วรรณคดีฯ ม.3 หน่วยที่ 3

พระบรมราโชวาท By Pratchanee P. 2/2015

ตวั ช้ีวดั สรุปเน้ือหาวรรณคดี วรรณกรรม และวรรณกรรมทอ้ งถ่ิน ในระดบั ที่ยากยง่ิ ข้ึน (ท ๕.๑ ม. ๓/๑) วเิ คราะห์วถิ ีไทยและคุณค่าจากวรรณคดีและวรรณกรรมท่ีอ่าน (ท ๕.๑ ม. ๓/๒) สรุปความรู้และขอ้ คิดจากการอ่านเพ่ือนาไปประยกุ ตใ์ ชใ้ นชีวติ จริง (ท ๕.๑ ม. ๓/๓) By Pratchanee P. 2/2015

แผนผงั สาระการเรียนรู้ วรรณคดีศึกษา บทนาเรื่อง บทวิเคราะห์ คดั สรรวรรณกรรม พระบรมราโชวาท ความรู้จากวรรณคดี น่าอ่าน ขอ้ คิดนาชีวิต เวบ็ ไซตแ์ นะนา By Pratchanee P. ความรู้เพมิ่ เติม ศพั ทานุกรม 2/2015

บทนาเร่ือง พระบรมราโชวาทเป็นพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ - เจา้ อยหู่ วั พระราชทานแก่พระเจา้ ลูกยาเธอท้งั ๔ พระองค์ ไดแ้ ก่ พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระจนั ทบุรีนฤนาถ (พระองคเ์ จา้ กิติยากรวรลกั ษณ์) พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธ์ิ (พระองคเ์ จา้ รพพี ฒั นศกั ด์ิ) พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมหลวงปราจิณกิติบดี (พระองคเ์ จา้ ประวติ รวฒั โนดม) พระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมหลวงนครไชยศรีสุรเดช (พระองคเ์ จา้ จิรประวตั ิวรเดช) ในคราวเสดจ็ ไปทรงศึกษา ณ ประเทศยโุ รป เมื่อยงั ทรงพระเยาว์

บทนาเร่ือง รูปแบบคาประพนั ธ์เป็นจดหมายร้อยแกว้ ชิ้นเอก ซ่ึงพระราชวรวงศเ์ ธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ (น.ม.ส.) ไดท้ รงแปลพระบรมราโชวาทฉบบั น้ี เป็นภาษาองั กฤษ และไดร้ ับการเผยแพร่มาแลว้ เป็นพระบรมราโชวาทที่ทรงเขียนสงั่ และสอนพระราชโอรส และมีประโยชน์เหมาะสาหรับผทู้ ่ียงั อยใู่ นวยั เรียนซ่ึงควรจะปลกู ฝังให้ รู้จกั รับผดิ ชอบตนเอง และส่วนรวม เพอ่ื เมื่อเติบโตจะไดเ้ ป็นผใู้ หญ่ ท่ีมีคุณภาพ โดยเฉพาะผทู้ ี่ไปเรียน ณ ต่างประเทศหากไดอ้ ่าน พระบรมราโชวาทแลว้ จะเป็นแนวทางในการประพฤติปฏิบตั ิตนที่ดีได้

ทม่ี าของเรื่อง พระบาทสมเดจ็ พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั ทรงพระราชนิพนธ์ใน พ.ศ. ๒๔๒๘ พระราชทานแก่พระเจา้ ลูกยาเธอท้งั ๔ พระองค์ เม่ือเสดจ็ ไปศึกษาต่างประเทศอนั เป็นประโยชนส์ าหรับผอู้ ยใู่ นวยั ศึกษาเล่าเรียน และเป็นแนวทางสาหรับผปู้ กครองใชส้ งั่ สอน บุตรหลานไดอ้ ีกดว้ ย

