ดนตรีกับสังคมและวัฒนธรรม

ก จัดทำโดย นำยนวพล กง่ิ วสิ ิทธ์ิ

ก คำนำ หนังสือE-book เล่มนีส้ ร้ำงขนึ้ เพื่อรวบรวมเนื้อหำเกยี่ วกบั ดนตรีกบั สังคมและวัฒนธรรม ของรำยวิชำดนตรี ม.3 หวังเป็ นอย่ำงยง่ิ ว่ำจะ เป็ นประโยชน์ต่อผู้ศึกษำค้นคว้ำ หำกผิดพลำดประกำรใดขออภัยไว้ ณ ท่นี ี้ ด้วย ผู้จดั ทำ จดั ทำโดย นำยนวพล กงิ่ วสิ ิทธ์ิ

สำรบัญ ข คำนำ หน้ำ สำรบัญ ดนตรีกบั สังคมและวฒั นธรรม 1 อทิ ธิพลของดนตรีกบั บุคคลและสังคม 1 ปัจจัยทที่ ำให้งำนดนตรีได้รับกำรยอมรับจำกสังคม 2 อ้ำงองิ จัดทำโดย นำยนวพล กงิ่ วสิ ิทธ์ิ

1 ดนตรีกบั สังคมและวัฒนธรรม อิทธิพลของดนตรีกับบุคคลและสังคม กวไี ทยไดก้ ล่าวถึงอิทธิพลของดนตรีกบั บุคคลและสงั คมไวใ้ นบทกวหี ลายบท ซ่ึงบทเด่นท่ีงดงามดว้ ย ฉนั ทลกั ษณ์และมีเน้ือความกินใจคนไทยอยา่ งแพร่หลายมาเนินนาน คือบทกวขี องสุนทรภ่ใู นนิทานคา กลอนเรื่อง พระอภัยมณี ตอนท่ีพระอภยั มณีอธบิ ายเร่ืองอิทธิพลของดนตรีแก่สามพราหมณ์ทพ่ี บกนั โดย บงั เอิญ ซ่ึงในเน้ือกลอนกลา่ ววา่ พระฟังความพราหมณ์นอ้ ยสนองถาม จึงเล่าความจะแจง้ แถลงไข อนั ดนตรีมีคุณทุกอยา่ งไป ยอ่ มใชไ้ ดด้ งั่ จินดาค่าบุรินทร์ ถึงมนุษยค์ รุฑาเทวราช จตุบาทกลางป่ าพนาสินธ์ แมน้ ปี่เราเป่ าไปให้ไดย้ นิ กส็ ุดสิ้นโทโสทโ่ี กธา ใหใ้ จอ่อนนอนหลบั ลืมสติ อนั ลทั ธิดนตรีดีหนกั หนา ซ่ึงสงสยั ไม่สิ้นในวญิ ญาณ์ จงนิทราเถิดจะเป่ าใหเ้ จา้ ฟัง 1. อทิ ธพิ ลของดนตรีกบั บุคคล ในวถิ ีชีวติ ปัจจบุ นั บุคคลไมอ่ าจหนีรอดจากอิทธิพลของเสียงดนตรีได้ ไม่วา่ จะทาส่ิงใด อยทู่ ่ี ไหน เมื่อใด เสียงดนตรีกจ็ ะแวดลอ้ มอยเู่ กือบทุกเวลาและทกุ สถานที่ ดนตรีถูกสรา้ งข้ึนมาใชเ้ ป็ นพ้นื หลงั สนบั สนุนการดาเนินชีวติ ของมนุษยม์ าต้งั แต่สมยั โบราณจนถึงปัจจุบนั ดนตรีช่วยจุดประกายแสงสวา่ ง ใหแ้ ก่เหตุการณ์สาคญั ต่างๆ ในชีวติ ของบคุ คล ท้งั ในยามสุขและในยามทุกข์ สามารถช่วยใหบ้ ุคคลทีม่ ี อารมณ์ตงึ เครียดผอ่ นคลายลงได้ เสียงดนตรีสามารถเชิญชวนใหบ้ ุคคลลุกข้ึนเตน้ รา สามารถช่วยใหบ้ คุ คลมีความภาคภูมิใจในความเป็ น หมู่คณะและความเป็นชาตขิ องตน ถา้ ปราศจากเสียงดนตรีแลว้ ศลิ ปะการแสดงอื่นๆกจ็ ะไม่เกิดข้นึ จัดทำโดย นำยนวพล กงิ่ วสิ ิทธ์ิ

