคไดบ้ ริโภคสินคา้ ท่ีมีคุณภาพ และมาตรฐานสูงข้ึน 3. ผลตอ่ ความชานาญเฉพาะอยา่ ง การคา้ ระหวา่ งประเทศทาใหป้ ระเทศตา่ ง ๆ หนั มาผลิตสินคา้ ท่ีตนเองมี ความไดเ้ ปรียบโดยเปรียบเทียบที่สูงกวา่ เพ่ือส่งเป็นสินคา้ ออกมากข้ึนแตเ่ น่ืองจากปัจจยั การผลิตมี จานวนจากดั ฉะน้นั จึงตอ้ งดึงปัจจยั การผลิตจากการผลิตสินคา้ ชนิดอื่น ซ่ึงบดั น้ีผลิตนอ้ ยลง เพราะมี ความเสียเปรียบโดยเปรียบเทียบ

-4- 4. ผลต่อการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ นกั เศรษฐศาสตร์โดยทว่ั ไปเช่ือวา่ การคา้ ระหวา่ งประเทศเป็นตวั จกั รท่ีสาคญั ท่ีก่อให้เกิดความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศไทยโดยเฉพาะประเทศกาลงั พฒั นา โดยผา่ นกระบวนการส่งออก 5. ผลตอ่ รายไดแ้ ละการจา้ งแรงงาน ประเทศท่ีมีการพ่ึงพาทางการคา้ ระหวา่ งประเทศในระดบั ที่สูง หาก รายไดจ้ ากการส่งออกลดลงก็ดี หรือการนาเขา้ เพม่ิ ข้ึนมากก็ดี โดยที่ผลสุทธิของการนาเขา้ สูงกวา่ การ ส่งออกยอ่ มส่งผลให้ รายไดแ้ ละการจา้ งงานของประเทศน้นั ลดลง ผลจะเป็นไปในทางตรงกนั ขา้ มกบั ที่ กล่าวมาแลว้ 6. ผลต่อปัญหาความมนั่ คงของประเทศ การดาเนินนโยบายการคา้ โดยเสรีท่ีมุง่ ใหป้ ระเทศผลิตสินคา้ ที่ตน มีความไดเ้ ปรียบเพียงไมก่ ่ีชนิดหรือเพียงชนิดเดียว ส่งผลตอ่ ปัญหาความมนั่ คงของประเทศไดง้ ่าย นโยบายการค้าระหว่างประเทศ (International Trade Policy) 1.นโยบายการค้าเสรี (Free Trade Policy) เป็ นนโยบายท่ีดาเนินการคา้ โดยปราศจากการกีดกันทางการคา้ จากประเทศที่มีอานาจในการวางกฎเกณฑ์ ลดอตั ราภาษีการคา้ และอตั ราภาษีศุลกากรเพอ่ื ลดอุปสรรคทางการคา้ ระหวา่ งประเทศรวมท้งั ไม่มีการเขา้ แทรกแซงของรัฐบาลในการคา้ ระหวา่ งประเทศดว้ ย โดยยดึ หลกั การแบ่งงานกนั ทา การใหส้ ิทธิพเิ ศษท่ีเท่าเทียมกนั การเกบ็ ภาษีอากรของรัฐไมเ่ กบ็ ในอตั ราสูง 2.นโยบายการค้าแบบคุ้มกนั (Protective Trade Policy) เป็นนโยบายการคา้ ที่ตอ้ งการใหป้ ระเทศขอตนส่งออกสินคา้ ไดม้ ากข้ึนรวมท้งั การกีดกนั การนาเขา้ สินคา้ รัฐบาลจะเขา้ มาแทรกแซงในการคา้ ระหวา่ งประเทศโดยวธิ ีการต่างๆ เช่น การต้งั กาแพงภาษีศุลกากร (Tariff) เป็นการเก็บภาษีจากสินคา้ นาเขา้ ในอตั ราท่ีแตกตา่ งกนั ตามความสาคญั ของสินคา้ และคานึงถึงประโยชน์หรือผลกระทบที่จะเกิดข้ึนต่อระบบเศรษฐกิจของประเทศการจากดั สินคา้ เขา้ (Import Quota) เป็นการกาหนดโควตา้ ดา้ นปริมาณหรือมูลคา่ ของสินคา้ ท่ีจะนาเขา้ จากต่างประเทศ การจากดั สินคา้ ออก (Export Restriction) เป็นการกาหนดโควตา้ ดา้ นปริมาณหรือมูลค่าของสินคา้ ที่จะส่งออกเพ่ือป้องกนั มิใหเ้ กิดการขาดแคลนภายในประเทศและราคาสินคา้ ในตลาดโลกลดลง การทุ่มตลาด (Dumping) เป็นการขายสินคา้ ในตลาดต่างประเทศในราคาที่ต่ากวา่ ราคาในตลาดในประเทศหรือต่ากวา่ ตน้ ทุนการผลิต ซ่ึงจะทาใหไ้ ดส้ ่วนแบ่งการตลาดเพมิ่ ข้ึนหรือทาลายคู่แข่งในตลาดการคา้

-5- การใหเ้ งินอุดหนุนสินคา้ ออก (Export Subsidy) เป็นการใหเ้ งินอุดหนุนแก่ผผู้ ลิตหรือเพมิ่ ราคาสินคา้ใหแ้ ก่ผผู้ ลิตเพอื่ ส่งเสริมใหผ้ ูผ้ ลิตผลิตสินคา้ และสามารถส่งสินคา้ ออกไปแข่งขนั ในตลาดต่างประเทศไดร้ วมท้งัสามารถขยายปริมาณการผลิตไดม้ ากกวา่ เดิมการเงนิ ระหว่างประเทศ ตลาดการเงนิ ระหว่างประเทศ (international financial markets)เป็นตลาดที่ทาหนา้ ท่ีระดมเงินสกลุ หลกั จากแหล่งหรือประเทศท่ีมีเงินเกินความตอ้ งการ ซ่ึงไดแ้ ก่ประเทศท่ีเกินดุลการชาระเงิน เพื่อใหผ้ ตู้ อ้ งการกูห้ รือใหป้ ระเทศท่ีขาดดุลการชาระเงินกู้ กล่าวอีกนยั คือทาหนา้ ท่ีหมุนเวยี น“เงินระหวา่ งประเทศ” ที่มีคอ่ นขา้ งจากดั ใหเ้ พยี งพอรองรับธุรกรรมระหวา่ งประเทศ เช่น การคา้ และการลงทุนระหวา่ งประเทศ ท่ีขยายตวั อยา่ งรวดเร็ว ตลาดปริวรรตเงินตรา (Foreign Exchange Market) เป็นตลาดซ้ือขายเงินตราตา่ งประเทศสกุลตา่ ง ๆ เช่น ตลาด ปริวรรตเงินตราสกุลดอลลาร์สหรัฐ กค็ ือตลาดท่ีทาการซ้ือขายเงินดอลลาร์สหรัฐ โดยขณะหน่ึงขณะใด จะมีผตู้ อ้ งการซ้ือดอลลาร์สหรัฐและผทู้ ่ีตอ้ งขายเงินดอลลาร์สหรัฐ โดยผทู้ ี่ตอ้ งการซ้ือดอลลาร์คือ พ่อคา้ ผนู้ าเขา้ สินคา้ ต่างประเทศ ผทู้ ี่กาลงั จะไปเที่ยวต่างประเทศ หรือผทู้ ี่ซ้ือดอลลาร์ส่งไปใหบ้ ุตรหลานที่เรียนอยตู่ า่ งประเทศ เป็นตน้ สาหรับผทู้ ่ีตอ้ งการขายดอลลาร์ ไดแ้ ก่ ผสู้ ่งออก ผทู้ ี่ไดร้ ับเงินโอนมาจากตา่ งประเทศ หรือนกั ธุรกิจท่ีไปกูเ้ งินดอลลาร์ เป็นตน้ ในการทาการคา้ ระหวา่ งประเทศ จาเป็นตอ้ งมีเงินเป็นสื่อกลางในการแลกเปล่ียนเช่นเดียวกบั การคา้ภายในประเทศ แต่งเน่ืองจากทุกประเทศต่างกม็ ีเงินเป็นสกลุ ของตนเอง ในทางปฏิบตั ิการชาระเงินจะตอ้ งชาระดว้ ยเงินสกุลสาคญั ๆ ที่นานาชาติยอมรับวา่ เป็นสื่อกลางของการแลกเปล่ียนได้ ในปัจจุบนั ท่ีมีการยอมรับกนั มากท่ีสุดในโลก ไดแ้ ก่ เงินปอนด์ ดอลล่าร์สหรัฐ เงินเยน เงินมาร์ก และเงินฟรังค์อตั ราแลกเปล่ียนเงินตราต่างประเทศ ราคาของเงินตราสกุลหน่ึง 1 หน่วย คิดเทียบให้อยใู่ นหน่วยของเงินตราอีกสกลุ หน่ึง เช่น 1 $ เทา่ กบั 30 ฿เกิดข้ึนเนื่องจากประเทศคู่คา้ มีการใชส้ กุลเงินที่ต่างกนั เม่ือคา้ ขายกนั จึงตอ้ งตกลงกนั วา่ จะใชเ้ งินสกุลใดชาระค่าสินคา้

ชนิดของอตั ราแลกเปลยี่ น ระบบอตั ราแลกเปล่ียน แบ่งไดเ้ ป็นประเภทใหญ่ ๆ 2 ประเภท คือ ระบบอตั ราแลกเปล่ียนแบบคงท่ี(Fixed Exchange-Rate System) และระบบอตั ราแลกเปลี่ยนแบบลอยตวั(Flexible Exchange-Rate System) อยา่ งไรก็ตามท้งั สองระบบต่างมีขอ้ บกพร่องดว้ ยกนั ท้งั น้ีเพราะเป็นระบบที่คอ่ นขา้ งสุดข้วั ดงั น้นั ในปัจจุบนั ไม่มีประเทศไหนใชท้ ้งั สองระบบน้ีแลว้ หากแต่ผอ่ นคลายของระบบอตั ราแลกเปล่ียนท้งั สอง ดงั น้นั จึงสรุปไดว้ า่ ปัจจุบนั มีระบบอตั ราแลกเปล่ียนเพ่ิมข้ึนอีก 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ ระบบอตั ราแลกเปล่ียนแบบคงที่แบบยดื หยนุ่ และอตั ราแลกเปล่ียนลอยตวั แบบจดั การ จึงสรุปไดว้ า่ ระบบอตั ราแลกเปล่ียนแบง่ ไดเ้ ป็น 4 กลุ่ม คือ (1) ระบบอตั ราแลกเปลี่ยนแบบคงที่ (Fixed Exchange Rate System) (2) ระบบอตั ราแลกเปลี่ยนแบบยดื หยนุ่ (Modified Fixed Exchange Rate System) (3) ระบบอตั ราแลกเปลี่ยนแบบจดั การ (Managed Floating Exchange Rate System) (4) ระบบอตั ราแลกเปล่ียนลอยตวั อยา่ งเสรี (Freely Floating Exchange Rate system) (1) Fixed Exchange Rate System ระบบอตั ราแลกเปล่ียนคงที่ซ่ึงมีคา่ เสมอภาคตายตวั อตั ราแลกเปล่ียนจะเคล่ือนไหวไดภ้ ายในขอบเขตแคบๆ จากค่าเสมอภาค (par value) เป็นระบบที่มีกฎระเบียบที่บงั คบั ใหธ้ นาคารชาติหรือหน่วยงานที่รับผดิ ชอบตอ้ งปฏิบตั ิอยา่ งเคร่งครัด ซ่ึงมีขอ้ แตกต่างจากระบบอตั ราแลกเปลี่ยนอื่น ที่ธนาคารชาติหรือหน่วยงานท่ีเกี่ยวขอ้ งสามารถใชด้ ุลยพนิ ิจในการจดั การกบั ตลาดปริวรรตตามท่ีเห็นสมควร ระบบมาตรฐานทองคา (Gold Standard) เป็นตน้ แบบของระบบอตั ราแลกเปลี่ยนประเภทน้ี ต่อมาไดถ้ ูกยกเลิกไป เน่ืองจากเป็นระบบที่ไมย่ ดื หยนุ่ เนื่องจากวา่ ประเทศที่อยภู่ ายใตร้ ะบบน้ีจะสร้างเงินข้ึนมาไดต้ อ้ งมีปริมาณทองคาหนุนหลงั อยู่ตามที่ไดป้ ระกาศ และตอ้ งยนิ ยอมใหใ้ ครก็ตามท่ีถือเงินของประเทศตนสามารถมาแลกเปลี่ยนเป็นทองคาได้ระบบน้ีจึงเป็ นอุปสรรคต่อการคา้ ระหวา่ งประเทศและการพฒั นาประเทศ เพราะปริมาณเงินไม่ไดข้ ยายตวั ไปตามปริมาณการคา้ และการลงทุน หากแต่ขยายตวั ไปตามปริมาณทองคา ซ่ึงถูกกาหนดโดยปัจจยั อื่นที่ไม่ใช่ปัจจยัทางเศรษฐกิจ (2) Modified Fixed-Exchange Rate System ขอ้ บกพร่องของระบบอตั ราแลกเปล่ียนคงท่ีแบบ Gold Standard ท่ีไม่ยดื หยนุ่ ต่อการขยายตวั ทางการคา้ และการลงทุนระหวา่ งประเทศทาใหท้ ุกประเทศยกเลิกใชร้ ะบบน้ี แมใ้ นปัจจุบนั ไมม่ ีประเทศไหนใช้ระบบอตั ราแลกเปล่ียนคงที่แบบ Gold Standard แตย่ งั มีขอ้ ดีของระบบอตั ราแลกเปลี่ยนแบบคงที่ โดยเฉพาะประเดน็ เร่ืองการมีเสถียรภาพของอตั ราแลกเปลี่ยน ดงั น้นั จึงมีการปรับเปล่ียนระบบอตั ราแลกเปลี่ยนแบบ Gold

Standard มาเป็นระบบอตั ราแลกเปล่ียนแบบคงที่ท่ีมีความยดื หยนุ่ และสอดคลอ้ งกบั สภาพความเป็นจริงทางการคา้ และการลงทุนระหวา่ งประเทศ ตวั อยา่ งของระบบอตั ราแลกเปลี่ยนแบบคงท่ีมีดดั แปลงแลว้ เช่น ระบบอตั ราแลกเปลี่ยนแบบคณะกรรมการกาหนดอตั ราแลกเปลี่ยน (Currency Board System) ระบบอตั ราแลกเปล่ียนแบบตะกร้าเงิน (Basket of Currencies) เป็นตน้ (3) Managed Floating Exchange Rate System เป็นระบบท่ีเกิดจากการปรับปรุงระบบอตั ราแลกเปลี่ยนแบบเคลื่อนไหวเสรี กล่าวคือเป็นระบบอตั ราแลกเปลี่ยนท่ีไม่มีคา่ เสมอภาคตายตวั แตป่ ล่อยใหอ้ ุปสงคแ์ ละอุปทานของเงินสกุลน้นั ทางานไดใ้ นระดบัหน่ึง โดยที่ธนาคารกลางของประเทศเขา้ ไปแทรกแซง เพื่อจากดั ขนาดและความผนั ผวนของการเปลี่ยนแปลงอตั ราแลกเปลี่ยน ซ่ึงเป็นจุดดอ้ ยของระบบอตั ราแลกเปล่ียนแบบลอยตวั อยา่ งเสรี ระบบน้ีจึงใชก้ นั แพร่หลายทว่ัโลก รวมท้งั ระบบอตั ราแลกเปลี่ยนของไทยในปัจจุบนั จดั อยใู่ นระบบน้ี (4) Freely Flexible