พระราชประวตั ผิ ู้ทรงพระราชนิพนธ์ พระบาทสมเดจ็ พระปรมินทรมหาจุฬาลงกรณ์ฯ พระจุลจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั หรือ พระปิ ยมหาราชเจา้ ทรงเป็นรัชกาลที่ ๕ แห่งพระบรมราชจกั รีวงศ์ ทรงพระบรมราชสมภพ เม่ือวนั องั คารท่ี ๒๐ กนั ยายน พ.ศ. ๒๓๙๖ เป็นพระราชโอรสองคท์ ่ี ๙ ในพระบาทสมเดจ็ - พระจอมเกลา้ เจา้ อยหู่ วั และเป็นพระองคแ์ รกในสมเดจ็ พระเทพศิรินทราบรมราชินี เสวยราช สมบตั ิเม่ือวนั พฤหสั บดี เดือน ๑๑ ข้ึน ๑๕ ค่า ปี มะโรง (พ.ศ. ๒๔๑๑) ซ่ึงทรงครองราชย์ ยาวนานถึง ๔๒ ปี เสดจ็ สวรรคตเม่ือวนั เสาร์ เดือน ๑๑ แรม ๔ ค่า ปี จอ (๒๓ ตุลาคม พ.ศ. ๒๔๕๓) ดว้ ยโรคพระวกั กะ รวมพระชนมพรรษา ๕๘ พรรษา พระองคท์ รงปกครองอาณาประชาราษฎร์ใหร้ ่มเยน็ เป็นสุข ทรงโปรดการเสดจ็ ประพาสตน้ เพื่อใหไ้ ดท้ รงทราบถึงความเป็นอยทู่ ี่แทจ้ ริงของราษฎร ทรงสนพระทยั ในวชิ าความรู้ และวทิ ยาการแขนงต่าง ๆ อยา่ งกวา้ งขวาง และนามาใชบ้ ริหารประเทศใหเ้ จริญรุดหนา้ อยา่ งรวดเร็ว พระองคจ์ ึงไดร้ ับถวายพระราชสมญั ญาวา่ สมเดจ็ พระปิ ยมหาราช ซ่ึงมี ความหมายวา่ พระมหากษตั ริยผ์ ทู้ รงเป็นที่รักยง่ิ ของปวงชน

เนื้อเร่ืองย่อ ๑. ใหป้ ฏิบตั ิตนเหมือนสามญั ชน ไม่อวดอา้ งหรือแสดงอานาจวา่ เป็นเจา้ นายโดยไม่ใช้ คานาหนา้ พระนามท่ีแสดงวา่ เป็นเจา้ นาย แต่ควรใชพ้ ระนามเดิม ๒. ทรงช้ีแจงวา่ เงินท่ีใชเ้ ป็นคา่ ใชจ้ ่ายในการศึกษาเป็นเงินพระคลงั ขา้ งท่ีไม่ใช่ เงินแผน่ ดิน เพราะมีพระราชประสงคจ์ ะใหเ้ ป็นเสมือนพระราชมรดกแก่ พระราชโอรส และป้องกนั การครหา ๓. ใหต้ ้งั ใจศึกษาเล่าเรียนเพอ่ื กลบั มาทาประโยชน์ใหแ้ ก่ประเทศชาติ ๔. ใหม้ ีความอ่อนนอ้ มถ่อมตน วา่ นอนสอนง่าย ประพฤติตนไปในทางที่เหมาะสม ถา้ ทรงทาความผดิ จะไดร้ ับการลงโทษ ๕. ใหใ้ ชจ้ ่ายอยา่ งประหยดั ไม่ฟ่ ุมเฟื อย ๖. วชิ าท่ีเรียนควรเรียนภาษาต่างประเทศและวชิ าเลขใหเ้ ป็นความรู้พ้ืนฐาน แต่ไม่ควรละเลย การใชภ้ าษาไทย ๗. ทรงแจง้ ใหพ้ ระราชโอรสทราบวา่ กรมหม่ืนเทวะวงศว์ โรปการ ทรงรับเป็นพระธุระต่าง ๆ ในประเทศ ส่วนในต่างประเทศจะมีราชทูตคอยดูแล สุดทา้ ยทรงกาชบั ใหพ้ ระราชโอรสต้งั ใจศึกษา เล่าเรียน ประพฤติตนใหเ้ รียบร้อยสมกบั ความรักของพระองคท์ ี่มีต่อพระราชโอรส