2 2. อทิ ธพิ ลของดนตรีกบั สังคม เน่ืองจากบคุ คลไม่สามารถแยกตนเองออกจากสงั คมได้ เพราะโดยธรรมชาตนิ ้นั มนุษยจ์ ะอยรู่ วมกนั เป็ น สงั คม ทากิจกรรมร่วมกนั เช่น ร่วมกนั ล่าสตั ว์ ร่วมกนั ประกอบพธิ ีกรรมตามความเชื่อ ร่วมกนั เฉลิมฉลอง ในงานประเพณีทางศาสนา เป็ นตน้ การรวมตวั กนั ลกั ษณะน้ีจะช่วยใหท้ กุ คนในกลุ่มมีโอกาสแสดงตวั ตนต่อ สงั คมและแสดงอารมณ์ต่างๆ ออกมา เพอ่ื ส่ือสารความรู้นึกคิดกบั บคุ คลอ่ืน โดยในทุกกิจกรรมจะมีการ บรรเลงดนตรี หรือการขบั ร้องเพอื่ สื่อสารความเขา้ ใจระหวา่ งกนั และกนั ของสมาชิกในสงั คมอีกดว้ ย อน่ึง ดนตรี คือ ศลิ ปะทบ่ี คุ คลในสงั คมสรา้ งสรรคข์ ้ึนมาใชร้ ่วมกนั ในบางคร้ังอาจมีผเู้ ตน้ ราเพ่มิ เตมิ เขา้ มาอีก ซ่ึงทกุ คนลว้ นตอ้ งมีอารมณ์ร่วมกบั เสียงท้งั ส้ิน ดนตรีจงึ กลายเป็ นวฒั นธรรมอีกอยา่ งหน่ึงของสงั คม มนุษย์ และวฒั นธรรมดนตรีของแตล่ ะสงั คมลว้ นเป็ นเคร่ืองช่วยช้ีบอกลกั ษณะของขนบธรรมเนียม ประเพณี กิจกรรม และชาติพนั ธุท์ ี่กลุ่มบุคคลในสงั คมน้นั ๆ ปฏิบตั ิ ปัจจัยทที่ ำให้งำนดนตรีได้รับกำรยอมรับจำกสังคม ดนตรีเป็นมรดกทางศลิ ปวฒั นธรรมของชาตทิ ีเ่ สริมสรา้ งความแขง็ แกร่งใหก้ บั คนในสงั คม การ สร้างสรรคง์ านดนตรีมาอยา่ งต่อเนื่องต้งั แตอ่ ดีตสู่ปัจจบุ นั แมว้ า่ บางช่วงสมยั ดนตรีอาจไดพ้ บกบั สภาวะ วกิ ฤติบา้ ง แตก่ ็ยงั สามารถดารงคุณค่าใหอ้ ยคู่ ู่สงั คมในปัจจบุ นั ไดอ้ ยา่ งสมบูรณ์โดยในท่ีน้ีจะกล่าวถึงปัจจยั สาคญั ทีท่ าใหง้ านดนตรีไดร้ ับการยอมรบั จากสงั คม ดงั น้ี 1 ปัจจยั ด้ำนควำมเจริญทำงวฒั นธรรม ดนตรีมีความสาคญั และมีคุณค่าอยา่ งยงิ่ ต่อวฒั นธรรมของชาติ ในอดีตประเทศไทยมีการนาดนตรี ไทยเขา้ ไปเป็ นส่วนหน่ึงของกิจกรรมทางประเพณีต่างๆ ท้งั ในพระราชพธิ ี และพธิ ีกรรมตา่ งๆของประชาชน เช่นในอดีตเมื่อสมเดจ็ พระบรมราชินีทรงมีพระประสูติกาลเป็นพระราชธิดาก็จะมีการบรรเลงวงป่ี พาทย์ เป็ น ตน้ สาหรบั กิจกรรมทางประเพณีของประชาชนจะมีการนาวงดนตรีไปบรรเลงเป็ นส่วนหน่ึงของงาน น้นั เช่น งานทาบุญข้นึ บา้ นใหม่ งานทาขวญั นาค งานมงคลสมรส งานวนั เกิด งานสมโภชเฉลิมฉลองต่างๆ งานเทศการตามประเพณี งานศพ เป็นตน้ ซ่ึงไดย้ ถึ ือปฎิบตั มิ าจนถึงปัจจบุ นั ทาใหค้ นไทยมีความรกั ความ ผกู พนั กบั วถิ ีชีวติ และประเพณีไทย มีความคดิ และมีทศั นคติทีด่ ีต่อดนตรีจนเกิดความรู้สึกวา่ ดนตรีเป็ นส่วน หน่ึงของชีวติ โดยเฉพาะดนตรีไทยท่ชี ่วยสะทอ้ นใหเ้ ห็นถึงความเจริญรุ่งเรืองทางวฒั นธรรมของไทยไดเ้ ป็ น อยา่ งดี ปัจจุบนั ทกุ ประเทศในโลกตา่ งมีงานศิลปวฒั นธรรมที่แสดงถึงความเป็ นเอกลกั ษณ์ของชาติ ดงั ที่พบ เห็นไดเ้ สมอในงานสาคญั ต่างๆ เช่น ในการแข่งขนั กีฬาระหวา่ งประเทศ ประเทศทเ่ี ป็ นเจา้ ภาพจะแสดงออก จัดทำโดย นำยนวพล กง่ิ วสิ ิทธ์ิ