Exchange Rate System ระบบอตั ราแลกเปลี่ยนเคลื่อนไหวข้ึนลงอยา่ งเสรี ภายใตร้ ะบบน้ี อตั ราแลกเปลี่ยนของเงินสกลุ ใดๆ จะเคล่ือนไหวตามอุปสงคแ์ ละอุปทานของเงินตราสกลุ น้นั ๆ โดยธนาคารกลางจะไม่มีการแทรกแซง ในอดีตมีใชร้ ะบบน้ีในระยะส้ัน ๆ ในประเทศแถบยโุ รปช่วงหลงั สงครามโลกคร้ังท่ี 1 ท้งั น้ีเพราะมีขอ้ เสียหลายประการท่ีสาคญั คือ คา่ อตั ราแลกเปล่ียนจะผนั ผวนข้ึนลงตลอดเวลาตามอุปสงคแ์ ละอุปทาน ทาใหก้ ารคา้ ระหวา่ งประเทศเป็นไปดว้ ยความยากลาบาก และธนาคารชาติไมส่ ามารถเขา้ ไปแทรกแซงตลาดปริวรรตเงินตราได้ เป็นผลให้นโยบายการเงินไม่มีประสิทธิภาพท่ีจะใชเ้ พ่ือแทรกแซงอตั ราแลกเปล่ียน อตั ราดอกเบ้ีย และปริมาณเงินข้อดแี ละข้อเสียของระบบอตั ราแลกเปลย่ี นแบบคงทีแ่ ละระบบอตั ราแลกเปลยี่ น ลอยตัวอย่างเสรี ข้อดขี องระบบอตั ราแลกเปลยี่ นคงท่ี สรุปไดด้ งั น้ี 1.ทาใหอ้ ตั ราแลกเปลี่ยนมีเสถียรภาพ ซ่ึงจะเป็นประโยชน์อยา่ งยงิ่ ท่ีจะสนบั สนุนการคา้ และการลงทุน ระหวา่ งประเทศ และเป็นส่ิงที่นกั ธุรกิจตอ้ งการ กล่าวคือนกั ธุรกิจและนกั ลงทุนไมต่ อ้ งเผชิญกบั ความ เส่ียงในเรื่องการผนั ผวนของอตั ราแลกเปล่ียน การวางแผนดาเนินงานเป็ นไปโดยสะดวก 2.ตน้ ทุนในการดาเนินธุรกิจระหวา่ งประเทศลดลง เนื่องจากมีความแน่นอนหรือมีความเสี่ยงนอ้ ย จึงไม่ จาเป็นตอ้ งเสียคา่ คุม้ ครองความเสี่ยง เช่น การซ้ือขายเงินตราต่างประเทศล่วงหนา้ 3.ช่วยใหร้ ัฐบาลสามารถควบคุมปัญหาเงินเฟ้อท่ีอาจเกิดจากการเสื่อมคา่ ของเงินได้ (imported inflation)

ข้อเสียของระบบอตั ราแลกเปลยี่ นคงท่ี สรุปไดด้ งั น้ี1. กรณี กาหนดค่าอตั ราแลกเปลี่ยนสูงเกินไป (over value) จะทาใหร้ าคาสินคา้ นาเขา้ ถูกเกินไป ขณะที่ราคาสินคา้ ออกจะแพงเกินไป ลกั ษณะเช่นน้ีจะมีผลทาใหด้ ุลการคา้ และดุลบญั ชีเดินสะพดั เลวลงได้2.ในกรณีที่กาหนดคา่ เงินสูงเกินไป อาจถูกโจมตีคา่ เงินจากนกั เก็งกาไรท้งั ภายในและต่างประเทศได้ ถา้หากเง่ือนไขอื่น ๆ เอ้ืออานวย ซ่ึงไดแ้ ก่ เงินทุนสารองระหวา่ งประเทศมีนอ้ ย ตลาดเงินของประเทศเช่ือมโยงกบั ตลาดเงินระหวา่ งประเทศ (ไมม่ ีการควบคุมตลาดปริวรรตเงินตรา) และกรณีท่ีกระแสเงินตราตา่ งประเทศ (cash flow) ซ่ึงวดั จากดุลบญั ชีเดินสะพดั ขาดดุลมาก3.