บทวเิ คราะห์ ๑. คุณค่าด้านเนื้อหา ๑.๑ โครงเร่ือง ทรงสงั่ สอนเกี่ยวกบั การช้ีแจงเงินท่ีพระราชทานใหเ้ ป็นเร่ืองค่าเล่าเรียน เม่ือไปอยตู่ ่างประเทศ ทรงสอนใหอ้ ุตสาหะพากเพียรเพือ่ ทาการเป็น คุณแก่บา้ นเมือง ไม่ใหถ้ ือตวั วา่ เป็นลูกเจา้ แลว้ เกะกะระรานผอู้ ่ืน ทรงสอนเร่ืองการใชจ้ ่ายเงิน และวชิ าท่ีจาเป็นจะตอ้ งเรียน

บทวเิ คราะห์ ๑.๑ โครงเรื่อง

บทวเิ คราะห์ ๑. คุณค่าด้านเนื้อหา ๑.๒ แก่นเร่ือง การไปศึกษาเล่าเรียนในต่างประเทศ ตอ้ งใชค้ วามอุตสาหะ พากเพียรเพ่อื นาความรู้กลบั มาพฒั นาประเทศชาติและ จาเป็นตอ้ งรู้จกั วางตนใหเ้ หมาะสม รวมท้งั รู้จกั ใชจ้ ่ายตาม เหตุอนั ควร

บทวเิ คราะห์ ๒. คุณค่าด้านวรรณศิลป์ ๒.๑ ลกั ษณะการประพนั ธ์ ความเรียงร้อยแกว้ ในรูปแบบของจดหมาย ๒.๒ ศิลปะการประพนั ธ์ ๑) ใชค้ าและภาษา “...เงินทองที่จะใชส้ อยในค่ากินอยู่ นุ่งห่มหรือใชส้ อยเบด็ เสร็จท้งั เขา้ ใจง่าย กระจ่างชดั ปวงจงเขมด็ แขม่ ใชแ้ ต่เพยี งพอที่อนุญาตใหใ้ ช้ อยา่ ทาใจโตมือโต สุรุ่ยสุร่ายโดยถือวา่ ตวั เป็นเจา้ นายมงั่ มีมาก...”

บทวเิ คราะห์ ๒.๒ ศิลปะการประพนั ธ์ ๒) มีการใชศ้ พั ทส์ มยั ใหม่ “อยา่ ใหใ้ ชฮ้ ิสรอแยลไฮเนสปรินซ์ นาหนา้ ชื่อ” และการทบั ศพั ทภ์ าษาองั กฤษ “อยา่ ต่ืนตวั เองวา่ ไดไ้ ปร่าเรียนภาษาฝร่ังแลว้ ลืมภาษาไทย ซ่ึงปัจจุบนั กย็ งั คงนิยมใชอ้ ยู่ กลบั เห็นเป็นการเก๋การก๋ี...” ๓) มีการใชอ้ ปุ มา ทาให้ “...ชีวติ สงั ขารของมนุษยไ์ ม่ยง่ั ยนื ยดื ยาวเหมือนเหลก็ เหมือนศิลา ถึงโดยวา่ เกิดภาพไดอ้ ยา่ งชดั เจน จะมีพอ่ อยใู่ นขณะหน่ึง กค็ งจะมีเวลาท่ีไม่มีไดข้ ณะหน่ึงเป็นแน่แท้ ถา้ ประพฤติความชวั่ เสียแต่ในเวลามีพอ่ อยแู่ ลว้ โดยจะปิ ดบงั ซอ่ นเร้นอยไู่ ด้ ดว้ ยอยา่ งหน่ึงอยา่ งใด เวลาไม่มีพอ่ ความชว่ั น้นั คงจะปรากฏเป็นโทษติด ตวั เหมือนเงาตามหลงั อยไู่ ม่ขาด...”