3 อยา่ งชดั เจนในการนาศลิ ปวฒั นธรรมของชาติตนมาแสดงเพอื่ อวดใหช้ าวโลกไดช้ ื่นชม สะทอ้ นใหเ้ ห็นความ เจริญรุ่งเรืองทางวฒั นธรรม ซ่ึงประเทศไทยก็เช่นเดียวกนั เมื่อไดร้ ับหนา้ ทเี่ ป็ นประเทศเจา้ ภาพในการจดั การ แขง่ ขนั กีฬาระหวา่ งประเทศหรืองานตอ้ นรบั อาคนั ตกุ ะจากต่างประเทศ รฐั บาลไทยก็จะนาศลิ ปะการแสดง ประเภทต่างๆ และการบรรเลงเคร่ืองดนตรีไทยมาจดั แสดง 2 ปัจจยั ด้ำนควำมเจริญก้ำวหน้ำทำงเทคโนโลยี ความเจริญกา้ วหนา้ ทางเทคโนโลยที าใหง้ านดนตรีกลายมาเป็นท่ยี อมรับของคนในสงั คมอยา่ ง กวา้ งขวาง ซ่ึงเทคโนโลยตี ่างๆ ทพ่ี ฒั นาข้ึนมา เพอื่ นามาใชพ้ ฒั นางานดนครีใหค้ นในสงั คมเขา้ ถึงดนตรีได้ งา่ ยมากข้นึ น้นั เกิดข้นึ มาต้งั แตเ่ ม่ือโทมสั อลั วา เอดิสนั ( Thomas Alva Edison) นกั วทิ ยาศาสตร์ชาวอเมริกนั ไดค้ ดิ ประดิษฐเ์ ครื่องบนั ทกึ เสียงข้ึนเม่ือ พ.ศ.2420 วงการดนตรีท้งั ไทยและสากลกไ็ ดน้ าเคร่ืองบนั ทกึ เสียง ดงั กล่าวมาสร้างสรรคง์ านดนตรี บนั ทกึ เสียงเพลง เสียงขบั รอ้ ง เสียงปราศรัยและขอ้ มูลเสียงตา่ งๆ ไวเ้ ป็ น สมบตั ใิ หช้ นรุ่นหลงั ซ่ึงนกั เรียนสามารถนามาใชศ้ กึ ษาหาความรูไ้ ดม้ าจนถึงปัจจบุ นั จดั ทำโดย นำยนวพล กงิ่ วสิ ิทธ์ิ