ภายใตร้ ะบบอตั ราแลกเปล่ียนคงท่ี เม่ือเกิดปัญหาการขาดดุลบญั ชีเดินสะพดั หรือดุลการชาระเงินอตั ราแลกเปลี่ยนไมส่ ามารถเป็นกลไกช่วยในการปรับตวั เพือ่ แกไ้ ขปัญหาการขาดดุลได้ ซ่ึงตรงขา้ มกบัการปล่อยใหอ้ ตั ราแลกเปลี่ยนลอยตวั อตั ราแลกเปล่ียนจะช่วยในการปรับตวั โดยผา่ นขบวนการที่อตั ราแลกเปล่ียนเสื่อมคา่ (depreciate) ข้อดขี องระบบอตั ราแลกเปลยี่ นแบบเคล่ือนไหวอย่างเสรี สรุปไดด้ งั น้ี(1) อตั ราแลกเปลี่ยนลอยตวั ช่วยใหม้ ีการปรับดุลบญั ชีเดินสะพดั หรือดุลบญั ชีการชาระ เงินได้(2) ธนาคารกลางไม่จาเป็นตอ้ งดารงทุนสารองระหวา่ งประเทศไวเ้ ป็นจานวนมากเพื่อปกป้องคา่ เงิน(3) ไม่ตอ้ งกงั วลเร่ืองการโจมตีค่าเงิน ข้อเสียของระบบอตั ราแลกเปลย่ี นแบบเคล่ือนไหวอย่างเสรี สรุปไดด้ งั น้ี1.ภายใตร้ ะบบอตั ราแลกเปล่ียนลอยตวั มีขอ้ เสียที่สาคญั คืออตั ราแลกเปล่ียนจะผนั ผวนข้ึนลงไปตามอุปสงคแ์ ละอุปทาน รวมท้งั การเก็งกาไร ซ่ึงก่อใหเ้ กิดความไม่แน่นอนในเร่ืองอตั ราแลกเปลี่ยน ซ่ึงเป็นอุปสรรคส์ าคญั ในการดาเนินธุรกิจระหวา่ งประเทศ เพราะจะทาใหเ้ กิดกาไรหรือขาดทุนไดจ้ ากการผนั ผวนของอตั ราแลกเปลี่ยน2.นโยบายในการรักษาเสถียรภาพของระบบเศรษฐกิจของภาครัฐมีประสิทธิภาพลดลง เช่น การควบคุมภาวะเงินเฟ้อ เป็นตน้

ววิ ฒั นาการของระบบการเงนิ ระหว่างประเทศของไทย ระยะเวลา ระบบอตั ราแลกเปล่ียนทใี่ ช้ช่วงก่อนสงครามโลกคร้ังท่ี 2(ก่อนปี พ.ศ. 2488) ระบบอตั ราแลกเปล่ียนคงที่2490 - 2498 ผกู ค่าไวก้ บั เงินปอนดส์ เตอริง2498 - 25142514 - 2521 ระบบอตั ราแลกเปล่ียนคงที่ แต่ใชร้ ะบบอตั รา2521 - 2524 แลกเปล่ียนหลายอตั รา (Multiple Exchange Rates)2524 - 2527 ใชร้ ะบบ Bretton Woods2527 - 2 กรกฎาคม 2540 ใชร้ ะบบอตั ราแลกเปลี่ยนคงที่ผกู ค่าเงินบาทกบั เงิน2 กรกฎาคม 2540 - ปัจจุบนั ดอลลาร์สหรัฐ ระบบตะกร้าเงิน (basket of currencies) โดยโดย กองทุนร่วมกบั ธนาคารพาณิชยก์ าหนดอตั รา แลกเปลี่ยนประจาวนั เป็ นระบบลอยตวั ก่ึงจดั การ อตั ราแลกเปล่ียนคงที่ผกู คา่ ไวก้ บั เงินดอลลาร์สหรัฐ ระบบตะกร้าเงิน โดยกองทุนฯ กาหนดอตั รา แลกเปล่ียนประจาวนั แต่เพียงผเู้ ดียว ซ่ึงเป็นระบบ อตั ราแลกเปล่ียนคงที่ ระบบลอยตวั แบบจดั การ (Managed