บทวเิ คราะห์ ๒.๒ ศิลปะการประพนั ธ์ ๔) มีการใชถ้ อ้ ยคาใหก้ ระทบใจผอู้ ่าน ๕) สานวนบางสานวนทาใหเ้ ขา้ ใจ เพอ่ื ใหพ้ ระราชโอรสทรงประพฤติ พระราชปรารถนาของพระองคว์ า่ และปฏิบตั ิตามพระบรมราโชวาท ทรงพระราชนิพนธ์ ดว้ ยความรักของ พระองคท์ ่ีทรงมีต่อพระราชโอรส ใน “...เพราะฉะน้นั จงอุตสาหะท่ีจะเรียนวชิ าเขา้ มาเป็นกาลงั คาสอนจึงมีน้าเสียงแสดงความห่วงใย ที่จะทาตวั ใหด้ ีกวา่ สตั วด์ ิรัจฉานใหจ้ งได.้ ..” ความรัก ความหวงั ดีของพอ่ ท่ีมีต่อ ลูกเสมอ “...เพราะค่าท่ีเป็นลูกของพอ่ ไม่อยากจะใหม้ ีมลทิน...” “...พอ่ คงรับวา่ เป็นลูก และมีความเมตตากรุณาตามธรรมดาที่บิดาจะกรุณาต่อบุตร...” “...จึงจะนบั วา่ เป็นการไดส้ นองคุณพอ่ ซ่ึงไดค้ ิดทานุบารุงเพอ่ื จะใหด้ ีต้งั แต่เกิดมา”

บทวเิ คราะห์ ๓. คุณค่าด้านสังคมและวฒั นธรรม ๑. สะทอ้ นใหเ้ ห็นถึงสงั คมไทยสมยั ก่อนวา่ มีเงินเบ้ียหวดั เงินกลางปี และ เงินพระคลงั ขา้ งที่ ซ่ึงแบ่งเป็นส่วน ๆ สาหรับพระเจา้ แผน่ ดิน “...เงินพระคลงั ขา้ งที่คือเงินท่ีเป็นส่วนสิทธ์ิขาดแก่ตวั พอ่ เอง...” “...คิดวา่ เงินทองของตวั ที่ไดป้ ี หน่ึง ๆ มีอยทู่ ้งั เบ้ียหวดั และเงินกลางปี ...”

บทวเิ คราะห์ ๓. คุณค่าด้านสังคมและวฒั นธรรม ๒. สะทอ้ นใหเ้ ห็นวา่ สงั คมไทยในเวลาน้นั ตอ้ งการคนที่มีความรู้ความสามารถทางภาษา และการคานวณ เพ่อื จะไดม้ าพฒั นาประเทศ รวมท้งั ตอ้ งการใหไ้ ปเห็นวา่ ต่างประเทศ พฒั นาอยา่ งไร จะไดม้ าพฒั นาบา้ นเมืองใหเ้ จริญรุ่งเรือง “วชิ าที่จะออกไปเรียนน้นั กค็ งตอ้ งเรียนภาษาและหนงั สือในสามภาษา คือ องั กฤษ ฝร่ังเศส เยอรมนั ใหไ้ ดแ้ ม่นยาชดั เจนคล่องแคล่วจนถึงแต่งหนงั สือไดส้ องภาษาเป็นอยา่ งนอ้ ย เป็นวชิ าหนงั สืออยา่ งหน่ึง กบั วชิ าเลขใหเ้ รียนรู้คิดใชไ้ ดใ้ นการต่าง ๆ อีกอยา่ งหน่ึงน้ีเป็นตน้ วชิ าสองอยา่ งที่จาเป็นจะตอ้ งเรียนใหร้ ู้ใหไ้ ดจ้ ริง ๆ เป็นช้นั ตน้ ...จงเขา้ ใจวา่ ภาษาต่างประเทศน้นั เป็นแต่พ้นื ของความรู้ เพราะวชิ าความรู้ในหนงั สือไทยที่มีผแู้ ต่งไวน้ ้นั เป็นแต่ของเก่า ๆ มีนอ้ ย เพราะมิไดส้ มาคมกบั ชาติอื่นชา้ นานเหมือนวชิ าการในประเทศยโุ รปท่ีไดส้ อบสวนซ่ึงกนั และกนั จนเจริญรุ่งเรืองมากแลว้ น้นั ฝ่ ายหนงั สือไทยจึงไม่พอที่จะเล่าเรียนจึงตอ้ งไปเรียนภาษาอื่น เพือ่ จะไดเ้ รียนวชิ าใหก้ วา้ งขวางออก แลว้ จะเอากลบั ลงมาใชเ้ ป็นภาษาไทยท้งั สิ้น...”