4 3. ปัจจยั ด้ำนค่ำนิยมและกำรปรับเปลยี่ นให้เข้ำกบั ยุคสมยั ค่านิยมของสงั คมไทยท่ีมีตอ่ เรื่องตา่ งๆ สามารถเปล่ียนแปลงไปไดต้ ลอดเวลาซ่ึงงานดนตรีก็ เช่นเดียวกนั งานดนตรีสามารถปรับเปลี่ยนให้เขา้ กบั ยคุ สมยั ได้ โดยในอดีตพระมหากษตั ริยไ์ ทยทรงถือเป็น พระราชกรณีกิจประการหน่ึงทีท่ รงส่งเสริมงานดนตรีของชาตใิ หเ้ จริญรุ่งเรือง บรรดาพระบรมวงศานุ วงศ์ ขา้ ราชการผใู้ หญม่ ีคา่ นิยมในการส่งเสริมดนตรีไทย มีการพฒั นาวงดนตรีและอุปถมั ภน์ กั ดนตรี ส่วน ในหมู่ประชาชนก็มีคา่ นิยมในการนาวงดนตรีไทยไปบรรเลงเป็ นส่วนหน่ึงของงานต่างๆ ท้งั งานมงคลและ งานอวมงคล แมใ้ นปัจจุบนั ระบบสงั คมจะเปลี่ยนแปลงไปเป็ นอยา่ งมาก โครงสร้างทางวฒั นธรรมกเ็ ปลี่ยนแปลง ไป แตค่ ่านิยมของคนไทยทีม่ ีต่อดนตรีก็ยงั คงอยู่ รฐั บาลไทยยงั สนบั สุนนและทานุบารุงดนตรีโยเฉพาะ ดนตรีไทยอยเู่ สมอ เช่น การจดั ต้งั สถาบนั การศึกษาทท่ี าหนา้ ท่ีเก่ียวกบั การผลิตนกั ดนตรีไทย มหาวทิ ยาลยั จัดทำโดย นำยนวพล กงิ่ วสิ ิทธ์ิ

5 ตา่ งๆ กไ็ ดเ้ ปิ ดการศกึ ษาวชิ าเอกดนตรี ระดบั โรงเรียนท้งั ประถมศึกษาและมธั ยมศกึ ษา มีการจดั รายวชิ า ดนตรีใหผ้ เู้ รียนไดศ้ กึ ษาและฝึกปฏบิ ตั ิดนตรี ผเู้ รียนจึงมีคา่ นิยมทีด่ ีต่อดนตรีไทย ทาใหค้ นรุ่นใหม่เลง็ เห็น ความสาคญั ในการศึกษา เรียนรู้ และใชด้ นตรีเป็ นส่วนหน่ึงของชีวติ ไดอ้ ยา่ งมีคุณคา่ ตวั อยา่ งการปรับเปล่ียนดนตรีใหเ้ ขา้ กบั ยคุ สมยั และคา่ นิยมทีเ่ ปล่ียนแปลบงไป เช่น เม่ือวฒั นธรรม ดนตรีตะวนั ตกเขา้ มาแพร่หลายในสงั คมไทยจึงเกิดวงแตรวง โดยมีการนาเพลงไทยมาบรรเลงดว้ ยวงแตรวง จานวนมาก มีการเปล่ียนแปลงในการใชด้ นตรีในงานร่ืนเริงหรือขบวนแห่ จากเม่ือก่อนใชก้ ลองยาวหรือวง มโหรีในการแห่ ปัจจุบนั กไ็ ดม้ ีการนาเอาเคร่ืองเสียงและวงดนตรีข้ึนบนรถบรรทกุ แลว้ กเ็ ล่นดนตรีอยบู่ นรถ หรือในทีร่ ูจ้ กั กนั ในชื่อ รถแห่ และเม่ือสงั คมไทยนิยมฟังเพลงท่ีบรรเลงดว้ ยวงดนตรีสากล ศลิ ปิ นดนตรีจงึ นาเพลงไทยมาขบั รอ้ งเน้ือเตม็ และบรรเลงดว้ ยวงดนตรีสากลเป็นศิลปะผสมผสาน รวมท้งั บางส่วนก็ไดไ้ ป เป็นเพลงลูกทงุ่ เป็นตน้ นอกจากน้ี ยงั ไดม้ ีการนาดนตรีไทยและดนตรีสากลมาผสมผสานบรรเลงเขา้ ดว้ ยกนั จนไดร้ ับความ นิยมชมชอบจากผฟู้ ัง ในขณะเดียวกนั ก็ยงั มีการนาเครื่องดนตรีชาตติ า่ งๆ มาบรรเลงประกอบเพลงไทย เช่น กู่เจิง ซอเออ้ หู เป็นตน้ ดงั น้นั ในปัจจุบนั ดนตรีในประเทศไทยจงึ มีท้งั ดนตรีไทยเดิม ดนตรีสากล และ ดนตรีไทยสากลในสงั คม จัดทำโดย นำยนวพล กง่ิ วสิ ิทธ์ิ