Float) ดุลการค้าและดุลการชาระเงิน ดุลการค้า (Balance of Trade) หมายถึง รายการแสดงความแตกต่างระหวา่ งมูลค่าสินคา้ นาเขา้ กบัสินคา้ ส่งออกของประเทศหน่ึงกบั อีกประเทศหน่ึง ในช่วงเวลาใดเวลาหน่ึงตามปกตินิยมคิดเป็นระยะเวลา 1 ปี • ดุลการคา้ แบง่ ออกเป็น 3 กรณี กล่าวคือ  ส่งออก = นาเขา้ สมดุล (Balance of Trade)  ส่งออก > นาเขา้ เกินดุล (Surplus Balance of Trade)  ส่งออก < นาเขา้ ขาดดุล (Deficit Balance of Trade)

ดุลการชาระเงิน (Balance of Payment) หรือดุลการชาระเงินระหวา่ งประเทศ (Intemation : Balance ofPayment) หมายถึง บญั ชีบนั ทึกยอดรับ รายจา่ ยทางดา้ นการคา้ และการลงทุนท้งั สิ้น ที่ประเทศไดจ้ ่ายใหห้ รือรายรับจากต่างประเทศในระยะเวลา 1 ปี ดุลการชาระเงิน ประกอบดว้ ยบญั ชียอ่ ย 4 บญั ชี คือ 1. บญั ชีเดนิ สะพดั (Current Account) ประกอบดว้ ย - ดุลการคา้ - ดุลบริการ หมายถึงบญั ชีที่แสดงถึงการคา้ ระหวา่ งประเทศในดา้ นบริการ เช่นคา่ ระวางประกนั ภยั ค่าขนส่ง รายไดจ้ ากการท่องเท่ียว รายไดจ้ ากการลงทุน รายไดจ้ ากแรงงานและบริการอ่ืน ๆ 2. บญั ชีทนุ เคลื่อนย้าย (Capital Movement Account) การเคล่ือนยา้ ยเงินทุนระหวา่ งประเทศ 2 แบบ คือ 1. การลงทุนโดยตรง เช่นญี่ป่ ุนเขา้ มาลงทุนสร้างโรงงานประกอบรถยนตใ์ นประเทศไทย เป็นตน้ 2. การลงทุนโดยทางออ้ ม เช่น การนาเงินไปซ้ือหุน้ หรือฝากธนาคาร พาณิชย์ ผลตอบแทนท่ีได้ คือ เงินปันผลหรือดอกเบ้ีย 3. บญั ชีเงนิ บริจาคหรือเงนิ โอน (Transfer Payment) เป็นบญั ชีที่บนั ทึกรายการเกี่ยวกบั เงินบริจาค เงินช่วยเหลือ และเงินโอนต่าง ๆ ที่ไดร้ ับหรือท่ีประเทศโอนไปใหต้ า่ งประเทศ 4. บญั ชีเงินทนุ สารองระหว่างประเทศ (Intemational Reserve Account) ประกอบดว้ ย ทองคา เงินตราต่างประเทศ และสิทธิพเิ ศษถอนเงิน (SpecialDrawing Right : SDR) ท่ีไดร้ ับจาก IMF เพ่ือใชเ้ ป็ นทุนสารองระหวา่ งประเทศ เป็นบญั ชีที่แสดงใหเ้ ห็นถึงฐานะของดุลการชาระเงิน เป็ นการเคลื่อนไหวของทุนสารองระหวา่ งประเทศเพื่อชดเชยความแตกต่างระหวา่ งยอดรวมของเงินตราต่างประเทศท่ีไดร้ ับกบั เงินตราต่างประเทศที่ตอ้ งจ่ายในบญั ชีเดินสะพดั บญั ชีทุนและบญั ชีบริจาคในระยะเวลา 1 ปี ความจาเป็ นของเงินสารองระหว่างประเทศ มีดงั น้ี 1. ใช้เป็ นทุนสารองเงินตราส่วนหน่ึง ดังน้ันถ้าเราสามารถส่งสินค้าไปขายได้เงินดอลลาร์สหรัฐอเมริกามากข้ึนเราก็จะมีทุนสารองมากข้ึน และเมื่อมีทุนสารองมากข้ึนรัฐบาลก็สามารถพมิ พธ์ นบตั รออกใชจ้ ่ายหมุนเวยี นไดม้ ากข้ึน 2. ใชเ้ ป็ นทุนรักษาระดบั อตั ราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศส่วนหน่ึง เพื่อรักษาอตั ราแลกเปลี่ยนใหม้ ีเสถียรภาพมน่ั คง

3. ใชเ้ ป็ นทุนหมุนเวียนสาหรับชาระเงินให้กบั ต่างประเทศ ถา้ เรามีทุนสารองมากข้ึนก็จะมีเงินตราตา่ งประเทศสาหรับซ้ือสินคา้ จากต่างประเทศมาสนองความตอ้ งการไดม้ ากข้ึนความสาคัญของเงนิ สารองระหว่างประเทศ มีดงั น้ี 1. กรณีดุลการชาระเงินขาดดุลก็จะตอ้ งนาเงินทุนสารองระหวา่ งประเทศจานวนหน่ึงมาชดเชยส่วนท่ีขาดดุลน้นั จนทาใหด้ ุลการชาระเงินสมดุล แตเ่ ป็นผลใหเ้ งินทุนสารองระหวา่ งประเทศของไทยลดนอ้ ยลง 2. กรณีดุลการชาระเงินเกินดุลก็จะโอนเงินตราส่วนท่ีเกินดุลเขา้ ไปรวมกบั เงินทุนสารองฯ เป็นผลใหเ้ งินทุนสารองของประเทศมีเพิ่มมากข้ึน ถา้ ดุลการชาระเงินเกินดุลติดต่อกนั หลาย ๆ ปี ฐานะทางการเงินของประเทศกม็ น่ั คง ประโยชน์ของดุลการชาระเงิน มีดงั น้ี 1. ทาใหท้ ราบถึงเสถียรภาพทางการเงินและภาวะเศรษฐกิจของประเทศ 2. ใชเ้ ป็นขอ้ มูลประกอบการวางแผนนโยบายการคา้ และการเงินของประเทศ 3. ใชเ้ ป็นทุนสารองเงินตราตา่ งประเทศ (ในกรณีดุลการชาระเงินเกินดุล) 4. ใชเ้ ป็นทุนหมุนเวยี นสาหรับการชาระหน้ีแก่ต่างประเทศ การแก้ไขปัญหาดุลการชาระเงินขาดดุล การป้องกันหรือแก้ไขภาวะดุลการชาระเงินขาดดุลมีมาตรการหลายอยา่ งท่ีสาคญั มีดงั น้ี 1. ลดการสั่งสินคา้ เขา้ ดว้ ยการจากดั หรือหา้ มนาเขา้ โดยตรง หรือต้งั กาแพงภาษี เป็นตน้ 2. ส่งเสริมชกั ชวนให้ประชาชนประหยดั โดยลดการบริโภคสินคา้ ต่างประเทศและสินคา้ ฟ่ ุมเฟื อยโดยทว่ั ไป 3. ส่งเสริมการส่งสินคา้ ออกดว้ ยวิธีการต่าง ๆ เช่น ลดภาษีขาออก ใหเ้ งินสนบั สนุน ผูส้ ่งออกและการหาตลาดใหม่ ๆ ในต่างประเทศ 4. ส่งเสริ มอุตสาหกรรมการท่องเท่ียวในประเทศ เช่น อานวยความสะดวกปลอดภัยแก่นกั ทศั นาจรจากต่างประเทศ การโฆษณาประชาสมั พนั ธ์เชิงชกั จูงชาวต่างประเทศใหเ้ ขา้ มาเท่ียวในประเทศมากข้ึน