บทวเิ คราะห์ ๓. คุณค่าด้านสังคมและวฒั นธรรม ๓. สะทอ้ นใหเ้ ห็นถึงสงั คมตะวนั ตกวา่ มีแบงกแ์ ละมีดอกเบ้ียใหส้ าหรับ เงินฝากในธนาคาร “เงินรายน้ีไดฝ้ ากไวท้ ี่แบงก์” “...แต่เงินน้ีฝากไวใ้ นแบงก์คงจะมีดอกเบยี้ มากข้ึน...” ๔. สะทอ้ นใหเ้ ห็นความต่างกนั ระหวา่ งสงั คมไทยกบั สงั คมตะวนั ตก “...ไม่มงั่ มีเหมือนใคร ๆ อ่ืนและไม่เหมือนกบั ผดู้ ีฝร่ังเลย ผดู้ ี ฝรั่งเขามงั่ มีสืบตระกลู กนั มาดว้ ยไดด้ อกเบ้ีย ค่าเช่าต่าง ๆ ตวั เองเป็นผไู้ ดเ้ งินจากราษฎรเล้ียง...”

บทวเิ คราะห์ ๓. คุณค่าด้านสังคมและวฒั นธรรม ๕. สะทอ้ นใหเ้ ห็นถึงสงั คมและวฒั นธรรมไทยวา่ ครอบครัวไทยน้นั พอ่ ท่ีเป็นหวั หนา้ ครอบครัว ตอ้ งดูแลอบรมสงั่ สอนลูก วางแนวทางชีวติ ท่ีดีใหแ้ ก่ลูก และลูกตอ้ งเชื่อฟัง และปฏิบตั ิตามคาสง่ั สอน “ขอจดหมายคาสง่ั ตามความประสงคใ์ หแ้ ก่ลูก...จงประพฤติ ตามโอวาทที่จะกล่าวต่อไปน้ี”

๑. ไดค้ วามรู้ดา้ นพระบรมราโชบายเก่ียวกบั ๒. ไดค้ วามรู้เกี่ยวกบั สภาพ บา้ นเมือง โดยทรงส่งพระราชโอรสไป เศรษฐกิจและสงั คมในรัชสมยั น้นั ศึกษาต่างประเทศ เพ่ือจะไดม้ ีโอกาส กลบั มาทาประโยชนใ์ หแ้ ก่บา้ นเมืองตน ๕. ไดค้ วามรู้เก่ียวกบั พระราช- ความรู้จากวรรณคดี ๓. ไดค้ วามรู้เก่ียวกบั สงั คมตะวนั ตก ประวตั ิของพระเจา้ ลกู ยาเธอ สมยั น้นั วา่ มีการต้งั ธนาคาร มีการ ท้งั ๔ พระองค์ ใหด้ อกเบ้ียเงินฝาก ผดู้ ีฝร่ังมง่ั มี เพราะดอกเบ้ียและค่าเช่าต่าง ๆ เป็ นตน้ ๔. ไดค้ วามรู้เก่ียวกบั บรรดาศกั ด์ิต่างประเทศ และขนุ นางไทย เช่น เอสไควร์ ฮิสรอแยล- ไฮเนสปรินซ์ นายรองหุม้ แพรมหาดเลก็

๑. ควรเป็นคนอ่อนนอ้ มถอ่ มตน ๒. ควรรู้จกั ใชเ้ งินอยา่ งประหยดั วา่ ง่ายสอนง่าย เพราะถา้ ประพฤติดี และไม่ควรเป็นหน้ีผอู้ ื่น จะมีคุณแก่ตวั เรา ท้งั ในปัจจุบนั และอนาคต ข้อคดิ นาชีวติ ๓. ควรต้งั ใจศึกษาเล่าเรียน เพ่ือเป็นกาลงั สาคญั และเป็น ประโยชน์แก่บา้ นเมืองของตน