6 4 ปัจจยั ด้ำนกำรสืบทอดดนตรีของศิลปิ น ในอดีตการสืบทอดดนตรีของศลิ ปินดนตรี จะเป็นการเรียนรูใ้ นสานกั ดนตรี มีครูเป็ นศูนยก์ ลาง ของความรู้ มีสานกั ดนตรีท่ีเจา้ นาย ขา้ ราชการหรือผมู้ ีฐานะทางสงั คมและเศรษฐกิจอุปถมั ภ์ ซ่ึงปัจจบุ นั ได้ เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ครูดนตรีรุ่นเก่าตวั เองไปเป็นผเู้ ช่ียวชาญ ผทู้ รงคุณวฒุ ิในสถานศกึ ษาต่างๆ การสืบ ทอดดนตรีไทยพฒั นาใหส้ อดคลอ้ งกบั การกา้ วไปของโลกสมยั ใหม่ โดยไดเ้ ขา้ สู่ระบบการเรียนการเรียนการ สอนในสถาบนั การศกึ ษาแทนที่การศกึ ษาในวงั หรือในวดั เหมือนในอดีต ขณะเดียวกนั นกั เรียนทีเ่ รียนในโรงเรียนและกา้ วเขา้ สู่การเรียนดนตรีในระดบั ปริญญาตรีปริญญาโทและ ปริญญาเอก กไ็ ดก้ ลบั เขา้ มาเป็นมาเป็ นครูอาจารยร์ ่วมกบั ครูผทู้ รงคุณวฒุ ิดา้ นดนตรีไทยและมาเป็ นครูสอน ดนตรีใหแ้ ก่นกั เรียนรุ่นต่อๆ มา ระบบการสืบทอดดนตรีไทยทกี่ ล่าวมา ส่งผลใหน้ กั เรียนมีโอกาสเรียน ดนตรีไทยกนั ไดอ้ ยา่ งกวา้ งขวาง มีตาราเรียนดนตรี เคร่ืองดนตรีและส่ือการเรียนการสอนท่ีทนั สมยั เอ้ืออานวยใหน้ กั เรียนไดศ้ ึกษาหาความรู้ ซ่ึงถือเป็นปัจจยั สาคญั ท่ีทาใหว้ ชิ าการดนตรีไทยดารงอยคู่ ูก่ บั สงั คม และวฒั นธรรมไทยต่อไป จัดทำโดย นำยนวพล กง่ิ วสิ ิทธ์ิ

7 อ้ำงองิ ดนตรีกบั สงั คมและวฒั นธรรม ม. 3 สืบคน้ วนั ท่ี 12 มิถุนายน 2563 จาก http://athornmusic.blogspot.com/2018/05/3.html จดั ทำโดย นำยนวพล กง่ิ วสิ ิทธ์ิ

8 จัดทำโดย นำยนวพล กง่ิ วสิ ิทธ์ิ